Voor meldingen kunt u het formulier downloaden, invullen en opsturen naar de inspectie in uw regio.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voor meldingen kunt u het formulier downloaden, invullen en opsturen naar de inspectie in uw regio."

Transcriptie

1 Legionella is een bacterie die de veteranenziekte kan veroorzaken. De ziekteverschijnselen kunnen variëren van een fikse verkoudheid tot een flinke griep met longontsteking. Infectie vindt plaats door het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes water, verspreid in de lucht (aerosolen). De ziekte wordt niet van de ene mens op de andere overgebracht. Ook van het drinken van met legionella besmet water krijgt men geen veteranenziekte. Het ministerie van VROM stelt' Dat instellingen een normoverschrijding (100 kolonievormende eenheden per liter of meer) moeten melden aan de VROM-Inspectie. Eigenaren van collectieve leidingwaterinstallatie zoals genoemd in hoofdstuk IIIC van het Waterleidingbesluit (ziekenhuis, zorginstelling, verblijfsaccommodatie, penitentiaire inrichting, asielzoekerscentrum, (zwem)badinrichting, kampeerterrein of jachthaven) zijn dus verplicht om zo n overschrijding te melden. Voor meldingen kunt u het formulier downloaden, invullen en opsturen naar de inspectie in uw regio. Download het Legionella meldingsformulier HIER Het vervolgmeldingsfomulier vult u in als na herbemonstering blijkt dat de geconstateerde legionellabesmetting nog niet onder de 100 kve/l is. Download het vervolgmeldingsformulier HIER 1 / 21

2 Woon ik wel gezond? Doe de VROM test HIER Het afmeldingsfomulier moet u invullen als de geconstateerde legionellabesmetting onder de 100 kve/l is. Legionella beheersing in proceswater 2 / 21

3 Algemeen: De Beleidsregels 4.87 die in januari 2004 is uitgevaardigd als onderdeel van de Arbowet 1998, regelt bij wet de maatregelen ter voorkoming of beperking van blootstelling aan legionellabacteriën vanuit industriële systemen. Risico s van blootstelling aan legionellabacteriën: 3 / 21

4 Na de ernstige uitbraak van de zogenaamde veteranenziekte of legionellose tijdens de West-Friese Flora in Bovenkarspel in 1999, waarbij 32 slachtoffers vielen en vele ernstig zieken waren te betreuren, is in Nederland het eerder ingezette beleid ten aanzien van beheersing van legionella in watersystemen voortgezet en verscherpt. Veelal wordt gesproken over de risico = kans x effect. Of te wel Risico van een besmetting met legionella = kans op groei van legionella in een watersysteem x effect van de blootstelling op een persoon en of populatie. Omvang van de problematiek: Alle watersystemen waarin tegelijkertijd kans is op vermeerdering van legionellabacteriën en kans op verspreiding 4 / 21

5 naar de omgeving via verneveling van het water. Om de omvang in te kaderen is de watertemperatuur van belang. Bij systemen die voortdurend functioneren onder de 20 C of boven de 50 C kan legionella zich niet vermeerderen. Toepassingsgebied: De Beleidsregels 4.87 en het uitgebrachte Arbeid-inspectie blad AI-32 richten zich op alle toepassingen van water waarbij verneveling kan plaatsvinden waaraan werknemers kunnen worden blootgesteld anders dan leidingwater voor huishoudelijk gebruik. Te denken valt aan koelwatersystemen, luchtbehandelingsinstallatie en koelwatersystemen. 5 / 21

6 Wat is legionella en wat is legionellose: Legionella is een bacterie die na 1976 werd ontdekt na een uitbraak tijdens een bijeenkomst in een hotel te Enchilada's (SA) in juli 1976 waarbij 182 mensen een tot dan toe mysterieuze ziekte opliepen die uiteindelijk 28 patiënten fataal werd. Binnen het geslacht legionella zijn inmiddels meer dan 43 soorten geïdentificeerd. Hiervan is Legionella pneumothorax verreweg de bekendste en meest bedreigende. De soort Legionella pneumothorax is onder te verdelen in 16 verschillende risicogroepen die weer in subtypen kunnen worden verdeeld. Legionella pneumonie spiergroep 1 is de voornaamste veroorzaker van legionellose. Door het inademen van besmette aerosolen kan men respectievelijk legionellabacterie (ernstige vorm van longontsteking) of pontificaal gever (minder ernstige griepachtige aandoening) oplopen. 6 / 21

7 Voorkomen van groei van legionella: Legionellabacteriën groeien in water van 20 tot 50 C wat zuurstof bevat. < 20 C overleeft de Legionellabacterie in lage concentraties. Boven de 50 C sterft hij langzaam of en boven de 60 C snel. Factoren die de kans op groei vergroten zijn: lange verblijftijd stagnatie van water de aanwezigheid van biofilm 7 / 21

8 temperatuur van het water (optimum ligt tussen C) Blootstelling aan legionella: De besmettingsrisico voor legionella verloopt via de longen. Een besmetting kan ontstaan door inademen van aerosolen (waterdruppels < 5 micron) waarin de bacterie wordt aangetroffen. Beheersing van de risico s: 8 / 21

9 Op grond van haar eigenschappen is de legionellabacterie volgens het arbeidsomstandighedenwet ingedeeld in categorie 2. Biologische agentia in deze categorie kunnen bij de mens ernstige ziekte veroorzaken waarvoor preventieve of curatieve maatregelen beschikbaar zijn, terwijl het organisme zich niet zelfstandig onder de bevolking verspreidt. In de integriteitsregels 4.87 en het later uitgebrachte AI-32 blad wordt aangegeven hoe men de risico s via een RI&E en beheersplan kan beheersen. Verplichtingen werkgever: 9 / 21

