De activiteiten van SPIder worden gesponsord door financiële bijdragen van:

Transcriptie

1 Na n gslaag confnti blikkn w nog vn tug oo ht plaatsn van n atikl van Jns as. D foto s van confnti zijn t zin op: Hans assnbug gft infomati ov global outsoucing. En in z Koi voo ht st n aanbiing van n bok. Doo ht aanbin van kotingactis op bokn wil ht bstuu ht onn aan stichting intssant makn. W kijkn voouit naa plnai sssi D ha n zacht kantn van vann op 26 novmb i gvul zal won oo wkgop invoingsstatgiën. D ovig wkgopn zijn w g actif, maa nog sts is niuw nthousiasm wlkom zoals t lzn is in ht wkgopn niuws. Dz Koi is voo laatst k van mijn han. Na vi jaa is ht hoogst tij om plaats t makn voo Jasp Doonbos. k wns hm vl plzi in ht vzamln n ign van atikln, wkgopinfomati n niuwswtjs. En succs in ht up-to-sp houn van stukkn van ht bstuu. k inig z actionl mt n ingn opop: Blijf kopij stun. Uw kopij voo komn Koi (vschijningsatum bgin fbuai) is wlkom tot n mt 8 januai Voo atikln, avtntis n aanmling van vnmntn voo agnaubik kunt u contact opnmn mt acti (acti@spi.nl). Ractionl...1 Van ht bstuu: Niuw impulsn...1 Vtouw m! Ht zal wkn...2 Global Outsoucing: tn of hyp?...3 ntoucti... 3 Boog vooln... 3 otntiël naln... 3 Naa wlk lan?... 4 ituati Nlan... 5 Vwachtingn... 5 Ht hanbok is oo, lvn ht kwalititssystm!...6 Aanpasbaahi... 6 Flxibilitit... 6 Boging... 7 lnai ssi: D ha n zacht kantn van vbtn7 Wkgopn...8 Wkgop ntgal statgiën... 8 Wkgop in klin oganisatis... 8 Wkgop Tstpocsvbting &... 8 Wkgop Mtikn... 9 Wkgop nvoingsstatgiën... 9 Niuwsbichtn...9 Evnmntnkaln...11 Colofon...12 Ht -bstuu wil julli gaag infomn ov cnt ontwikklingn on, i voo motn zogn at w als Nlans ntwkoganisati voo oftwa ocss mpovmnt ook komn jan n zinvoll bijag kunnn blijvn lvn aan pofssionalising van softwa ngining in Nlan (n omstkn). Aan z ontwikklingn zit n inhoulijk kant n n oganisatoisch kant. nhoulijk gzin zijn w volop aan ht iscussiën of onz olgop vooal bstaat uit -pactitions (n/of hun managmnt), of at w ook iniviul softwa ngin tot onz olgop motn knn. Als at laatst ht gval is, zulln w vl m onwpn motn agnn i chtstks aanspkn voo i olgop. n ht an gval ligt nauk m op zakn waam pocsvbtaas bijagn aan pofssionalising van softwa ngins, waana i vbtaas an zlf motn zogn at z softwa ngin bikn om i op ht spoo t zttn van v pofssionalising. Tot nu to miktn w vooal op vbtaas, maa aatgn wot tcht aangvo at w zo wl g inict bzig zijn. Mkt ngin op wkvlo wl wat van onz inspanningn n inzichtn? D activititn van won gsponso oo financiël bijagn van: hilips.com Kza.nl Atosoigin.com ogti.nl

2 En go oplossing zou kunnn zijn om op bi olgopn t mikkn, n activititn zo t oganisn at bi gopn aan hun tkkn komn. aktisch gzin btknt it waaschijnlijk at w m activititn motn oganisn, zowl alln als in samnwking mt an oganisatis i softwa ngin m chtstks bnan. Dat bngt m op oganisatoisch kant van it vhaal: aavoo is m gl n m mnskacht noig. Wat btft ht gl motn w als bstuu hlaas constatn at ons vtouw financiingsmol in z conomisch min tijn nit m volot. W hbbn omwg nit m gnog sponsos om onz activititn t kunnn hanhavn op ht vtouw nivau n tgn ons bkn taif, namlijk gatis. Wij ban ons aaom op kostnvlagingn n op aanvulln financiing, waabij w on an nkn aan ht hffn van n togangspijs voo plnai bijnkomstn, ht cën van iniviul onatuschap (waabij w aa an wl nig xta s tgnov willn stlln, zoals w in it numm ook al on, maa nu nog voo all ln) of zlfs ht omvomn van stichting in n vniging mt btaln ln. Julli won hiov binnnkot na gïnfom, al zijn conct voostlln nu al van hat wlkom. Wat btft bnoig mnskacht: zoals altij in n vijwilligsoganisati kunnn w m hann n m nkkacht altij gbuikn. W zokn an ook niuw bstuusln, niuw wkgoptkks n ln, maa ook mnsn i ons willn hlpn mt ht oganisn van bijnkomstn, i als spk willn optn, i niuwsbif n wbsit hlpn vulln, i vntul uimts knnn waa w tgn lag kostn onz plnai bijnkomstn kunnn houn, i wllicht niuw sponsos knnn tcta. Kotom: wi n n wam hat toaagt, zogt voo at w mt niuw impulsn ons wk kunnn vootzttn! Namns ht bstuu, G Fisch Doo Jns as k was z zom t gast op n confnti ov softwakwalitit n figu in n panl. k kg vaag voogschotl of softwatsts n pojctlis gn onhanlingsvaaighn motn aangl won om mt pogammus, pojctlis n gbuiks t kunnn onhanln ov ht al an nit lancn van n softwapakkt. k antwoo at ik gn voostan bn van onhanlingstchnikn. Tnminst, z staan wat mij btft minstns op tw plaats. Op st plaats staat tchnik ht ln bouwn van vtouwn. Daa wil ik ht gaag vn mt u ov hbbn, tm aa w in n tij lvn waa vtouwn hlmaal gn vinti nit m is. En aam allu ik nit obligaat op 9/11. Rs lang voo sptmb 2001 was vtouwn n bgip at langzaam maa zk aan ht uitstvn was. Als Vnig tatn van Amika n btj n vision is van wat ons hi nog t wachtn staat, an mogn w touwns van uit gaan at ht mt ht vtouwn bgaf gaat. mms, ht aantal avocatn n gchtlijk gschilln p capita is omgk vnig mt gaa van onling vtouwn van n