Collegevoorstel. Zaaknummer Evaluatie omgekeerd inzamelen

Transcriptie

1 Zaaknummer Onderwerp Evaluatie omgekeerd inzamelen Collegevoorstel Feitelijke informatie Hierbij treft u een raadsvoorstel aan voor de vaststelling van de evaluatie omgekeerd inzamelen. Alle informatie leest u in dit raadsvoorstel. Voorgenomen besluit Het voorstel is om bijgaand besluit vast te stellen. 1

2 Zaaknummer Onderwerp Evaluatie omgekeerd inzamelen BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 17 juli 2018 besloten: de raad voor te stellen: Kennis te nemen van de evaluatie omgekeerd inzamelen. namens het college van Heusden, de secretaris, b/a mr. H.J.M. Timmermans 2

3 Raadsvoorstel Zaak : Onderwerp Portefeuillehouder Evaluatie omgekeerd inzamelen Dhr. Dr. M.G.M. van der Poel Datum raadsvergadering 18 september 2018 Samenvatting De invoering van omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden is geëvalueerd. De belangrijkste conclusies zijn: De vermindering van het restafval is zodanig dat de doelstelling voor 2020 nu al lijkt te worden bereikt; Omgekeerd inzamelen heeft bijgedragen aan het verkleinen van de disbalans op de afvalbegroting, maar niet voldoende om de structurele verschillen tussen inkomsten en uitgaven op deze begroting op te heffen; Het aantal afvaldumpingen/bijplaatsingen is (flink) toegenomen, maar omdat pas in de loop van 2017 een aparte registratiemethode is ontwikkeld is niet duidelijk in hoeverre deze stijging te wijten is aan de invoering van omgekeerd inzamelen; Ruim de helft van de inwoners waardeert omgekeerd inzamelen vooral als positief, 22% als negatief, een kwart is neutraal. Aanleiding In het afvalbeleidsplan is vastgelegd dat de invoering van omgekeerd inzamelen zou worden geëvalueerd. Feitelijke informatie Voorgeschiedenis Op 20 december 2016 heeft u het Afvalbeleidsplan vastgesteld. Een belangrijk onderdeel van dit plan was het invoeren van omgekeerd inzamelen. Deze wijziging van afvalinzameling is nodig om te voldoen aan de ambitieuze landelijke en regionale doelstellingen op het gebied van afvalscheiding. Overige informatie Deze evaluatie was in het afvalbeleidsplan aangekondigd voor eind Echter, vanwege de financiële consequenties van de invoering van omgekeerd inzamelen, is het raadzaam om de gevolgen van de invoering van omgekeerd inzamelen mee te kunnen nemen in de voorbereidingen van de begroting 2019, die begin november aan u wordt voorgelegd. Deze evaluatie is dus eerder opgesteld dan aangekondigd. Alle relevante informatie leest u in de evaluatie omgekeerd inzamelen. Inzet van middelen Het invoeren van omgekeerd inzamelen heeft ertoe geleid dat de afvalstromen zijn veranderd. Zo is het restafval afgenomen en zijn de afvalstromen van PMD en GFT aanzienlijk toegenomen. Ook financieel is deze verandering duidelijk zichtbaar. Zo zijn de kosten van verwerken van restafval en de kosten van het inzamelen en verwerken van PMD en GFT in 2017 gestegen ten opzichte van Daarnaast heeft de betere afvalscheiding er ook toe geleid dat in 2017 de opbrengsten van de afvalstoffenheffing zijn afgenomen ten opzichte van De invoering van het omgekeerd inzamelen heeft echter ook incidentele kosten met zich meegebracht. Zoals de invoeringskosten ( ) en de kosten van het wisselen van de minicontainers ( ). Onderaan de streep laat het saldo van de afvalbegroting in 2017 daardoor een

4 CONCEPT Raadsvoorstel negatief resultaat zien van Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de eenmalige kosten en heeft in 2017 geleid tot een onttrekking aan de financiële afvalstoffenreserve. De afvalstoffenbegroting dient kostendekkend te zijn. Doordat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten en om de reserve op peil te krijgen, dienen er maatregelen genomen te worden om dit realiseren. Mogelijke oplossingen zijn: het vastrecht verhogen; de kosten per inworp restafval verhogen; voor stromen die nu gratis worden opgehaald (GFT en/of PMD) een (kleine) vergoeding per aanbieding in rekening brengen. Risico's Er is geen sprake van risico s. Afweging Door de invoering van omgekeerd inzamelen wordt voldaan aan de landelijke, regionale en gemeentelijke doelstellingen. Ook de financiële effecten zijn positief, maar niet in die mate dat dit leidt tot een volledig kostendekkende afvalbegroting. Ongeveer de helft van de inwoners waardeert omgekeerd inzamelen vooral als positief, 22% als negatief, een kwart is neutraal. Procedure / vervolgstappen Het eventueel aanpassen van de (afval)begroting zal los van deze evaluatie worden behandeld. Voor de specifieke uitwerking van de andere aanbevelingen volstaat een andere uitwerking door het college. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de wnd. burgemeester, mr. H.J.M. Timmermans drs. R.H. Augusteijn Zaak:

5 CONCEPT Raadsvoorstel De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 18 september 2018; gezien het voorstel van het college van 3 juli 2018, gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : Kennis te nemen van de evaluatie omgekeerd inzamelen. de griffier, mw. drs. F.E.H.M. Backerra Zaak:

6 Evaluatie omgekeerd inzamelen gemeente Heusden Juli 2018 Zaaknr

7

8 Inhoudsopgave 1 Inleiding en aanleiding Inleiding Voorgeschiedenis in vogelvlucht Privacy Doelstelling, planning en projectorganisatie Doelstelling en ambitie Planning Projectorganisatie Wijziging contracten inzamelaar(s) Communicatie Opzet communicatie Ingezette communicatiemiddelen Technische en financiële inrichting Containers Vesting Heusden Hoogbouw Moeite met wegbrengen afval Milieustraat Tarieven Registratie inzamelgegevens Overzichten en aanslagen Kwijtscheldingsbeleid en medisch afval Inzamelresultaten Ontwikkeling afvalhoeveelheden vanaf Resultaten van omgekeerd inzamelen Deelstromen Sorteerproeven restafval Neveneffecten Klachten en meldingen Containerstoringen Nulaanbieders... 19

9 6.4 Zwerfafval, dumpingen en bijplaatsingen Bewonersevaluatie Opzet Conclusies Financiën Inleiding Structurele financiële effecten omgekeerd inzamelen Incidentele kosten 2017 invoering omgekeerd inzamelen Structureel tekort afvalbegroting Conclusies en aanbevelingen Algemene conclusies Overzicht van aanbevolen maatregelen Bijlagen... 32

10 1 Inleiding en aanleiding 1.1 Inleiding Op 20 december 2016 heeft de gemeenteraad het Afvalbeleidsplan vastgesteld. Het belangrijkste onderdeel van dit Afvalbeleidsplan is de gefaseerde, gemeentebrede invoering van omgekeerd inzamelen. Dit betekent dat de bewoners het restafval naar een ondergrondse verzamelcontainer in de wijk brengen en dat het GFT-afval 1, oud papier en PMD-afval 2. thuis wordt opgehaald. Een belangrijk argument voor deze wijziging was dat de gemeente Heusden wil voldoen aan de nationale ambities voor restafval. Deze ambities houden onder meer in dat in 2020 maximaal 100 kilogram restafval 3 per inwoner wordt geproduceerd (zie ook hoofdstuk 2). 1.2 Voorgeschiedenis in vogelvlucht Pilotprojecten Voorafgaand aan de invoering van omgekeerd inzamelen zijn de jaren 2015 en 2016 benut voor het uitvoeren van proeven met de afvalinzameling om de hoeveelheid restafval te verminderen. Vlijmen Vliedberg In een deel van de wijk Vlijmen Vliedberg liep vanaf februari 2015 een proef waarbij het restafval nog maar eens in de vier weken werd ingezameld. Daarnaast kreeg de helft van de proefwijk de beschikking over een container voor het PMD-afval en de andere helft van de proefwijk bleef gebruikmaken van PMD-zakken. Dit resulteerde voor deze proefwijk in een reductie van het restafval van 13% (van 151 naar 131 kilogram per inwoner). Eind 2015 is een bewonersenquête uitgevoerd. Daaruit volgde dat 57% van de bewoners tevreden is over de verlaagde inzamelfrequentie van het restafval. Braken-Oost Drunen In een deel van de wijk Braken-Oost in Drunen liep sinds maart 2016 een proef met het omgekeerd inzamelen van afval. Dit resulteerde voor deze proefwijk in een reductie van het restafval van 62% (van 160 naar 61 kilogram per inwoner). In oktober 2016 is een bewonersenquête uitgevoerd. Daaruit volgde dat 56% van de bewoners tevreden is over het omgekeerd inzamelen. Nadere oriëntatie Naast deze proeven in de gemeente Heusden is ook gekeken naar de ervaringen die zijn opgedaan in andere gemeenten met andere manieren van afvalinzameling zoals omgekeerd inzamelen. Hierbij is onder meer gekeken naar de ervaringen in Utrecht-Lunetten 1 Groente- fruit- en tuinafval. 2 Plastic verpakkingsafval, metalen verpakkingen en drankenkartons. 3 Met restafval wordt hier zowel huis-aan-huis ingezameld restafval bedoeld als grof huishoudelijk restafval dat op de milieustraat wordt aangeboden. 3

11 (omgekeerd inzamelen, ca. 25% minder restafval), gemeente Arnhem (toen bezig met het invoeren van omgekeerd inzamelen), en Hoonhorst in Dalfsen (brengen van restafval naar ondergrondse containers, daling restafval van 378 kilo per huishouden in 2011 naar 157 kilo in 2012). Onderbouwing aanpak De proeven in beide wijken leidden tot een vermindering van de hoeveelheid restafval en een verhoging van de hoeveelheden GFT-afval en PMD-afval. De hoeveelheid oud papier en karton in de proefwijk in Vlijmen Vliedberg is ongeveer gelijk gebleven, waar deze hoeveelheid in de proefwijk in Drunen (waar oud papier in containers werd ingezameld) fors toenam. De resultaten van de proef in Drunen waren veel beter dan de proef in Vlijmen: de landelijke doelstelling van 100 kilogram per inwoner per jaar werd in de proefwijk in Drunen door het omgekeerd inzamelen al ruimschoots bereikt. Uit de proeven is dan ook geconcludeerd dat het invoeren van omgekeerd inzamelen de meeste kans bood op het bereiken van de landelijke en regionale doelstellingen op het gebied van restafval. Ook in andere gemeenten worden met omgekeerd inzamelen de beste inzamelresultaten behaald. Op basis van de lokale en landelijke ervaringen met omgekeerd inzamelen is ervoor gekozen om deze methode in de hele gemeente in te voeren. 1.3 Privacy Op 25 mei 2018 is de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in werking getreden. Voor de evaluatie van het omgekeerd inzamelen hebben we persoonsgegevens gebruikt, namelijk naam- en woonplaatsgegevens (NAW). Op grond van de AVG mogen persoonsgegevens enkel gebruikt worden als hier een doel en een grondslag voor is. Deze NAW-gegevens zijn, ten bate van deze evaluatie, gebruikt om: Het aantal adressen te bepalen van inwoners die (geen) gebruik maken van een ondergrondse container; Het aantal adressen te bepalen van inwoners die (geen) gebruik maken van een minicontainer; Een steekproef aan adressen, inclusief namen, te genereren voor het uitzetten van de enquête uitgevoerd door Oostveen Adviesbureau (zie ook hoofdstuk 7); De gemiddelde afvalstoffenheffing te bepalen. Het doel van de evaluatie omgekeerd inzamelen is om te kijken: hoe de invoering van omgekeerd inzamelen is verlopen; of de VANG-doelstellingen worden gehaald; hoe deze inzamelmethode door inwoners wordt beleefd; welke neveneffecten omgekeerd inzamelen heeft De grondslag (in de zin van de AVG) voor het gegevensgebruik is dat de gemeente persoonsgegevens verwerkt in het kader van de vervulling van haar publieke taak om huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen en afvalbeleid op te stellen. (Op korte termijn zullen er verwerkersovereenkomsten met de Afvalstoffendienst en Brabant Water afgesloten worden om te borgen dat de AVG wordt nageleefd.) 4

12 2 Doelstelling, planning en projectorganisatie 2.1 Doelstelling en ambitie Het vorige kabinet heeft de ambities voor restafval vastgelegd in het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG). Hierbij is het streven om in 2020 te komen tot 100 kilogram restafval 1 per inwoner en in 2025 tot 30 kilogram. Op de langere termijn (2050) wordt gestreefd naar een volledig circulaire economie, ofwel 0 kilogram restafval per inwoner. Van gemeenten wordt verwacht actief bij te dragen aan de verwezenlijking van dit streven. Daarnaast ondertekende de gemeente Heusden in juli 2016 samen met vijf andere gemeenten (Vijf van de Meierij) het manifest Energiek met Afval, dat onder andere stelt actief te streven naar minder dan 100 kilogram restafval per inwoner in 2020 en minder dan 5 kilogram restafval per inwoner in Vanuit deze doelstellingen is de ambitie van onze gemeente op het gebied van afvalscheiding en de gewijzigde afvalinzameling verwoord in het Afvalbeleidsplan : De gemeente Heusden heeft een hoog ambitieniveau als het gaat om preventie en scheiding van afval. De voordelen van een goede afvalscheiding en daardoor minder restafval zijn immers duidelijk: er worden minder grondstoffen verspild en het is beter voor de portemonnee van de gemeente en van de inwoners ( ). Dit resulteert in het volgende ambitieniveau: 85 kg restafval per inwoner in kg restafval per inwoner in 2020 Beide hoeveelheden zijn inclusief 13 kilogram (grof) restafval via de milieustraat en zwerfafval. De hoeveelheid (grof) restafval is voor beide jaren gelijk gehouden omdat hiervoor weinig significante effecten worden verwacht. 2.2 Planning De invoering van omgekeerd inzamelen is, vanwege de omvang en impact, niet in één keer uitgevoerd maar is gefaseerd aangepakt. De volgende fasering is hiervoor aangehouden: fase 1, 15 april 2017: Nieuwkuijk en Vlijmen ten zuiden van de A59; fase 2, 1 mei 2017: Elshout en Vlijmen ten noorden van de A59; fase 3, 14 juli 2017: Drunen West; fase 4, 1 september 2017: Drunen Oost; fase 5, 1 november 2017: Haarsteeg, vesting Heusden, Oudheusden en overige kleine kernen. Voor iedere fase is een intensief voorbereidingstraject doorlopen waarin veel aandacht uitging naar een goede communicatie (zie ook hoofdstuk 3). 2.3 Projectorganisatie De invoering van omgekeerd inzamelen is binnen de gemeentelijke organisatie niet als een formeel project opgezet. De trekkersrol lag bij het cluster Milieu. Er is vanuit veel verschillende clusters input geleverd (met name Vastgoed, Communicatie, Belastingen, 5