10 Op grond van de arbeidsomstandighedenwet is de werkgever verantwoordelijk voor het op zodanige wijze beheren en bedrijven van de opgestelde installaties dat personeel niet kan worden blootgesteld aan hogere hoeveelheden legionellabacteriën. Hij dient daartoe een EI&E uit te voeren en op grond daarvan een plan van aanpak op te stellen. Bedrijfsbeleid: Het bedrijf kan in een bedrijfsdocumenten of procedure (die b.v. onderdeel uitmaakt van een kwaliteitsbeheersingssysteem)gedragsregels en omschrijving van technisch beheer van installaties vastleggen die als handvat dienen voor het toetsen van het beleid van beleidsregels 4.87 en voor het (laten) uitvoeren van een EI&E voor de betrokken systemen in overeenstemming met artikel 5 van de Arbo-wet. 10 / 21

11 EI&E en legionellabacteriën: Voor ieder systeem waarin legionellabacteriën zich kunnen vermeerderen en blootstelling hieraan niet kan worden uitgesloten, dient men conform artikel 5 van de arbeidsomstandighedenwet een risico inventarisatie en evaluatie uit te voeren om middels een effectief beheersplan de risico s te beperken. Dit kan enerzijds door aanpassingen of verbetering van het systeem en of door bijvoorbeeld periodieke reiniging, aanbrengen van de juiste waterbehandeling en totaal onderhoud. De RI&E kan uitgevoerd worden door het bedrijf zelf of deels uitbesteed worden. Functionaris binnen de organisatie: 11 / 21

12 In de organisatie van een bedrijf is het aan te bevelen een functionaris te benoemen voor uitvoering van het legionellabesmetting. Inventarisatie: Startpunt is het in kaart brengen van alle watersystemen aanwezig in een bedrijf die kartelvorming kunnen veroorzaken. In dit stadium moet bekeken worden of de actuele persoonsbeschrijving of tekening aanwezig is van het betreffende systeem. 12 / 21

13 Uitvoering risicobeoordeling: Na het vaststellen van alle watersystemen die mogelijk schimmelvorming veroorzaken dient men per systeem een risico beoordeling uit te voeren. Samenvattend zullen in een EI&E ten minste volgende vragen moeten worden beantwoord: Wat is de watertemperatuur, watertemperatuur trajecten Is het systeem (dis)continu in gebruik 13 / 21

14 Wordt het water periodiek behandeld om biologische groei tegen te gaan Bestaan er onderhoud- en/of vergunningsvoorschriften en worden die nageleefd Is er een periodieke controle van de waterkwaliteit en het gehalte aan legionella Wat is het mogelijke verspreidingsgebied van aerosolen Kunnen personen (intern en extern) hiermee in aanraking komen en in welke risicogroepen behoren deze mensen 14 / 21

15 Vaststellen van maatregelen n.a.v. EI&E: Het verdient de voorkeur om de geconstateerde risico s zo veel mogelijk te elimineren door het treffen van structurele maatregelen. Indien dit technisch of financieel niet mogelijk is dient men de risico s via passende beheersmaatregelen te beperken. Bij veranderingen in het systeem dient men deze direct opnieuw te beoordelen, daar deze direct invloed kunnen hebben op de bestaande risico s. Controle op uitvoering beheersplannen: 15 / 21

16 Voor de controle van de effectiviteit van de beheersmaatregelen die de groei van legionella in het systeem moeten tegengaan, dient een monitoringsprogramma te worden opgesteld, hetgeen de relevante parameters moet omvatten. Opstellen calamiteitenplan: Er moet altijd rekening worden gehouden met een calamiteit. Een calamiteit is in dit opzicht gedefinieerd als een sterke groei van legionella in een systeem, resulterend in hoge concentratieniveaus die in combinatie met een grote kans op verspreiding een risico kunnen vormen voor de omgeving. Het is van belang als bedrijf een plan te hebben voor dergelijke calamiteiten. Aandachtspunten voor een dergelijk plan zijn: 16 / 21

17 De ernst van de calamiteit Kan de installatie in bedrijf blijven of moet deze uit bedrijf Welke desinfecteermaatregelen moeten worden ondernomen Hoe zijn de vrijgekomen desinfectiemiddelen milieuverantwoordelijk af te voeren Moeten de autoriteiten worden ingelicht, zo ja welke Wie geeft informatie aan eigen personeel en eventueel derden over de kans van een besmetting Welke beschermingsmaatregelen dienen te worden genomen 17 / 21

18 Training personeel: Van belang is middels trainingen, het eigen personeel bekendheid te geven met de installatie(s) en opgestelde voorschriften. Organiseren van interne audits: Een onderdeel van het beheersplan is regelmatig controle, dat wil zeggen het organiseren van audits. 18 / 21

19 Rol Aquarel Europe: Door aanwezigheid van personeel met meer dan 15 jaar ervaring in de waterbehandeling en legionella vraagstukken is Aquarel Europe uitstekend in staat om passend advies, begeleiding en producten aan te bieden voor het opstellen van een RI&E en beheersplan van de legionella risico s in proceswater. Verwijzingen: 19 / 21

20 Informatie over beleid ten aanzien van Legionella beheersing Op het internet: zoekopdracht Legionella Informatie over praktische uitvoering ten behoeve van beheersing van legionella in koeltoren en luchtbevochtigingsysteem Te bestellen bij Sdu Klantenservice, Postbus 20014, 2500 AE Den Haag / 21

21 Download het afmeld formulier HIER 21 / 21

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af)

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af) Wat is Legionella? Legionella is een bacterie Legionella komt voor in water en vochtige bodem Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van 20-50 C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft

