Toezicht op Legionellabeheersing bij sierwaterwerken in de horeca

Transcriptie

1 Toezicht op Legionellabeheersi bij sierwerken in de horeca Factsheet Voedsel en Waren Autoriteit Internetsite mei 2008

2 1. Inleidi Legionella is een bacterie die een loontsteki (Legionellose) kan veroorzaken. In ernstige gevallen kan deze aandoeni dodelijk zijn. Legionella kan door aerosolen verspreid in de ruimte en dan ieademd. Bij vernevelende installaties, zoals fonteinen en andere sierwerken, is er een grote kans op de vormi van aerosolen. Wanr dit soort sierwerken geplaatst is in s, winkels en tuincentra kunnen zowel werknemers als bezoekers een risico lopen op besmetti met Legionella bacteriën. Omdat VWA controleurs al regelmatig toezicht houden op deze locaties, is het toezicht op de beheersi van Legionella bij deze bedrijven in 2006 mede opgedragen aan de VWA 1. In deze regeli houdt de VWA toezicht en voert de inspecties uit, de Arbeidsinspectie (AI) blijft de handhavende dienst. In geval van risicovolle situaties licht de VWA de AI in, die dan tot actie kan overgaan. Het toezicht en de handhavi richt zich alleen op installaties die verbonden zijn aan het reguliere leidinet. Als een sierwerk namelijk is aaesloten op de leidi, dan geldt de Waterleidiwet en houdt de VROM Inspectie toezicht. Met de Arbeidsinspectie zijn werkafspraken gemaakt over de invulli van het toezicht door de VWA en over de acties in het geval van geconstateerde acute risico s. In 1999 vond er in Nederland een Legionella uitbraak plaats, waarbij tenminste 17 slachtoffers te betreuren waren. De bron van de besmetti bleek een whirlpool op een beurs in Bovenkarspel. Naar aanleidi hiervan heeft de VWA opdracht gegeven aan ienieursbureau DHV om de risico s van vernevelende systemen, die onder de Waterleidiwet vallen, te inventariseren. Uit die rapportage is gebleken dat binnen de horeca relatief veel sierwerk te vinden is, zoals wanden en fonteinen in de hal van hotels en klein sierwerk zoals bollen en schalen in s. Bovendien bleek dat in de horeca de bekendheid met Legionella laag was. Het Bedrijfschap Horeca heeft een checklist Legionella ontwikkeld om bedrijven te ondersteunen bij het opstellen van een risico inventarisatie en een beheersplan op het gebied van Legionella. 2. Doelstelli Door dit project wordt inzicht verkregen in de beheersi van risico s ten aanzien van Legionella door het gebruik van vernevelende installaties in de horeca. 3. Werkwijze De VWA voert inspecties uit in de horecasector op het gebied van de Warenwet. Tijdens deze inspecties is nagegaan of er ook sierwerk aanwezig is. Er zijn dus geen extra inspecties verricht, om geen extra toezichtslasten voor de horeca ondernemers te creëren. Door middel van een inspectielijst (Bijlage 1) zijn de mogelijke risico s geïnventariseerd; er zijn vragen gesteld met betrekki tot de kennis van Legionella, er is nagegaan of er een beheersplan aanwezig is en er is geprobeerd te achterhalen in hoeverre er sprake is van aërosolvormi bij het betreffende sierwerk. De VWA controleurs hebben alleen een inventarisatie uitgevoerd, zij zijn handhavend opgetreden, maar hebben wel de verantwoordelijke personen binnen de bedrijven gewezen op de verplichtien met betrekki tot en de mogelijke risico s van Legionella. 1 Regeli van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 7 juli 2006, ARBO/P&G/2006/50606, tot wijzigi van de aanwijzisregeli toezichthoudende ambtenaren en ambtenaren met specifieke uitvoeristaken op grond van de SZW wetgevi.