13 Veiligheid en handhaving, Buitendienst, Klantcontactcentrum, Financiën, Verkeer, Riolering en Groen en water). De samenwerking was hierbij vaak vraaggestuurd vanuit wat er op een bepaald moment in het proces nodig was. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch van september 2016 tot eind 2017 een accountmanager voor een dag per week ter procesondersteuning heeft ingezet. Omdat hierdoor de onderlinge samenwerking en wederzijds belang zijn versterkt, heeft de Afvalstoffendienst hiervoor geen kosten in rekening gebracht. Ook zijn externe partijen betrokken zoals Brabant Water, Woonveste en Bijeen. Achteraf kan worden gesteld dat een meer planmatige aanpak mogelijk was geweest als er een formele projectstructuur was ingesteld. Dit had kunnen voorkomen dat de procedurele voortgang en de inhoudelijke voortgang bij één persoon was komen te liggen. Ook was er dan meer aandacht geweest voor een meer structurele vergader- en verslagleggingscyclus. Mogelijk hadden dan ook clusters die nu wat laat zijn betrokken bij de invoering, dan wat eerder een bijdrage kunnen leveren. 2.4 Wijziging contracten inzamelaar(s) Om de inzameling goed georganiseerd te krijgen, is in 2016 gekeken naar de contracten met de bedrijven voor de inzameling van oud papier en plastic verpakkingsafval. Deze contracten liepen beide af op 31 december De inzameling van deze afvalstromen werd per 1 januari 2017 door middel van een zgn. uitsluitend recht ondergebracht bij de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch. Tegelijk werd plastic verpakkingsafval uitgebreid naar PMD-afval (plastic verpakkingsafval, metalen verpakkingen en drankenkartons). Met het onderbrengen van de inzameling van oud papier en PMD-afval bij de Afvalstoffendienst is op een goede en doelmatige manier invulling gegeven aan de inzameling van huishoudelijk afval. Hiervoor was het noodzakelijk om de samenwerking met de Afvalstoffendienst s- Hertogenbosch juridisch en administratief anders vorm te gegeven. Daarvoor is de gemeente Heusden uit de Gemeenschappelijke Regeling (GR) met gemeente s-hertogenbosch getreden. Tegelijk is een uitsluitend recht verleend aan de Afvalstoffendienst voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen binnen de gemeente Heusden, voor een periode van 5 jaar. 6

14 3 Communicatie 3.1 Opzet communicatie Nadat het Afvalbeleidsplan is vastgesteld, is meteen via de reguliere communicatiekanalen bekendgemaakt dat het omgekeerd inzamelen ingevoerd zou gaan worden. Na instemming van de gemeenteraad is meteen ingezet op een brede en intensieve communicatie over omgekeerd inzamelen. Het omgekeerd inzamelen vraagt om ander gedrag van inwoners. Het restafval mag niet meer in de grijze container, de grijze container wordt gebruikt voor PMD-afval. Inwoners moeten het restafval zelf weg gaan brengen naar een ondergrondse restafvalcontainer. Daarbij kwam nog een communicatie-uitdaging: het omgekeerd inzamelen werd niet in de gehele gemeente tegelijk, maar gefaseerd per kern(en) ingevoerd. 3.2 Ingezette communicatiemiddelen Om het communicatietraject goed te laten verlopen zijn er veel communicatiemiddelen ingezet: Persbericht en publicaties Persbericht over raadsbesluit Publicaties op gemeentepagina, -website en via social media Brieven per woonhuisaansluiting Per fase een brief met oproep om een enquête in te vullen om voorkeurslocatie aan te geven voor ondergrondse restafvalcontainer in wijk; Per fase een brief aan alle huishoudens met uitleg, uitnodiging inloopbijeenkomst en nieuwsbrief met alle informatie over omgekeerd inzamelen; Per fase een brief met informatie over afvalscheiding (afvalbewaarkaart met tekst en foto s) en een sticker voor op de grijze PMD-container en een pasje voor de ondergrondse restafvalcontainers. Publiekscampagne Omgekeerd inzamelen vraagt een gedragsverandering van onze inwoners. Hiervoor is een publiekscampagne ontworpen en uitgerold. Na het consulteren van diverse reclamebureaus is gekozen voor de campagne Wij keren om. Voor de campagne zijn de onderstaande communicatietools ontworpen: Logo en slogan Wij keren om ; Posters met bekende Heusdenaren op een omgekeerde container; Omgekeerde containers met logo op hotspots; Afbeeldingen op achterzijde vuilniswagens; Flyers met logo, slogan en uitleg; Containerhangers ( wij keren om -kaartjes) aan de grijze restafvalcontainer na laatste ledigingsronde; 7

15 Maatwerk voor bewoners van appartementengebouwen Voor ieder appartementsgebouw is maatwerk geleverd. Bewoners van deze appartementsgebouwen zijn hier door middel van brieven over geïnformeerd. Instructiefilm Er is een instructiefilm gemaakt waarin wordt uitgelegd hoe de ondergrondse afvalcontainer werkt. Deze film is gedeeld via social media en staat op de website. Inloopavonden en andere bijeenkomsten Per fase organiseerden we een inloopbijeenkomst in de wijk. Tijdens deze bijeenkomst kregen inwoners de gelegenheid om vragen te stellen over omgekeerd inzamelen. Ook werd de werking van de ondergrondse restafvalcontainer uitgelegd (aan de hand van een fysiek aanwezige container) en kregen inwoners informatie over afvalscheiding en de kosten van het omgekeerd inzamelen. Daarnaast zijn in iedere wijk inloopspreekuren gehouden ter ondersteuning van het invullen van de enquêtes. In Venne Oost in Drunen is een presentatie gegeven bij Buurt Bestuurt. Bij een vergadering van Buurt Bestuurt Vliedberg is omgekeerd inzamelen toegelicht. Website Op de website van de gemeente Heusden: is alle relevante informatie te vinden, over het omgekeerd inzamelen. Ook de instructievideo en een uitgebreide Q&A lijst staan hier online. Afvalstoffendienst app. Gebruikers van de Afvalstoffendienst app krijgen een melding op het moment dat er in hun wijk iets verandert. Social media Het gehele jaar door is er aandacht op social media geweest voor het omgekeerd inzamelen. 8

16 4 Technische en financiële inrichting 4.1 Containers Om de locatie van de containers te bepalen is, in samenwerking met de Afvalstoffendienst, gezocht naar geschikte (concept)locaties. Hierbij is rekening gehouden met de loopafstand naar de ondergrondse container, eigendomsrechten, aanwezigheid van bomen, aanwezigheid van kabels en leidingen (door een klic-melding te doen) en hierna de beoogde locatie te bezoeken. Vervolgens zijn de beoogde locaties besproken met diverse disciplines (Groen, Vastgoed, Riool, Civiel, Water, Projecten, Openbare ruimte, Verkeer en Archeologie). Hierbij zijn diverse criteria nader in ogenschouw genomen: de aanwezigheid van kabels en leidingen in de ondergrond; de beschikbare ruimte; (verkeers)veiligheid en overzichtelijkheid; loopafstand naar de ondergrondse container: uitgangspunt is een loopafstand 300 meter 4, wat is vertaald naar 200 meter hemelsbreed. Hierbij is het uitgangspunt gehanteerd dat zoveel mogelijk aangesloten wordt op verzamelcontainers voor glas- en textiel. Een aantal locaties is hierna afgevallen. Bij de overgebleven geschikte locaties is bekeken wat qua loopafstand en spreiding de meest logische locatie voor een ondergrondse container zou zijn. Deze locaties zijn opgenomen in de enquête die de bewoners per fase hebben ontvangen en waarmee ze konden aangeven welke locatie voor een ondergrondse container hun voorkeur had. Ook was er ruimte om opmerkingen en/of suggesties door te geven. Ook deze zijn meegenomen in de locatiebepaling en hebben uiteindelijk geleid tot het collegebesluit om tien extra containers te plaatsen. Ook zijn hier en daar kleine verplaatsingen ten opzichte van het oorspronkelijke plan geweest als dit door omstandigheden (zoals heggen) nodig was. Hierna zijn op de locaties waar de voorkeur naar uitging door de aannemer proefsleuven gegraven om zeker te weten dat er onder de grond niets in de weg ligt. Wanneer de ondergrond vrij was is de container geplaatst. Als er toch kabels en/of leidingen aanwezig waren, is uitgeweken naar een alternatieve locatie (in de meeste gevallen een locatie die ook in de enquête is genoemd). In één geval werden er menselijke resten gevonden (bij een locatie nabij een begraafplaats). Daardoor is op deze locatie de plaatsing vertraagd, mede omdat archeologisch onderzoek nodig was. Er zijn enkele bezwaarschriften ingediend tegen de voorgenomen locaties. In één geval heeft dit geleid tot een gewijzigde locatie. Er is geen beroep ingediend. 4.2 Vesting Heusden In de vesting is sprake van een situatie waarbij enerzijds afvalcontainers op gespannen voet kunnen staan met het historische aanzicht, anderzijds is er sprake van beperkte ruimte. In het centrum zijn geen containers geplaatst, waardoor niet altijd aan de gewenste loopafstanden wordt voldaan. Om de afvalinzameling in deze context zo goed mogelijk te laten lopen zijn de volgende maatregelen genomen. 4 Dit geldt voor de bewoners van de kernen; de bewoners van het buitengebied kunnen gebruik maken van de containers in de kernen of bijvoorbeeld bij winkelcentra. 9

17 Bewoners van de vesting die gebruikmaken van de PMD-zakken kunnen deze (op vertoon van hun identiteitsbewijs) ophalen bij het Heusdens Bureau voor Toerisme. Het gaat dan om bewoners die vóór de invoering van het omgekeerd inzamelen voor het aanbieden van hun restafval gebruik maakten van de gele zak. Deze bewoners hebben geen ruimte voor het plaatsen van een container. Deze PMD-zakken worden door de bewoners aangeboden op de locaties waar voorheen de gele zakken werden aangeboden en worden 1 x per twee weken ingezameld. Voor de inzameling van het GFT-afval konden de bewoners die geen ruimte hebben voor een (GFT-)container of in een hoogbouwcomplex wonen een keuze maken uit een aantal voorgestelde inzamelmiddelen. Aan de bewoners is aangeboden om te kiezen tussen een minicontainer (140 liter) of een klein biobakje (de zgn. venti (7 liter) of valki (23 liter)), of geen inzamelmiddel. Deze kleine biobakjes worden wekelijks in een speciale route door Baanbrekers leeggemaakt. Dit was in eerste instantie op proef. Na evaluatie (zie bijlage) bleek de proef geslaagd en is deze inzamelmethode voortgezet. De biobakjes worden 1 x per week door Baanbrekers ingezameld. 4.3 Hoogbouw Bewoners van hoogbouw hebben geen tuin en hebben doorgaans minder ruimte om inzamelmiddelen te plaatsen. Daarbij is er sprake van gebouwspecifieke kenmerken, zodat er geen pasklaar antwoord is op de wijze waarop bij hoogbouw het afval gescheiden moet worden. Daarom is per gebouwencomplex geprobeerd om zoveel mogelijk maatwerk te leveren. Om in te kunnen spelen op de lokale situatie is er overlegd met de VvE (Vereniging van Eigenaren) of de woningbouwvereniging. De meeste hoogbouwcomplexen zijn bezocht. Daarbij is gekeken welk inzamelmiddel nodig is en geplaatst kan worden voor de inzameling van de diverse grondstoffen (oud papier, GFT-afval, PMD-afval) en wanneer nodig ook medisch afval 5. Het gaat bij hoogbouw voornamelijk om een- of tweepersoonshuishoudens. Bij de meeste hoogbouwcomplexen werd het restafval ingezameld met een verzamelcontainer. Het oud papier en karton werd ook hier door de verenigingen ingezameld. Het PMD-afval werd met de speciale PMD-zakken ingezameld. Bewoners van hoogbouw hadden dus de mogelijkheid om deze grondstoffen apart aan te bieden. Waar voldoende ruimte inpandig of op eigen terrein is, zijn verzamelcontainers geplaatst voor de inzameling van de diverse grondstoffen: verzamelcontainers voor de inzameling van PMDafval, oud papier en karton, GFT-afval en medisch afval. Waar geen voldoende ruimte inpandig of op eigen terrein is, ontvangen bewoners 1 x per jaar 60 zakken voor PMD-afval. Wanneer dit niet voldoende is kan men, op vertoon van de brief die de gemeente aan alle gebruikers van de PMD-zakken heeft gestuurd, eenmalig nog een pakketje PMD-zakken in Drunen of Vlijmen aan de balie van het gemeentehuis ophalen. 5 Bij medisch afval gaat het om incontinentiemateriaal, afval van nierdialyse, stoma enz. 10

18 Op een aantal locaties zijn de GFT-verzamelcontainers weggehaald omdat hierin erg veel vervuiling werd aangetroffen. De bewoners van deze complexen hebben hierover van ons informatie ontvangen en hebben de mogelijkheid gekregen om een ander (individueel/per huishouden) inzamelmiddel (biobakje of minicontainer) te nemen. Aan de bewoners is aangeboden om te kiezen tussen een minicontainer (140 liter) of een klein biobakje (de venti of valki), net als in Vesting Heusden. 4.4 Moeite met wegbrengen afval Vooraf waren er veel vragen over ouderen die hun afval moeten wegbrengen. Op basis van ervaringen in andere gemeenten is hier geen apart loket voor ingesteld (dit loket werd namelijk niet benut.) In slechts twee gevallen is maatwerk nodig gebleken voor mensen die hun afval niet zelf naar een container kunnen brengen. Wat hier aan bijdraagt is dat de gemeente gratis medisch afval ophaalt bij mensen die ervoor kiezen dit afval thuis in een minicontainer te verzamelen (zie ook 4.9). 4.5 Milieustraat Bij de invoering van omgekeerd inzamelen zijn er geen wijzigingen doorgevoerd aangaande de wijze waarop afval op de milieustraat wordt ingezameld. Toch heeft het invoeren van omgekeerd inzamelen in enige mate invloed gehad op de afvalinzameling op de milieustraat, daar wordt in de volgende hoofdstukken verder op ingegaan. 4.6 Tarieven Om een betrouwbare prognose te kunnen doen voor een gemiddeld aantal inworpen per pashouder, was ten tijde van het opstellen van de begroting voor 2017 nog onvoldoende tijd verstreken sinds de vaststelling van het afvalbeleidsplan. Het vastgestelde inworptarief werd op 1,60 gesteld (tot dit bedrag is gekomen door uit te gaan van een gelijkblijvende hoeveelheid restafval, waarbij het aantal inworpen gelijk is gesteld aan het aantal containerledigingen keer 4 á 5 het aantal zakken wat in een minicontainer kan. De totale opbrengst van de afvalstoffenheffing is in 2017 gelijk gehouden aan die van 2016). Bij de raming van de kosten voor 2018 en verder bleek dat de hoeveelheid restafval afnam. Om een eerlijkere verdeling van de kosten te hebben over het variabel tarief en het vastrecht, is een berekening gemaakt welke kosten (direct en indirect) toe te rekenen zijn aan de inzameling en verwerking van restafval. De overige kosten zouden via het vastrecht vergoed moeten worden. Uitgaande van het totaal aantal huishoudens en een gemiddelde inworp van 1,5 keer per maand, resulteerde dit in een ledigingstarief van 2,30 per 1 januari Het vaste tarief is gewijzigd van 87 naar 118, Registratie inzamelgegevens Voor de afvalstoffenheffing vindt uitwisseling van gegevens plaats tussen de Afvalstoffendienst en Brabant Water. De gemeente is verantwoordelijk voor het aanleveren van die gegevens (stortgegevens) die nodig zijn voor facturatie van de gemeentelijke heffing door Brabant Water. Aanlevering van deze gegevens geschiedt door de Afvalstoffendienst. De verantwoordelijkheid voor het juist en tijdig aanleveren blijft wel bij de gemeente Heusden. Brabant Water leest de aangeleverde bestanden in. Brabant Water incasseert de verschuldigde afvalstoffenheffing via voorschotnota's, jaarnota's en tussentijdse nota's. Dit proces is niet gewijzigd door de invoering van het omgekeerd inzamelen. 11