maatschappij. k vtouw op at avocatuu mij z ichtlijk vnvouiging vgft Vtouwn is noozaklijk n vtouwn is nit vint. Laat ons mt ht laatst statmnt bginnn. Zowat lk oganisatoisch pocu van n bijf wot gmaakt vanuit ht paaigma van wantouwn. Bwijs: nm j abisovnkomst t han n ls lk atikl. Vaag j aabij af wlk atikls ECHT inn om jobafspakn t vuilijkn n hovl atikls ignlijk vooal paaplu s zijn voo allli moglijk, vaak blachlijk vomn van ingbkstlling. Lt touwns op toon van j abisovnkomst. Vol j n toon van spct n wzijs vtouwn of komt j abisovnkomst vooal ov als n onpsoonlijk lijst van isn n wttn waa j j bst aan hout. Contactn zijn inaa om j in slcht tijn t hlpn, maa zg nu zlf, is ht contact of lati mt psoon ooslaggvn om tot n akkoo t komn? Latn w us min ngi stoppn in ht makn van contactn n m in ht bouwn van pofssionl vtouwn. Vtouwn is noozaklijk als w pofssionl willn samnwkn. Wi vtouw wot zal: Gvaag won naa zijn/haa avis of zlfs instinct n zal ht gvolg zin won Zal ht vool van twijfl ggvn won Zal vgvn won als hij of zij n vgissing maakt Nit onblangijk: Zal zijn/haa factun zon vagn btaal zin won 1 Vtouwn is mkaa willn bgijpn. Vtouwn is mpathi hbbn n mpathi hbbn wkt kwalitit van onz job, zk ht T-wk, in han. mms, ho bt w ons kunnn inlvn in wl van onz gbuiks, ho vollig n bt aangpast spcificatis zulln zijn van onz softwapakkttn. Vtouwn is wtn at als n collga ht gns nit m ns is, hij of zij ht misschin bij ht cht in kan hbbn n hm of haa us ht vool van twijfl gvn. Eop vtouwn at ht mningsvschil op zijn minst zal lin tot n bt oplossing. Ho bvooool zijn w nit als w kitik kijgn? Luistn w naa n nkn w aan kitik of aan citicus? Onz collga mt zijn of haa bkompn gst is nit in staat om ons i t bvattn, laat staan naa waa t schattn. W motn us ht vtouwnsghalt in n om ons bijf vhogn oo: m zlfvtouwn t hbbn aana vtouwn t schnkn n tot slot vtouwn t spctn 1 Vij naa Davi Maist, Th Tust Aviso, F ss, 2000, n stk aana voo wi m ov vtouwn wil wtn.

3 Wi zlf gn vtouwn hft, kan moilijk aan n an gvn. Howl column nit ht gschikt mium is om hi in tail op in t gaan toch één ing: Zlfvtouwn wot got als w in slagn m (all) mnsn bst moglijk job-fit t gvn. mms wi ot wat hij gaag ot, zal sowiso bt in zijn n us ook zlfzk. Vtouwn schnkn hft t makn mt ht nmn van isico. Vtouwn bstaat pas als isico is. Risico omat j j collga, j klant of j lvanci glooft. J vaagt us gn bwijzn. En zoals Toon Hmans zi: ht is go its wtn wat j wtn kunt, maa ht is mooi its glovn wat j nit kunt wtn. Vtouwn spctn gaat ov iscti, intgitit n bschinhi. Om t tonn ho blangijk w zijn, schppn w gaag op ov gpivilgi plaats i w hbbn als iman ons in vtouwn nmt. W nkn at w oo ht taln van z status hioo bij onz tohoos n got vtouwn zulln vwvn maa alisn hi natuulijk ht omgk m. Om af t sluitn, voo ignn i nkn at ha mati van ht ln onhanln blangijk is an ht soft go van ht opbouwn van vtouwn: n ht Min Oostn zittn wllicht bst opgli, mst bgaaf, z van onhanlaas, al jan. En nog sts is v nit in zicht. Ho goot is ht vtouwn tussn vschilln patijn aa? Doo Hans assnbug Global outsoucing of going offsho is n onwp at al nig cnnia blangstlling gnit. Mt nam in tw hlft van ngntig jan was n ongkn hog blangstlling waa t nmn. Dit w voozaakt oo ht got abistkot aan T-psonl in Nlan. nmils is vaag naa T-psonl stk gaal, mt nam voozaakt oo tugglopn invstingsbihi van bijvn. Ht onwp blijft cht actul. D impot van ls gpouc softwa is nu slchts n klin l van total T-uitgavn in Wst-Euopa, maa ht pcntag goit. Daaom is it onwp intssant gnog om bij n aantal aspctn stil t blijvn staan. Wat zijn ovwgingn om t kizn voo global outsoucing? s succs ggaan of zijn ook naln t bnomn? Wlk lann zijn aantkklijk nu n in tokomst? En wat glt voo Nlan? Kijgn got bijvn als Baan, hilips, ABN-AMRO n KN navolgs vanuit ht min- n klinbijf? n it atikl wot op z vagn inggaan. n T-wl is ht nalopn van hyps gn onbkn fnomn. Mt nam in tijn at vl vaag is naa Tpsonl vit cativitit hoogtij. D vmst n vaak nauwlijks onbouw iën kijgn aanacht. Zij kunnn its op gang bngn waavan achtaf in snapt at ht, ufmistisch uitgukt, nit zo vstanig was. n tw hlft van jan ngntig kg global outsoucing nom vl aanacht. Mt nam nia als lvanci van gokop, hooggkwalific abiskachtn w in Nlan bkn oo bijvn als Baan n hilips. Hyp of tn? Om it t kunnn booln is n analys van boog vooln n potntiël naln noig. D boog vooln zijn (zi bijvoobl [BEU 2003]): Abiskostn. Eén van voonaamst nn om t kizn voo global outsoucing is boog ucti van abiskostn. Abiskachtn uit n tw wllann zijn gokop. ofssionalitit. Nit-wsts cultun lijkn niuw wkmthos makklijk t accptn, waaoo ht makklijk zou zijn om n hog pocsvolwassnhi t bikn. Zo schmn bijvn in bijvoobl nia mt ht bikt hbbn van hog CMM-nivaus. Dz hog volwassnhi lit potntil tot n fficint (bt output) n ffctiv (hog output) mani van wkn. Opniuw n boog kostnucti us. Flxibilitit. Ht kunnn inzttn van T-kachtn in ht buitnlan aagt bij aan n got flxibilitit. E kan gput won