Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Gemeente Halderberge

Transcriptie

1 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Gemeente Halderberge Opdrachtgever : Gemeente Halderberge Postbus AA OUDENBOSCH Projectnummer : Status rapport / versie nr. : Definitief 01 Datum : 18 augustus 2010 Opgesteld door Gecontroleerd door : ing. G. Moret : ing. R.A.A. van Dessel Voor akkoord : ing. A.J.M. van Dessel Paraaf : Versie nr. Datum Omschrijving Opgesteld door Gecontroleerd door C01 31/03/2010 Concept 01 EV RD C02 26/05/2010 Concept 02 GM RD Ontwerp 21/06/2010 Ontwerp GM RD D01 18/08/2010 Definitief 01 GM RD Postbus 4156 t.(0162) CD Oosterhout f.(0162) Hoevestein 20b info@ageladviseurs.nl 4903 SC Oosterhout

2 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 1 INHOUD blz. 1 INLEIDING Aanleiding Geldigheidsduur Procedures Leeswijzer Termen en definities 6 2 EVALUATIE PLANPERIODE GRP Basis Rioleringsplannen Gemeentelijk waterplan IGA Hoevense Beemden Personeel Evaluatie financiën planperiode Aandachtspunten VGRP GEWENSTE SITUATIE Inleiding Relaties met andere plannen/regelgeving Beleidskeuzes stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater Duurzaam en veerkrachtig watersysteem Wet gemeentelijke watertaken Zorgplicht Stedelijk afvalwater Zorgplicht afvloeiend hemelwater Zorgplicht grondwater Doelen voor de planperiode Samenwerking met andere overheden en relatie met andere plannen Optimalisatie Afvalwater Studie Bath van o.a. de gemeente Halderberge Grondwatermeetnet Bestuurlijk convenant samenwerking afvalwaterketen Het Gebiedsplan Brabantse delta Gemeentelijke rol bij Kaderrichtlijn Water Milieubeleidsplan Integrale Gebiedsanalyses 24 4 HUIDIGE SITUATIE EN TOETSING Verkenning omgeving Geohydrologische situatie grondwaterbescherming 26 AGEL adviseurs bv 2010 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook zonder voorgaande toestemming van AGEL adviseurs, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Parklaan 15 te Oudenbosch blad (Stedelijk)afvalwater Nog niet-aangesloten bebouwing Afvoer en behandeling van afvalwater Gemalen Riolering Buitengebied Toestand van het rioleringsstelsel (kwalitatieve toestand) Functioneren van de voorzieningen Milieutechnisch beheer Overlast Hemelwater Verwerking van hemelwater Overzicht aanwezige voorzieningen Toestand van het rioleringsstelsel (kwalitatieve toestand) Functioneren van de voorzieningen Grondwater Inzicht grondwaterregime 32 5 DE OPGAVE Inleiding Voorwaarden voor effectief rioleringsbeheer Aanleg van voorzieningen Afkoppelen bij bestaande bebouwing Emissiebeperkende maatregelen Stimulering afkoppelen bij rioolvervanging Gebieden die retentie afkopen Nieuwe aanleg Geplande activiteiten Beheer van bestaande voorzieningen Stedelijk afvalwater Grondwater Geplande activiteiten en verplichtingen Meetmethoden Grondwatermeetnet Overstort metingen Geplande Activiteiten Communicatie 41 6 MIDDELEN EN KOSTENDEKKING Activiteiten Planvorming, onderzoek en facilitair Maatregelen 43 AGEL adviseurs bv 2010 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook zonder voorgaande toestemming van AGEL adviseurs, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

4 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Onderhoud Personele middelen: te leveren arbeidsinspanning Huidige personeelsformatie Benodigde personeelsformatie Financiële middelen: kosten Kostendekkingsplan Uitgangspunten Planningshorizon Inflatie en rentevoet Prijspeil, eenheidsprijzen en staartkosten Afschrijvingsmethode en afschrijvingstermijnen Rioolheffing en BTW Exploitatiekosten Rioolheffingberekening Algemeen Uitgangspunten Tarieven planperiode 50 7 SAMENVATTING EN CONCLUSIE 51 BIJLAGEN 1. Begrippenlijst 2. Uitgevoerde maatregelen planperiode Overzicht rioleringsstelsel 4. Overzicht interne en externe overstorten 5. Kaart drainagegebieden 6. Geplande activiteiten 7. Berekening Kostendekkendheid 8. Personele Middelen AGEL adviseurs bv 2010 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook zonder voorgaande toestemming van AGEL adviseurs, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

5 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 4 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Riolering heeft een doel. Dit doel is: het hemelwater, het afvalwater en eventuele afvalstoffen, die schadelijk zijn voor de volksgezondheid, milieu en kwaliteit leefomgeving (droge voeten), zo volledig mogelijk uit de bebouwing te verwijderen en af te voeren naar plaatsen, waar deze minder schadelijk zijn, onschadelijk kunnen worden gemaakt en waar deze zo mogelijk tot nuttige stoffen kunnen worden omgewerkt. Het doel van riolering kent daarom twee aspecten (functies): inzamelen en transporteren. De Wet milieubeheer (Wm) verplicht gemeenten een Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) op te stellen. De Wm geeft in hoofdlijnen aan welke elementen ten minste in het GRP dienen te worden opgenomen en wie bij de voorbereiding van het plan betrokken dient te worden. Aanleg en beheer van het rioolstelsel is een gemeentelijke taak die zijn wettelijke basis vindt in de Wet Milieubeheer en de Waterwet. De verbreding van de gemeentelijke watertaken, waarbij zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater apart benoemd zijn, maakt actualisatie van het huidige GRP van de gemeente Halderberge noodzakelijk. De actualisatie wordt gerapporteerd in het Verbreed Gemeentelijk RioleringsPlan (VGRP). Een juiste werking van de riolering is nodig voor de bescherming van de volksgezondheid, het milieu en het tegengaan van wateroverlast. Het rioolstelsel zorgt ervoor dat het afvalwater en het overtollige hemelwater uit de woonomgeving worden verwijderd en dat niet te vaak en niet te lang wateroverlast voorkomt. De aanleg en het in stand houden van het rioolstelsel is een gemeentelijke taak die voorkomt uit de Wet milieubeheer. Behalve een wettelijk verplicht plan, is een GRP het middel om de gemeentelijke watertaken doelmatig vast te leggen. In de afgelopen planperiode waren veel financiële lasten gemoeid met het in stand houden en verbeteren van de riolering. Daarbij komt dat de rioleringszorg een complexe zaak is. Enerzijds door een wisselwerking met weg- en groenbeheer en anderzijds met de kwaliteit van het oppervlaktewater en de bodem. In dit VGRP wordt onder andere aangegeven hoe invulling wordt gegeven aan de zorgplichten voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater, de zorgplicht met betrekking tot afvloeiend hemelwater ( hemelwaterzorgplicht ) en een zorgplicht voor de gemeente voor het op openbaar gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of beperken ( grondwaterzorgplicht ). In de wettelijke omschrijvingen van de zorgplichten komt de term doelmatig voor. Doelmatig is als de betreffende inspanning daadwerkelijk bijdraagt aan de realisatie van het beoogde doel. Dat betekent dat de doelen een belangrijke plaats hebben. Aspecten van doelmatigheid zijn onder andere: de continuïteit van de activiteit (in economisch en technisch opzicht) de effectiviteit en efficiëntie van de activiteit (deskundigheid, deugdelijkheid, analysemogelijkheden)

6 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 5 In het VGRP is op een transparante manier vastgelegd hoe de rioleringszorg doelmatig ingevuld kan worden. Door middel van dit VGRP is een integrale beleidsafweging op het terrein van bodem- en waterkwaliteit, de gemeentelijke infrastructuur en de rioleringszorg gemaakt. 1.2 Geldigheidsduur De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het plan vast conform artikel 4.22 Wm. Voorgesteld wordt een vijfjaren cyclus aan te houden. Op basis van de informatie uit het gemeentelijk rioleringsbeheersysteem en recent onderzoek, kan een goed beeld worden gegeven van de te verrichten activiteiten en te nemen maatregelen op korte termijn. De geldigheidsduur van dit beleidsplan is vastgesteld op vijf jaar ( ). Voor 2013 is het wettelijk verplicht om een VGRP te hebben voor afvalwater en verontreinigd hemelwater, schoon hemelwater en grondwater. Op basis van de huidige inzichten is in dit VGRP deze verbreding al opgenomen. Voor de invulling van de zorgplichten moet een aantal keuzes gemaakt worden met de financiële gevolgen die dit zal hebben, inclusief de wijziging van de heffingsgrondslag van rioolrecht naar rioolheffing. De peildatum van dit VGRP is 1 januari 2010 en alle genoemde bedragen zijn op prijspeil 1 januari Procedures Het VGRP is in nauwe samenwerking met de projectgroep VGRP van de gemeente Halderberge opgesteld. AGEL adviseurs coördineert namens de gemeente Halderberge het opstellen van het VGRP en is schrijver van het hoofddocument. Het concept VGRP is ter becommentariëring voorgelegd aan: Waterschap Brabantse Delta Provincie Noord-Brabant Aan genoemde instanties is het Ontwerp VGRP voorgelegd met een verzoek om reactie. De reacties zijn in het voorstel aan de gemeenteraad tot vaststelling van het definitief VGRP meegenomen. Na de formele vaststelling door de gemeenteraad zal het VGRP worden toegezonden aan bovenvermelde instanties.

7 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Leeswijzer De opzet van het VGRP is conform de hoofdstukindeling van module A1050 GRP: Planvorming gemeentelijke watertaken uit de Leidraad Riolering opgesteld. H1: INLEIDING. In hoofdstuk 1 is de inleiding van het VGRP opgenomen H2: EVALUATIE RIOLERINGSZORG. In hoofdstuk 2 komt de evaluatie van het gevoerde rioleringsbeleid in de gemeente tot en met 2009 aan de orde. De uitkomsten vormen de beginsituatie voor het VGRP H3: GEWENSTE SITUATIE. In Hoofdstuk 3 worden de wet- en Waarom Rioleringszorg? regelgeving en ontwikkelingen toegelicht met Doelen, eisen en maatstaven. een beschrijving van de relaties met de rioleringszorg. H4: HUIDIGE SITUATIE EN TOETSING. In hoofdstuk 4 wordt getoetst in hoeverre de doelen nu al zijn gerealiseerd H5: DE OPGAVE. Wat moeten we doen? Aanleg, onderzoek en maatregelen. H6: MIDDELEN EN KOSTENDEKKING. Wat hebben we nodig? Financiën, personeel en middelen. In hoofdstuk 5 worden voor de komende planperiode (en de periode daarna) doelen beschreven en uitgewerkt in de gewenste situatie. In hoofdstuk 6 wordt de weergegeven strategie vertaald naar benodigde personele en financiële middelen en een wijze van kostendekking. H7: SAMENVATTING EN CONCLUSIES In hoofdstuk 7 volgen de conclusies en het besluit voor de komende planperiode. 1.5 Termen en definities Dit VGRP is een gemeentelijk beleidsplan, waar de gemeenteraad zich over zal uitspreken. Daarnaast is dit document bedoeld om aan geïnteresseerde burgers de rioleringszorg binnen de gemeente uit te leggen. In dit VGRP wordt vaktaal gebruikt. Ter verduidelijking van de in dit plan gehanteerde begrippen en afkortingen, is in bijlage 1 een begrippenlijst opgenomen. Deze begrippenlijst is afkomstig uit de Leidraad Riolering en bestrijkt alle in Nederland voorkomende water gerelateerde begrippen en afkortingen. Tevens is het VGRP een document dat aan de basis staat voor de rioolheffing.

8 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 7 2 EVALUATIE PLANPERIODE In het kader van dit VGRP is de rioleringszorg in de periode geëvalueerd. 2.1 GRP In het GRP lag het accent op de doelmatige inzameling van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater, het verminderen van de vuilemissie vanuit het gemeentelijk rioleringsstelsel en het beheer en beperken van wateroverlast in de breedste zin van het woord. In het GRP waren de volgende doelen gesteld: 1. Doelmatige inzameling van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater. 2. Inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding. 3. Transporteren van ingezameld water naar een geschikt lozingspunt. 4. Het beperken van ongewenste emissie naar oppervlaktewater, bodem en grondwater. 5. Het beperken van overlast (in de breedste zin van het woord). Om deze doelen te bereiken, dan wel invulling aan te geven, zijn voor de planperiode een groot aantal activiteiten en maatregelen gepland. In bijlage 2a Uitgevoerde maatregelen planperiode is een samenvatting gemaakt van de, binnen de planperiode, uitgevoerde maatregelen. Hierbij kan worden vastgesteld dat nagenoeg alle geplande activiteiten en maatregelen ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd en dat, ten behoeve van het verbeteren van het hydraulisch functioneren van het rioleringsstelsel nog een aantal aanvullende werkzaamheden zijn uitgevoerd. Deze betreffen: Het aanleggen van een HWA retentievijver in de Wolvenstraat te Oudenbosch. Het realiseren van een HWA retentie in de Hofgracht te Hoeven. Daarnaast is in afwachting van de resultaten uit de OAS (Optimalisatie Afvalwater Studie) de geplande verplaatsing van de overstort Markiezaatstraat te Stampersgat nog niet uitgevoerd. Hiervoor moet het eindgemaal van Stampersgat eerst aangepakt worden door het waterschap. Tevens is het verlengen van de overstortleiding Achter t Hof te Hoeven niet uitgevoerd omdat door maatregelen aan de bron bij Bosbad Hoeven de druk op het bemalingsgebied is afgenomen. Samenvattend kan worden geconcludeerd dat uitvoering is gegeven aan het GRP geplande uitvoeringprogramma ten aanzien van het beheer en onderhoud alsook de geplande nieuwe investeringen en daarmee de doelstelling nagenoeg is gehaald.

9 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Basis Rioleringsplannen Gedurende de planperiode zijn ook voor de 5 kernen de Basis RioleringsPlannen (BRP) geactualiseerd dan wel heeft er een herberekening plaatsgevonden. Het betreft de navolgende documenten: Herberekening kern Hoeven, definitief 29 augustus BasisRioleringsPlan Stampersgat, definitief 24 mei Herberekening kern Oudenbosch, definitief 15 oktober Basis RioleringsPlan Bosschenhoofd, definitief 20 mei BasisRioleringsplan Oud Gastel concept 25 november 2008, definitieve vaststelling is voor 2010 gepland. Een herberekening van de verharde oppervlakken hebben daarbij de navolgende correcties opgeleverd: Hoeven afvoerend verhard oppervlak toename 20,84 ha +57% Stampersgat afvoerend verhard oppervlak toename 4,73 ha +45% Oudenbosch afvoerend verhard oppervlak toename 12,8 ha +10% Bosschenhoofd afvoerend verhard oppervlak afname 1,48 ha -5% Oud Gastel afvoerend verhard oppervlak totaal 69,79 ha toename niet bekend Door deze forse toename van het verhard oppervlak zijn aanvullende maatregelen benodigd. Per BRP zijn daarop een aantal vuilemissie reducerende maatregelen gepland en uitgevoerd. De belangrijkste uitgevoerde maatregelen zijn in bijlage 2b Uitgevoerde maatregelen BasisRioleringsPlannen samengevat en daarbij aangegeven in hoeverre deze maatregelen hebben bijgedragen aan het behalen van de CIW basisinspanning. Bij uitvoering van alle maatregelen geven de resultaten het volgende beeld: Tabel: basisinspanning na uitvoering maatregelen kern CIW Basisinspanning Kg CZV/jr huidige situatie conform BRP plansituatie conform BRP Hoeven na aanvullende maatregelen* Hoeven Stampersgat Oudenbosch niet berekend Bosschenhoofd Oud Gastel totaal Onbekend *In het BRP voldoet Hoeven nog niet geheel aan de basisinspanning, bij het toepassen van aanvullende maatregelen voldoen deze wel.

10 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 9 De belangrijkste nog uit te voeren maatregelen vanuit de vigerende BRP s om te voldoen aan de basisinspanning betreffen de navolgende werkzaamheden. Alle kernen Het aanpassen van gemaal WSBD Hoeven Parallel BBL Hofstraat 160 m 3 Vergroten BBB Oude Dijk van 225 m 3 naar 4000 m 3 (aanvullendemaatregel) Stampersgat Geen maatregelen noodzakelijk Oudenbosch Geen maatregelen noodzakelijk Bosschenhoofd Afkoppelen Margietstraat 2ha Vergroten randvoorziening van 220 m 3 naar 350 m 3 Oud Gastel Randvoorziening Korte Dreef 2500 m 3 Aanpassen diverse stuwputten en overstortvoorzieningen Indien alle bovengenoemde maatregelen worden uitgevoerd in de komende planperiode, zal gemeentebreed ruimschoots worden voldaan aan de basisinspanning. Welke vuilreducerende maatregelen uiteindelijk noodzakelijk zijn wordt duidelijk als de OAS Bath afgerond is. 2.3 Gemeentelijk waterplan In 2004 is het Gemeentelijk Waterplan Halderberge opgesteld. Dit betreft een gezamenlijk beleidsplan voor watersysteem en waterketen in Halderberge van alle betrokken overheden: Gemeente Halderberge, Waterschap Brabantse Delta, Brabant Water en Provincie Noord- Brabant. De aanleiding voor het opstellen van het waterplan was dat het beheer van watersysteem en waterketen over verschillende partijen is (was) versnipperd. De opstellers beoogden met een gezamenlijk plan beleid en uitvoering beter op elkaar af te stemmen. Naast de studies en beleidskaders heeft het waterplan geresulteerd in een concreet maatregelenprogramma. In het maatregelenprogramma zijn de uit te voeren werkzaamheden van het waterplan opgenomen. In bijlage 2c uitgevoerde maatregelen Waterplan zijn de daaruit voortvloeiende en gerealiseerde maatregelen en werkzaamheden samengevat. Vastgesteld kan worden dat een groot aantal van de voorgestelde maatregelen zijn uitgevoerd dan wel gedurende planperiode de aandacht hebben en dat daarmee de gemeente Halderberge voldoet aan de gestelde inspanning. Maatregelen die niet zijn uitgevoerd in planperiode worden meegenomen in de huidige planperiode ( ) of zijn reeds in voorbereiding. 2.4 IGA Hoevense Beemden 20 mei 2009 is een Intergrale Gebiedsanalye Hoevense Beemden opgesteld. Met deze studie is een hydrologische onderbouwde integrale gebiedsanalyse opgesteld voor het stroomgebied Hoevense Beemden. Dit heeft inzicht opgeleverd in de werking van het watersysteem en de knelpunten daarin. Uit een vervolgstudie door Nelen & Schuurmans in opdracht van Waterschap Brabantse Delta is gebleken dat er mogelijk maatregelen nodig zijn voor de stedelijke wateropgave. Samen met het waterschap zal deze verder uitgewerkt worden in de betreffende planperiode.

