Bergpolder Zuid, Rotterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bergpolder Zuid, Rotterdam"

Transcriptie

1 Climate Proof Cities

2 klassieke benadering 2 De theorie klimaatverandering effecten kwetsbaarheid aanpassingsmaatregelen implementatie bijvoorbeeld: 1000 bomen plan groene daken subsidie bouwvoorschriften

3 klassieke benadering 3 De theorie klimaatverandering effecten kwetsbaarheid aanpassingsmaatregelen gebiedsgerichte benadering meekoppel momenten implementatie burger participatie kansen leefbaar toekomstbestendig gebied bijvoorbeeld: 1000 bomen plan groene daken subsidie bouwvoorschriften

4 4 Bergpolder-Zuid Rotterdam Noord

5 5 Bergpolder Zuid als integratieproeftuin Typisch 19 e eeuwse wijk -Beperkt aanbod van voorzieningen Rommelig straatbeeld, overlast vuil Matige luchtkwaliteit vanwege A20, Matige kwaliteit woningen verstrekt thermisch discomfort Sterk verloop

6 6 Actoren gemeente rotterdam (stadsontwikkeling, gemeentewerken: beheer buitenruimte/watermanagement/groen, ingenieursbureau) deelgemeente Rotterdam-Noord (gebiedsprojectleider) woningbouwcorporatie waterschap lokale bewonersgroep

7 7 Vragen van de actoren centraal Hoe kwetsbaar is Bergpolder Zuid voor de gevolgen van klimaatverandering en hoe kan dit tastbaar worden gemaakt? Wat zijn kansrijke adaptatiemaatregelen om de wijk beter bestand te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering?

8 8 Het materiaal Klimaatverandering Kwetsbaarheid hittegolf Kwetsbaarheid wateroverlast (extreme regenval) Maatregelen

9 9 Het klimaat verandert Onder het KNMI 06 W scenario zal per jaar de nachttemperatuur gedurende 19 dagen niet onder de 20 C dalen G-scenario 2050 W-scenario 2050

10 10 Kwetsbaarheid ouderen voor hitte

11 11 Blootstelling hitte Gemodelleerde buitentemperatuur op een warme dag, overdag (links) en s nachts (rechts).

12 12 Blootstellingsprofiel straten voor hitte

13 13 Blootstelling wateroverlast Overstromingskaart Bergpolder Zuid voor Bui10 (een standaard regenbui die eens in de 10 jaar voorkomt met 35mm neerslag per uur). Hoe donkerder de kleur, hoe dieper het water

14 14 Ontwerprichtlijn woningen

15 15 Ontwerprichtlijn wijken

16 16 Groene ontwerpprincipes gebaseerd op het blootstellingsprofiel voor hitte

17 17 Een catalogus van mogelijkheden...

18 18 Effectiviteit van maatregelen op gebouwniveau Basis = oudere woning met lage isolatiewaarde RC35 = woningmet hoge isolatiewaarde WG= witte gevels OR= openen ramen BZW Buitenzonwering GD Groen daken

19 19 Resultaat schetsworkshop

20 20 Argumenten en overwegingen tijdens de discussie Win-win kansen: combinatie van maatregelen ten behoeve van verschillende klimaatdoelen (hittestress en wateroverlast); Meekoppelkansen: Combinatie van maatregelen die raken aan verschillende beleidsterreinen: klimaat, luchtkwaliteit, stedelijk waterbeheer Effectiviteit: draagt de maatregel bij aan vermindering hittestress of wateroverlast? Economische overwegingen: kosten van uitbreiding riolering Praktische overwegingen: ruimte in de ondergrond (leidingen en kabels) en beschikbaarheid water Gevoelsargumenten: iets mooi of leuk vinden (bijvoorbeeld boom versus parasol, en een watertoren als blikvanger van de wijk)

21 Uitgewerkt resultaat schetsworkshop Groene adaptatiemaatregelen Blauwe adaptatiemaatregelen Type Aandachtspunt Type Aandachtspunt Schieweg Bomen Kabels en leidingen Watertoren Koppeling aan Waterbehoefte drainagesysteem om Zig zag planten grondwaterstand op peil te Wensen bevolking houden Aanwezigheid van puin (van het bombardement van Rotterdam Gras droogte Groene gevels /geveltuinen Wensen bevolking beestjes probleem in groene gevels Insulindestraat Geveltuinen Wensen bevolking Insulindeplein Groene maatregelen (niet gespecificeerd) Vlaggemanstraat. Geveltuinen, Wensen bevolking 21 Waterplein + watertoren Aanwezigheid parkeergarage Groen en koel pocketpark Groen en koel pocketpark Kan beton wel verwijderd worden zonder veel schade? Bergweg Bomen Trapsgewijze Geluidsnormen? infiltratiebedden onder Effectiviteit van de trambaan door middel van infiltratie voor het stabiliseren van de kratten. grondwaterspiegel Fundering met houten palen aanwezig? oppassen voor tunneleffect door bomen, waardoor luchtverontreinigende stoffen blijven hangen Eudokiablok Groene daken Moeten aan eisen

22 22 Volgende stap: Meekoppelen!