3 4. Resultaten Een volledig overzicht van de resultaten staat in Bijlage 2. -Bezochte bedrijven Er zijn 43 bedrijven bezocht. De nadruk bij deze inspecties is op het bezoeken van de Chinese horeca gelegd. De reden hiervoor is een inventariserend onderzoek dat in 2006 gedurende 2 en uitgevoerd is naar het aantal horecabedrijven met sierwerk. Tijdens 334 inspecties is 27 keer positief geantwoord op de vraag of er sierwerk aanwezig is op de bezochte locatie. Dit betekent dat in 8% van de bezochte horecalocaties een sierwerk aanwezig is. Als alleen naar Chinese s gekeken wordt, dan ligt het percentage bedrijven met sierwerk op 28%. Omdat ook uit de rapportage van DHV naar voren is gekomen dat de bekendheid met Legionella in de Chinese horeca laag is, is in dit project de nadruk gelegd op de Chinese horeca. Bedrijven aantal bezocht bekend met Legionella bekend met beheersi Legionella Chinese horeca 33 19(58%) 7 (21%) hotel 3 2 (67%) 2 (67%) overig (42%) 1 (14%) totaal (56%) 10 (23%) Tabel1: overzicht bezochte bedrijven en bekendheid met Legionella Bij horecabedrijven die bekend zijn met Legionella is de kennis van de verplichti tot beheersi van Legionella risico s slechts 42%. (10 van de 24 bedrijven die bekend zijn met Legionella) 2 overig zijn: 4 Nederlandse s, 1 Argentijns, 1 paviljoen en 1 pizzeria

4 -Vormen van verspreidi In Tabel 2 staat een overzicht van de aaetroffen vormen van verspreidi door het sierwerk. Bedrijven totaal aantal bedrijven sprake van verneveli als als druppelvormi als mist Chinese horeca hotels overig totaal Tabel 2: soort verspreidi door sierwerk Verneveli vindt blijkens het overzicht in Tabel 2 zowel plaats bij als bij druppelvormi. Beiden vormen dus in principe een risico. Over het algemeen wordt het vallen van als een risico gezien. De vormi van mist is altijd een risico. De geïnspecteerde objecten zijn: 16 fonteinen, 15 vallen, 6 wanden, 1 bol en 5 andere partijen (te denken valt aan een vijver, goot e.d.). In 40 van de 43 onderzochte systemen is er sprake van een recirculerend systeem. In een dergelijk systeem wordt hetzelfde steeds opnieuw gebruikt. In een open systeem daarentegen vindt er doorstroom van plaats. Een voorbeeld van een open systeem is een voorraadvat met dat naar een sierwerk gevoerd wordt, waarna het opgevaen en afgevoerd wordt. De vraag of mensen (persol en bezoekers) blootgesteld kunnen aan de gevormde aërosolen, wordt in 50% van de gevallen positief beantwoord. 33 Waterpartijen gevuld met leidi en in 3 partijen wordt gebruik gemaakt van regen. 7 Bedrijven gebruiken een vorm van desinfectie om het systeem schoon te houden: 4 doen dat met behulp van verhitti en 3 met behulp van UV-licht. -Temperatuur van het Bedrijven Temperatuur Temperatuur <18 Temperatuur Temperatuur gemeten C C >21 C Chinese horeca hotel 1 2 overig totaal Tabel 3: Temperatuur van het In de checklist van Koninklijke Horeca Nederland en in de checklist van het Bedrijfschap Horeca wordt 25 C als de maximale boverens voor de temperatuur in een koud systeem gegeven. Daarnaast wordt aaegeven dat wanr de temperatuur tussen de 20 en 25 C is, het systeem minimaal 1 x per thermisch gedesinfecteerd moet. Uit tabel 3 blijkt dat 4 systemen een temperatuur > 21 C hebben en nog eens 10 een temperatuur > 18 C.