11 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Personeel Door met name een krappe personele capaciteit heeft de uitvoeringsplanning van al deze in bijlage 2a, b en c genoemde maatregelen en werkzaamheden de afgelopen planperiode voortdurend onder druk gestaan. Tegelijkertijd kan worden geconcludeerd dat de personele inspanningen hebben geleid tot goede resultaten in relatie tot de personele bezetting. De personele bezetting zal in paragraaf 6.5 nader worden belicht. Resumerend kan worden geconcludeerd dat in hoge mate uitvoering is gegeven aan de uitvoeringprogramma s binnen de voornoemde beleidsnota s en dat binnen de planperiode van het VGRP het aan te bevelen is een integrale evaluatie van de diverse uitvoeringsprogramma s te laten plaatsvinden. Daarnaast dienen de personele consequenties van de veranderde focus als gevolg van de nieuwe watertaken inzichtelijk te worden gemaakt. 2.6 Evaluatie financiën planperiode In het kader van dit VGRP zijn de financiën van de rioleringszorg in de periode geëvalueerd. De uitgaven voor de riolering werden gedekt door de inkomsten uit het rioolrecht. De hoogte van het rioolrecht in de gemeente Halderberge is gekoppeld aan het waterverbruik. De hoogte van het rioolrecht is in het GRP vastgesteld aan de hand van het kostendekkingsplan. Bij het opstellen van het GRP is uitgegaan van een gemiddeld rioolrecht over 2005 van 169,-. Het kostendekkingsplan bij het GRP was opgesteld en doorgerekend tot Gelet op de levensduur van de rioleringsobjecten worden deze objecten in beschouwde periode minimaal één maal vervangen. Door een stijging in het rioolrecht te realiseren van 1,5% en een jaarlijkse inflatiecorrectie (structurele) verhoging toe te passen van 2,5% zou het rioolrecht kostendekkend worden in Deze geplande ontwikkeling is gevolgd. Op basis van de bovengenoemde tariefstijging over 60 jaar werd een egalisatievoorziening gevuld en weer leeggehaald om uiteindelijk op een saldo van nul euro uit te komen. Jaarlijks is het verschil in baten en lasten als onttrekking of toevoeging in de gemeentelijke begroting opgenomen. In de beginperiode zijn de inkomsten van het rioolrecht hoger dan de uitgaven voor de investerings- en exploitatiekosten. De overschotten werden toegevoegd aan de egalisatievoorziening zodat deze konden worden ingezet voor de toekomstige rioolvervangingen. De stijging van het rioolrecht bleef op deze wijze beperkt en zo zou de egalisatievoorziening na 60 jaar op een saldo van nul euro uitkomen. Per 1 januari 2008 is de Gemeentewet gewijzigd. Gemeenten kunnen op basis van deze wetswijziging een rioolheffing aan hun bewoners opleggen. Deze belasting is dan in plaats van het rioolrecht. Ingaande 2010 is voor gemeenten de oude mogelijkheid tot het heffen van een rioolrecht verdwenen. In de Notitie Riolering (oktober 2009) van de commissie Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is een aantal richtlijnen geformuleerd op het terrein van de gemeentelijke rioleringstaak. Bij het opstellen van het kostendekkingsplan van het VGRP wordt rekening gehouden met deze richtlijn. Een en ander wordt nader uiteengezet in hoofdstuk 6 Middelen en Kostendekking paragraaf 6.7 kostendekking.

12 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Aandachtspunten VGRP De evaluatie van de uitgevoerde maatregelen levert de volgende aandachtspunten voor het VGRP : De kennis van het rioolstelsel en dan met name een verbetering in de inspectie is de afgelopen jaren gestructureerd. Om dit te behouden dient dit in de komende planperiode weer voldoende aandacht te krijgen. Om in de komende planperiode tot een realistisch en 100% kostendekkende rioolheffing te komen is een goede onderbouwing van de benodigde budgetten voor regulier beheer en onderhoud alsmede de geplande investeringen noodzakelijk. Een mogelijke aanpassing van de tarievenstructuur moet worden onderzocht. Door met name een krappe personele capaciteit is de uitvoeringsplanning in de afgelopen planperiode onder druk komen te staan. Alle noodzakelijk rioleringsmaatregelen dienen gestructureerd te worden tot een realiseerbare planning qua tijd, aanwezige personele capaciteit en geld. De personele consequenties van de veranderde focus als gevolg van de nieuwe watertaken moeten inzichtelijk worden gemaakt. Er dient een integrale analyse te worden uitgevoerd naar de resultaten van de gerealiseerde maatregelen en werkzaamheden vanuit het VGRP , de vigerende BRP s, het waterplan het Milieubeleidsplan als ook de speerpunten binnen de Integrale gebiedsvisie. De resultaten van de lopende OAS worden doorvertaald naar concrete maatregelen. Met deze maatregelen moet worden voldaan aan de basisinspanning of een gelijkwaardig alternatief. Uit theoretisch onderzoek is gebleken dat er binnen de Gemeente Halderberge 16 mogelijke knelpunten zijn voor de waterkwaliteit. In de komende planperiode zullen de betreffende overstorten verder onderzocht d.m.v. zogenaamde ecoscans. Hieruit zal blijken welke locaties echte knelpunten vormen.

13 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 12 3 GEWENSTE SITUATIE 3.1 Inleiding Riolering staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van de waterketen, drinkwatervoorziening riolering afvalwaterzuivering, en heeft relaties met het watersysteem. Binnen de (afval)waterketen is de zorg voor de riolering neergelegd bij de gemeente. Als voornaamste taak van de rioleringszorg wordt beschouwd het afvoeren van afvalwater en (overtollig) hemelwater. Ten behoeve van de financiering van de rioleringszorg mag een gemeente rioolheffing innen. De Wet Milieubeheer (Wm) verplicht gemeenten een gemeentelijk rioleringsplan op te stellen. De Wm geeft in hoofdlijnen aan welke elementen gemeenten ten minste in het GRP moeten opnemen en wie ze bij de voorbereiding van het plan moeten betrekken. De verbreding van de gemeentelijke watertaken, waarbij zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater apart zijn benoemd, zorgt voor een wijziging in de planvorming. Diverse ontwikkelingen en wijzigingen van de wet- en regelgeving zijn belangrijk voor het beleid in de afvalwaterketen. Ze vormen het uitgangspunt voor het kijken naar de toekomst en hebben directe invloed op de te ontwikkelen visie. Tevens hebben wet- en regelgeving directe invloed op het toetsingskader voor dit VGRP als zodanig. 3.2 Relaties met andere plannen/regelgeving Op 22 december 2009 is de Waterwet in werking getreden. Deze nieuwe wet vormt de grondslag voor een complete regeling van het integraal waterbeheer. De wet beoogt het instrumentarium aan te reiken dat de waterbeheerder nodig heeft om de hedendaagse wateropgaven die zich vooral toespitsen op de Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Bestuursakkoord Water 2009 (NBW actueel) met succes op te kunnen pakken. In de waterwet zijn acht waterwetten geheel of gedeeltelijk geïntegreerd, Deze bestaande wetten zijn: Wet op de waterhuishouding; Wet op de waterkering; Grondwaterwet; Wet verontreiniging oppervlaktewateren; Wet verontreiniging zeewater; Wet droogmakerijen en indijkingen (Wet van 14 juli 1904); Wet beheer rijkswaterstaatswerken (het zogenaamde natte gedeelte ); Waterschapswet 1900; Waterbodemparagraaf uit de Wet Bodembescherming. Ook is via de Invoeringswet Waterwet de saneringsregeling voor waterbodems van de Wet bodembescherming overgebracht naar de Waterwet. De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Daarnaast levert de Waterwet een flinke bijdrage aan kabinetsdoelstellingen zoals vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten.

14 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 13 Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de huidige vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld. Dit resulteert in één vergunning, de Watervergunning, die met een wettelijk vastgesteld aanvraagformulier kan worden aangevraagd. Nieuwe elementen zijn de versterkte relatie tussen waterbeheer en ruimtelijke ordening, de normering voor (hemel)wateroverlast, de wettelijke verankering van de verdringingsreeks, de regeling voor bergingsgebieden, de leggerplicht, de rol van waterschappen bij het grondwaterbeheer en de integrale watervergunning. De volgende wetten zijn voor riolering belangrijk: Europese Kaderrichtlijn Water Wet milieubeheer - Zorgplicht stedelijk afvalwater - Planverplichting - Hemel- en grondwaterverordening - Lozingsvoorschriften bedrijven Waterwet (2009) - Vervangt Wetten waterbeheer (waaronder Wvo, Whh) - Zorgplicht hemelwater en grondwatermaatregelen - Watervergunning - Basis voor algemene regels Wet verontreiniging oppervlaktewateren (is opgenomen in Waterwet) - Vergunningplicht lozingen op oppervlaktewater - Algemene regels (lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater, - lozingsvoorschriften bepaalde bedrijven) Wet bodembescherming (waterbodems zijn overgegaan naar de Waterwet) - Regels voor lozen van afvalwater in de bodem (lozingenbesluit bodembescherming) - Algemene zorg voor bodemkwaliteit Wet op de waterhuishouding (is opgenomen in Waterwet) - Zorgplichten voor hemelwater en grondwatermaatregelen - Voornemens in Nota Waterhuishouding, beheerplannen, beheersplannen - Regels kwantiteit lozingen vanuit riolering (Keur) Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION) Overige - Woningwet/bouwverordening - Besluit lozing afvalwater huishoudens - Activiteitenbesluit - Besluit lozingen vanuit niet-inrichtingen.

15 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 14 De volgende regelgevingen zijn voor riolering belangrijk: Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater Nationaal Bestuursakkoord Water Milieuverordening De volgende beleidsdocumenten zijn voor riolering belangrijk: Vierde Nota Waterhuishouding Nationaal Milieubeleidsplan Ruimtelijke Ordening (vijfde nota) Provinciaal Waterhuishoudingsplannen Waterbeheerplan Waterschap Brabantse Delta Gemeentelijk Milieubeleidsplan De volgende ontwikkelingen zijn voor riolering (speciaal) belangrijk: Optimalisatie in de waterketen Kwaliteit leefomgeving, IBOR Klimaatverandering In het VGRP is rekening gehouden met voornoemde wet en regelgeving.

16 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Beleidskeuzes stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater De invulling van de gemeentelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater kan worden beschouwd als een besturingsvraagstuk waarbij de gemeente streeft naar een dusdanige beïnvloeding van de voorzieningen, dat de aan de zorg gestelde doelen op efficiënte en effectieve wijze worden bereikt Duurzaam en veerkrachtig watersysteem Inmiddels is duurzaamheid een kernbegrip in het denken geworden. Maatregelen die getroffen worden moeten duurzaam zijn, zodat de volgende generaties daar geen nadeel van zullen hebben. Gestreefd wordt naar een duurzaam, veerkrachtig watersysteem. Onder een duurzaam en veerkrachtig watersysteem wordt verstaan een water- en rioleringssysteem dat de volksgezondheid beschermd en de kwaliteit van de leefomgeving waarborgt. Het voorkomen van wateroverlast en het zorgen voor schoon oppervlaktewater zijn daarbij belangrijke onderdelen. Riolering is een belangrijke voorziening in het kader van de volksgezondheid. Bij het opstellen van maatregelen en het ontwikkelen en toepassen van nieuwe systemen moet dit aspect niet uit het oog worden verloren. De hoeveelheid en plaats van overstorten zijn daarbij belangrijk; bij afkoppelen moet goed worden gekeken welke oppervlakken kunnen worden afgekoppeld en of verontreinigd zijn. Ook aandacht voor de volksgezondheid bij met name de wadi s en open retenties is belangrijk, omdat hierbij het hemelwater bovengronds wordt afgevoerd en geborgen. Elementen als een bronaanpak van verontreinigingen, het beperken van diffuse lozingen door geen gebruik te maken van onder andere uitlogende bouwmaterialen, bestrijdingmiddelen en strooizout liggen daarbij in de directe invloedssfeer van de gemeente. Een goede afstemming van het grondgebruik binnen de ruimtelijke ordening is belangrijk. Een inrichting en grondgebruik die het functioneren van het stedelijk watersysteem bevorderd is van belang. Voldoende waterberging wordt gerealiseerd waardoor variaties in de hoeveelheden af te voeren water (stedelijke wateropgave) goed kunnen worden opgevangen. Daarnaast is de gemeente belast met de lokale inpassing van maatregelen op het gebied van de waterkwaliteit. In dit kader staat de gemeente aan de basis voor het mede zorgdragen voor de realisatie van maatregelen ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn water (KRW) Wet gemeentelijke watertaken Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken in werking getreden ( Wet gemeentelijke watertaken ). Door ontwikkelingen zoals klimaatverandering nemen de frequentie en intensiteit van hevige regenbuien toe en daarmee ook de kans op wateroverlast in stedelijk gebied. Met het oog hierop hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen al in 2003 het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) ondertekent. Dit is een akkoord om gezamenlijk de water(overlast)problematiek in Nederland aan te pakken. Dit akkoord is in 2008 geactualiseerd (NBW Actueel). Bestrijden van de lokale wateroverlast valt ook binnen de reikwijdte van dit akkoord. Naast het NBW is ook het Bestuurlijk Akkoord Waterketen (BWK-2007) van belang. De Wet gemeentelijke watertaken ligt in het logisch verlengde van de gemaakte afspraken.

17 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 16 De Wet gemeentelijke watertaken biedt de gemeenten een aantal wettelijke voorzieningen om een adequate aanpak van de stedelijke wateropgave te waarborgen: 1 Een gemeentelijke zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuiveringstechnisch werk van stedelijk afvalwater. ( afvalwaterzorgplicht ) 2 Opname van een zorgplicht voor de gemeente met betrekking tot afvloeiend hemelwater ( hemelwaterzorgplicht ) 3 Een gemeentelijke zorgplicht voor het openbare gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of provincie behoord ( grondwaterzorgplicht ). 4 Het doorvoeren van aanpassingen in de Wet milieubeheer die volgen uit de herijking van het hemelwaterbeleid en de herijking van de VROM-regelgeving. Zo is een nieuw artikel opgenomen waarin wordt bepaald dat de bestuursorganen die bevoegdheden uitoefenen met betrekking tot afvalwater, rekening houden met een voorkeursvolgorde. 5 Het creëren van een heffingsbevoegdheid in de Gemeentewet die de gemeenten in staat moeten stellen de kosten te verhalen die gepaard gaan met de gemeentelijke wateropgave (gemeentelijke rioolheffing) 6 De mogelijkheid voor gemeenten om bij verordening regels te stellen voor het lozen van afvloeiend hemelwater en grondwater. 7 Een verbreding van het gemeentelijke rioleringsplan, door in art WMB op te nemen dat de gemeenten in hun VGRP naast de reeds bestaande planverplichting voor de inzameling en transport van afvalwater ook aandacht besteden aan hun zorgplicht voor grond- en hemelwater. Voor de waterwet zijn de voorheen in de Wet op de waterhuishouding opgenomen gemeentelijke hemelwater- en grondwaterzorgplicht van belang (art 9a en 9b Wwh). Aangezien met de Waterwet de Wwh is ingetrokken, zijn beide zorgplichten (hemelwaterzorgplicht en grondwaterzorgplicht) nu terug te vinden in art 3.5 en 3.6 Wtw. De drie zorgplichten hebben een verschillend karakter. Hieronder wordt daarop nader ingegaan Zorgplicht Stedelijk afvalwater De gemeente heeft een zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuivering van stedelijk afvalwater. De gemeente kan in plaats van aanleg en beheer van een openbaar vuilwaterriool ook gebruik maken van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA s), als daarmee eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. Indien de inzameling en transport van afvalwater in delen van het buitengebied niet doelmatig is, kan de gemeente van de provincie een ontheffing krijgen van de zorgplicht.

18 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 17 De gemeente heeft ontheffing van de zorgplicht, omdat zij al de zogenoemde "verbrede zorgplicht" heeft aanvaard. Dit houdt in dat de gemeente zorg draagt voor de verwijdering van het stedelijk afvalwater van het gehele gemeentelijke grondgebied. De Gemeentewet is zodanig aangepast dat de gemeente de lozer financieel hetzelfde kan behandelen als wanneer deze is aangesloten op de riolering (rioolheffing) Zorgplicht afvloeiend hemelwater Artikel 3.5 van de Waterwet regelt de gemeentelijke hemelwaterzorgplicht. Deze plicht omvat in beginsel niet meer dan het door de gemeente aanbieden van een voorziening, waarin het hemelwater kan worden geloosd. Beleidsmatig bestaat een voorkeur dat dit een van het rioolstelsel gescheiden voorziening (een openbaar hemelwaterstelsel) is, maar ook een gemengd riool is mogelijk. Van belang is in te zien dat de nieuwe wetgeving bepaalt dat de perceelseigenaar het hemelwater zoveel mogelijk zelf moet verwerken op of nabij de plaats waar het valt. Het ingezamelde hemelwater moet vervolgens worden verwerkt. Daarop ziet het tweede lid van artikel 3.5 Waterwet. Het is aan de gemeente te kiezen hoe, bijvoorbeeld door bergen, transporteren en elders nuttig toepassen, of het al dan niet na zuivering terugbrengen in de bodem of het oppervlaktewater. Verder is het van belang, zoals ook uit het begrip doelmatig blijkt, dat de gemeentelijke taak het karakter heeft van een inspanningsverplichting. Bij de invulling van haar taak heeft de gemeente dan ook voldoende beleidsvrijheid om, afgestemd op de lokale problematiek, een integrale afweging te maken hoe om te gaan met het afvloeiende hemelwater. Gemeenten moeten bepalen in welke situaties dit redelijkerwijs kan. Als de particulier (burger of bedrijf) heeft gedaan wat redelijkerwijs van hem verwacht mag worden, treedt de gemeentelijke zorgplicht in werking. De nieuwe regelgeving, in dit verband zijn ook de nieuwe lozingsregels voor afvalwater van belang, beschouwt hemelwater in principe als schoon genoeg om zonder behandeling in het milieu te worden teruggebracht. Gemeenten kunnen eventueel per maatwerkvoorschrift of verordening nadere eisen stellen Zorgplicht grondwater Art. 3.6 van de Waterwet regelt de gemeentelijke grondwaterzorgplicht. Veel stedelijke gebieden worden geconfronteerd met grondwaterproblemen als gevolg van een voor de gebruiksfunctie te hoge of te lage grondwaterstand. Een nieuwe taak voor de gemeenten behelst een zorgplicht om dergelijke problemen aan te pakken. Zij krijgen de taak om, mits doelmatig, maatregelen te treffen. Het gaat daarbij om waterhuishoudkundige maatregelen die mede de verwerking van het ingezamelde grondwater omvatten. De gemeentelijke zorgplicht begint dan ook bij de perceelgrens ofwel daar waar de openbare ruimte begint. De zorgplicht voor grondwater is geen zorgplicht om grondwater in te zamelen of een grondwaterstand te garanderen. De gemeente heeft een loketfunctie, dat houdt in dat gemeente grondwaterproblemen communiceren met waterschap en provincie. Zo kan de gemeente bezien of via oppervlaktewaterbeheer de problemen met grondwater kunnen worden verholpen. De gemeentelijke grondwaterzorg begint waar de verantwoordelijkheid van provincie en waterschap ophoudt. Samenwerking met waterschap en provincie is hierbij een sleutelbegrip.

19 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 18 Tot de maatregelen kan, wanneer dit doelmatig is, ook door de gemeente aanleggen en beheren van een ontwateringsstelsel behoren waarop het overtollige grondwater vanaf het particuliere terrein kan worden geloosd. Het af te voeren grondwater kan afkomstig zijn van openbaar terrein en van particuliere percelen. Voor de inzameling op particulier terrein is de perceelseigenaar verantwoordelijk. Zo is hij zelf verantwoordelijk voor het waterdicht zijn van de kelder onder zijn woning. Gemeenten moeten uiterlijk in 1 januari 2013 beleid ontwikkeld hebben voor de invulling van de zorgplichten. Van de gemeenten wordt verwacht dat er keuzes worden gemaakt. Het beleid van de gemeente Halderberge met betrekking tot de drie zorgplichten is verwoord in paragraaf 3.4 waarbij vervolgens de doelstellingen met bijbehorende functionele eisen en maatstaven zijn opgenomen. Met de nieuwe zorgplicht heeft de gemeente Halderberge een resultaatsverplichting gekregen gericht op nieuwe grondwaterproblemen. Voor nieuwe problemen veroorzaakt door de gemeente geldt ook een resultaatsverplichting.

20 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Doelen voor de planperiode De rioleringszorg in de gemeente Halderberge dient de volgende doelen (zie ook Leidraad Riolering, module "Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden", ref. 2). Deze is aangepast op basis van de nieuwe rol ten aanzien van het hemelwater en grondwater en sluit goed aan bij het gedachtegoed van de invoering van de verbrede watertaken (paragraaf 3.3). 1. Inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerd stedelijk afvalwater; 2. Doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater; 3. Het voorkomen van overlast of onderlast van de grondwaterstand; 4. Het transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; 5. Ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem, grondwater voorkomen; 6. Zo min mogelijk overlast voor de omgeving veroorzaken. Hierbij is van belang dat de definitie van stedelijk afvalwater ten opzichte van voorheen beter is omschreven, zodat tegenwoordig duidelijk onderscheid wordt gemaakt in (stedelijk) afval- en hemelwater. Stedelijk afvalwater omvat huishoudelijk water of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Hemelwater wordt, zolang het niet in aanraking komt met ander afvalwater of verontreinigingen, niet meer beschouwd als afvalwater. De doelen inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerde stedelijk afvalwater (1) en doelmatige verwerking en inzameling van afvloeiend hemelwater (2) hebben betrekking op de splitsing van de algemene zorgplicht van de gemeente in een afzonderlijke zorgplicht voor afval-, hemel- en grondwater. De zorgplicht voor stedelijk afvalwater is een resultaatsverplichting. Al het vrijkomende stedelijke afvalwater dient binnen in gemeentelijk grondgebied te worden ingezameld. De wettelijke verplichting om afvalwater in te zamelen bestond voorheen ook al en is opgenomen in de wet Milieubeheer. De gemeente Halderberge heeft een aantal van de panden in het buitengebied welke voorheen rechtstreeks loosden op bodem en/of oppervlaktewater op de drukriolering aangesloten. Voor 112 panden waarvoor de kosten van aansluiting te hoog uitvielen, zijn alternatieven aangelegd in de vorm van een IBA-systeem, gierkelder of septic-tank (eigendom en beheer gemeente, gebruikers betalen vergoeding op het niveau van rioolheffing). In principe wordt bij in- en uitbreidingen altijd riolering aangelegd, tenzij aansluiting op de riolering niet doelmatig is. Dit zal voor elke situatie opnieuw moeten worden beoordeeld. Om het stedelijke afvalwater te kunnen inzamelen en transporteren moeten de buizen, putten, etc. in goede staat zijn. Het rioolstelsel en alle onderdelen dienen vanuit het oogpunt van goed functioneren bedrijfszeker te zijn. In de planperiode zal vervanging op basis van inspectie plaatsvinden. Vervanging na 2014 is op basis van levensduur berekend. De zorgplicht voor hemelwater waar doel 2 een doelmatige verwerking en inzameling van het afvloeiend hemelwater (2) aan gekoppeld is, heeft het karakter van een inspanningsverplichting. Dit houdt in dat de gemeente daar waar redelijkerwijs nodig is hemelwater dient in te zamelen en te verwerken. De particulier krijgt in de wet nadrukkelijk een eigen verantwoordelijkheid.

