Economische Berichten nr juni 2016

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Economische Berichten nr juni 2016"

Transcriptie

1 Economische Berichten nr. 13 juni 16 VOORUITZICHTEN BELGISCHE ECONOMIE Herstel intact na dip begin 16 De groei van de Belgische economische activiteit werd bij het begin van het jaar beknot door de negatieve impact van de aanslagen in Parijs en Brussel. De jongste conjunctuurindicatoren laten uitschijnen dat het groeitempo de voorbije maanden opnieuw wat is toegenomen. Dat verrast niet, omdat de omgevingsfactoren al bij al vrij gunstig blijven. Het Europese herstel houdt aan en de grondstoffenprijzen blijven relatief laag, ondanks de recente stijging van de olieprijs. De beleidsingrepen van de diverse Belgische overheden hebben bovendien een positieve impact op de concurrentiekracht en jobcreatie van de ondernemingen. Een en ander zorgt ervoor dat de trend van de conjunctuur in de rest van 16 en ook in 17 opwaarts blijft gericht. We blijven er dan ook bij dat de Belgische economie dit jaar met 1,% kan groeien. Dit neemt niet weg dat belangrijke neerwaartse risico s op de loer liggen. Die schuilen in een mogelijke Brexit en de fragiele groei in China en, volgens recente indicatoren, ook in de VS. Binnenlands vormt de oplopende inflatie een bedreiging voor de verbeterde concurrentiekracht en dreigt ook de nog zware verdere sanering van de publieke financiën op de groei te zullen wegen. Flinke afkoeling De economische activiteit in de eurozone verraste in het eerste kwartaal van dit jaar met een groei van,6% in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Dat is een forse versnelling vergeleken met het,3%-groeicijfer in het laatste kwartaal van 1 en tevens hoger dan in de meeste andere ontwikkelde economieën, met inbegrip van de VS en het VK. Het eurozone-bbp lag begin 16 bovendien voor de eerste maal opnieuw hoger dan vóór het uitbreken van de crisis begin 8 (grafiek 1). De grote lidstaten waren de belangrijkste motor van de Europese groei in het eerste kwartaal (Duitsland +,7%, Frankrijk +,6%, Spanje +,8%, en in mindere mate Italië +,3%). Naast Griekenland, Letland, Estland en Portugal, die een negatieve of amper positieve groei lieten optekenen, stelde ook België met een groei van slechts,% teleur. Dat is een flinke afkoeling vergeleken met de,% Grafiek 1 - Reëel bpp in België en de buurlanden (Q1 8 = 1) België Duitsland Frankrijk Nederland Eurozone 1

2 Economische Berichten Grafiek - Beoordeling uitvoerbestellingen (indicator NBB) Indicator NBB (linkse schaal) Beoordeling uitvoerbestellingen (rechtse schaal) Grafiek 3 - Consumentenvertrouwen (enquête NBB) groei van ons land in het vierde kwartaal van 1. Sinds het conjunctuurherstel begin 13 aanvatte, is het Belgische reële bbp nu al met 3,9% gegroeid. Dat is evenveel als in Nederland, meer dan in Frankrijk (3,6%), maar minder dan in Duitsland (,%). De groeivertraging in België komt niet echt als een verrassing. Het was al eerder duidelijk, onder meer in de beoordeling van de buitenlandse bestellingen, dat de uitvoer van de Belgische ondernemingen bij het begin van het jaar minder tot de bbp-groei zou hebben bijgedragen (grafiek ). Ook het consumentenvertrouwen ging er in de eerste maanden van 16 terug behoorlijk op achteruit, wat mee verklaart waarom ook de particuliere consumptie in de eerste maanden van het jaar niet langer supersterk was (grafiek 3). In maart had de terugval van het vertrouwen te maken met de aankondiging dat extra besparingen nodig zijn, in april met de aanslagen van maart in Brussel. De directe impact van de aanslagen op de activiteit van het eerste kwartaal was allicht beperkt, omdat de gevolgen zich pas voordeden in de laatste tien dagen van het kwartaal. Geschat wordt dat de aanslagen,% tot maximaal,1% van de groei in het eerste kwartaal hebben afgeknepen. Weerbaar herstel Aangezien de economische gevolgen van de aanslagen zullen uitdoven, gaan we ervan uit dat ook de impact op de reële bbp-groei voor het hele jaar 16 uiteindelijk miniem zal blijken. Er zijn ook andere redenen waarom we niet pessimistisch mogen worden over de economische activiteit in de komende kwartalen. Het internationale klimaat blijft al bij al vrij gunstig: het Europese herstel houdt aan en de grondstoffenprijzen blijven relatief laag, ondanks de recente stijging van de olieprijs. In eigen land hebben de beleidsingrepen van de diverse Belgische overheden, waaronder de loonmatiging, de taxshift en arbeidsmarkthervormingen, bovendien alsmaar zichtbaarder positieve impact op de economie. Vooral de verbetering van de concurrentiekracht van de ondernemingen en de daarmee gepaard gaande winst inzake marktaandeel op de internationale afzetmarkten vallen op (grafiek ). Een en ander zorgt ervoor dat de trend van de conjunctuur in de rest van 16 en ook in 17 allicht opwaarts blijft gericht. Dat beeld wordt ook door de meeste conjunctuurindicatoren onderbouwd. De NBB-indicator van het ondernemersvertrouwen, en de beoordeling van de buitenlandse bestellingen in het bijzonder, ontwikkelen zich sinds maart opnieuw in positieve zin (grafiek ). Ook in de woningbouw neemt de beoordeling van het orderbestand, na de dip bij het begin van het jaar, opnieuw sterk toe (grafiek ). Het betere bedrijfsklimaat vertaalt zich bovendien in een verder afnemend aantal faillissementen en een toenemend jobaanbod (grafieken 6 en 7). Sinds het economische herstel begin 13 aanvatte, Grafiek - Ontwikkeling marktaandeel op de internationale afzetmarkten ( = 1, OESO-cijfers) (*) België Frankrijk Duitsland Nederland (*) Groei van de eigen uitvoer relatief t.o.v. de groei van de afzetmarkten van het land; 16 = raming OESO