5 -Schoon zijn van het Het onderhoud van een partij kan in circa 40% van de gevallen beter. Er is aan de controleurs gevraagd de schoonheid van het te beoordelen (zie Tabel 4). Een visuele inspectie van het sier kan een indicatie geven van de hygiëne met betrekki tot het sierwerk. Bij circa 60% wordt het sierwerk als schoon beoordeeld. In de andere gevallen is sprake van een vorm van rommel in het. Als de rommel opgedeeld wordt in organisch en materieel is er geen verschil in het aantal vervuilien. Met organisch wordt bedoeld dat er kroos, riet e.d. in het drijft en materieel betekent dat er papiertjes, pakjes, kartonnetjes e.d. in het drijven. Deze vervuili is geen indicatie van een Legionella risico, maar kan een teken zijn dat Legionella preventie de eerste prioriteit van het bedrijf is. visueel schoon visueel vuil: papiertjes, bekertjes e.d. Chinese horeca hotel 2 anders totaal Tabel 4: schoonheid van het (visueel) visueel vuil: organisch materiaal (riet, kroos, e.d.) 5. Conclusies Voor dit project zijn minder inspecties uitgevoerd dan gepland. De conclusies van dit onderzoek zijn dan ook slechts indicatief, vanwege de kleine aantallen. De bekendheid met Legionella ligt in de Chinese horeca op 58%. In hotels is dit 67% en bij overige 42%. Bij horecabedrijven die bekend zijn met Legionella weet van de Chinese horeca 37% hoe Legionella te beheersen, in hotels is dit 100% en bij de overige bedrijven 33%. De VWA controleurs zijn, voor zover dat in hun vermogen ligt, geen acuut risicovolle situaties tegeekomen, zodanig dat inschakeli van de Arbeidsinspectie noodzakelijk was. Bij tweederde (29) van de bedrijven is een partij aaetroffen die een potentieel Legionella risico voor de mens kan opleveren. 6. Bijlagen Bijlage 1: inhoud van de inspectielijst Bijlage 2: overzicht alle resultaten

6 Bijlage 1: inhoud van de inspectielijst - de e wat Legionella is? - de e hoe de uitgroei van Legionella voorkomen kan? - Is er sprake van verneveli? - In wat voor uitvoeri is het sier? - Wordt het rondgepompt binnen een gesloten systeem of continu aan/afgevoerd via de leidi/rioleri? - Is het aannemelijk dat mensen blootgesteld aan de aerosolen van deze partij? - Indien het om een gesloten systeem gaat, hoe vaak wordt het ververst? - Waar komt het voor de installatie vandaan? - Wordt het in het systeem gedesinfecteerd en hoe? - Op hoeveel (liters) is het systeem gebaseerd? - Ziet het er schoon uit? - Wat is de temperatuur van het? - per jaar monsters op Legionella onderzocht?