23 23

WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?

WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE? WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE? 13 november 2018 waarom stedelijke klimaatadaptatie wat verandert er aan ons klimaat meer: wateroverlast hitte droogte toenemende verstedelijking, meer verharding en

Nadere informatie

Naar een klimaatbestendige Bergpolder Zuid. Annemarie Groot (Alterra) Cor Jacobs (Alterra) Peter Bosch (TNO) Susanne Buijs (Gemeente Rotterdam)

Naar een klimaatbestendige Bergpolder Zuid. Annemarie Groot (Alterra) Cor Jacobs (Alterra) Peter Bosch (TNO) Susanne Buijs (Gemeente Rotterdam) Naar een klimaatbestendige Bergpolder Zuid Annemarie Groot (Alterra) Cor Jacobs (Alterra) Peter Bosch (TNO) Susanne Buijs (Gemeente Rotterdam) 1 Groot, Annemarie, Cor Jacobs, Peter Bosch & Susanne Buijs.

Nadere informatie

ONTWERPRICHTLIJNEN VOOR DE HITTEBESTENDIGE STAD. 25 juni 2018

ONTWERPRICHTLIJNEN VOOR DE HITTEBESTENDIGE STAD. 25 juni 2018 ONTWERPRICHTLIJNEN VOOR DE HITTEBESTENDIGE STAD 25 juni 2018 1 SESSIE OPZET Ontwerprichtlijnen, Laura Kleerekoper, HvA Ontwerpen met groen tegen hittestress, Wiebke Klemm, WUR Casus, Laurens van Miltenburg,

Nadere informatie

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof Adaptatie is niet nieuw! Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing

Nadere informatie

Welkom! Wateravond Noord. 27 juni 2017

Welkom! Wateravond Noord. 27 juni 2017 Welkom! 27 juni 2017 Wateravond Noord 19.00 Inloop 19.30 Opening avondvoorzitter 19.35 Inleiding gebiedscommissie 19.45 Presentatie wateropgave Rotterdam 19.55 Presentatie Aanpak Buitenruimte Agniesebuurt

Nadere informatie

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken

Nadere informatie

Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1

Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1 Kennisagenda NKWK- KBS Groeidocument versie 0.1 November 2015 Voorwoord Dit is de eerste versie (versie 0.1) van het Groeidocument van de Kennisagenda NKWK- KBS. Dit document is een eerste aanzet voor

Nadere informatie

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Op weg naar klimaatbewuste regio Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Klimaateffecten Nederland Neerslag Het regent minder vaak 7% tot 30% Maar buien zijn heftiger! 8% tot 24% Wake-up call -

Nadere informatie

Herinrichting Baarskampstraat

Herinrichting Baarskampstraat Herinrichting Baarskampstraat Opening/ mededeling Gemeente Peel en Maas: Jo Claassen projectleider uitvoering Steven Duerink adviseur verkeer en vervoer Wolfgang Holz adviseur wijk, natuur en landschap

Nadere informatie

Nieuwsbrief Klimaat maatregelen Nieuwe Uitleg in Bakel

Nieuwsbrief Klimaat maatregelen Nieuwe Uitleg in Bakel Nieuwsbrief Klimaat maatregelen Nieuwe Uitleg in Bakel Het veranderende klimaat en de verstedelijking brengen grote uitdagingen met zich mee. Regenbuien worden steeds extremer en komen vaker voor, met

Nadere informatie

Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico.

Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico. Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico Water Ruimte Omgevingswet 2 3 Januari 2019: Huidige grondwaterstanden laag

Nadere informatie

Klimaatverandering in Utrecht. Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen!

Klimaatverandering in Utrecht. Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen! Klimaatverandering in Utrecht Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen!-dag,12 juni 2016 De klimaatopgave, omgaan met 1. Intensievere neerslag 2. Stijging

Nadere informatie

Programma Water en klimaatveranderingen

Programma Water en klimaatveranderingen Programma Water en klimaatveranderingen Ger Renkens / Luuk Postmes 7 juni 2016 Doel Beschermen van de volksgezondheid en het milieu en het leveren van een bijdrage aan het in stand houden en verbeteren

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Antwerpen

Klimaatadaptatie in Antwerpen Klimaatadaptatie in Antwerpen 1 Inhoud Antwerpen, cijfers en ambities Klimaatadaptatiestrategie, beleidsmatig Algemeen Hitte Neerslag Functioneel groen Klimaatadaptatiestrategie, toegepast Overzicht acties