3 Grafiek - Indicatoren bouwsector (indicator NBB) Producentenvertrouwen bouw (linkse schaal) Beoordeling orderbestand woningbouw (rechtse schaal) Grafiek 6 - Aantal faillissementen in België (jaarwijziging in %, 3 maands voortschrijdend) werden er in België netto circa 7. extra jobs gecreëerd. In de industriële sectoren (inclusief energie en bouw) gingen er per saldo. jobs verloren, maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door extra werkgelegenheid bij de overheid (+1.), in de gezondheids- en welzijnszorg (+38.) en in de overige private diensten (+6.) (grafiek 8). In lijn met het betere orderbestand verbeterden de werkgelegenheidsvooruitzichten van de bedrijven recent vooral in de bouw (grafiek 9). Ook het consumentenvertrouwen heeft zich in mei, na vier opeenvolgende dalingen, terug gestabiliseerd (grafiek 3). Wij zien de situatie voor de consument in de komende kwartalen al bij al rooskleurig in. Vooral de gunstige arbeidsmarktsituatie zal de gezinsinkomens blijven ondersteunen. Het beschikbaar inkomen van de gezinnen nam sinds begin 1 opnieuw toe in reële termen (grafiek 1), maar wordt nu wel belaagd door de oplopende inflatie (zie verder). Na de stagnatie in 1 Grafiek 7 - Jobaanbod in Vlaanderen (ontvangen vacatures, jaarwijziging in, 3 maands voortschrijdend) Grafiek 8 - Jobcreatie (wijziging binnenlandse werkgelegenheid t.o.v. vorig kwartaal, in ) Overheid en onderwijs Landbouw, nijverheid, energie en bouw Gezondheids- en welzijnszorg Diensten (excl. overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg) Grafiek 9 - Werkgelegenheidsvooruitzichten (deelcomponent conjunctuurbarometer NBB) Verwerkende nijverheid Marktdiensten Bouw 3

4 Economische Berichten Grafiek 1 - Gezinsinkomen en consumptieprijzen (Q1 8 = 1) Nominaal beschikbaar inkomen Consumptieprijsindex Reëel beschikbaar inkomen zullen werknemers hun loon dit jaar opnieuw zien stijgen. Samen met de verlaging van de inkomstenbelasting zal dat de negatieve impact van de hogere inflatie op de koopkracht compenseren. Door de lage rentestand blijft de vraag naar hypothecaire kredietverlening van de gezinnen stevig, zodat naast de consumptie ook de woningbouw van de gezinnen dit jaar nog behoorlijk tot de groei zal bijdragen (grafiek 11). De opnieuw sterkere kredietvraag van de bedrijven geeft te kennen dat ook de groei van de bedrijfsinvesteringen aantrekt (grafiek 1). In het jaarcijfer van de investeringsgroei zal dat evenwel nauwelijks zichtbaar zijn door het negatieve basiseffect van de exceptionele transacties in 1-1, die te maken hadden met de aankoop van schepen en patenten. Risico s op de loer Wij blijven er voorlopig van uit gaan dat de Belgische economie dit jaar zal groeien met 1,%. De opwaartse herziening door het INR van de bbp-groei in het vierde kwartaal van Grafiek 11 - Hypothecaire kredieten 1 zorgt weliswaar voor een hoger overloopeffect voor de jaargroei in 16, waardoor we onze groeiraming voor 16 opwaarts zouden moeten bijstellen, maar dat wordt gecompenseerd door de negatieve economische impact van de aanslagen in Brussel. We zien zowel de binnenlandse vraag als de netto-uitvoer tot de groei bijdragen. In 17 zal de groei van de economische activiteit lichtjes verder aantrekken tot 1,%. Dat zijn geen forse groeicijfers, maar impliceert wel een voortgezet herstel met een bbp-groei die ruwweg overeenkomt met het potentiële groeitempo van de Belgische economie. Dit al bij al gunstige scenario is wel omgeven met een aantal niet te verwaarlozen neerwaartse risico s. Op korte termijn vormt een Brexit de grootste bedreiging. Mochten de Britten er in het referendum op 3 juni voor kiezen om de Europese Unie te verlaten, dan zou dat een ernstige schokgolf doorheen Europa teweeg brengen. Met een relatief groot deel van de totale uitvoer dat naar het VK gaat (bijna 9%), is de Belgische economie bijzonder kwetsbaar. Een extra risico schuilt in de verhoogde volatiliteit op de financiële markten die een Brexit zou veroorzaken. Verder weg van huis vormen de groeivertraging en schuldopbouw in China een belangrijk economisch-financieel risico. Voorts blijft de groei ook in de ontwikkelde landen fragiel, zoals de recentste minder goede conjunctuurcijfers in de VS aantonen. Ook binnenlands zijn er risico s. Zo zorgt de combinatie van fors hogere inflatie dan bij de buurlanden en de automatische loonindexering ervoor dat de verbeterde concurrentiekracht van de Belgische bedrijven terug op de helling komt te staan (grafiek 13). Ten slotte blijft het opletten dat de verdere sanering van de publieke financiën de economische groei niet al te veel afremt. De overheid blijft ervoor kiezen om in 18 een structureel begrotingsevenwicht te halen, waardoor de komende jaren nog een loodzware opdracht te wachten staat. Tegelijk zwaar budgettair saneren én verder sociaaleconomische hervormingen doorvoeren dreigt evenwel op Grafiek 1 - Kredieten aan bedrijven Hypothecaire kredietverlening (jaarwijziging, uitstaande bedragen in %, linkse schaal) Indicator vraag hypothecair krediet (Bank Lending Survey, rechtse schaal) Kredietverlening aan bedrijven (jaarwijziging uitstaande bedragen in %, linkse schaal) Indicator kredietvraag vanwege bedrijven (Bank Lending Survey, rechtse schaal)