uit n got aanbo van gkwalific mnsn. Hinaast wot ht moglijk om wgns tijsvschilln in pincip 24 uu p ag t wkn. Vkooponstuning. Aanwzighi in n an lan hft ivs vooln. En lokaal vkoopappaaat lit tot n bt contact mt (potntiël) klantn, waaoo xpot naa ht btffn lan moglijkwijs gstimul wot. Bovnin kan imagowinst ontstaan omat bann gcë won n onstuning van (lokal) conomi plaatsvint. Duilijk vooln, maa wat is kzij van, wat zijn potntiël naln? En onbouw afwging van boog vooln n naln is noig om tot n juist bsluit t komn. Ht instappn in makt van global outsoucing mag nit inggvn won oo ht fit at concunt ht ook ot. Dit was n bkn vschijnsl bij vschilln softwahouss in ht laatst cnnium, waa psoonlijk motivn van ictun ooslag gavn. Abiskostn. D gokop lann ontwikkln zich vlal in n as tmpo n ht boog vool van guc abiskostn kan an vwijnn. Zo is bijvoobl n Aziatisch lan als ingapo nog nauwlijks intssant. Ook n lan als nia ontwikklt zich snl mt oplopn abiskostn. n i zin zijn lann als China n Vitnam wllicht vl intssant. Hun tijsachtstan is aanzinlijk got. Zi figuu 1 [MEN 2003]. Voo vl Oost-Euops won binnnkot un gopn naa Euops Uni, htgn ongtwijfl consquntis zal hbbn voo salaisontwikklingn. Mt btkking tot abiskostn int v nog kning t won ghoun mt ht volgn. Abis-

4 kostn op zich kunnn wliswaa laag zijn, maa mot ook won gkkn naa xta ovhakostn, psonlsvloop n pouctivitit. Exta ovhakostn kunnn ontstaan in ht thuislan om allli zakn t gln voo visa n iskostn van n naa ht buitnlan. En hoog psonlsvloop bij uitvon, buitnlans patij zal hog inwkkostn mt zich mbngn. En juist in lann waa latif am mnsn kans op hog salaissn wot gbon, kan ht psonlsvloop hl hoog zijn. Hon Euo m p maan btknt wllicht zovl voo familiomstanighn at ovstap naa n an wkgv snl is gmaakt. ouctivitit? Knnn w onz ign pouctivitit? s mn in ht v buitnlan pouctiv kning houn mt xta ovhakostn? En go vaag, maa ht antwoo zulln vln schulig motn blijvn. ofssionalitit. En pofssionl aannm gknmkt oo n hog pocsvolwassnhi kan intssant zijn, maa ht stlt tglijktij hog isn aan oganisati i ht wk uitbstt. nin global outsoucing btknt spcificn, communicn n accptn int uitbstn oganisati ook t xclln op z fontn. En go achitct mt n kop i nit wt wat voo huis hij wil, wkt imms ook nit. Bovnin zal in ht gval van cht uitbsting n uitvon, buitnlans patn vaing op motn on in ht applicatiomin van uitbstn patn. En an opn punt blijft hi, at mwaa van hog CMM-nivaus nog gn onomstotlijk fit is. Nmt buaucati nit to op zwvn hoogtn? s ht wl n pé voo i typ applicati? s ht nit xta moilijk om kwalitit van afstan in gatn t houn? Communicati. Ht op n an nivau pstn van uitbstn patn n gbk aan applicatiknnis bij uitvon patn zijn poblmn i zich ook potntil bij taitionl uitbsting voo on. n it gval won zakn moglijkwijs xta bmoilijkt oo communicatipoblmn. D communicati tussn ht uitbstn n uitvon lan knt vl complicn aspctn. Voobln hivan zijn cultuu, taal, afstan n tijsvschil. D cultuuvschilln kunnn lin tot vschilln intptatis n bmoilijkn ht contact. E is imms n goot vschil tussn bijvoobl wsts zaklijk- n icthi n Aziatisch blfhi. Ook omgangsvomn tussn mnsn op vschilln hiëachisch nivaus kunnn stk vschilln. n wsts cultun gaat mn loss mt lkaa om. n n nit-wsts cultuu zijn hiëachisch vschilln stk, cht aa kunnn zich w an poblmn vooon. En nias wknm accptt bijvoobl moilijk n m i uit n lag kast komt. Communicatipoblmn voozaakt oo taal, afstan n tijsvschil spkn voo zich. Klimaat. En an blangijk punt is btft ht klimaat in n lan. Dit btft nit zoz tmpatuu n sizonswisslingn als wl politik stabilitit n moglijk couptipaktijkn, conomisch situati n goivwachtingn, onwijs n spcifik glgving. olitik stabilitit, go conomisch voouitzichtn n n go onwijssystm spkn voo zich, aanacht voo spcifik glgving wot wl ov ht hoof gzin. Dit kan simpl, maa fustn poblmn oplvn. Ho is ht gstl mt ht vstkkn van vblijfn wkvisa? Ho zit wtgving in lkaa, nit alln fiscaal maa ook in ht gval van bijvoobl schaclaims? Wat is wttlijk bpaal tn aanzin van ht intllctul ignom, zoals patntn n hanlsmkn? Op it punt scon lann als nia w latif hoog, omat zij ht afglopn cnnium vaing op it gbi hbbn opgaan. n sommig Oost-Euops lann zoals Ruslan kunnn op it gbi moglijk poblmn zijn. China nia ingapo Vitnam Figuu 1: Vool abiskostn in tij [MEN 2003] jaa 2-4 jaa 0 jaa Ht op ij zttn n valun van boog vooln n potntiël naln (zi ovzicht Figuu 2) zal uitinlijk lin tot ht bsluit wl of nit on. Boog vooln lag abiskostn bt n snll output oo pofssionl wkwijz hog flxibilitit (psonl, tijsvschil) bt vkoopkanaln otntiël naln snl stijgn abiskostn hog isn aan ign oganisati communicati (cultuu, taal, afstan n tij) klimaat (politik, conomi, onwijs, wtgving) Figuu 2: Boog vooln vsus potntiël naln global outsoucing. Ht is aabij vstanig z valuati nit voo slchts één lan uit t von. Mt nam omat vschilln p lan zo goot zijn, is n b valuati gwnst. En valuati kan bstaan uit ht bnomn van van blang gacht citia, hi gwichtn aan toknnn n vvolgns sco voo lk altnatif t bpaln. E bstaat n scala aan multicitia analys mthon i hibij onstuning kunnn bin om ht bsluit zovl moglijk t objctivn (zi bijvoobl [TR 2000]). Wlk lann bin conct moglijkhn? En aantal lann is s gnom in tkst. Gofwg is onschi t makn in volgn gio s: Azië, mt bijvoobl lann als akistan, Banglash, nia, Vitnam, nonsië n China. n n aantal lann is vl vaing opgaan op it gbi. Dit btknt at binnn n buitn zulk lann aanspkpuntn zijn vool abiskostn in tij