Nadere informatie

De Peilstok Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd

De Peilstok Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd De Peilstok 2014 Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd De Peilstok 2014 Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd Colofon 2015 Oplage: 750 exemplaren Dit is een uitgave

Nadere informatie

Naar een klimaatbestendig Eindhoven. Luuk Postmes 19 mei 2015

Naar een klimaatbestendig Eindhoven. Luuk Postmes 19 mei 2015 Naar een klimaatbestendig Eindhoven Luuk Postmes Speerpunten Eindhoven op watergebied Klimaatverandering Wateroverlast zomerse buien Hittestress Droogtestress Duurzame stad: Energie neutraal Grondstoffen

Nadere informatie

Beter omgaan met hemelwater

Beter omgaan met hemelwater Beter omgaan met hemelwater Informatie over het afkoppelen van het dakoppervlak Wat kunt u doen? Van alles eigenlijk. Een van de gemakkelijkste dingen die u gewoon thuis kunt doen, is de regenpijp doorzagen.

Nadere informatie

GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt?

GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt? GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt? Rutger van Hogezand 11 april 2019 Waterstraat, TU bouwcampus CREATING TOMORROW www.hva.nl/klimaatbestendigestad KLIMAATVERANDERINGEN WORDEN

Nadere informatie

Waterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen

Waterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen Waterbewustzijn Molenhoek Rogér Derksen 1 AGENDA MOLENHOEK KLIMAATBEWUSTZIJN 1. Voorstelrondje 2. Presentatie en achtergrond 3. Vragen 2 Voorstellen Rogér Derksen Projectleider civiele techniek, adviseur

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Bouw nú aan de stad van de toekomst Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol water.

Nadere informatie

Anna Schoemakers Klimaat voor Ruimte

Anna Schoemakers Klimaat voor Ruimte Workshop: De klimaatrobuuste stad Voorzitter: Prof. dr.ir. C. Zevenbergen (Chris), Dura Vermeer/UNESCO IHE Sprekers en presentaties: Drs. A.J. Schoemakers (Anna) Projectbegeleider Klimaat voor Ruimte,

Nadere informatie

Tussentijdse bevindingen klimaatadaptatie in stedelijk gebied. Beleidssamenvatting voortgangsrapportage Climate Proof Cities 2013

Tussentijdse bevindingen klimaatadaptatie in stedelijk gebied. Beleidssamenvatting voortgangsrapportage Climate Proof Cities 2013 Tussentijdse bevindingen klimaatadaptatie in stedelijk gebied Beleidssamenvatting voortgangsrapportage Climate Proof Cities 2013 Klimaat en stad Als gevolg van de mondiale opwarming kunnen hete zomers

Nadere informatie

Klimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan

Klimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan Klimaatverandering Een brede maatschappelijke opgave Kasper Spaan Water governance 2015 1 Nationale overheid 10 Drinkwaterbedrijven 12 Provincieën 24 Waterschappen 393 Gemeenten Ruimtelijke adaptatie Gemeente

Nadere informatie

Thema 3: Klimaat en water

Thema 3: Klimaat en water Thema 3: Klimaat en water Opwarming van de steden en de mogelijkheden van gras Karen Huijsmans Sweco Praktijk van waterberging op sportparken Jan Coppens Smits 25 september 2018 ConGRAS 1 inhoud Karen

Nadere informatie

tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015

tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015 tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015 Voorstellen multifunctionele landbouw functieverandering landschappelijke inpassing gebiedsontwikkeling

Nadere informatie

Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker

Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad

Nadere informatie

Herinrichting Jan Truijenstraat

Herinrichting Jan Truijenstraat Herinrichting Jan Truijenstraat Opening/ mededeling Gemeente Peel en Maas: Jo Claassen projectleider Steven Duerink Wolfgang Holz adviseur verkeer en vervoer adviseur wijk, natuur en landschap Extern Adviesbureau:

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE IN DE STAD. Proeftuinen Den Haag en Arnhem

KLIMAATADAPTATIE IN DE STAD. Proeftuinen Den Haag en Arnhem KLIMAATADAPTATIE IN DE STAD Proeftuinen Den Haag en Arnhem BOSCH SLABBERS Klimaatadaptatie in de stad Proeftuinen Den Haag en Arnhem Opdrachtgever Ministerie van VROM In samenwerking met Gemeenten Den

Nadere informatie

Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn

Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn Actueel: wateroverlast in Limburg Bron vermelding: NOS Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn Toelichting Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) Wat doet Hellendoorn

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma

Nadere informatie

Doel: voorkom regenwateroverlast!