5 Grafiek 13 - Relatief inflatieverloop België grote weerstand te botsen en is allicht moeilijk realiseerbaar. Het behalen van het structureel evenwicht in 18 mag geen fetisj zijn. Het één of zelfs twee jaar doorschuiven in de tijd ervan kan geen kwaad op voorwaarde dat de hervormingstrein niet stilvalt en zo de langetermijnhoudbaarheid van de publieke financiën helpt garanderen (zie ook kadertekst op blz. -7). Johan Van Gompel johan.vangompel@kbc.be België Gemiddelde drie buurlanden (Duitsland, Frankrijk en Nederland) Stilgevallen sanering terug op gang brengen De Belgische overheid sloot 1 af met een begrotingstekort van,6% van het bbp, een verbetering met, procentpunt bbp tegenover 1. De afname van het tekort was uitsluitend te danken aan de betere economische conjunctuur en de verdere daling van de rentelasten op de overheidsschuld. Het discretionair begrotingsbeleid droeg er niet toe bij, integendeel. De effectieve begrotingsinspanning wordt het best weerspiegeld door wijzigingen in het zogenoemde structureel primair overheidssaldo, dat corrigeert voor de rentelasten, de weerslag van de conjunctuur en de invloed van eenmalige maatregelen. In 1 verslechterde dat saldo met,1 procentpunt bbp, net als in 1 (tabel 1). De sanering van de overheidsfinanciën, die in 1 werd ingezet, kwam de voorbije jaren dus tot stilstand. Tussen 11 en 1 droeg het discretionair beleid per saldo,7 procentpunt bbp bij tot verbetering van de overheidsfinanciën, of zo n kleine 3 miljard euro. Dat is beduidend minder dan in de hele eurozone, waar het structureel primair saldo in die periode met, procentpunten verbeterde. Dat de sanering moeizaam vordert, verhult wel een aantal gunstige aspecten van het gevoerde beleid. Ten eerste hebben veel van de noodzakelijke structurele hervormingen die de jongste jaren werden doorgevoerd, waaronder die inzake pensioenen, budgettair pas met (veel) vertraging resultaat. Zij zijn vooral erg belangrijk in het kader van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op langere termijn (zie verder). Ten tweede is de overheid erin geslaagd om haar zware beslag op de economie de voorbije jaren terug te dringen. In 1 daalden zowel de primaire uitgaven als de ontvangsten fors in verhouding tot het bbp, waardoor de trendbreuk die werd ingezet in 1 werd bestendigd (grafiek 1). Dat was deels het gevolg van de indexsprong die de ontwikkeling van een aantal uitgaven- en ontvangstencategorieën heeft getemperd. Verder werden de uitgaven afgeremd door besparingen en bleven een aantal Tabel 1 - Gerealiseerde en nog te leveren besparingen Belgisch overheid Reeds gerealiseerde inspanning (cijfers Europese Commissie) Stabiliteitsprogramma (voorjaar 16) Nog te leveren inspanning In % van bbp Begrotingssaldo Structureel saldo Verbetering Rentelasten Structureel primair saldo Verbetering -, -3,9 3,6 -,3 -,1 -, 3,6 -, -, -3, +, 3,6,1 +, -3, -,8 +,7 3,, +, -3,1 -,8, 3,, +,1 -,6 -,6 +,,9,3 -,1 -,6 -,3,9,6 -, -1,7 +,6,7 1, +, -1, -,8 +,9, 1,6 +,6 -,, +,8,3,3 +,7 -,, +,,1,1 -, -,6 -,6,9,3 -,, +,6,3,3 +, Bron: EC (AMECO); Stabiliteitsprogramma s 1-1:,7% (,7 mia euro) 16-18:,% (8,7 mia euro)

6 Economische Berichten Grafiek 1 - Ontvangsten en primaire uitgaven (in % van het bbp) Grafiek 1 - Structureel saldo Belgische overheid (in % van potentieel bbp) Primaire uitgaven (linkse schaal) Totale ontvangsten (linkse schaal) Bron: EC (AMECO); Federaal Planbureau fiscale ontvangsten onder de verwachtingen. Loodzware opdracht Rentelasten (rechtse schaal) Dat de sanering van de overheidsfinanciën niet erg vlot, impliceert dat België nog een lange weg heeft te gaan om het finale vooropgestelde doel te bereiken. De middellangetermijndoelstelling (medium term objective, MTO) die momenteel door de Europese instanties voor ons land is vastgelegd, betreft een structureel saldo van % van het bbp. Tot voor kort was dat een overschot van,7% van het bbp. Die vermindering is mogelijk gemaakt dankzij onder meer de pensioenhervorming die ervoor zorgt dat de te verwachten budgettaire kosten van de vergrijzing lager zullen uitvallen. Hoewel ons land achterloopt op het eerder in 1 vooropgestelde saneringstraject, werd het bereiken van het structureel evenwicht in 18 door de overheid herbevestigd in het jongste Stabiliteitsprogramma (grafiek 1) Werkelijk saldo Doelstelling Stabiliteitsprogramma 1-17 Raming EC voorjaar 16 (bij ongewijzigd beleid) Doelstelling Stabiliteitsprogramma Doelstelling Stabiliteitsprogramma 1-18 Bron: EC (AMECO); Federaal Planbureau Die herbevestiging impliceert dat België de komende jaren voor een loodzware opdracht staat, wil het effectief de MTO in 18 halen. In termen van wijziging van het structureel saldo gaat het om de op één na (namelijk die van Slovenië) grootste nog te leveren sanering van alle EMU-landen (grafiek 16). Vertrekkende van het door de Europese Commissie geraamde structureel saldo in 1 betreft het een nog te realiseren verbetering van,6% van het bbp. Aangezien wordt verwacht dat ook de rentelasten nog verder zullen dalen, is de effectief te leveren inspanning (in termen van verbetering van het structureel primair saldo) evenwel kleiner, namelijk,% van het bbp. Uitgedrukt in euro gaat het om bijna 9 miljard euro, wat ongeveer driemaal zoveel is als wat sinds 11 werd gesaneerd. De totale inspanning die dan uiteindelijk zal zijn doorgevoerd, is weliswaar kleiner dan die destijds in de jaren 8 en vervolgens jaren 9 werd geleverd, maar moet nu wel plaatsvinden tegen de achtergrond van een relatief veel geringere bbp-groei (grafiek 17) Slovenië Grafiek 16 - Structurele begrotingssanering (in % van het potentieel bbp) België Spanje Malta Frankrijk Slowakije Ierland Portugal Italië Finland Letland Nederland Oostenrijk Litouwen Estland Luxemburg Duitsland Reeds geleverde inspanning 1-1 Nog te leveren inspanning tot MTO (MLT-doelstelling) Bron: Vooruitzichten EC (mei 16); Report on Public Finances in EMU (december 1); Stabiliteitsprogramma s 16 Grafiek 17 - Vergelijking met de begrotingssaneringen uit de jaren 8 en Begrotingssaldo totale overheid (% van het bbp) Structureel primair saldo (% van het bbp) Reële bbp-groei (in %) Bron: EC (AMECO); 16-19: traject Stabiliteitsprogramma april 16 6