21 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 20 Het afkoppelen van het op het gemengde stelsel aangesloten verhard oppervlak is een methode om de realisatie van de zorgplicht voor hemelwater te realiseren. Door de toepassing van gescheiden rioolstelsels en het gevoerde afkoppelbeleid in de laatste jaren, is bijvoorbeeld in Bosschenhoofd al sprake van gescheiden inzameling en verwerking van stedelijk afvalwater en hemelwater. Ook bij reeds geplande rioolvervangingen en om te voldoen aan de basisinspanning zal op diverse locaties grootschalig verhard oppervlak afgekoppeld worden. Binnen de planperiode zal bij 50% van de geplande rioolvervanging, daar waar doelmatig mogelijk, het verhard oppervlak worden afgekoppeld. Verdergaande ontvlechting brengt hoge kosten met zich mee, zowel voor de aanleg als ook voor het beheer en onderhoud van het stelsel. De kosten voor het realiseren van een verdere ontvlechting, om te voldoen aan de basisinspanning, zullen separaat in dit VGRP worden weergegeven. Voor de gemeente Halderberge bestaat er op dit moment geen noodzaak en geen verplichting om tot een verdere ontvlechting in het bestaand stedelijk gebied over te gaan. Ten aanzien van de rol van de particulier geldt dat in bepaalde delen binnen de gemeente Halderberge hemelwater redelijk tot goed te infiltreren is in de ondergrond (met uitzondering van Bosschenhoofd dit is een grondwaterbeschermingsgebied). Hierbij wordt verwezen naar de geohydrologische situatie van de gemeente Halderberge, die nader is omschreven in paragraaf 4.2. Percelen met een voldoende ruime tuin zouden in principe zelf hun afvloeiend hemelwater kunnen verwerken. Niet in alle gevallen zal het voor de perceelseigenaar van bestaande bouw eenvoudig zijn het afvloeiend hemelwater zelf te verwerken. Hij zal op eigen terrein naast een hemelwaterstelsel ook een infiltratievoorziening aan moeten leggen, wat een aanzienlijke investering kan vergen. In plaats van het verwerken van hemelwater op eigen terrein, kan de gemeente gescheiden aanlevering van hemelwater en afvalwater door perceeleigenaren afdwingen. Dit is redelijk als de gemeente ook zelf een afzonderlijk systeem voor afvloeiend hemelwater aanlegt. Bij nieuwbouw en uitbreiding van het verhard oppervlak is afkoppelen en een gescheiden afvoer van hemelwater en stedelijk afvalwater verplicht. Hemelwater wordt zoveel mogelijk geïnfiltreerd of zo nodig na lokale zuivering afgevoerd naar het oppervlaktewater binnen of in de omgeving van het plangebied. De kosten voor zuiverende voorzieningen worden conform het principe de vervuiler betaald gedekt. Het derde doel Het voorkomen van overlast of onderlast van de grondwaterstand (3) is een nieuw doel dat specifiek gericht is op het grondwater. Dit doel vormt de invulling van de zorgplicht voor het grondwater. De ruime omschrijving van dit doel is noodzakelijk omdat de oorzaken en oplossingen van grondwaterproblemen liggen op het grensvlak van stedelijk waterbeheer en ruimtelijke ordening. Op eigen terrein heeft de burger nadrukkelijk zelf een verantwoordelijkheid om het grondwaterprobleem op te lossen en te voorkomen. De gemeente stelt zich tot doel de burger het mogelijk te maken deze verantwoordelijkheid te nemen. Dit zal voornamelijk bestaan uit het bieden van advies en (personele) ondersteuning door het instellen van een grondwaterloket. De gemeente heeft een regisseursrol. Deze regisseursrol houdt in dat de gemeente eventuele meldingen zal moeten onderzoeken om na te kunnen gaan of er daadwerkelijk sprake is van een structureel grondwaterprobleem en om na te gaan welke partij daarvoor aanspreekbaar is.

22 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 21 Om beter voorbereid te zijn op eventuele calamiteiten wordt in de planperiode in eigen beheer een calamiteitenplan opgesteld. In dit calamiteitenplan wordt opgenomen hoe wordt gehandeld bij incidenten waarbij de riolering betrokken is. Dit betreft incidenten die zowel het milieu bedreigen als incidenten die de volksgezondheid, de veiligheid of het goed functioneren van het afvalwatersysteem bedreigen. Het opstellen van het plan wordt afgestemd met de diverse partners in de waterketen. Als voorlopige definitie voor grondwater over- of onderlast wordt gehanteerd dat er sprake moet zijn van een afwijkende grondwaterstand t.o.v. de gemiddelde grondwaterstand, die meer dan 14 dagen duurt, waardoor financiële schade optreedt. Gedurende de looptijd van dit VGRP wordt dit verder uitgewerkt. Binnen de gemeente Halderberge zijn met de huidig beschikbare kennis geen acute grondwaterproblemen. Wel zijn er een drietal locaties met bemaalde drainage (zie bijlage 5). Dit neemt niet weg dat de zorgplicht van het grondwater in dit nieuwe VGRP is ingebed. Het in beeld brengen van eventuele problemen vormt een belangrijke doelstelling voor dit VGRP. Met ingang van 2010 dient de gemeente in samenwerking met het waterschap een (grond)waterloket te worden opgezet. Het doel transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt (4) heeft betrekking op het transport van het stedelijk afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) en een goede verwerking van hemel- en grondwater. Voor het transport moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water door de riolen onder vrijverval naar het gemaal of uitlaat binnen een bepaalde tijd kunnen afstromen. De voorzieningen mogen ook niet te vervuild zijn met zand of andere onrechtmatigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het stedelijk afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker zijn. Dit doel heeft ook betrekking op wateroverlast tijdens regen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen moet de riolering als totaal voldoende afvoercapaciteit hebben. De verwerking van het hemelwater kan op verschillende manieren plaatsvinden: ondergronds transport via buizen, bovengrondse afvoer via de weg en de berm, door berging op straat en lozing in de bodem. Combinaties zijn ook mogelijk. In alle gevallen zal de afvoercapaciteit van de voorziening toereikend moeten zijn om het aanbod van hemelwater bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd in buitengewone omstandigheden. De capaciteit van het (hemelwater)riool dient voldoende te zijn om een theoretische neerslaggebeurtenis met een herhalingstijd van één maal per twee jaar af te voeren, zonder dat dit leidt tot water op straat met wateroverlast tot gevolg. In het kader van de klimaatontwikkeling worden de gevolgen van een bui, eenmaal in de 10 jaar in de basisrioleringsplannen in beeld gebracht. Om ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater te voorkomen (5) worden onder andere door het waterschap eisen gesteld. Het betreffen de eisen aan de vuiluitworp uit de riolering naar oppervlaktewater en lekkage naar bodem en grondwater. Hiervoor moet aan de bassinspanning voldaan worden en het waterkwaliteitsspoor gevolgd worden. zo min mogelijk overlast voor de omgeving (in de breedste zin van het woord) (6) heeft betrekking op overlast door het uitvallen van gemalen, stank, instortingen van slechte riolen met mogelijke wegverzakkingen, overlast voor burgers en bedrijven door werkzaamheden aan de riolering.

23 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Samenwerking met andere overheden en relatie met andere plannen Optimalisatie Afvalwater Studie Bath van o.a. de gemeente Halderberge Waterschap Brabantse Delta heeft het initiatief genomen om samen met gemeenten optimalisatiestudies uit te gaan voeren. Met als voornaamste motief de inzameling, het transport en het zuiveren van afvalwater op een duurzame wijze en tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten uit te voeren. In dit programma wordt gestreefd naar kostenbesparing in de afvalwaterketen door middel van permanente samenwerking tussen waterschap en gemeenten. Belangrijk onderdeel van het programma is het uitvoeren van een aantal optimalisatiestudies, die het vertrekpunt kunnen vormen voor blijvende samenwerking. De Optimalisatie Afvalwater Studie is een studie naar de samenhang binnen het afvalwatersysteem RWZI Bath (rioolwaterzuivering, riolering en overstorten), met als voornaamste doel het onderzoek of de inzameling, het transport en het zuiveren van afvalwater op een duurzame wijze en tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten kunnen worden uitgevoerd. Een geactualiseerd gemeentelijke BRP op basis van (her)inventarisatie van verhard oppervlak bevat alle noodzakelijke rioleringsgegevens en kosteninformatie om een OAS uit te kunnen voeren. De maatregelen en kosten uit het BRP om te kunnen voldoen aan de basisinspanning vormen de referentie van elke gemeente. De OAS Bath zal uitgevoerd worden. De startbijeenkomst heeft reeds plaatsgevonden en de verdere uitwerking is in voorbereiding. Een van de doelen van de OAS Bath is dat de riolering zodanig functioneert dat de waterbergingsopgave in het kader van de stedelijke afvalwateropgave is gerealiseerd en wateroverlast minimaal plaatsvindt. Het schone hemelwater blijft zoveel mogelijk buiten de (afval)waterketen. Daartoe neemt het afkoppelen van hemelwater en infiltreren in de bodem een belangrijke plaats in. De trits bergenvasthouden-afvoeren is daarbij leidend. En ander doel is het terugdringen van de emissie uitstoot en vervolgens voldoen aan de emissie eisen. Ook het voldoen aan de basisinspanning is een doel. Figuur: Voorkeursvolgorde vasthouden (figuur 1) bergen (figuur 2) afvoeren (figuur 3)

24 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Grondwatermeetnet In stedelijk gebied is vaak sprake van een sterk variërende grondwaterstand. Om bij verschillende projecten of bij vragen of problemen over voldoende grondwaterstands informatie te kunnen beschikken is een goed functionerend grondwatermeetnet noodzakelijk. Met behulp van een grondwatermeetnet kan belangrijke input worden verstrekt voor bijvoorbeeld bouwwerkzaamheden en het signaleren van grondwateroverlast of -onderlast. Tevens kunnen beleidsplannen worden afgestemd op deze specifieke informatie. De gemeente Halderberge heeft samen met acht andere gemeenten door Deltares een grondwatermeetnet laten opstellen. Dit grondwatermeetnet wordt in eind 2010 of begin 2011 gerealiseerd. Ook bij de realisatie van het grondwatermeetnet wordt samengewerkt met de gemeenten Roosendaal, Bergen op Zoom, Moerdijk, Geertruidenberg, Zundert, Rucphen, Gilze en Rijen en Etten-Leur Bestuurlijk convenant samenwerking afvalwaterketen De gemeente Halderberge heeft in maart 2010 het bestuurlijk convenant samenwerking afvalwaterketen ondertekend. Dit is de nieuwste variant waarin een bestuurlijke samenwerking op het gebied van afvalwaterketen is vastgelegd. De Optimalisatie Afvalwater Studie maakt onderdeel uit van dit bestuurlijke convenant. Er wordt een samenwerking opgestart om met name kennis met elkaar uit te wisselen. Daarnaast zal er door samenwerking een impuls gegeven kunnen worden aan innovatie, onderzoek en communicatie. Ook de uitwisseling van personeel tussen verschillende gemeenten kan hierbij gerealiseerd worden Het Gebiedsplan Brabantse delta Het gebiedsplan omvat voor de volgende maatregelen: Vergroten regionale waterberging Hoevense Beemden middels aankoop, inrichting en beheer; Hydrologisch herstel Ecologische hoofdstructuur (EHS) Gastels Laag, Hoevense Beemden, Polder Oudenbosch, Poldersdijk: vasthouden gebiedseigen water, vermindering onttrekking, infiltratie, blauwe diensten; Verbetering grondwaterkwaliteit middels bedrijfsgericht beschermingsplannen pompstation Seppe; Waterbodemsanering Mark / Dintel / Vliet systeem. De maatregelen worden door Waterschap Brabantse Delta uitgevoerd en hebben geen invloed op de kosten van de gemeente Halderberge Gemeentelijke rol bij Kaderrichtlijn Water Het stroomgebiedbeheersplan is vastgesteld en vanaf 2010 moet dit plan structureel zijn opgenomen in gemeentelijke plannen en de begroting. De uitvoering moet in 2012 gestart zijn en in 2015 (uitloop: 2027) moeten de doelen gerealiseerd zijn. Indien bouwplannen in grondwaterbeschermingsgebieden worden ingediend worden deze getoetst aan provinciaal beleid (o.a. materiaalgebruik). Halderberge heeft te maken met het KRW waterlichaam Mark en Vliet. Voor de doelen, maatregelen en termijnen wordt verwezen naar het stroomgebiedbeheerplan.

25 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Milieubeleidsplan De gemeente Halderberge heeft op 8 oktober 2009 Milieubeleidsplan vastgesteld. Het plan bevat de doelstellingen van het milieubeleid en de daarbij behorende uitvoeringsmaatregelen. De doelstellingen in het milieubeleidsplan zijn: Tabel: doelstellingen milieubleidsplan Doel Bevorderen waterkwaliteit Doelmatige inzameling en transport van afvalwater Voorkomen waterverspilling en verontreiniging door bedrijven Realiseren Ecologische Verbindingszones langs waterlopen Water in RO Actualisatie water-, bagger en rioleringsplannen Indicator Basisinspanning/waterkwaliteitsspoor Voorkomen ongewenste lozingen Afkoppelen van schone verharding Toetsing onderzoek + maatregelen, opstellen en handhaven watervoorschriften Watertoets Als aanvullend speerpunt is het duurzaam onkruidbeheer op verhardingen opgenomen. Volgens de milieubarometer van de Stichting Milieukeur zijn er drie certificatieniveaus, te weten brons, zilver en goud. Gemeente Halderberge streeft naar brons in 2010 en zilver in Aan deze doelstellingen wordt de komende planperiode waar mogelijk invulling gegeven. Een aandachtspunt is de ambitie om in % van de schone verhardingen van het bestaande gemengde rioolstelsel af te koppelen. De haalbaarheid van deze ambitie dient bij de evaluatie van het Milieubeleidsplan worden getoetst Integrale Gebiedsanalyses 20 mei 2009 is de Integrale Gebiedsanalyse (IGA) Hoevense Beemden vastgesteld. Waterschap Brabantse Delta streeft naar een robuust watersysteem en een optimale inrichting van het watersysteem voor de functies in het plangebied Hoevense Beemden. Een IGA is een analyse van het gebied en geeft aan waar knelpunten aanwezig zijn en welke mogelijke maatregelen getroffen kunnen worden. Een IGA is niet gedetailleerd genoeg om wateroverlastknelpunten mee door te kunnen rekenen. Daarom is voor de Hoevensche Beemden een vervolgstudie uitgevoerd door Nelen & Schuurmans. Hieruit zijn maatregelen gekomen voor de korte en lange termijn. Uit de IGA volgt onder andere dat in het stedelijk gebied de belangrijkste knelpunten vanuit de NBW-norm in Oudenbosch en lokaal in Oud-Gastel en Stampersgat voorkomen. De korte termijn maatregelen zijn reeds grotendeels uitgevoerd.

26 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 25 4 HUIDIGE SITUATIE EN TOETSING 4.1 Verkenning omgeving De gemeente Halderberge ligt in West-Brabant en is een gemeente met bijna inwoners. De gemeente bestaat uit 5 kernen: Oudenbosch, Hoeven, Oud Gastel, Bosschenhoofd en Stampergat. De gemeente is gelegen in de driehoek Roosendaal, Etten-Leur en Moerdijk. Er zijn diverse bedrijfsterreinen zoals Korenweide bij de kern Oud Gastel, De Gorzen aan de noordzijde van Oudenbosch, kleinschalig bedrijventerrein aan de oostkant van Hoeven en het nieuwe grootschalige bedrijventerrein Borchwerf 2 dat voor een groot deel op grondgebied van Halderberge wordt ontwikkeld. Kenmerken gemeente: Aantal inwoners: Oppervlakte (km 2 ): 74, Geohydrologische situatie De gemeente Halderberge ligt wat betreft de grondwatersituatie op een bijzondere locatie, namelijk op de overgang van een relatief hooggelegen zandgebied (4-8 meter +NAP), met hoofdzakelijk infiltrerend hemel- en grondwater, naar een laaggelegen poldergebied ( 0 tot 1 meter -NAP) met kwel. Langs de Mark ligt een smalle strook, relatief hoog gelegen (1,2 tot 1,3 meter +NAP), boezemland. In de opbouw van de ondergrond in het centrum van Oudenbosch bevindt zich direct onder maaiveld een ca. 25 meter dikke leem/klei laag. Dit veroorzaakt locaal een slechte natuurlijke drainage van ondiep grondwater. In Hoeven is een ondiepe ligging van veen- en kleilagen. De dikte en verspreiding kan locaal sterk verschillen. Het noordelijke deel van de gemeente Halderberge is relatief laag gelegen en hier is meestal sprake van een kwelsituatie. Uitlopers van het kwelgebied komen voor in andere relatief laag gelegen delen in de gemeente (oude riviergeulen): ten westen en zuiden van Oudenbosch, het oostelijk deel van Oud-Gastel en langs de oostgrens van de gemeente. In het zuiden van het gebied is, rondom het drinkwater pompstation Seppe, sprake van een infiltratiesituatie. De gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) rond Oudenbosch, Oud-Gastel, Hoeven en Stampersgat is ondieper dan 80 cm - maaiveld. Deze GHG bepaalt in belangrijke mate de mogelijkheid om te kunnen infiltreren. In de buitengebieden rond alle kernen gelden ook ondiepere grondwatertrappen In de kern van Bosschenhoofd ligt de GHG voornamelijk dieper.

27 Parklaan 15 te Oudenbosch blad grondwaterbescherming Het grondwaterbeschermingsbeleid heeft het doel de bodem en het grondwater rondom waterwinningen een zodanige bescherming te bieden dat het op te pompen grondwater na een simpele zuivering (beluchting en zandfilter) geschikt is als drinkwater. In Halderberge is één grote drinkwaterwinning, gelegen in Seppe, waar onderstaande bepalingen gelden. Een groot gedeelte van het beschermingsgebied wordt gevormd door de Rucphense Bossen, zie onderstaande afbeelding. Afbeelding: Locatiekaart grondwaterwingebied Seppe (bron: Provincie Noord-Brabant) Om het grondwater te beschermen zijn verschillende zones gedefinieerd: het waterwingebied, direct rond de winputten (de 60-dagenzone); de beschermingszone (het gebied tussen de 60-dagengrens en de 25 jaarsgrens); een boringsvrije zone (bij diepere winningen). Binnen het grondwaterbeschermingsgebied kunnen op basis van het grondwaterbeschermingsplan ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen worden geweerd en gelden strengere milieuregels. Er zijn eisen ten aanzien van het infiltreren van afgekoppeld water binnen het grondwaterbeschermingsgebied. Direct infiltreren in de bodem via bijvoorbeeld kratten is niet toegestaan, onder voorwaarden is oppervlakkige infiltratie via een bodempassage wel toegestaan.