19 4.8 Overzichten en aanslagen In de gemeente Heusden zijn 3 afrekenperiodes, dit is nog steeds een gevolg van de gemeentelijke herindeling in Dit betekent dat er op 3 momenten jaarafrekeningen worden verstuurd, nl. in april, augustus en november. Inwoners ontvangen dan van Brabant Water de jaarafrekening waarop de gemeente Heusden voor wat betreft de rioolheffing en de afvalstoffenheffing meelift. De jaarafrekening is voorzien van een specificatie waarop inwoners kunnen zien op welke datum zij een inworp hebben verricht in de ondergrondse verzamelcontainer. Via Mijn.Brabantwater.nl kunnen inwoners hun jaarafrekeningen inzien en kunnen zij het voorschot (maandelijks of per kwartaal) aanpassen (alleen hoger). Naar aanleiding van de invoering van het omgekeerd inzamelen is dit niet gewijzigd. 4.9 Kwijtscheldingsbeleid en medisch afval Op basis van de kwijtscheldingsregeling verleent de gemeente kwijtschelding bij de inzameling door middel van ondergrondse containers tot maximaal 75% van het verschuldigde belastingbedrag dat is gebaseerd op het vastrecht, vermeerderd met de verschuldigde belasting voor maximaal 18 inworpen. Iedere inwoner van de gemeente Heusden kan vermindering van de afvalstoffenheffing aanvragen indien in zijn gezin extra huishoudelijke afvalstoffen ontstaan als gevolg van een medische indicatie. Het verzoek om vermindering moet een chronische aandoening betreffen. Indien geen advies van de huisarts of medisch specialist kan worden overgelegd, moet op basis van redelijkheid worden aangetoond dat gebruik moet worden gemaakt van materiaal dat medisch afval tot gevolg heeft, onder overlegging van aankoopnota's of anderszins. Indien gebruik wordt gemaakt van een ondergrondse container bedraagt de te verlenen vermindering van de afvalstoffenheffing per verbruiksperiode maximaal de verschuldigde belasting voor het aantal inworpen boven het aantal van 18. Indien gebruik wordt gemaakt van een door de gemeente gratis beschikbaar gestelde extra minicontainer zijn de ledigingen van deze minicontainer gratis. Als gevolg van de invoering van omgekeerd inzamelen is er een sterke toename (van 35 naar 100) geconstateerd van inwoners die gebruik maken van de regeling medisch afval. De gemeente spreekt de voorkeur uit om gebruik te maken van de ondergrondse verzamelcontainer, maar ongeveer 60 inwoners hebben toch gekozen voor de extra gratis minicontainer. Dit betekent dus meer maatwerk, uitgevoerd door de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch. De regeling medisch afval was voorheen minder bekend bij de inwoners. 12

20 5 Inzamelresultaten 5.1 Ontwikkeling afvalhoeveelheden vanaf 2016 Zowel in het afvalbeleidsplan dat in december 2016 door de raad is vastgesteld als in de memo met de eerste resultaten van juli 2017, is deze evaluatie aangekondigd voor eind Echter, vanwege de financiële consequenties van de invoering van omgekeerd inzamelen is het raadzaam om de gevolgen van de invoering van omgekeerd inzamelen mee te kunnen nemen in de voorbereidingen van de begroting 2019, die begin november door de raad wordt behandeld. Om dit te kunnen moe(s)t deze evaluatie dus eerder worden opgesteld dan eerder aangekondigd. De hoeveelheden ingezameld afval worden per maand gemonitord. Gedurende 2017 is er al sprake van een verschuiving van restafval naar gescheiden ingezamelde afvalstromen. In de onderstaande grafieken zijn deze gegevens voor de vier belangrijkste stromen (rest, GFT, PMD en oud papier en karton) weergegeven (de stippellijnen betreffen het 12- maandsgemidelde) jan '16 jan '17 jan '18 Restafval (kg) Restafval (gem.) GFT-afval (kg) GFT-afval (gem.) De hoeveelheid restafval vertoonde voor 2017 ook al een lichte daling, maar met de invoering van omgekeerd inzamelen (gefaseerd vanaf april 2017) treedt een duidelijke versnelling op. Begin 2018, dus na invoering in de hele gemeente, stabiliseert de hoeveelheid restafval. Bij het GFT-afval is de omgekeerde beweging zichtbaar, hoewel er daar ook nog sprake is van een seizoenspatroon. Het voortschrijdend gemiddelde laat een meer geleidelijke stijging zien. 13

21 jan '16 jan '17 jan '18 PMD (kg) PMD (gem.) OPK (kg) OPK (gem.) Vooral de ingezamelde hoeveelheid PMD is sinds de invoering van omgekeerd inzamelen fors gestegen naar gemiddeld kilo per maand. In mindere mate geldt dat ook voor oud papier en karton. Om zo zuiver mogelijk de evaluatie uit te kunnen voeren moet rekening gehouden worden met de volgende aspecten: - seizoensinvloeden dienen de resultaten niet te beïnvloeden; - na invoering van gedragsveranderende maatregelen kan er een opstartfase/overgangsfase nodig zijn voordat gewenning en duurzame gedragsverandering optreedt. Daarom worden, om de invloed van omgekeerd inzamelen te meten, de gegevens van het 1 e kwartaal 2017 (toen, met uitzondering van de proefwijk in Drunen, nog nergens omgekeerd inzamelen was ingevoerd) vergeleken met de gegevens van het 1 e kwartaal 2018 (toen ook de laatste fase al twee maanden ervaring had met omgekeerd inzamelen). Om de hoeveelheden inzichtelijker te maken en omdat de VANG-doelstellingen geformuleerd zijn in termen van kilogram per inwoner worden de hoeveelheden gedeeld door het aantal inwoners (op 1 januari 2017: ; en op 1 januari 2018: ). Bij de genoemde hoeveelheden is het afval dat bij de milieustraat is ingeleverd ook meegenomen. Daar waar relevant zal nog worden ingegaan op de resultaten voor de hoogbouw. In hoofdstuk 8 zal worden stilgestaan bij de financiële gevolgen van deze inzamelresultaten. 14

22 5.2 Resultaten van omgekeerd inzamelen In onderstaande tabel zijn de hoeveelheden ingezameld afval naar soort weergegeven. Daarbij is de vergelijking gemaakt tussen het 1 e kwartaal van 2017 en het 1 e kwartaal van gewicht per inwoner eerste kwartaal Verschil Afvalstroom in kg in % Restafval 33,2 9,9-23,3-70 GFT 6 19,0 28,0 +9,0 +47 PMD 4,8 10,2 +5, Oud papier en karton 15,0 15,6 +0,6 +4 Textiel 1,2 1,15-0,05-4 Glas 5,5 6,0 +0,5 +9 Grof huishoudelijk afval 3,0 3,9 +0,9 +30 Zwerfafval 0,9 1,0 +0,1 +11 Totaal 82,6 75,7-6,9-8 De hoeveelheid restafval is met 70 procent gedaald, van 33,2 kilogram per inwoner in het eerste kwartaal van 2017 naar 9,9 kilogram in het eerste kwartaal van Bijna alle andere gescheiden ingezamelde afvalstromen zijn gestegen. Dat geldt het sterkst voor PMD (meer dan verdubbeld) en GFT (bijna de helft meer). De enige uitzondering is textiel, waar sprake is van een lichte daling. Opvallend is ook dat de hoeveelheid grof huishoudelijk restafval dat op de milieustraat wordt aangeboden met 30 procent gestegen is. Mogelijk wordt dit (deels) veroorzaakt door aanbieden van stukken die voorheen in de minicontainer gedaan werden maar te groot zijn om in een vuilniszak in de ondergrondse container te deponeren. De indruk bestaat ook dat sommige inwoners ervoor kiezen om ook hun gewone zakken restafval naar de milieustraat te brengen, omdat ze daar toch voor andere zaken moeten zijn of vanuit kostenoverwegingen (op de milieustraat wordt per kilogram betaald, hetgeen voordeliger is dan het inworptarief in de ondergrondse container). De hoeveelheid zwerfafval laat een matige stijging zien van 11 procent. In hoofdstuk 6 wordt nader ingegaan op de neveneffecten van het omgekeerd inzamelen. Wanneer de cijfers uit het eerste kwartaal worden geëxtrapoleerd naar een heel jaar7 dan zou de hoeveelheid restafval (fijn en grof) in 2018 zo n 55 kilogram per inwoner bedragen. Daarmee zou niet alleen de doelstelling voor 2018 (85 kilogram) maar ook die voor 2020 (75 kilogram) al ruimschoots gehaald zijn. 6 Hoeveelheden op basis van de gegevens van de Afvalstoffendienst Den Bosch. Dit kan afwijken van de CBS-gegevens omdat die zijn gebaseerd op de gegevens van de eindverwerker. Bij dit laatste kan een opbulk-effect optreden. 7 Dit gebeurt om de grote lijnen aan te kunnen geven (niet om statistische correctheid te pretenderen). 15

23 In totaal wordt er in het eerste kwartaal van 2018 per inwoner 7 kilo afval minder aangeboden dan in het eerste kwartaal van 2017 (inclusief het grof huishoudelijk afval op de milieustraat, maar exclusief alle andere afvalstromen op de milieustraat). Ruim een kwart van de inwoners geeft aan daadwerkelijk minder afval te hebben (zie hoofdstuk 7), dit zal voor een deel deze vermindering verklaren. Mogelijk komt ook een deel hiervan terecht op de milieustraat. Daarnaast kan deze vermindering worden veroorzaakt doordat afval niet via de juiste kanalen wordt aangeboden, zoals via een eigen bedrijfscontainer, meenemen naar de werkgever of afvaldumping. 5.3 Deelstromen GFT-afval In 2017 was er nog geen sprake van GFT-inzameling bij hoogbouw. Het gaat hierbij om aansluitingen (3.800 inwoners). Om bij hoogbouw GFT-scheiding mogelijk te maken, is maatwerk aangeboden, mede middels de biobakjes valki en venti (zie hoofdstuk 4). soort container aantal kilogram (jan-mrt) kilogram per inwoner (jan-mrt) totale kosten (jan-mrt) Verzamelcontainers Valki/Venti Totaal Bij aanvang van de inzameling bij hoogbouw was de vervuiling in de verzamelcontainers hoog. Mogelijke oorzaken hiervan zijn dat elke wijziging aanloopproblemen heeft, bewoners nog onvoldoende kennis hebben van afval scheiden of bewoners bewust proberen gratis van (rest)afval af te komen. Op inzamellocaties waar de kwaliteit doorgaans slecht was werd het leegmaken van deze containers uitgesteld. Als dit niet hielp zijn deze containers weggehaald. Medio juli zijn alle verzamellocaties waar vervuilde GFT wordt aangeboden vervangen door Valki, Venti of eigen minicontainers. Voor een onderzoek naar de gebruikservaringen met de Valki en Venti wordt verwezen naar de bijlagen. De vervuiling is hiermee voor het grootste deel teruggebracht. De biobakjes worden beter gebruikt dan de verzamelcontainers, wat blijkt uit de hogere opbrengst in kilogram per inwoner. Het is wel een relatief dure oplossing. Als er bij laagbouw wordt geconstateerd dat er verkeerd afval in de GFT-container zit, laat de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch deze staan en hangt er een kaartje aan waarop staat dat de container niet is leeg gemaakt omdat er verkeerd afval in zit. In het eerste kwartaal van 2018 zijn er 195 GFT-containers geregistreerd als verkeerd aangeboden. PMD-afval In het eerste kwartaal van 2018 wordt met de minicontainers ruim 10 kilogram PMD per inwoner ingezameld. Bij de PMD-verzamelcontainers in de hoogbouw gaat het om 6 kilogram per inwoner. Ook voor PMD geldt dat bij hoogbouw in het begin veel vervuiling bij het PMD zat. Mogelijke oorzaken hiervan zijn dat elke wijziging aanloopproblemen heeft, bewoners nog onvoldoende kennis hebben van afval scheiden of bewoners bewust proberen gratis van (rest)afval af te komen. 16

24 Op plekken waar de kwaliteit van PMD in containers slecht was is eerst ingezet op extra communicatie. Wanneer dit onvoldoende werkte zijn verzamelcontainers opgehaald en kunnen bewoners het PMD in losse zakken aanbieden. Medio juli 2017 zijn op alle locaties met vervuild PMD (ca. 8 stuks) de verzamelcontainers PMD vervangen door zakken. De vervuiling is hiermee voor het grootste deel teruggebracht. Als er bij laagbouw wordt geconstateerd dat er verkeerd afval in de PMD-container zit, laat de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch deze staan en hangt er een kaartje aan waarop staat dat de container niet is leeg gemaakt omdat er verkeerd afval in zit. In het eerste kwartaal van 2018 zijn er 330 PMD-containers geregistreerd als verkeerd aangeboden (=0,5% van aantal ledigingen). Sinds april 2018 worden alle PMD-containers 4 x per jaar extra gecontroleerd. Bij de eerste ronde is 10% van de PMD-containers blijven staan Oud papier en karton De hoeveelheid ingezameld oud papier en karton is toegenomen van 15,0 kilogram per inwoner in het eerste kwartaal van 2017 naar 15,6 kilogram in het eerste kwartaal van De inzameling gebeurt nog steeds door verenigingen en de kwaliteit of vervuilingsgraad zijn niet gewijzigd. Textiel De hoeveelheid ingezameld textiel is licht gedaald. Dat geldt zowel voor de kledingcontainers van Baanbrekers (van naar kilogram) als voor de huis-aan-huis-inzameling (van naar kilogram). Mogelijk zijn andere kanalen, zoals kringloopwinkels, meer in trek geraakt. Glas De hoeveelheid ingezameld glas is gestegen van kilogram in het eerste kwartaal van 2017 naar kilogram in het eerste kwartaal van Medisch afval Medisch afval (luiers, spuiten, katheters etc.) wordt niet als een aparte stroom ingezameld en dus ook niet als zodanig geregistreerd. Medisch afval wordt nu met restafval verbrand. Hoe er maatwerk is geleverd ten aanzien van medisch afval, is in hoofdstuk 4 beschreven Op dit moment is medisch afval slecht te recyclen. Er zit namelijk zowel incontinentiemateriaal als overig medisch afval in. Op dit moment wordt het als restafval verbrand. Mogelijk is er vanaf eind 2018 weer een recyclingmethode voor incontinentiemateriaal (de belangrijkste deelstroom van medisch afval). Dat zou aanleiding kunnen zijn om deze afvalstroom gescheiden in te inzamelen om zo de hoeveelheid restafval verder te beperken. 5.4 Sorteerproeven restafval Ook is gekeken naar de samenstelling van het restafval. Hiervoor is in maart 2018 een sorteeranalyse uitgevoerd (middels een representatieve steekproef) van de ondergrondse containers voor restafval. Deze is vergeleken met eerdere sorteeranalyses uit

