BENCHMARK OP MAAT. 1 Inleiding 2 2 Observaties en indeling naar omzet 3 3 De parameters 4 4 Resultaten 5 5 Conclusie 12. Bijlage

Transcriptie

1 BENCHMARK OP MAAT Inhoud pagina 1 Inleiding 2 2 Observaties en indeling naar omzet 3 3 De parameters 4 4 Resultaten 5 5 Conclusie 12 Bijlage 1

2 1 Inleiding Ons product Benchmark Op Maat is speciaal ontwikkeld om controllers in de zorgbranche te ondersteunen. We hebben de DigiMV gegevens 2009, 2010 en 2011 geanalyseerd, ingedeeld naar omzetcategorie en een aantal belangrijke parameters benoemd. Op basis van deze gegevens stellen wij trends vast, waardoor controllers kunnen beschikken over marktinformatie zonder daar inhoudelijk veel verwerking- en analysetijd aan te besteden. Wij hebben ons beperkt tot een cijfermatige analyse. Conclusies of verklaringen zijn daar niet aan verbonden. Hiervoor is een diepere analyse nodig bij de betrokken zorginstellingen. Dit is de stap die door controllers zelf genomen kan worden, door contact te zoeken met collega s. Wij geven met deze analyse graag een eerste stap in de goede richting. 2

3 2 Observaties en indeling naar omzet De Benchmark Op Maat betreft de sector Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT). Omdat in de sector instellingen actief zijn met een uiteenlopende mix aan activiteiten hebben we ons geconcentreerd op de instellingen die VVT-activiteiten als hoofdproductie hebben. Bestaat de productie voor meer dan 60% uit VVT-activiteiten, dan is de instelling opgenomen in de benchmark. Dit selectiecriterium leidt in 2011 tot een aantal van 526 instellingen (zie tabel 1). Tabel 1: Instellingen in Benchmark Alleen VVT VVT met KZ, JGZ, WMO Omzet VVT > 60 % van totale productie Totaal instellingen in benchmark Omzet VVT < 40 % van totale productie Geen VVT Totaal instellingen niet in benchmark Totaal aantal instellingen DigiMV Toelichting bij tabel 1: 1. KZ staat voor kraamzorg, JGZ voor jeugdgezondheidszorg en WMO voor activiteiten die vallen onder de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Daarnaast wordt de sector gekenmerkt door instellingen met zeer uiteenlopende omzetniveaus. Daarom hebben we de sector ingedeeld naar 5 omzetcategorieën (zie tabel 2). Tabel 2: Indeling naar omzetcategorieën Percentage Omzet categorie Omzet (miljoen) < % 35% 38% 2 > 5 en < % 17% 16% 3 > 10 en < % 22% 23% 4 > 40 en < % 18% 15% 5 > % 9% 8% Totaal % 100% 100% 3

4 3 De parameters EFK Interim-management en advies heeft de DigiMV gegevens aan de hand van de volgende parameters geanalyseerd: 1. Omzet per FTE 2. Resultaat per FTE 3. Personeelskosten per FTE 4. Personeelskosten op omzet 5. Verzuimpercentage 6. Afschrijving op boekwaarde 7. Solvabiliteit 8. Liquiditeit 9. Rentabiliteit 10. Budgetratio In bijlage 1 wordt per parameter weergegeven welke variabelen uit DigiMV gebruikt zijn en welke restricties er zijn gesteld om tot een goed resultaat te komen. 4

