Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid"

Camiel van Doorn
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Marlies Peters Workshop Vermoeidheid

2 De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren Herstelperiode langer dan na normale vermoeidheid

3 Meten van vermoeidheid

4 Verkorte Vermoeidheidsvragenlijst 1. Ik voel me moe 2. Ik ben gauw moe 3. Ik voel me fit 4. Lichamelijk voel ik me uitgeput Ja, dat klopt Ja, dat klopt Ja, dat klopt Ja, dat klopt Nee, dat klopt niet Nee, dat klopt niet Nee, dat klopt niet Nee, dat klopt niet Totaalscore: score van de 4 items optellen Range: 4 tot 28 M Alberts, EMA Smets, JHMM Vercoulen, B Garssen & G Blijenberg. Verkorte vermoeidheidsvragenlijst: een praktisch hulpmiddel bij het scoren van vermoeidheid. Nederlands Tijdschr Geneesk 1997; 141 (31)

5 Vragenlijst voor vermoeidheid meerdere dimensies Ernst ervaren moeheid - ik voel me moe Concentratie - het kost me moeite ergens mijn aandacht bij te houden Motivatie - de zin om dingen te ondernemen ontbreekt mij Activiteit - ik vind dat ik weinig doe op een dag

6 Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle kankerpatiënten ervaart vermoeidheid tijdens de behandeling van kanker Drie maanden na de behandeling van kanker heeft 20-40% van de ziektevrije patiënten last van ernstige vermoeidheid

7 Somatische problemen die vermoeidheid kunnen geven tijdens behandeling Minder eetlust B symptomen oa nachtzweten, tumorkoorts Bloedarmoede Pijn, misselijkheid, kortademigheid Verstoord slaappatroon Orgaan insufficiëntie: Lever, nieren, longen, maag darmstelsel, calcium Behandeling; chirurgie, radiotherapie, medicatie Infecties, hormonale ontregeling, neuropathie, trombose

8 Advies tijdens behandeling Blijf lichamelijk actief Nederlandse studie met bewegingsprogramma s: Onco-Move (onder begeleiding van verpleegkundige) en On Track (onder begeleiding van fysiotherapeut) Fysieke fitheid en vermoeidheidniveaus konden behouden worden Deelname aan beweegprogramma gaf dat minder aanpassingen in de kuur nodig waren Deelnemers konden eerder en voor meer uren terug naar werk Marlies Peters - workshop vermoeidheid

9 Na afronding van behandeling Bloedarmoede Restschade organen Zenuwschade (neuropathie) Hormonale disregulatie Medicatie Verandering gewicht Spierverlies Slaapstoornis, angst, depressie

10 Is er een verband tussen de huidige klachten en de voorafgaande behandeling?

11 18 studies onderzochten relatie tussen behandelkarakteristieken en vermoeidheid Geen relatie Wel relatie Chemotherapie dosis 2 0 Aantal cycli chemotherapie 2 0 Type bestraling 1 0 Hoeveelheid bestraling 1 0 Duur van behandeling 5 0 Gebruik van tamoxifen 3 0 Duur van ziekenhuisverblijf 1 0 Soort behandeling 10 3 Een minder intensieve behandeling geeft minder vermoeidheid

12 17 studies onderzochten relatie tussen ziektekenmerken en vermoeidheid Geen relatie Wel relatie Aard diagnose 6 0 Tumor grootte 2 0 Tumor stadium 9 0 Aantal betrokken lymfeklieren 2 0 Tijd sinds diagnose 7 1 Indien de tijd sinds diagnose korter is, zien we meer vermoeidheid

13 Echter, zonder aanwijsbare lichamelijk oorzaak Welke factoren houden de vermoeidheid mogelijk in stand?

14 Ontstaans- en instandhoudende factoren bij vermoeidheid NA kanker MOE Uitlokkende factoren kanker behandeling van kanker Instandhoudende factoren

15 Instandhoudende factoren onvoldoende verwerking verhoogde angst voor recidief disfunctionele opvattingen over vermoeiheid verstoord slaap-waakritme verstoord activiteitenpatroon verminderde sociale contacten en meer behoefte aan sociale steun

16 Verwerking van kanker en behandeling Post Traumatische Stress symptomen: Herbeleving en vermijding Reactivering door gebeurtenissen in de omgeving

17 Verhoogde angst voor recidief Angst is bij elke patiënt aanwezig Angst voor een controle is normaal Er is sprake van extreme angst voor terugkeer als de angst bijna dagelijks of tenminste enige dagen per week aanwezig is.

18 Verstoord slaap-waakritme Onregelmatige slaap-waakritme / overdag slapen Verstoord bioritme

19 Activiteiten regulatie Piekers : geneigd tot pieken van activiteit. Men put zichzelf uit in allerlei activiteiten, net zolang tot men niet meer kan. Laag actieven: overdreven voorzichtig in het ondernemen van activiteiten. Zij sparen zichzelf, om extreme vermoeidheid te voorkomen.

