Handreiking 'Samenwerken is een kunst'

Transcriptie

1 Handreiking 'Samenwerken is een kunst' Deze handreiking is bedoeld als ondersteuningsmiddel voor centra voor de kunsten en culturele instellingen die willen samenwerken met het primair onderwijs, of hun huidige willen herzien. De handreiking is opgebouwd uit zes stappen. Per stap zijn belangrijke vragen geformuleerd, worden tips gegeven en zijn concrete opbrengsten beschreven. In de handreiking worden de volgende stappen onderscheiden: 6. Aanpassing 1. Voornemen tot & benadering partners 5. Evaluatie 2. Definiëren doelen, instrumenten, en randvoorwaarden 4. Organisatie en uitvoering 3. Implementatie svorm Stap 1: Voornemen tot & benadering partners Voornemen tot Waarom willen we gaan samenwerken? Past met scholen binnen de visie en missie van het Centrum voor de Kunsten? Wat kan onze specifieke kunst- en cultuurinbreng in de zijn? Welke voorbereidingen moeten er binnen de organisatie getroffen worden? Welke informatie is nuttig om van tevoren te verzamelen en hoe verzamel je die? Wanneer moet de van start gaan en hoe wordt een en ander gefinancierd? Kijk naar andere Centra, hun manier van samenwerken en hun culturele aanbod of diensten; leer ervan hoe zij het aanpakken; Beschrijf in concrete termen hoe de kan bijdragen aan de missie van de organisatie; Beschrijf de benodigde kwaliteit en de aanwezige competenties van de kunstenaars-docenten; Doe regelmatig gericht marktonderzoek naar de vraag; gebruik hiervoor bijvoorbeeld panels of neem enquêtes af op basisscholen. 1

2 Opbrengsten : Een concrete beschrijving van de kunstzinnige, culturele en bedrijfsmatige motieven om samen te werken en de mogelijke opbrengsten van de ; Zicht op de aanwezige competenties binnen de organisatie maar ook op de lacunes. Benadering partners onderwijs Hoe benaderen wij het beste het onderwijs? Wie benaderen we het beste in de school? Op welk tijdstip? Wat hebben wij als samenwerkende partij op het gebied van kunst en cultuur te bieden? Bedenk goed wat de doelstelling van het contact is: - een eerste kennismaking; - vernieuwing van bestaand contact, of dit nieuw leven inblazen; - structurele op het gebied van kunst en cultuur; - netwerkvorming van scholen en culturele organisaties; - peiling van de behoeften en wensen van de school; - hulp bij vraagontwikkeling van de school; - bijdrage aan de realisering van de kerndoelen van het primair onderwijs; - presentatie van het aanbod en de dienstverlening van het Centrum; - brede profilering van het Centrum; Wees je bewust van het verschil tussen basisonderwijs en speciaal onderwijs; Sluit aan bij de onderwijscyclus: in januari/februari/maart beslist de school over de prioriteiten van het volgend onderwijsjaar, in april/mei wordt dit vastgelegd in een schoolplan. Dus: wees op tijd! Probeer zoveel mogelijk gesprekken te voeren op schoollocatie-niveau; Leg contact met de beslissers, de betrokkenen op de school: neem contact op met schoolbesturen voor hoofdlijnen visieontwikkeling - op het gebied van cultuureducatie, neem contact op met locatiemanagers of schoolleiders voor de uitvoering op het niveau van de school; Stel één persoon aan als contactpersoon (cultuurcoördinator) en vraag aan het onderwijs hetzelfde te doen. Ideeën over smogelijkheden en in mogelijke behoeften en wensen van de school op het terrein van kunst- en cultuureducatie Kennis van het onderwijsritme van de scholen voor primair onderwijs Efficiencywinst: door vooraf de doelstelling van het contact te bepalen bespaar je tijd en geld Formuleer een actieve srol voor het onderwijs om betrokkenheid te creëren Benadering overige partners Welke culturele of andersoortige partners voor de zoeken wij? Waar vinden wij die? En hoe benaderen wij die vervolgens? Welke rol moeten/kunnen zij spelen? Welke inbreng verwachten wij van die partners (meskracht, kennis, geld, enzovoort) 2