5 4 Resultaten Per parameter verschillen de meegenomen aantallen van tabel 2, omdat door ontbrekende of onjuiste gegevens in DigiMV niet alle instellingen kunnen worden meegenomen. De aantallen worden per parameter weergegeven bij de tabellen in deze paragraaf. 1. Omzet per FTE Tabel 3: Omzet per FTE 1 Euro's 1 < > 5 en < > 10 en < > 40 en < > Totaal (gemiddeld / som) Toelichting bij Tabel 3: 1. Uitkomsten gecorrigeerd voor onderschatting in FTE s. Daarnaast zijn de instellingen met een percentage Personeel niet in Loondienst hoger dan 50% niet in de analyse meegenomen. Zie voor de toelichting bijlage 1. In bovenstaande tabel wordt de omzet per FTE weergegeven. In 2011 loopt de omzet per FTE op met de grootte van de instelling (opvallend is de positie van categorie 2). Daarnaast is de omzet per FTE bij alle omzetcategorieën groter dan Het gemiddelde over alle instellingen is op het hoogste niveau sinds 2008 ( ). 2. Resultaat per FTE Tabel 4: Resultaat per FTE 1 2. Resultaat per FTE Euro's 1 < > 5 en < > 10 en < > 40 en < > Totaal (gemiddeld / som) Toelichting bij Tabel 4: 1. Uitkomsten gecorrigeerd voor onderschatting in FTE s. Zie voor de toelichting bijlage 1. Het resultaat per FTE neemt af met de grootte van de instelling. De grote instellingen genereren dus meer omzet per FTE, maar behalen hiermee wel een lager resultaat per FTE. De instellingen in categorie 1 laten een daling zien ten opzichte van voorgaande jaren. Dit komt omdat er 36 instellingen in deze groep zitten die een negatief resultaat hebben behaald. Dit is een percentage van 27%. In de 5

6 andere categorieën is dit maximaal 15%. Gemiddeld komt deze groep nog steeds naar voren met het hoogste resultaat per FTE. 3. Personeelskosten per FTE Tabel 5a: Personeelskosten per FTE 1 Euro's 1 < > 5 en < > 10 en < > 40 en < > Totaal (gemiddeld / som) Toelichting bij Tabel 5: 1. Uitkomsten gecorrigeerd voor onderschatting in FTE s. Zie voor de toelichting bijlage 1. Personeelskosten per FTE nemen naarmate de instelling groter wordt toe. In 2010 zagen we een daling in de totale personeelskosten per FTE ten opzichte van 2009, in 2011 zien we weer een stijging. Bij de grote instellingen in omzetcategorie 5 blijft de omzet per FTE rond de Bij de andere categorieën nemen de personeelskosten per FTE toe. Wanneer de kosten voor personeel niet in loondienst (PNIL) uit de personeelkosten worden gehaald, ontstaat onderstaand beeld: Tabel 6b: Personeelskosten per FTE, exclusief PNIL 1 Euro's Cat Omzet (miljoen) < > 5 en < > 10 en < > 40 en < > Totaal (gemiddeld) Wanneer PNIL niet wordt meegerekend, zijn de personeelskosten per FTE ongeveer 6 tot 10 procent lager. Het beeld dat de personeelskosten per FTE hoger zijn bij grote instellingen is onveranderd. 6

7 4. Personeelskosten op omzet Tabel 7: Personeelskosten op omzet 1 Ratio 1 < 5 0,68 0,67 0, > 5 en < 10 0,64 0,65 0, > 10 en < 40 0,64 0,66 0, > 40 en < 100 0,69 0,69 0, > 100 0,69 0,69 0, Totaal (gemiddeld / som) 0,67 0,67 0, Toelichting bij Tabel 6: 1. Uitkomsten gecorrigeerd voor onderschatting in FTE s. Zie voor de toelichting bijlage 1. Gemiddeld gaat ⅔ van de omzet naar personeelskosten. Het aandeel personeelskosten is bij grote instellingen iets hoger dan bij de kleinere instellingen. Bij de instellingen in categorie 1 is sinds 2009 een daling zichtbaar. Dit is waarschijnlijk te verklaren doordat in deze groep de omzet meer toeneemt dan de personeelskosten. 5. Verzuim Tabel 8: Verzuim 1 Procent (x100) 1 < 5 4,93 4,43 4, > 5 en < 10 5,7 5,83 5, > 10 en < 40 5,88 5,67 5, > 40 en < 100 6,12 6,07 6, > 100 6,02 6,22 6, Totaal (gemiddeld / som) 5,61 5,40 5, Toelichting bij Tabel 7: 1. Geen restricties. Voor het derde opeenvolgende jaar is een (kleine) daling zichtbaar bij de verzuimpercentages. Dit komt overeen met de cijfers van het CBS. Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in Nederland over alle bedrijfstakken is 4,2 procent in 2011 en de daling ten opzichte van 2010 is 0 procent. De sector VVT laat hier echter wel een daling zien. Overigens zijn de dalende cijfers volgens Vernet 1 niet alleen goed nieuws, omdat het langdurig verzuim wel toeneemt. De daling wordt dus alleen veroorzaakt door het terugdringen van het kortdurend verzuim. Het langdurig verzuim wordt volgens Vernet veelal veroorzaakt door oudere medewerkers. In deze groep is de kans groter op langdurig zieken, en kans 1 persbericht Daling ziekteverzuim zorg maskeert groeiend probleem langdurig verzuim. 7