7 Bijlage 2a: overzicht resultaten hotels en s s o o r t b e d r i j f W e e t g e c o n t r o l e e r d e w a t L e g i o n e l l a i s? H O T E L J a J a H O T E L N e e N e e H O T E L J a J a W e e t g e c o n t r o l e e r d e h o e u i t g r o e i v o o r k o m e n w o r d t? I s e r s p r a k e v a n v e r n e v e l i n g I n w a t v o o r u i t v o e r i n g i s h e t s i e r w a t e r? R o n d p o m p e n i n g e s l o t e n s y s t e e m? w o r d e n m e n s e n b l o o t g e s t e l d a a n a e r o s o l e n? j a, s p a t t e n d w a t e r f o n t e i n N e e N V T j a, d r u p p e l v o r m i n g f o n t e i n J a J a H o e v a a k w o r d t h e t w a t e r v e r v e r s t? < 1 x m a a n d 1-2 w e k e l i j k s j a, s p a t t e n d w a t e r f o n t e i n J a N e e d a g e l i j k s W a a r k o m t h e t w a t e r v a n d a a n? w a t e r l e i d i n g w a t e r l e i d i n g H o e w o r d t h e t w a t e r g e d e s i n f e c t e e r d? d o o r v e r h i t t i n g O p h o e v e e l l i t e r w a t e r i s h e t s y s t e e m g e b a s e e r d? d o o r v e r h i t t i n g Z i e t h e t w a t e r e r s c h o o n u i t? W a t i s d e t e m p e r a t u u r v a n h e t w a t e r? n i e t b e k e n d j a 2 0 n e e, o r g a n i s c h e r o m m e l i n w a t e r n v t e i g e n w a t e r n i e t j a 1 5 n v t H o e v a a k w o r d e n m o n s t e r s o n d e r z o c h t? w o r d t a a n g e w e r k t S o o rt B e d rijf W e e t g e c o n tro le e rd e w a t L e g io n e lla is? W e e t g e c o n tro le e rd e h o e u itg ro e i v o o rk o m e n w o rd t? Is e r s p ra k e v a n v e rn e v e lin g In w a t v o o r u itv o e rin g is h e t s ie rw a te r? R o n d p o m p e n in g e s lo te n s y s te e m? w o rd e n m e n s e n b lo o tg e s te ld a a n a e ro s o le n? H o e v a a k w o rd t h e t w a te r v e rv e rs t? 2 w e e k - m a a n d re s ta u ra n t J a N e e n e e w a te rv a l J a N e e ja, s p a tte n d re s ta u ra n t J a J a w a te r g o o t J a N e e ja, s p a tte n d d a g - to t p iz z e ria N e e N e e w a te r fo n te in J a J a w e k e lijk s ja, d ru p p e lv o r re s ta u ra n t J a N e e m in g fo n te in J a J a n v t ja, s p a tte n d p a v iljo e n N e e N e e w a te r fo n te in J a J a d a g e lijk s a rg e n tijs re N e e N e e re s ta u ra n t N e e N e e ja, s p a tte n d w a te r w a te rv a l J a J a ja, s p a tte n d w a te r w a te rw a n d J a N e e W a a r k o m t h e t w a te r v a n d a a n? w a te rle id in g H o e w o rd t h e t w a te r g e d e s in fe c te e r d? O p h o e v e e l lite r w a te r is h e t s y s te e m g e b a s e e rd? Z ie t h e t w a te r e r s c h o o n u it? W a t is d e te m p e ra tu u r v a n h e t w a te r? H o e v a a k w o rd e n m o n s te rs o n d e rz o c h t? d o o r v e rh ittin g ja n v t n o o it < 1 x m a a n d n v t n v t n v t n v t n v t n v t w e k e lijk s w e k e lijk s 2 - w e k e lijk s - m a a n d e lij k s w a te rle id in g n ie t 5 0 ja n v t re g e n w a te n e e, r v e rh ittin g 5 0 b io lo g is c h w a te rle id in g n e e n ie t b e k e n d n e e, ro m m e l 1 8 n v t 2 1 n v t w a te rle id in g n e e ja n v t w a te rle id in g n e e n ie t b e k e n d n e e, ro m m e l 1 4 n v t

8 Bijlage 2b: Chinese horeca Soort Bedrijf e wat Legionella is? e hoe uitgroei voorkomen wordt? Is er sprake van verneveli In wat voor uitvoeri is het sier? Rondpompen in gesloten systeem? mensen blootgesteld aan aerosolen? wordt het ververst? Waar komt het vandaan? Hoe wordt het gedesinfecteer d? Op hoeveel liter is het systeem gebaseerd? Ziet het er schoon uit? Wat is de temperatuur van het? monsters onderzocht? Ja Ja ja, Ja Nee ja, Ja Nee wan d val Ja Ja < 1 x fontein Ja Ja dag- tot Ja NVT < 1 x Nee Nee vijver Ja Nee < 1 x Nee Nee fontein Nee NVT < 1 x Nee Nee ja, fontein Ja Ja dag- tot druppelvor mi Nee Nee val Ja Nee 1-2 leidi leidi leidi bekend ja nvt nvt 1000 ja 16.2 nvt 1500 ja 15.7 nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt leidi leidi ja 17 nvt 4000,organi sche rommel in 16.5 nvt