3 Formuleer een gezamenlijk belang op het gebied van kunst en cultuur; Formuleer voorwaarden voor : ook personeel en financieel; Stel uitwisseling van informatie, kennis en ervaringen centraal; Zorg voor gedeelde verantwoordelijkheid waarin alle partners in aanvulling op elkaar werken, maar wijs wel een kapitein op het schip aan; Zorg ervoor dat alle betrokken organisaties een duidelijk beeld hebben van de culturele diensten die zij het primair onderwijs kunnen bieden en de meerwaarde van deze diensten kennen; De betrokken organisaties moeten niet wachten tot het primair onderwijs een vraag formuleert maar de vraag actief stimuleren (vraagarticulatie); Zoek ook eens partners die minder voor de hand liggen: bijvoorbeeld het bedrijfsleven of welzijnsinstellingen; Creëer enthousiasme en betrokkenheid bij alle partijen; Zorg voor een goede vertrouwensband en voor stabiliteit en continuïteit; Realiseer je dat je niet de enige bent die samenwerkt met het primair onderwijs: stem daarom je programma waar mogelijk af met de onderwijsbegeleidingsdienst of andere culturele instellingen. Opbrengst: Een aantal instellingen dat op het terrein van kunst- en cultuureducatie doelbewust en in cohesie samenwerkt voor en met het primair onderwijs. Een goed voorbeeld is dé manier om partners over de streep te trekken! Stap 2: Definiëren doelen, middelen, randvoorwaarden Welke doelen streven wij na met de? Wat voor soort doelen betreft het (ideëel, operationeel, strategisch, tactisch)? Wat voor dienst of product op het gebied van kunst en cultuur willen wij het onderwijs leveren? Welke middelen (menskracht, competenties, budget) zetten wij daarvoor in? Wie betaalt wat en hoe regelen we dat? Focus niet alleen op ideële doelen maar houd zeker ook de praktische kant in de gaten; Formuleer doelen die SMART zijn; specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden; Begin klein en bouw het uit, zet een tijdpad van 2 a 3 jaar uit met tussendoelen; Denk goed na over de wijze waarop je kunstenaars-docenten in wilt zetten in het onderwijs. Als kunstenaar of als vakdidacticus, met andere woorden zijn doelen artistiek of vormend? Zorg voor goed geschoolde en bekwame docenten of begeleiders; Denk aan de volgende mogelijke diensten en producten voor én samen met het onderwijs: - advies bij het formuleren van cultuureducatiebeleid; - het wegwijs maken in de culturele omgeving of het in kaart brengen van de culturele omgeving; - het bemiddelen tussen school en culturele omgeving; - het verzorgen van reguliere kunstlessen in de school (al dan niet passend in het curriculum); - het verzorgen van culturele activiteiten in de school; - het verzorgen van lessen, activiteiten of projecten buiten schooltijd (brede schoolconcept); - het verzorgen van bijscholing voor leerkrachten; Denk goed na over de rol die je als Centrum voor de Kunsten voor het primair onderwijs wil vervullen; die van adviseur, makelaar, ontwikkelaar of leverancier van producten en diensten; Benader nieuwe financieringsbronnen zoals het bedrijfsleven en fondsen voor sponsoring. 3

4 Een duidelijk beeld van het Centrum voor de Kunsten: welke competenties hebben wij, welke rol kunnen we daarmee vervullen en welke doelen passen daarbij; Concreet geformuleerde doelen, definiëring van mogelijke diensten en producten en ideeën over mogelijke afspraken die alle spartners bij de les houdt. Abstracte doelen maken de uitvoering moeilijk Stap 3: Implementatie svorm Welke svormen zijn er (in bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de svormen)? Welke vorm kunnen wij voor het realiseren van cultuureducatieve doelen het beste kiezen? Waarom kunnen wij het beste voor deze vorm kiezen? Welke svorm wensen de andere partijen? Sluit deze vorm aan bij onze instelling en de capaciteiten en competenties van de medewerkers die wij in huis hebben? Sluit de svorm aan bij de geformuleerde doelen? Koppel de svorm aan de culturele doelen die je met de wilt bereiken; Formuleer waarom je voor een bepaalde svorm kiest; Wees bewust van de voor- en nadelen van een svorm; Niet iedere vorm is even geschikt om de met het primair onderwijs op het terrein van cultuureducatie te realiseren. De ontdekking dat er op het terrein van cultuureducatie meerdere svormen mogelijk zijn met het onderwijs; niet alleen uitbesteding maar ook co-makership of partnership. Formalisering Op welke wijze kunnen de afspraken het beste worden vastgelegd? Wat is wanneer de beste vorm? De formalisering moet aansluiten bij de svorm; Formuleer waarom je voor een bepaalde wijze van formalisering kiest; Wees bewust van de voor- en nadelen van de wijze van formalisering; Niet iedere vorm is altijd geschikt voor met het primair onderwijs; Voor voorbeelden van sovereenkomsten zie Hoofdstuk 3. Het vastleggen van verantwoordelijkheden van alle partijen komt de helderheid van de en de afspraken daaromtrent ten goede. Hoe complexer de svorm, hoe nauwkeuriger de vastgelegd dient te worden. 4