21 Activiteiten opbouw We hebben goede ervaringen met het stap voor stap dagelijks opbouwen van wandelen of fietsen. Wat zou u kiezen: wandelen of fietsen? Hoe lang zou u achter elkaar kunnen wandelen (of fietsen)? Als we daar nu de helft van nemen en naar beneden afronden: een kwartier moet kunnen, de helft is 7 minuten, dus 5 minuten moet in ieder geval lukken. U zou zich kunnen voornemen om 1-3 keer per dag 5 minuten te gaan wandelen. Enkele hulpregels bij het opbouwen: een dag per week overslaan, een dag per week niet opbouwen.

22 Behandelopties

stap-voor-stap op je eigen tempo Meet je energielevels en ontdek wat wel en niet voor jou werk Online

27 U N T I R E B E A T I N G C A N C E R F A T I G U E T O G E T H E R UNTIRE HELPT JE OM VERMOEIDHEID TE VERMINDEREN Eenvoudig te gebruiken app met video s, uitleg, oefeningen en Uitgebreid programma, stap-voor-stap op je eigen tempo Meet je energielevels en ontdek wat wel en niet voor jou werk Online support community; ontmoet anderen met CRF Try Untire for free untire.me De Nederlandse versie is eind oktober beschikbaar.

28 Specifiek bij borstkanker Marlies Peters - workshop vermoeidheid

31 En als genezing niet meer mogelijk is; de palliatieve fase Marlies Peters - workshop vermoeidheid

32 Uitlokkende- en instandhoudende factoren MOE Uitlokkende factoren kanker behandeling van kanker Instandhoudende factoren

33 factoren rondom vermoeidheid in de palliatieve fase Fysieke activiteit Opvattingen Sociale steun Depressieve gevoelens acceptatie slaapproblemen Angst

34 Bevindingen Niet alle patiënten ervaren ernstige vermoeidheid Ernst van vermoeidheid lijkt relatief constant te zijn. Bij begin meting bleken alle onderzochte psychosociale factoren samen te hangen met vermoeidheid Indien ernstig vermoeid: problemen met slapen en acceptatie van een ongeneeslijke ziekte dragen met name bij Ook nivo van subjectieve fysieke activiteit lijkt bij te dragen

35 De partner / naasten

36 Vermoeidheid bij mantelzorgers en de impact hiervan Uit onderzoek bij mantelzorgers (veelal directe partner) bleek dat 20% tot 25% van hen ernstig vermoeid was. Er werd geen samenhang gevonden tussen vermoeidheid van de patiënt en vermoeidheid van de mantelzorger Er werd wel een belangrijke (significante) samenhang gevonden met ervaren druk door mantelzorger met vermoeidheid patiënt en vermoeidheid mantelzorger zelf

38 Marlies Peters - workshop vermoeidheid

39 Marlies Peters - workshop vermoeidheid

41 Referenties Servaes et al, Fatigue in cancer patients during and after treatment: prevalence, correlates and interventions, Eur J Cancer. 2002;38: Gielissen et al, The effects of cognitive behaviour therapy in severely fatigued disease-free cancer patients compared with patient swaiting for cognitive behaviour therapy: a randomised controlled trial cancer survivors, Journal of Clinical Oncology, 2006: 24: Gielissen et al, Cognitive behaviour therapy for fatigued cancer survivors: long term follow-up, Br J Cancer.2007;97: Peters et al, Exploring the contribution of psychosocial factors to fatigue in patients with advanced incurable cancer, Psycho-Oncology, 2014; 23: Peters et al, A prospective analysis on fatigue and experienced burden in informal caregivers of cancer patients during cancer treatment in the palliative phase Acta Oncologica. 2015; 54(4): Van den Berg et al, BREATH: web-based slef-management for psychological adjustment after primary breast cancer results of a multicenter randomised controlled trial, J Clin Oncology 2015;33(25): Van Waart et al, Effect of low-intensity physical activity and moderate- to high- intensity physical exercise during adjuvant chemotherapy on physical fitness, fatigue, and chemotherapy completion rates: results of the PACES randomized controlled trial, J Clin Oncology 2015;33(17): Poort et al, study protocol of the tired study: a randomised controlled trial comparing either graded exercise therapy for severe fatigue or cognitive behaviour therapy with usual care in patients with incurable cancer, BMC Cancer,2017;17(81) Bruggeman-Everts et al, Effectiveness of Two Web-Based Interventions for Chronic Cancer-Related Fatigue Compared to an Active Control Condition: Results of the Fitter na kanker Randomized Controlled Trial, Journal of Medical Internet research.2017; 19 (10):e336: 1-12 Abrahams et al, The efficacy of Internet-based cognitive behavioral therapy for severely fatigued survivors of breast cancer compared with care as usual: A randomized controlled trial, Cancer 2017; 123(19): Muller et al, The reciprocal relationship between daily fatigue and catastrophizing following cancer treatment: Affect and physical activity as potential mediators, Psychooncology 2017; 27(3):

Vergelijkbare documenten

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren