Verslag. Cultuureducatietraining SIEN Pilotversie schooljaar

Transcriptie

1 Verslag Cultuureducatietraining SIEN Pilotversie schooljaar

2 Aanleiding De pilottraining werd opgezet als resultaat van twee aanleidingen. Ten eerste werkte SIEN in het kader van de nieuwe beleidsperiode Cultuureducatie met Kwaliteit aan het plan 'Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg '. Daarnaast signaleerde Stichting Innovo, werkgroep cultuureducatie Geuldal/Heuvelland (Zuid-Limburg), vanuit verschillende scholen de behoefte aan een cursus voor intern cultuurcoördinator. SIEN 1 (Scholen in een Netwerk) is een samenwerkingsverband tussen de verschillende stichtingen voor basisonderwijs in Limburg. Doel van SIEN is het aanjagen, creëren en stimuleren van betekenisvolle culturele activiteiten in het basisonderwijs. Uitgangs- en vertrekpunt voor activiteiten is de school. Vanuit hier worden activiteiten naar culturele aanbieders uitgezet. De komende vier jaar wilt SIEN een kwaliteitsslag in cultuureducatie in het basisonderwijs bewerkstelligen. De acties die daarvoor worden ondernomen zijn uitgewerkt in het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg Voor de realisatie van dit plan is samenwerking gezocht met de Provincie Limburg en gemeenten Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen en Venlo. Met de drie laatstgenoemde gemeenten en Provincie Limburg heeft SIEN in de periode juli-december 2012, om aanvullende financiering voor het plan te genereren, een aanvraag voorbereid in het kader van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit van Fonds Cultuurparticipatie. In maart is bekend geworden dat de aanvraag is gehonoreerd. In het kader van de planvorming werden door SIEN diverse pilots uitgezet om de voornemens die in het plan worden beschreven al in de praktijk te toetsen. Een cultuureducatietraining die leerkrachten bekend zou maken met de voornemens, en die meteen de haalbaarheid van de theoretische doelen in praktijk zou testen, was één van deze voorgenomen pilots. Innovo is als één van de stichtingen voor basisonderwijs in Limburg in lid van het SIEN samenwerkingsverband. Daarom wist Mara Verstappen, contactpersoon cultuureducatie van Innovo, van het voornemen Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg, en specifiek van het voornemen om i het kader hiervan een pilottraining op te zetten, af. Tegelijkertijd signaleerde zij bij verschillende scholen van haar stichting de behoefte aan een training voor intern cultuurcoördinator. Gevolg was dat deze twee aanleidingen samen resulteerden in een op maat pilot cultuureducatietraining, die enerzijds zou bijdragen aan een realistisch plan Limburgbreed plan voor de komende 4 jaar en anderzijds 9 leerkrachten zou opleiden als cultuurcoördinator voor hun school. 1 Zie ook

3 Overzicht van de pilottraining Periode September 2012 tot en met juni 2013 Doel Komen tot een kwaliteitsslag in cultuureducatie met betrekking tot één van de vier voornemens van 'Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg '. Centrale vragen Hoe vertaal je de kerndoelen Kunstzinnige oriëntatie en Oriëntatie op jezelf en de wereld naar een plan voor cultuureducatie dat past bij de school? Hoe zorg je er als SIEN-er voor dat cultuureducatie een vanzelfsprekend onderdeel van het curriculum wordt? Hoe verbeter je de kwaliteit van cultuureducatie op school? Opdrachten Werkwijze Schrijven van een cultuureducatieplan voor vier jaar op basis van één van de vier Cultuureducatie met Kwaliteit voornemens Een project uitwerken dat aansluit bij het in het schoolplan centraal gestelde voornemen. Voor de realisatie van het project werd een ondersteuningsbedrag ( 1500) vrijgemaakt. Brainstormbijeenkomst Plenaire bijeenkomsten Coachingsbijeenkomsten Inspiratiebijeenkomst Afsluitende presentatiedag Deelnemers Verloop Fransje Sips (Basisschool de Triangel Gulpen, gemeente Gulpen-Wittem) Lia Stassen (Basisschool de Triangel Ulestraten, gemeente Meerssenn) Kitty Heijnen (Basisschool Franciscus, gemeente Meerssen) Carin Janssens (Basisschool Wienberg, gemeente Gulpen-Wittem) Stella Franssen (Basisschool Klavertjevier, gemeente Gulpen-Wittem) Roger Thomassen (Basisschool Fons Olterdissen, gemeente Maastricht) Anka Mestrini & Severine Gubbels (SBO Bernardus, gemeente Gulpen-Wittem) Margreet van Hall (Basisschool de Lindegaerd, gemeente Meerssen) Brainstormbijeenkomst De inhoud van de cultuureducatietraining. Brainstorm over welke elementen in de training centraal moeten staan. Inspiratie: presentatie project Plek van Mij Plenaire bijeenkomst 1 De achtergronden van cultuureducatie, introductie van SIEN & Cultuureducatie met Kwaliteit en de website

4 Plenaire bijeenkomst 2 Bespreking van teamoverleggen op de verschillende scholen en introductie opdracht kwaliteitsverbetering Januari 2013 Februari 2013 Coachingsbijeenkomst 1 Bespreking van het project en plan Coachingsbijeenkomst 2 Bespreking van het project en plan Inspiratiebijeenkomst Presentatie van culturele coach Marijk Greweldinger die muziek, dans, drama, beeld en woord inzet bij de begeleiding van de ontwikkeling van kinderen Maart 2013 April 2013 Coachingsbijeenkomst 3 Bespreking van het project en plan Coachingsbijeenkomst 4 Bespreking van het project en plan Presentatiebijeenkomst Afsluiting waarin de leerkrachten hun project en plan aan elkaar sturen Organisatie Ankie Rutten, SIEN (initiator) Mara Verstappen, Stichting Innovo (initiator) Zorynda Janssen (uitvoerend coördinator)

5 Beschrijving Omdat deze versie van de cultuureducatietraining een pilot was, werd gaandeweg de vorm van de training bepaald. Bij aanvang was duidelijk dat de ICC-ers in ieder geval een beleidsplan voor cultuureducatie gingen schrijven. Na twee maanden kwam daar een opdracht bij, namelijk het daadwerkelijk uitproberen van het door de toekomstig ICC-er gestelde voornemen in een concreet project. Hier is een beschrijving gegeven van het proces van de pilot. Brainstormbijeenkomst Ter voorbereiding op de training werd aan het einde van het schooljaar een brainstormbijeenkomst georganiseerd, bestaande uit vier delen. Ten eerste werd SIEN, initiator van de cursus kort geïntroduceerd Daarna werd kort iets verteld over de rol van de ICC-er op school en de landelijke voorwaarden die daarmee gepaard gaan Daarna werd voorbeeldproject Plek van Mij gepresenteerd. Plek van Mij is een pilot voor een doorlopende leerlijn voor erfgoededucatie die liep in de periode januari-juli Plek van Mij werd ingericht naar de werkwijze die in het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg centraal staat. Ten slotte werd het grootste deel van de bijeenkomst gebruikt om te inventariseren welke behoeften er bij de verschillende docenten leefden ten aanzien van de training. Op basis hiervan werd een inventarisatie gemaakt die gebruikt werd om de cursus verder vorm de geven. Uitkomsten Naar aanleiding van de brainstormbijeenkomst kwam een aantal wensen naar voren: Achtergrond van cultuureducatie Draagvlak creëren/enthousiasmeren en inspireren bij/van het team Groei van leerlingen binnen kunst en cultuur meten Informatie krijgen over veranderingen op het gebied van cultuureducatie: gezamenlijk standpunt innemen om indien aan de orde samen actie te kunnen ondernemen Het programma voor cultuureducatie kunnen verantwoorden vanuit de ontwikkeling van kinderen van groep 1 t/m 8 Een plan voor cultuureducatie opzetten in maximaal 2 A4tjes Een korte opzet voor een beleidsplan leren maken Plannen maken Opzet algemene structuur naar aanleiding van een gedragen visie op cultuureducatie die concreet invulbaar is met activiteiten Kapstok opzetten waar iedere school zijn of haar eigen wensen/plannen in kan zetten Plan samen opzetten en dan in teams uitwerken Zonder teveel belasting een gedegen programma voor cultuureducatie opzetten Handvaten krijgen voor een beleidsplan Een netwerk voor cultuureducatie opbouwen in de eigen omgeving Praktisch met de SIEN-site leren werken Verbonden raken met SIEN Korte lijntjes krijgen met cultuuraanbieders. Waar haal ik mensen vandaan & wat kan ik doen en waar? Financiële middelen zo goed mogelijk inzetten

