BIJLAGE 4 ARMOEDEMONITOR 2015 GEMEENTE NOORDWIJK

Transcriptie

1 BIJLAGE 4 ARMOEDEMONITOR 2015 GEMEENTE NOORDWIJK

2 Armoedemonitor 2015 gemeente Noordwijk Onderzoek naar de omvang en samenstelling van de doelgroepen voor het gemeentelijke armoedebeleid en het gebruik van inkomensondersteunende regelingen in de gemeente Noordwijk. Colofon Opdrachtgever Gemeente Noordwijk Datum Augustus 2015 Auteurs Tessa Schoot Uiterkamp Bert van Putten Databewerking Wim Zijlema KWIZ Stavangerweg JC Groningen Uitgave Deze publicatie is een uitgave van KWIZ B.V.. Het overnemen van cijfers en / of teksten is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt worden in welke vorm dan ook zonder voorafgaande toestemming van KWIZ B.V..

3 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Samenvatting Minima in beeld Kenmerken minimahuishoudens Langdurige minima Nieuwe minima Kinderen in minimahuishoudens Instrumenten voor financiële ondersteuning Regelingen voor het minimabeleid Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Bijzondere bijstand Langdurigheidstoeslag Collectieve zorgverzekering Regeling sportieve en sociaal-culturele activiteiten Regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Regeling computer voor uw kind Witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten Eenmalige koopkrachttegemoetkoming Cumulatief gebruik inkomensregelingen Gebruik Wmo-voorzieningen en schuldhulpverlening Gebruik Wmo-voorzieningen Kenmerken gebruikers Wmo Ouderen nader bekeken Stapeling voorzieningen Gebruik schuldhulpverlening Cumulatief gebruik Het armoedebeleid in perspectief Doelgroep armoedebeleid Gebruik regelingen nader belicht Bijlage 1. Verantwoording Bijlage 2. Bevolkingskarakteristieken

4 Inleiding De gemeente Noordwijk voert een actief beleid gericht op de preventie en bestrijding van armoede. De gemeente heeft de uitvoering van de taken aangaande het minimabeleid gedelegeerd aan de ISD Bollenstreek. Een van de nadelen van deze constructie is dat de gemeente zelf weinig zicht heeft of de taken doelmatig en rechtmatig worden uitgevoerd. Daarnaast hebben enkele raadsfracties erop aangedrongen dat de gemeente een zelfstandig armoedebeleid ontwikkelt. Met de Armoedemonitor wenst de gemeente Noordwijk inzicht te krijgen in de doelgroepen voor het armoedebeleid en het actuele gebruik en bereik van de minimaregelingen. Dit ter onderbouwing van de Nota Armoedebeleid De Armoedemonitor beschrijft de doelgroep voor het lokale armoedebeleid en gaat in op het gebruik en het bereik van een aantal inkomensondersteunende regelingen die de gemeente kent. De gegevens over de omvang en samenstelling van de doelgroep minimahuishoudens geven de situatie per 1 januari 2015 weer (peildatum minimapopulatie). Het gebruik van de regelingen is gemeten over het gehele kalenderjaar In deze rapportage worden de volgende onderzoeksvragen beantwoord: 1. Hoe groot is de doelgroep van het minimabeleid op basis van de inkomensgrens tot 110 procent van het Wsm? 2. Wat zijn de achtergrondkenmerken van deze minimahuishoudens en hoe lang zijn zij al aangewezen op een dergelijk inkomen? 3. Hoeveel kinderen in de leeftijd tot 18 jaar groeien op in huishoudens die tot de minimapopulatie behoren? 4. Hoe groot is het gebruik en niet-gebruik van de inkomensondersteunende regelingen? 5. Wat zijn de achtergrondkenmerken van de groepen minimahuishoudens die van deze regelingen gebruik maken? 6. Hoe groot is het gebruik van de Wmo en schuldhulpverlening, en welke achtergrondkenmerken hebben deze gebruikersgroepen? 7. In hoeverre is er overlap tussen de groep minimahuishoudens en gebruikers van de Wmo en schuldhulpverlening? Onderzoeksopzet Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van registratiegegevens van de verschillende lokale en landelijke regelingen die door de ISD Bollenstreek worden uitgevoerd: de Participatiewet, minimaregelingen en kwijtschelding gemeentelijke belastingen (door de gemeente Noordwijk). Met behulp van de basisregistratie personen (BRP) zijn de gebruikersgegevens vervolgens op huishoudniveau gegroepeerd. Op deze manier ontstaat een samenhangend beeld op de omvang en samenstelling van de minimapopulatie, de mate van gebruik van regelingen en de overlap in het gebruik van regelingen op andere beleidsterreinen. Leeswijzer Na de samenvatting wordt in het eerste hoofdstuk de doelgroep voor het minimabeleid beschreven aan de hand van een aantal kenmerken. Vervolgens wordt in hoofdstuk twee een aantal minimaregelingen die de gemeente kent in beeld gebracht en gaan we nader in op het cumulatief gebruik van voorzieningen. In hoofdstuk drie geven we het gebruik van de Wmo en schuldhulpverlening weer, en laten we de overlap tussen deze voorzieningen met het armoedebeleid zien. In het laatste hoofdstuk formuleren we een aantal conclusies en aanbevelingen. In bijlage 1 staat de verantwoording van het onderzoek beschreven en bijlage 2 geeft een aantal kenmerken van alle huishoudens in de gemeente weer. 2

