Economische conjunctuur en uitdagingen voor de Belgische economie. April 2014 Edwin De Boeck Chief Economist KBC Groep

Transcriptie

1 Economische conjunctuur 1-1 en uitdagingen voor de Belgische economie April 1 Edwin De Boeck Chief Economist KBC Groep

2 Internationale conjunctuur Wat zeggen de ondernemers? Ondernemersvertrouwen in de verwerkende nijverheid (standaardafwijking v/h LT-gemiddelde) EMU (BCI) VS (ISM) Duitsland (IFO) China (PMI) Zwak jaarbegin in VS, maar vooral als gevolg van zeer slecht weer Europese conjunctuur klimt uit het dal, vooral (maar niet alleen) dankzij Duits herstel Chinese groei verzwakt - hoe hard, hoe lang nog?

3 Wat zeggen de financiële markten? Rendement aandelenmarkten in EUR (MSCI, september 8 = 1) Rente 1-jaar overheidsobligaties (in %) VS EMU Groeilanden VS Duitsland België 3

4 Wat zeggen de financiële markten? 1,6 Wisselkoers USD per EUR 16 Intra-EMU renteverschillen (1 j. overheid t.o.v. Duitsland, in bps.) 1, OMT 1 OMT 1, 1 1, 1, 1,3 1,3 1, 1, 1, Ierland Portugal Spanje Italië België

5 Wat zeggen de financiële markten? 1,6 1, Wisselkoers USD per EUR Balansvolume centrale banken (Januari 7 = 1) Fed 1, 1, 3 ECB QE3 1, 3 1,3 QE 1,3 1, 1, 1,1 QE1 QE QE3 1 1 QE1 LTRO s

6 Verenigde Staten Na zware winter, zet conjunctuurherstel allicht door in 1 VS - Jobcreatie en werkloosheid Opklarend consumptie- en investeringsklimaat zorgt voor steviger binnenlandse vraag in VS Arbeidsmarktherstel voldoende sterk om «tapering» van FED-beleid voort te zetten (QE3 eindigt in najaar 1) Jobcreatie private sector (in ', links) Werkloosheidsgraad (in %, rechts) 6 maar eerste renteverhoging van FED komt er wellicht pas ten vroegste medio 1 (tot dan blijven geldmarktrentes - ook in Europa - extreem laag) -9 6

7 China, potentiële spelbederver? Tragere groei, hoge (private) schuld China - Reëel bbp (jaarstijging, in %) China - Investeringsgeleide groei bereikt limiet (in % van bbp) Private consumptie Investeringen Schuld van de privé-sector (rechts)

8 Eurozone Conjunctuurherstel bereikt ook de periferie, zij het bescheiden Reëel bbp (Q1 8 = 1) EMU Duitsland GIIPS (*), 1, 1,,, -, -1, -1, -, -, -3, Economisch sentiment in Euro-periferie verbetert (ESI, standaardafwijking v/h LT-gemiddelde) Italië Spanje Portugal Griekenland Ierland 8 (*) Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

9 Euro-periferie Werkloosheid stabiliseert (of daalt licht), austeriteit mildert EMU VS GIIPS Werkloosheidsgraad (in %) Zwaarste sanering ligt achter de rug (in % van bbp) Verandering structureel begrotingssaldo 1-13 Verandering structureel saldo in

10 Conjunctuur België België profiteert mee van Europees/Duits herstel Reëel bbp (Q 7 = 1) Producentenvertrouwen in de verwerkende nijverheid (afwijking v/h LT-gemiddelde) ,% België Duitsland Nederland Frankrijk GIIPS (*) België Duitsland GIIPS (*) 1 (*) Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

11 Conjunctuur België Betere uitvoerperspectieven op korte termijn 11 Reële uitvoer (Q 7 = 1), 1, België - Uitvoerbestellingen in de verwerkende nijverheid (standaardafwijking v/h LT-gemiddelde) 18 1, 1 -, België Duitsland Nederland Frankrijk GIIPS (*) -1, -, Enquête NBB Enquête EC 8-3, 11 (*) Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

12 Conjunctuur België maar tanend exportmarktaandeel op lange termijn Reële uitvoer (Q 7 = 1) België Duitsland Nederland Frankrijk GIIPS (*), 3, 3 1, 1, Aandeel van België in de wereldhandel (in %), Excl. intra-eu-handel Incl. Intra-EU-handel 1 (*) Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

13 België Uitdaging nr. 1 Herstel van tanende concurrentiekracht 8 Saldo lopende rekening betalingsbalans (in % van bbp) 1 Relatieve arbeidskosten per eenheid product t.o.v. Duitsland (Q1 1999=1) Duitsland GIIPS (*) België België GIIPS (*) (*) GIIPS = Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

14 België Uitdaging nr. 1 Niet alleen een kwestie van loonkosten Energieverbruik per eenheid toegevoegde waarde (in %) Industriële elektriciteitsprijs (in EUR per KWh) 1,1 Juni 11 1 Verwerkende nijverheid Totale economie,9 Juni 13 8,8 6,7,6,, 1