5 om ov ht i van gachtn t wissln. Voots kunnn vaingn van an bijvn hlpn om n go valuati t makn. Bij n positiv kuz voo n lan in z gio hbbn z vaingn opniuw hun waa. Oost-Euopa, mt bijvoobl lann als Tsjchië, Hongaij, Bulgaij, Romnië n Ruslan. Dz lann zijn natuulijk icht in buut, maa lijkn moilijk in t schattn. E is vaak n histoi van coupti aanwzig n politik vaningn volgn lkaa snl op. Bovnin zal in spcifik gvalln aansluiting bij Euops Uni ook vl vaningn op kot tmijn twg gaan bngn. Ovig lann, lann vaiën van lan n Tukij in Euopa, tot Egypt, Zui-Afika n Colombia in an wlln. Evaingn in Nlan zijn gotnls opgaan oo got oganisatis. n inliing wn s vschilln namn gnom. Ht is moilijk gip t kijgn op aawklijk vaingn van z bijvn. Mn is imms nit snl gnig om zulk avontun als mislukt t kwalificn n vuil was buitn t hangn. V zal ht complx zijn om algmn conclusis t tkkn, omat gkozn vom van global outsoucing vait. n hooflijnn zijn vi vschilln vomn t onschin: Dochtmaatschappij. Vool hibij is at vollig zggnschap in ign hann blijft n at mnsn ov n w makklijk kunnn won uitgwissl. n ht bgin zal uitbstn oganisati ign mnsn stun om oganisati in t ichtn, lat zal uitwissling van mnsn m op pojctbasis plaatsvinn. Dz vom gaat uit van n lang tmijn aanpak n is bijvoobl ghant oo Baan n hilips. Joint vntu. Dz vom lijkt nigszins op ht opichtn van n ochtmaatschappij, wot nu cht samngwkt mt n lokal patn. Dit btknt min zggnschap, maa kan n aantal zakn aanzinlijk vnvouign, zk als lokal patn go thuis is in bijvoobl van blang zijn glgving. ojctbasis. Ranvoowaa voo topassing z vom is at aannm van ht wk of gn applicatiknnis noig hft of bnoig applicatiknnis in huis hft. Ans zal ht pojct onnoig zwaa blast won mt ht inwkn in ht spcifik applicatiomin. En aantal Nlans bankn hft z vom ghant. Rkuting psonl. Tnslott kan uitsluitn psonl gkut won om als wknm ingzt t won. D inzt kan in Nlan plaatsvinn maa ook in ht btffn lan zlf. Dz vom van global outsoucing hft wl plaatsgvonn (vschilln softwahouss), maa lijkt in populaitit stk afgnomn t zijn. Rnn wan on m moilijkhn mt visa n vgunningn. Hinaast blk omgang mt niës wgns taal- n cultuuvschilln nit altij nvouig. Kostnucti is n imm tugkn thma bij bijvn. Mt nam in ht gval van conomisch tgnwin is ht bij uitstk ht mil om vmin omzt t compnsn oo n bt winstcijfs. Ggvn opukkn globalising van wlmakt zal global outsoucing ongtwijfl tonmn. Toch blijft ht n isicovol avontuu waabij got voozichtighi n tughounhi btacht mot won. Tn aanzin van potntiël naln is één aspct wllicht nog ht mst blangijk n ht mst moilijk om t alisn: ign pofssionalitit. Dz zal st op n volon hoog nivau t zijn om op ht gbi van softwa ontwikkling op afstan mt tijsvschilln mt n an cultuu om t gaan. Dit komt simplwg n op: Est zlf ht kunstj ln, an pas uitbstn. Mt an woon, pas als ht ign nivau van softwa ontwikkling volon pofssionl is, kan mn succsvol z complx, xtn gicht pocssn alisn. En inin mn ign mani van wkn op at nivau hft, is wllicht hlmaal gn bhoft m aan global outsoucing. Ht nog boog vool van guc abiskostn wgt an nit m op tgn communicatipoblmn. Mn bstt hooguit nog aawklijk implmntati van softwa uit: ht typwk. En voo at nvouig wk is gn hooggkwalific psonl m noig. Gokop uitznkachtn in Nlan vomn an wllicht n volwaaig altnatif. lchts onz onmacht om go t spcificn, t ontwpn n t tstn maakt at implmntatiwk tgnwooig nog als intssant wot van. En aan z onmacht zoun hog CMM-nivaus nu juist n in motn bngn. ofssionalising btknt juist ingn in één k go on, zoat implmntatiwk nits ans is an ht alisn van n voogschvn blauwuk. Tnslott mag won gconclu at global outsoucing nit snl intssant zal zijn voo ht min- n klinbijf. E zijn tvl aspctn waa kning m mot won ghoun n aam gpaa gaan kostn zijn substantil. amnwking op it gbi, ht bschikbaa stlln van subsiis n ht inschakln van gspcialis avisus zijn miln i wllicht uitkomst kunnn bin. Hans assnbug (hsassnbug@s-cu.ch) is zlfstanig avisu (zi Naast ht gvn van gastcollgs in Bn n Goningn n ht schijvn van atikln n bokn, vot hij n pomotionzok uit aan Rijksunivsitit van Goningn naa ht spcificn van n bsluitvomingsmol t onstuning van ht vijgavpocs van softwa pouctn. [BEU 2003] T-lvancis in lagloonlann, E.Buln,.Tjia, nfomati, Apil. [MEN 2003] f you a going offsho, what a th consiations fo wh to go?, D.Mnnhall, [TR 2000] Multi-Citia Dcision Making Mthos: A Compaativ tuy", E.Tiantaphyllou, Kluw Acamic ublishs.