28 Parklaan 15 te Oudenbosch blad (Stedelijk)afvalwater In bijlage 3 is een overzicht van het totale rioleringssysteem van de gemeente Halderberge in onderdelen weergegeven Nog niet-aangesloten bebouwing Het gemeentelijk beleid is gericht op het voorkomen van ongezuiverde lozingen van afvalwater in de bodem of op het oppervlaktewater. De aanleg van riolering in het buitengebied is afgerond. (De huidige situatie voldoet aan de maatstaf dat er geen ongezuiverde lozingen van afvalwater plaatsvinden.) Afvoer en behandeling van afvalwater Inzameling en transport van het stedelijk afvalwater in de kernen vindt veelal plaats middels de vrijvervalriolering. De belangrijkste kenmerken van de vrijvervalriolering zijn op peildatum oktober 2009: Het geproduceerde stedelijk afvalwater wordt ingezameld en getransporteerd naar één rioolwaterzuivering Bath. De totale lengte vrijvervalriolering in de gemeente Halderberge bedraagt 142,7 km en kan onderverdeeld worden in: o Gemengde riolering 111,4 km o Gescheiden stelsel HWA 11,7 km o Gescheiden stelsel DWA 11,4 km o Verbeterd gescheiden stelsel HWA 4,1 km o Verbeterd gescheiden stelsel DWA 4,1 km In het vrijvervalstelsel zijn circa 3520 inspectieputten aanwezig. Drieëntachtig interne en externe overstorten (zie bijlage 4). Het aantal straat- en trottoirkolken bedraagt circa 9775 stuks. In de gemeente Halderberge komen geen risicovolle overstorten voor. Grafiek: Jaar van aanleg met lengte in meters

29 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Gemalen Op diverse plaatsen wordt het stedelijk afvalwater verpompt. Het aantal gemalen bedraagt in totaal 59 stuks Riolering Buitengebied In het buitengebied van de gemeente Halderberge liggen een groot aantal verspreide panden. Deze panden zijn middels een drukriolering en IBA s aangesloten op de riolering. Vanuit doelmatigheid wordt hierbij alleen afvalwater ingezameld. Voor het hemelwater dienen de perceeleigenaren zelf zorg te dragen. De totale lengte persleidingen in de gemeente Halderberge bedraagt 72,2 km en kan onderverdeeld worden in: o Persleiding Drukriolering 63,5 km o Persleiding Gemalen 8,7 km Er is een totaal aantal van 490 drukriolering pompputten aanwezig; Daarnaast zijn een aantal panden voorzien van een IBA (58 panden IBA-IIIa en 41 panden IBA klasse 1, zie bijlage 6) Toestand van het rioleringsstelsel (kwalitatieve toestand) De gemeente Halderberge beschikt vanaf 2000 over betrouwbare inspectiegegevens van de vrijvervalriolering. Vanaf 2008 wordende inspectiegegevens verzameld middels Infra Viewer. In totaal is 64% van het vrijvervalstelsel vanaf 2000 geïnspecteerd. Cirkeldiagram: Groen geïnspecteerd, grijs nog te inspecteren Inzicht in de toestand van de aanwezige voorzieningen is een belangrijke voorwaarde voor een effectief rioleringsbeheer. Een middel om inzicht te krijgen in de toestand is het inspecteren van de voorzieningen. Voor de vrijverval riolering heeft de gemeente een structurele werkwijze voor het frequent inspecteren in combinatie met het reinigen van de riolen.

30 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 29 Op basis van de Infra Viewer worden de inspectieresultaten zichtbaar gemaakt in een plattegrond van het rioolstelsel. Dit is een systeem gebaseerd op het Kwaliteit Indicatie Cijfer, kortweg KIC. Door middel van een viertal kleuren, groen, geel, rood en donkerrood wordt dit gevisualiseerd. Het KIC cijfer wordt per streng berekend aan de hand van de toestandsaspecten die zijn opgenomen in het SUFRIB bestand van de inspectie. Voor iedere relevante waarneming is een weegfactor opgesteld. Uiteindelijk bepaald de som van de gewogen schades, gedeeld door de lengte van de streng de KIC waarde. Indien in een streng geen schades aanwezig zijn wordt de KIC waarde dus 0. Een streng met een KIC waarde groter dan 0,6 wordt als slecht gedefinieerd. Op basis van de KIC waarde kan snel een indicatie gekregen worden voor de kwaliteit van de riolering. De KIC gegevens kunnen worden gebruikt voor: Snelle reactie op vragen van collega s en burgers (hoe is de kwaliteit van de riolering aldaar?) Hulpmiddel bij het programmeren van werkzaamheden Informatievoorziening richting het bestuur Input voor het VGRP Een KIC waarde van 0-0,2 is goed. Een KIC waarde van 0,2-0,4 is redelijk. (groen) (geel) Een KIC waarde van 0,4-0,6 is slecht. (rood) Een KIC waarde groter dan 0,6 is zeer slecht. (donkerrood) De KIC waarde is een globale indicatie voor de kwaliteit van de riolering. Als er een hoge KICwaarde wordt waargenomen dient er nog ingezoomd te worden naar de kwaliteit van de gehele rioolstreng. In minder dan 1% van de geïnspecteerde riolen is er sprake van een slechte plek in de streng, die op korte termijn ingrijpen noodzakelijk maakt. Vervanging van de gehele streng is niet altijd aan de orde, een plaatselijke reparatie is hierbij ook denkbaar. Voor de overige riolen waar een lage KIC waarde is aangegeven betekend het dat de toestand in deze riolen moet worden gevolgd. Direct ingrijpen is niet noodzakelijk. Voor de overige voorzieningen, zoals gemalen of drukriolering, wordt tweemaal per jaar een inspectieronde uitgevoerd. Indien een voorziening of onderdelen ervan slecht zijn worden deze vervangen. Hiervoor is geen vergelijkbaar registratiesysteem in gebruik als voor de vrijvervalriolering. De inspectieresultaten worden vastgelegd in inspectierapporten. Zeer slechte riolen, KIC groter dan 0,6 Voor de riolen die als zeer slecht zijn geclassificeerd is nagegaan of de riolen al vervangen zijn. In totaal is 544 meter rioolstreng als zeer slecht geclassificeerd. Extrapolatie van de inspectiegegevens leidt tot een totale lengte aan rioolvervanging van 854 meter.

31 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 30 Op basis van de inspecties komen de volgende straten in aanmerking voor rioolvervanging: - Fabrieksstraat, Stampersgat, 68 meter Ø 300mm; - Bernhardstraat, Oud Gastel, 72 meter Ø 300mm; - Mgr. Meeuwissenstraat, Oud Gastel 107 meter ei-buis 300/450mm. (De noodzaak van deze vervanging is afhankelijk van de bovengrondse plannen met betrekking tot herinrichting) De overige 607 meter rioolvervanging, uitgaande van een totaal van 854 meter minus de bovengenoemde vervangingen worden ingepland. De gemiddelde riooldiameter in de rioolinspecties is 422 mm. Voor de kostenramingen is uitgegaan van een gemiddelde diameter van 400 mm. Voor de (verbeterd) gescheiden stelsels gaan we er vanuit dat deze gedurende deze planperiode nog niet aan vervanging toe zijn. Slechte riolen, KIC tussen 0,4 en 0,6 In totaal is er 2300 meter riolering met een KIC cijfer tussen de 0,4 en de 0,6. Van deze lengte wordt de helft tijdens de planperiode vervangen. In zijn totaliteit gaat dit om meter rioolvervanging Functioneren van de voorzieningen Inzicht in het functioneren van de riolering kan worden verkregen door het uitvoeren van onderzoeken, zoals berekeningen of meten aan de riolering. In het verleden zijn in het kader van de basisinspanning onderzoeken uitgevoerd. De afgelopen planperiode zijn de grootste knelpunten in het hydraulisch functioneren in het watersysteem van de gemeente Halderberge aangepakt. Er zijn nog locaties binnen de gemeente Halderberge die gevoelig zijn voor wateroverlast bij hevige neerslag. Aan de hand van metingen is geconstateerd dat er lokaal verschillen bestaan tussen theoretisch en werkelijk systeemgedrag. Waar mogelijk wordt bij het actualiseren van de BRP s theoretisch en werkelijk systeemgedrag een vergelijking gemaakt aan de hand van praktijkmetingen Milieutechnisch beheer De gemeente Halderberge voldoet op dit moment nog niet geheel aan de basisinspanning. Een aantal maatregelen om te voldoen aan de basisinspanning zijn uitgevoerd. De belangrijkste nog uit te voeren maatregelen vanuit de vigerende BRP s om te voldoen aan de basisinspanning zijn benoemd in paragraaf 2.2 evaluatie BRP s. In de komende planperiode worden mogelijke knelpunten voor het voldoen aan het waterkwaliteitsspoor nader onderzocht en daar waar mogelijk opgelost Overlast Waar mogelijk streeft de gemeente Halderberge ernaar om rioleringswerkzaamheden af te stemmen met werkzaamheden in de openbare ruimte.

32 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Hemelwater Verwerking van hemelwater Het huidige hemelwaterbeleid bij nieuwbouw, zoals verwoord in het GRP , is erop gericht zo min mogelijk relatief schoon hemelwater naar de RWZI af te voeren. Bij nieuwbouw wordt daarom een rioleringssysteem aangelegd waarmee schoon hemelwater gescheiden wordt afgevoerd. De voorkeur gaat uit naar een gescheiden stelsel, waarbij het hemelwater binnen het plangebied wordt opgevangen en verwerkt. Alleen indien verwerking ter plaatse niet mogelijk is wordt gedoseerd afgevoerd naar oppervlaktewater. Het uitgangspunt is waterneutraal bouwen. Dit houdt in dat de wateropgave bij nieuwbouw niet mag toenemen. Welke bouwmaterialen wel en niet mogen worden toegepast met het oog op verontreiniging van afstromend hemelwater kan worden vastgelegd in de bouwvergunning. Het huidige beleid gaat er vanuit dat de inzameling van hemelwater van alle percelen, met uitzondering van de percelen op de drukriolering of een eigen IBA, ook in de toekomst blijft plaatsvinden. De gemeente Halderberge heeft op dit moment geen aansluitverordening. De wet geeft de gemeente Halderberge de mogelijkheid om een aansluitvergunning op te stellen om de kwaliteit van het afstromend hemelwater daarmee te kunnen beïnvloeden. In de komende planperiode zal deze verordening worden opgesteld Overzicht aanwezige voorzieningen Het hemelwater wordt binnen de gemeente Halderberge voor een deel via een gescheiden rioolstelsel afgevoerd. Op een 5-tal plaatsen binnen de gemeente zijn retentievoorzieningen aangebracht met de mogelijkheid om hemelwater tijdelijk te bergen. Deze voorzieningen zijn terug te vinden in de lijst van de voorzieningen. (zie bijlage 3) Toestand van het rioleringsstelsel (kwalitatieve toestand) De bergings- en retentievoorzieningen zijn aangelegd in de periode vanaf Uit de inspectieresultaten blijkt dat de toestand van de voorzieningen goed is. De bergings- en retentievoorzieningen worden planmatig onderhouden. Waar nodig worden aanvullende maatregelen getroffen om de toestand te verbeteren. De aanvullende maatregelen gebeuren niet planmatig Functioneren van de voorzieningen De voorzieningen voor de inzameling en verwerking van het hemelwater zijn voornamelijk aangelegd in de periode vanaf Hierbij is tijdens de ontwerpfase voldoende aandacht besteed aan het functioneren van de voorzieningen. Voor alle locaties zijn tijdens de ontwerpfase onderzoeken uitgevoerd.

33 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Grondwater Inzicht grondwaterregime De gemeente heeft tot op heden nog geen structurele onderzoeken uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in het grondwaterregime. Op basis van een pragmatische invulling, praktijkervaringen en meldingen van burgers blijken op een aantal locaties binnen de gemeente Halderberge hoge grondwaterstanden voor te komen. In alle andere delen van de gemeente bevindt het grondwater zich op voldoende diepte. Halderberge ligt op de grens van hoog en laag. In het kader van de verbrede zorgplicht gaat de gemeente Halderberge een structureel grondwatermeetnet inrichten. Bij het opstellen van het grondwatermeetnet is er specifiek gekeken naar de noodzakelijke meetpunten. Regulering van het oppervlaktewater beïnvloedt de grondwatersituatie. De provincie is verantwoordelijk voor de vergunningverlening voor de industriële onttrekkingen van grondwater groter dan m 3 /jr., Koude warmte opslag (KWO) en openbare drinkwatervoorziening. Het waterschap is verantwoordelijk voor industriële onttrekkingen kleiner m 3 /jr., beregening, bronbemaling en sanering. In de vergunning kan zij voorschriften voor de beëindiging van de onttrekking opnemen. Grondwaterproblemen kunnen door meerdere factoren worden veroorzaakt. Van invloed zijn bijvoorbeeld de opbouw van de, soms slecht doorlatende, bodem en de daling van de bodem gecombineerd met minder snel dalende oppervlaktewater- en grondwaterstanden. Binnen de gemeentegrenzen wordt een verhoogde grondwaterstand op de lagere delen geconstateerd. De perceelseigenaar is verantwoordelijk voor de goede staat van zijn eigendom. Hij zorgt voor bouwkundige of waterhuishoudkundige voorzieningen op eigen terrein en voor de eigen woning (zoals een waterdichte kelder). De perceelseigenaar kan echter wel voor de grondwateroverlast terecht bij de gemeente. De gemeente geldt als eerste aanspreekpunt (loketfunctie). De gemeente registreert meldingen en zorgt voor een doelmatige aanpak van grondwaterproblemen.

34 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 33 5 DE OPGAVE 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden eisen en maatstaven gekoppeld aan de voorgenomen doelen. De doelen geven de gewenste situatie weer voor het beheer van de bestaande voorzieningen en voor de aanleg van nieuwe voorzieningen. Wat willen we nu en hoe doen we dat? In het algemeen geldt dat in het verleden, maar ook nu nog riolering aangelegd wordt om: de volksgezondheid te beschermen: de aanleg en het beheer van riolering zorgt ervoor dat verontreinigd afvalwater uit de directe leefomgeving wordt verwijderd; de kwaliteit van de leefomgeving op peil te houden: de riolering (met de andere hemelwatervoorzieningen ) zorgt voor het tegengaan van overlast door neerslag in de bebouwde omgeving door naast het afvalwater van huishoudens en bedrijven ook het overtollige hemelwater van daken, pleinen, wegen e.d. in te zamelen en af te voeren; de bodem, het grond- en oppervlaktewater te beschermen: door de aanleg van riolering of individuele afvalwaterbehandelingsystemen wordt de directe ongezuiverde lozing van afvalwater op bodem of oppervlaktewater voorkomen. Vanuit bovenstaande punten zijn doelen voor de gemeentelijke watertaken afgeleid waarmee een duidelijk toetsingskader wordt gecreëerd. In dit VGRP wordt onder riolering verstaan het geheel aan voorzieningen voor de inzameling en transport van afvalwater, hemelwater en grondwater. Concreet omvat de riolering dus objecten als perceel- en kolkaansluitingen, putten, riolen, randvoorzieningen, gemalen, drukriolering, overstorten, persleidingen, maar ook drainage, infiltratie- en retentievoorzieningen voor zover dit geen oppervlaktewater betreft dat in beheer en onderhoud is bij waterschap Brabantse Delta. 5.2 Voorwaarden voor effectief rioleringsbeheer Het beheer van voorzieningen is een beheersvraagstuk. De rioolbeheerder moet een aantal voorwaarden scheppen om een doelmatige inzameling en transport te kunnen realiseren. Wanneer niet aan die voorwaarden wordt voldaan, is een effectief beheer niet mogelijk en kunnen de doelmatigheid van de inzameling en het transport niet worden gewaarborgd. Hier ligt ook de relatie met de eis uit de Wet Milieubeheer dat bekend moet zijn wat er aan rioleringsvoorzieningen aanwezig is en in welke staat zij verkeren. Aan de hand van de inspectiegegevens van rioolinspecties worden kaarten met een kwaliteitsfilter opgesteld. Op basis van die kwaliteitsfilter is er een overzicht van beheersmaatregelen die er voor het geïnspecteerde gebied noodzakelijk zijn. Het rioleringsbeheer dient zo goed mogelijk te worden afgestemd op andere gemeentelijke taken en met particuliere initiatieven. In het VGRP moet de relatie met overige gemeentelijke taken inzichtelijk worden gemaakt. Ook dient de afstemmingsprocedure gevolgd te worden.

35 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 34 Kwaliteit van de leefomgeving en integraal beheer van de openbare ruimte hebben een sterke relatie. Ook in de openbare ruimte staat riolering niet op zichzelf. Maatregelen aan de riolering moeten worden afgestemd op andere maatregelen aan de openbare ruimte om overlast voor burgers en bedrijven te minimaliseren en een efficiënte besteding van middelen te garanderen. Vuil dat niet in het hemelwater komt, hoeft ook niet te worden verwijderd. Denk aan uitlogende bouwmaterialen. De gebruikers van de riolering dienen bekend te zijn en ongewenste lozingen dienen te worden voorkomen. Dit houdt in dat er geen hemelwaterlozingen op drukriool plaatsvinden. Er is een naleving van vergunningen en ook worden de vergunningen actueel gehouden. Er mogen geen illegale lozingen plaatsvinden, niet op een rioleringsstelsel dan wel op het oppervlaktewater. Er dient minstens een maal per 10 jaar een controle op de vergunningen plaats te vinden. Er wordt een actueel bestand van aansluitingen bijgehouden. Om het systeem optimaal te laten functioneren dienen gebruikers voorgelicht te worden over een goed gebruik van het rioolstelsel. Naast alle voorgaande aandachtspunten dient er inzicht te bestaan in de actuele toestand en het functioneren van de voorzieningen. De gemeente Halderberge heeft een klantgerichte benadering. Behandeling van meldingen en een reactie naar de klager dienen tijdig te zijn uitgevoerd. Daarnaast is er een storingsdienst aanwezig die 24 uur per dag bereikbaar is. 5.3 Aanleg van voorzieningen Afkoppelen bij bestaande bebouwing Er zijn binnen de gemeente geen percelen die nog aangesloten moeten worden op (druk)riolering. In de komende VGRP periode zal er voor de bestaande bouw in het stedelijk gebied nog geen nieuwe regelgeving worden opgesteld om een gescheiden afvoer van hemel- en stedelijk afvalwater af te dwingen. Eerst zal worden getracht bij de burgers voldoende draagvlak te creëren om in lijn met de nieuwe wetgeving duurzaam om te gaan met hemelwater. De meest kansrijke locaties om af te koppelen worden in beeld gebracht tijdens een veldinventarisatie. Door overleg en technisch advies vanuit de gemeente wordt geprobeerd de komende jaren ervaring op te doen met het verdergaand afkoppelen (afkoppelkansen). Hiervoor zal in 2012 een hemelwaterstructuurplan worden opgesteld. Bij een toekomstige herziening van dit VGRP kan nieuwe verdergaande regelgeving aan de Raad worden voorgelegd Emissiebeperkende maatregelen De Wet milieubeheer verplicht gemeenten een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) op te stellen. Daarvoor zijn gegevens nodig over het bestaande (afval)watersysteem, maar ook over de plannen voor de toekomst voor het betreffende systeem. Deze gegevens worden doorgaans gehaald uit een basisrioleringsplan (BRP), dat het functioneren van de voorzieningen voor alle gemeentelijke watertaken beschrijft. Hoewel het BRP geen verplicht plan is, is het wel één van de basisdocumenten bij het opstellen van een GRP. Een BRP geeft alle informatie over de riool- en ontwateringssystemen: de geometrie van het systeem, de bijzondere constructies, maar ook bijvoorbeeld het afwaterend oppervlak.