Doel: voorkom regenwateroverlast! http://bit.ly/2pjgadl Wereldtemperatuur 188-216 Ontwikkeling extreme neerslag Doel: voorkom regenwateroverlast! Masterclass klimaatadaptatie Kennemerland, 18 mei 217. Harry van Luijtelaar, Stichting RIONED

Nadere informatie

Wateroverlast. PWVE, 12 februari Kees Broks, Arjan Messelaar, Broks-Messelaar Consultancy 1

Wateroverlast. PWVE, 12 februari Kees Broks, Arjan Messelaar, Broks-Messelaar Consultancy 1 Wateroverlast PWVE, 12 februari 2014 Kees Broks, Arjan Messelaar, Broks-Messelaar Consultancy 1 Toen het nog simpel was Maar Huidige situatie Rioolstelsel Rioleringsmodel Leidingen, putten Verh. oppervlak

Nadere informatie

DSI regenwater infiltratie.

DSI regenwater infiltratie. DSI regenwater infiltratie. De adequate oplossing van een actueel probleem. Klimaatverandering. Het klimaat verandert. Met als gevolg een toename van de duur en frequentie van wateroverlast, verkeersonveiligheid

Nadere informatie

Klimaatadaptatie. Programmaplan duurzame en gezonde stad

Klimaatadaptatie. Programmaplan duurzame en gezonde stad Klimaatadaptatie Programmaplan duurzame en gezonde stad Inhoud Ons klimaat verandert Wat betekent het voor Nederland? De uitdagingen voor onze regio Wat doen we al in Helmond en waar dragen we aan bij?

Nadere informatie

Het klimaat past ook in uw straatje

Het klimaat past ook in uw straatje DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Het klimaat past ook in uw straatje Voorbeeldenboek Ronald Loeve 5 april 2017 1 2 VOOR DE PRAKTIJK EN MET DE PRAKTIJK Samenwerking: Consortium: gemeenten

Nadere informatie

Daarom gaan we intensiever en meer vroegtijdig met elkaar samenwerken om deze delta zo adaptief mogelijk te maken.

Daarom gaan we intensiever en meer vroegtijdig met elkaar samenwerken om deze delta zo adaptief mogelijk te maken. Convenant Klimaatadaptief Bouwen in Zuid-Holland Afspraken Why We hebben te maken met klimaatveranderingen en de gevolgen daarvan hebben een grote impact op de maatschappij. Het is van groot belang dat

Nadere informatie

Legendaeenheid. Toelichting op probleem Dit zijn de meest hittegevoelige. Opgave en moment Maatregelen. Actoren. Verbeteren van de huidige situatie.

Legendaeenheid. Toelichting op probleem Dit zijn de meest hittegevoelige. Opgave en moment Maatregelen. Actoren. Verbeteren van de huidige situatie. LEGENDA BIJ HITTE-ATTENTIE KAART VAN ARNHEM Met: toelictiting op legenda-eenheid en eventueel het achterliggende probleem opgave voor de eenheid (gebied) en moment waarop maatregelen genomen dienen te

Nadere informatie

Stromingsbeeld Rotterdam

Stromingsbeeld Rotterdam Rotterdam centraal en Provenierswijk Bert de Doelder 17-4-2014 Stromingsbeeld Rotterdam Z Maas Freatische grondwaterstand N diepe polders NAP 6,2 m holocene deklaag NAP -5 m 1e watervoerend pakket 1e

Nadere informatie

Klimaatbestendig NL. Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied. Ruimteconferentie 19 april 2011 Leendert van Bree

Klimaatbestendig NL. Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied. Ruimteconferentie 19 april 2011 Leendert van Bree Klimaatbestendig NL Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied 1 Inhoud Context Klimaateffecten Adaptatieopties Strategie / actoren 2 Context algemeen 3 Context Nederland - een zich aanpassende

Nadere informatie

Duurzame daken Groen of Blauw

Duurzame daken Groen of Blauw Droge voeten en schoon water Duurzame daken Groen of Blauw Een visie op de inzet van daken in het waterbeheer Agnes van Zoelen 23-04-15 Intro Intro Daadkracht en Samenwerken De meerwaarde van duurzame

Nadere informatie

Duurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050

Duurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050 Duurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050 Ton Verhoeven Adviseur Klimaatadaptatie Gemeente Nijmegen 1 Amsterdam Nijmegen Presentatie Nijmegen Klimaatbestendig in 2050 Eerste Waterplan in Nijmegen-Zuid

Nadere informatie

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 Klimaatverandering: mitigatie en adaptatie Klimaatadaptatie: een voorgeschiedenis 1980s 1990 : Klimaatwetenschap