25 verschil verschil Component gewicht in % gewicht in % in % kg/inw/jaar kg/inw/jaar in % GFT 36,2 36,5-1 14,5 59,5-76 Papier en karton 5,9 7,6-22 2,4 12,4-81 Drankkartons 0,4 3,1-88 0,2 5,1-96 Kunststoffen 10,6 13,7-23 4,2 22,3-81 Glas 2,1 3,8-45 0,8 6,2-87 Metalen 1,4 5,3-74 0,6 8,6-93 Textiel 7,8 5, ,1 8,2-62 KCA 0 0,3-100% 0,0 0,5-100 Elektrische apparaten 0,4 1,5-73 0,2 2,4-92 Hygiënisch papier 19,0 12, ,6 20,4-63 Puin en keramiek 2,3 3,0-23 0,9 4,9-82 Hout 5,7 2, ,3 3,3-30 Overig afval 8,2 5, ,3 9,3-65 Totaal 100,0 100, Sorteerproeven restafval (2018: ondergrondse containers, 2015: minicontainers) Het eerste dat opvalt is dat, hoewel er over de hele linie veel beter afval gescheiden wordt, het restafval nog steeds voor een groot gedeelte uit afvalstromen bestaat die daar niet in thuis horen. De samenstelling van het restafval is niet heel erg veranderd. Het aandeel GFTafval is onverminderd hoog gebleven (ruim 1/3). Wel is het zo dat het aandeel van de hernieuwbare deelstromen over het algemeen kleiner geworden is en het aandeel echt restafval groter. Uitzondering daarop zijn weer textiel (aandeel toegenomen) en puin en keramiek (aandeel afgenomen). Wanneer deze sorteerproef wordt vertaald naar de totale hoeveelheid restafval per inwoner dan zien we dat het totale gewicht van alle afvalstromen is afgenomen, soms met 80 procent of meer. Het lijkt erop dat de groep inwoners die hun afval goed scheidt fors groter geworden is, maar dat nog steeds een aantal inwoners hun ongesorteerde restafval naar de ondergrondse container brengt. Aangezien dat om relatief veel gewicht gaat zou dit in belangrijke mate de samenstelling van het restafval bepalen (waarvoor dan overigens ook een relatief hoge afvalstoffenheffing voor wordt betaald). Voor de gehele sorteeranalyse wordt verwezen naar de bijlage. 18

26 6 Neveneffecten 6.1 Klachten en meldingen Voor en tijdens de invoering van omgekeerd inzamelen is er geen aandacht geweest voor een klachtregistratiesysteem of een apart systeem om dumpingen bij te houden. Tijdens de invoering zijn er veel inwoners geweest die hebben laten blijken moeite te hebben met het nieuwe systeem of op te zien tegen het zelf afval moeten wegbrengen. Het aantal van dergelijke klachten is achteraf niet meer vast te stellen. Na werkelijke invoering zijn dergelijke klachten vrijwel niet meer ontvangen. Dat geldt ook voor vragen over ouderen die hun afval moeten wegbrengen. (Na invoering blijkt dat 10% van de 80-plussers het afval door een ander laat wegbrengen. Ongeveer de helft van de 80-plussers vind het wel vervelend om het afval zelf te moeten wegbrengen (bewonersonderzoek)). De meest voorkomende klachten zijn de bijplaatsingen bij de ondergrondse containers en de hoogbouwcomplexen en toename zwerfafval (zie ook 6.4). 6.2 Containerstoringen In de periode t/m zijn er 303 meldingen binnengekomen over de inzameling bij ondergrondse containers. Het gaat er dan om dat bewoners afval niet kwijt kunnen omdat de container niet werkt. Een aantal van deze meldingen zal terugslaan op dezelfde storing omdat de gegevens niet te herleiden zijn naar individuele ondergrondse containers. De oorzaak van de storingen wordt onderzocht door de Afvalstoffendienst. Hierbij dient opgemerkt te worden dat ruim driekwart van de inwoners nooit last heeft gehad van een containerstoring (zie hoofdstuk 7). 6.3 Nulaanbieders Uit de inzamelgegevens is gebleken dat een opvallend hoog percentage inwoners geen restafval aanbiedt. In het eerste kwartaal van 2018 is 20 procent van het aantal verstrekte pasjes niet gebruikt om restafval aan te bieden in de ondergrondse containers. Voor een deel gaat het daarbij om inwoners die hun afval zo goed scheiden dat ze maar heel weinig restafval overhouden. Uit de enquête (zie hoofdstuk 7) blijkt dat 10 procent van de ondervraagden zegt maar eens in de 3 tot 6 maanden een zak restafval naar de verzamelcontainer te brengen en 2 procent nog minder vaak. Daarnaast geeft 8 procent aan (nog) geen enkele zak restafval te hebben aangeboden. Daar zullen inwoners bij zijn die hun restafval via een bedrijfscontainer (eigen of van de werkgever) af laten voeren. Overigens werd, voor de invoering van het omgekeerd inzamelen, ook zo n 6 procent van de minicontainers nooit aan de straat gezet. Er is gekeken of er nadere informatie over de nulaanbieders kon worden verkregen. Vanwege de nieuwe regelgeving op het gebied van privacy is nog niet duidelijk wat wel en niet is toegestaan. Dit wordt verder onderzocht. 6.4 Zwerfafval, dumpingen en bijplaatsingen Pas in de loop van 2017 is een aparte registratiemethode voor afvaldumpingen en bijplaatsingen ontwikkeld. Daarvoor werden deze meldingen niet systematisch geregistreerd. Daarom is het achteraf niet vast te stellen welk deel van de geregistreerde stijging is toe te 19

27 schrijven aan de invoering van omgekeerd inzamelen, en welk deel is toe te schrijven aan een betere administratie hiervan. Hierbij wordt nog niet systematisch een onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten meldingen (dumping of bijplaatsing). Een deel van de bijplaatsingen zal het gevolg zijn van containerstoringen (zie paragraaf 6.2). Hoewel bijplaatsten ook in dat geval niet is toegestaan is het begrijpelijker dan wanneer afval bij een wel werkende container wordt bijgeplaatst, laat staan wanneer dat in het buitengebied gedumpt wordt. Aantal meldingen en constateringen afvaldumpingen/bijplaatsingen De ervaring van de betrokken clusters (Buitendienst en Veiligheid en Handhaving) is dat sinds het invoeren van omgekeerd inzamelen het aantal bijplaatsingen/dumpingen aanzienlijk is toegenomen. Daarnaast is sprake van andersoortige dumpingen in het buitengebied: meer restafval en minder grof vuil. Prullenbakjes bij bankjes e.d. worden vaker geleegd omdat ze gevuld worden met restafval. Inwoners delen deze ervaring ook (zie hoofdstuk 7). Zoals aangegeven in 5.10 is de hoeveelheid zwerfafval gestegen met 0.13 kilo per inwoner. Op de milieustraat ervaren de medewerkers meer vervuiling sinds de invoering van omgekeerd inzamelen. Het gaat dan met name om afvalstromen die in zak worden aangeboden, namelijk luierzakken en PMD. Deze laatste wordt niet altijd in transparante zakken aangeboden. Wanneer er twijfel is over de inhoud van een zak wordt deze door de medewerkers van de milieustraat gecontroleerd, maar hiermee is zeker niet alle vervuiling af te vangen. Om afvaldumping in hondenpoepcontainers tegen te gaan zijn alle hondenpoepcontainers vervangen door containers met bolle deksel en kleine inwerpopening. Hiermee wordt voorkomen dat er een vuilniszak ingegooid kan worden. In de praktijk blijkt nog wel restafval in kleinere zakken in deze containers te worden gestopt. 20

28 7 Bewonersevaluatie 7.1 Opzet In opdracht van de gemeente Heusden heeft bureau Oostveen een bewonersonderzoek gehouden over Omgekeerd Inzamelen. Hiervoor zijn 1600 willekeurige bewoners benaderd. De enquête kon via het internet worden ingevuld, maar desgewenst ook op papier. Uiteindelijk hebben 565 personen de enquête ingevuld 8. Het onderzoek behandelt onder meer de informatievoorziening door de gemeente, tevredenheid over de containers, (motivatie voor) afvalscheiding en een totaal-oordeel. 7.2 Conclusies In deze paragraaf worden de meest in het oog springende constateringen uit het bewonersonderzoek genoemd. Het gehele onderzoek is terug te vinden in de bijlage. De meeste bewoners (93%) vinden dat ze voldoende informatie hebben gekregen over de manier waarop het afval nu wordt ingezameld en de redenen daarvoor. Van alle bewoners denkt 70% door het omgekeerd inzamelen beter na over het scheiden van afval en 52% ook over het verminderen ervan. Volgens 57% van de bewoners hebben zij nu minder restafval; bij 28% is de totale hoeveelheid afval verminderd. Vooral PMD en GFT worden nu minder vaak bij het restafval gedaan. Het bedrag per inworp ( 2,30) wordt door 60% te hoog genoemd en door 29% redelijk. Van alle respondenten denkt 23% nu per saldo duurder uit te zijn, 25% goedkoper en 30% ongeveer gelijk. De overige 23% weet het niet. 51% vindt dat er vaker afval wordt gedumpt op andere plaatsen en 36% vindt dat er nu meer zwerfafval op straat is. Vier van de tien bewoners vinden dat onvoldoende wordt gecontroleerd op afvaldumpingen. Over de afstand van de woning naar de dichtstbijzijnde verzamelcontainer voor restafval is 69% tevreden. Bij de glascontainers is 41% ontevreden over de netheid. Driekwart van de bewoners heeft nog nooit gemerkt dat een ondergrondse container voor restafval op storing stond of niet goed werkte. 8 Dit is een redelijk normaal responsepercentage, en genoeg voor een representatieve uitkomst. De onbetrouwbaarheidsmarge (het mogelijke verschil tussen de respondenten en de gehele Heusdense bevolking) is hierdoor maximaal ca. 4%. 21

29 Volgens 31% komt het (te) vaak voor dat er afvalzakken naast de containers worden geplaatst. De helft van de bewoners zegt dat dat (bijna) nooit voorkomt. Volgens de helft van de bewoners wordt er nu vaker afval gedumpt op andere plaatsen. Alles afwegend ervaart 52% van de bewoners het idee van omgekeerd inzamelen vooral als positief en 22% als negatief. Een kwart is neutraal en een zeer kleine groep van 1% heeft geen mening. 22

30 8 Financiën 8.1 Inleiding Het doel van deze financiële paragraaf is om financieel inzicht te geven in het effect van de invoering omgekeerd inzamelen, en de mogelijke consequenties hiervan voor de afvalstoffenheffing Voor deze financiële evaluatie worden de kosten en opbrengsten van 2016 vergeleken met de kosten en opbrengsten van Hierbij wordt naast een totaalvergelijking ook ingezoomd op de structurele en incidentele effecten van de invoering omgekeerd inzamelen. Waar mogelijk wordt ook een vergelijking gemaakt met de verwachte kosten van In paragraaf 8.4 wordt een doorkijk gegeven naar de begroting van In de tabellen van de onderstaande paragrafen worden de kosten als negatief (-) aangegeven en de opbrengsten als een positief resultaat. 8.2 Structurele financiële effecten omgekeerd inzamelen Het uitgangspunt van de Raad om akkoord te geven voor het Afvalbeleidsplan was dat de invoering van omgekeerd inzamelen niet kostenverhogend mag werken. In de onderstaande tabel zijn de financiële resultaten van 2016 en 2017 weergegeven en de prognose van Bedragen(x 1.000) Jaarrekening 2016 Jaarrekening 2017 Prognose 2018 Opbrengsten: 1.Afvalstoffenheffing Kosten 2.Milieustraat Invoering omgekeerd inzamelen Inzameling- verwerking PMD Inzameling GFT en restafval Verwerking GFT en restafval Overige kosten Totaal Resultaat Tabel financiële effecten omgekeerd inzamelen (De prognose van 2018 is gebaseerd op de cijfers van de eerste vijf maanden van 2018) De gegevens uit bovenstaande tabel worden later in deze paragraaf verder toegelicht. Uit deze cijfers, in combinatie met onderstaande toelichting, blijkt dat is voldaan aan het uitgangspunt van de Raad dat de invoering van omgekeerd inzamelen niet kostenverhogend mag zijn. In 2017 zijn er bij de invoering van omgekeerd inzamelen aan incidentele kosten gemaakt. Deze kosten worden in paragraaf 8.4 nader toegelicht. 23

31 1. Afvalstoffenheffing De inkomsten uit de afvalstoffenheffing lopen de afgelopen jaar flink terug. Bewoners betalen naast vastrecht een bedrag per storting restafval (voorheen: per lediging van de minicontainer). Nu de bewoners minder vaak de restafval aanbieden vallen de totale opbrengsten voor de gemeente lager uit. 2. Milieustraat Door omgekeerd inzamelen wordt er meer grof huishoudelijk restafval bij de milieustraat aangeleverd. De tarieven op de milieustraat zijn niet kostendekkend, waardoor er een verschil van ten opzichte van 2017 ontstaat. 3. Invoering omgekeerd inzamelen In paragraaf 8.3 worden de incidentele uitvoeringskosten die gemaakt zijn bij de invoering van omgekeerd inzamelen toegelicht. 4. Inzameling- verwerking PMD De inzamelings- en verwerkingskosten van PMD zullen naar verwachting in 2018 bijna hoger uitvallen dan in In 2016 was de inzameling nog kostendekkend. De afgelopen jaren zijn de inzamel- en verwerkingskosten PMD toegenomen. Daarnaast zijn door de invoering van PMD (in plaats van alleen kunststofinzameling) de opbrengsten per ton van het Afvalfonds fors afgenomen. Er zijn diverse oorzaken voor het verschil van 2018 ten opzichte van 2017: De verwachting is dat er in 2018 ruim 1000 ton PMD meer dan in 2017 wordt ingezameld; De inzamelkosten zijn met 13 per ton gestegen; De verwerkingskosten zijn met 75 per ton gestegen. De oorzaak hiervan is dat door het grote aanbod er problemen zijn met afzet van het ingezamelde PMD. In de brief van Midwaste (bijlage 5) wordt dit verder toegelicht; De opbrengsten vanuit het Afvalfonds zijn in 2018 met 44 per ton afgenomen. Daarnaast wordt bij hoogbouw gewerkt met verzamelcontainers voor PMD of inzameling middels losse zakken. Dit maatwerk werkt ook kostenverhogend. Een positief effect van de gewijzigde inzamelstructuur PMD is dat nu er gewerkt wordt met minicontainers, zodat er geen PMD-zakken meer verstrekt hoeven worden. Dit levert op jaarbasis een besparing van +/ op. De conclusie is dat de combinatie van het succes van veel meer PMD-inzameling in combinatie met de toegenomen kosten en de lagere vergoeding uit het Afvalfonds een negatief effect hebben op de totale kosten. 5. Inzameling GFT en restafval De inzamelkosten voor restafval vallen in 2018 fors lager uit. Met de invoering van omgekeerd inzamelen brengen alle inwoners hun restafval naar een ondergrondse container. De ondergrondse containers zijn uitgerust met een volmeldsysteem waardoor de Afvalstoffendienst de containers op een efficiënte wijze kan ledigen. Daarnaast is het effect van minder restafval hier duidelijk zichtbaar. Bewoners scheiden goed de verschillende afvalstromen waardoor de ondergrondse containers voor restafval minder snel vol zijn. In de 24