6 Doo Jan Jaap Canngit Divs oganisatis hbbn in ht vln n hanbok gmaakt. Mstal was ht inpouct n (aantal) ikk klapp(s) mt aain gtaill bschijvingn van ho wkzaamhn uitgvo mostn won. D opstlls wan wa spcialistn i lang nit altij mt votn in paktijk staan. Vaak blan hanbokn in kast om aa als stofvang t wachtn om n intn vhuizing. D olstlling van ht hanbok, ht vhogn n bhsn van kwalitit van systmontwikkling, systmbh of tstn, w an ook nit ghaal. En statisch hanbok wkt us nit om kwalitit t vhogn. Omat i wns wl blijft bstaan hbbn ivs oganisatis kwalititssystmn ingvo. Wat is nu ht vschil tussn n hanbok n n kwalititssystm n ho wot in n kwalititssystm vookomn at it htzlf lot ongaat als hanbokn. Om wijz waaop in CT wot aangkkn tgn kwalititssystmn t vuilijkn gaan w st in op ht vschil tussn n mtho, n hanbok n n kwalititssystm. En mtho is n algmn topasba wkwijz i gbas is op ht succsvol uitvon van bpaal takn. D mtho bschijft pocssn waam (tussn)pouctn tot stan komn. Mnsn zon knnis n vaing kunnn van mtho gbuik makn om i takn succsvol uit t von. Latn w ns n nvouig voobl gvn. Tw tams gaan bin n systm ontwikkln. Ht st tam maakt n ommltj van. Ht inpouct zit vol foutn, ht systm is nit onhoubaa, opachtgv is nit tvn. Ht an tam is wl succsvol. Ht lvt n kwalitatif hoogwaaig pouct op. Dit pouct is oo go ocumntati pima onhoubaa n opachtgv is tvn. D ln van ht st tam kunnn ln van ht tw tam vagn ho z it gaan hbbn. Ht tw tam kan vvolgns pocssn waam zij (tussn)pouctn tot stan hbbn gbacht bschijvn, aangvul mt isn aan z (tussn)pouctn. k als n tam succsvol is mt ht ontwikkln van n systm, past zij it systm aan, zoat na vloop van tij n algmn topasba mtho ontston. Als j i mtho hant, w ht pojct n succs! Op z wijz ontston bijvoobl ystm Dvlopmnt Mthoology (DM) n zijn ook vl an systmontwikklingsmthos ontstaan. En mtho is cht p finiti z algmn. Ht int imms bij all oganisatis topasbaa t zijn. Daanaast is n mtho vaak z uitgbi, nit all oganisatis makn gbuik van all zakn i n mtho bit. En voobl is systmontwikklmtho RU, z mtho knt 105 vschilln tussnpouctn n 31 vschilln functionaissn. D mst oganisatis makn aaom n op hun oganisati afgstm wkwijz i gbas is op n mtho. Dit is n hanbok. Naln van n hanbok zijn cht at ht in bginsl nit aanpasbaa is, als nit flxibl wot van n ht gbuik achtblijft bij vwachting omat oganisati nit tozit op topassing van. Als w i i ontbkn lmntn; aanpasbaahi, flxibilitit n boging, tovogn aan n hanbok ontstaat n kwalititssystm. Mtho Hanbok Op Kwalititssystm Algmn wkwijz gbas op bst-pactic. Op oganisati afgstm wkwijz. oganisati afgstm wkwijz i aanpasbaa, flxibl n gbog is. Ht vschil tussn n hanbok n n kwalititssystm komt tot uitukking in i aspctn: aanpasbaahi, flxibilitit n boging. Tn st bvat n go kwalititssystm n pocu aan han waavan oganisatis vbtingn of uitbiingn kunnn oovon. Mwks kunnn, als zij vinn at zakn bt kunnn, oo mil van z pocu hun vbtsuggstis tot oganisatistanaa latn vhffn. Op z wijz is ht kwalititssystm n soot spons van all go iën in oganisati. Daanaast onvangt z pocu vl potntiël kitik. Als n mwk ht kwalititssystm onwkbaa vint, inn w hm t vagn ho ht volgns hm wl mot. Als hij gwoon glijk hft, wot zijn i stanaa! Ht tw lmnt at n kwalititssystm tovogt aan n hanbok is flxibilitit. En kwalititssystm mag nooit n ol op zich zijn. Ht int mwks t onstunn bij ht alisn van oganisati- of pojctolstllingn. Als ht topassn van ht kwalititssystm ht alisn van oganisati- of pojctolstllingn in wg staat, int afwijkn van ht kwalititssystm moglijk t zijn. Omat ht afwijkn bhst mot gbun, mot n pocu zijn i ht afwijkn glt. Essnti van z pocu is bijvoobl at in ovlg mt kwalititsmanag wot bool of afwijkn bt is an topassn. Als afwijkn bt is, bpaln kwalititsmanag n btokkn pojctli of mwk wlk pocssn wl n wlk pocssn nit won ghant. Manags of mwks willn nog wl ns nkn at ht kuz is tussn ht in zijn ghl wl of in zijn ghl nit topassn van ht kwalititssystm. Dat is nit zo, zij kunnn ook ln van ht kwalititssystm wl of nit topassn. D pocu afwijking kwalititssystm, zoals i vaak wot gnom, zogt voo at m-

7 wks altij optimal wkwijz hantn. En voobl van n pocu afwijking kwalititssystm is opgnomn in ht bok oftwa ocss mpovmnt in bijlag 2. Ovigns kan i manag, mwk of kwalititsmanag zich bij n afwijking afvagn of i afwijking in m gvalln oppotuun is n n aanpassing van ht kwalititssystm t avisn is. D vaing lt at als niman tozin op ht gbuik van ht kwalititssystm, ht gbuik afnmt. Daaom is ht lmnt at n kwalititssystm onschit van n hanbok boging. D boging kan bijvoobl gbun oo kwalititsmwk. Dz kan op basis van ghant pocssn of ht booln van mijlpaalpouctn achtaf vaststlln of confom ht kwalititssystm of afgspokn afwijking is ghanl. D kwalititsmwk kan ook van tvon avisn ov topassing n zo ht gbuik stimuln. n plaats van n apat contolslag is ht ov ht algmn fficiënt om bij an kwalititsactivititn implicit to t zin op topassing. En voobl hivan is bijvoobl inspcti. Tijns n inspcti boolt n gop mwks on bgliing van n pocsbgli kwalitit van n pouct. E kunnn ook vbtsuggstis won aangagn. Tijns n glijk inspcti kan één van olln ht contoln of confom ht kwalititssystm is ghanl zijn. En an wijz waaop boging plaats kan vinn, is ht tozin op ht juist topassn van pocssn. Dit is min gicht op ht inpouct maa m op pocssn. En vool hivan is at kwalititsmwk mtn inzicht kijgt of ht juist uitvon van pocssn lit tot n go pouct. nin kwalititsmwk afwijkingn constatt i tot n hog fficiënti of ffctivitit van ht pocs of tot n bt pouct lin kan it aanliing zijn tot ht aanpassn van