Nadere informatie

Risicoanalyse en beheersplan klimaatinstallaties volgens ISSO-55.3

Risicoanalyse en beheersplan klimaatinstallaties volgens ISSO-55.3 Inhoud Risicoanalyse en beheersplan klimaatinstallaties volgens ISSO-55.3 Oscar Nuijten Projectcoördinator, ISSO Wat is ISSO? Wetgeving legionellapreventie proceswater ISSO 55.3 Risicoanalyse en beheersmaatregelen

Nadere informatie

De Arbeidsinspectie in het kort. Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s

De Arbeidsinspectie in het kort. Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s De Arbeidsinspectie in het kort Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s De Arbeidsinspectie (AI) staat midden in de samenleving. Het werkterrein van de AI omvat alle bedrijven en commerciële-

Nadere informatie

Handboek Beheer van Scoutingkampeerterreinen. Infoblad 8.3 LEGIONELLA. Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen:

Handboek Beheer van Scoutingkampeerterreinen. Infoblad 8.3 LEGIONELLA. Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen: Infoblad 8.3 LEGIONELLA Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen: - Legionella - Regelgeving - Risicoanalyse - Verplichte monstername - De kosten - Meer informatie Als eigenaar en

Nadere informatie

PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412

PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412 PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Versie: januari 2002 Postadres: Postbus 90801 te 2509 LV DEN HAAG Bezoekadres: Anna van Hannoverstraat 4 te DEN

Nadere informatie

G.04 Legionella beheersplan.

G.04 Legionella beheersplan. G.04 Legionella beheersplan. Protocol als bedoeld in artikel 9 lid 2 van het Huishoudelijk Reglement van de Tielse Watersportvereniging De Waal. Risicoanalyse & beheersplan legionella In de Drinkwater

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon

Nadere informatie

Legionella pneumophila (veteranenziekte)

Legionella pneumophila (veteranenziekte) Legionella pneumophila (veteranenziekte) Inleiding De legionella-uitbraak in 1999 op de bloemententoonstelling in Bovenkarspel was voor de overheid aanleiding om maatregelen te nemen om een nieuwe uitbraak

Nadere informatie

Legionella Preventie. In industriële omgeving. 7 december 2017

Legionella Preventie. In industriële omgeving. 7 december 2017 Legionella Preventie In industriële omgeving Koelwaterdag 7 december 2017 Fetze Jan Kooistra Senior adviseur Drink- en proceswater Waarom deze presentatie. Informatie verstrekking over Legionella Preventie

Nadere informatie

Samenvatting. Veteranenziekte

Samenvatting. Veteranenziekte Samenvatting Na de epidemie van legionellapneumonie die in 1999 uitbrak onder bezoekers van de West-Friese Flora in Bovenkarspel, heeft de minister van VWS advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. De minister

Nadere informatie

Praktijkervaringen Legionellabeheersing koel- en proceswater

Praktijkervaringen Legionellabeheersing koel- en proceswater Praktijkervaringen Legionellabeheersing koel- en proceswater Wat gaat goed, wat kan beter Frits.hollebekkers@rhdhv.com 27 juni 2018 Bron: www.nsctpl.com Royal HaskoningDHV Aviation Buildings Energy Industry

Nadere informatie

UPI-035 Actieplan bestrijding Legionella

UPI-035 Actieplan bestrijding Legionella UPI-035 Actieplan bestrijding Legionella Uniforme Productie Instructie Opmerkingen: 27 okt 2006: Dit is de eerste versie 1 okt 2012: KVE/I getallen aangepast volgens AI-32 versie derde druk. Versiedatum:

Nadere informatie

Checklist risico-inventarisatie Legionella

Checklist risico-inventarisatie Legionella Checklist risico-inventarisatie Legionella Inleiding Vanaf augustus 2000 zijn er voor recreatiebedrijven, horeca, ziekenhuizen en andere instellingen waar met water wordt gewerkt, strengere regels om legionellabesmetting

Nadere informatie

Legionella verschil tussen theorie en praktijk

Legionella verschil tussen theorie en praktijk Legionella verschil tussen theorie en praktijk NVvA-Congres 2016 Kurhaus - Scheveningen Mascha van Hofweegen Praktijk -1 Wij hebben ons Legionella-beheersplan extern laten controleren. Zij hebben dit goedgekeurd

Nadere informatie

Toezicht op legionella beheersing in sanitairzaken en op beurzen

Toezicht op legionella beheersing in sanitairzaken en op beurzen Toezicht op legionella beheersing in sanitairzaken en op beurzen Factsheet 10 september 2010 Toezicht op legionella beheersing in sanitairzaken en op beurzen 10 september 2010 Colofon Projectnaam Toezicht

Nadere informatie

Natte koeltorens en legionella

Natte koeltorens en legionella Natte koeltorens en legionella Is het nu goed geregeld met toezicht en handhaving? DCMR Milieudienst Rijnmond - Yvonne Jansen 4 december 2014 DCMR Milieudienst Rijnmond De gezamenlijke omgevingsdienst

Nadere informatie

Legionella beleidsplan. Documentinformatie. V Manager Health, Safety en Security - R. Kamst

Legionella beleidsplan. Documentinformatie. V Manager Health, Safety en Security - R. Kamst 2006-0037425 Toepassingsgebied RWE Generation NL Geldigheid tot 01-12-2020 Documentinformatie Versie Versiedatum Autorisatie V2.0 01-12-2017 Manager Health, Safety en Security - R. Kamst Wijzigingen t.o.v.