32 inzamelkosten zijn ook de structurele kosten van de huur van de ondergrondse containers +/ per jaar en inzameling van medische containers +/ per jaar meegenomen. De inzamelkosten voor GFT zijn fors gestegen. Dit wordt voor veroorzaakt door maatwerk voor de hoogbouw. Dit maatwerk is duurder dan de inzameling middels huis aan huisinzameling. De andere reden is dat veel bewoners de minicontainer voor GFT-afval elke twee weken buiten zetten ongeacht of de container vol is. Voor de bewoner is de inzameling namelijk gratis maar de gemeente Heusden betaalt een bedrag per lediging aan de Afvalstoffendienst. 6. Verwerking GFT en restafval In 2017 heeft de gemeente Heusden een nieuw contract afgesloten voor de verwerking van restafval. Het verwerkingstarief is fors gedaald t.o.v Dit verklaart voor een groot gedeelte het verschil tussen de kosten in 2016 t.o.v Doordat bewoners met de invoering van omgekeerd inzamelen fors minder restafval zijn gaan aanbieden zie je dit ook goed terug in de daling van de kosten. De verwerkingskosten van restafval zijn in 2018 heel sterk gedaald. Daar staat tegenover dat de toename van de hoeveelheid GFT afval de verwerkingskosten voor GFT gestegen zijn. 7. Overige kosten De overige kosten bestaan o.a. uit de inzameling van de overige afvalstromen zoals papier, glas, KCA, incontinentiemateriaal. Verder zitten hier ook de kosten voor containermanagement en communicatie in. Daarnaast zitten de personeelskosten en overhead in deze kosten. 8.3 Incidentele kosten 2017 invoering omgekeerd inzamelen Personele kosten De invoering van omgekeerd inzamelen is niet via een project ingevoerd. Medewerkers van cluster milieu hebben in 2017 ca 3200 extra uren aan afval besteed. Er is deze periode (tijdelijk) extra personele inzet geweest ter ondersteuning van cluster milieu. De inzet van de Afvalstoffendienst s-hertogenbosch (zie 2.3) is in deze uren niet verwerkt. Er zijn geen significante wijzigingen in de structurele personeelsinzet. Daarnaast is er extra inzet geweest van het klantcontactcentrum, geobeheer en van communicatie tijdens het proces, maar deze uren zijn niet ten laste van afval gebracht. Incidentele uitvoeringskosten Bij de invoering van omgekeerd inzamelen is in het Afvalbeleidsplan rekening gehouden met , aan incidentele kosten, waarbij de extra kosten voor o.a. bestraten rondom de ondergrondse containers als PM post is opgenomen. In de praktijk is dit bedrag incl. gratis wisselronde

33 In de onderstaande tabel zijn de grootste incidentele uitvoeringskosten weergegeven. Nr. Activiteit Bedrag 1. Plaatsen 10 x extra ondergrondse containers* PM post plaatsen ondergrondse containers* Vervangen bovengrondse voor ondergrondse glascontainers Communicatie omgekeerd inzamelen Gratis wisselronde minicontainers Opstartkosten maatwerk Overige incidentele kosten Totale kosten Tabel specificatie incidentele uitvoeringskosten *In de begroting 2017 is rekening gehouden met de plaatsingskosten incl. betonput voor de ondergrondse containers. De kosten voor o.a. bronnering, bestraten incl. materiaal, herstelkosten zijn niet in de begroting meegenomen. 1. Plaatsen 10 x extra ondergrondse containers De extra 10 ondergrondse containers zijn niet meegenomen in het Afvalbeleidsplan. Voor deze 10 containers zijn naast de plaatsingskosten van ook herstelkosten gemaakt. 2. PM post plaatsen ondergrondse containers Binnen de PM post is er ruim besteed aan bronnering tijdens het plaatsen van de ondergrondse containers. Daarnaast is er bijna per locatie besteed aan het herbestraten van de locatie of deze toegankelijk maken voor de bewoners. Bij sommige locaties was sprake van onvoorziene kosten zoals een archeologische opgraving. Daarnaast is de vrijgekomen grond tegen betaling afgevoerd. 3. Vervangen bovengrondse glascontainers Bij de bepaling van de locatie van de ondergrondse restafval containers is ook gekeken naar andere verzamelcontainers in de wijk zoals bovengrondse glascontainers. Als de bovengrondse glascontainers goed gebruikt worden zijn deze vervangen door ondergrondse glascontainers. De ondergrondse glascontainers hebben een grotere inhoud waardoor er meer glas in kan. De kosten voor het plaatsen van de ondergrondse glascontainers zijn niet in het plan meegenomen waardoor deze als incidentele kosten kunnen worden gezien. De huurkosten van de glascontainers vallen weg tegen het minder vaak hoeven ledigen van de glascontainers. 4. Communicatie omgekeerd inzamelen In het Afvalbeleidsplan is rekening gehouden met aan communicatie. In werkelijkheid is er aan besteed. Bij de inschatting is het maken van de diverse informatiepakketjes en het rondbrengen ervan niet meegenomen. Daarnaast is de communicatie uitgebreid met een campagne We keren om waarbij bewoners na de laatste lediging van de restafval container een containerhanger aan de container hebben aangetroffen. Door de forse inzet van communicatie zijn bewoners tijdig en goed geïnformeerd over de invoering van omgekeerd inzamelen. 26

34 5. Gratis wisselronde minicontainers In het Afvalbeleidsplan is rekening gehouden met 700 minicontainers die bij de invoering gewisseld moeten worden. In de praktijk zijn er in 5 gratis wisselronden ruim 2100 minicontainers gewisseld. Deze extra 1400 containerwisselingen hebben ruim gekost. Daarnaast zijn bij de gratis wisselronde bijna 70% van de containers vervangen door nieuwe containers, omdat de ingenomen containers niet hergebruikt konden worden. De Afvalstoffendienst heeft deze nieuwe containers bij de gemeente Heusden in rekening gebracht. 6. Opstartkosten maatwerk Bij de opstart van maatwerk hoogbouw zijn kosten voor o.a. het leveren van Valki s en Venti s gemaakt. Daarnaast is elk complex bezocht om te kijken wat de oplossing is voor het complex. Bij verschillende complexen hebben tussentijdse wijzigingen plaats gevonden. 7. Overige incidentele kosten De overige kosten zijn o.a. representatiekosten, algemene communicatie kosten en een algemene ondersteuningskosten Deze kosten zijn lastig onder te verdelen in bovenstaande categorieën. 8.4 Structureel tekort afvalbegroting Binnen de gemeente Heusden is al jaren een onderdekking binnen de afvalbegroting. In de onderstaande tabel wordt het meerjarig verloop van de egalisatie afvalstoffenheffing weergegeven. Egalisatiereserve Prognose 2018 Stand Vermindering Vermeerdering Stand Tabel egalisatiereserve 2015 t/m 2018 In de eerste bestuursrapportage 2018 is er door de verschillende onzekerheden geen bijstelling van de begroting gedaan. Bij de tweede bestuursrapportage wordt bekeken in hoeverre de begroting bijgesteld moet worden. Uit de jaarrekening is gebleken dat de afvalstoffenheffing in 2017 niet kostendekkend was en de verwachting is dat dit ook in 2018 niet zo zal zijn. Om een sluitende afvalbegroting te realiseren en het tekort op de egalisatiereserve in vier jaar tijd in te lopen, zal de begrote afvalstoffenheffing op het niveau van 2017 moeten worden bijgesteld. Zie hieronder het verloop van de begrote afvalstoffenheffing van de afgelopen jaren. 27

35 Jaar Afvalstoffenheffing Begroot bij ongewijzigde tarieven benodigd 182* Tabel Begrote afvalstoffenheffing *geschatte begrote afvalstoffenheffing op basis van verwachte kosten 2019 en +/ inlopen op egalisatiereserve Om de verhoging van de afvalstoffenheffing te realiseren, zijn een drietal varianten nader uitgewerkt. Voor de begroting 2019 zullen deze varianten worden vertaald in een concreet tariefvoorstel. Aan de kostenkant wordt samen met de Afvalstoffendienst gekeken naar efficiëntie mogelijkheden. Mogelijke varianten om meer opbrengsten te genereren zijn: 1. Het vastrecht verhogen; 2. De kosten per inworp restafval verhogen; 3. Voor afvalstromen waarvoor nu geen kosten (meer) in rekening worden gebracht bij de bewoners (GFT en PMD) een vergoeding per aanbieding in rekening brengen. Ad 1.) De kosten vastrecht zijn in 2018 verhoogd van 87 naar 118,20. Om in 2019 een kostendekkende begroting te hebben gecombineerd met het inlopen van het tekort in de egalisatiereserve zal het vastrecht met 34 verhoogd moeten worden. Het nadeel van deze variant geen recht doet aan het principe de vervuiler betaalt. Daarnaast heeft deze variant nauwelijks effect op kostenefficiëntie. Ad 2.) De kosten per inworp zijn in 2018 verhoogd van 1,60 naar 2,30. Om in 2019 een kostendekkende begroting te hebben gecombineerd met het inlopen van de egalisatiereserve zal het tarief per storting met 2,60 verhoogd moeten worden. Het risico bij deze variant is dat de opbrengsten niet gegarandeerd zijn en dat de kans op bijplaatsingen en illegale dumpingen waarschijnlijk zal toenemen. Daarnaast heeft deze variant nauwelijks effect op kostenefficiëntie. Ad 3.) Een andere mogelijkheid om de opbrengsten van de afvalstoffenheffing weer op peil te krijgen is het (opnieuw) invoeren van een ledigingstarief voor de GFT- en PMD-container. In 2015 is het GFT-tarief afgeschaft om het scheiden van afval te bevorderen. Dat heeft gewerkt maar het effect van het omgekeerd inzamelen is veel groter. De hoeveelheid restafval is fors gedaald, maar de totale hoeveelheid afval is dat nauwelijks. En volgens de ladder van Lansink is afval voorkómen nog beter dan afval hergebruiken. Een volgende logische stap zou dan ook het beprijzen van PMD- en GFT-afval kunnen zijn, zodat mensen ook de hoeveelheid verpakkingen gaan terugdringen en de voedselverspilling verminderen of hun eigen tuinafval composteren. In 2018 is de verwachting dat bewoners gemiddeld 16x de minicontainer voor GFT en 18x de minicontainer voor PMD aanbieden. De containers zijn zeker niet altijd vol als ze aan straat gezet worden. In de jaren dat er voor de GFT-container nog per lediging betaald moest worden (tot 2015) werd deze gemiddeld maar 8x aangeboden. Door een tarief per lediging in de ordegrootte van 1,00 / 1,50 voor zowel een GFT of PMD lediging (onderscheid in 140 en 240 liter container) in rekening te brengen kan op jaarbasis ongeveer meer 28

36 opbrengsten gegenereerd worden. Deze opbrengsten zijn gebaseerd op gemiddeld 10 GFT ledigingen en 16 PMD ledigingen per aansluiting. Voor bewoners die gebruik maken van een verzamelcontainer voor GFT en PMD zal met een vast bedrag bovenop het vastrecht gewerkt moeten worden. De gemiddelde afvalstoffenheffing komt dan neer op 176 per aansluiting, wat lager is dan de benodigde 182. Deze variant brengt echter ook nog een verlaging van de kosten met zich mee doordat de containers minder vaak aangeboden zullen worden. Daardoor dalen de inzamelingskosten van de Afvalstoffendienst. Als het daadwerkelijk ook nog leidt tot minder PMD- en GFT-afval is de besparing op kosten nog groter. In deze variant zal de gemiddelde afvalstoffenheffing dus minder hoeven stijgen dan bij 1) en 2) om de afvalbegroting van 2019 kostendekkend te krijgen en het in vier jaar tijd wegwerken van het verwachte tekort in de egalisatiereserve. Door de invoering van omgekeerd inzamelen is het verschil in afvalstoffenheffing tussen grote en kleine huishoudens veel kleiner geworden. Het variabele deel (inworptarief restafval) is kleiner geworden terwijl voor de andere afvalstromen niet betaald hoeft te worden. Deze variant past het principe van de vervuiler betaalt ook toe op PMD- en GFTafval. Het neveneffect hiervan is dat bewoners nog bewuster omgaan met grondstoffen en verspilling tegen zullen gaan. Het risico dat mensen weer minder goed gaan scheiden als ze ook voor PMD- en GFT-afval moeten betalen is niet zo groot. Bij een tarief van 1,50 voor een 240 liter container betaal je maar 0,6 cent per liter, terwijl een inworp in de ondergrondse restafvalcontainer ( 2,30 voor 60 liter) 3,8 cent per liter kost. En het wordt aan huis opgehaald. 29

37 9 Conclusies en aanbevelingen 9.1 Algemene conclusies Bij de invoering van omgekeerd inzamelen is een ambitieniveau geformuleerd van 85 kg restafval per inwoner in 2018 en 75 kg restafval per inwoner in De hoeveelheid ingezameld restafval is in het 1e kwartaal van 2018 ruim 70% lager dan in het 1 e kwartaal van De hoeveelheid PMD is in deze periode meer dan verdubbeld en de hoeveelheid GFT is bijna 50% meer. Het scheidingspercentage is gestegen van 55% naar 81%. Het is zeer waarschijnlijk dat in 2018 al de doelstelling van 2020 wordt behaald, te weten 75 kg restafval per inwoner. De gemeente Heusden zal ruim voldoen aan de VANG-doelstelling (maximaal 100 kilo restafval per inwoner in 2020). Gemeten naar de doelstelling is de invoering van omgekeerd inzamelen ronduit een succes. We zijn goed op weg naar de VANG-doelstelling om minder dan 30 kilogram restafval per inwoner te hebben in Ook het gevolgde communicatietraject is een succes geweest: 93% van de inwoners vindt dat ze voldoende informatie hebben gekregen over de manier waarop het afval nu wordt ingezameld en de redenen daarvoor. Bij de invoering van Omgekeerd Inzamelen is het geen expliciete doelstelling geweest om de afvalbegroting kostendekkend te krijgen. De afvalbegroting was voorafgaand aan deze verandering niet kostendekkend, en is dat nog steeds niet. Wel heeft omgekeerd inzamelen bijgedragen aan het verkleinen van de disbalans op de afvalbegroting; echter niet voldoende om de structurele verschillen tussen inkomsten en uitgaven op deze begroting op te heffen. Als de afvalbegroting gezond moet worden zal een wijziging van tarieven noodzakelijk zijn. Er is een opvallend hoog percentage inwoners dat geen restafval aanbiedt. Vanwege regels op het gebied van privacy doet de gemeente hier (nog) verder geen nader onderzoek naar. Hoewel er geen eenduidige registratie van afvaldumpingen/bijplaatsingen was (dit is ondertussen gewijzigd), kan worden geconstateerd dat het aantal afvaldumpingen (flink) is toegenomen. Dit blijkt zowel uit waarnemingen van inwoners als van de betrokken medewerkers van de gemeente. Ruim de helft van de inwoners waardeert omgekeerd inzamelen, alles afwegende, vooral als positief, 22% als negatief. Een kwart is neutraal. 9.2 Overzicht van aanbevolen maatregelen Aanbevolen wordt om de volgende acties te ondernemen: (financieel) In te zetten op een gezonde afvalbegroting waarbij de uitgaven en inkomsten in evenwicht zijn; 30

38 (handhaving) In te zetten op bestrijding van afvaldumpingen en bijplaatsingen. Hiervoor is een beleidsmatige aanpak nodig met aandacht voor registratie, identificatie van hotspots; In te zetten op beter onderhoud van de directe omgeving van glasbakken; In te zetten op een intensievere aanpak van zwerfafval; (doorontwikkeling en fine-tuning) Continu aandacht te blijven houden voor communicatie naar inwoners; Extra communicatie-inzet te plegen voor bewoners hoogbouw voor verdere verbetering van afvalscheiding; In te zetten op afvalpreventie als een maatregel ter verdere vermindering van de totale hoeveelheid afval; Monitoren van nieuwe mogelijkheden om incontinentiemateriaal gescheiden in te zamelen en te verwerken; Het verder optimaliseren van de inzameling bij milieustraat, mogelijk door: alleen inwoners van de gemeente toegang te verlenen, bijvoorbeeld door gebruik van een pasje; het starttarief verder te verhogen; betere controles van het aangeboden afval mogelijk te maken; Continue aandacht te blijven houden voor (landelijke) ontwikkelingen op afvalgebied; (Organisatorisch) Waar relevant de personele en financiële gevolgen voor diverse maatregelen inzichtelijk te maken (handhaving, onderhoud, intensievere aanpak zwerfafval, communicatie); Bij dergelijke grote operaties voortaan werken met projectopzet, ter bevordering van een meer systematische en integrale aanpak. 31

39 Bijlagen Bijlage 1: Afvalsorteeranalyse Heusden resultaten 2018, De Afvalspiegel. Bijlage 2: Tevredenheidsonderzoek Valki en Venti Bijlage 3: Rapportage omgekeerd inzamelen 2018, afvalstoffendienst. Bijlage 4: Tevredenheidsonderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden, Bureau Oostveen. Bijlage 5: Brief Midwaste tarieven PMD. 32