36 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 35 Het BRP levert ook input voor andere plannen. Denk aan optimalisatiestudies voor het afvalwatersysteem, waterplannen en operationele plannen. Het heeft, naast zijn functie als informatiedrager, in de loop der jaren ook een functie gekregen als onderbouwing van maatregelen die in het kader van wetgeving noodzakelijk zijn, of die voortvloeien uit in het VGRP geformuleerde strategieën. Binnen de planperiode zullen in 2012 en 2013 de BRP s worden geactualiseerd mede afhankelijk van de resultaten van de OAS studies Stimulering afkoppelen bij rioolvervanging In de gebieden met een bestaand gemengd stelsel wordt het hemelwater ingezameld en getransporteerd door de gemeente. Binnen deze gebieden zijn er echter ook percelen waarbij het hemelwater op een relatief eenvoudige manier op de percelen zelf verwerkt kan worden. De gemeente heeft dit in het verleden reeds gestimuleerd middels een actie regenton. De gemeente gaat door met het stimuleren van duurzaam omgaan met hemelwater op eigen terrein. Daar waar doelmatig wordt er een hemelwaterstelsel aangelegd bij rioolvervanging. Ook het afkoppelen op particulier terrein kan dan (vrijwillig) worden meegenomen. Hierbij geldt dat de doelmatigheid een belangrijk rol speelt Gebieden die retentie afkopen Het hydrologisch neutraal bouwen wordt onderschreven door de gemeente Halderberge. Dit betekent in de praktijk dat projectontwikkelaars daar waar mogelijk en doelmatig hydrologisch neutraal bouwen. Daar waar ruimtebeperkingen zijn of andere beperkingen kan een projectontwikkelaar waterberging kopen op een locatie indien beschikbaar in de omgeving. De gemeente wendt deze financiële middelen aan om de retentie te vergroten Nieuwe aanleg Bij nieuwbouw zal afvalwater en hemelwater gescheiden worden ingezameld. Dan wel door het (verbeterd) gescheiden stelsel, dan wel door het water lokaal te verwerken. Daar waar mogelijk kan eventueel water zichtbaar worden gehouden door het toepassen van bovengrondse afvoer. Dit vergroot de bewustwording van water bij burgers. Het regulier functioneren van een rioolstelsel bij nieuwbouw wordt getoetst met behulp van een ontwerpbui met een herhalingstijd van T=2 jaar (bui L08 van de Leidraad riolering). Met een herhalingstijd van T=2 jaar kan bij een rioolstelsel water op straat optreden. Dit verschijnsel wordt principieel nog niet beschouwd als wateroverlast. Bij water op straat is een onderscheid in 3 verschillende gradaties: - Hinder, kort durend beperkte hoeveelheden water op straat, met een duur in de orde van minuten; - Ernstige hinder, forse hoeveelheden water op straat, ondergelopen tunnels, opdrijvende putdeksels, met een duur in de orde van minuten; - Overlast, langduriger en op grotere schaal water op straat, water in winkels, woningen met materiële schade en mogelijk ook ernstige belemmering van het (economische) verkeer. Bij nieuwbouw wordt ontwerpen op geen water op straat bij bui08 (10 cm waking in het rioolstelsel) Bij bestaand gebied wordt gekeken naar het daadwerkelijk functioneren. Als ernstige hinder of overlast optreedt wordt nagegaan of dit op doelmatige wijze kan worden weggenomen of verminderd.

37 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 36 Voor zowel nieuw als bestaand gebied geldt dat overlast vanuit het rioleringssysteem kan optreden bij zeer hevige neerslag. Door de optredende klimaatwijzigingen neemt de kans op zeer hevige neerslag toe. Bij dergelijke neerslaggebeurtenissen vinden wij water op straat acceptabel, wel worden maatregelen getroffen om schade te voorkomen. Het falen van een watersysteem wordt getoetst op basis van inundatie van gebieden als gevolg van het overvol raken van het systeem met een herhalingstijd van T = 100 jaar. Bij het T= 100 jaar criterium gaat het niet om het regulier functioneren van een watersysteem maar om het falen daarvan. Er is daarbij in principe geen marge zoals bij de riolering in de vorm van de berging van water op straat. Stedelijk afvalwater De nieuwbouwwoningen worden aangesloten op de gemeentelijke riolering. Deze eerste aanleg dient gefinancierd te worden uit de grondexploitatie en staat dus buiten de financiële kaders van dit VGRP. In geval van inbreiding wordt het perceel aangesloten op het bestaande (veelal gemengde) stelsel. Hemelwater. Bij de aanleg van riolering bij nieuwbouw en inbreidingslocaties wordt bewust nagegaan hoe er met hemelwater kan worden omgegaan. Een belangrijk toetsinstrumentarium hierbij is de watertoets, de basis voor de watertoets is vroegtijdig overleg tussen waterschap en gemeente. Hierbij wordt er een voorkeursvolgorde aangehouden wat er met het hemelwater moet gebeuren. Conform landelijk beleid en het beleid van Waterschap Brabantse Delta (waterneutraal bouwen) wordt hierbij de trits Vasthouden-Bergen-Afvoeren aangehouden en voor de technische aspecten wordt aansluiting gezocht bij de uitgangspunten van Waterschap Brabantse Delta (beleidsregels hydraulische randvoorwaarden). Als eerste moet voorkomen worden dat het hemelwater verontreinigd raakt. Om vervolgens de doelstelling waterneutraal bouwen te bereiken zijn compenserende maatregelen nodig. In dit verband worden door gemeente de volgende aanvullende voorwaarden gesteld op de uitgangspunten van waterschap Brabantse Delta (beleidsregels hydraulische randvoorwaarden): 1. alle regenwater wat valt op verhard oppervlak binnen een te ontwikkelen plangebied moet afgekoppeld worden volgens de uitgangspunten van Waterneutraal bouwen. Pas indien dit redelijkerwijs niet van hem kan worden gevraagd heeft de gemeente de taak om het afvloeiende hemelwater verder af te voeren vanaf de perceelgrens van het particuliere perceel; 2. regenwater van afgekoppeld verhard oppervlak dient gescheiden te worden aangeleverd; 3. gemeente bepaalt op welke wijze kan worden aangesloten op het gemeentelijk stelsel; 4. infiltratie- en retentievoorzieningen dienen de instemming van de gemeente te hebben (maatwerkvoorschriften); Bij drukrioleringssystemen is het noodzakelijk dat er in samenwerking met de afdeling Ruimtelijke en Economische Zaken controle plaats vindt, zodat verkeerde aansluitingen zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden. Op dit moment is het zo dat het cluster ruimtelijk beheer de bouwcontroles verzorgt. Achteraf dient ook de controle van de huisaansluiting plaats te vinden.

38 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 37 De lozing van hemelwater op de drukriolering is verboden. De verwerking van het hemelwater dient dan ook door middel van infiltratievoorziening op eigen perceel of lozing op oppervlaktewater te worden gerealiseerd. Ter hoogte van het grondwaterbeschermingsgebied Bosschenhoofd is het verboden om afstromend water van gebouwen en verhardingen op of in de bodem te lozen/infiltreren (omdat dit water schadelijke stoffen kan bevatten). Aan de provincie kan voorgesteld worden om daarom een zuiveringstechnische voorziening aan te brengen. Bij dit voorstel moet aangetoond worden dat het een adequate en duurzame voorziening is. Voor de meeste activiteiten in het grondwaterbeschermingsgebied moet vooraf een melding worden gedaan, waarin wordt aangegeven welke voorzorgsmaatregelen er worden getroffen. De provincie beoordeelt of de maatregelen voldoende zijn. In een deel van Gemeente Halderberge kan hemelwater goed in de grond infiltreren. De Gemeente Halderberge wil in de toekomst de mogelijkheid behouden om in bepaalde situaties om bewoners te verplichten het hemelwater op eigen terrein op te vangen. De regenwaterzorgplicht is dat de eigen verantwoordelijkheid van burger of bedrijf voor het omgaan met hemelwater voorop wordt gesteld. Primair is het bedrijf of de burger aan zet. Als deze het hemelwater in de bodem of het oppervlaktewater kan brengen hoeft de gemeente niets te doen. Pas als dat in redelijkheid niet van de burger of het bedrijf kan worden gevraagd is de gemeente aan zet om het hemelwater in te zamelen. Om dit te stimuleren moet er goed gecommuniceerd worden richting de burger en bedrijven om te informeren en meer bewustwording te creëren over dit onderwerp. Grondwater. Ten aanzien van grondwater zijn bij de aanleg van nieuwbouw twee zaken van belang. - De locatiekeuze en de bestemming van de grond in relatie tot de optredende grondwaterstanden - Voorkomen van grondwateroverlast na afloop van de aanleg. Voor de locatiekeuze en de bestemming van de grond is de watertoets het aangewezen element om toekomstige grondwateroverlast te voorkomen. Een goed geohydrologisch onderzoek ter vaststelling van de grondwaterstanden op de bouwlocatie vormt dan ook een verplicht onderdeel bij het opstellen van een waterparagraaf. Door middel van het goed bouw- en woonrijp maken met aandacht voor grondwater wordt voorkomen dat na realisatie van de nieuwbouw alsnog wateroverlast gaat optreden. Voor de afvoer van grondwater wordt gecontroleerd of bij de aanleg van een nieuwe woonwijk en reconstructies van wegen een drainagesysteem moet worden aangelegd in het cunet.

39 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Geplande activiteiten Resumerend zijn binnen de planperiode de navolgende maatregelen ten behoeve van het verbeteren van hydraulisch functioneren en afkoppelen verhard oppervlak gepland; Opstellen hemelwaterstructuurplan Opstellen basisrioleringsplannen Opstellen verbreed gemeentelijk rioleringsplan Overige planvorming en onderzoek ( Naast de BRP s en VGRP worden adviezen en/of plannen opgesteld t.b.v. beleidsvorming en organisatie van rioolbeheer) Vervangen vrijvervalriolering* Verbeteren hydraulisch functioneren - Bovendonksestraat te Hoeven - Magrietstraat te Bosschenhoofd - Lollestraat te Oudenbosch - Kern Noord Oudenbosch Aanpassen Albanovijver/schaatsvijver *Deze vervangingen zijn gepland op basis van kwaliteit aan de hand van inspectiegegevens. In bijlage 6 is een volledige beschrijving weergegeven van de voorgenomen activiteiten. 5.4 Beheer van bestaande voorzieningen De dagelijkse zorg voor de riolering en grondwater bestaat uit een aantal basisactiviteiten: - Onderzoek; - Beoordelen; - Opstellen van maatregelen; - Uitvoeren van maatregelen. Gegevens zijn voor het rioleringsbeheer van groot belang, evenals de directe toegankelijkheid ervan. Om op adequate wijze de aan de riolering te verrichten maatregelen qua aard en omvang te kunnen bepalen is een overzicht noodzakelijk van de in beheer zijnde voorzieningen. Het bijwerken van de gegevens is geen eenmalige activiteit. Visuele inspectie van vrijvervalriolen om de toestand van de riolen op de langere termijn te bewaken moet structureel plaatsvinden. De inspectie vormt de basis voor de beoordeling van de toestand van de riolen en daarmee voor de te nemen maatregelen zoals onderhoud, reparatie, renovatie en vervanging. Zoals aangegeven is de gemeente Halderberge twee jaar geleden begonnen met het inspecteren en indelen van de inspectieresultaten conform de KIC-methode. Samenvattend met de al eerder uitgevoerde inspectie is inmiddels is 64% van het vrijvervalstelsel geïnspecteerd en de resultaten beoordeeld (14% conform KIC-methode). In de planperiode van het VGRP zal jaarlijks 7% van het stelsel worden geïnspecteerd.

40 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Stedelijk afvalwater Onderhoud Om een goede afstroming van de vrijvervalriolen en minimale emissie naar oppervlaktewater te kunnen handhaven is regelmatig onderhoud nodig. De gemeente hanteert een structurele reinigingsfrequentie voor vrijvervalriool voor gemengdeen DWA stelsels van 1 maal per 5 jaar. Voor de hemelwaterstelsels geldt een frequentie van 1 maal per 10 jaar. Na het reinigen van een deel van de leidingen wordt de leiding geïnspecteerd. De kolken worden tweemaal per jaar gereinigd. Totaal zijn er jaarlijks bijna te reinigen straatkolken. Het riool- en kolkenzand wordt afgevoerd. Gemalen (4x per jaar), technische installatie randvoorzieningen (1x per jaar) en drukrioleringsunits (2x per jaar) worden planmatig onderhouden zodat de bedrijfszekerheid wordt gewaarborgd. Dit onderhoud aan de drukrioleringsunits is uitbesteed aan derden door een onderhoudscontract. De werking van de rioolgemalen en randvoorzieningen is een belangrijk aandachtspunt. Alle gemalen worden bij renovatie of vervanging van de elektromechanische installatie voorzien van telemetrie, zodat de eventuele storingen direct worden doorgezonden. De gemeente Halderberge heeft geen administratief beheersysteem, als in de vorm van een database. De rioleringsgegevens zijn vastgelegd op tekeningen die digitaal beheerd worden. In deze tekeningen is er een directe schakeling naar foto s van de openbare ruimte. Hierdoor kan er visueel gemaakt worden hoe het stelsel in de openbare ruimte is ingepast. Inspectieresultaten van rioolinspecties worden middels het KIC-systeem van InfraViewer opgeslagen en ook visueel weergegeven op tekening. In de toekomst is het streven om gegevensbeheer meer inzichtelijk vorm te geven. In de komende planperiode wordt dit geïnventariseerd wat hiervoor nodig is Reparatie, renovatie en vervanging vrijvervalriolen Om te kunnen voldoen aan de maatstaven is het nodig de riolering op tijd te repareren, te renoveren of te vervangen. Om een goede indruk te krijgen van de te vervangen riolen wordt er gewerkt met de Infra Viewer. De vervangingsplanning van riolen wordt afgestemd op andere activiteiten in de openbare ruimte. Indien op basis van de inspectieresultaten ingrijpen noodzakelijk wordt geacht, wordt er een afweging gemaakt tussen deelreparaties, vervangen of eventueel relinen, dit in overleg met overige afdelingen voor een integrale aanpak.

41 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Reparatie, renovatie en vervanging overige objecten In principe worden de gemalen bij iedere onderhoudsbeurt ook visueel geïnspecteerd. Dit betreft vooral een beoordeling op basis van goede, matige of slechte kwaliteit van (onderdelen) van gemaal of pompunits. Kleine gebreken worden direct verholpen en de benodigde aanpassingen worden aangebracht. Voor vervanging van gemalen en persleidingen is uitgegaan van standaard afschrijvingstermijnen, gebaseerd op ervaringscijfers van de gemeente. Zo functioneren de mechanische en elektrische componenten van een rioolgemaal gemiddeld 15 jaar. Een persleiding zal gemiddeld na 45 jaar moeten worden vervangen Grondwater Inzake de mogelijke grondwaterproblematiek wordt eerst nader onderzoek gedaan naar de grondwaterstanden in de gemeente Halderberge. Daarvoor wordt het grondwatermeetnet opgezet waarbij de meetwaarden doorgegeven worden aan het landelijk meldpunt. Tevens zullen de meldingen met betrekking tot het grondwater bijgehouden worden. Binnen de gemeente zijn er een drietal drainagegemalen waarbij het beheer en onderhoud wordt uitbesteed aan derden. De drainageleidingen worden periodiek doorgespoten om een goede werking te kunnen garanderen. Voor het oplossen van mogelijke grondwateroverlast zijn vooralsnog geen financiële middelen vrijgemaakt Geplande activiteiten en verplichtingen Resumerend zijn de navolgende activiteiten ten behoeve van beheer van de bestaande voorzieningen van het VGRP binnen de planperiode opgenomen: Gedetailleerde inspectie rioolstrengen en inmeten b.o.b. s en putdekselhoogten van vrijverval rioolstrengen t.o.v. N.A.P. Gedetailleerde inspectie rioolputten Reiniging - vrijverval riolering - kolken - kolkaansluitingen - vuilwaterkelders rioolgemaal - pompputten drukriolering - overstorten, duikers en waterlopen - IBA-systemen mechanische onderhoud drukrioleringsunits Onderhoud monitoringssysteem gemalen Mechanisch onderhoud rioolgemalen en mechanische installaties randvoorzieningen Bouwkundig onderhoud rioolgemalen en randvoorzieningen Renovatie rioolgemalen Communicatiekosten gemaalbeheerssysteem, regenmeters, grondwatermeetsysteem en het monitoren van overstorten Stortrecht In bijlage 6 is een volledige beschrijving weergegeven van de voorgenomen activiteiten en verplichtingen.

42 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Meetmethoden Grondwatermeetnet De gemeente gaat in samenwerking met een aantal andere West-Brabantse gemeentes een grondwatermeetnet opzetten (zie paragraaf ). In de gemeente Halderberge zal dit bestaan uit 36 meetpunten. Hiervan dienen 35 meetpunten nieuw geplaatst te worden. Er zal daarnaast één door derden beheerd meetpunt gebruikt worden. In 4 van de 35 nieuw te plaatsen meetlocaties wordt rekening gehouden met een dubbele filterstellling. In de kernen Oudenbosch, Oud Gastel en Hoeven kan in de lager gelegen delen wateroverlast voorkomen. De wijk Albano is gevoelig voor (grond)water overlast. Deze wijk is voorzien van een bemalen drainage. In totaal gaat het om een drietal gebieden in de kern van Oudenbosch waar een drainagestelsel is gelegen, drainagegebied Kom Noord, drainagegebied Spui Noord en drainagegebied Spui Zuid. In bijlage 5 is een kaartje opgenomen met de ligging van genoemde drainagegebieden Overstort metingen In de afgelopen jaren zijn bij 16 overstorten metingen verricht. Bij deze metingen werd de tijdsduur van de overstort bepaald. Aan de hand van de breedte van de overstort is het indicatief volume bepaald. In overleg met het waterschap gaat de gemeente na bij welke overstorten het nog zinvol is om metingen uit te voeren. Dit wordt gedaan aan de hand van de resultaten van de metingen die in de afgelopen periode uitgevoerd zijn. Door maatregelen die getroffen zijn om wateroverlast te verkomen ( gescheiden stelsel en berging) is het mogelijk dat de overstortfrequentie bij bepaalde overstorten is verlaagd, waardoor meten niet meer zinvol is. Dan is het mogelijk de meter op een andere overstort te plaatsen. De komende periode zullen de metingen worden voortgezet Geplande Activiteiten Resumerend zijn de navolgende activiteiten behoeve van de meetmethoden van het VGRP binnen de planperiode opgenomen; Onderhoud automatisering; Controlekosten (Het monitoren van de grondwaterstanden); Opzetten waterloket Opzetten grondwatermeetnet In bijlage 6 is een volledige beschrijving weergegeven van de voorgenomen activiteiten. 5.6 Communicatie Het VGRP zal zowel intern als extern worden gecommuniceerd. Binnen de organisatie zal het VGRP breed worden uitgezet bij de verschillende afdelingen. Communicatie richting burgers zal geschieden door middel van een artikel in de Halderbergse Bode. Daarnaast zal gedurende de planperiode de burger zoveel mogelijk betrokken worden bij de uitvoering van het VGRP. In de komende planperiode zal aandacht besteed worden aan informatievoorziening en bewustwording van de burgers op het gebied van water en riolering.