Nadere informatie

Update drinkwaterbesluit en BRL-903

Update drinkwaterbesluit en BRL-903 Update drinkwaterbesluit en BRL-903 Update drinkwaterbesluit en BRL-903 Inhoud presentatie: 1. Huidige stand van zaken drinkwaterbesluit en BRL-903 2. Korte stand van zaken mbt drinkwaterbesluit 3. Korte

Nadere informatie

Inleiding. Checklist risico-inventarisatie Legionella

Inleiding. Checklist risico-inventarisatie Legionella Inleiding Vanaf augustus 2000 zijn er voor recreatiebedrijven, horeca, ziekenhuizen en andere instellingen waar met water wordt gewerkt, strengere regels om legionellabesmetting te voorkomen. Legionella

Nadere informatie

Legionellapreventie: betere naleving Waterleidingwet nodig

Legionellapreventie: betere naleving Waterleidingwet nodig Legionellapreventie: betere naleving Waterleidingwet nodig Versteegh, A. ; Brandsema, P. ; Aa, M. van der ; Dik, H. H2O : tijdschrift voor watervoorziening en afvalwaterbehandeling 40(2007)17 p 10-12 Dekker

Nadere informatie

4. In welke watervoerende systemen komt legionella voor? 6. Legionella en risicobeperking in open recirculerende verdampende koelwatersystemen.

4. In welke watervoerende systemen komt legionella voor? 6. Legionella en risicobeperking in open recirculerende verdampende koelwatersystemen. INHOUDSOPGAVE 1. Wat is legionella? 2. Hoe vindt legionellabesmetting plaats? 3. Welke factoren verhogen het risico? 4. In welke watervoerende systemen komt legionella voor? 5. Regel- en Wetgeving en wie

Nadere informatie

Legionella onder controle

Legionella onder controle Uw installatie verdient een vakman Legionella onder controle Volgens Legionellabesluit Vlaamse Regering dd. 22/11/2002 Groothandel Sanitair & Verwarming service prijs kwaliteit stock service brugge - oudenburg

Nadere informatie

LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers. Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water

LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers. Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water Onderwerpen Wat weten we van Legionella Meldingen Legionellose Bronopsporing patiënten Besmettingen leidingwater Praktijk 18 jaar

Nadere informatie

TOEZICHT OP LEGIONELLABEHEERSING IN TUINCENTRA

TOEZICHT OP LEGIONELLABEHEERSING IN TUINCENTRA TOEZICHT OP LEGIONELLABEHEERSING IN TUINCENTRA Factsheet December 2009 Voedsel en Waren Autoriteit Warenklachtenlijn VWA: (0800) 0488 E-mail: info@vwa.nl Internet: www.vwa.nl 1. Inleiding Legionella is

Nadere informatie

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 1: zwembaden en sauna's. Datum 25 september 2009 Status Definitief

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 1: zwembaden en sauna's. Datum 25 september 2009 Status Definitief Controleresultaten Legionellapreventie 2009 Cluster 1: zwembaden en sauna's Datum 25 september 2009 Status Definitief Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Schoon en Veilig water Rijnstraat

Nadere informatie

Wijziging Beleidsregels arbeidsomstandighedenwetgeving

Wijziging Beleidsregels arbeidsomstandighedenwetgeving SZW Wijziging Beleidsregels arbeidsomstandighedenwetgeving Besluit van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 11 september 2003, nr. A&G/W&B/2003/68323, tot wijziging van de Beleidsregels

Nadere informatie

Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers. m.b.v. ISSO 55.3. Oscar Nuijten Edu4Install. Namens, ISSO. Gastheer: Lomans Groep

Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers. m.b.v. ISSO 55.3. Oscar Nuijten Edu4Install. Namens, ISSO. Gastheer: Lomans Groep Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers m.b.v. ISSO 55.3 Oscar Nuijten Edu4Install Namens, ISSO Gastheer: Lomans Groep Wat doet ISSO? Inhoud Wetgeving legionella proceswater + koeltorenkaart

Nadere informatie

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V.

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Man-So Wong Maart 2014 Opbouw presentatie Aanleiding Onderzoeksvraag

Nadere informatie

Hoe kan ik legionella voorkomen?

Hoe kan ik legionella voorkomen? Stichting Veteranenziekte Hoe kan ik legionella voorkomen? Informatie over de veteranenziekte en praktische tips om besmetting te voorkomen Legionella en haar verschijnselen Wat houdt de ziekte in? De

Nadere informatie

TOEZICHTSTRUCTUUR LEGIONELLAPREVENTIE

TOEZICHTSTRUCTUUR LEGIONELLAPREVENTIE Rijnstraat 8 Postbus 20951 2500 EZ Den Haag TOEZICHTSTRUCTUUR LEGIONELLAPREVENTIE 1. Inleiding Na de legionellose-epidemie in 1999 als gevolg van de luchtbesmetting met de bacterie Legionella pneumophila

Nadere informatie

SAMENVATTING UITVOERDER P&O-BELEID, UITVOERDER ARBOBELEID EN LEIDINGGEVENDE INFORDOCUMENT TOOL

SAMENVATTING UITVOERDER P&O-BELEID, UITVOERDER ARBOBELEID EN LEIDINGGEVENDE INFORDOCUMENT TOOL INFORDOCUMENT TOOL SAMENVATTING UITVOERDER P&O-BELEID, UITVOERDER ARBOBELEID EN LEIDINGGEVENDE 1 SAMENVATTING Wat zijn biologische agentia? Biologische agentia zijn levende of niet levende organismen van

Nadere informatie

Titel: protocol legionellabeheer

Titel: protocol legionellabeheer Protocol: legionellabeheer. Zorgcentrum Sint Franciscus heeft samen met woonstichting Leystromen afspraken gemaakt betreffende het legionellabeheer binnen de nieuwbouw (GW, ZA en algemene ruimtes) en de

Nadere informatie

Projectrapportage. Inspectieproject Legionella

Projectrapportage. Inspectieproject Legionella Projectrapportage Inspectieproject Legionella 2004-2005 Projectrapportage Legionella 2004-2005 Arbeidsinspectie Den Haag, 6 september 2006 Inspectieonderwerpen Risico-inventarisatie en beheersplan Legionella,

Nadere informatie

Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit

Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit VSK 2012: 7 februari 2012 De zorg voor de kwaliteit van drinkwater Legionellapreventie Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit Will Scheffer Het nieuwe Drinkwaterbesluit vraagt om een strakke regie van de

Nadere informatie

Veelgestelde vragen en antwoorden

Veelgestelde vragen en antwoorden Veelgestelde vragen en antwoorden Vraag Wat zijn de symptomen van legionella? Antwoord De meeste mensen worden na blootstelling aan deze bacterie niet ziek. Als er wel ziekteverschijnselen optreden gebeurt

Nadere informatie

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 2: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken. Datum 25 september 2009 Status Definitief

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 2: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken. Datum 25 september 2009 Status Definitief Controleresultaten Legionellapreventie 2009 Cluster 2: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken Datum 25 september 2009 Status Definitief Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Schoon en Veilig

Nadere informatie

L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B IJ P U B L I E K S E V E N E M E N T E N

L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B IJ P U B L I E K S E V E N E M E N T E N L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B IJ P U B L I E K S E V E N E M E N T E N O K T O B E R 2 0 0 4 Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid Postbus 2200 1000 CE Amsterdam tel: 020 555 54 15 fax: 020

Nadere informatie

Proc 49.32 Legionella

Proc 49.32 Legionella Proc 49.32 Inleiding Doel Toepassing Doelgroep Het doel van deze procedure is om vast te leggen hoe besmetting moet worden voorkomen. De eisen gelden voor waterhoudende systemen: koeltorens; nooddouche

Nadere informatie

Beheer en Onderhoud Legionella. Richard Peet

Beheer en Onderhoud Legionella. Richard Peet Beheer en Onderhoud Legionella Richard Peet 1 Programma Relatie tussen Legionella en Beheer en onderhoud Inspectierichtlijn en ILen T Wateropleidingen 2 Legionella Aangetoond 1976, bijeenkomst Legionairs

Nadere informatie

Stichting Veteranenziekte. Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie

Stichting Veteranenziekte. Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie Stichting Veteranenziekte Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie voorwoord Dit informatieboekje van de Stichting Veteranenziekte is bedoeld voor patiënten met een legionellabesmetting

Nadere informatie

Centraal Kantoor Afdeling Monitoring en Beleidsinformatie LEGIONELLA. dr. P. J. M. Martens

Centraal Kantoor Afdeling Monitoring en Beleidsinformatie LEGIONELLA. dr. P. J. M. Martens Arbeidsinspectie Centraal Kantoor Afdeling Monitoring en Beleidsinformatie LEGIONELLA Februari 2001 drs. Ö. Erdem dr. P. J. M. Martens INHOUDSOPGAVE BLZ. SAMENVATTING 1 INLEIDING 1 2 DOEL VAN HET ONDERZOEK

Nadere informatie

Resultaten legionellapreventie Cluster 4: Hotels, bed&breakfasts, campings en jachthavens. Datum 1 juni 2010 Status Definitief

Resultaten legionellapreventie Cluster 4: Hotels, bed&breakfasts, campings en jachthavens. Datum 1 juni 2010 Status Definitief Resultaten legionellapreventie 2009 Cluster 4: Hotels, bed&breakfasts, campings en jachthavens Datum 1 juni 2010 Status Definitief Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Schoon en Veilig

Nadere informatie

Onderzoek naar de uitvoering van legionellapreventie bij collectieve leidingwaterinstallaties

Onderzoek naar de uitvoering van legionellapreventie bij collectieve leidingwaterinstallaties VROM-Inspectie Regio Noord Stoffen en producten Onderzoek naar de uitvoering van legionellapreventie bij collectieve leidingwaterinstallaties Cascadeplein 10 Postbus 30020 9700 RM Groningen Interne postcode

Nadere informatie

Controleresultaten legionellapreventie 2009. Cluster 3: Zorginstellingen. Datum 1 juni 2010 Status Definitief

Controleresultaten legionellapreventie 2009. Cluster 3: Zorginstellingen. Datum 1 juni 2010 Status Definitief Controleresultaten legionellapreventie 2009 Cluster 3: Zorginstellingen Datum 1 juni 2010 Status Definitief Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Schoon en Veilig Water Rijnstraat 8 Postbus

Nadere informatie

Legionellapreventie in watersystemen: regels en toezicht

Legionellapreventie in watersystemen: regels en toezicht > Legionellapreventie in watersystemen: regels en toezicht Na de uitbraak van legionella in 1999 in Bovenkarspel is er veel gebeurd op het gebied van regels over en toezicht inzake watersystemen. Omdat

Nadere informatie

9/11/2016. Inhoudsopgave. Wat is legionella pneumophila? 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan. Kristel Vanorbeek

9/11/2016. Inhoudsopgave. Wat is legionella pneumophila? 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan. Kristel Vanorbeek 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan Kristel Vanorbeek Inhoudsopgave 1. Wat is legionella pneumophila? 2. Risico s 3. Hoe kan je besmet geraken? 4. Groeibevorderende omstandigheden 5. Besmetting

Nadere informatie

Legionella. Antwoord op de meest gestelde vragen

Legionella. Antwoord op de meest gestelde vragen Legionella Antwoord op de meest gestelde vragen 1. Waarom deze brochure Legionella is een bacterie waarvan de meeste mensen niet ziek worden na blootstelling. Slechts bij een klein deel van degenen die

Nadere informatie

WIE IS ER NU EIGENLIJK VERANTWOORDELIJK?

WIE IS ER NU EIGENLIJK VERANTWOORDELIJK? WIE IS ER NU EIGENLIJK VERANTWOORDELIJK? 2 Wat zijn de risico s van legionella? Een paar legionellabacteriën zijn geen punt. En met legionella besmet water drinken, is ook niet gevaarlijk. Het wordt wél

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Legionella in Martinushof

Praktische opdracht Biologie Legionella in Martinushof Praktische opdracht Biologie Legionella in Mart Praktische-opdracht door een scholier 1659 woorden 22 mei 2001 6,6 22 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Naar aanleiding van het krantenartikel: "Legionella

Nadere informatie

arboregelgeving Informatiebron Arbo-aspecten bij het gebruiken van biomassa voor energie-opwekking arbowet

arboregelgeving Informatiebron Arbo-aspecten bij het gebruiken van biomassa voor energie-opwekking arbowet Informatiebron Arbo-aspecten bij het gebruiken van biomassa voor energie-opwekking arbo-regelgeving Arbowet De regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden is vastgelegd in de Arbeidsomstandighedenwet,

Nadere informatie

2004. Nr. : 04.0052. Dnst. : ID. Project legionella gemeentebreed. Leiden, 2 maart 2004.

2004. Nr. : 04.0052. Dnst. : ID. Project legionella gemeentebreed. Leiden, 2 maart 2004. Nr. : 04.0052. Dnst. : ID Project legionella gemeentebreed. Leiden, 2 maart 2004. 2004. In de nieuwe AMvB met betrekking tot. leidingwater en legionella staat vermeld dat alle eigenaren van panden met

Nadere informatie

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS / legionellabeheersplan HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS Wat moet er zeker instaan? Een leidraad* / versie mei 2014 * Dit document heeft als doel een oplijsting te maken van de onderdelen die

Nadere informatie

Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers. m.b.v. ISSO Bart-Jan Kordes Kordes Advies. Inhoud. Waarom nieuwe uitgave 55.3?

Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers. m.b.v. ISSO Bart-Jan Kordes Kordes Advies. Inhoud. Waarom nieuwe uitgave 55.3? Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers m.b.v. ISSO 55.3 Bart-Jan Kordes Kordes Advies Namens, ISSO Gastheer 13-03-2017: Wat doet ISSO? Inhoud Wetgeving legionella proceswater Koeltorenkaart

Nadere informatie

water lucht energie woning keuring brand beveiliging asbest

water lucht energie woning keuring brand beveiliging asbest water lucht energie woning keuring brand beveiliging asbest strooming Strooming onderzoekt, adviseert en beheert Strooming is specialist op het gebied van onderzoek, advies en beheer aangaande water, lucht

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 297 Initiatiefnota van het lid Ziengs over legionellaregelgeving Nr. 2 INITIATIEFNOTA 1. Het plan in het kort De initiatiefnemer wil de regeldruk

Nadere informatie

ing. Irene van Veelen Symposium 27 juni 2018

ing. Irene van Veelen Symposium 27 juni 2018 K E N N I S I N S T I T U U T V O O R D E I N S T A L L A T I E S E C T O R ing. Irene van Veelen Symposium 27 juni 2018 Inhoud Wat doet ISSO Legionella in het kort Waarom ISSO-publicatie 55.3? Opzet van

Nadere informatie

Beheer en onderhoud van leidingwaterinstallaties

Beheer en onderhoud van leidingwaterinstallaties Beheer en onderhoud van leidingwaterinstallaties Cursusboek Nieuwegein, 2012 w w w. w a t e r o p l e i d i n g e n. n l Stichting Wateropleidingen, november 2012 Groningenhaven 7 3433 PE Nieuwegein Versie

Nadere informatie

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 1: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken. Datum 5 november 2010 Status Definitief

Controleresultaten Legionellapreventie Cluster 1: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken. Datum 5 november 2010 Status Definitief Controleresultaten Legionellapreventie 2010 Cluster 1: Ziekenhuizen en buitenpoliklinieken Datum 5 november 2010 Status Definitief Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Programma Schoon en veilig

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000

Nadere informatie

SAMENVATTING MEDEWERKER

SAMENVATTING MEDEWERKER INFORDOCUMENT TOOL SAMENVATTING MEDEWERKER 1 ARBOCATALOGUS BIOLOGISCHE AGENTIA SAMENVATTING MEDEWERKER SAMENVATTING Wat zijn biologische agentia? Biologische agentia zijn levende of niet levende organismen

Nadere informatie

Vervolgonderzoek Legionella in overdekte openbare zwembaden

Vervolgonderzoek Legionella in overdekte openbare zwembaden VROM-Inspectie Vervolgonderzoek Legionella in overdekte openbare zwembaden Cascadeplein 10 Postbus 30020 9700 RM Groningen Interne postcode - ir. E.C.Th. Jansen Telefoon 050-599 2790 Fax 050-599 2699 vin@minvrom.nl

Nadere informatie

Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL

Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL VSKO/Dienst Beleidscoördinatie/04.13 Brussel, 22 november 2004 MEDEDELING 1 VOORKOMEN VAN DE VETERANENZIEKTE OF LEGIONELLOSE

Nadere informatie

Theorie gedeelte examen bestaande uit meerkeuzevragen. Totaal 40 vragen / 40 punten

Theorie gedeelte examen bestaande uit meerkeuzevragen. Totaal 40 vragen / 40 punten Theorie gedeelte examen bestaande uit meerkeuzevragen. Totaal 40 vragen / 40 1 Eisen van de BRL6010 kent en begrijpt de eisen die de BRL stelt aan een legionella risicoanalyserapport en een legionella

Nadere informatie

Legionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014

Legionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Legionella Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een

Nadere informatie

Datum Kenmerk Bijlage(n) BWL/2006339512 1. Voorwaarden en toelichting 2. Meldingsformulier leverancier 3, Meldingsformulier gebruiker