9 Soort Bedrijf e wat Legionella is? e hoe uitgroei voorkomen wordt? Is er sprake van verneveli In wat voor uitvoeri is het sier? Rondpompen in gesloten systeem? mensen blootgesteld aan aerosolen? wordt het ververst? Waar komt het vandaan? Hoe wordt het gedesinfecteer d? Op hoeveel liter is het systeem gebaseerd? Ziet het er schoon uit? Wat is de temperatuur van het? monsters onderzocht? Nee Nee val Nee Ja 2 week - leidi bekend,organi sche rommel in 25 nvt Nee Nee ja, fontein Ja Nee 2 week - druppelvor mi leidi 300,organi sche rommel in 15.5 nvt Ja Nee val Ja Nee 2 week - Ja Nee ja, Ja Ja ja, fontein Ja Ja < 1 x wan d Ja Ja dag- tot Ja Nee val Ja Nee 2 week - Nee Nee cm opborrele nd uit aquarium fontein Ja Nee < 1 x leidi regenwate r leidi leidi 3, rommel in 17 nvt met UV nvt ja 18 nvt met UV bekend, rommel in 20 nvt 300 ja 21.2 nvt nvt nvt nvt nvt 20 nvt

10 Soort Bedrijf e wat Legionella is? e hoe uitgroei voorkomen wordt? Is er sprake van verneveli Nee Nee ja, Ja Ja ja, In wat voor uitvoeri is het sier? Rondpompen in gesloten systeem? mensen blootgesteld aan aerosolen? wordt het ververst? val Ja Ja 1-2 val Ja Nee 2 week - Ja Ja vijver Ja Nee 2 week Waar komt het vandaan? leidi leidi leidi Nee Nee? Ja Nee dagelijks leidi Ja Ja ja, Ja Nee ja, vallend druppelvor mi Ja Nee ja, Nee Nee ja, Hoe wordt het gedesinfecteer d? Op hoeveel liter is het systeem gebaseerd? Ziet het er schoon uit? Wat is de temperatuur van het? nvt nvt ja nvt nvt bekend bekend bekend ja, rommel, rommel monsters onderzocht? 23 nvt 20 nvt 19 nvt val Ja Nee nvt nvt 500 ja nvt nvt wan d Ja Nee nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Ja Ja - 2- leidi val Ja Ja <1 regenwate r onbekend ja 15 nvt ja, uv 400 ja nvt nvt

11 Soort Bedrijf e wat Legionella is? e hoe uitgroei voorkomen wordt? Is er sprake van verneveli Ja Nee ja, druppelvor mi Nee Nee ja, Nee Nee ja, In wat voor uitvoeri is het sier? Rondpompen in gesloten systeem? mensen blootgesteld aan aerosolen? wordt het ververst? val Ja Ja dagelijks fontein Ja Ja 2 elij ks wan d Nee Nee wan d Ja Ja - 2- Waar komt het vandaan? leidi leidi leidi Ja Nee dagelijks leidi Ja Nee val Ja Nee <1 leidi Nee Nee ja, mistachtig e vochtighei d Ja Nee ja, val Ja Ja <1 leidi fontein Ja Ja dagelijks leidi Hoe wordt het gedesinfecteer d? Op hoeveel liter is het systeem gebaseerd? Ziet het er schoon uit? Wat is de temperatuur van het? onbekend ja nvt nvt onbekend, biologisch onbekend, biologisch 20.6 nvt monsters onderzocht? 15 nvt nvt nvt nvt nvt nvt onbekend ja 17 nvt 1500 ja nvt nvt? onbekend ja nvt nvt

12 Soort Bedrijf e wat Legionella is? e hoe uitgroei voorkomen wordt? Is er sprake van verneveli In wat voor uitvoeri is het sier? Rondpompen in gesloten systeem? mensen blootgesteld aan aerosolen? wordt het ververst? Waar komt het vandaan? Hoe wordt het gedesinfecteer d? Op hoeveel liter is het systeem gebaseerd? Ziet het er schoon uit? Wat is de temperatuur van het? monsters onderzocht? Ja Ja ja, fontein Ja Nee 2- leidi - elij ks Ja Nee ja, bol Ja Nee 2- leidi druppelvor mi - elij ks Ja Nee ja, val Ja Ja <1 leidi Ja Ja fontein Ja Nee 2- leidi - elij ks onbekend, rommel onbekend, biologisch nvt 12 nvt nvt onbekend ja 17 nvt 50, rommel nvt nvt