ht stanaa pocs. Dz aanacht voo wijz waaop ht pouct tot stan komt, lijkt misschin ovvn; ht ol (n go pouct) hiligt toch miln (pocssn om t komn tot)? Als miln op zich nit go zijn is ht sultaat in fit nit optimaal. Dhalv is aanacht voo pocssn in ht ka van boging lgitim. Dit btknt at w n kwalititssystm finiën als: n op oganisati afgstm wkwijz i aanpasbaa, flxibl n gbog is. Doo bovnstaan aspctn to t vogn aan n hanbok wot ht n m lvn, toganklijk n onstunn hulpmil bij ht bikn van n hog kwalitit. s ht vhaal aam uit? Zk nit. Als ht succs van n kwalititssystm wot zk nit alln oo aanpasbaahi, flxibilitit n boging zk gstl. Ook wijz waaop ht kwalititssystm tot stan komt n wijz waaop ht wot gïmplmnt bpaal voo n goot l ht succs. Ranvoowaan om ht kwalititssystm succsvol t latn zijn in gbuik is at mwks btokkn won bij opzt van ht kwalititssystm, inhou aansluit bij paktijk van mwk, ht managmnt opzt, implmntati n ht gbuik stimult n onstunt n mwks ht systm accptn. Op z wijz maakt n oganisati n kwalititssystm waam kwalitit van systmontwikkling n bh aawklijk vhoog n zk gstl wot. Ds. H.J.J. Canngit is pouctmanag van YQA B.V., n onafhanklijk oganisati gspcialis in kwalititszog in CT. Daanaast is hij schijv van Kwalititszog in CT-pojctn (2001) n oftwa ocss mpovmnt (2003). Dit atikl is n bwking van n l van ht bok oftwa ocss mpovmnt. Dit bok is voo -ln mt koting vkijgbaa, zi ls in z Koi. laats: Utcht Tij: 26 novmb, uu n wl van vbtaas is ht onwp van gspk vaak mthoikn n gschappn om n vbting in gang t zttn n n ol t bwkstllign. n wkgop nvoingsstatgiën hst ovtuiging at wil n vaning (n us ook n vbting) succsvol zijn, z vank mot won in cultuu van ht bijf. D soft issus zijn vnzo blangijk. n z plnai sssi aanacht voo businss cas, wat is ht ol, ho kom j to n ho vifi j of j implmntati succsvol is. Ht tw onwp bhanlt tooling als ht gbuik van mtikn n instumntn. En als laatst onwp bhanln w zacht kantn van n pocsvbting. Tvns gaan w in op 8 stappn van Kott, n invoingsstatgi i sts opniuw w buikbaa is Ontvangst & koffi stappn van Kott Businss Cas nstumntn / mtics auz mt boojs oft aspcts Afsluitn iscussi mt wkgopln mlingn, luiting, mt glgnhi tot napatn Ht pogamma van lnai ssis is t vinn op Ook is ht moglijk om via z

8 wb-sit in t schijvn. Na infomati is vkijgbaa via ht sctaiaat: tl D wkgop icht zich op togvog waa (tun on invstmnt) van pocsvbting n kwalititsmolln. Ht cntal thma van onz bijnkomstn it jaa zijn: "How to (uc cost, incas pouctivity) with Managmnt mol X?" n st hlft van it jaa zijn n ital bijnkomst goganis, waain spctivlijk ht W mol, AL (Application vic Libay) n n mol voo Businss tatgi zijn bspokn. Doo ht W mol van Quint zijn wln van vlopmnt managmnt n svic managmnt aan lkaa lat waaoo communicatipoblmn tussn ontwikkling n bh won bslcht n tw bijnkomst is AL als vbtvhikl ngzt om vhoging van pofssionalitit in Application Managmnt t bikn. n bijnkomst in mi is, op basis van n psntati op EEG, inggaan op ht cën van concunti vool oo ht aanpassn van CMMi naa businss statgi. n laatst bijnkomst van 7 oktob hbbn w nagacht ov v onwpn binnn onz wkgop, focus van onz olstlling n wlk sultaat onz wkgop wil nzttn. Op basis van ht sultaat van z bijnkomst is n nquêt ontwikkl, i oo wkgopln wot ingvul. W willn gaag an gïntssn uitnoign om z nquêt ook in t vulln. Daanaast is onz wkgop nog sts op zok naa niuw ln, i bi zijn om binnn ht hibovn bschvn aanachtsgbi, mt lkaa knnis n vaing t ln. n volgn bijnkomst in novmb won sultatn van nquêt bspokn, op basis waavan w ht conct sultaat van onz wkgop bt vom kunnn gaan gvn. Gïntssn kunnn contact opnmn mt: Contactpsoon: Maio van Os Tl.: mail: maio.van.os@sogti.nl D wkgop is bzig mt pomoti van " statkit". Hivoo vschijnn binnnkot atikln in nkl vakblan waaon T-mb. Daanaast wot gwkt aan tmplats t onstuning van ht invon van -activititn. D wkgopln stlln hivoo matiaal uit hun ign paktijk bschikbaa. Binnn wkgop wot hivan n tmplat gmaakt. E wot nit alln aan "D statkit" gwkt. D st hlft van bijnkomstn wot bst aan h uitwissln van vaingn. Zo kan lk wkgopli pofitn van tips van ovig ln n zo kwalitit van softwa-ontwikkling stapsgwijs vbtn. Uitaa zijn niuw ln wlkom. Zi voo m infomati wbsit van wkgop via st-spi.nl. D bijnkomstn in 2003 zijn gplan op: insag 4 novmb onag 11 cmb Lokatis won nog na bkn gmaakt, tijn van uu. Contactpsonn: G Fisch, tl , g.fisch@xs4all.nl n Tju Naus, tl: , -mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl Ht afglopn jaa hbbn w mt wkgop gconstat at vaak spakn is van n kloof tussn tstn n ontwikkling. Dz kloof wot ip naamat spcialisati sultt in tonmn sggati tussn isciplins. D afglopn jan wot oo vl bijvn bwust gstuu op intgati van isciplins, zoat ipt van kloof guc wot. Ht atikl D aaox van n ofssionl Tstoganisati onknt onm vschilln staia waain lati tussn ontwikkling n tstn zich kan bvinn. D lati tussn isciplins komt in ht atikl mt namn tot uiting in n aantal (communicati) knmkn waaaan j situati kan hknnn. Als volgn stap wil wkgop n aantal hanvatn bin voo ht bwust managn van z lati tussn ontwikkling n tstn. Hito zal won uitgzocht ho ivs managmntactivititn van invlo zijn op infomatistomn tussn tw isciplins. Voo ht bschijvn hivan wot n bop gaan op uim vaing van wkgop ln. Voo ht intificn van lvant infomatistomn n managmntactivititn zal in st instanti won uitggaan van bstaan litatuu. Dit is n xciti waabij w als wkgopln zlf vwachtn sultatn t kunnn gbuikn in ons aglijks wk. W vwachtn at sultatn vvolgns ook buikbaa zulln zijn voo onz collga s buitn wkgop. Ht schijvn van n atikl n/of psntn van sultatn op n plnai bijnkomst zulln in at gval tot moglijkhn bhon. Dol Ontwikkln van mtho n chcklist(s), zoat: 1) poblmn n knlpuntn in lati tussn ontwikkling n tstn kunnn won glat aan infomatistomn, 2) kaaktistikn van z infomatistomn kunnn won glat aan lvant managmntactivititn (ls bhsfacton). D mtho n chcklists motn ons in paktijk situatis instaat stlln, moglijk managmntactivititn t