7 Het door de overheid uitgetekende pad is strenger dan wat Europa ons land strikt genomen oplegt. De door de Europese instanties vastgelegde MTO (een structureel evenwicht) moet immers niet in 18 zijn behaald, maar wel worden gerealiseerd door een jaarlijkse structurele verbetering van,6 % van het bbp. Dat berekent dat het bereiken van een evenwicht in principe iets zou kunnen worden doorgeschoven in de tijd. Gegeven het nog altijd fragiele economische herstel en de mogelijk negatieve conjunctuurimpact die de snelle zware sanering zou kunnen hebben, is dat allicht wenselijk. Voorwaarde is wel dat de sociaaleconomische hervormingen worden voortgezet en zo mee de langetermijnhoudbaarheid van de publieke financiën helpen garanderen. Schuldgraad post-mto Gezien de kosten van de vergrijzing zal het vasthouden van het primair overschot evenwel een moeilijke opgave blijken. Volgens de jongste raming van de Studiecommissie voor de Vergrijzing zullen die jaarlijkse kosten bij ongewijzigd beleid met zo n 3% van het bbp toenemen tot een piek in (tegen 3 bedraagt de toename 1,% van het bbp). Deze raming ligt lager dan de inschatting een jaar eerder dankzij de hervormingen van de regering Michel (grafiek 19). Als we de extra kosten na 18 op het primair saldo laten inwerken, dan zal de schuldgraad na 3 opnieuw oplopen (grafiek 18). Met een impliciete rente hoger dan de nominale bbp-groei zal de rentesneeuwbal terug aan het rollen gaan en het primair saldo is dan niet langer groot genoeg om de schuldgraad te stabiliseren. Vanaf 3 zou België in dergelijk scenario niet langer aan de Europese 1/ e -regel voldoen. Een verdere sanering blijft alleszins essentieel om de hoge schuld van de Belgische overheid terug te dringen. Mocht de overheid er toch in slagen om het structureel evenwicht in 18 te bereiken, dan zou dat de schuldgraad doen ombuigen en na 18 door de symbolische 1%-grens doen zakken. Vanaf het behalen van de MTO moet de verdere schuldafbouw plaatsvinden volgens de nieuwe Europese 1/ e -regel. Die stelt dat de schuldgraad jaarlijks met minimaal 1/ e van het verschil met de 6%-waarde moet dalen. Indien de Belgische overheid er vanaf 19 in zou slagen om het dan bereikte primair overschot (dat is 1,8% van het bbp) vast te houden, dan zal de effectieve schuldvermindering de vermindering die wordt opgelegd door de 1/ e -regel ruim overtreffen (grafiek 18). De schuldgraad zou dan op lange termijn beneden 6% van het bbp zakken. Bij deze simulatie veronderstellen we dat de nominale bbp-groei vanaf 19 3,% per jaar zal bedragen (1,% reële groei en % inflatie) en dat de impliciete rente op de schuld zal tenderen richting % in 3 en daarna op dat peil blijft Grafiek 18 - Scenario s Belgische overheidsschuld na realisatie MTO in 18 (in % van het bbp) Stabiliteitsprogramma / e -regel na 18 Primair saldo stabiel na 18 (op 1,8% van het bbp) Primair saldo neemt af met vergrijzingskost na 18 Bron: eigen berekening; hypothesen: zie tekst Grafiek 19 - Vergrijzingsgerelateerde overheidsuitgaven (bij ongewijzigd beleid, in % van het bbp) 13 3 Verslag 6 Verslag 1 Verslag 1 Bron: Studiecommissie voor de Vergrijzing 7

8 Economische Berichten NATIONALE REKENINGEN (reële jaarwijziging in %) Particuliere consumptie,9, 1,3,7 1,1 Overheidsconsumptie -,1,3,,1, Investeringen in vaste activa -1,7 7,,3, 3,1 Bedrijfsinvesteringen -, 8, 3,3 1,8, Overheidsinvesteringen -3,9 3, -,6 1,,7 Investeringen in woongebouwen -,1,7 1,,7 1,7 Finale binnenlandse vraag (ongerekend voorraadwijziging), 1,8 1,3 1, 1, Voorraadwijziging (groeibijdrage) -,7 -,1,3,1, Uitvoer van goederen en diensten 1,6,,8,6, Invoer van goederen en diensten,8,9,, 3,8 Bruto binnenlands product (bbp), 1,3 1, 1, 1, Beschikbaar gezinsinkomen -,6, 1,3 1,3 1, Bruto-spaarquote van de gezinnen (in % beschikbaar inkomen) 1,3 1,6 1,7 1,9 13, EVENWICHTSINDICATOREN en RENTE Inflatie (gemiddelde jaarstijging, in %) Consumptieprijzen 1,1,3,6, 1,6 Gezondheidsindex 1,, 1,,1 1, Overheidsfinanciën (in % bbp, bij ongewijzigd beleid) Financieringssaldo -,9-3,1 -,6 -,8 -, Primair saldo,,1,3 -, -,1 Overheidsschuld 1,1 16, 16,1 17, 16,9 Arbeidsmarkt Werkgelegenheid (verandering tijdens het jaar, in ) -11, 6,1 6,1 Werkloosheidsgraad (einde jaar, Eurostat-definitie) 8, 8, 8,8 8,3 7,6 Lopende rekening (in % van bbp) -, -,,,3,6 Huizenprijzen (verandering tijdens het jaar, Eurostat, in %),3 -,1 -, -, 1, Rente (einde jaar) Tienjaarsrente (in %),6,8,9,9 1,3 Spread met Duitsland (in basispunten) Onze webstek houdt u op de hoogte van alle analyses en vooruitzichten van de KBC-economisten. Voor vragen i.v.m. de inhoud van deze publicatie kunt u terecht bij: Johan Van Gompel (3) () johan.vangompel@kbc.be Verantwoordelijke uitgever: Johan Van Gompel, Havenlaan, B-18 Brussel Correspondentieadres & abonnementenbeheer: KBC Groep NV, STE, Havenlaan, 18 Brussel, economic.research@kbc.be Deze publicatie komt tot stand op de strategie-afdeling van KBC Groep. Noch de mate waarin de voorgestelde scenario s, risico s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De prognoses zijn indicatief. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies conform de Wet van 6 april 199 inzake secundaire markten, het statuut van en het toezicht op beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan. Alle historische koersen, statistieken en grafieken zijn actueel tot en met 1 juni 16, tenzij anders vermeld. De beschreven meningen en vooruitzichten zijn die zoals ze gelden op 1 juni 16.

Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel

Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel Johan Van Gompel 9 mei 216 Economische groei Herstel Belgische economisch activiteit in lijn met die in Duitsland Reëel

Nadere informatie

Vergrijzing, publieke financiën en economische groei

Vergrijzing, publieke financiën en economische groei Vergrijzing, publieke financiën en economische groei Ochtendseminarie Lokale Overheden Antwerpen, 25 mei 216 Johan Van Gompel, senior economist KBC docent KU Leuven Campus Brussel & Antwerp Management

Nadere informatie

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011 Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële

Nadere informatie

Economische Berichten nr. 32 22 mei 2015

Economische Berichten nr. 32 22 mei 2015 Economische Berichten nr. mei Vooruitzichten Belgische economie De voorbije maanden viel er op conjunctureel vlak in België weinig groot nieuws te rapen. Het economische herstel zette zich nog maar eens

Nadere informatie

Economische Berichten nr mei 2015

Economische Berichten nr mei 2015 Economische Berichten nr. mei Vooruitzichten Belgische economie De voorbije maanden viel er op conjunctureel vlak in België weinig groot nieuws te rapen. Het economische herstel zette zich nog maar eens

Nadere informatie

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context CRB 2016-0510 SR/LVN 03.02.2016 Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context 2 CRB 2016-0510 Overzicht groei sinds 1996 Onder invloed van de conjuncturele

Nadere informatie

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk - 24 februari 2015 Jan Smets A. De stand van

Nadere informatie

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België

Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Recepten voor duurzame groei Beschouwingen naar aanleiding van het Jaarverslag 2014 van de Nationale Bank van België Financieel Forum Gent - 26 februari 2015 Jan Smets A. De stand van zaken 1. De (lange)

Nadere informatie

Economische Berichten nr september 2016

Economische Berichten nr september 2016 Economische Berichten nr. 8 september 6 VOORUITZICHTEN BELGISCHE ECONOMIE Groeivertraging in t verschiet De dynamiek van de Belgische economische activiteit was de voorbije kwartalen erg wisselvallig.

Nadere informatie

De houdbaarheid van de overheidsfinanciën in het licht van de vergrijzing

De houdbaarheid van de overheidsfinanciën in het licht van de vergrijzing De houdbaarheid van de overheidsfinanciën in het licht van de vergrijzing Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Stefan Van Parys Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën

Nadere informatie

Verslag Antwerpen, februari Guy Quaden Gouverneur

Verslag Antwerpen, februari Guy Quaden Gouverneur Verslag 200 Antwerpen, februari 20 Guy Quaden Gouverneur Bbp-groei in de voornaamste economieën (veranderingspercentages naar volume t.o.v. het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld) 2008 2009 200 p.m.

Nadere informatie

Economische Berichten nr. 40 28 september 2015

Economische Berichten nr. 40 28 september 2015 Economische Berichten nr. 8 september VOORUITZICHTEN BELGISCHE ECONOMIE Herstel zet door ondanks haperende groei ontluikende markten De jongste indicatoren zenden gemengde signalen uit over de Belgische

Nadere informatie

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief LBC-NVK en ACV West-Vlaanderen, lezingen over de toekomst van onze sociale zekerheid Kortrijk, 9 november 2017 Jan Smets, Gouverneur

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor

Nadere informatie

Economische conjunctuur 2014-2015 en uitdagingen voor de Belgische economie. April 2014 Edwin De Boeck Chief Economist KBC Groep

Economische conjunctuur 2014-2015 en uitdagingen voor de Belgische economie. April 2014 Edwin De Boeck Chief Economist KBC Groep Economische conjunctuur 1-1 en uitdagingen voor de Belgische economie April 1 Edwin De Boeck Chief Economist KBC Groep Internationale conjunctuur Wat zeggen de ondernemers? Ondernemersvertrouwen in de

Nadere informatie

De economische groei bedroeg 0,2 % in het eerste kwartaal van Over het hele jaar 2018 nam het bbp met 1,4 % toe

De economische groei bedroeg 0,2 % in het eerste kwartaal van Over het hele jaar 2018 nam het bbp met 1,4 % toe Instituut voor de nationale rekeningen PERSCOMMUNIQUÉ 2019-04-29 Links: Publicatie NBB.Stat Algemene informatie De economische groei bedroeg 0,2 % in het eerste kwartaal van 2019 Over het hele jaar 2018

Nadere informatie

Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari

Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari 28-2-22 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven februari 28 Ondernemersvertrouwen stabiliseert in februari De stabilisering van de conjunctuurbarometer volgt

Nadere informatie

Communiqué. Verloop van de Belgische uitvoermarkten

Communiqué. Verloop van de Belgische uitvoermarkten INSTITUT DES COMPTES NATIONAUX INSTITUUT VOOR DE NATIONALE REKENINGEN BUREAU FÉDÉRAL DU PLAN FEDERAAL PLANBUREAU Communiqué 20.06.2003 Economische Begroting 2004 Overeenkomstig de wet van 21 december 1994

Nadere informatie

Hoge Raad van Financiën, afdeling "Financieringsbehoeften van de Overheid" PERSMEDEDELING:

Hoge Raad van Financiën, afdeling Financieringsbehoeften van de Overheid PERSMEDEDELING: Hoge Raad van Financiën, afdeling "Financieringsbehoeften van de Overheid" PERSMEDEDELING: Advies Begrotingstraject voor het Stabiliteitsprogramma 2012-2015 Dit Advies is het eerste van de nieuw samengestelde

Nadere informatie

België scoorde in blessuretijd: de cijfers

België scoorde in blessuretijd: de cijfers De verheerlijking van lopende zaken tegen het licht gehouden 2 juni 2013 Tijdens de jaren 2010 en 2011 was er in België geen volwaardige federale regering. In 2012 leverde België wel de nodige structurele

Nadere informatie

Het Europees kader inzake begrotingstoezicht

Het Europees kader inzake begrotingstoezicht Het Europees kader inzake begrotingstoezicht Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Wim Melyn Patrick Bisciari Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van de uiteenzetting Belang van

Nadere informatie

Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind

Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind Europese Commissie - Persbericht Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind Brussel, 05 mei 2015 De economie in de Europese Unie profiteert dit jaar van een

Nadere informatie

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 5 november 2013 Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's In de afgelopen maanden zijn er een aantal bemoedigende signalen geweest

Nadere informatie

De economische groei bedraagt 0,5 % in het eerste kwartaal van 2017

De economische groei bedraagt 0,5 % in het eerste kwartaal van 2017 Instituut voor de nationale rekeningen PERSCOMMUNIQUÉ 28-4-2017 Links: Publicatie NBB.Stat Algemene informatie De economische groei bedraagt 0,5 % in het eerste kwartaal van 2017 Over het hele jaar 2016

Nadere informatie

Moedige overheden. Stille kampioenen = ondernemingen. Gewone helden = burgers

Moedige overheden. Stille kampioenen = ondernemingen. Gewone helden = burgers Moedige overheden Stille kampioenen = ondernemingen Gewone helden = burgers Vaststellingen Onze welvaart kalft af Welvaartscreatie Arbeidsparticipatie Werktijd Productiviteit BBP Capita 15-65 Bevolking

Nadere informatie

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde

Nadere informatie

De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van Over het hele jaar 2017 neemt het bbp met 1,7 % toe

