Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp

Transcriptie

1 Samenwerken: Een kwestie van Houding?! Jeugd in onderzoek 24 mei 2018 Annica Brummel (Projectleider) Marion van Hattum (Lector) Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp

2 SAMENWERKEN: EEN KWESTIE VAN HOUDING?! Kenniscentrum HAN Sociaal: Marion van Hattum (lector) Annica Brummel (projectleider) Astrid Kemper (docentonderzoeker): Apeldoorn Ilse Menheere (docentonderzoeker); Nijmegen Mariëtte Wesselink-Linde (docentonderzoeker); Doetinchem Krista van Mourik en Marieke de Greef (onderzoeker) Kenniscentrum Technologie en Samenleving (HAN): Jasper Jeurens en Debbie Tarenskeen (projectleider) Roel de Man en Michel Hansma (ontwikkelaars)

3 AANLEIDING Bij gezinnen met meervoudige problemen is sprake van een paradox: 1. Meervoudigheid van problemen vraagt om samenwerking. 2. Deze samenwerking is juist moeilijk te realiseren. Andere werkhouding (positioneren, verbinden, aanspreken) Samenwerkingsrelatie of alliantie is belangrijke factor in effectieve ondersteuning: - persoonlijke band (emotionele alliantie) - overeenstemming over doel (taakalliantie) - overeenstemming over werkwijze (procesalliantie) Wel kennis over wat een sociaal werker zou moeten doen, maar weinig kennis over wat een sociaal werker doet.

4 Doel en vraagstelling Bevorderen van effectieve ondersteuning door sociaal werkers aan gezinnen met meervoudige problemen. Welke indicatoren versterken de samenwerking van sociaal werkers met gezinnen, hun netwerk, collega s en leidinggevenden? Meervoudig alliëren In verschillende settingen Resultaat: Gevalideerd houdingsmodel met gedragsindicatoren Werkbaar prototype feedbackinstrument feedbackinstrument gericht op observeren en reflecteren op samenwerking als onderdeel van dagelijks werkzaamheden Kennisontwikkeling voor praktijk én onderwijs

5 Methode van onderzoek Je voelt mee, en je leeft je in als je naar de beelden kijkt. Het levert veel informatie op. Maar soms heb je een blinde vlek. (cliënt, focusgroep) We gaan veel alleen op pad als sociaal werkers. Door de videobeelden van collega s, krijg je een kijkje in de keuken. Ik heb dit wel eens tijdens mijn studie gedaan. De tips die ik kreeg zijn me echt bijgebleven! (sociaal werker, focusgroep) 17 observaties m.b.v. video opnames (Cliënten, netwerk, samenwerkingspartners, leidinggevenden) Per observatie: fragmenten geselecteerd en voorgelegd aan betrokkenen in een Stimulated Recall Interview (38) Interviews getranscribeerd, gecodeerd, geanalyseerd (Atlas-ti) Beeldopnames gecodeerd, geanalyseerd Focusgroepen per gemeente en cliëntcommissie

6 Resultaten Vertellen (1) of overeenstemmen over gebeurtenissen Wat is er aan de hand? Overleggen (2) of overeenstemmen over wat de kwestie(s) of het probleem is Wat is de kwestie? Afspreken (3) of overeenstemmen over wat doel en taak is Wat wordt afgesproken? Houdingsmodel (voorlopig) Alliëren (A) Wat doet sw om band op te bouwen? Meevoelend verbinden (sympathie): - persoonskenmerken benoemen - relatie benoemen - praten over dagelijkse dingen - iets over jezelf vertellen - blik van verstandhouding - humor inzetten Zich verplaatsend in een ander verbinden (empathie): - Snappen dat het belangrijk voor iemand is - Zeggen dat je iets begrijpt - Rekening houden met de ander Taakgericht verbinden: - Afspraak maken - Ieders verantwoordelijkheid bespreken - overeenstemmen wat moet gebeuren - een voorstel vragen of er mee komen Aansluiten (B) Wat doet sw om aan te sluiten? Actief luisterend aansluiten: - open vragen stellen - doorvragen - Aansluiten bij verhaal gesprekspartner - Oogcontact maken - Hummen - Stiltes laten vallen Tactisch aansluiten: - Samen probleem formuleren - Op één lijn komen - Op het juiste moment iets inbrengen - Samen analyseren - Klopt het dat - Op een rijtje zetten Doelgericht aansluiten: - Afspraken nakomen/bewaken - Gebruik maken van dossierkennis - Proces bewaken Aanspreken (C) Wat doet sw om inzicht te geven/aan te spreken? Waarderend (partijdig) aanspreken: - Compliment geven - Excuses aanbieden - De situatie beoordelen Meervoudig partijdig aanspreken: - Ander perspectief inbrengen - Andere informatie inbrengen - Stel-dat-vragen (circulair navragen) Resultaatgericht aanspreken: - Wat afgesproken is beoordelen - Expliciteren wat werkt - beoordelen op de verantwoordelijkheid voor het resultaat

7 Tactisch aansluiten (2B) Samen analyseren Wat heeft de ander nodig Wat vindt de ander er van (inclusief gevoel) Op een rijtje zetten en geheel samenvatten Meerdere bronnen combineren, zoals observaties, wat iemand vertelt, wat je hoort. Patronen herkennen en bespreekbaar maken Methodiek / hulpmiddel gebruiken om samen te analyseren Valkuilen: Gevoel hebben dat sw dossier niet goed gelezen heeft Verschillende methoden: wondervraag, tijdlijn

8 Houdingsmodel Werkzame indicatoren (verbaal en non-verbaal) Gericht op wat een sociaal werker doet in samenwerking Combinatie van verschillende settingen van samenwerking (cliënt, partners, leidinggevende) Selectie van meest voorkomende indicatoren Geen prioritering in het model Voorlopig: koppeling literatuur, conceptualiseren, betekenis van model voor cliënten

9 Houdingsmodel We geven valkuilen nu niet weer, maar wel gevonden. Verschillen tussen de vakken; voorbeeld verhouding valkuilen en werkzame indicatoren. Of in frequentie (zoals vak 3c: Resultaatgericht aanspreken) Thema s/uitdagingen gevonden die vanuit meerdere perspectieven en in meerdere settingen van samenwerking spelen: Zelfregie/eigenaarschap: speelt zowel bij cliënten als sociaal werkers overnemen of zelf laten doen verantwoordelijk voelen taalgebruik in plannen Meervoudig alliëren: cliënt en netwerk of casus regie verschillende belangen en verwachtingen van belang om goed af te stemmen; ruimte nemen protocollen zorgen voor vertraging ieder heeft eigen rol maar in geheel geen beweging

10 Conclusies Inzicht in de houding van sociaal werkers in samenwerking (verbaal als non-verbaal); wat doet de sociaal werker. Werken met beeldmateriaal nodigt uit tot (1) observeren en (2) reflecteren. Bruikbaar in praktijk en onderwijs. Wat betekent het houdingsmodel voor alliantie onderzoek? Verdieping op meervoudig alliëren.

11 Meer weten?