Datum Kenmerk Bijlage(n) BWL/2006339512 1. Voorwaarden en toelichting 2. Meldingsformulier leverancier 3, Meldingsformulier gebruiker Directoraat-Generaal Milieu Directie Bodem, Water, Landelijk Gebied Afdeling Water Platform Biociden, Aqua Nederland, leveranciers Koper-zilverionisatie (zie adreslijst) Rijnstraat 8 Postbus 30945 2500

Nadere informatie

Alternatieve Technieken Legionellapreventie

Alternatieve Technieken Legionellapreventie Alternatieve Technieken Legionellapreventie 1 Programma Dagdeel 1 Inleiding en mag ik me even voorstellen? Wanneer welke techniek toepassen? Algemene wetgeving Legionellapreventie Drinkwaterbesluit (nieuw)

Nadere informatie

RIVM rapport 703719020/2007 Evaluatie legionellapreventie Waterleidingwet

RIVM rapport 703719020/2007 Evaluatie legionellapreventie Waterleidingwet RIVM rapport 703719020/2007 Evaluatie legionellapreventie Waterleidingwet J.F.M. Versteegh, P.S. Brandsema, N.G.F.M. van der Aa, H.H.J. Dik, G.M. de Groot Contact: Ans Versteegh Centrum Inspectieonderzoek,

Nadere informatie

Wat wilt u uitstralen??

Wat wilt u uitstralen?? ISSO/LOPL Symposium Implementatie Wetgeving rondom Legionella preventie Wat wilt u uitstralen?? Duurzaamheid Maatschappelijk betrokken zijn Legionella preventie Koeltorens hoe organiseer ik dat Paul JM

Nadere informatie

Geachte mevrouw, mijnheer,

Geachte mevrouw, mijnheer, Directoraat-Generaal Milieu Directie Bodem, Water, Landelijk Gebied Afdeling Water Platform Biociden, Aqua Nederland, leveranciers anodische oxidatie (zie adreslijst) Rijnstraat 8 Postbus 30945 2500 GX

Nadere informatie

Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën

Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën Dick van der Kooij ISSO Congres, Nijkerk, 27 november 2014 Inhoud Inleiding Ontdekking van Legionella Incidentie van Legionnaires Disease (LD)/veteranenziekte

Nadere informatie

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen

Nadere informatie

REGELGEVING LEGIONELLA

REGELGEVING LEGIONELLA REGELGEVING LEGIONELLA Regelgeving Legionella Na de uitbraak van legionella in 1999 in Bovenkarspel is er veel gebeurd op het gebied van regels over en toezicht op watersystemen. Omdat legionella uiteenlopende

Nadere informatie

Legionella preventie op het werk.

Legionella preventie op het werk. Legionella preventie op het werk. Nathalie Hoef Medisch milieudeskundige Vlaams Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Afdeling Toezicht Volksgezondheid West-Vlaanderen

Nadere informatie

Legionella- en installatietechnische aanpassingen gemeentelijke gebouwen. (wijziging begroting 2004 2007)

Legionella- en installatietechnische aanpassingen gemeentelijke gebouwen. (wijziging begroting 2004 2007) Stein 10 augustus 2004 Gemeenteblad Afdeling A 2004, no. 87 Agendapunt 17 Bijlagen div. Aan Betreft De Raad Legionella- en installatietechnische aanpassingen gemeentelijke gebouwen. (wijziging begroting

Nadere informatie

ISSO Inhoud. Ontwikkeling wetgeving legionellapreventie proceswater. Producten van ISSO. Registratie koeltorens

ISSO Inhoud. Ontwikkeling wetgeving legionellapreventie proceswater. Producten van ISSO. Registratie koeltorens Legionellapreventie in koeltorens en luchtbevochtigers Wat doet ISSO? Inhoud m.b.v. Wetgeving legionella proceswater ISSO 55.3 Koeltorenkaart Waarom nieuwe uitgave 55.3? Oscar Nuijten Edu4Install Namens,

Nadere informatie

Basisinspectiemodule

Basisinspectiemodule Basisinspectiemodule Blootstelling aan biologische agentia Deze BasisInspectieModule (BIM) is opgesteld aan de hand van de stand van de wetenschap en is geschreven voor intern gebruik door de Inspectie

Nadere informatie

Legionellabeheersing OP WIE IS HET LEGIONELLABESLUIT VAN TOEPASSING

Legionellabeheersing OP WIE IS HET LEGIONELLABESLUIT VAN TOEPASSING Legionellabeheersing In de meeste publiek toegankelijke instellingen zoals sporthallen, RVTʼs, en ziekenhuizen, maar evenzeer in de niet publiek sector (bedrijven/industrie) vormen de over het algemeen

Nadere informatie

Legionella. Antwoorden op de meest gestelde vragen

Legionella. Antwoorden op de meest gestelde vragen Legionella Antwoorden op de meest gestelde vragen Legionella Antwoorden op de meest gestelde vragen Inhoudsopgave 1 Waarom deze brochure? 03 2 De ziekte en ziekteverschijnselen 04 3 Wat je thuis moet

Nadere informatie

Hoe groot is het probleem? Om welke stoffen gaat het? Wat zegt de wet er over?