5 Samenvatting In de gemeente Noordwijk hebben op 1 januari huishoudens een inkomen tot 110 procent Wsm. Dit is ruim 4 procent van alle huishoudens in de gemeente en ligt onder het landelijk gemiddelde van 12 procent 1. Onderstaand geven we een aantal kenmerken van de minimahuishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm weer. Bijna de helft van de minimahuishoudens heeft een bijstandsuitkering Van de minimahuishoudens heeft 45 procent een bijstandsuitkering, 22 procent ontvangt AOW en 33 procent komt rond van een ander hoofdinkomen zoals werk of WW. Eenoudergezinnen meer kans op armoede Eenoudergezinnen behoren vaker tot de minimapopulatie dan andere huishoudens: van alle eenoudergezinnen leeft 8 procent op een inkomen tot 110 procent Wsm. Alleenstaanden vormen in absolute zin de grootste groep onder de minima, maar liefst 63 procent valt in deze categorie. 65-plussers zijn minder vaak minima dan huishoudens tussen de 27 en 65 jaar Van alle 65-plus huishoudens heeft 3 procent een inkomen tot 110 procent Wsm. Onder huishoudens tussen de 27 tot 45 jaar en 45 tot 65 jaar is aandeel hoger (resp. 5 procent). De helft van alle minima is al drie jaar of langer minima In de gemeente moet 50 procent van alle minimahuishoudens tot 110 procent Wsm al drie jaar of langer van dit inkomen rondkomen. In totaal gaat het om 261 huishoudens. Dit komt overeen met aandelen die we landelijk zien. Minima met een AOW-uitkering zijn vaker langdurig aangewezen op een minimuminkomen dan minima met een andere inkomensbron. Nieuwe minima hebben vaak een andersoortig hoofdinkomen 32 procent van alle minima (166 huishoudens) leeft korter dan een jaar op een inkomen tot 110 procent Wsm. Ruim de helft van deze groep komt rond van een zogenaamd andersoortig inkomen, zoals WW of loon. Onder alle minima is dat 27 procent, deze groep is dus oververtegenwoordigd onder nieuwe minima. Verder is 42 procent van de nieuwe minima jonger dan 45 jaar en is het aandeel eenoudergezinnen groter dan onder alle minima. Ruim 3 procent van alle kinderen groeit op in een minimahuishouden Van de kinderen die de gemeente telt, groeien er 152op in een minimahuishouden met een inkomen tot 110 procent Wsm. Dit is ruim 3 procent van alle kinderen in de gemeente. Van alle kinderen uit een eenoudergezin, behoort 8 procent tot de minima. Onder kinderen die opgroeien in een gezin met twee ouders is dit lager: 2 procent. Dit beeld zien we ook in andere gemeenten. Bereik minimaregelingen Onderstaande figuur geeft het bereik per inkomensondersteunende regeling weer. 1 Bron: CBS Statline. 3