De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van Over het hele jaar 2017 neemt het bbp met 1,7 % toe Instituut voor de nationale rekeningen PERSCOMMUNIQUÉ 2018-04-27 Links: Publicatie NBB.Stat Algemene informatie De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van 2018 Over het hele jaar 2017

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie

Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 3 mei 2013 Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie Na in 2012 in een recessie te hebben verkeerd, zal de EU-economie

Nadere informatie

Perscommuniqué van het Federaal Planbureau

Perscommuniqué van het Federaal Planbureau Brussel, 19/05/06 Meer informatie Francis Bossier (F), fb@plan.be, 02/507.74.43 Ingrid Bracke (NL), ib@plan.be, 02/507.74.45 Vincent Geortay vg@plan.be 02/507.73.39 0478/283.487 Kunstlaan 47-49 1000 Brussel

Nadere informatie

SYNTHESE EN AANBEVELINGEN

SYNTHESE EN AANBEVELINGEN SYNTHESE EN AANBEVELINGEN Dit Advies van de Afdeling Financieringsbehoeften van de overheid kadert in de voorbereiding van het Stabiliteitsprogramma 2019-2022 dat eind april 2019 moet worden overgemaakt

Nadere informatie

Dienstensector houdt vertrouwen

Dienstensector houdt vertrouwen Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren

Nadere informatie

De economische groei zou 1,6 % bedragen in 2008 en 1,2 % in 2009

De economische groei zou 1,6 % bedragen in 2008 en 1,2 % in 2009 Communiqué 12 september 2008 plan.be Instituut voor de Nationale Rekeningen Federaal Federaal Planbureau Planbureau Economische analyses en vooruitzichten De economische groei zou 1,6 % bedragen in 2008

Nadere informatie

Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe

Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe 4--24 Links: BelgoStat On-line Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - november 4 Ondernemersvertrouwen neemt in november zeer licht toe De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

Tabel 1: Economische indicatoren (1)

Tabel 1: Economische indicatoren (1) Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,

Nadere informatie

De economische groei bedraagt 0,3 % in het eerste kwartaal van 2015. De economische activiteit stijgt met 1,1 % over het hele jaar 2014

De economische groei bedraagt 0,3 % in het eerste kwartaal van 2015. De economische activiteit stijgt met 1,1 % over het hele jaar 2014 Instituut voor de nationale rekeningen 2015-04-29 Links: Publicatie NBB.stat Algemene informatie De economische groei bedraagt 0,3 % in het eerste kwartaal van 2015 De economische activiteit stijgt met

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe

Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe 27--23 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven november 27 Het ondernemersvertrouwen neemt in november verder toe Na een fors herstel in oktober is de conjunctuurbarometer

Nadere informatie

ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN 2003

ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN 2003 Brussel, 10 maart 2003 Federaal Planbureau /03/HJB/bd/2027_n ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN 2003 Veelbelovend herstel wereldeconomie in eerste helft van 2002 werd niet bevestigd in het tweede halfjaar In het

Nadere informatie

Petercam Macro Research Note

Petercam Macro Research Note Editors Bart Van Craeynest, Chief Economist Phone : /9 3 E-mail : bart.vancraeynest@petercam.be Stijn Decock, Economist Phone : /9 3 7 E-mail : stijn.decock@petercam.be BELGISCHE ECONOMIE IN DE REMMEN

Nadere informatie

Regionale economische vooruitzichten 2014-2019

Regionale economische vooruitzichten 2014-2019 2014/6 Regionale economische vooruitzichten 2014-2019 Dirk Hoorelbeke D/2014/3241/218 Samenvatting Dit artikel geeft een bondig overzicht van enkele resultaten uit de nieuwe Regionale economische vooruitzichten

Nadere informatie

Suivi mensuel de la conjoncture - Maandelijkse opvolging van de conjunctuur

Suivi mensuel de la conjoncture - Maandelijkse opvolging van de conjunctuur Suivi mensuel de la conjoncture - Maandelijkse opvolging van de conjunctuur mai 3 mei 2013 Wat moet men onthouden? 1. Belgische economie sinds begin 2011 amper nog gegroeid 2. Uitvoer en investeringen

Nadere informatie

De macro-economische vooruitzichten voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan

De macro-economische vooruitzichten voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan Economie en onderneming De macro-economische vooruitzichten 2006-2012 voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan Meyermans, E. & Van Brusselen, P. (2006).

Nadere informatie

De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van 2014

De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van 2014 Instituut voor de nationale rekeningen 2014-04-30 Links Publicatie BelgoStat On-line Algemene informatie De economische groei bedraagt 0,4 % in het eerste kwartaal van 2014 Bij een stijging van 0,3 % in

Nadere informatie

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED Op basis van de tot 24 november 2006 beschikbare informatie hebben medewerkers van het Eurosysteem projecties

Nadere informatie

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie

Nadere informatie

ADVIES VAN DE COMMISSIE. van over het ontwerpbegrotingsplan van België. {SWD(2018) 511 final}

ADVIES VAN DE COMMISSIE. van over het ontwerpbegrotingsplan van België. {SWD(2018) 511 final} EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.11.2018 C(2018) 8011 final ADVIES VAN DE COMMISSIE van 21.11.2018 over het ontwerpbegrotingsplan van België {SWD(2018) 511 final} NL NL ALGEMENE OVERWEGINGEN ADVIES VAN DE

Nadere informatie

Facts & Figures. over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018

Facts & Figures. over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 Facts & Figures over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 Facts & figures De lokale overheden zijn een zeer belangrijke speler in ons land. De bevoegdheden die ze

Nadere informatie

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Ruben Schoonackers Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van

Nadere informatie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Perscommuniqué Brussel, 15 september 2000 Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de

Nadere informatie

De economische groei bedraagt 0,2 % in het eerste kwartaal van 2016

De economische groei bedraagt 0,2 % in het eerste kwartaal van 2016 Instituut voor de nationale rekeningen PERSCOMMUNIQUÉ 28-4-2016 Links: Publicatie NBB.Stat Algemene informatie De economische groei bedraagt 0,2 % in het eerste kwartaal van 2016 Over het hele jaar 2015

Nadere informatie

Het cyclische herstel ombuigen in duurzame en inclusieve groei. Gouverneur Jan Smets NBB jaarverslag 2017

Het cyclische herstel ombuigen in duurzame en inclusieve groei. Gouverneur Jan Smets NBB jaarverslag 2017 Het cyclische herstel ombuigen in duurzame en inclusieve groei Gouverneur Jan Smets NBB jaarverslag 2017 DE WERELD EN EUROPA IN 2017: De economische groei versnelde Het monetaire beleid bleef ondersteunend...