40 Afvalstoffendienst s Hertogenbosch Afvalsorteeranalyse Heusden resultaten 2018 Doss. no. 18AA526 Tilburg, 17 april 2018 Afvalstoffendienst s Hertogenbosch De AfvalSpiegel Kraaivenstraat Postbus JH Tilburg Tel: info@deafvalspiegel.nl

41 Inleiding Dit verslag bevat de resultaten van de sorteeranalyse van fijn huishoudelijk restafval die gehouden werd op 17 april 2018 voor de gemeente Heusden. In het volgende overzicht staat de samenstelling van het fijn huishoudelijk restafval in kilogrammen en gewichtspercentages. De uitgebreide rapportage, waarbij we ook een koppeling maken met de ingezamelde hoeveelheden afval, leven we binnen één week op. 2 Afvalstoffendienst s Hertogenbosch

42 Opdrachtgever Gemeente Heusden Wijktype Ondergrondse verzamelcontainers Projectnr 18AA526 Metingnr 1 Taakregnr T04689 Uitvoeringsdatum 17-apr-18 Goedgekeurd Component Gewicht (kg) Percentage Waardering Groente-, fruit- en tuinafval 282,3 36,2 normaal Papier en karton 45,7 5,9 weinig tot normaal Hygiënisch papier 148,2 19,0 veel Drankkartons 3,4 0,4 weinig Kunststoffen 82,4 10,6 normaal Glas 16,5 2,1 weinig Metalen 11,2 1,4 weinig Textiel 60,6 7,8 veel Puin en keramiek 18,2 2,3 weinig tot normaal Hout 44,3 5,7 veel Klein chemisch afval 0,3 <0,1 weinig Elektrische apparaten 3,5 0,4 weinig Overig afval 64,2 8,2 weinig tot normaal Totaal 780,8 100,0 Subanalyses Gewicht (kg) Percentage Groente-, fruit- en tuinafval - tuinafval 50,9 6,5 - groente- en fruitafval 231,4 29,6 Hygiënisch papier - luiers 43,0 5,5 - overig hygiënisch papier 105,2 13,5 Kunststoffen - kunststof verpakking 44,5 5,7 - overige kunststof 37,9 4,9 Metalen - metalen verpakkingen 7,9 1,0 - overige metalen 3,3 0,4 Toelichting KCA: batterijen, medicijnen en een cartridge. Elektrische apparaten bevat telefoons, een zaklamp, lampjes, afstandsbedieningen, een mp3-speler, een wekker, adapters en vibrators. Overig afval bevat tapijt, kattengrind, stofzuigerzakken en emmers met verfresten. Afvalstoffendienst s Hertogenbosch 3

43 1. Communicatie Op 9 maart zijn er enquêtes verstuurd naar 67 huishoudens die destijds meededen met de proef GFT biobakjes. In totaal zijn er 21 enquêtes (31%) retour gestuurd naar de gemeente Heusden. Hiervan zijn 10 bewoners die in bezit zijn van een Valki. Tevens 10 bewoners die in bezit zijn van een Venti. En 1 bewoner die in bezit is van een minicontainer. 1.1 Respons van de 21 huishoudens In totaal zijn er 16 huishoudens tevreden met het biobakje. Er zijn 5 huishoudens die ontevreden zijn met het biobakje. Dit heeft vooral te maken een te klein biobakje of de bewoners prefereren de verzamelcontainers en dus de oude situatie. TEVREDENHEID BIOBAKJE 24% 76% Tevreden Ontevreden Er zijn 12 huishoudens die tevreden zijn met betrekking tot de inzameling van de biobakjes. Tevens zijn er 9 huishoudens ontevreden met de inzameling. Dit komt doordat het soms niet is opgehaald of het niet duidelijk is voor de bewoners wanneer het wordt opgehaald. TEVREDENHEID INZAMELING 43% 57% Tevreden Ontevreden

44 In totaal zijn er 16 huishoudens die een biobakje wel aanraden aan hun buren. De overige 5 huishoudens raden het niet aan doordat de buren al een biobakje hebben of ze vinden dat het ieders eigen keus is. AANRADEN VAN BIOBAKJE 24% 76% Wel Niet Het grootste gedeelte is erg enthousiast over de nieuwe inzamelwijze met het GFT biobakje. Dit zijn namelijk 9 huishoudens. Tevens zijn er 4 huishoudens redelijk enthousiast maar hebben geen negatieve opvattingen in de enquête neergezet. Voor 5 huishoudens maakt het geen verschil. Zij vinden dat hebben er niet echt een mening over. Daarnaast zijn er 3 huishoudens die niet enthousiast zijn. Dit komt vooral doordat ze de verzamelcontainer missen en soms het GFT niet wordt opgehaald. ERVARING NIEUWE INZAMELWIJZE Erg enthousiast Maakt geen verschil Redelijk enthousiast Niet Enthousiast 14% 24% 43% 19% Diepte analyse Er is een verschil geconstateerd tussen de tevredenheid en het gebruik van de verschillende GFT biobakjes. In 1.2 en 1.3 wordt er resultaten weergegeven afhankelijk van het GFT biobakje wat de huishoudens gebruiken.

45 1.2 Respons van de huishoudens met een Valki In dit onderdeel worden de 10 huishoudens die gebruik maken van een Valki weergegeven. Hierbij zie je een verdieping in het gebruik van een Valki en de tevredenheid van de bewoners. Zoals onderstaand weergeven is het grootste gedeelte tevreden met de Valki. Tevens zijn ze tevreden met de nieuwe inzamelwijze. Ook zouden de huishoudens sneller het biobakje aanraden. TEVREDENHEID BIOBAKJE ERVARING NIEUWE INZAMELWIJZE Wel Niet Postief Negatief of neutraal 10% 20% 90% 80% AANRADEN VAN BIOBAKJE TEVREDENHEID INZAMELEN Wel Niet Wel Niet 10% 40% 60% 90%

46 1.3 Respons van de huishoudens met een Venti In dit onderdeel worden de 10 huishoudens die gebruik maken van een Venti weergegeven. Hierbij zie je een verdieping in het gebruik van een Venti en de tevredenheid van de bewoners. Zoals onderstaand weergeven is er net iets meer dan de helft tevreden met de Venti. De grootte van de Venti heeft hier vooral mee te maken. Het zou niet groot genoeg zijn voor sommige huishoudens. Tevens zijn ze minder tevreden met de nieuwe inzamelwijze. Ook zouden de huishoudens minder snel het biobakje aanraden. TEVREDENHEID BIOBAKJE ERVARING NIEUWE INZAMELWIJZE Wel Niet Positief Negatief of neutraal 40% 60% 50% 50% AANRADEN VAN BIOBAKJE TEVREDENHEID INZAMELEN Wel Niet Wel Niet 40% 60% 50% 50% Na het doornemen van de enquêtes wordt er vaker aangegeven dat de bewoners meer informatie willen. Dit vooral omtrent bepaalde onderwerpen. Vandaar dat het mogelijk slim is om een brief te versturen naar alle huishoudens om de bewoners te informeren. De volgende onderwerpen kunnen relevant zijn voor in de brief: - Aanbiedplaatsen Heusden vesting o Hierin merk je dat dit nog niet goed loopt en hierdoor de GFT biobakje soms niet wordt opgehaald. Dit doordat het achter een geparkeerde auto staat etc. Hier duidelijkheid aangeven welke aanbiedplekken voor zowel burger als voor de inzamelaar. - Dagen van inzameling (app) o Aangeven dat er in de app de dagen van inzameling staan aangegeven. En indien er vragen zijn ze terecht kunnen bij de Afvalstoffendienst.

47 - Verwisselen van Venti naar Valki.mogelijkheden o Momenteel vragen bewoners zich af of het mogelijk is om de venti door de Valki te laten vervangen. In de brief kan je hierop reageren en aangeven wat de voorwaarden zijn. - Oplossing geven voor de zomermaanden o Sommige bewoners maken zich druk om de zomermaanden. Momenteel redden ze het wel door de wekelijkse ledigingsfrequentie en hoeveelheid GFT-afval. Toch zijn ze bang dat de hoeveelheid GFT-afval zal toenemen in de zomermaanden en de biobakjes dan niet voldoen. Het is fijn indien hierover wordt nagedacht en dit vervolgens wordt gecommuniceerd naar de bewoners. Anders wordt het risico groter dat het uiteindelijk bij het restafval terecht komt.

48 2016 H5 Heusden inzamelen nieuw Afvalstoffendienst Gemeente s-hertogenbosch

49 Inhoud 1 passen OG... 3 a. Uitgegeven passen:... 3 b. O aanbieders OG GFT GFT leds per fase GFT leds per maand Rest versus Kunst Per fase Rest versus kunst leds per maand

50 1 passen OG a. Uitgegeven passen: Uitgegeven passen per fase Totaal Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Nieuwbouw en proef Totaal

51 b. O aanbieders OG 0 storters passen per fase Totaal Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Nieuwbouw en proef Totaal

52 2. GFT 2.1 GFT leds per fase Hieronder een overzicht van de GFT ledigingen van het 1 ste kwartaal 2017 t.o.v. het 1 ste kwartaal GFT leds 1ste kwartaal per fase Som van GFT 2017 Som van GFT 2018 Fase Fase Fase Fase Fase Nieuwbouw en proef Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Nieuwbouw en proef 5

53 2.2 GFT leds per maand GFT leds per maand Jan Feb Maart

54 3. Rest versus Kunst 3.1 Per fase Hieronder een overzicht van het aantal Rest ledigingen in het 1 ste kwartaal van 2017 en het aantal kunststof ledigingen van het 1 ste kwartaal Leds Rest versus Kunst 1ste kwartaal per fase Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Nieuwbouw en proef 0 Som van REST 2017 Som van KUN 2018 Fase Fase Fase Fase Fase Nieuwbouw en proef

55 3.2 Rest versus kunst leds per maand REST / KUNST Jan Feb Maart

56 Gemiddelden Gemiddeld aantal stortingen OG per huishouden zonder 0 storters. Jaar Gemid per kwartaal , , Gemid stort per pas Gemid per 2018 kwartaal Incl 0 storters 2,76 Excl 0 stort 4,09 9

57 2017 Stortingen per locatie: Week Cederstraat Donkhof Duizendpoot Johannes Vermeerstraat Julianastraat Lijsterbesstraat Totaal Week Oranjestraat Stationsstraat Tasmanielaan van Arckelstraat Wolput Totaal

58 2018 Stortingen per locatie: Rijlabels Eindtotaal AC AP AV BP164B CB DT EE GH HJ HS KJ LA1G MP MR MR PC RK RM TP WB WT36G XW ZS ZW GG LC LX MZ NH RE SK VJ AJ15D AR

59 5154PD AD AN AW BL Rijlabels Eindtotaal 5251CC CG EH12A EL GG GT HA HV HV HV KC LB LM MD NP PR PV SK11A TA WK XR AK BA CA CV AJ BD BT

60 Rijlabels Eindtotaal 5253DA XC JR JX JZ AB AE ES GL GV HL58A JC2A KE NG NJ PA PH TB Eindtotaal 4956 ###

61 Rest containers met 0 ledigingen Aantal van REST leds Rijlabels 2017 RST RST Eindtotaal 851 Rest containers met wel ledigingen Aantal van REST leds Rijlabels 2017 RST RST Eindtotaal Kunst met 0 ledigingen 2018 Aantal van Rijlabels CHIP2 KUN KUN Eindtotaal 1277 Kunst containers met wel ledigingen Rijlabels Aantal van Postcode KUN KUN Eindtotaal

62 GFT containers met 0 ledigingen 2017 Aantal van Rijlabels Chip2 GFT GFT Eindtotaal 1208 GFT containers met wel ledigingen 2017 Aantal van Rijlabels Chip2 GFT GFT Eindtotaal GFT containers met 0 ledigingen 2018 ( tot ) Aantal van Rijlabels Chip2 GFT GFT Eindtotaal 2640 GFT containers met wel ledigingen ( tot ) Aantal van Rijlabels Chip2 GFT GFT Eindtotaal

63 Passen per fase inclusief o ledigingen gebruikt en ongebruikt Aantal van Cardnumber Kolomlabels Rijlabels Niet gebruikt Wel gestort Eindtotaal Fase Fase Fase Fase Fase Nieuwbouw en proef Overig Eindtotaal Gemiddeld aantal stortingen per fase gebruikt inclusief 0 storters 16

64 17

65 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden Conceptversie, 1 mei 2018 Oostveen Beleidsonderzoek en Advies

66 Inhoud Samenvatting blz. 3 Onderzoeksopzet 5 Informatievoorziening over het omgekeerd inzamelen 6 Oude situatie 7 Hoe vaak en hoe brengt men restafval naar de verzamelcontainer? 8 Tevredenheid over containers 9 Stellingen over afvalinzameling 10 Motivatie 12 Afvalvermindering en beter scheiden 13 Ophaalfrequentie 14 Kosten en afvalpas 15 Problemen 17 Milieustraat 19 Totaaloordeel 20 Colofon Opdrachtgever: Gemeente Heusden. Postbus 41, 5250 AA Vlijmen. Contactpersoon: Iwan van der Velden. Telefoon (073) info@heusden.nl. Internet: Analyse en rapportage: Oostveen Beleidsonderzoek en Advies. Elbertbos 1, 7543 GV Enschede. Telefoon (053) info@oostveen.net. Internet: Samenstelling: drs. Paul Oostveen. Enschede/Vlijmen, mei Dit rapport is alleen verschenen als PDF bestand en wordt niet gedrukt. Overname uit dit rapport is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

67 Samenvatting Dit rapport bevat de resultaten van een onderzoek in de gemeente Heusden over het omgekeerd inzamelen, dat in de loop van 2017 werd ingevoerd. De enquête kon via internet worden ingevuld, hoewel men ook een papieren enquête kon opvragen. De respons op het onderzoek was 35% (van de 1600 benaderde personen). De meeste bewoners (93%) vinden dat ze voldoende informatie hebben gekregen over de manier waarop het afval nu wordt ingezameld en de redenen daarvoor. Ongeveer een op de drie bewoners brengt minimaal twee zakken restafval per maand weg, 29% een per maand, 28% minder dan een per maand en 8% (tot nu toe) geen enkele zak. Wegbrengen van restafval doen bewoners vooral lopend (50%) en met de auto (46%); 13% doet het met de fiets en 4% anders. Van de bewoners is 69% tevreden over de afstand naar de containers voor restafval, 75% over de locaties, 64% over de netheid en 71% over de bediening. Over de netheid van glascontainers zijn veel minder bewoners tevreden: 38%. Van alle bewoners vindt 45% het vervelend dat ze het restafval zelf naar een container in de wijk moeten brengen, 38% is het daar juist niet mee eens. Iets minder dan de helft vindt het fijn dat ze niet hoeven te wachten op een vaste inzameldag en 71% vindt het prettig dat ze PMD nu in een container kunnen verzamelen in plaats van in plastic zakken. De meeste bewoners (71%) voelen zich altijd veilig als ze restafval naar de container brengen. Bijna een kwart (van de mensen die deze stelling beantwoordden) mist een voorziening voor het apart inzamelen van luiers. Van de respondenten scheidt 72% afval vooral omdat het beter is voor het milieu, 17% omdat het goedkoper is en 10% om een andere reden. Van alle bewoners denkt 70% door het omgekeerd inzamelen beter na over het scheiden van afval en 52% ook over het verminderen ervan. Volgens 57% van de bewoners hebben zij nu minder restafval; bij 28% is de totale hoeveelheid afval verminderd. Vooral PMD en GFT worden nu minder vaak bij het restafval gedaan. Tussen 75% en 90% van de bewoners vindt de huidige ophaalfrequentie voor PMD, GFT en papier en karton prima. Ongeveer 15% vindt de frequentie te laag voor GFT, papier/karton en (alleen in appartementen) voor PMD. Vrijwel alle bewoners (96%) weten dat ze een vast bedrag per inworp betalen en 79% weet dat ze achteraf worden geïnformeerd over de werkelijke kosten. Het bedrag per inworp ( 2,30) wordt door 60% te hoog genoemd en door 29% redelijk; 0% vindt het te laag. Van alle respondenten denkt 23% nu per saldo duurder uit te zijn, 25% goedkoper en 30% ongeveer gelijk. De overige 23% weet het echt niet. Driekwart van de bewoners heeft nog nooit gemerkt dat een container voor restafval op storing stond. Een groep van 31% ziet (te) vaak voor dat er afvalzakken naast de containers voor restafval worden geplaatst, 51% vindt dat er vaker afval wordt gedumpt op andere plaatsen en 36% vindt dat er nu meer zwerfafval op straat is. Vier van de tien bewoners vinden dat onvoldoende wordt gecontroleerd op afvaldump; 6% vindt dat er wel voldoende wordt gehandhaafd. Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 3