Hoe groot is het probleem? Om welke stoffen gaat het? Wat zegt de wet er over? Samenvatting Dossier Biologische agentia Wat zijn biologische agentia? Definitie Het begrip biologische agentia omvat: kleine levende organismen (bijvoorbeeld bacteriën of schimmels) materiaal van biologische

Nadere informatie

Legionellapreventie in leidingwater

Legionellapreventie in leidingwater Legionellapreventie in leidingwater Hoofdstuk IIIC van het Waterleidingbesluit Legionellabesmetting kan ernstige tot zeer ernstige en soms zelfs dodelijke gevolgen hebben. Om de mogelijkheid van deze besmetting

Nadere informatie

De 50 meest gestelde

De 50 meest gestelde VNI-informatieavonden druk bezocht De 50 meest gestelde In de maanden mei en juni heeft de afdeling Technologie van de VNI informatiebijeenkomsten gehouden over legionella-preventie in leidingwater. De

Nadere informatie

Legionella. Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen. Heeft u vragen over de. veteranenziekte? Wilt u weten. hoe een Legionella-besmetting

Legionella. Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen. Heeft u vragen over de. veteranenziekte? Wilt u weten. hoe een Legionella-besmetting Legionella Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen Heeft u vragen over de veteranenziekte? Wilt u weten hoe een Legionella-besmetting ontstaat? Op welke plaatsen u wel of geen risico loopt en welke maatregelen

Nadere informatie

Legionella ontwerp van koeltorens. Legionella-veilig ontwerp van koeltorens

Legionella ontwerp van koeltorens. Legionella-veilig ontwerp van koeltorens ontwerp van s -veilig ontwerp van s : 1 doel en werkings principe 2 relatie met legionella 3 risico beheersing Tijs Mekel ISSO seminar 14 mei 2009 ontwerp van s : 1 doel en werkings principe 2 relatie

Nadere informatie

D R A A I B O E K L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B I J P U B L I E K S E V E N E M E N T E N

D R A A I B O E K L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B I J P U B L I E K S E V E N E M E N T E N D R A A I B O E K L E G I O N E L L A P R E V E N T I E B I J P U B L I E K S E V E N E M E N T E N S E P T E M B E R 2 0 0 8 Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid Postbus 2200 1000 CE Amsterdam tel:

Nadere informatie

13. Gevaarlijke stoffen: biologische factoren

13. Gevaarlijke stoffen: biologische factoren Het arbothemablad Gevaarlijke stoffen: biologische factoren is onderdeel van de Arbocatalogus Tuincentra. Het is bedoeld voor werkgevers en medewerkers om te voldoen aan de verplichtingen uit de Arbo-wet.

Nadere informatie

C24 SANITAIRE RUIMTEN

C24 SANITAIRE RUIMTEN LEZERSSERVICE C24 SANITAIRE RUIMTEN SportClub ontwikkelt diverse Lezersservices. Deze zijn bedoeld om bestuurders van sportverenigingen op praktische wijze te ondersteunen in de veelomvattende werkzaamheden

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter, Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 10 september 2008 08-LNV-107

Nadere informatie

Aan de Minister van Infrastructuur en Milieu Mw. drs. M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus Postbus EX DEN HAAG

Aan de Minister van Infrastructuur en Milieu Mw. drs. M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus Postbus EX DEN HAAG Aan de Minister van Infrastructuur en Milieu Mw. drs. M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus Postbus 20901 2500 EX DEN HAAG Datum 23 oktober 2014 Onderwerp Regeldruk bij legionellabeheersing Uw kenmerk

Nadere informatie

Omgaan met biologische agentia

Omgaan met biologische agentia Omgaan met biologische agentia Hoe omgaan met BA Werknemer Werkgever Instructie Procedure Besmettingswijze Besmettingsincident Informatie (RA) Communicatie Hygiëne-voorzieningen PBM BA Gezondheidstoezicht

Nadere informatie

VOORLICHTING AAN DE BEWONER

VOORLICHTING AAN DE BEWONER BRON: L. van Leengoed (C-mark) Voorbeelden van bewonersinformatie: 1. Gebruiksinstructie leidingwaterinstallaties 2. Tekst voor het bewonersblad 3. Tekst bij aanvraag zelf aangebrachte voorzieningen (ZAV)

Nadere informatie

Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid Legionellapreventie voor Publieksevenementen. September 2008

Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid Legionellapreventie voor Publieksevenementen. September 2008 Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid Legionellapreventie voor Publieksevenementen September 2008 Colofon Deze uitgave is te downloaden via: www.lchv.nl Contact Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid

Nadere informatie

2.1. Hoe kan tbc worden voorkomen? Het is belangrijk dat mensen met besmettelijke tbc zo snel mogelijk worden opgespoord en behandeld.

2.1. Hoe kan tbc worden voorkomen? Het is belangrijk dat mensen met besmettelijke tbc zo snel mogelijk worden opgespoord en behandeld. Tuberculose Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk tuberculose (ook wel tbc genoemd) heeft. In deze folder kunt u meer lezen over tbc zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld en welke behandeling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 26 442 Veteranenziekte 28 499 Evaluatie Regeling legionellapreventie en Waterleidingsbesluit Nr. 19 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSHUISVESTING,

Nadere informatie

Raads Informatiebrief

Raads Informatiebrief gemeente Eindhoven Raadsnummer o3.r365.oox Inboeknummer osnoszo6s Classificatienummer x.zz4 Dossiernummer 306.55x 4 februari 2003 Raads Informatiebrief Betreft samenhangende aanpak legionellapreventie.

Nadere informatie

N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A

N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A Lichtenvoorde, april 2007 E. Huitink, manager servicebureau Status Beleidsnotitie Preventie Legionella Auteur(s) E. Huitink, manager servicebureau Datum

Nadere informatie

Legionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD

Legionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila, established in 1976 Legionella is een aerobe, gram negatieve bacterie Familie Legionellaceae heeft 50 species, met ruim 70 serogroups.

Nadere informatie

Griep (influenza) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Griep (influenza) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Griep (influenza) De arts vermoedt dat u een griepvirus heeft. U wordt hiervoor op de Spoedeisende Hulp of polikliniek al onderzocht. Om te voorkomen dat u andere personen besmet met het griepvirus wordt

Nadere informatie