43 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 42 6 MIDDELEN EN KOSTENDEKKING 6.1 Activiteiten In hoofdstuk 5 is de ambitie ten aanzien van de gemeentelijke watertaken gepresenteerd. Dit hoofdstuk gaat in op de middelen die noodzakelijk zijn om de gewenste activiteiten uit te voeren. In aansluiting op de Leidraad Riolering zijn de activiteiten als volgt ingedeeld: Planvorming, onderzoek en facilitair Maatregelen Onderhoud Om het scenario te realiseren is een goed uitgeruste organisatie met deskundig personeel en materieel nodig. Actueel inzicht in omvang, toestand en functioneren van het areaal is daarbij nodig. Eenmalige activiteiten die nodig zijn om het beoogd kwaliteitsniveau te bereiken. De reguliere activiteiten die nodig zijn voor het feitelijk in stand houden van het areaal. Zoals het reinigen van riolen, onderhoud aan gemalen, kolkenzuigen, stroomkosten gemalen. 6.2 Planvorming, onderzoek en facilitair In de onderstaande tabel staan de op te stellen plannen, uit te voeren onderzoeken en facilitaire activiteiten voor de planperiode met de daaruit voortvloeiende exploitatiekosten. Planvorming, onderzoek en facilitair Omschrijving Opstellen VGRP Actualiseren BRP s Inrichten waterloket Opstellen hemelwaterstructuurplan Belasting Verzekering Perceptiekosten Stortrecht Contributie Overig

44 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Maatregelen In de onderstaande tabel zijn de maatregelen voor de planperiode weergegeven. De hieruit voortvloeiende kapitaallasten zijn opgenomen in het totale kostenoverzicht (zie bijlage 7). Maatregelen Omschrijving Afschr Opzetten grondwatermeetnet 5 jr Albanovijver/schaatsvijver 60 jr Bovendonksestraat te Hoeven 60 jr Margrietstraat te Bosschenhoofd 60 jr Lollestraat te Oudenbosch 60 jr Kern Noord te Oudenbosch 60 jr Afkoppelen verhardoppervlak* 60 jr Vervangen vrijverval riolering* 60 jr * De investeringposten Afkoppelen verhardoppervlak en Vervangen vrijverval riolering worden in het meerjarig kostenoverzicht als één post benoemd." 6.4 Onderhoud In de onderstaande tabel zijn de uit te voeren onderhoudsactiviteiten voor de planperiode weergegeven met de daaruit voortvloeiende exploitatiekosten. Onderhoud Omschrijving Levering aardgas/elektriciteit Kosten waterlevering Overig onderhoud automatisering Reinigen en inspectie riolen Reinigen en inspectie kolken Reinigen vuilwaterkelders gemalen Reinigen pompputten drukriolering Reinigen overstorten Werken voor derden Overig onderhoud Vergoeding schade Telefoonkosten Controlekosten Contributie Toevoeging voorziening groot onderhoud

45 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Personele middelen: te leveren arbeidsinspanning Huidige personeelsformatie De gemeente Halderberge beschikt over eigen personeel voor het uitvoeren van haar gemeentelijke watertaken verdeeld over de binnen- en buitendienst. De binnendienst verzorgt het tactisch en strategisch beheer terwijl de buitendienst als primaire taak heeft het uitvoeren van het dagelijkse beheer. In de gemeente begroting 2010 zijn hiervoor uur opgenomen voor het cluster Civieltechniek en uur voor de Buitendienst hetgeen betekent dat de organisatie beschikt over bijna 2,9 FTE om deze taken uit te voeren. De planvoorbereiding van nieuwe investeringen wordt afhankelijk van de beschikbare tijd in de organisatie intern uitgevoerd dan wel uitbesteedt Benodigde personeelsformatie Aan de hand van de Leidraad Riolering (module D2000) kan globaal worden bepaald wat de benodigde dan wel gewenste personeelformatie dient te zijn. Uitgaande van het inwonerstal van de gemeente Halderberge van ca (bron CBS nov. 2009) is in de Leidraad Riolering bepaald dat voor het beheer, de onderzoeken en maatregelen in de navolgende tabel aangegeven FTE s benodigd zijn. Hierbij moet worden aangetekend dat deze benadering globaal is en onder andere afhankelijk is van de plaatselijke organisatorische situatie en de mate van uitbesteding. Voor de berekening is er van uitgegaan dat investeringen en onderzoek worden uitbesteed. In bijlage 8 is de berekening van de personele middelen bijgevoegd. Tabel personeelsformatie volgens module D2000. Onderdeel FTE Planvorming 0,88 Onderzoek 0,51 Facilitair 0,36 Onderhoud 1,67 Maatregelen 1,03 + Totaal 4,45 Uitgaande van de resultaten van deze berekening geeft bovenstaande tabel een benodigde personeelsbezetting van 4,45 FTE s. Op basis van het bovenstaande en de ervaring in de vorige planperiode, waarin de planning door de personele onderbezetting steeds onder spanning heeft gestaan en de gewijzigde focus als gevolg op de gewijzigde watertaken zullen de huidige beschikbare FTE s van 2,9 worden uitgebreid. Een uitbreiding van de formatie met 1 FTE in plaats van de berekende 1,55 FTE is voldoende. Hiervoor zullen de personeelskosten met worden verhoogd. 6.6 Financiële middelen: kosten Alle in te zetten middelen voor het beheer en onderhoud van het afval, hemelwater en grondwatervoorzieningen dient te worden omgezet naar financiële middelen om de mate van kostendekking te kunnen berekenen. De financiële middelen zijn opgesplitst in exploitatiekosten en investeringskosten.

46 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 45 De exploitatiekosten zijn de kosten voor het instandhouden van het rioolstelsel inclusief de randvoorzieningen, het dagelijks beheer en onderhoud. Deze bedragen zijn jaarlijks benodigd. De investeringskosten zijn de uitgaven voor aanleg, vervanging en verbetering van riolen, gemalen en andere voorzieningen en het actualiseren van het beheersysteem. Deze investeringen worden voor een bepaald jaar gepland en de kapitaalslasten worden in het kostendekkingsplan opgenomen. De investeringskosten van afval, hemelwater, en grondwatervoorzieningen bij nieuwbouwprojecten komen ten laste van de grondexploitatie en vallen buiten dit VGRP. 6.7 Kostendekkingsplan In dit hoofdstuk worden de uitgangspunten en resultaten van het kostendekkingsplan beschreven. In bijlage 7 is een overzicht weergegeven van de berekening van de kostendekkendheid. Allereerst zullen de uitgangspunten worden omschreven Uitgangspunten Bij het opstellen van het kostendekkingsplan wordt rekening gehouden met de richtlijnen uit het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). In de notitie riolering (oktober 2009) van de commissie Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is een aantal richtlijnen geformuleerd op het terrein van de gemeentelijke rioleringstaak. Het VGRP is conform de richtlijnen van het BBV en de richtlijnen genoemd in de notitie opgesteld Planningshorizon Bij de berekening van de rioolheffing is voorheen uitgegaan van een planningshorizon van 60 jaar: 2010 t/m Deze termijn is gekoppeld aan de technische levensduur van de rioleringsobjecten in de gemeente Halderberge. Binnen een periode van 60 jaar zijn alle objecten minimaal één maal vervangen. Het is echter niet reëel om bij het berekenen van de kostendekking uit te gaan van de planningshorizon die gehanteerd werd in het GRP Er kan beter uitgegaan worden van een middellange en in de tijd telkens een jaar opschuivende periode. Bij de berekening van de rioolheffing is in dit VGRP uitgegaan van een planninghorizon van 15 jaar Inflatie en rentevoet De consumentenprijsindex (CPI) voor 2007 bedraagt 1,6%. Uit de prijsindexcijfers voor de Grond- Weg en Waterbouw (GWW) van het CBS, blijkt dat deze vanaf 2000, 3% per jaar bedraagt. Deze prijsindex is gebaseerd op de prijsontwikkeling van de lonen, materiaal en materieel die nodig zijn voor het aanleggen van een riolering binnen de bebouwde kom. Voor het kostendekkingsplan wordt uitgegaan van een inflatie van 2% gedurende de gehele planperiode van 15 jaar. Voor de personele kosten wordt een loonstijging gehanteerd van 1%. Voor de kapitaalleningen is een rentevoet van 4,25% gehanteerd. Deze rentevoet is conform de rente in de meerjarenbegroting.

47 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Prijspeil, eenheidsprijzen en staartkosten Alle in het VGRP genoemde bedragen zijn op prijspeil 1 januari 2010, inclusief van toepassing zijnde bijkomende kosten uitvoering, winst en risico, voorbereiding, honorarium en toezicht en exclusief BTW. De gehanteerde eenheidsprijzen voor de berekening van de kosten voor vervanging van de vrijvervalriolering zijn gebaseerd op landelijke kengetallen. Bij vervanging van de riolering komen de kosten voor het opbreken en het opnieuw aanbrengen van de wegverharding geheel of gedeeltelijk ten laste van de rioleringszorg Afschrijvingsmethode en afschrijvingstermijnen De in de berekening gehanteerde afschrijvingstermijnen (technische levensduur) zijn weergegeven in onderstaande tabel. Tabel: afschrijvingstermijnen Object afschrijvingstermijn Vrijvervalriolen 60 Bergbezinkvoorzieningen 60 Gemalen mechanisch / elektrisch 15 IBA klasse III 15 Drukriolering mechanisch / elektrisch 15 Grondwatermaatregelen 60 Afkoppelmaatregelen 60 Volgens de richtlijnen uit de BBV, moeten de afschrijving en de afschrijvingstermijn zo goed mogelijk aansluiten op de feitelijke waardedaling van de vrijvervalriolering. Het voorzichtigheidsbeginsel leidt ertoe dat, indien de economische levensduur korter is dan de technische levensduur, afgeschreven moet worden op basis van de economische levensduur. Investeringen worden lineair afgeschreven conform het vastgestelde afschrijvingen- en waarderingsbeleid Rioolheffing en BTW De gemeente mag bij bepaling van de omvang van de lasten ten behoeve van de berekening van de toegestane hoogte van de riooltarieven de geraamde BTW meenemen (229b,2b Gemeentewet). De reden hiervan is dat vóór de invoering van het BTW-compensatiefonds dit ook al mocht en de gemeente bij de invoering van het BTW-compensatiefonds anders een niet bedoeld inkomstenverlies zou hebben geleden. Het gaat hierbij om alle BTW, dus zowel de BTW die drukt op goederen en diensten die direct als last op de exploitatie drukken of via een voorziening lopen, als ook de BTW die drukt op de investeringen, onverschillig of deze worden geactiveerd of uit een voorziening worden bekostigd. Doordat in het riooltarief ook de declarabele BTW mag worden meegenomen zullen in de begroting de geraamde rioolbaten hoger kunnen zijn dan de geraamde lasten van het rioolstelsel (maximaal ter grootte van de declarabele BTW-component, namelijk in geval van een kostendekkend tarief). In dit VGRP wordt voorgesteld hier geen gebruik van te maken.

48 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Exploitatiekosten De kosten voor het jaarlijks onderhoud aan het rioolstelsel vormen de exploitatiekosten. Bij plan matig en structureel onderhoud zullen deze kosten die in de praktijk jaarlijks niet al te veel schommelen. 6.8 Rioolheffingberekening Algemeen Vanaf 2010 kunnen gemeenten alleen nog maar kosten verhalen op basis van de nieuwe rioolheffing. Dit is een zogenaamde bestemmingsbelasting. Een bestemmingsbelasting is een belasting waarvan de opbrengsten bestemd zijn voor een bepaald doel. In dit geval is het doel de uitoefening van de zorgplichten (stedelijk afvalwater en hemelwater) door de gemeente Uitgangspunten Op basis van de geraamde lasten en baten over de planperiode van 15 jaar is de rioolheffing berekend. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Heffingsgrondslag In de rioolheffing worden de kosten verhaald die gemaakt worden voor het afvoeren en verwerken van afvalwater en hemelwater. De gebruiker van een (on)roerende zaak van waaruit direct of indirect afvalwater op de gemeentelijke riolering wordt geloosd, is belastingplichtig en ontvangt de aanslag rioolheffing. In het VGRP is bepaald dat de hoogte van de aanslag afhangt van het waterverbruik en het van toepassing zijnde tarief. Bij deze vorm van aanslagoplegging kan worden meegelift met Brabant Water. Algemeen Het aantal heffingseenheden en bedraagt Dit zijn de meest actuele gegevens per maart De lasten en baten zijn gebaseerd op het prijspeil Voor de inflatie wordt jaarlijks 2% gehanteerd als gemiddelde over de planperiode. Voor de investeringen is gerekend met een rentepercentage van 4,25%. De rioolheffing kent meerdere tarieven, afhankelijk van het werkelijke waterverbruik per aansluiting. Conform wet- en regelgeving wordt er niet meer gewerkt met een tariefegalisatievoorziening.

49 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 48 Lasten Naast de reguliere exploitatielasten zijn in de berekening voor de rioolheffing ook nog de volgende lasten meegenomen. - Straatvegen, deze lasten mogen voor 50% worden toegerekend aan de riolering. - Kwijtscheldingen, op begrotingsbasis is 40% van de totale kosten voor kwijtscheldingen toe te rekenen aan de riolering. - Een deel van de kosten voor het parkmanagement van het industrieterrein Borchwerff II zijn kosten voor de riolering. Deze worden meegenomen bij de berekening van de rioolheffing. - De kapitaallasten voor de investeringen gedurende de planperiode. Dit zijn kapitaallasten van eerdere investeringen en kapitaallasten van nieuwe investeringen. De nieuwe investeringen betreffen de investeringen voor het vervangen van de vrijvervalrioleringen en investeringen in projecten (voor een specificatie zie tabel in bijlage 7). De BTW is niet meegenomen in het berekenen van de kostendekkendheid. Baten De rioolheffing wordt berekend op basis van maximaal 100% kostendekkendheid. De tarieven moeten deelbaar zijn door 12 in verband met gespreide betaling. De tariefsstijgingen zijn gedurende de planperiode constant gehouden. Voorziening groot onderhoud Onder onderhoud verstaan we de uitvoering van preventieve dan wel correctieve maatregelen om het rioolstelsel in goede staat te houden of te brengen. Groot onderhoud is ingrijpender van aard en wordt ook wel lang-cyclisch onderhoud genoemd. In dit VGRP zijn de kosten voor het groot onderhoud van gemalen en drukriolering opgenomen. De kosten voor het groot onderhoud van gemalen zijn berekend op basis van de kwaliteit. De kwaliteit van een gemaal wordt bepaald aan de hand van een halfjaarlijkse inspectie. Op basis van dit kwaliteitsoordeel komt een aantal gemalen in aanmerking voor groot onderhoud. Door hier adequaat op in te spelen wordt de levensduur verlengd en wordt de bedrijfszekerheid gewaarborgd. De werkzaamheden die uitgevoerd worden variëren van pompvervanging c.q. renovatie tot vervangen software en bouwkundige aanpassingen. Het bestaande drukrioolsysteem wordt onderhouden door derden. Alle pompen die voor 2002 zijn geplaatst worden voor 2014 vervangen. De pompen die na 2002 zijn geplaatst worden, gezien de verwachte levensduur, pas na 2017 vervangen. Vervanging van een pomp wordt gezien als groot onderhoud, waarvan de kosten gelijkmatig over de planperiode verdeeld worden.

50 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 49 De kosten voor het groot onderhoud zijn hieronder weergegeven. Jaar Onderhoud drukriolering Onderhoud gemalen Totaal Totaal Voor de berekening van de jaarlijkse toevoeging aan de voorziening zijn de onderhoudskosten over een periode van 15 jaar in beeld gebracht, waarna een gemiddelde is berekend. De gemiddelde storting bedraagt per jaar, welke als jaarlijkse exploitatielast is opgenomen (zie bijlage 7). In de berekening is rekening gehouden met een eenmalige toevoeging vanuit de reserve riolering van , waardoor er per saldo jaarlijks minder toegevoegd hoeft te worden. Reserve riolering De stand van de reserve riolering per 1 januari 2010 is afgerond In het GRP was de kostendekking berekend met een egalisatievoorziening. Een egalisatievoorziening is conform de regelgeving in de BBV niet meer toegestaan. Met de jaarrekening 2009 is de voorziening omgevormd tot een reserve. De reserve wordt in het VGRP voor totaal omgevormd tot een voorziening groot onderhoud. Het restant van blijft in de reserve riolering om voor- of nadelige saldo s bij de jaarrekening te vereffenen. Dit is conform de aanbevelingen in de notitie van het BBV.

51 Parklaan 15 te Oudenbosch blad Tarieven planperiode Voor het inzicht op lange termijn zijn lasten en baten inzichtelijk gemaakt over een periode van 15 jaar (zie bijlage 7). De tarieven zijn berekend over de planperiode Gedurende de jaren is een tariefstijging van 3% per jaar nodig. De tarieven voor 2010 zijn reeds vastgesteld en kunnen niet meer worden aangepast. Uitgaande van een jaarlijkse stijging van het tarief met 3%, zijn de kostendekkingspercentages als volgt: 2011: 99,9% 2012: 99,5% 2013: 99,5% 2014: 99,3% In onderstaand overzicht zijn ter vergelijking de vastgestelde tarieven van 2010 en de indicatieve tarieven van 2011 per verbruiksklasse opgenomen: Klasse van Aantal Tarief Tarief eenheden t/m 75 m³ ,84 139, t/m 100 m³ ,44 165, t/m 170 m³ ,08 198, t/m 250 m³ ,36 241, t/m 350 m³ ,88 287, t/m 500 m³ ,88 330, t/m m³ ,92 385, t/m m³ ,16 438, m³ of meer 4 542,64 558,96 Totaal

52 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 51 7 SAMENVATTING EN CONCLUSIE De Wet Milieubeheer (Wm) verplicht gemeenten een Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) op te stellen. De Wm geeft in hoofdlijnen aan welke elementen ten minste in het GRP dienen te worden opgenomen en wie bij de voorbereiding van het plan betrokken dient te worden. Aanleg en beheer van het rioolstelsel is een gemeentelijke taak die zijn wettelijke basis vindt in de Wet Milieubeheer en de Waterwet. De verbreding van de gemeentelijke watertaken, waarbij zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater apart benoemd zijn, maakt actualisatie van het huidige GRP van de gemeente Halderberge noodzakelijk. De actualisatie zal gerapporteerd worden in een Verbreed Gemeentelijk RioleringsPlan (VGRP). Behalve een wettelijk verplicht plan, is een GRP het middel om de gemeentelijke watertaken doelmatig vast te leggen. In de afgelopen planperiode waren veel financiële lasten gemoeid met het in stand houden en verbeteren van de riolering. Daarbij komt dat de rioleringszorg een complexe zaak is. Enerzijds door een wisselwerking met weg- en groenbeheer en anderzijds met de kwaliteit van het oppervlaktewater en de bodem. Het VGRP dient onder andere om aan te geven hoe invulling wordt gegeven aan de zorgplichten voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater, de zorgplicht met betrekking tot afvloeiend hemelwater ( hemelwaterzorgplicht ) en een zorgplicht voor de gemeente voor het op openbaar gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of beperken ( grondwaterzorgplicht ). Het VGRP is in nauwe samenwerking met de projectgroep VGRP van de gemeente Halderberge opgesteld. AGEL adviseurs coördineert namens de gemeente Halderberge het opstellen van het VGRP en is schrijver van het hoofddocument. Het concept VGRP is ter becommentariëring voorgelegd aan: Waterschap Brabantse Delta Provincie Noord-Brabant Aan bovengenoemde instanties is het Ontwerp VGRP voorgelegd met een verzoek om reactie. De reacties zijn in het voorstel aan de gemeenteraad tot vaststelling van het definitief VGRP meegenomen. Na de formele vaststelling door de gemeenteraad zal het VGRP worden toegezonden aan bovenvermelde instanties. De gemeente heeft een zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuivering van stedelijk afvalwater. De gemeente kan in plaats van aanleg en beheer van een openbaar vuilwaterriool ook gebruik maken van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA s), als daarmee eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. Artikel 3.5 van de Waterwet regelt de gemeentelijke hemelwaterzorgplicht. Deze plicht omvat in beginsel niet meer dan het door de gemeente aanbieden van een voorziening, waarin het hemelwater kan worden geloosd. Beleidsmatig bestaat een voorkeur dat dit een van het rioolstelsel gescheiden voorziening (een openbaar hemelwaterstelsel) is, maar ook een gemengd riool is mogelijk. Van belang is in te zien dat de nieuwe wetgeving bepaalt dat de perceelseigenaar het hemelwater zoveel mogelijk zelf moet verwerken op of nabij de plaats waar het valt.

53 Parklaan 15 te Oudenbosch blad 52 Art. 3.6 van de Waterwet regelt de gemeentelijke grondwaterzorgplicht. Veel stedelijke gebieden worden geconfronteerd met grondwaterproblemen als gevolg van een voor de gebruiksfunctie te hoge of te lage grondwaterstand. Een nieuwe taak voor de gemeenten behelst een zorgplicht om dergelijke problemen aan te pakken. Zij krijgen de taak om, mits doelmatig, maatregelen te treffen. Het gaat daarbij om waterhuishoudkundige maatregelen die mede de verwerking van het ingezamelde grondwater omvatten. De gemeentelijke zorgplicht begint dan ook bij de perceelgrens ofwel daar waar de openbare ruimte begint. De doelen voor de planperiode zijn als volgt: 1. Inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerd stedelijk afvalwater; 2. Doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater; 3. Het voorkomen van overlast of onderlast van de grondwaterstand; 4. Het transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; 5. Ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem, grondwater voorkomen; 6. Zorgen dat zo min mogelijk overlast voor de omgeving wordt veroorzaakt. Hierbij is van belang dat de definitie van stedelijk afvalwater ten opzichte van voorheen beter is omschreven, zodat tegenwoordig duidelijk onderscheid wordt gemaakt in (stedelijk) afval- en hemelwater. Stedelijk afvalwater omvat huishoudelijk water of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Hemelwater wordt, zolang het niet in aanraking komt met ander afvalwater of verontreinigingen, niet meer beschouwd als afvalwater. Naast de beheerstaken dienen in de planperiode de volgende activiteiten te worden verricht: Actualisering BRP s Opzetten grondwatermeetnet Opzetten waterloket Opstellen hemelwaterstructuurplan Diverse maatregelen ten behoeve van het verbeteren hydraulisch functioneren Doelmatig afkoppelen verhard oppervlak Deelnemen aan OAS Studie Aan de hand van het benodigde onderhoud aan de riolering en aanvullende maatregelen en onderzoeken is op basis van landelijke richtlijnen een raming gemaakt van het soort werkzaamheden en de benodigde tijdsbesteding hiervan. Hieruit blijkt dat de gemeente Halderberge voor het beoogde niveau van verbrede rioleringszorg circa 4 FTE s aan personeel nodig heeft. Om over de gehele beschouwde periode 2011 tot en met 2014 kostendekkend te zijn, zijn de lasten en baten voor een lange periode inzichtelijk gemaakt (15 jaar). Gedurende de jaren is een tariefstijging van 3% per jaar nodig. De tarieven voor 2010 zijn reeds vastgesteld en kunnen niet meer worden aangepast.