15 België - Uitdaging nr. Potentiële groei - Bevolking actieve leeftijd begint te dalen vanaf Effectieve en potentiële groei van de Belgische economie (jaargroei, in %) Potentiële groei Reële bbp-groei Bevolking op beroepsactieve leeftijd (-6-jarigen, in ) 71 Effectief Vooruitzichten 1 Vooruitzichten 13 Vooruitzichten 1 1 Bron: AMECO Bron: Federaal Planbureau

16 België - Uitdaging nr. Potentiële groei - Klimaat productiviteitsgroei relatief ongunstig België - Productiviteitsgroei (bbp per werkende, jaargroei in %) 11 Determinanten productiviteitsontwikkeling (score België relatief t.o.v. 3 buurlanden) 6% % 1 9 Human capital index (1) Innovation Union Scoreboard () Entrepreneurial Activity Index (3) Gemiddelde 3 buurlanden = 1 % % -% % 16 Bron: AMECO Bron: (1) Wereld Economisch Forum, () Europese Commissie; (3) GEM-consortium

17 Conjunctuur België Bedrijfsinvesteringen bodemen uit, maar blijven laag Investeringen (bruto kapitaalvorming, Q 7 = 1) Bedrijfsinvesteringen België (jaarwijz. in %, links) Capaciteitsbezettingsgraad verw.nijv. België (rechts) Capaciteitsbezettingsgraad verw.nijv. Duitsland (rechts) Gemiddelde sinds België Duitsland Nederland Frankrijk GIIPS (*) (*) Griekenland, Ierland, Italië, Portugal & Spanje

18 Bedrijfskredieten Zwakke kredietvraag, ondanks conjunctuurherstel 1 Kredietgroei België (*) Kredietgroei EMU (*) Conjunctuurindicator NBB (rechtse as) Impact AQR? Kredietvraag vanwege Belgische bedrijven (*) Conjunctuurindicator NBB (*) Jaarwijziging uitstaande volume, in % (linkse as) (*) Bank Lending Survey, saldi: > toename vraag, < = afname vraag

19 Conjunctuur België Aantal faillissementen stijgt niet langer op jaarbasis Bedrijfsfaillissementen (jaarwijziging in %) Bij faillissement getroffen werknemers (aantal, FOD WASO) 3 6 Vlaanderen Wallonië Brussel Aantal faillissementen (linkse as) Reële bbp-groei (rechtse as)

20 Conjunctuur België Arbeidsmarkt - Cyclische verbetering in zicht Ontvangen vacatures (jaarwijziging in, Vlaanderen, VDAB) 1 Tijdelijke werkloosheid (Vlaanderen, in, trend, VDAB) Netto jobcreatie (in ', links, NBB) Werkloosheidsgraad (in %, rechts, Eurostat) 9, 8, 7 Uitzendarbeid (België, Federgon-index) 1 8, 3 7, 1-7, , 17

21 België - Uitdaging nr. 3 Arbeidsmarkt - Maar nog veel structurele uitdagingen Werkgelegenheidsgroei (*) (gemiddelde jaarwijziging, in %) Werkzaamheidsgraad (werkenden in % 1-6 jarigen) Openbare sector Gesubsidieerde sector Particuliere niet-gesubsidieerde sector 7 Vlaanderen Wallonië 3 6 Brussel Eurozone (*) Openbare werkgelegenheid omvat openbaar bestuur, defensie en onderwijs; gesubsidieerde arbeid omvat zorgsector, maatschappelijk werk en dienstencheques. Bron: IMF.

22 België - Uitdaging nr. 3 Arbeidsmarkt - Maar nog veel structurele uitdagingen Feitelijke leeftijd uittrede uit arbeidsmarkt (gemiddelde mannen en vrouwen) België EMU Zweden Duitsland Denemarken Nederland Werkzaamheidsgraad -6-jarigen (in %, 1) Finland VK Ierland Portugal Frankrijk Spanje Oostenrijk Luxemburg Italië België Griekenland 6 Bron: OESO

23 België - Uitdaging nr. Begrotingssanering heeft nog lange weg voor de boeg ,8 Doelstelling structureel overheidssaldo (in % van bbp),6, 1 (?) Gerealiseerd saldo SP april 13 (13-16) HRF maart 1 (input SP 1-17) IMF maart 1 (Art. IV) EC winter 1 (bij ongewijzigd beleid) FPB maart 1 (bij ongewijzigd beleid) Griekenland Voorspelde uitgavenstijging als gevolg van vergrijzing (in % van bbp, 1-3) Portugal Italië Spanje VK Frankrijk Zweden Ierland Duitsland Denemarken Oostenrijk Nederland Luxemburg Finland België Pensioenen Andere

24 België - Uitdaging nr. Begrotingssanering heeft nog lange weg voor de boeg 1 Doelstelling structureel overheidssaldo (in % van bbp),6, 1 (?) Overheidsschuld in % bbp na 16 (Stabiliteitsprogramma tot 16) (*) , Na 16: primair surplus neemt af met vergrijzingskosten Gerealiseerd saldo SP april 13 (13-16) HRF maart 1 (input SP 1-17) IMF maart 1 (Art. IV) EC winter 1 (bij ongewijzigd beleid) FPB maart 1 (bij ongewijzigd beleid) 1 (*) Stabiliteitsprogramma april 13