Nadere informatie

Watertakenplan Olburgen. Technisch blok + Commissievergadering 10 januari 2018

Watertakenplan Olburgen. Technisch blok + Commissievergadering 10 januari 2018 Watertakenplan Olburgen Technisch blok + Commissievergadering 10 januari 2018 Agenda voor vandaag Deel 1 Technisch blok 0. Context van het Watertakenplan (10 minuten) Drie blokken over de inhoud 1. Streefwaarden

Nadere informatie

Werksessie. Duurzaamheidsvisie Pijler Klimaatadaptatie. Indicatoren en Ambities

Werksessie. Duurzaamheidsvisie Pijler Klimaatadaptatie. Indicatoren en Ambities Werksessie Duurzaamheidsvisie Pijler Klimaatadaptatie Indicatoren en Ambities 7 februari 2019 Mahatma Geerdink en Corinne Daemen 1 Terugkoppeling Klimaatadaptatie EFFECTEN VAN KLIMAATONTWIKKELING De extremen

Nadere informatie

Wat betekent klimaatonderzoek voor de praktijk? Urgentie, impact en kosten van wel of niet inspelen op de klimaatverandering.

Wat betekent klimaatonderzoek voor de praktijk? Urgentie, impact en kosten van wel of niet inspelen op de klimaatverandering. Wat betekent klimaatonderzoek voor de praktijk? Urgentie, impact en kosten van wel of niet inspelen op de klimaatverandering Ronald Albers Het klimaat verandert Zeker is dat het klimaat verandert Hoe snel

Nadere informatie

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk

Nadere informatie

Kennismontage Hitte en Klimaat in de Stad. Climate Proof Cities Vera Rovers

Kennismontage Hitte en Klimaat in de Stad. Climate Proof Cities Vera Rovers Kennismontage Hitte en Klimaat in de Stad Climate Proof Cities Vera Rovers De kennismontage Hitte en Klimaat in de stad is een boekje over de stand van kennis op dit gebied is gemaakt door het Climate

Nadere informatie

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Waarom aan de slag in de Agniesebuurt? Oude stadswijken zoals de Agniesebuurt, die dichtbebouwd zijn met veel verharding en weinig open water en groen, zijn kwetsbaar

Nadere informatie

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol

Nadere informatie

Keynote Future Green City 26 november 2015 10.30-12.00

Keynote Future Green City 26 november 2015 10.30-12.00 Keynote Future Green City 26 november 2015 10.30-12.00 Thema: Leven met water in de stad Speech: - Geweldig om zoveel professionals bezig te zien met groen en water in stedelijk gebied! - In het Deltaprogramma

Nadere informatie

Een klimaatactieve wijk

Een klimaatactieve wijk Een klimaatactieve wijk 7 februari 2018 Hiltrud Pötz Totaal verhard Thema: Water Uitdaging Klimaatverandering: - meer neerslag in korte tijd, wateroverlast - langere periodes van droogte Oplossing Wijk

Nadere informatie

MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, januari 2014

MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, januari 2014 MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie Rotterdam, januari 2014 Overzicht Page 2 1. MKBA denken 2. Casus Kop van Feijenoord 3. Casus Bergpolder Zuid Page 3 1 MKBA- denken Doel van de MKBA Page 4 Beantwoorden

Nadere informatie

Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie

Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie Gedempte Zuiderdokken als inspiratiecase voor klimaatadaptatie Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling - 21/03/2019 Ir. Ronny Van Looveren stad Antwerpen de Antwerpse adaptatiestrategie Covenant of

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Nú bouwen aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Hoe is het begonnen? Veel onderzoek Nationale adaptatiestrategie Advies van Commissie Veerman Deltaprogramma

Nadere informatie

Wateroverlast Opheusden. welkom

Wateroverlast Opheusden. welkom Wateroverlast Opheusden welkom Bewonersavond 19 november 2014 Programma 19.00 uur: Ontvangst 19.30 uur: Opening door voorzitter (Henk van Bockel) 19.35 uur: Welkomstwoord (burgemeester Veerhoek) 19.40

Nadere informatie

dklimaat Zwolle Actief aan klimaat werken in Zwolle Praktijkvoorbeelden Zwolle

dklimaat Zwolle Actief aan klimaat werken in Zwolle Praktijkvoorbeelden Zwolle Zwolle Actief aan klimaat werken in Zwolle Praktijkvoorbeelden Zwolle Hoe bladert u door deze uitgave? Door met uw vingers over het scherm te vegen (swipen). Dit kan zowel van links naar rechts. Verder

Nadere informatie

GOUDA STEVIGE STAD AANPAK OVERLAST BODEMDALING BINNENSTAD

GOUDA STEVIGE STAD AANPAK OVERLAST BODEMDALING BINNENSTAD GOUDA STEVIGE STAD AANPAK OVERLAST BODEMDALING BINNENSTAD De bodem onder onze binnenstad daalt al eeuwen. Dat leidt tot overlast. In deze folder leest u meer over oorzaak, gevolgen en aanpak. STAD MET

Nadere informatie

De klimaatbestendige (oude) stad

De klimaatbestendige (oude) stad De klimaatbestendige (oude) stad Peter den Nijs Wareco ingenieurs F3O KANS OP PAALROT Groot deel Nederland Grote verschillen bodemopbouw Grote verschillen in klimaateffect Grote spreiding in risico s 1

Nadere informatie

Regenwater leid je niet om de tuin!