5 Stap 4: Organisatie en uitvoering Hoe ontwikkelen wij geschikte cultuureducatieve projecten of diensten voor het onderwijs? Waar en wanneer vinden de projecten of diensten plaats? Ontwikkelen wij projecten of diensten voor of met het onderwijs? Ontwikkelen wij projecten of diensten in of buiten de school? Moeten de projecten of diensten aansluiten bij het curriculum of juist aansluiten bij de actualiteit? Hoe regelen wij praktische zaken rondom de : wie heeft de leiding wie zijn betrokken zijn er draaiboeken wie is aanspreekbaar voor welke zaken? Productontwikkeling is schakel tussen kunstenaars/kunstinstellingen en onderwijs en moet met beide voeling houden; Wissel als Centra onderling producten of diensten uit; Ontwikkel samen met de school nieuwe cultuureducatieve diensten en producten. Beschrijf veel; Projecten (kunnen) ontstaan vanuit het netwerk waarin je als instelling participeert; Maak van een standaardproduct een product op maat per school, gemeente of instelling. Centra leveren geen lopende band werk, het is altijd maatwerk. Effectiviteit ontstaat door maatwerk op meerdere plekken; Zorg voor een goed cultuureducatief aanbod en een goede dienstverlening; Zorg voor een centrale regie en creëer allianties; Zorg voor persoonlijk en periodiek contact en voor een heldere communicatie; Draag in het sverband zorg voor een duidelijke verdeling van taken en heldere afspraken; Zorg voor goede publiciteit. Zicht op het kennen en kunnen van het Centrum, naar binnen maar ook naar buiten toe! Zorg voor goede, gezamenlijke publiciteit Stap 5: Evaluatie Stel jezelf de volgende vraag: Hoe dragen wij zorg voor een goede evaluatie? Willen wij een proces- of productevaluatie? Wie betrekken wij daarbij? Wie gaat de evaluatie uitvoeren (intern of extern)? Hoe worden de activiteiten gevolgd? Evalueren wij per jaar of per project? Evalueren wij mondeling of schriftelijk? Draag zorg voor continue evaluatie, houd regelmatig tussentijdse evaluaties; Evalueer iedere activiteit; Evalueer periodiek het geheel aan evaluaties van de activiteiten maar ook het sproces. 5

6 Monitoring van alle producten en diensten en van het sproces. Leg de resultaten van een (succesvol) sproject vast in een portfolio ter inspiratie en evaluatie Stap 6: Aanpassing Stel jezelf de volgende vragen Wat vertellen de evaluatiegegevens over onze producten en diensten en over het sproces? Behoeven onze producten en diensten aanpassing naar aanleiding van de evaluatie? Behoeft het sproces aanpassing naar aanleiding van de evaluatie? Welke landelijke ontwikkelingen zijn er en moeten en of kunnen wij hierop inspelen? Wat gaat minder goed en wat zijn de redenen daarvoor? Gebruik de evaluatiegegevens voor het veranderen of versterken van de capaciteiten en competenties van de medewerkers; Gebruik de evaluatiegegevens voor de bedrijfsvoering; Laat successen zien en deel ze met de partners; Bekijk problemen kritisch. Als iets niet lukt is daar meestal een reden voor. Ga eens door op die reden en zoek een oplossing. Up to date cultuureducatieve producten en diensten, tevreden afnemers of co-makers, een goed werkend sverband. Onderzoek problemen goed en ga op zoek naar een passende oplossing 6