Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis

Transcriptie

1 Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis Jan Smets 29ste Vlaams Wetenschappelijk Economisch Congres, Gent, 19 november 2010 DS

2 Het Europees monetair beleid Fasen van de crisis Monetair beleid Lessen en uitdagingen Het Belgisch economisch beleid De crisis in België Budgettaire consolidatie Structurele hervormingen voor groei en werkgelegenheid 2

3 Het Europees monetair beleid Fasen van de crisis Monetair beleid Lessen en uitdagingen Het Belgisch economisch beleid De crisis in België Budgettaire consolidatie Structurele hervormingen voor groei en werkgelegenheid 3

4 Een financiële crisis in verschillende fasen Bronnen: ECB, Thomson Financial Datastream. 4

5 Impact op de macro-economie Bronnen: ECB, Thomson Financial Datastream 5

6 Monetair beleid: conventionele en onconventionele instrumenten Balans van het Eurosysteem (miljarden euro's) Introductie vasterente, volledige toewijzing Andere activa Vorderingen op ingezetenen van het eurogebied in vreemde valuta Basis herfinancieringstransacties Langerlopende herfinancieringstransacties waarvan operaties met looptijd 1 jaar Effecten in het kader van het Securities Markets Programme Gedekte obligaties 6

7 Monetair transmissiemechanisme verloopt in het eurogebied grotendeels via de banken Bron: ECB - Bank Lending Survey, laatste versie: oktober Nettopercentages van de antwoorden van de kredietinstellingen op de enquête van het Eurosysteem. Deze geven aan in welke mate de criteria voor het verlenen van kredieten verstrakt (+) of versoepeld (-) werden. 7

8 Lessen en uitdagingen (1) Prijsstabiliteit is geen voldoende voorwaarde voor macro-economische stabiliteit... maar verankering van inflatie (-verwachtingen) blijft noodzakelijk, ook in de toekomst 14 Eurogebied (veranderingspercentages, tenzij anders vermeld) Eurogebied (procenten) Inflatie Leningen aan de private sector Aandelenprijzen, index, rechterschaal Inflatie Inflatievooruitzichten op 5 jaar enquêtegegevens (1) Bron: Thomson Reuters Datastream, ECB. Bronnen: Thomson Reuters Datastream en ECB. (1) Op basis van de door de ECB bij professionele voorspellers gehouden kwartaalenquête. 8

9 Lessen en uitdagingen (2) Doelstellingen prijs- en financiële stabiliteit op lange termijn complementair mogelijk trade-offs op korte termijn: bij voorkeur 2 instrumenten voor 2 doelstellingen Monetair beleid: focus blijft op prioritaire doelstelling van prijsstabiliteit niettemin toegenomen aandacht voor financiële stabiliteit mogelijke verlenging van de horizon Prudentieel beleid versterken met het oog op financiële stabiliteit vooraanstaande (nieuwe) rol van macroprudentieel beleid institutioneel: op Europees niveau: ESRB / op nationaal niveau: invoeren twin peaks instrumenten: bv. bijkomende kapitaal- en liquiditeitsvereisten Interactie van monetair beleid en macro-prudentieel beleid afwegen van voordelen van coördinatie tegen voordelen van duidelijk mandaat en duidelijke toerekenbaarheid 9

10 Het Europees monetair beleid Fasen van de crisis Monetair beleid Lessen en uitdagingen Het Belgisch economisch beleid De crisis in België Budgettaire consolidatie Structurele hervormingen voor groei en werkgelegenheid 10

11 Economische groei (indexcijfers, bbp in reële termen, piek 2008 = 100) -5,3% Bronnen: EC, IMF, INR. 11

12 Geharmoniseerde werkloosheidsgraad (in procenten van de beroepsbevolking) Bron: EC. 12

13 Arbeidsmarktindicatoren in de Verenigde Staten Non Farm Payrolls (verandering in duizenden) (linkerschaal) Werkloosheidsgraad (rechterschaal) Bronnen: Standard & Poor's, Thomson Reuters Datastream. 13