8 op ziekte door langdurige overbelasting. Deze groep wordt de komende jaren alleen maar groter en het is daarom van belang dat zorginstellingen zich blijven inzetten om het ziekteverzuim terug te dringen. 6. Afschrijving op boekwaarde (MVA) Tabel 9: Afschrijving op boekwaarde MVA 1 Procent 1 < > 5 en < > 10 en < > 40 en < > Totaal (gemiddeld / som) Toelichting bij Tabel 8: 1. Boekwaarde per van het boekjaar. In 2010 en 2011 instellingen met een waarde kleiner dan nul uitgesloten Hier wordt het gemiddelde afschrijvingspercentage van de materiële vaste activa weergegeven. Het is duidelijk te zien dat kleine instellingen gemiddeld veel sneller afschrijven dan grote instellingen, die uitkomen op 10 procent per jaar. In 2011 wordt er sneller afgeschreven en stijgt het gemiddelde naar 22 procent per jaar. In 2012 wordt dit cijfer naar verwachting hoger, omdat veel instellingen in verband met het boekwaardeprobleem (impairment) meer zullen afschrijven. 7. Solvabiliteit Tabel 10: Solvabiliteit 1 Ratio 1 < 5 0,20 0,26 0, > 5 en < 10 0,33 0,35 0, > 10 en < 40 0,31 0,31 0, > 40 en < 100 0,26 0,26 0, > 100 0,22 0,24 0, Totaal (gemiddeld / som) 0,26 0,28 0, Toelichting bij Tabel 9: 1. Geen restricties. Solvabiliteit laat zien of een instelling op de lange termijn (langer dan een jaar) aan de vaste verplichtingen kan voldoen tegenover de verschaffers van vreemd vermogen. Een waarde tussen de 0,25 en 0,50 wordt in het algemeen gezien als een gezonde waarde. Dit betekent dat ongeveer 25 tot 50 procent van het totale vermogen uit eigen vermogen bestaat. Bij een faillissement kan de totale waarde van het vermogen met 25 tot 50 procent dalen en kunnen toch nog alle verschaffers van 8

9 vreemd vermogen terugbetaald worden. In het bedrijfsleven wordt meestal een waarde aangehouden tussen de 0,25 en 0,30. Een te hoge solvabiliteit is niet goed, omdat de instelling dan waarschijnlijk de externe financieringsmogelijkheden te weinig benut. Gemiddeld komt de waarde voor alle instellingen in 2011 op 27 procent. De groepen in de omzetcategorieën 2 en 3 hebben de hoogste waarden. Het gemiddelde wordt omlaag gehaald door instellingen met een negatief eigen vermogen: 31 in 2009, 23 in 2010 en 36 in Liquiditeit Tabel 11: Liquiditeit 1 Ratio 1 < 5 2,18 1,87 1, > 5 en < 10 1,85 2,15 2, > 10 en < 40 1,28 1,37 1, > 40 en < 100 0,86 1,02 1, > 100 0,64 0,91 0, Totaal (gemiddeld / som) 1,55 1,58 1, Toelichting bij Tabel 10: 1. Geen restricties voor In 2010 en 2011 instellingen met een liquiditeit hoger dan 10 uitgesloten. De liquiditeit geeft aan in welke mate een onderneming haar lopende betalingsverplichtingen kan voldoen. EFK heeft de current ratio berekend. De current ratio moet minimaal 1 zijn om alle kortlopende schulden direct af te kunnen lossen. Vaak wordt een hogere waarde aangehouden omdat er bijvoorbeeld dubieuze debiteuren zijn. In het bedrijfsleven wordt een waarde tussen de 1,5 en de 2 als gezond ervaren. In de resultaten van de VVT benchmark zie je dat de liquiditeit kleiner wordt naarmate de instelling groter wordt. Vooral categorie 2 scoort hoog op de liquiditeit. In het algemeen kan geconcludeerd worden dat de liquiditeit in de sector VVT te laag is, met name bij de grote instellingen (> 40 miljoen). De instellingen in categorie 5 laten een daling zien ten opzichte van 2010, waardoor deze groep ver beneden het gemiddelde van 1,56 gaat. 9