Nadere informatie

Economische Berichten nr maart 2016

Economische Berichten nr maart 2016 Economische Berichten nr. 9 7 maart VOORUITZICHTEN BELGISCHE ECONOMIE Herstel zet zich voort maar blijft fragiel Recente sentimentsindicatoren doen vermoeden dat het herstel sinds begin dit jaar aan kracht

Nadere informatie

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 Meer personen op de arbeidsmarkt in de eerste helft van 2010. - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, 2 de

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november

Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november 25--24 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - november 25 Het ondernemersvertrouwen stabiliseert in november Na de aanmerkelijke stijging in oktober, is

Nadere informatie

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Maart 212 1 1 - -1-1 -2-2 -3-3 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde brutoreeks De conjunctuurbarometer

Nadere informatie

Conjunctuurbeoordeling van de bouwsector

Conjunctuurbeoordeling van de bouwsector 10/09 12/09 02/10 04/10 06/10 08/10 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 Persconferentie

Nadere informatie

Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus

Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus 26-8-24 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - augustus 26 Afbrokkeling van het ondernemersvertrouwen in augustus De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

Nederlandse economie in zicht

Nederlandse economie in zicht Nederlandse economie in zicht Vooruitzichten 6-7 Economisch Bureau Nederland december Nederlandse economie: groei houdt aan De Nederlandse economie groeide in met ongeveer % - tweemaal zoveel als in 4.

Nadere informatie

Atradius Landenrapport

Atradius Landenrapport Atradius Landenrapport Nederland November 214 Overzicht Algemene informatie Belangrijkste sectoren (213, % van bbp) Hoofdstad: Amsterdam Diensten: 72% Regeringsvorm: Constitutionele monarchie Industrie:

Nadere informatie

CPB Achtergronddocument

CPB Achtergronddocument CPB Achtergronddocument Tekortreductie in internationaal perspectief Erik Floor 3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Tekortreducerende maatregelen 5 3 Tekortreducering 7 3.1 Overheidsuitgaven 8 3.2 Overheidsinkomsten

Nadere informatie

Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis

Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis Uitdagingen voor het Europees monetair beleid en het Belgisch economisch beleid na de crisis Jan Smets 29ste Vlaams Wetenschappelijk Economisch Congres, Gent, 19 november 2010 DS.10.09.340 Het Europees

Nadere informatie

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Oktober 212 1 1 - -1-1 -2-2 -3-3 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde brutoreeks De conjunctuurbarometer

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 42 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus

Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus 5-8-25 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven - augustus 5 Lichte verslechtering van het ondernemersvertrouwen in augustus De conjunctuurbarometer van de Nationale

Nadere informatie

documentatienota CRB Economisch beleid op basis van vooruitzichten

documentatienota CRB Economisch beleid op basis van vooruitzichten documentatienota CRB 2018-0612 Economisch beleid op basis van vooruitzichten CRB 2018-0612 DEF SR/CM/SDh 27 maart 2018 Documentatienota Economisch beleid op basis van vooruitzichten Contactpersonen: Stephen

Nadere informatie

POLSSLAG VLAAMSE HORECA

POLSSLAG VLAAMSE HORECA 13/06/2017 SYNTHESE: De omzetgroei vertraagt in het laatste kwartaal van 2016 bij restaurants en drinkgelegenheden. De omzetdaling bij hotels loopt ten einde. De horecaprijzen stijgen minder snel dan vorige

Nadere informatie

Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in 2012. Economische ontwikkelingen in België en evolutie van de rentevoeten

Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in 2012. Economische ontwikkelingen in België en evolutie van de rentevoeten Published on Rapports annuels (http://5046.lcl.fedimbo.be) Accueil > Printer-friendly PDF Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in 2012 Economische ontwikkelingen in België en evolutie van de

Nadere informatie

NATIONALE REKENINGEN Derde kwartaal. Kwartaalaggregaten. Instituut voor de Nationale Rekeningen

NATIONALE REKENINGEN Derde kwartaal. Kwartaalaggregaten. Instituut voor de Nationale Rekeningen NATIONALE REKENINGEN 1999 - Derde kwartaal Kwartaalaggregaten Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en Economische Statistieken Nationale Bank van België, Brussel Inhoud van de publicatie

Nadere informatie

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM SAMENGESTELDE MACRO- ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM SAMENGESTELDE MACRO- ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM SAMENGESTELDE MACRO- ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED Op basis van de tot 20 mei 2005 beschikbare informatie hebben medewerkers van het Eurosysteem projecties

Nadere informatie

Koufront vanuit het westen

Koufront vanuit het westen Koufront vanuit het westen De Nederlandse economie heeft twee zeer mooie jaren achter de rug. In 8 zal de BBP-groei door de verslechterde externe omgeving gedurende het jaar fors terugvallen. Voor 9 verwachten

Nadere informatie

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel.

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. EEN TRANSFER VAN BIJNA 9 MILJARD UIT DE PORTEMONNEE VAN DE WERKENDE MENSEN NAAR DE BEDRIJFSWINSTEN. EEN VERLIES

Nadere informatie

Waar staan we? Enkele begrippen verduidelijkt Van waar komen we? Waar gaan we naartoe? 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË. Inhoud van de lezing

Waar staan we? Enkele begrippen verduidelijkt Van waar komen we? Waar gaan we naartoe? 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË. Inhoud van de lezing UNIVERSITEIT DERDE LEEFTIJD LEUVEN 3 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË Inhoud van de lezing Enkele begrippen verduidelijkt Van waar komen we? Waar gaan we naartoe? Prof. André Decoster Centrum voor Economische

Nadere informatie

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Voorjaarsprognose 2012-13: naar een licht herstel Brussel, 11 mei 2012 Na de productiekrimp eind 2011 wordt de EU-economie nu geacht in een milde recessie te verkeren.

Nadere informatie

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België November 211 1 1 - -1-1 -2-2 -3-3 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde brutoreeks De conjunctuurbarometer

Nadere informatie

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 28 oktober 67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk Tegen 2020 moet 75% van de Europeanen van 20 tot en met 64 jaar aan het werk zijn.