54 BIJLAGE 1 Begrippenlijst

55 AFKORTINGEN AMvB Algemene Maatregel van Bestuur BBB bergbezinkbassin BBL bergbezinkleiding BBV bergbezinkvoorziening BKW-2007 Bestuurlijk Akkoord Waterketen (2007) bob binnenonderkant buis BRP basis rioleringsplan DWA droogweerafvoer GRP gemeentelijk rioleringsplan IBA installatie voor individuele behandeling van afvalwater KRW Europese Kaderrichtlijn Water MTR Maximaal Toelaatbaar Risico NEN Nederlandse norm NPR Nederlandse praktijkrichtlijn OAS Optimalisatie Afvalwater Studie RTC Real Time Control RWA hemelwaterafvoer RWZI rioolwaterzuiveringinrichting Wbr Wet beheer rijkswaterstaatwerken Wm Wet milieubeheer Wvo Wet verontreiniging oppervlaktewateren TERMEN EN DEFINITIES Aangroei aansluitvergunning aantasting afkoppelen afvoerend oppervlak afwatering afzetting ander afvalwater verzameling van organismen die zich op de buiswand hebben vastgehecht of in slierten aan de buiswand hangen. vergunning op grond van de aansluitverordening en de Wvo die wordt afgegeven door het hoogheemraadschap voor de aansluiting op de rioolwaterzuiveringsinrichting (RWZI). een wijziging van de structuur van de buiswand als gevolg van (bio)chemische of mechanische processen. Afkoppelen is het niet langer afvoeren van hemelwater via de riolering naar de RWZI maar op omgevingsverantwoorde wijze brengen van hemelwater in bodem of oppervlaktewater. Omgevingsverantwoord wil zeggen zonder overlast of nadelige gevolgen voor bewoners, gebruikers, waterpeilbeheer, ecologie en water- en bodemmilieu het niet meer inzamelen en naar de RWZI transporteren van hemelwater. het naar de riolering afwaterende oppervlak. de afvoer van water via een stelsel van open waterlopen naar een lozingspunt van het afwateringsgebied. aankoeking van slib, vet en kalk op de buiswand; tevens afzetting van bodemmateriaal anders dan zand ter plaatse van een buisverbinding of scheur. Datgene wat niet onder een van de volgende begrippen is te vatten: huishoudelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater, bedrijfsafvalwater of stedelijk afvalwater. Een voorbeeld van ander afvalwater is zwembadwater bij een particulier huishouden dat geloosd moet worden. Te lozen zwembadwater van een professioneel zwembad is bedrijfsafvalwater.

56 Basisinspanning basisrioleringsplan bedrijfsafvalwater bemalingsgebied beoordelen bergbezinkkelder berging bergingsverlies bouwtechnische maatregelen bouwrijpmaken classificatie doorlatendheid drainage drooglegging droogweerafvoer drukriolering DWA-rioolstelsel Emissiespoor externe overstort term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren. voor een Wvo- of aansluitvergunningaanvraag opgesteld document (tekening + toelichting en berekeningen) met de huidige situatie van de riolering en de uit te voeren verbeteringsmaatregelen. afvalwater dat vrijkomt bij door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid, dat geen huishoudelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater of grondwater is. een rioleringsgebied waaruit het afvalwater door een gemaal wordt verwijderd. het toetsen van een parameter aan de bijbehorende maatstaf en het geven van een oordeel over de uitkomsten van de toetsing. reservoir voor de tijdelijke opslag van afvalwater waarin tevens slibafzetting plaatsvindt met een voorziening om het slib te kunnen verwijderen en waaruit overstortingen kunnen plaatsvinden. de inhoud van de riolering uitgedrukt in m 3 of mm. de vermindering van berging door permanente vulling in de riolering als gevolg van verzakkingen. maatregelen in de woning (in de kruipruimte of kelder, of in de woonruimte), met als doel vochtoverlast te beperken. een terrein zodanig inrichten dat aanleg van infrastructuur, woningen, recreatievoorzieningen en dergelijke mogelijk wordt. de indeling van toestandsaspecten in klassen. het vermogen van de grond om water en/of lucht door te laten. een systeem van doorlatende, geperforeerde kunststof pijpen in de bodem, waarin opvang en afvoer van overtollig grondwater plaatsvindt, waardoor de grondwaterstand beheerst kan worden. afstand tussen het oppervlaktewaterpeil en het maaiveld. (dwa) de hoeveelheid afvalwater die per tijdseenheid in een droogweersituatie via het rioolstelsel wordt afgevoerd. riolering waarbij het transport plaatsvindt via pompen en persleidingen. zie vuilwaterrioolstelsel. onderdeel van het tweesporenbeleid van waterkwaliteitsbeheerders gericht op het tot een bepaald niveau terugbrengen van de emissies (vuiluitworp) uit een rioolstelsel, ongeacht de werkelijke waterkwaliteit. rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel, meestal op oppervlaktewater.

57 foutieve aansluiting freatisch grondwater GHG gemengd rioolstelsel Het aansluiten van een vuilwaterriool op een regenwaterriool of omgekeerd. Het grondwater in de bovenste bodemlaag, dat (indirect) in contact staat met de atmosfeer. De freatische grondwaterstand is een andere term voor grondwaterspiegel. Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand. Dit is het gemiddelde van de drie hoogste grondwaterstanden van de afgelopen 8 jaren, gebaseerd op maandelijkse metingen. stelsel waarbij afvalwater inclusief ingezamelde neerslag door één leidingstelsel wordt getransporteerd. gescheiden rioolstelsel rioolstelsel, waarbij afvalwater exclusief neerslag door een leidingstelsel wordt getransporteerd en neerslag door een afzonderlijk leidingstelsel rechtstreeks naar oppervlaktewater wordt afgevoerd. geohydrologie grondwater grondwateronderlast grondwateroverlast Huishoudelijk afvalwater hydraulisch Hydraulische berekening infiltratie leer van de grondwaterstroming en de dynamiek in samenhang met de structuur en de opbouw van de ondergrond. water beneden het grondoppervlak, meestal beperkt tot het water beneden de grondwaterspiegel. problemen die zich voordoen als gevolg van lage grondwaterstanden, bijvoorbeeld aantasting van houten funderingen als gevolg van droogstand. wateroverlast door hoge grondwaterstanden, bijvoorbeeld plasvorming op binnenterreinen of vocht in kruipruimtes. Afvalwater dat overwegend afkomstig is van menselijke stofwisseling en huishoudelijke werkzaamheden. Tot 1 januari 2008 werd huishoudelijk afvalwater gedefinieerd als afvalwater afkomstig uit particuliere huishoudens. Al het overige afvalwater werd gezien als bedrijfsafvalwater. Bij bedrijven kan, onder die begripsbepaling, dus nooit huishoudelijk afvalwater vrijkomen. In de nieuwe begripsbepalingen is de aard en de herkomst van het afvalwater bepalend voor de typering van het afvalwater. Volgens de nieuwe begripsbepalingenzal bij bedrijven dus naast bedrijfsafvalwater ook huishoudelijk afvalwater vrijkomen. In ieder bedrijf is immers wel een toilet en een wastafel aanwezig. Afstromend hemelwater en (overtollig) grondwater werd tot 1 januari 2008 meegenomen in de begrippen huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, al naar gelang dit afkomstig was van een particulier huishouden of van een bedrijf. Onder de nieuwe begripsbepalingen zijn dit apart te benoemen soorten afvalwater. waarbij van de leer van de praktische toepassing van waterbeweging gebruik wordt gemaakt. het door rekenen bepalen van het hydraulisch functioneren van een rioolstelsel. intreding van water in de bodem.

58 ingrijpmaatstaf Inrichting inspectie kruipruimte kwel lekkage maaiveld maatstaf niet-inrichting OAS obstakels onderhoud onderzoek ontwatering ontwateringsdiepte onverhard oppervlak opbolling grenstoestand waarbij ingrijpen in de actuele toestand noodzakelijk is en waarbij maatregelen moeten worden opgesteld. elke door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid die binnen een zekere begrenzing pleegt te worden verricht. het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand. ruimte onder de begane-grondvloer in gebruik voor het bereiken van eidingen voor inspectie, onderhoud of reparatie, en voor ventilatie van de vloer en eventuele houten constructiedelen onder de woning. het uittreden van grondwater. het in- of uittreden van water via voegen, scheuren, langs inlaten of door de buiswand. grondoppervlak, bovenzijde van de bodem. grenswaarde (getalsmatig) op basis waarvan geconcludeerd wordt of aan een functionele eis wordt voldaan. Alles wat geen inrichting is. Naast huishoudens gaat het vooral om activiteiten die vanwege het niet-begrensde of tijdelijke karakter niet als inrichting worden beschouwd (bv. gevelreiniging, evenementen, op locatie wassen van auto s). Optimalisatiestudie Afvalwater Systeem. Studie waarin per verzorgingsgebied van een RWZI de meest optimale invulling van de waterketen wordt onderzocht. voorwerpen in het riool die geen functie in rioleringstechnische zin hebben en geen deel uitmaken van een normale afvalwaterstroom. herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij de toestand van objecten ongewijzigd gehandhaafd wordt. het verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van gegevens, zodanig dat informatie kan worden afgeleid over de toestand en het functioneren van de buitenriolering. afvoer van water uit percelen over en door de grond en eventueel door drains, kleine sloten en greppels naar een stelsel van grote waterlopen met als functie afwatering. afstand tussen de hoogste grondwaterstand tussen twee ontwateringsmiddelen (sloot, drain) en het maaiveld. oppervlak in stedelijk gebied waar neerslagwater kan infiltreren (plantsoenen, tuinen, bermen). maximale hoogteverschil tussen de grondwaterspiegel en de waterstand in de drainagebuizen en/of watergangen.

59 openbaar hemelwaterstelsel Openbaar ontwateringsstelsel Openbaar vuilwaterriool oppervlaktewater overstorting overstortput peilbuis pompovercapaciteit Randvoorziening regenwaterriool voorziening voor de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater, niet zijnde een openbaar vuilwaterriool, in beheer bij een gemeente of een rechtspersoon die door een gemeente met het beheer is belast. voorziening voor de inzameling en verdere verwerking van grondwater, niet zijnde een openbaar vuilwaterriool, in beheer bij een gemeente of een rechtspersoon die door een gemeente met het beheer is belast. voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, in beheer bij een gemeente of een rechtspersoon die door een gemeente met het beheer is belast. water dat stroomt over of verblijft op het aardoppervlak. de lozing van afvalwater via een overstortdrempel naar oppervlaktewater. rioolput voorzien van een overstortdrempel. algemene term voor een buis of soortgelijke constructie met een kleine diameter waarin een grondwaterstand c.q. stijghoogte kan worden gemeten. (poc) Het deel van de pompcapaciteit dat beschikbaar is voor de regenwaterafvoer. Het andere deel van de capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer tijdens droog weer. vloeistofdichte voorziening als onderdeel van het rioolstelsel die als doel heeft de lozing van vuil uit het rioolstelsel op oppervlaktewater te verminderen. riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van neerslag. Regenwaterrioolstelsel rioolstelsel alleen bestemd voor de inzameling en het transport van neerslag. renovatie reparatie riolering riool rioolput herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een ingrijpende toestandswijziging wordt doorgevoerd; evenaren technische staat van nieuw aangelegd. herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een beperkte toestandswijziging wordt doorgevoerd. het samenstel van riolen, rioolputten en bijbehorende voorzieningen voor de inzameling en het transport van afvalwater. samenstel van buizen tussen twee putten bestemd voor de inzameling en/of het transport van afvalwater. constructie toegang gevend tot het rioolstelsel (te herkennen aan gietijzeren deksels in de weg).

60 rioolwaterzuiveringsinrichting het totaal van de grond, gebouwen en apparatuur voor de zuivering van afvalwater. 1 Met de wijziging van de Wet milieubeheer op 1 januari 2008 is het volgende onderscheid gemaakt: openbaar hemelwaterstelsel, openbaar ontwateringsstelsel en openbaar vuilwaterriool. Een openbaar hemelwaterstelsel en een openbaar ontwateringsstelsel worden gezamenlijk aangeduid met schoonwaterriool. In beide wordt immers in beginsel schoon water getransporteerd naar het milieu, oppervlaktewater of bodem, zonder tussenkomst van een zuivering. In de praktijk zullen beide ook vaak gecombineerd worden als ze op dezelfde locatie aanwezig zijn. Een vuilwaterriool loost in het algemeen op een RWZI. RWA-riool RWA-rioolstelsel scheuren stedelijk afvalwater stijghoogte verbeterd gescheiden rioolstelsel verbeteren verfijningsuitkering verhard oppervlak vervangen visuele inspectie vrijvervalriool riool vuilemissie vuiluitworp vuilwaterriool zie regenwaterriool. zie regenwaterrioolstelsel. het geheel van scheuren, barsten en breuken. huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Hoogte boven een referentievlak tot waar het water in een peilbuis stijgt. Deze stijghoogte is afhankelijk van de druk van het grondwater ter plaatse van de opening onderin de peilbuis. Gescheiden rioolstelsel met voorzieningen waardoor de neerslag slechts bij wat grotere regenbuien naar oppervlaktewater wordt afgevoerd. Het meest vervuilde deel van de neerslag wordt 'geborgen' in de riolering en naar de zuivering afgevoerd. het aanpassen van het oorspronkelijke functioneren. Financiële stimuleringsregeling van de Rijksoverheid ter bevordering van de aanleg van drukriolering in het buitengebied. oppervlak in stedelijk gebied waar neerslagwater niet kan infiltreren, maar oppervlakkig afstroomt (huizen, straten, en dergelijke). herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij het bestaande object wordt verwijderd en een nieuw gelijkwaardig object wordt teruggeplaatst. het op directe wijze dan wel op indirecte wijze via optische hulpmiddelen inspecteren van de toestand. waardoor afvalwater door de zwaartekracht wordt getransporteerd. zie vuiluitworp. Het totaal aan stoffen (niet zijnde water) geloosd uit een rioolstelsel op het oppervlaktewater via overstorten. Hierbij kan gedacht worden aan biologisch afbreekbare stoffen die bij afbraak in het water zuurstof verbruiken (BZV), aan stikstof en fosfaten en aan zware metalen. riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag.

61 vuilwaterrioolstelsel rioolstelsel voor de inzameling en het transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag. waarschuwingsmaatstaf grenstoestand waarbij de actuele toestand discutabel is en nader onderzoek nodig is. wadi waterkwaliteitsdoelstelling water op straat waterketen Waterkwaliteitsspoor Wateroverlast wortelingroei zandinloop systeem voor hemelwater afvoer door drainage en infiltratie. doelstelling voor de kwaliteit van een oppervlaktewater nodig om dat water een bepaalde functie te kunnen laten vervullen. het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau. De waterstroom vanaf het drinkwaterbedrijf, via de gebruikers en het rioolstelsel naar de RWZI (drinkwatervoorziening - riolering - afvalwaterzuivering). De inspanningen gericht op het bereiken van een goede waterkwaliteit. Voor het waterkwaliteitsspoor geldt dat na het bereiken van de basisinspanning de resterende vervuiling afgestemd wordt op de veerkracht van het ontvangende water. het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau waarbij hinder of schade wordt ondervonden. de wortels van bomen of planten, die door voegen, scheuren of via gebouw of kolkaansluitingen het riool zijn ingegroeid. het intreden van zand via buisverbindingen of scheuren. zand- en vuilophoping opgehoopt materiaal met een losse structuur. zetting bodemdaling als gevolg van inklinking, krimp, door de bouw van kunstwerken, het ophogen van de grond of het aanbrengen van andere materialen.

62 BIJLAGE 2 Uitgevoerde maatregelen planperiode

63 Evaluatie maatregelen GRP Maatregel Gerealiseerd Uitvoering Doelmatige inzameling afvalwater middels IBA s ja Aantal niet aangesloten panden: 120 Ontheffing voor 125 panden * 41 aangesloten op IBA I Verplaatsen overstort Markiezaatstraat te Stampersgat Nee * 58 aangesloten op IBA IIIa * 13 gierkelders * 8 vervallen Borchwerf In afwachting van gegevens uit de OAS, voortvloeiend dienen de BRP's te worden opgesteld Aanpassen overstort Meireweikes. Ja Naamgeving: Aanpassen riooloverstort Elzenpad Verlengen hemelwaterriool Bornhemweg. Ja Verlengen hemelwaterriool Bornhemweg Aanleg gescheiden stelsels en vergroten berging Oudenbosch. Aanleg gescheiden stelsels en vergroten berging Bosschenhoofd Aanleg gescheiden stelsels en vergroten berging Hoeven Aanleg gescheiden stelsels en vergroten berging Oud Gastel Ja Aanvullend Ja Ja Aanleg HWA berging Groene woud Riool vervangen (relining i.p.v. vervanging) Sint- Annastraat Aanleg HWA retentievijver Wolvenstraat. (niet in GRP opgenomen) Aanleg HWA berging Industrieweg (niet in GRP opgenomen Aanleg HWA berging Baarle Bossche (niet in GRP opgenomen) Pastoor van Breugelstraat: aanleg gescheiden rioolstelsel, incl. HWA berging Oude Antwerpse Postbaan:aanleg gescheiden rioolstelsel, incl. HWA berging Vergroting riolering Moleneindsestraat Aanvullend Aanleggen HWA berging Hofgracht (niet in GRP opgenomen) Gewijzigd Verlengen overstortleiding Achter 't Hof te Hoeven niet uitgevoerd. Door maatregelen aan de bron bij het Bosbad is druk op het bemalingsgebied afgenomen. Ja Vergroten berging riool Hagelkruis te Oud Gastel door aanleg riolering, diam. 900mm Aanleg gescheiden stelsel Inmeten putdeksels rioolputten Ja Inmeten putdeksels inspectieputten voor het opstellen van de Basis Riolerings Plannen Inmeten binnenonderkant buis Ja Meten b.o.b s inspectieputten voor het opstellen van de Basis Riolerings Plannen Actualiseren en optimaliseren van de beschikbaarheid en bereikbaarheid van de basisen kwaliteitsgegevens van de rioleringsobjecten. Ja Actualisatie beheerssysteem (basisvorm) Opzetten van meetnetten voor de registratie van lozingen vanuit het rioleringsstelsel, waterstanden in het rioleringsstelsel en grondwaterstanden Ja Opzetten meetnetten aanbrengen overstortmeetvoorzieningen Renovatie rioolgemalen Ja * 7 gemalen mechanische gerenoveerd Aanpassingen rioolgemalen t.b.v. arbeidsomstandigheden Ja * 5 gemalen elektrische gerenoveerd * 3 gemalen zowel mechanisch als elektrisch gerenoveerd Het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in gemalen door bijv. het aanbrengen valroosters en personeel voorzien van standaard veiligheidsuitrusting voor werken aan gemalen

64 Evaluatie maatregelen BRP's Deelkern Maatregel gerealiseerd organisatie Hoeven vergroten capaciteit eindgemaal Nee Waterschap opheffen overstort Moleneindsestraat Ja gemeente vergroten stamriool Moleneindsestraat HA t/m HA naar 700mm, HA t/m HA.00012, HA HA vergroten naar 800 mm. Ja gemeente vergroten HA HA en HA t/m nee gemeente HA naar 700 mm parallelriool Hofstraat vergroten naar 1.000mm, Nee gemeente uitvoeren als BBL. vergroten BBL Bovendonk naar 800 mm. Ja gemeente afkoppelen Halderbergselaan/provinciale weg, Hertenlaan, Halderberg en omg. Kerk, 0,9 ha. afkoppelen supermarkt, naar overzijde grachtsloot Seminarie, 0,3 ha. vergroten diverse riolen, Bovenstraat, Const. Huygensplein, De Heul, Antwerpse Postbaan Gedeeltelijk Nee Gedeeltelijk gemeente gemeente gemeente gemaal Brede balrouw van 1pomps naar 2 pomps ivm bedrijfszekerheid gemaal op St. Bernardusweg loost in leiding bij rotonde Hofstraat. Is voorzien van overstort aanvullend aanvullend gemeente gemeente CIW Basisinspanning, kg CZV/jr 2877 huidige (2008) emissie, kg CZV/jr emissie na maatregelen, kg CZV/jr 7801 toek. Onderschrijding basisinspanning Stampersgat vergroten capaciteit eindgemaal Nee Waterschap vergroten capaciteit gemaal SB Ja gemeente randvoorziening achter SA-05710, 120 m3 Nee gemeente CIW Basisinspanning, kg CZV/jr 712 huidige (2008) emissie, kg CZV/jr 1259 emissie na maatregelen, kg CZV/jr <712 toek. Onderschrijding basisinspanning NB Oudenbosch vergroten capaciteit eindgemaal nee Waterschap heropenen overstort Strijmondlaan nee gemeente verruimen strengen OA t/m OA-00395, OA t/m OA en OA-0400 t/m OA naar 700 mm. afkoppelen verhard oppervlak, 2,9 ha in OA (Kern, Tivoli, Parklaan en Ankerstraat) nee gedeeltelijk gemeente gemeente CIW Basisinspanning, kg CZV/jr 4715 huidige (2008) emissie, kg CZV/jr niet berekend emissie na maatregelen, kg CZV/jr 3354 toek. Onderschrijding basisinspanning 1361