Regenwater leid je niet om de tuin! Regenwater leid je niet om de tuin! Regenwater is te waardevol om direct het riool in te laten lopen. Vang het op en gebruik het goed. Kijk voor tips op www.denhaag.nl/water Regenwater leid je niet om

Nadere informatie

want ruimte voor de Maas en veilige (regionale) dijken zijn een eerste zorg.

want ruimte voor de Maas en veilige (regionale) dijken zijn een eerste zorg. Verkiezingsprogramma 2019 2023 AWP Aa en Maas De Algemene Waterschapspartij (AWP) is een landelijke vereniging met een gekozen bestuur. In elk waterschap heeft de AWP een afdeling. De landelijke vereniging

Nadere informatie

De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort. Johan Bogaert

De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort. Johan Bogaert De kost van adaptatie aan de klimaatverandering in de Brugse poort 1. Het Vlaams Klimaatplan. 2. De studie: Adaptatie aan klimaatverandering: globale kosten en praktische voorbeelden Literatuurstudie

Nadere informatie

Klimaatverandering / Water in de Stad

Klimaatverandering / Water in de Stad Klimaatverandering / Water in de Stad Gebruik lokale kennis en ervaring Koen Broersma @waterindestad linkedin.com/in/kwbroersma koen.broersma@rhdhv.com De kwaliteit van de samenleving weerspiegelt zich

Nadere informatie

Droogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden

Droogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden Droogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden drs. ing. Maarten Kuiper Wareco ingenieurs ing. Arjen van Maanen Wat gaan we doen? Geohydrologische effecten van droogte (we meten,

Nadere informatie

M E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe

M E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe M E M O Aan : Gemeenteraad Purmerend Van : E. Tijmstra Reg. nr : 1467190 Datum : 11 maart 2019 Onderwerp : Voortgang klimaatbestendigheidsplan Bijlagen : Concept rapportage Klimaatbestendig Purmerend Op

Nadere informatie

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering MT 22 maart 2012 Arno Lammers Voorgeschiedenis RAS - Proces Waterkader Haaglanden gestart febr. 2003 na opdracht AB - Regionaal Bestuursakkoord

Nadere informatie

Onderhoud. Klussenwijzer. Aanleg van een geveltuin

Onderhoud. Klussenwijzer. Aanleg van een geveltuin Onderhoud Klussenwijzer Aanleg van een geveltuin BrabantWonen 2 e druk februari 2015 Aanleg van een geveltuin Veel woningen in ons bestand zijn direct aan de openbare weg gelegen. Zij hebben geen voortuin,

Nadere informatie

Klimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen

Klimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen Nationaal Congres Sanitaire Technieken 2017 Klimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen Samenstelling: Will Scheffer (TVVL) Presentatie: Oscar Nuijten (Edu4Install/TVVL) met o.a. informatie

Nadere informatie

Onderzoek voorkomende wateroverlast Gemeente Mill en Sint Hubert

Onderzoek voorkomende wateroverlast Gemeente Mill en Sint Hubert Onderzoek voorkomende wateroverlast Gemeente Mill en Sint Hubert Inhoud 1. Inleiding... - 1-1.1. Aanleiding... - 1-1.2. Doel... - 1-1.3. Is wateroverlast op te lossen?...- 1-1.4. Inspraak en proces...

Nadere informatie

(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem

(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem Memo DM 1013497 Aan: Marktpartijen uitwerking plannen het Burgje, gemeente Bunnik Van: Beke Romp, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Datum: 13 januari 2016 Onderwerp: Notitie gebiedskenmerken (waterthema

Nadere informatie

Inhoud. Achtergrond. De drietrapsbenadering: 1. Lagenbenadering 2. Kwetsbaarheden. Case Rijswijk-Zuid. De drietrapsbenadering van Waterrobuust bouwen

Inhoud. Achtergrond. De drietrapsbenadering: 1. Lagenbenadering 2. Kwetsbaarheden. Case Rijswijk-Zuid. De drietrapsbenadering van Waterrobuust bouwen De drietrapsbenadering van Waterrobuust bouwen ir. L.A. Valkenburg ir. M.W. van Dongen Inhoud De drietrapsbenadering: 1. Lagenbenadering 2. Kwetsbaarheden 3. Waterrobuuste maatregelen Case Rijswijk-Zuid