10 9. Rentabiliteit Tabel 12: Rentabiliteit 1 Ratio 1 < 5 0,28 0,31 0, > 5 en < 10 0,13 0,03 0, > 10 en < 40 0,20 0,12 0, > 40 en < 100 0,11 0,13 0, > 100 0,05 0,07 0, Totaal (gemiddeld / som) 0,18 0,17 0, Toelichting bij Tabel 11: 1. Alleen instellingen met een rentabiliteit tussen de -10 en de 10. De rentabiliteit geeft de mate van winstgevendheid (van het vermogen) van een instelling weer. In een verliesgevende situatie wordt er ingeteerd op de reserves en komt de continuïteit van de instelling mogelijk in gevaar. Vaak wordt ook aangeraden cijfers te vergelijken met voorgaande jaren en met gezonde instellingen binnen de sector. Daarnaast is het raadzaam de cijfers in samenhang te zien met de schulden. In bovenstaande tabel is de rentabiliteit van het eigen vermogen weergegeven. De kleinste instellingen doen het over het algemeen beter en halen een vrij hoog rendement op het eigen vermogen. In 2010 maakte categorie 2 nog een forse klap naar beneden, in 2011 is dit categorie 4. Dit komt doordat 8 van de 80 instellingen in deze categorie een negatief resultaat heeft behaald. Als deze instellingen buiten beschouwing worden gelaten is de rentabiliteit gemiddeld 0,14. Dit is nog steeds onder gemiddeld, maar vergelijkbaar met Budgetratio Tabel 13: Budgetratio 1 Ratio Cat Omzet (miljoen) < 5 0,19 0,20 0, > 5 en < 10 0,24 0,28 0, > 10 en < 40 0,24 0,25 0, > 40 en < 100 0,19 0,21 0, > 100 0,15 0,17 0, Totaal (gemiddeld / som) 0,21 0,22 0, Toelichting bij Tabel 12: 1. Geen restricties. De budgetratio geeft het weerstandvermogen van een instelling aan. Gemiddeld houdt men voor een gezonde waarde tussen de 12 en 20 procent aan. Het zorgkantoor speelt een steeds grotere rol bij het monitoren van de gezondheid van een instelling. Zo moeten instellingen met een budgetratio lager 10

11 dan 15 procent bij Menzis (in het kader van het vroegsignaleringssysteem) elk kwartaal aanvullende gegevens leveren. De budgetratio is in 2011 niet veel veranderd ten opzichte van In categorie 4 en 5 zijn de waardes gestegen. Het weerstandvermogen van de sector VVT ligt binnen de gezonde waardes. 11

12 5 Conclusie Uit de analyse blijkt dat binnen de omzetcategorieën de verschillen groot zijn. De verschillen tussen de cijfers over geven daarnaast weer dat de sector VVT in beweging is. Juist daarom is het van belang om de eigen organisatie naast deze prestatie-indicatoren te leggen, om snel in beeld te krijgen hoe de eigen organisatie ervoor staat. Wilt u weten hoe uw organisatie ervoor staat? Via onze site kunt u een Excel-format downloaden waarin bovenstaande resultaten per omzetcategorie staan weergegeven. Hier kunnen de parameters van uw organisatie ingevuld worden. Het is ook mogelijk om EFK de vergelijking te laten maken op basis van de cijfers uit DigiMV uit U kunt dan een sturen naar info@efk.nl. 12