68 Van de bewoners maakt 82% wel eens gebruik van de milieustraat, vooral voor grof huishoudelijk afval, klein chemisch afval en groenafval. Alles afwegend ervaart 52% van de bewoners het idee van omgekeerd inzamelen vooral als positief en 22% als negatief. Een kwart is neutraal en een zeer kleine groep van 1% heeft geen mening. De totale afvalinzameling in de buurt wordt gemiddeld met een 6,6 beoordeeld; 21% geeft een onvoldoende. In de jongste leeftijdsgroep (tot 45 jaar) is het beeld wat minder gunstig. Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 4

69 Onderzoeksopzet Na een proef in de wijk Braken Oost in Drunen (sinds maart 2016) heeft de gemeente Heusden in de loop van 2017 in de hele gemeente omgekeerd inzamelen van afval ingevoerd. Dit betekent dat de bewoners het restafval naar een ondergrondse verzamelcontainer in de wijk brengen en dat het GFT-afval, oud papier en plastic verpakkingsafval, metalen verpakkingen en drankenkartons (PMD) thuis wordt opgehaald. De containers die eerder werden gebruikt voor restafval kunnen nu worden gebruikt voor PMD. Nu in de hele gemeente het omgekeerd inzamelen is ingevoerd wil de gemeente graag evalueren hoe het in de praktijk verloopt. Daarbij wordt onder meer gekeken naar (veranderingen in) de volumes aan aangeboden afval. Daarnaast werd een onderzoek gehouden onder de bewoners van de gemeente. De resultaten van dit bewonersonderzoek staan in dit rapport. Voor het onderzoek is een aselecte steekproef getrokken van 1600 personen. Deze personen werden aselect geselecteerd (maar niet uit de nog thuiswonende kinderen en maximaal een persoon per adres). Deze personen kregen begin april 2018 een brief thuisgestuurd met een oproep om de enquête via internet in te vullen. Dat was mogelijk op PC, tablet of smartphone. Ruim een week later kregen de bewoners die de enquête nog niet hadden ingevuld een herinneringsbrief. In de brieven werd aan de mensen die geen computer of internet hebben maar de enquête wel wilden invullen de mogelijkheid geboden om bij de gemeente een papieren vragenlijst op te vragen. In de brieven stond verder vermeld dat men de enquête desgewenst door een huisgenoot kon laten invullen. Op 25 april werd het veldwerk afgesloten. Op dat moment hadden 565 personen hebben de enquête ingevuld, waarmee een respons werd bereikt van 35%. Dat is een heel redelijk percentage voor een enquête, die grotendeels digitaal en met een heel korte doorlooptijd werd afgenomen. Van alle respondenten vulden er uiteindelijk 19 de vragenlijst op papier in (3%); de rest vulde de enquête in via internet. Het onderzoek is uitgevoerd door Oostveen Beleidsonderzoek en Advies in opdracht van de gemeente Heusden. NB Onder alle grafieken in dit rapport staat vermeld hoeveel respondenten de vraag hebben beantwoord (n= ). Bij enquêtes is altijd sprake van onbetrouwbaarheidsmarges: onder de totale bevolking kan het percentage iets afwijken van het percentage onder de respondenten. Bij 550 respondenten is die onbetrouwbaarheidsmarge maximaal 4% en bij 150 respondenten bijvoorbeeld maximaal 8%. Bij een gevonden percentage van 50% en een marge van 4% betekent dit dat tussen de 46% en 54% van de totale bevolking hetzelfde antwoord zou hebben gegeven (als de respondenten een goede afspiegeling zijn van alle bewoners). Bij hoge of lage percentages (bv. 10% van de respondenten vindt iets) zijn de marges kleiner (2½ resp. 4%). Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 5

70 Informatievoorziening over het omgekeerd inzamelen In de eerste plaats werd de bewoners gevraagd hoe men heeft gehoord over het omgekeerd inzamelen. Vrijwel alle respondenten zeggen dat ze een brief van de gemeente hebben ontvangen (92%). Een groep van 39% heeft erover gelezen in een krant of huis-aanhuis blad; 19% heeft erover gehoord van familie, vrienden of bekenden (in de leeftijdsgroep tot 45 jaar 39%) en 7% heeft erover gelezen op de website van de gemeente of via sociale media. Een inloopavond of een ander kanaal is genoemd door kleine groepen van 1%. Een kleine groep van 1% weet niet meer hoe men over de proeven heeft gehoord; 0,4% zegt er nog nooit iets over gehoord te hebben. Vervolgens werd gevraagd of men vindt dat men voldoende informatie heeft gekregen over de manier waarop het afval nu wordt ingezameld, en de redenen daarvoor. De meeste bewoners (93%) hebben voldoende informatie ontvangen; 7% vindt van niet. Mensen die vinden dat ze te weinig informatie hadden gekregen noemden uiteenlopende aspecten, waaronder te weinig uitleg over de redenen voor de invoering en verschillende praktische aspecten. (huis-aan-huis)krant vrienden/bekenden website/fb/twitter gem Hoe heeft u gehoord over deze proef met het omgekeerd inzamelen van afval? brief ontvangen inloopavond anders weet niet meer nooit over gehoord 7% 19% 1% 1% 1% 0% 39% 92% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (meer antwoorden mogelijk) n=565 Vindt u dat u voldoende informatie heeft gekregen over het omgekeerd inzamelen van afval - en de redenen daarvoor? ja nee 7% 93% 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=559 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 6

71 Oude situatie Voordat de proef begon, was de situatie niet voor alle bewoners hetzelfde. Hoe werd het restafval bij u opgehaald voor de invoering van het omgekeerd inzamelen? Het overgrote merendeel van de mensen die de enquête invulden (89%) had een container die zij aan de straat zetten. Daarnaast woont 9% in een apparte-ment waar een verzamelcontainer was voor het restafval. De rest (3%) vulde iets anders in, bijvoorbeeld dat ze toen nog niet in de gemeente woonden of dat ze gebruik maakten van een bedrijfscontainer. container aan de straat 89% verzamelcontainer appartement 9% anders 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=561 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 7

72 Hoe en hoe vaak brengt men restafval naar verzamelcontainer Hoe vaak brengen huishoudens nu hun restafval naar een afvalcontainer in de wijk? Een groep van 8% brengt minstens vier zakken per maand weg, 9% drie zakken en 16% twee zakken. Ongeveer 29% brengt eens per maand het afval weg. Ruim een kwart brengt minder zakken weg: 16% een per 1½ of 2 maanden, 10% een per 3 tot 6 maanden, 2% nog minder vaak en 8% helemaal (nog) geen zak. Hoe brengt men het restafval naar de verzamelcontainer? Van de bewoners brengt 50% het restafval lopend weg, 46% met de auto en 13% met de fiets. Een kleine groep van 4% vulde een andere manier in, zoals met een steekwagentje, kruiwagen of rollator. Voor 2% wordt het afval weggebracht door iemand buiten het huishouden (vanaf 80 jaar: voor 10%). Hoeveel zakken restafval brengt uw huishouden naar een verzamelcontainer in uw wijk? meer dan 4 per maand 4 per maand 3 per maand 2 per maand 1 per maand een per 1½-2 maanden een per 3-6 maanden minder vaak geen anders 3% 5% 9% 16% 29% 16% 10% 2% 8% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hoe brengt u (of iemand in uw huishouden) het restafval naar een verzamelcontainer? lopend met de auto met de fiets anders 13% 4% 50% 46% n=551 iemand anders brengt het weg 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (meer antwoorden mogelijk) n=518 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 8

73 Tevredenheid over de containers Aan de bewoners werd gevraagd of zij tevreden zijn over verschillende aspecten van de verschillende soorten containers. Over de afstand van de woning naar de dichtstbijzijnde verzamelcontainer voor restafval is 69% tevreden (maar onder 80- plussers 52%): 22% is ontevreden Over de locaties van de drie containers is 75% tevreden en 15% ontevreden. Over de netheid van de containers is 64% tevreden en 21% ontevreden, Over de bediening (inwerpen met behulp van het pasje) is 71% tevreden en 16% ontevreden. Bij de glascontainers zijn de meeste bewoners ook tevreden over de afstand (67%), locaties (72%) en bediening (78%). Over de netheid zijn veel minder mensen tevreden (38%), terwijl 41% daar ontevreden over is. Bij bovengrondse containers voor textiel zijn de meeste bewoners tevreden over afstand (65%), locaties (68%), netheid (58%) en bediening (71%). Tevredenheid ondergrondse containers restafval afstand locaties netheid bediening afstand locaties netheid bediening bediening 18% 11% 20% 15% 52% 49% 57% 56% 15% 10% 7% 7% 13% n=525 tot 549 n=521 tot 547 0% 20% 40% 60% 80% 100% zeer tevreden tevreden neutraal/weet niet ontevreden zeer ontevreden n=527 tot 546 8% 11% 15% 11% 6% 8% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 12% 11% 2% 10% Tevredenheid glascontainers 36% 56% 61% 68% 21% 11% 13% 31% 15% 11% 5% 15% 7% 10% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tevredenheid bovengrondse containers textiel afstand locaties netheid 10% 10% 6% 8% 53% 55% 59% 63% 18% 25% 21% 22% 11% 7% 6% 4% 12% 5% 5% 3% Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 9

74 Stellingen over afvalinzameling De bewoners konden hun mening geven over vijf stellingen die te maken hebben met de afvalinzameling. In totaal 45% vindt het vervelend dat ze het restafval zelf naar een verzamelcontainer moeten brengen (waarvan 25% het er helemaal mee eens is). Een iets kleinere groep van 38% is het daar juist niet mee eens (waarvan 13% helemaal oneens). De overige 18% is het eens noch oneens. Van de 80-plussers vindt 55% het vervelend om het afval zelf te moeten wegbrengen. Iets minder dan de helft (47%) vindt het fijn dat ze niet hoeven te wachten op een vaste inzameldag, maar op elk moment hun restafval kunnen wegbrengen. Een groep van 35% is het daar juist niet mee eens. De laatste 17% is het niet eens en niet oneens. Een ruime meerderheid van 71% vindt het prettig dat ze plastic, metaal en drankenkartons (PMD) nu kunnen verzamelen in een container in plaats van in plastic zakken. Een kleiner aandeel van 17% is het daar niet mee eens en 12% oordeelt neutraal. "Ik vind het vervelend dat ik mijn restafval zelf naar een container in de wijk moet brengen" helemaal mee eens mee eens niet eens, niet oneens mee oneens helemaal mee oneens 20% 18% 13% 25% 24% 0% 20% 40% 60% 80% 100% "Ik vind het fijn dat ik niet hoef te wachten tot restafval ingezameld wordt, maar dat ik het op elk moment naar de container kan brengen" helemaal mee eens mee eens niet eens, niet oneens mee oneens helemaal mee oneens 13% 17% 20% 15% 34% n=528 0% 20% 40% 60% 80% 100% "Ik vind het prettig dat ik mijn PMD nu kan verzamelen in een container i.p.v. plastic zakken" helemaal mee eens mee eens niet eens, niet oneens mee oneens helemaal mee oneens 12% 9% 8% 37% 34% n=532 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=526 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 10

75 De meeste bewoners (71%) voelen zich altijd veilig als ze restafval naar de ondergrondse container brengen. Een kleine groep van 10% is het daar niet mee eens en 19% antwoordt neutraal. De laatste stelling ging over het apart inzamelen van luiers of incontinentie-materiaal. Van de mensen die een mening gaven over deze stelling mist 23% een voorziening daarvoor, 28% is het daarmee oneens en 49% niet eens en niet oneens. Het aantal mensen dat deze vraag beantwoordde is wat lager dan bij de andere stellingen (ongeveer 15% heeft de stelling niet ingevuld). helemaal mee eens niet eens, niet oneens helemaal mee oneens "Ik voel me altijd veilig als ik restafval naar de ondergrondse container breng" mee eens mee oneens 26% 45% 19% 7% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% "Ik mis een voorziening voor het apart inzamelen van luiers (of incontinentiemateriaal)" helemaal mee eens mee eens niet eens, niet oneens mee oneens helemaal mee oneens 10% 13% 10% 19% 49% n=517 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=451 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 11

76 Motivatie Gescheiden inzamelen van afval is beter voor het milieu en goedkoper voor de bewoners. Wat is voor hen de belangrijkste reden om te scheiden? Verreweg de meest genoemde reden is dat het beter is voor het milieu (72%); 17% scheidt afval vooral omdat het voor henzelf goedkoper is. Nog eens 10% noemt een andere reden (o.a.: omdat het moet, beiden zijn even belangrijk, maar ook twijfels over het nut ervan). Slechts 1% zegt het afval helemaal niet te scheiden. Van inwoners tot 45 jaar noemt 60% het milieu als belangrijkste reden, terwijl 26% van hen het doet omdat het goedkoper is. Denken de bewoners door het omgekeerd inzamelen beter na over scheiden en verminderen van afval? beter voor het milieu voor mij goedkoper ik scheid mijn afval niet ja nee Wat is voor u de belangrijkste reden om afval te scheiden? anders 17% 10% 1% 72% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Denkt u door het omgekeerd inzamelen ook beter na over het scheiden van afval? 30% 70% n=553 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=548 Van alle bewoners zegt 70% nu beter na te denken over het scheiden van afval. Iets meer dan de helft van de bewoners (52%) zegt nu ook beter na te denken over het verminderen van afval (onder inwoners tot 45 jaar is dat slechts 36%). ja nee Denkt u door het omgekeerd inzamelen ook beter na over het verminderen van afval? 48% 52% 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=540 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 12