Nadere informatie

Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries,

Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries, Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries, 28-09-2017 Opbouw 1. Context KNMI scenario s kosten en risico s 2. Effecten hittestress, droogtestress, wateroverlast

Nadere informatie

EEN BODEM VOOR WATER

EEN BODEM VOOR WATER EEN BODEM VOOR WATER Hemel en grondwaterbeleid Breda 2011 RWZI De gemeente is verantwoordelijk voor de afvoer van afvalwater naar de rioolwaterzuivering (RWZI: een soort wasmachine voor water). RWZI De

Nadere informatie

Hitte op sportvelden

Hitte op sportvelden Hitte op sportvelden Natalie Theeuwes Post Doc stadsklimaat Meteorologie en Luchtkwaliteit Met dank aan Bert Heusinkveld, Bert Holtslag, Reinder Ronda, Gert-Jan Steeneveld Gevolgen voor gezondheid Huidaandoeningen

Nadere informatie

Maatregelen tegen stedelijke hitte. Toon van Harmelen (TNO)

Maatregelen tegen stedelijke hitte. Toon van Harmelen (TNO) Maatregelen tegen stedelijke hitte Toon van Harmelen (TNO) Oorzaken van het stedelijk hitte eiland effect verharding vs. water/vegetatie bebouwing en geometrie materiaalgebruik antropogene warmte broeikasgassen

Nadere informatie

Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk

Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Robert de Graaff (ORG-ID) Tbv breakoutsessie op Deltacongres 6 november 2014 Gebaseerd op presentatie van Frans van de Ven op Festival ruimtelijke adaptatie 9 oktober

Nadere informatie

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject

Nadere informatie

Notitie. Aan : Jorg Pieneman, Irene Quakkelaar. Kopie aan : Jasper Overbeeke, Albert Kemeling. Datum : 9 maart 2017

Notitie. Aan : Jorg Pieneman, Irene Quakkelaar. Kopie aan : Jasper Overbeeke, Albert Kemeling. Datum : 9 maart 2017 Notitie Stadsontwikkeling Ingenieursbureau Aan : Jorg Pieneman, Irene Quakkelaar Kopie aan : Jasper Overbeeke, Albert Kemeling Datum : 9 maart 2017 Betreft : Binnentuinen Ageniesebuurt Bezoekadres: De

Nadere informatie

Hoe maak ik mijn tuin waterklaar? wateroverlast. Een klimaatvriendelijke

Hoe maak ik mijn tuin waterklaar? wateroverlast. Een klimaatvriendelijke in de tuin Hoe maak ik mijn tuin waterklaar? Minder wateroverlast Een klimaatvriendelijke tuin Subsidie Wateroverlast door verandering van het klimaat Het is goed om te weten dat gemeenten, samen met waterschappen,

Nadere informatie

Hoe leg je een goede basis voor een. klimaatadaptieve tuin?

Hoe leg je een goede basis voor een. klimaatadaptieve tuin? Tuinprofessionaldagen 2019 DOOR KENNIS VERBONDEN Hoe leg je een goede basis voor een Deze kennissessie wordt u aangeboden door: klimaatadaptieve tuin? UW GASTHEREN : André Pes - ACO Marcel Straatman -

Nadere informatie

NIEUWE NEERSLAG- STATISTIEKEN VOOR KORTE TIJDSDUREN

NIEUWE NEERSLAG- STATISTIEKEN VOOR KORTE TIJDSDUREN NIEUWE NEERSLAG- STATISTIEKEN VOOR KORTE TIJDSDUREN Extreme buien zijn extremer geworden 2018 12A In opdracht van STOWA hebben het KNMI en HKV Lijn in water nieuwe neerslagstatistieken afgeleid voor korte

Nadere informatie

Informatieavond Groot onderhoud t Ven-Noord nr. 1

Informatieavond Groot onderhoud t Ven-Noord nr. 1 Informatieavond Groot onderhoud t Ven-Noord 23-01-2019 24-01-2019 nr. 1 Inhoudsopgave Introductie groot onderhoud Resultaten bewonersonderzoek Klimaatstresstest en klimaatadaptatie Conceptontwerp Vrijheden

Nadere informatie

Gebied Kwistbeek 2. Welkom op deze startbijeenkomst

Gebied Kwistbeek 2. Welkom op deze startbijeenkomst Gebied Kwistbeek 1 Dorpsoverleg Baarlo Dörperoverleg Waterschap Limburg Gemeente Peel en Maas Alle betrokkenen in het gebied Welkom op deze startbijeenkomst Gebied Kwistbeek 2 Welkom Bedoeling van de avond