13 Bijlage 1: Toelichting op de variabelen Aan de variabelen ligt een definitie ten grondslag. Om de eigen instelling te kunnen vergelijken met de benchmark gegevens is het van belang de gegevens op de juiste manier te verwerken. Hierna tref je de samenstelling van de parameterdefinitie aan: 1. Omzet per FTE ( omzet / totaal FTE = omzet per FTE) i. Omzet is de variabele uit de jaarrekening: som der bedrijfsopbrengsten. ii. FTE is een optelsom van de aantallen die ingevuld zijn bij aantal FTE personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar op de verschillende bedrijfsonderdelen van de instelling. iii. Gegevens over totaal aantal personeelsleden van de instelling worden niet bekend gemaakt via DigiMV 2. De door ons gehanteerde formule kan leiden tot een onderschatting van het aantal FTE, omdat door sommige instellingen de overhead FTE s niet zijn meegenomen. Wanneer een instelling veel inkomsten vanuit onderaanneming verkrijgt, geeft omzet per FTE een vertekend beeld. Ook komt het voor dat er onjuiste aantallen bij de FTE s zijn ingevuld. Om deze negatieve effecten te neutraliseren zijn de personeelskosten vanuit DigiMV gedeeld door FTE s. Indien dit hoger is dan of lager is dan 500 is het aantal FTE s waarschijnlijk niet juist en zijn deze uitkomsten buiten de analyse gelaten. Daarnaast zijn de instellingen die een aandeel PNIL hebben die groter is dan 50 procent van de totale personeelkosten uitgesloten van de analyse. 2. Resultaat per FTE ( resultaat / FTE = per FTE) i. Resultaat is de variabele resultaat uit de jaarrekening. ii. FTE, zie 1.ii iii. Het resultaat per FTE wordt mogelijk iets overschat in verband met onderschatting van het aantal FTE s (zie 1.iii). Daarom zijn ook bij deze parameter de restricties toegepast waarbij loonkosten per FTE hoger zijn dan , lager dan 500 en het aandeel PNIL op personeelkosten lager is dan 50 procent. 2 Gegevens over personeel, uitbesteding, onderaanneming en de gedeponeerde handtekeningen worden niet bekend gemaakt via DigiMV. 13

14 3. Personeelskosten per FTE ( personeelskosten / FTE = per FTE) i. Personeelskosten is de variabele totaal personeelskosten uit de jaarrekening. ii. FTE, zie 1.b iii. Zie 1.iii en 2.iii 4. Personeelskosten op omzet ( personeelskosten/ omzet = %) i. Personeelskosten, zie 3.i ii. Omzet, zie 1.i iii. De parameter personeelskosten/omzet laat een percentage zien die hoger kan zijn dan 100 procent. Door deze uitkomsten verder te analyseren, blijkt dat niet altijd alle personeelskosten bij personeelskosten ingevuld worden. Vooral bij instellingen waarbij onderaannemerschap een grote rol speelt, neemt de betrouwbaarheid van de uitkomsten af. Instellingen met onderaannemerschap hebben vaak ook een hoog getal PNIL. Daarom zijn bij deze analyse alleen instellingen behouden die een aandeel hebben van minder dan 50% op de variabele PNIL / totaal personeelskosten. 5. Verzuim i. Variabele uit DigiMV hoofdstuk 3 en 4: verzuim totaal personeel in loondienst (alle sectoren behalve UMC s). 6. Afschrijving op boekwaarde (MVA) i. Afschrijving: deze variabele komt uit het onderdeel jaarrekening toelichting op balans, materiële vaste activa : AF totaal afschrijvingen. ii. Boekwaarde: deze variabele komt ook uit bovenstaand onderdeel: boekwaarde per 31 december (= totaal materiële vaste activa). iii. Instellingen die geen afschrijving hebben zijn uitgesloten. 7. Solvabiliteit i. Eigen vermogen/balanstotaal. Beide variabelen komen uit het onderdeel jaarrekening: Totaal eigen vermogen en totaal activa (vaste activa en vlottende activa). 14

15 8. Liquiditeit i. Totaal vlottende activa / (totaal kortlopende schulden (<1 jaar) + schulden financieringsoverschot). Variabelen komen uit het onderdeel jaarrekening: - Totaal vlottende activa = voorraden + onderhanden werk uit hoofde van DBC s + vorderingen en overlopende activa + financieringstekort + effecten + liquide middelen. - Kortlopende schulden (korter dan 1 jaar) = schulden aan kredietinstellingen + crediteuren + aflossingsverplichting langlopende leningen + overige schulden. - Schulden financieringsoverschot. ii. In 2010 en 2011 zijn de instellingen met een liquiditeit hoger dan 10 uitgesloten. Dit komt omdat een aantal instellingen een extreem hoge liquiditeit hebben. 9. Rentabiliteit i. Nettoresultaat / eigen vermogen. Variabelen komen uit de jaarrekening. Nettoresultaat komt uit de jaarrekening uit het onderdeel resultatenrekening resultaat. Eigen vermogen is totaal eigen vermogen. 10. Budgetratio i. Eigen vermogen / bedrijfsopbrengsten. Variabelen komen uit de jaarrekening: totaal eigen vermogen en resultatenrekening: som der bedrijfsopbrengsten. 15