Nadere informatie

BIJLAGE. bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE

BIJLAGE. bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE EUROPESE COMMISSIE Brussel, 31.5.2017 COM(2017) 291 final ANNEX 3 BIJLAGE bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE NL NL Bijlage 3. Voornaamste economische tendensen

Nadere informatie

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED Op basis van de tot 24 mei 2007 beschikbare informatie hebben medewerkers van het Eurosysteem projecties

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014 n 21 T/2 5 jaar www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,2 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 102,8 94,1 94,9 98,9 101,4

Nadere informatie

Glossarium. Begroting

Glossarium. Begroting 1. Glossarium Begroting Verwachte uitgaven die nodig zijn voor de behoeften van de Staat of van andere overheden voor een bepaalde periode en raming van de ontvangsten om die uitgaven te dekken. Wet tot

Nadere informatie

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage maart 2003 1 De Nederlandse economie blijft ondermaats presteren. Dit geldt zelfs indien door een voorspoedig

Nadere informatie

Recente geschiedenis van de Belgische overheidsfinanciën

Recente geschiedenis van de Belgische overheidsfinanciën Recente geschiedenis van de Belgische overheidsfinanciën Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Luc Van Meensel Patrick Bisciari Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën DS.16.08.374_NL Structuur

Nadere informatie

Agenda. De Rit van Rutte II. De kool en de geit

Agenda. De Rit van Rutte II. De kool en de geit Prinsjesdaglezing Agenda De Rit van Rutte II De kool en de geit 2 Nederlandse economie is tijdens Rutte II weer gaan groeien 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 % % 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 5 4 3 2 1 0-1

Nadere informatie

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED

DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED DOOR MEDEWERKERS VAN HET EUROSYSTEEM OPGESTELDE MACRO-ECONOMISCHE PROJECTIES VOOR HET EUROGEBIED Op basis van de tot 19 mei 2006 beschikbare informatie hebben medewerkers van het Eurosysteem projecties

Nadere informatie

Datum : 4 december 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

Datum : 4 december 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : december Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage december De wereldeconomie is het afgelopen kwartaal sterk opgeveerd en de verwachting is dat het herstel zal doorzetten.

Nadere informatie

Economie. 1 Kempense economie presteert in de Vlaamse middenmoot Kempen Provincie Antwerpen Vlaams Gewest

Economie. 1 Kempense economie presteert in de Vlaamse middenmoot Kempen Provincie Antwerpen Vlaams Gewest Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Severine Appelmans Economie Samenvatting 14,75 miljard euro aan waardecreatie (BBP) BBP per inwoner net boven Vlaamse

Nadere informatie

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17

2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17 2.2. EUROPESE UNIE 2.2.1. Droogte remt groei melkaanvoer af Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) 2005 2015 2017 2018 % 18/17 België 3 022 3 988 4 025 4 190 4,1 Denemarken 4 451 5 278 5

Nadere informatie

Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november

Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november 218-11-23 Links: NBB.Stat Algemene informatie Maandelijkse conjunctuurenquête bij de bedrijven november 218 Het ondernemersvertrouwen herstelt zich in november Het ondernemingsklimaat verbeterde in alle

Nadere informatie

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België

Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België Februari 212 1 1 - -1-1 -2-2 -3-3 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Seizoengezuiverde brutoreeks De conjunctuurbarometer

Nadere informatie

CPB Notitie. Bijstelling meerjarencijfers Inleiding. Datum : 3 juli 2003

CPB Notitie. Bijstelling meerjarencijfers Inleiding. Datum : 3 juli 2003 CPB Notitie Datum : 3 juli 2003 Bijstelling meerjarencijfers 2004-2007 1 Inleiding De analyse van het Hoofdlijnenakkoord in mei 2003 in CPB Notitie 2003/49 is gebaseerd op het voorzichtige scenario van

Nadere informatie

plan.be Economische begroting 2009 (begrotingscontrole)

plan.be Economische begroting 2009 (begrotingscontrole) Communiqué 29 januari 29 plan.be Instituut voor de Nationale Rekeningen Federaal Federaal Planbureau Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Economische begroting 29 (begrotingscontrole) Overeenkomstig

Nadere informatie

Centraal Economisch Plan 2019

Centraal Economisch Plan 2019 Economische groei terug naar normaal Internationale risico s raken de Nederlandse economie Centraal Economisch Plan bbp-groei, in % 2,9 1,5 2,5 2,2 2016 2017 2018 1,5 1,5 Krappe arbeidsmarkt met hogere

Nadere informatie

ECONOMISCHE INDICATOREN VOOR BELGIE

ECONOMISCHE INDICATOREN VOOR BELGIE WEKELIJKSE PUBLICATIE NATIONALE BANK VAN BELGIE DEPARTEMENT ALGEMENE STATISTIEK SYNTHESE VAN DE PROGNOSES 998 r r Realisaties NBB EC OESO EC OESO (veranderingspercentages tov het voorgaande jaar) A BBP

Nadere informatie

Examen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur economie tevens oud programma economie 1,2 Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Advies over de begroting 2018

Advies over de begroting 2018 Advies over de begroting 2018 Hans Maertens, ondervoorzitter SERV Erwin Eysackers, studiedienst SERV 12 juli 2017 Overzicht 2 Gunstig macro-economisch klimaat Belgische overheidsfinanciën onvoldoende verbeterd

Nadere informatie

Visie op 2010 Hoop op herstel

Visie op 2010 Hoop op herstel Visie op 21 Hoop op herstel Dr. A.E. (Annelies) Hogenbirk 15 december 29 Rabobank Economisch Onderzoek Agenda Terugblik op de recessie Mondiale economische ontwikkelingen Groene loten Waar zit de groei?

Nadere informatie

Regionale economische vooruitzichten

Regionale economische vooruitzichten 2015/2 Regionale economische vooruitzichten 2015-2020 Dirk Hoorelbeke D/2015/3241/213 Samenvatting Dit webartikel geeft een bondig overzicht van de nieuwe regionale economische vooruitzichten tot 2020.

Nadere informatie

HET STABILITEITSPROGRAMMA

HET STABILITEITSPROGRAMMA HET STABILITEITSPROGRAMMA VAN BELGIË (2013-2016) Voorwoord Het Belgisch stabiliteitsprogramma legt de krachtlijnen en doelstellingen vast voor het budgettair beleid voor de periode 2013-2016. Het moet

Nadere informatie

CEP 2009 Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis

CEP 2009 Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis Persconferentie CEP CEP Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis Coen Teulings Opzet Persconferentie CEP I II III Oorzaken en gevolgen kredietcrisis Gevolgen voor NL Wat betekent dit voor beleid? Persconferentie

Nadere informatie

Economic Research. Notes

Economic Research. Notes Economic Research Notes Jaargang 3 - nr. 11 Juli 5 Het effect van de gestegen olieprijzen op economische groei en inflatie U bent al KBC-Online-cliënt? Dan kunt u gratis Economic Research Notes ontvangen

Nadere informatie