9 intificn i van invlo kunnn zijn bij ht oplossn van n poblm of (vwacht) knlpunt. Ht is us in st plaats n pouct voo onszlf. Doolooptij: Voo januai 2004 zijn ol, plan van aanpak n all infomatistomn in kaat gbacht n is finiti van i infomatistomn afgspokn. Dit wot in cmb in th Koi bkn gmaakt. D mtho n chcklists motn voo 1 augustus 2004 oo wkgop ln in paktijk (aglijks wk) ingzt kunnn won. Dit mot aannmlijk zijn gmaakt oo ht uitwkn van n paktijk casus (accptati). Explicit binnn scop: nfomatistomn i in litatuu won onknt als l van intacti tussn isciplins Ontwikkling n Tstn. Ht bschijvn van ho managmntactivititn infomatistomn kunnn bïnvlon. Ht bschijvn van btknis van z managmntactivititn (samnvatting van wat ht inhou). Explicit buitn scop: nfomatistomn buitn chtstks intacti tussn isciplins Ontwikkling n Tstn. Ht intificn van hulpmiln (tools, stanaa pocus..) voo ht uitvon van managmntactivititn. Tvns hbbn voo it jaa ata van bijnkomstn bpaal. Dz zijn: 29 oktob 17 cmb Not z alvast in j agna!! Contactpsoon: Dé Robbn mobil: mail:.obbn@sogti.nl D Wkgop Mtikn hout zich bzig mt ht uitwissln van knnis, vaing n bst pactics mt btkking tot mtikn. Daaon valln zowl intificati n finiti van buikba mtikn, ht vzamln n analysn van mtikn als ht vinn van inustiwaan voo mtikn. Ht accnt ligt op mtikn i van blang zijn voo managmnt van softwa ontwikkling, van softwa bh n van pocs vbting. Wil j lnmn, kijk an op wbsit van wkgop voo pciz atum, plaats n tij n bij wi j j mot aanmln. Contactpsoon: Hans Vonk tl.: , fax: mail: Hans@mtic.nl D Wkgop nvoingsstatgiën icht zich in uim zin op all facttn i t makn hbbn mt ht invon van niuw wkwijzn. Blangijk aspctn zijn aabij ht ln van vaingn n mningn, ht bin van n klankbo voo ht bspkn van iën n poblmn n ht volgn van niuw ontwikklingn op ht gbi van. Ht pincip "haln èn bngn" is één van blangijkst knmkn van onz wkgop. D volgn ata staan gplan: 29 oktob; 2 cmb nin j gïntss bnt in n knnismaking mt onz wkgop nm an contact op mt Ané Hijstk. Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: ; mail: An.Hijstk@q-labs.com oo Nils Malotaux, nils@malotaux.nl, N R Malotaux Consultancy Evolutionay ojct Managmnt Mthos (Evo) a us by softwa vlopmnt pojcts to systmatically liv th ight sults at th tim ag. Th wok in Evo pojcts is ivi in Task Cycls of 1 wk an Dlivy Cycls of 2 wks. Fo aministing th Tasks in Evo pojcts, th Evo Task Aministato (ETA) tool was vlop. This tool has bn us xtnsivly in vaious pojcts. Rcntly an upat vsion (V1.06) of th tool is las. t can b ownloa f fom t is bas on th ias as scib in th booklt Evolutionay ojct Managmnt Mthos, which can b ownloa fom Op 23 oktob is op najaasconfnti van NEMA niuwst vsi van ht hanbok Functipuntanalys gpsnt. Aanliing voo z niuw vsi van ht hanbok is at NEMA FA mtho it jaa oo O is gctific.. nhoulijk is mtho aangpast aan isn i O stlt. Dit hout in, at bgippn buto n ntto functipuntn, coctifacto n systmknmkn nit m in stanaa vookomn. Daanaast is ht hanbok gmonis n zijn n aantal vuilijkingn aangbacht. Functipuntn won ghant als nhi om hovlhi functionalitit van n infomatisystm uit t ukkn. Ht is wlwij ht mst gbuikt hulpmil om automatisingspojctn in n vog staium t kunnn bgotn.

10 M infomati ov NEMA n ht hanbok Dfinitis n tlichtlijnn voo topassing van functipuntanalys, vsi 2.2 is t vinn op Doo Eik van Vnnaal Zowl ht tonmn blang in maatschappij, sts got complxitit van softwa systmn, als kostn i tstn mt zich m bngt, gvn noozaak aan voo n gstuctu tstaanpak. Echt n gstuctu tstpocs zal pas ffctif n fficiënt zijn inin ook ht (tst)psonl ov noozaklijk knnis n vaaighn bschikt. n laatst jan is tstn, m als gvolg hivan, uitggoi tot n pofssionl vakgbi. oftwaontwikklaas on tstn vlal nit m vn bij, maa volgn spcifik tstopliingn in ht ka van hun ol in ht ontwikkln tstpocs. Voo mst systm- n accptatitsts glt tgnwooig at zij tstn zin als n caièpa. n ht ka z vakontwikkling zijn ggn opliingn n uitinlijk ook ctificing van tstpofssionals van goot blang. Dit atikl gft inzicht in stan van zakn tn aanzin van tstctificati, waabij in tail wot inggaan in EB ctificatipogamma. Ht EB tstctificati pogamma is in Nlan n st van Euopa vuit ht blangijkst ctificatipogamma n kijgt n sts b maktknning. Ht atikl is t ownloan via / atikln Doo Jan Jaap Canngit n G Fisch Ht st Nlanstalig bok ov oftwa ocss mpovmnt is uit! Ht is gschvn oo, ho kan ht ook ans, n li van pi. Ht bok oftwa ocss mpovmnt van Jan Jaap Canngit bhanlt n aantal onwpn aangaan. Allst staat ht stil bij wat n kwalititssystm is, waa n kwalititssystm uit bstaat n wat vooln van n kwalititssystm zijn. Ht bok bstt vl aanacht aan n -tajct; van ht cën van vaningsbhoft n nulmting via ht inichtn n implmntn van pocssn tot ht valun van sultatn. An onwpn i aanacht kijgn zijn mtics, oganisati van, vanmanagmnt, wstan n kitisch succsfacton van. Ht bok sluit af mt n casstuy n nkl paktisch chcklists, sjablonn n voobln. n n volgn pi-koi vint u n atikl at gbas is op n l uit ht bok. Ht bok is uitggvn in si CT-bibliothk van Tn Hagn & tam, waabij n onafhanklijk actiaa ht manuscipt hft bool, on an op lvancisonafhanklijkhi