Nadere informatie

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten Klimaatverandering vraagt om innovatie De crisis als voorbode van grote veranderingen in economie en maatschappij Brabantse Waterdag 28 februari 2014 s Hertogenbosch door Pier Vellinga Hoogleraar aan Wageningen

Nadere informatie

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering

Nadere informatie

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam

Nadere informatie

Analyse van de sociale kwetsbaarheid van de gemeente via een kaart

Analyse van de sociale kwetsbaarheid van de gemeente via een kaart Thema(s): Landgebruik: Kosten: Beschrijving van de maatregel: Niet elke inwoner van de gemeente heeft evenveel last van klimaateffecten. Een aantal sociale bevolkingsgroepen ondervindt meer last of worden

Nadere informatie

Actieprogramma Klimaatbestendige stad 2015/2016

Actieprogramma Klimaatbestendige stad 2015/2016 Actieprogramma Klimaatbestendige stad 2015/2016 Introductie Als gevolg van klimaatverandering krijgt Den Haag te maken met grotere extremen in neerslag, zeespiegelstijging en meer hete zomerse dagen. Dat

Nadere informatie

Samenwerken tegen overlast door extreme neerslag

Samenwerken tegen overlast door extreme neerslag Samenwerken tegen overlast door extreme neerslag Kasper Lange, Jorik Chen (Nelen & Schuurmans), Gerhard Hurenkamp (gemeente Oldambt) Gemeente en waterschap werken samen om Nederland te beschermen tegen

Nadere informatie

Blootstelling aan hitte bij zelfstandig wonende ouderen

Blootstelling aan hitte bij zelfstandig wonende ouderen Met subsidie van Blootstelling aan hitte bij zelfstandig wonende ouderen GGD Gelderland-Midden Joris van Loenhout Moniek Zuurbier GGD Groningen Amanda le Grand Frans Duijm Universiteit Utrecht Gerard Hoek

Nadere informatie

Introductie 4/25/2013. Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings Klimaatadaptatiemaatregelen op

Introductie 4/25/2013. Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings Klimaatadaptatiemaatregelen op 4/25/2013 Kennisconferentie Deltaprogramma 2013 Impacts of climate change on the indoor environmental and energy performance of buildings op Part of Climate Proof Cities consortium of the gebouwniveau:

Nadere informatie

Wateroverlast op het schoolplein?

Wateroverlast op het schoolplein? Wateroverlast op het schoolplein? Hoofdstuk 1 Wat is wateroverlast? https://www.youtube.com/watch?v=umnl4pxkkos Hoofdstuk 1 Wat is wateroverlast? Wat is het verschil tussen wateroverlast en een overstroming?

Nadere informatie

Tree Ground Solutions BV

Tree Ground Solutions BV Tree Ground Solutions BV Innovatie in groeiplaatsvoorzieningen en waterbeheer constructies Door: Erwin van Herwijnen Wie is TGS? Een specialist op het inrichten van groeiplaatsen voor bomen in het stedelijk

Nadere informatie

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Conferentie Kennis voor Klimaat WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Vz: Cees Moons Organisatie: Aad Sedee & Aalt Leusink 27 november 2008 Context Adaptatieprogramma

Nadere informatie

Actueel Waterbericht Week 3 Jaar 2015

Actueel Waterbericht Week 3 Jaar 2015 Samenvatting: De gevallen neerslag van afgelopen week en met name van donderdag 8 januari heeft geleid tot verhoogde afvoeren en waterpeilen in het beheergebied van Waterschap Aa en Maas. De neerslag is

Nadere informatie

Hoofddoelen VVE-010:

Hoofddoelen VVE-010: WAT DOET VVE-010? VVE-010 is hét Rotterdamse loket voor appartementseigenaren. Onafhankelijke organisatie, opgericht door gemeente Rotterdam en enkele woningcorporaties. Hoofddoelen VVE-010: 1. Activeren

Nadere informatie

Leefbaarheid en openbare ruimte

Leefbaarheid en openbare ruimte Leefbaarheid en openbare ruimte Elma Schoenmaker, Marjan Ketner, Williëtte Arendonk Ingrid Meeuwsen Ger Vergeer, Xiaolu Hu Annette van Brenk e.a. Peter Schmitz directeur BELW stedenbouw sen. bouwtechniek

Nadere informatie

Informatieavond Bajonetlocatie 15 en 16 juni 2011

Informatieavond Bajonetlocatie 15 en 16 juni 2011 Informatieavond Bajonetlocatie 15 en 16 juni 2011 Inhoud presentatie 1. Aanleiding: - goede woningen - goede en vitale wijk 2. Programma (wat gaan we doen): Geleidelijke bloksgewijze aanpak - Van de woningen

Nadere informatie

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces Betreft Verslag klimaatatelier Goirle Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Goirle Datum 7 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen van de

Nadere informatie