65 Deelkern Maatregel gerealiseerd organisatie Oud Gastel vergroten eindgemaal waterschap tot 620 m3/uur Nee Waterschap vergroten stelselberging, niet gekwantificeerd, in combinatie met hydraulische verbetermaatregelen Ja gemeente plaatsen stuwputten Nee gemeente verhogen externe drempels Nee gemeente afkoppelen GA(Meirstraat), en gebieden GC en GF, totaal 8,18 ha GA uitgevoerd GC/GF niet gemeente randvoorziening Korte Dreef, 2500 m3 Nee gemeente CIW Basisinspanning, kg CZV/jr 3540 huidige (2008) emissie, kg CZV/jr emissie na maatregelen, kg CZV/jr 3125 toek. Onderschrijding basisinspanning 415 Bosschenhoofd vergroten capaciteit eindgemaal tot 163 m3/uur in uitvoering gemeente vergroten randvoorziening van 220 naar 350 m3 nee gemeente Afkoppelen Past. V. Breughel, Margrietstraat en gedeeltelijk gemeente Beatrixstraat 11,84 ha. Berging RWA in past breugelstraat aanvullend gemeente Hoederparkdreef afgekoppeld aanvullend gemeente CIW Basisinspanning, kg CZV/jr 1438 huidige (2008) emissie, kg CZV/jr 6463 emissie na maatregelen, kg CZV/jr 1261 toek. Onderschrijding basisinspanning 177

66 Evaluatie maatregelen Gemeentelijk Waterplan Thema Maatregel gerealiseerd periode Samen werken aan water Opstellen calamiteitenplan nee Overdracht hoofdrioolgemaal Bosschenhoofd nee Water en kwaniteit realiseren waterberging Albano waterschap realiseren waterberging Hoevensche Beemden waterschap na 2009 realiseren waterberging ten zuidwesten van Oud-gastel waterschap na 2009 opstellen en uitvoeren baggerplan ja Oplossen wateroverlast Groene Woud (Oudenbosch) ja Oplossen wateroverlast Bovendonk (omgeving 2005 Seminarielaan) ja Oplossen wateroverlast Veerkensweg (Oud-Gastel) ja slaan van peilbuizen binnen rode contouren voor uitvoeren berekeningen grondwateroverlast in uitvoering Afkoppelen daken grote gebouwen. ja Bij afkoppelprojecten bezien of bermsloten die momenteel zijn aangesloten op de riolering kunnen worden afgekoppeld (Hoeven, Oud Gastel) ja aansluiten bij maatregelen Hand aan de ploeg waterschap Water en kwaliteit en ecologie studie knelpunten waterkwaliteit AHS, GHS en bebouwd waterschap gebied studie knelpunten waterkwaliteit viswater waterschap studie knelpunten waterkwaliteit waternatuur waterschap opstellen toekomstvisie Gastels laag Staatsbosbeheer overstortvuil binnen 48 uur verwijderen ja communicatie m.b.t. diffuse bronnen waterschap reductie van gebruik bestrijdingsmiddelen ja onderzoek hoe gebruik van niet uitloogbare nee bouwmaterialen kan worden afgedwongen inventarisatie risicovolle gebieden bodemverontreiniging nee saneren bestaande Albanovijver (rioleringssituatie) nee na 2009 aansluiten bij huidige plannen ecologische verbindingszones, waaronder inrichting Mark, Dintel en Mark-Vlietkanaal realisatie natuurvriendelijke oevers waar zich kansen voordoen, gericht op ecologie en waterberging waterschap waterschap Watervoorziening, watergebruik, riolering en afvalwaterzuivering aanleg nvo, actief biologisch beheer en aanpak in voorbereiding na 2009 overstorten Van Mattenburgvijver In het kader van Agrarisch Landschapsbeheer West- Brabant (een pilot) uitvoeren/stimuleren van akkerrandenbeheer. waterschap aanleg berkbezinkbassin Spuilaan (Oudenbosch) ja aanpassen overstort Hofstraat (Hoeven) nee aanpassen risico-overstort Moleneindsche straat (Hoeven) studie en oplossen knelpunt Willeke Joostenstraat/rioolcapaciteit Bosschenhoofd ja ja

67 Thema Maatregel gerealiseerd periode afvoer van nieuwe drainagewerken niet op riolering maar leiden naar gebieden waar geen overlast plaatsvindt. Aanpakken bestaande drainage indien gecombineerd met andere werken ja aansluiten buitengebied op riolering, IBA of verbeterde ja voor 2005 septic tank aansluiten bij bestaande voorlichting drinkwatergebruik Brabant Water signaleren projecten met watergebruik >50.000m3/jaar aan Brabant Water door gemeente nee ontwikkelen beleid beregening waterschap inrichting waterberging aanpassen voor gebruik als bluswater nee Water en ruimte instrumentarium ontwikkelen voor het vrijhouden van nee buitendijks gebied berekenen en vastleggen ruimteclaim stedelijke waterschap wateropgave Gebruik en beleving bepalen toekomst Pagnevaart en inrichten ja Inrichting Velletrivijver Oudenbosch aanpassen aan nee na 2009 gebruik ondersteunen van het Masterplan Haven Oudenbosch ja door meedenken t.a.v. wateraspecten en vergunningverlening mogelijkheden onderzoeken om wat meer te doen met de Weelen in Stampersgat waterschap naar achteren plaatsen van de muur voor de Oude Turfvaart in de Haven van Oudenbosch om de identiteit te versterken en de cultuurhistorie toeristisch te benutten nee na 2009

68 BIJLAGE 3 Overzicht rioleringsstelsel

69 Objecten Object Eenheid Oudenbosch Oud Gastel en Stampersgat Hoeven Bosschenhoofd Totaal Vrijvervalriolering Gemengd Km 44,7 29, ,4 Gescheiden stelsel/hwa Km 4,1 3,1 4,5 11,7 Gescheiden stelsel/dwa Km 3,8 3,1 4,5 11,4 Verbeterd gescheiden Km 2,5 1,6 0,0 4,1 stelsel/hwa Verbeterd gescheiden Km 2,5 1,6 0,0 4,1 stelsel/dwa Vrijverval t.b.v. Km 5,5 18,5 11,5 35,5 drukriolering Persleidingen Persleiding gemalen Km 4,8 1,9 2,0 8,7 Persleiding drukriolering km 10,5 32,2 20,8 63,5 Overige objecten Rioolstrengen St Inspectieputten St Kolken St Interne overstorten St Externe overstorten St Bergingsriolen St Bergbezinkriolen St Bergbezinkbassins St Gemalen St Drukrioleringsunits St Grafiek jaar van aanleg met strenglente

70 Voorzieningen. Er zijn in de gemeente Halderberge een aantal verschillende voorzieningen aangebracht. Waaronder BBB (bergbezinkbassins), BBR (bergbezinkriolen), berging en retentievoorzieningen. Hoeven Type Inhoud m 3 Jaar aanleg Bouwkundig Oude Dijk BBB Bovenstraat BBR Achter t hof HWA berging Bosschenhoofd Type Inhoud m 3 Jaar aanleg Bouwkundig Willeke Joostenstraat BBB Pastoor Breugelstraat HWA berging Oudenbosch Type Inhoud m 3 Jaar aanleg Bouwkundig Pagnevaart BBR Pagnevaart Leiboom BBR Romelaan (Velletri) BBB BBB Spui BBB Timberwolfstraat BBR Retentie Wolvenstraat HWA retentie Industrieweg HWA berging Baarle Bossche HWA berging Oud Gastel Type Inhoud m 3 Jaar aanleg Bouwkundig Korte Dreef-Potterestr. BBR Kruidenlaan BBR

71 Gemalen Op diverse plaatsen wordt het stedelijk afvalwater verpompt. Het aantal gemalen bedraagt in totaal 59 stuks. In de navolgende lijst staan deze per kern aangegeven. Hoeven Capaciteit m 3 /uur Jaar aanleg bouwkundig Jaar aanleg Elektr. mechanisch Mechanisch gerenoveerd Seminarielaan pomp H Seminarielaan pomp D Achter t Hof Opperstraat DWA Opperstraat HWA De Heul Brede Balrouw T Gors no Seminarielaan no St. Bernardusstraat Oude Antwerpsepostbaan Achter t Hof HWA Elektrische gerenoveerd Bosschenhoofd Capaciteit m 3 /uur Jaar aanleg bouwkundig Jaar aanleg Elektr. mechanisch Mechanisch gerenoveerd Elektrische gerenoveerd Vaartweg * Hoenderparkdreef Past. van Breugelstraat Willeke Joostenstraat Berkenlaan Clemensstraat

72 Oudenbosch Capaciteit m 3 /uur Jaar aanleg bouwkundig Jaar aanleg Elektr. mechanisch Mechanisch gerenoveerd Elektrische gerenoveerd Havendijk * 915 Sportpark Albano * 280 Velletri Vlettevaart Mgr. Dr. Poelsplein Albano lob C 7, Oudlandsedijk Strootman Groene Woud HWA Spoorlaan Oudlandsedijk Holcim Spui Groene Woud DWA De Gorzen Drainagemaal Kom Noord Drainagegaal Spui Noord Ambachtenstraat DWA Vaartweg 12, Industrieweg DWA Industrieweg Kappa Wolvenstraat HWA

73 Oud Gastel Capaciteit m 3 /uur Jaar aanleg bouwkundig Jaar aanleg Elektr. mechanisch Mechanisch gerenoveerd Het Laag * 396 Korenweide DWA 25, Korenweide HWA Rolleweg 10 < Stoofstraat 11,7 < Elleboogstraat Rijpersweg Klaverweide Blankershove Veerkensweg HWA Elektrische gerenoveerd Stampersgat Capaciteit m 3 /uur Jaar aanleg bouwkundig Jaar aanleg Elektr. mechanisch Mechanisch gerenoveerd Elektrische gerenoveerd Jos Erneststraat * Brugstraat Gastelsedijk West (Noord) Groeneweg 6, Gastelsedijk West (Zuid) Prov. Weg Noord * zijn gemalen van het Waterschap

74 BIJLAGE 4 Overzicht interne en externe overstorten

75 Overzicht overstorten Locatie Bemalingsgebied Putnummer Drempel Overstort Overstort Oppervlaktewater Opmerking Coördinaten hoogte breedte vergunning registratie Naam X Y (m tov NAP) (m) Hoeven Oude Dijk A 1038 (9) 0, ja Okt Scheiloop Randvoorziening Bergbezinkbassin Oude Dijk A 3 0, ja Scheiloop Randvoorziening Bergbezinkbassin (intern) ja Sinds 2002 (externe drempel: NAP) Moleneindsestraat A Gesaneerd 19 1,40 5,25 Scheiloop Sinds 2006 Moleneindsestraat A 29 2,25 1,00 ja Sinds 2002 Stuwopening 400 mm Hofstraat A 49 2,47 5,30 ja Is niet verhoogd tot NAP+2,70 m St. Jansstraat A 1602 (60) 4,88 1,00 ja Stuwopening 200 mm (b.o.k ) 99803, , , , , , , , , ,00 Bovendonksestraat A 61 2,70 1,00 ja Stuwopening mm 99261, ,00 (b.o.k. +) Gors B 211 1,70 0,88 ja zijtak Balrouwsche 98095, ,00 v. Gors I 853 1,80 0, , ,00 Brede Balrouw C 224 1,50 0,88 ja zijtak Balrouwsche 99191, ,00 v. Korenbloemlaan HK H3A ja Hemelwaterriool 98875, ,60 (plan Opperstraat) St. Bernardusstraat D ja Okt zijtak Balrouwsche 98451, ,00 v. Bovenstraat E 444 4, ja 99415, ,00 Bovenstraat E , ja ja Bergbezinkriool 99412, ,19 ja (externe drempel 4,68+ NAP) Hertog Janlaan E ,60 ja 98994, ,68 Achter t Hof F 599 3, ja Okt , ,00 De Heul G ,00 ja 99822, ,00 Bovendonk A ,10 3,00 ja 98922, ,50 Seminarilaan Bovendonk A 770 2,40 2,00 ja 98826, ,78 Seminarilaan Bovendonk Pr A 772 2,44 1,90 ja 98875, ,96 Hopstaken Bovendonk/Repinge A 784 2,40 1,00 ja 98743, ,63 Bovendonk/Repinge A 787 2,55 1,00 ja 98745, ,44 Bovend./P Cuijperlaan A 800 2,64 1,00 ja 98741, ,51 Bovendonk/ Vlasblok H 803 2,64 1,00 ja 98697, ,15 Bovend./Donkweg A 837 2,62 2,50 ja , ,69 Bovendonk H 819A 2,68 1, , ,53 Pr.Hopstakenl/Semen. H ,10 3,00 Bosschenhoofd Nassaupark A ,56 1,73 ja waterbeschermings 96147, ,00 gebied Willeke Joostenstraat A ,68 3,30 ja Okt waterbeschermings 96248, ,00 gebied Willeke Joostenstraat A ,70 3,30 ja Okt waterbeschermings 69193, ,00 gebied Mauritsstraat B ,64 1,90 ja waterbeschermings 96104, ,00 gebied Oude Antwerpse postb D 2 8,19 1,00 ja waterwingebied 97085, ,00

76 Locatie Bemalingsgebied Putnummer Drempel Overstort Overstort Oppervlaktewater Opmerking Coördinaten Oud Gastel hoogte breedte vergunning registratie Naam X Y (m tov NAP) (m) Watermolen AA-rwa R8 ja zijtak Bansloot Watermolen AA-rwa ja zijtak Bansloot Standerdmolen AA-rwa 6095-U/7.1-0,51 1,50 ja zijtak Bansloot 90417, ,00 Roosendaalsebaan A 6105-U/7.2-0,56 1,50 ja Okt zijtak Bansloot 90651, ,00 Roosendaalsebaan A 2590-U/1 0,22 0,60 ja Interne overstort 90781, ,00 Het Laag A 6078-I 0,90 1,30 ja Okt zijtak Bansloot 90709, ,55 Bieslook A 2210-U/3 0,62 8,55 ja zijtak Bansloot 90501, ,00 Rolleweg A 7024-U/8-0,07 1,50 ja zijtak Bansloot randvoorziening 90102, ,00 Bergbezinkleiding Provincialeweg Noord A 2830-U 0,45 0,80 ja Okt nabij Mattenb.vijver randvoorziening 89997, ,00 Bergbezinkleiding Provincialeweg Noord A 1560-U/A6 0,65 3,00 ja nabij Mattenb.vijver 91056, ,00 Elzenpad A 0130-U/A5 0,59 10,00 ja Bansloot 91019, ,00 Meireweikes Rijpersweg A 2640-U/10 0,28 2,50 ja Okt , ,00 Stoofstraat/Barlaquese F 3060-U/A9 1,01 1,50 ja 90760, ,45 w Elleboogstraat D 2980-U/ 1,45 2,20 ja noodoverlaat 91970, ,00 drukriool Neerstraat A P m.v ja rwa-overstort 92971, ,32 Veerkensweg A ,80 1,00 ja randvoorziening 91172, ,83 Bergbezinkleiding Parkeerterrein A 1380-I 0,54 3,55 ja rwa- overstort Blankershove Dorpsstraat A B001 0, ja stuwopening 200 mm (b.o.k ) Dorpsstraat A 1510-I 1,00 0,55 ja Stuwopening 200 mm (b.o.k. 0.13) Dorpsstraat A 1550-I 0,59 1,20 ja Stuwopening 200 mm (b.o.k ) Dorpsstraat A 1400-I 0,96 2,00 ja Stuwopening 200 mm (b.o.k ) Koelestraat A 1130-I 0,97 2,00 ja Stuwopening 300 mm (b.o.k ) 90716, , , , , , , ,40 Koelestraat A 1100-I 1,69 1,20 ja Stuwopening 200 mm (b.o.k ) 90398, ,62 Dorpsstraat A 1093-I 1,14 1,20 ja 90448, ,20 Rijpersweg A 0760-I 0,89 2,00 ja 90767, ,09 Dorpstraat 0860-I 1,47 1,00 ja 90779, ,81 Korenweide E/H ,53 1,30 ja 90589, ,08 Stampersgat Markiezaatstraat A U/3-0,43 3,30 Okt Okt peilbesluitgebied 89137, ,00 Suikersingel B U/1 0,81 1,90 De Mark peilbesluitgebied 90191, ,00 Kristalsingel B U/2 0,73 3,50 Okt Okt De Mark peilbesluitgebied 89824, ,00 Gastelsedijk-West C U/4-0,57 1,00 zijtak Bansloot peilbesluitgebied 89252, ,00 Gastelsedijk-West D U/5-0,58 1,00 Okt Okt zijtak Bansloot peilbesluitgebied 88700, ,00 Gastelsedijk-West E U/6-0,67 1,00 zijtak Bansloot peilbesluitgebied 88801, ,00

77 Locatie Bemalingsgebied Putnummer Drempel Overstort Overstort Oppervlaktewater Opmerking Coördinaten Oudenbosch hoogte breedte vergunning registratie Naam X Y (m tov NAP) (m) Havendijk A: de Kern RO3 0,45 5,90 Haven randvoorziening 95242, ,00 Bergbezinkriool Havendijk A: de Kern RO3b 0,45 5,00 Haven randvoorziening 95187, ,00 Bergbezinkriool Groenewoud A: de Kern RO4 0,58 3,00 onderzoek naar 95837, ,00 aanleg waterbuffering Romelaan B: RO6 1,10 6,00 Okt Okt randv. BBB + 2 rwaoverstorten 96838, ,00 Velletri/Bosschendi jk Pagnevaartweg C: Pagnevaart RO7 1,55 5,00 randvoorz , ,90 Bergbezinkriool Pagnevaartweg C: Pagnevaart RO7 0, Okt Okt Watergang t Spui 96032, ,00 Pagnevaartweg C: Pagnevaartweg RO8 1,70 4,00 Peilbesluitgebied 96576, ,00 Duiventoren D: t Spui RO9-0,35 5,50 Watergang t Spui Wordt maatvoering in 2005 Spuilaan D: t Spui RO10-0,80 8,05 Watergang t Spui Aanleg randvoorziening in 2005 Wordt maatvoering (intern) in 2005 (extern 0.60-) 94837, ,00 Spuilaan D: t Spui RO11-0,05 1,55 Watergang t Spui Vervalt in 2005 Industrieweg D: t Spui 12 0,65 2,70 Watergang t Spui Wordt maatvoering in , ,00 Albanoweg E1: Albano lob A RO14-0,50 15,00 Okt Okt stort over op 95739, ,00 en lob B retentievijver Kwekerssingel E2: Albano lob C I 0,00 2,00 rwa-overstort 96100, ,35 Kwekerssingel E2: Albano lob C II 0,00 2,00 rwa-overstort 95953, ,32 Industrieweg F: Ind.terr. RO1 0,30 0,69 gescheiden stelsel 95821, ,83 Industrieweg Oudlandsedijk G3: De Gorzen RO16 0,60 1,50 rwa-overstort 95830, ,00 Ambachtenstraat F: Ambachtenstraat RO watergang t Spui rwa-overstort 94881, ,00 Wordt maatvoering in 2005 Poelsplein A: de Kern RO3a 0,45 54, , ,43 piushof A: de Kern HWA 2,18 1,00 RWA 95634, ,80 Raaym str B: 146 2,50 1,00 RWA 96358, ,10 Velletri/Bosschendi jk

78 BIJLAGE 5 Kaart drainagegebieden

79