14 Reële en potentiële bbp-groei voor België Potential output growth Bron: Federaal Planbureau. 14

15 Budgettaire kosten van de vergrijzing (verandering in procenpunt bbp t.o.v. 2009) Bron: SCvV. 1 Het betreft vooral de uitgaven voor arbeidsongeschiktheid, arbeidsongevallen, beroepsziekten, fondsen voor bestaanszekerheid, tegemoetkomingen aan personen met een handicap en leefloon. 15

16 Overheidsfinanciën in België en in het eurogebied (in procenten bbp) p.m. Eurogebied Bronnen: INR, NBB, EC. 16

17 Begrotingsdoelstellingen volgens het Belgische stabiliteitsprogramma van januari 2010 (procenten bbp) Bronnen: EC, FOD Financiën, INR, NBB. 17

18 Werkgelegenheidsgraad in België en in de EU15¹ (procenten van de bevolking op arbeidsleeftijd (15-64)) Bronnen: ADSEI, EC. 1 Werkgelegenheidsgraad berekend op basis van de gegevens van de op Europees niveau geharmoniseerde arbeidskrachtentelling. Gegevens van het tweede kwartaal t.e.m en jaargemiddelden vanaf 2005 om een vergelijking mogelijk te maken met de resultaten van de andere landen van de Europese Unie. De vermindering van de werkgelegenheidsgraad in België in 2001 is deels toe te schrijven aan de Europese beslissing om niet langer de personen, die gedurende meer dan 3 maanden in loopbaanonderbreking zijn, mee te tellen in de werkende bevolking. 18

19 Geharmoniseerde werkgelegenheidsgraden in 2009 (procenten van de overeenstemmende bevolking op arbeidsleeftijd) Vlaanderen België Eurogebied p.m. EU-doelstelling Totaal 65,8 61,6 64,7 2010: 70% p.m jarigen 71,5 67,1 69,0 2020: 75% Vrouwen 60,5 56,0 58,3 2010: 60% jaar 28,6 25,3 35, jaar 35,8 35,3 45,1 2010: 50% Laaggeschoold 42,4 38,6 47,8 Niet-EU-burgers 44,5 38,8 54,9 Bronnen: ADSEI, EC. 19

20 Levenslang leren in 2008 (personen van 25 tot 64 jaar die verklaren tijdens de vier weken voor de enquête een opleiding of training te hebben gevolgd, procenten van de overeenstemmende bevolking) Bron: EC. 20

21 Structuur en resultaten van de uitvoer (gemiddelde jaarlijkse veranderingspercentages, , tenzij anders vermeld) Labour intensive Capital intensive Difficult-toimitate research intensive 1. Structuur van de uitvoer (1995, in procenten van de uitvoer) Easy-to-imitate research intensive Raw materials intensive België 25,5 29,4 10,0 19,0 16,1 Referentiegebied 1 26,5 19,1 20,7 16,7 17,0 2. Buitenlandse afzetmarkten België 5,2 8,1 8,0 9,5 10,7 Referentiegebied 1 3,4 8,2 6,1 9,0 10,2 3. Uitvoer België 4,1 5,6 8,1 10,4 9,3 Referentiegebied 1 3,9 7,9 6,7 8,2 7,7 4. Marktaandeel België -1,1-2,3 0,0 0,8-1,3 Referentiegebied 1 0,5-0,2 0,5-0,8-2,3 Bronnen: EC, INR, UNCTAD. 1 Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Zweden. 21

22 R&D-uitgaven en innovatie (in procenten bbp, 2008, tenzij anders vermeld) Bron: EC. ¹ De opsplitsing tussen overheids- en privéfinanciering is gebaseerd op de laatst beschikbare gegevens. ² Score in de Europese innovatiebarometer Een hogere score wijst op een meer innoverende economie. 22