6 Inzicht krijgen in de herkomst van financiële middelen Ervaringen delen: hoe zetten andere scholen hun cultuureducatie op? Welke instellingen zijn de moeite waard? Inspiratie opdoen naar aanleiding van leuke voorbeelden Coördineren van activiteiten Afstemmen van mogelijkheden in ruimte, tijd en financiële middelen Afweging tussen verschillende disciplines Receptief, actief en reflectief Kwaliteit van kunst en cultuur activiteiten kunnen beoordelen en op basis daarvan een verantwoorde keuze maken voor de juiste groep Plenaire bijeenkomsten Tijdens deze informatieve bijeenkomsten werd de volledige groep toekomstige cultuurcoördinatoren geïnformeerd over de doelen en opzet van de cursus. Daarmee samenhangend werden de ontwikkelingen en voornemens besproken die centraal staan in het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg van SIEN i.s.m. Provincie Limburg en Rijk. De Zuid-Limburgse scholen die aan de training meededen waren nog niet bekend met de in Noord-Limburg opererende Stichting Cultuurpad, penvoeder van SIEN en voorloper in het werken binnen het gedachtengoed van de kennisgemeenschap. Vandaar dat de kennisgemeenschap, haar website en het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg eerst werd toegelicht. Daarnaast is tijdens kregen de leerkrachten na de eerste plenaire bijeenkomst de opdracht mee om een presentatie te geven in hun team over de meerwaarde van cultuureducatie in het basisonderwijs. Tijdens de eerste bijeenkomst werden hier handvatten voor aangereikt. Resultaat van de presentatie en het proces dat de leerkracht daarvoor moest doorlopen moest zijn, dat hij of zij op basis van de (reacties op) presentatie een ambitieniveau en voornemen voor de school zou kiezen, dat centraal ging staan in het te ontwikkelen vierjarenplan voor cultuureducatie. In de tweede plenaire bijeenkomst werden de resultaten van de presentaties in de teamoverleggen besproken. Vervolgens werd de centrale opdracht geïntroduceerd en werd de werkwijze in de vorm van coachingssessies geïntroduceerd en doorgesproken. De 8 scholen werden verdeeld tussen twee coaches, te weten Ankie Rutten en Zorynda Janssen. Coachingsbijeenkomsten Tijdens de vier coachingssessies die per school op locatie volgden, werden de toekomstig ICC-ers begeleid bij het komen tot een cultuureducatieplan (bestaande uit een visie op cultuureducatie, afgeleid van de schoolvisie en van één van de vier Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg -voornemens, en een concretisering van deze visie in doelen en acties per jaar) en het inzetten van een budget van 1500,- voor een activiteit in voorbereiding op of als concretisering van het te schrijven plan (zie ook opdrachtbeschrijving). De toekomstig ICC-ers kregen als achtergrond de documenten 'Kader bij het schrijven van een schoolvisie voor cultuureducatie', 'Het beleidsplan cultuureducatie' en enkele voorbeeldplannen toegestuurd. Inspiratiebijeenkomst In februari werden de deelnemers uitgenodigd in het atelier van Marijk Greweldinger van Het Brede Spoor. Marijk vertelde over haar werk in het atelier en op school, waar ze als culturele coach kinderen begeleidt in de ontwikkeling van het persoonlijk fundament door te werken aan taalontwikkeling, motorische ontwikkeling en sociaal emotionele ontwikkeling. Ze zet hier cultuur in de breedste zin van het woord voor

7 in. Presentatiebijeenkomst Tijdens de afsluitende bijeenkomst aan het einde van de cursus presenteren de ICC-ers aan elkaar welke activiteiten zij hebben ondernomen en welk plan er voor de toekomst ligt. Ook gaven de deelnemers tips en tops betreft de opzet en inhoud van de training. De belangrijkste punten die naar voren kwamen waren: Afstemming en uitwisseling met collega leerkrachten is heel prettig Handige concrete tips zijn prettig, bijvoorbeeld over welke aanbieders bij een bepaalde activiteit te betrekken Meer informatie over de achtergronden van cultuureducatie en de kerndoelen was zinvol geweest. Waarom zijn de kerndoelen op deze manier gesteld? Het is een eye-opener om te zien dat cultuur kan bijdragen aan de ontwikkeling van andere vaardigheden van kinderen Het is prettig om te kunnen experimenteren met activiteiten die je anders nooit zou ondernemen De georganiseerde presentatiebijeenkomst was nuttiger geweest in de context van een schoolklas Het zou goed zijn om met deze groep eens per jaar terug bij elkaar te komen en te zien waar iedereen mee bezig is Het was prettig om in voorbereiding op de training een concrete presentatie te krijgen van een langlopend project De focus moet minder op het schrijven van een plan liggen Als je dan een plan moet schrijven, is het fijn om een stok achter de deur en begeleiding bij de logische opbouw ervan te krijgen

