Legionella pneumophila (veteranenziekte)

Transcriptie

1 Legionella pneumophila (veteranenziekte)

2

3 Inleiding De legionella-uitbraak in 1999 op de bloemententoonstelling in Bovenkarspel was voor de overheid aanleiding om maatregelen te nemen om een nieuwe uitbraak te voorkomen. Het UMC St Radboud voldoet aan de door de overheid gestelde eisen ter preventie van legionella. Zo worden bijvoorbeeld twee keer per jaar in alle gebouwen waar patiënten komen watermonsters genomen om te testen in een gecertificeerd laboratorium. In deze folder leest u wat de veteranenziekte is, wat de verschijnselen zijn en wat u zelf kunt doen om besmetting te voorkomen. Wat is de veteranenziekte? De veteranenziekte wordt veroorzaakt door de legionellabacterie. Deze bacterie kan een longontsteking tot gevolg hebben. Er bestaat ook een lichtere vorm van infectie: de legionellagriep. Naar schatting lopen jaarlijks honderden en mogelijk duizenden mensen een infectie op. De meeste mensen worden niet ziek na besmetting. Zware rokers, ouderen en mensen die geneesmiddelen gebruiken die hun afweer verstoren (bijvoorbeeld mensen die een transplantatie hebben ondergaan), lopen een groter risico. Slechts een klein aantal besmette mensen wordt ernstig ziek. De ziekte is niet nieuw. Zij werd in 1976 ontdekt, toen zich in Philadelphia (VS) een epidemie van longontsteking voordeed onder oudstrijders uit het Amerikaanse Legioen. In ongeveer de helft van de bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg gemelde gevallen is de infectie waarschijnlijk opgelopen in het buitenland. Wanneer kans op besmetting? Slechts onder bepaalde omstandigheden kunnen legionellabacteriën zich in slijmlaagjes aan de binnenkant van leidingen of in het bezinksel op de bodem van leidingen en reservoirs vermeerderen en daardoor gevaar opleveren. Zo moet de watertemperatuur tussen 25 en 50 graden Celsius zijn en/of het water langdurig stil staan. Besmetting is alleen mogelijk als het besmette water wordt verneveld en de hele kleine waterdruppeltjes worden ingeademd. Verneveling van water vindt plaats bij huishoudelijk gebruik van leidingwater (zoals douchen), maar ook in whirlpools, bij bepaalde bedrijfsmatige processen, bij sommige vormen van luchtbehandeling (airconditioning) en bij koeltorens. Hoe raak ik geïnfecteerd? Besmetting vindt plaats door het inademen van de bacterie in zeer kleine 1

4 druppeltjes water die zich verspreiden in de lucht (aerosolen). De ziekte kan niet van de ene mens op de andere worden overgedragen en is niet besmettelijk. Het drinken van met legionella besmet water vormt dus onder normale omstandigheden geen risico. Kan ik thuis met een gerust hart onder de douche? Ja, dat kan, als de temperatuur van het douchewater in uw warmwatertoestel afgesteld is op minimaal 60 C. Bij temperaturen boven de 60 C wordt de bacterie gedood. Als u twijfelt aan het watersysteem, kunt u na enige weken afwezigheid na thuiskomst de douche doorspoelen met alleen heet water. Leg hierbij de douchekop in een emmer en leg hier een (hand)doek overheen om aerosol te voorkomen. Uw waterleidingsysteem wordt dan gereinigd. De legionellabacterie kan zich vermenigvuldigen in een warmwatertoestel met een voorraadvat, zoals elektrische boilers en bepaalde typen combiketels, waarin de temperatuur te laag is afgesteld. Een geiser heeft geen voorraadvat, zodat de bacterie geen kans krijgt zich te vermenigvuldigen. Loop ik risico als ik mijn oude radiator leeg laat lopen om hem te kunnen vervangen? Nee, dat risico is er niet want een radiator is luchtdicht afgesloten. De radiator is dus zuurstofvrij, waardoor de legionellabacterie niet kan groeien. Bij het leeg laten lopen van een radiator is er dus ook geen kans op besmetting. Moet ik bij terugkeer van vakantie thuis de leidingen doorspoelen? Dat is wel het beste, zeker als het warm weer geweest is. Het water heeft tijdens uw afwezigheid lange tijd stilgestaan. Bacteriën kunnen zich dan vermenigvuldigen en stoffen uit de leiding, zoals lood of koper, kunnen in het water zitten. Dit kan gevaarlijk zijn voor uw gezondheid. Als het warm weer is, loopt ook de temperatuur van het drinkwater op. Ook dit kan het oplossen van stoffen en de groei van bacteriën versterken. Laat het koude en warme water bij alle kranen gedurende een minuut stromen. Het beste kunt u de douchekop onderdompelen in een emmer met water (of het sproeistuk eraf draaien). Zo komen er minder kleine waterdruppeltjes vrij, waarin bijvoorbeeld legionellabacteriën kunnen zitten. Ventileer indien mogelijk of verlaat voor alle zekerheid even de ruimte. 2

5 Wat zijn de verschijnselen bij een legionellagriep (de lichte vorm)? Gedurende twee tot vijf dagen ondervindt men lichte griepachtige verschijnselen zoals: koorts, hoofdpijn, spierpijn en hoesten. De ziekte is in deze lichte vorm niet gevaarlijk, er doet zich geen longontsteking voor. De klachten kunnen zonder behandeling overgaan. Wat zijn de verschijnselen van de veteranenziekte (de zware vorm)? De tijd tussen de besmetting en het optreden van de eerste ziekteverschijnselen (de incubatietijd) varieert van twee tot eenentwintig dagen. De ziekte begint met een snel opkomende hoofdpijn, spierpijn en een ziek gevoel, gevolgd door longontsteking met koorts boven 39 C. De patiënt hoest en is soms kortademig. Een aantal patiënten heeft last van braken en diarree. De ziekte kan zeer ernstige gevolgen hebben, maar is door directe toediening van de juiste antibiotica goed te behandelen. Wel kan het daarna nog lang duren voor de patiënt weer helemaal is opgeknapt. Welke behandeling? De aandoening is goed te behandelen. Directe toediening van de juiste antibiotica die elke huisarts kan voorschrijven, is noodzakelijk. Het duurt enige weken voordat men genezen is. Hoe eerder men met de behandeling begint, des te beter. Als een legionella-infectie niet goed of niet op tijd wordt behandeld, kunnen patiënten overlijden. Wie zijn er extra gevoelig voor de veteranenziekte? Voor ouderen, zware rokers en mensen die geneesmiddelen gebruiken die hun afweer verminderen, kan de veteranenziekte zeer ernstige gevolgen hebben en zelfs tot de dood leiden. Meer Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Hygiëne & Infectiepreventie van het UMC St Radboud, bereikbaar via

6 Noteer hier uw vragen

7 5

8 Adres Bezoekadres Hygiëne & Infectiepreventie St Radboud Centraal Geert Grooteplein 10, route 568 Nijmegen Telefoonnummer UMC St Radboud overname van (gedeelten uit) deze tekst is uitsluitend mogelijk na schriftelijke toestemming van Staf Concerncommunicatie