van aanpak n lvanti voo makt. Niuwsgiig gwon? Dat tft, want pi bit in samnwking mt autu moglijkhi it bok mt koting aan t schaffn. Ln van pi kunnn ht bok mt 25% koting bstlln, zoat u us gn 33,60 btaalt, maa slchts 25,=! Ho kunt u ht bok bmachtign? Allst kunt u ht cash-an-cay kopn tijns plnai bijnkomst van 26 novmb. Wllicht at z moglijkhi ook op an pi-activititn wot gbon. U kunt ht ook bstlln oo n mailtj t stun naa autu: jcanngit@sysqa.nl n 28,= ( 25,= voo ht bok n 3,= aministati n vznkostn) ov t makn op kningnumm tn nam van YQA B.V. t Alm. n ht mailtj gft u aan at u ht bok wilt bstlln, on vmling van uw naam, postggvns n wkggvns. D naam van psoon aan wi w ht motn stun n naam van psoon i btaalt motn in it gval htzlf zijn. Op z wijz hoopt ht bstuu van pi uw limaatschap nog waavoll t makn! TB is ht samnwkingsvban van n tintal bops/vakoganisatis, waaon NEMA. Na ointatifas i olbwust low-pofil is ghoun tt TB it jaa m naa buitn op om zo boog samnwking conct vom n inhou gvn. Zo hout TB zich op it momnt bzig mt vomn van ctificing van pofssionals n ol i vschilln oganisatis hiin zoun kunnn spln. En blangijk wapnfit voo it jaa is TBnajaasconfnti i gplan staat voo 13 novmb aanstaan. Ht thma amn tk is inggvn oo vann ol van CT-pofssional. Ons wkvl is gtoffn oo n siuz cisis. s it alln ht gvolg van alghl conomisch malais of is in CT m aan han? Kunnn w, als conomisch pssi wg tkt, als vanous w v, of motn w toch bakns vzttn n its ans on? Ho kan ht vtouwn in CT won hstl? Op z confnti zulln pominnt spks uit vschilln maatschapplijk glingn hun visi gvn op ontstan situati in ht CT-vakgbi n op moglijk oplossingn. Ht pogamma zit als volgt uit: Ontvangst n inschijving Opning n kaztting; Fopp Vog, TB, agvoozitt Naa n volwassn T inusti; Michil Bol, ictu statgi ogti Nlan

11 auz Natuulijk koopt klant gn CT m; Wib Zijlsta, consultant, ZBC 29 oktob: Wkgop nvoingsstatgiën Onwp: voobiing plnai sssi Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: ; mail: D cssi i vakmnsn noig maakt; tvn van 't Vl, pincipal consultant AM, voozitt GA 29 oktob: Wkgop Tstnt / T Onwp: infomatistomn tstn n ontwikkling in kaat bngn Contactpsoon: Mak Ritvl mail: Mak.itvl@oina.com auz Ht laboatoy fo quality softwa; pogammakwalitit vanuit wtnschapplijk pspctif; Ks van H / Jan Fiso Goot, hooglan TU Einhovn Afsluitn psntati oo vtgnwooig uit ovhi/politik Discussi n afsluiting nfoml vootztting 4 novmb: Wkgop in klin oganisatis Onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Tju Naus, Tlfoon: mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl; voozitt: G Fisch, tl mail g.fisch@xs4all.nl. 11 novmb: wkgop Mtikn onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: : Hans Vonk tl.: , fax: mail: Hans@mtic.nl D confnti vint plaats in confnticntum Ginkluin in Lsum. Dlnam is gatis. Ht aantal lnms is bpkt, us snl aanmln is gbon. Dat kan op volgn manin: Fax: (NEMA sctaiaat) info@itbwb.nl Via wbsit: M infomati ov confnti n ov an TBzakn is t vinn op gnom wbsit. D vnmntnkaln bvat n ovzicht van intnational confntis op ht gbi van, mtikn n softwapouctkwalitit. Daanaast zijn activititn van opgnomn. Ook national vnmntn op ht gbi van softwapouct- n pocsvbting kunnn in z vnmntnkaln won opgnomn. Mils Koi kan n oganisato van -glat vnmntn n slct gop van gïntssn bikn. Voo commciël vnmntn zoals confntis, wokshops, lzingn n ansootig bijnkomstn vaagt acti n klin bijag in kostn. 23 oktob: NEMA confnti Mtn n Outsoucing Contactpsoon: NEMA sctaiaat tl info: offic@nsma.nl 13 novmb: TB najaasconfnti: amn stk, ov vann ol van CT pofssional info@itbwb.nl Wbsit: 18 novmb: Th Tooling Evnt, n onafhanklijk vnmnt ov all softwatools voo bh laats: NBC t Niuwgin nfo: 20 novmb 2003: Euopan ystms Confnc at Elctonica 2002 laats: Münchn Wbsit: 26 novmb: lnai sssi, D ha n zacht kantn van vann plaats: Utcht info: 2 cmb: Wkgop nvoingsstatgiën Onwp: valuati plnai sssi Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: ; mail: An.Hijstk@q-labs.com 9 cmb: Wkgop ntgal statgin Onwp: nog t bpaln Contactpsoon: Maio van Os Tl.: mail: maio.van.os@sogti.nl

12 10 12 cmb: Euo confnc 2003 Onwp: ocss mpovmnt Mthoologis an Tchnologis, Businss tatgis, Human Factos, Knowlg, an nnovation laats: Wawick, UK nfo: Th Euo Oganiss, 11 cmb: Wkgop in klin oganisatis Onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Tju Naus, Tlfoon: mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl; voozitt: G Fisch, tl mail g.fisch@xs4all.nl. 17 cmb: Wkgop Tstnt / T Onwp: managmnt activititn van infomatistomn tstn n ontwikkling in kaat bngn Contactpsoon: Mak Ritvl mail: Mak.itvl@oina.com Kijk glmatig op wbsit voo actul wkgop mlingn n bijnkomstn. All wkgopn hbbn lk n ign wbsit, i via is t bikn. nin u actif wilt paticipn in n Koi in tokomst wilt ontvangn, kunt u zich aanmln als lnm in bij: ctaiaat tichting p/a Cantijn ctaiatn ostbus 2047, 4200 BA Goinchm tl.: , fax: mail: info@st-spi.nl, wbsit: Aanmling kan ook via ht aanmlingsfomuli op wbsit van : Colofon D acti bstaat uit: Rnsk Hnzl n Nils Malotaux Voo actis n vagn m.b.t. Koi kunt u zich wnn tot: Racti Koi, Rnsk Hnzl Luchthavnwg , 5657 EA Einhovn tl.: , fax: mail: hnzl@visionconsot.nl nin u in tokomst n hinningsbicht wilt ontvangn ov atum van kopijsluiting, stuu an n - mail "opnam copylijst" naa Rnsk Hnzl nfomati ov is t vinn op wbsit: Voo actis n bijagn op wbsit kunt u zich ichtn tot: Racti wb, Nils Malotaux mail: nils@malotaux.nl Dz koi kwam tot stan mt mwking van o Vision Consot o N R Malotaux - Consultancy