25 België - Terloops Land met arme overheid en rijke gezinnen Netto-gezinsvermogen (in % van bbp) Netto-financieel vermogen Onroerend vermogen Totaal Bruto-overheidsschuld (in % van bbp) In % van bbp In % van netto-gezinsvermogen

26 België - Terloops en zeer hoge belastingen 6 Loonwig - Belastingen en SZ-bijdragen (in % van totale loonkost) (*) Impliciete belastingvoet (in %) 3 België 3 Eurozone Arbeid Consumptie Kapitaal 6 (*) Alleenstaande, mediaaninkomen. Bron: OESO Bron: Taxation Trends in the EU, 13

27 Woningmarkt Nog geen daling vastgoedprijzen, wel afkoeling vastgoedactiviteit 19 Huizenprijzen (11Q1 = 1) 3. Vastgoedactiviteit (aantallen op kwartaalbasis, voortschrijdend gemiddelde kwartalen) België (ECB-index) België (Eurostat-index) België (FOD-index) EMU (Eurostat-index) 3... Woningverkopen* Bouwvergunningen** Woningstarten (*) Gewone woonhuizen, villa s & appartementen (**) Vergunningen voor woongebouwen

28 Woningmarkt Betrouwbare maatstaven suggereren overwaardering van zo n 6% ECB-schatting van de over-/onderwaardering van de huizenmarkt (Q3 13) (**) KBC-berekening onderwaardering huizenmarkt (Q3 13) 6 Gemiddelde Maximum Minimum 6.8 Price-to-rent ratio Price-to-income ratio Rentegecorrigeerde betaalbaarheid Econometrische regressie.3 - Meest betrouwbare en omvattende benaderingen (*) Q 13 i.p.v. Q3 13 (**) Schatting gebaseerd op vier waarderingsmethodes: price-to-income ratio, price-to-rent ratio en twee modelmatige methoden % overwaardering

29 Monetaire omgeving Inflatie oncomfortabel laag, vooral in de eurozone 6 Algemene ( headline ) inflatie daalt fors, deels door tijdelijke factoren (jaarstijging consumptieprijzen, in %) 6 Inflatiedempend effect van lagere olieprijs grotendeels achter de rug (jaarstijging prijs Brent, in %) CPI EMU (links) CPI België (links) Olieprijs in EUR (rechts) VS -1 Jaarwijziging, in % - - EMU Bron: Thomson Financial Datastream

30 Monetaire omgeving Inflatie oncomfortabel laag, vooral in de eurozone 6 Algemene ( headline ) inflatie daalt fors, deels door tijdelijke factoren (jaarstijging consumptieprijzen, in %) Inflatie in de EMU (jaarwijziging HICP, in %) Duitsland Semi-kern (*) GIIPS (**) VS EMU -1 3 Bron: Thomson Financial Datastream

31 Monetaire omgeving Inflatie oncomfortabel laag, vooral in de eurozone 6 Algemene ( headline ) inflatie daalt fors, deels door tijdelijke factoren (jaarstijging consumptieprijzen, in %) maar ook kerninflatie ruim onder beleidsdoelstelling ECB (jaarstijging consumptieprijzen excl. energie, tabak & voeding, in %) VS EMU VS EMU 31 Bron: Thomson Financial Datastream

32 Groei- en inflatievooruitzichten Sterkere, maar nog altijd bescheiden groei, zeer lage inflatie Reële bbp-groei 1-1 (in %) 1 België EMU Duitsland VS EC (feb.) 1, 1, 1,8,9 OESO (dec.) 1,1 1, 1,7,9 IMF (april) 1, 1, 1,7,8 Consensus (maart) 1,1 1,1 1,8,8 Planbureau (maart) 1, 1, 1,8 - KBC (april) 1, 1, 1,9,7 3 1 België EMU Duitsland VS EC (feb.) 1,7 1,8, 3, OESO (dec.) 1, 1,6, 3, IMF (april) 1, 1, 1,6 3, Consensus (maart) 1, 1,, 3,1 Planbureau (maart) 1,8 1,8, - KBC (april) 1,6 1,7, 3,

33 Rentevooruitzichten Rentevooruitzichten (in %) In % 1/ +3M +6M +1M Eind 1 Vooruitzichten Beleidsrente Fed 1-jaarsrente VS Beleidsrente ECB,,,, 1,,63 3, 3, 3,6,,,1,1,1,1 3 1-jaarsrente Duitsland 1.1 1,6 1,8,, 1-jaarsrente België Spread (in basispunten).1,,,6 3, Beleidsrente ECB 1-jaars rente OLO 1-jaars rente Bund Risico s Belgische economie: Ontgoochelende groei (cf. begrotingssanering onvoltooid, concurrentiekracht niet hersteld) Politieke impasse (en hogere rentespread) na de verkiezingen van mei Nieuwe eurocrisis,bv. als gevolg van uitzaaiing Oekraïnecrisis? 33