77 Afvalvermindering en beter scheiden Heeft invoering van omgekeerd inzamelen geleid tot minder afval? Ruim de helft van de bewoners (57%) zegt nu minder restafval te hebben (onder inwoners tot 45 jaar is dat aandeel lager: 44%). Voor 32% is dat niet het geval en 11% weet het niet. Voor 28% van de bewoners is ook de totale hoeveelheid afval verminderd (onder inwoners tot 45 jaar bij 16%). Bij 60% is dat niet het geval en 12% weet het niet. Welke soorten afval doen bewoners nu minder vaak of helemaal niet meer bij het restafval? Een heel groot deel van de bewoners (75 tot 83%) zegt dat ze papier/karton, glas, klein chemisch afval en textiel al nooit bij het restafval deden. Ongeveer 10% deed dat wel maar zegt het nu nooit meer te doen en 3 tot 9% doet het nu minder vaak. PMD werd door 54% al nooit bij het restafval gedaan, 37% doet dat nu nooit meer en 5% minder. GFT werd door 62% al nooit bij het restafval gedaan, 22% doet dat nu nooit meer en 10% minder vaak. Bij alle afvalstromen zegt 2 tot 5% dit nog net zo vaak als eerst bij het restafval te doen. In appartementen liggen deze percentages wat hoger: 8 tot 18%. ja, minder restafval weet ik echt niet Is uw hoeveelheid restafval verminderd? nee 11% 32% 57% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Is uw totale hoeveelheid afval verminderd? ja, minder afval nee weet ik echt niet 12% 28% 60% n=551 0% 20% 40% 60% 80% 100% Welke soorten afval doet u nu minder vaak of helemaal niet meer bij het restafval? PMD GFT papier/karton glas klein chemisch afval textiel 54% 62% 83% 83% 78% 75% 37% 22% 9% 10% 11% 11% n=547 0% 20% 40% 60% 80% 100% deed ik al nooit nu nooit meer nu minder net zo vaak heb ik nooit n=539 tot n=550 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 13

78 Ophaalfrequentie Wat vinden de bewoners van de frequentie van ophalen van GFT, PMD en oud papier/karton? In laagbouwwoningen worden PMD en GFT elke twee weken opgehaald. Voor PMD vindt 90% dat prima, 3% te vaak en 5% niet vaak genoeg. Voor GFT vindt 80% dit prima, 2% te vaak en 14% niet vaak genoeg. Papier en karton wordt in laagbouw eens per maand opgehaald: 76% vindt dat prima, niemand te vaak en 21% vindt dat niet vaak genoeg. In appartementen worden GFT en PMD wekelijks opgehaald en papier/karton wekelijks (bij containers) of eens per maand (los). Ongeveer driekwart vindt die ophaalfrequentie prima, niemand vindt het te vaak en ongeveer 15% niet vaak genoeg. Wat vindt u van de frequentie waarmee de verschillende afvalsoorten bij u worden opgehaald? laagbouw: PMD laagbouw: GFT laagbouw: papier appartem.: PMD appartem.: GFT appartem.: papier 80% 76% 77% 72% 79% 90% 15% 18% 14% 21% 13% n=39 (appartementen), n=483 tot 492 (laagbouw) Omdat slechts een klein deel van de respondenten in een appartement woont, zijn de onbetrouwbaarheidsmarges voor appartementen relatief hoog (rond de 12%). 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% prima te vaak niet vaak genoeg anders/weet niet Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 14

79 Kosten en afvalpas De bewoners betalen nu een vast tarief voor iedere keer dat ze restafval inwerken in een ondergrondse container. Vrijwel alle bewoners (96%) zeggen dat ze op de hoogte waren van het feit dat ze voortaan een vast tarief betalen. Ruim driekwart van de bewoners (79%) weet ook dat men eenmaal per jaar, achteraf, wordt geïnformeerd over de werkelijk gemaakte kosten. Het voorschotbedrag voor restafval, te betalen aan BrabantWater, kunnen bewoners desgewenst verhogen. Daarvan was 37% op de hoogte; bijna twee van de drie bewoners weten dat dus niet. Met ingang van 2018 betalen de bewoners 2,30 per inworp (in 2017 was dat nog 1,60). Zes van de tien bewoners zeggen het bedrag van 2,30 te hoog te vinden; 29% noem het redelijk en slechts een van de respondenten (0%) vindt het bedrag te laag. De overige 10% vulde uiteenlopende ander antwoorden in, waaronder veel te hoog, onvrede over de snelle verhoging of dat men pas weet of het redelijk is na de eerste jaarafrekening. een vast bedrag betaalt voor elke inworp restafval? jaarlijks achteraf wordt geïnformeerd over werkelijke kosten? uw voorschotbedrag voor restafval kunt verhogen? Wist u dat u...? 37% 79% 96% 0% 20% 40% 60% 80% 100% De kosten per inworp in de container bedragen 2,30. Wat vindt u van dat bedrag? te laag dat lijkt me redelijk te hoog anders 0% 10% 29% 60% n=542 tot 550 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=548 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 15

80 Afhankelijk van het aantal zakken dat de bewoners wegbrengen kunnen zij duurder of goedkoper uit zijn dan voor de invoering. Denken zij zelf dat ze nu duurder of goedkoper uit zijn? Een groep van 23% denkt per saldo duurder uit te zijn. Een ongeveer even grote groep (25%) denkt nu juist goedkoper uit te zijn. Volgens 30% zijn hun kosten nu ongeveer gelijk. Bijna een kwart van de bewoners heeft geen idee of ze nu duurder of goedkoper uit zijn dan voor de invoering van de proef. De afvalpas hoort bij de woning. Als mensen gaan verhuizen moeten ze deze in de woning achterlaten. Ruim driekwart (78%) wist dat zij de afvalpas in de woning moeten achterlaten bij een verhuizing. ongeveer hetzelfde ik weet het echt niet ja nee Denkt u dat u per jaar nu meer of minder betaalt aan afval dan voor de invoering van omgekeerd inzamelen? meer minder 23% 30% 25% 23% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Uw afvalpas hoort bij uw woning: als u gaat verhuizen moet u deze in de woning achterlaten. Wist u dat? 22% 78% n=551 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=553 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 16

81 Problemen Als een container voor restafval op storing staat of anderszins niet goed werkt kunnen bewoners er geen zakken in werpen. Driekwart van de bewoners heeft nog nooit gemerkt dat een ondergrondse container voor restafval op storing stond of niet goed werkte. Een groep van 18% heeft dat wel een of meer keer gemerkt en 6% vaker dan twee keer. Van de mensen die wel eens een storing hebben geconstateerd heeft ongeveer de helft daarvan melding gemaakt. Zien bewoners wel eens dat er afvalzakken naast de containers voor restafval worden geplaatst? Volgens 31% komt het (te) vaak voor dat er afvalzakken naast de containers worden geplaatst. De helft van de bewoners zegt dat dat (bijna) nooit voorkomt en 18% weet het niet. Van de bewoners die vinden dat dit vaak voorkomt zegt 37% dat zulke afvalzakken goed worden opgeruimd; 21% vindt van niet en 42% zegt het niet te weten. Heeft u wel eens gemerkt dat een container voor restafval op storing stond of niet werkte? Nee, nooit Ja, een of twee keer Ja, vaker dan twee keer 17% 6% 77% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zo ja: Heeft u (of iemand die u kent) daarvan melding gemaakt of een klacht ingediend? Ja Nee Bij een deel van de storingen 9% 45% 46% n=538 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ziet u vaak dat er afvalzakken naast de containers voor restafval worden geplaats? Ja, (te) vaak Nee, (bijna) nooit Dat weet ik niet 19% 31% 50% n=127 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zo ja: Vindt u dat zulke afvalzakken naast de ondergrondse containers goed worden opgeruimd? Ja Nee Dat weet ik niet 21% 37% 42% n=545 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=172 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 17

82 Leidt het omgekeerd inzamelen volgens bewoners tot meer afvaldump en zwerfafval op straat? Volgens de helft van de bewoners wordt er nu vaker afval gedumpt op andere plaatsen. Een kleine groep van 9% zegt dat dat niet het geval is en 40% zegt het niet te weten. Volgens 36% is er nu meer zwerfafval op straat. Een groep van 29% denkt dat dat niet zo is en nog eens een derde weet het niet. Ongeveer vier van de tien bewoners (39%) hebben niet het idee dat er voldoende wordt gecontroleerd en gehandhaafd op het dumpen van afval. Een kleine groep van 6% denkt dat dat wel zo is en 55% zegt het niet te weten. Vindt u dat er vaker afval wordt gedumpt op andere plaatsen? Ja Nee Dat weet ik niet 9% 40% 51% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Is er volgens u meer zwerfafval op straat? (meer dan voor de invoering van omgekeerd inzamelen) Ja Nee Dat weet ik niet 29% 36% 34% n=550 0% 20% 40% 60% 80% 100% Heeft u het idee dat er voldoende wordt gecontroleerd en gehandhaafd op dumpen afval? Ja Nee Dat weet ik niet 6% 39% 55% n=551 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=551 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 18

83 Milieustraat Voor het wegbrengen van grofvuil en grotere hoeveelheden afval kunnen bewoners terecht aan de milieustraat in Drunen. Van alle bewoners maakt 18% (bijna) nooit gebruik van de milieustraat. De rest doet dat dus wel: 16% meer dan 10 keer per jaar, 27% 5-10 keer en 40% minder dan 5 keer per jaar. Aan de mensen die wel gebruik maken van de milieustraat werd gevraagd welke afvalsoorten zij daarheen brengen. Afvalstromen die door het grootste aandeel worden weggebracht zijn grof huishoudelijk afval en klein chemisch afval (beiden 71% van de mensen die de milieustraat gebruiken). Groenafval staat op een derde plaats (55%). Ongeveer 35 tot 40% brengt hout, piepschuim/eps, harde kunststoffen of puin naar de milieustraat. Papier en karton wordt door ruim een kwart weggebracht. Maakt u gebruik van de milieustraat? ja, meer dan 10x per jaar 16% ja, 5-10 keer per jaar 27% ja, 1-4 keer per jaar 40% nee, (bijna) nooit 18% 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=547 Welke afvalsoorten brengt u naar de milieustraat? klein chemisch afval 71% grof huishoud.afval 71% groenafval 55% hout 40% piepschuim / EPS 37% harde kunststoffen 36% puin 34% papier/karton 27% anders 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (meer antwoorden mogelijk) n=449 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 19

84 Totaaloordeel Aan het eind van de vragenlijst werd aan de bewoners een totaaloordeel gevraagd: hoe ervaren zij, alles bij elkaar, het omgekeerd inzamelen? Van alle bewoners ervaart 52% het omgekeerd inzamelen positief, terwijl 22% het als negatief ervaart. Daarnaast is 25% neutraal. Een heel kleine groep van 1% heeft geen mening. In de jongste leeftijdsgroep is het beeld minder gunstig: van inwoners tot 45 jaar ervaart 38% het omgekeerd inzamelen als positief en 32% als negatief. In de andere leeftijdsgroepen is er geen significant verschil met het totaalbeeld. Tot slot werd nog gevraagd om met een rapportcijfer aan te geven hoe tevreden men was met de totale afvalinzameling in de eigen buurt. positief neutraal negatief geen mening Hoe ervaart u, alles bij elkaar, het idee van omgekeerd inzamelen? 1% 25% 22% 52% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe tevreden u bent over de totale afvalinzameling in uw buurt? 1 t/m of 10 12% 9% 12% 9% 25% 34% n=540 Van alle bewoners geeft 21% een onvoldoende, 12% het cijfer 6, 34% een 7, 25% een 8 en 9% een 9 of 10. Het gemiddelde rapportcijfer is een 6,6. In de jongste leeftijdsgroep (tot 45 jaar) is dat lager: 6,1. In de andere leeftijdsgroepen is het verschil niet significant en er is ook geen verschil tussen laagbouw en appartementen. 0% 20% 40% 60% 80% 100% n=548 Onderzoek omgekeerd inzamelen in de gemeente Heusden 20

85 20 december 2017 Geachte heer/mevrouw, Sinds 2015 organiseren HVC en Midwaste de post-collection en vermarkting van plastic, metalen (blik) verpakkingen en drinkpakken voor uw gemeente. Aan het eind van elk jaar stellen wij het coöperatief tarief vast voor het opvolgende jaar. Dit tarief wordt voor een belangrijk deel bepaald door nieuwe prijsafspraken, die wij maken met de afnemers. Naast het tarief voor 2018 willen wij u in deze brief ook informeren over de kosten van Verwacht resultaat 2017 Eind 2016 is het coöperatief tarief voor 2017 vastgesteld op 275,- per ton. De werkelijke kosten zullen in 2017 naar verwachting iets hoger uitkomen, tussen de 290,- en 300,- per ton. De kostenstijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de teruggelopen kwaliteit, waardoor we meer residu moeten afvoeren. Daarnaast zijn de marktomstandigheden verslechterd voor het afzetten van met name de mix kunststoffen. Met als gevolg dat de afzetkosten sterk zijn gestegen in de loop van het jaar. Het tekort van 2017 kan worden gedekt door de in 2015 en 2016 gevormde bestemmingsreserve. Op grond van de huidige beschikbare gegevens gaan we ervan uit dat na afloop van het boekjaar 2017 nog een beperkt deel van de bestemmingsreserve zal resteren. Ontwikkeling tarief HVC en Midwaste organiseren sinds 2015 de post-collection en vermarktingsactiviteiten voor de aangesloten gemeenten. De afgelopen jaren zijn de kosten voor post-collection (overslag, transport en sorteren) redelijk constant gebleven, maar zien we dat de afzetkosten voor de gesorteerde materialen sterk zijn gestegen. In bijlage I is de opbouw van het coöperatief tarief nader uitgewerkt. Hierbij is te zien dat de kosten voor post-collection licht zijn toegenomen. De oorzaak van deze stijging is de toenemende hoeveelheid plastic, metalen (blik) verpakkingen en drinkpakken dat in Duitsland wordt gesorteerd. In 2018 zullen de kosten voor post-collection niet stijgen ten opzichte van 2017, ondanks het feit dat 40% van het totale volume in Duitsland wordt gesorteerd. Opvallend is de sterke stijging van de afzetkosten. Hier liggen drie belangrijke redenen aan ten grondslag: 1. Toenemende afzettarieven voor mix kunststoffen vanwege beperkte verwerkingscapaciteit 2. Toenemende vervuiling en dus hogere afzetkosten voor verbranding 3. Toenemende kwaliteitseisen van verwerkers De eerste twee punten hebben een sterk negatief effect op de gemiddelde afzetkosten, omdat het aandeel residu en mix kunststoffen tezamen in de uitgesorteerde materialen hoog is met ca. 50%. Om de toenemende vervuiling te beperken, zijn wij in 2017 gestart met het uitwerken van een gedetailleerd acceptatieprotocol voor de op- en overslaglocaties. Door de vervuiling eerder in de keten te signaleren, kunnen we onnodige kosten besparen en gemeenten direct informeren over de routes waar een slechte kwaliteit plastic, metalen (blik) verpakkingen en drinkpakken wordt

86 20 december 2017 ingezameld. Op basis van deze informatie kunnen gemeenten gericht actie ondernemen om de kwaliteit te verbeteren. Tarief 2018 Het coöperatief tarief voor 2018 is vastgesteld op 350,- per ton. Belangrijkste oorzaak voor het hogere tarief is de stijging van de afzetkosten. Gemeenten ontvangen van Nedvang een voorschot voor de verwachte afzetkosten. De definitieve afzetkosten worden jaarlijks achteraf vastgesteld door Nedvang. Hierbij hanteert Nedvang de gemiddelde afzetkosten die zijn gerealiseerd door alle partijen in Nederland. Vervolgens wordt het definitieve tarief verrekend met de uitgekeerde voorschotten. Op dit moment zijn HVC en Midwaste in gesprek met Nedvang om het gemiddelde afzettarief voor 2015 en 2016 vast te stellen. Hierbij zien we dat onze afzettarieven in lijn zijn met het gemiddelde tarief van Nederland. Het voorschot op de vermarktingsvergoeding die gemeenten ontvangen voor 2017 bedraagt 90,- per ton. Voor 2018 verwachten wij dat dit bedrag niet (meer) aansluit bij de kosten die wij verwachten te gaan maken. Wij zijn hierover in gesprek met Nedvang of het voorschot voor de vermarktingskosten in 2018 kan worden verhoogd richting de gemeenten.

87 20 december 2017 Bijlage I: Opbouw coöperatief tarief Onderstaand een uiteenzetting van opbouw van het coöperatief tarief