8 Opdracht tijdens de training Naar aanleiding van de gesprekken die met je directie en team gevoerd zijn over cultuureducatie formuleer je een ambitieniveau ten aanzien van cultuureducatie op school: 1. De school voldoet aan de basis 2. De school gaat pragmatisch om met cultuureducatie en maakt vooral gebruik van aanbod dat zich aandient vanuit de omgeving om de kerndoelen te behalen 3. De school werkt vanuit een visie gericht samen met andere partijen om een cultuureducatief programma op maat te realiseren 4. De school is een integraal onderdeel van een culturele leergemeenschap waar het onderwijs in samenwerking met andere wordt ontwikkeld Naar aanleiding van het gekozen ambitieniveau en formuleer je een ambitie op 1 van de volgende terreinen: 1. Ontwikkeling, verdieping en vernieuwing van het curriculum Hoe leg je verbindingen tussen culturele activiteiten en het reguliere curriculum? 2. Vakinhoudelijke deskundigheid / scholing Hoe verbeter je de kwaliteit van het leergebied kunstzinnige oriëntatie? Hoe verbeter je de kwaliteit van het team? Hoe verbeter je de kwaliteit van het aanbod? 3. Relatie school en omgeving / co-creatie Hoe verbeter je de kwaliteit van de samenwerking met je culturele omgeving? Hoe verbeter je de kwaliteit van het aanbod? 4. Bevorderen van de culturele ontwikkeling van kinderen Hoe meet je de culturele ontwikkeling van kinderen? Of hoe volg je deze? Je zet op je school een project uit dat aansluit bij 1 van de vier terreinen. Je project loopt van november 2012 tot en met juni Bij het opzetten van je project wordt je begeleid in 4 coachingsbijeenkomsten. Voor de realisatie van het project krijg je 1500 mee. Je resultaat in juni: Beschrijving van de aanpak van je project Beschrijving van de opbrengst van je project ten aanzien van de gekozen ambitie Aanbevelingsplan voor de toekomst van cultuureducatie op school met daarin een advies over kwaliteitsverbetering in cultuureducatie en een uitvoeringsplan. De resultaten worden op de website van SIEN gedeeld met anderen. Je uiteindelijke resultaten presenteer je in de laatste bijeenkomst van de cultuureducatietraining ( ) aan elkaar.

9 Behandelde literatuur tijdens de training Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg (beleidskader) Het Beleidsplan Cultuureducatie (handleiding, SIEN) Kader voor het schrijven van een schoolvisie op cultuureducatie (handleiding, SIEN) Alexandra van Hilst, Voorbij de kaders (publicatie) Ken Robinson, Het Element (publicatie) Dick Swaab, Wij zijn ons brein (publicatie) Kerndoelen voor primair onderwijs SMART doelen stellen Website Ken Robinson: Do Schools kill creativity (video: Ken Robinson: Creativity, learning & the curriculum (video: Ken Robinson: Changing Education Paradigms (video: Mark Mieras: Kunsteducatie is broodnodig voor het kinderbrein (video: Howard Gardner: Multiple intelligences & education (link: Cultuurplein voor Primair onderwijs (link: De cultuurmonitor (link: Leren, creeren, inspireren! (link: Cultuureducatie in de prestatiebox (link: Cultuurnetwerk dossier kwaliteit (link: Monitor Cultuureducatie (link: Analyse van de Monitor Cultuureducatie (link: _Hoogeveen_Oomen_full%20paper.pdf) Cultuurnetwerk: inventarisatie en beknopte weergave van onderzoek naar de effecten van cultuureducatie (link: Cultuur+Educatie 23: Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie (2008) (link: Cultuur + Educatie 16: Onderzoek naar cultuureducatie. Daaruit het stuk Effecten van cultuureducatie in het primair onderwijs van Marion Prieckaerts. (link: Cultuur + Educatie 33: Cultuureducatie: een kwestie van onderwijskwaliteit (publicatie). Cultuureducatie goed voor de hersenen (artikel)

10 Vervolg van de pilot Binnen Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg wordt deze pilot verder ontwikkeld. Scholing en empowerment van onderwijzers, maar ook van het culturele veld, is een belangrijk onderdeel van het plan. Daarom worden de komende tijd nieuwe trainingen ontwikkeld. De bevindingen die tijdens de pilottraining zijn opgedaan, worden daarvoor ingezet. Belangrijke aandachtspunten die uit deze pilot naar voren kwamen: Duidelijke communicatie van de opdracht Meer gebruik maken van de website Meer uitwisseling tussen deelnemers Differentiatie in ambitieniveau/scenario s Differentiatie in voornemens Differentiatie in thematiek/soort training Opzetten van duurzame netwerken in de omgeving moet een doel van de training zijn Meer concrete tips, voorbeelden en inspiratie