6 Figuur 1. Bereik inkomensondersteunende regelingen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Het bereik van de kwijtschelding is met 70 procent vrij gemiddeld vergeleken met andere gemeente. Voor de kwijtschelding geldt dat een bereik van 80 procent maximaal is; Het bereik van de langdurigheidstoeslag is met 72 procent hoog te noemen. Vaak zien we een bereik van rond de 60 procent; Het bereik van de collectieve zorgverzekering is met 36 procent gemiddeld. Het bereik van de collectieve zorgverzekering neemt de laatste jaren in veel gemeenten af. Dit heeft te maken met het feit dat de kosten van een collectief pakket soms hoger uitvallen voor de klant; Het bereik van de regeling sportieve en sociaal-culturele activiteiten is 37 procent. Gemiddeld zien we voor een participatieregeling een bereik van ongeveer 40 tot 45 procent bij andere gemeenten; Het bereik van de witgoedregeling is met 6 procent het laagst. Omdat de meeste gemeenten deze regeling niet aanbieden is het niet mogelijk om het bereik te vergelijken; De eenmalige koopkrachttegemoetkoming 2014 heeft een bereik van 63 procent. Bij de meeste andere gemeenten ligt het bereik van deze tegemoetkoming rond de 70 tot 75 procent. Het bereik in Noordwijk is dus aan de lagere kant; Een redelijk bereik van veel generieke voorzieningen leidt tot een laag percentage toekenning van bijzondere bijstand. Dit geldt ook voor de gemeente Noordwijk. Van de gebruikers van Wmo-voorzieningen heeft 8 procent een minimuminkomen In 2014 hebben huishoudens van een of meerdere Wmo-voorzieningen gebruikgemaakt. Dit betreft woonvoorzieningen, hulp bij het huishouden, rolstoelen en vervoersvoorzieningen. Dit is 11 procent van alle huishoudens in de gemeente. Daarvan hebben 114 huishoudens (8 procent) een inkomen tot 110 procent Wsm. Alleenstaande huishoudens (75 procent) en 65- plussers (71 procent) vormen de grootste groep onder de Wmo-gebruikers. Onder de gebruikers van de schuldhulpverlening is 63 procent minima In 2014 hebben 85 huishoudens op enig moment in een minnelijk of wettelijk schuldhulpverleningstraject gezeten, 1 procent van alle huishoudens in de gemeente. De meeste van deze huishoudens zijn alleenstaand (53 procent) en tussen de 45 en 65 jaar oud (54 procent). Van alle 85 huishoudens heeft 63 procent (56 huishoudens) een inkomen tot 110 procent Wsm. Minimahuishoudens maken ook gebruik van andere voorzieningen Van alle minimahuishoudens heeft 22 procent ook gebruikgemaakt van de Wmo en 11 procent heeft een SHV-traject doorlopen. 4

7 1. Minima in beeld In de gemeente Noordwijk geldt voor een aantal gemeentelijke inkomensvoorzieningen een bovengrens van 110 procent van het wettelijk sociaal minimum. In deze paragraaf beschrijven we de kenmerken van deze doelgroep. In bijlage 2 staan de karakteristieken van de gehele bevolking van de gemeente beschreven Kenmerken minimahuishoudens De volgende tabel bevat een overzicht van het aantal en aandeel minimahuishoudens in de gemeente op de peildatum van het onderzoek. Tabel Huishoudens naar inkomen in Noordwijk Inkomenspercentage Aantal t.o.v. Wsm Tot 100% 395 3,1% 100% tot 110% 124 1,0% Totaal tot 110% 519 4,1% Overig ,9% Totaal ,0% Op 1 januari 2015 moet 3,1 procent van alle huishoudens in de gemeente rondkomen van een inkomen tot 100 procent Wsm, 395 huishoudens in getal. Nog eens 124 huishoudens hebben een inkomen tussen de 100 en 110 procent Wsm. In totaal hebben 519 huishoudens in de gemeente een inkomen tot 110 procent Wsm (4,1 procent). Het aandeel minimahuishoudens in de gemeente Noordwijk ligt met deze 4,1 procent fors lager dan het landelijk gemiddelde van 12 procent. Inkomensbron De volgende tabel laat de inkomensbron van de minima met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum zien. We maken onderscheid naar inkomen vanuit de Participatiewet (Pwet), de AOW en ander inkomen. Tabel Inkomensbron minima, inkomen tot 110% Inkomensbron Aantal P-wet % AOW % Ander inkomen % Totaal % Iets minder dan de helft van alle minima met een inkomen tot 110 procent Wsm moet rondkomen van een bijstandsuitkering, in totaal gaat het om 235 huishoudens. Verder zijn er 111 minimahuishoudens waarvan het oudste gezinslid pensioengerechtigd is waar uitsluitend een AOW-inkomen binnenkomt. In de leeftijdsgroep die nog niet pensioengerechtigd is treffen we 173 huishoudens met een ander hoofdinkomen aan waarvan we de hoogte kennen maar niet weten uit welke componenten dit bestaat. Het kan bijvoorbeeld gaan om een WW of WIA uitkering, een inkomen uit werk of een combinatie hiervan. Huishoudtype Het volgende overzicht geeft het huishoudtype van de minimahuishoudens weer. 5

8 Tabel Huishoudtype minima, inkomen tot 110% Huishoudtype Minimahuishoudens Alle huish. Aantal minima Alleenstaand % 43% 6% Eenoudergezin 46 9% 5% 8% Meerpersoons zonder kinderen % 35% 2% Meerpersoons met kinderen 42 8% 17% 2% Totaal % 100% 4% Bijna twee derde van alle minimahuishoudens is een alleenstaand huishouden. Meerpersoonshuishouden zonder kinderen vormen met 20 procent ook een grote groep onder de minimahuishoudens. Als we de aantallen minimahuishoudens naar huishoudtype afzetten tegen de totale huishoudpopulatie zien we dat het aandeel minima het grootst is onder eenoudergezinnen: 8 procent van alle eenoudergezinnen in de gemeente heeft een inkomen tot 110 procent Wsm. Onder meerpersoonshuishoudens (met en zonder kinderen) is dit aandeel een stuk lager. Leeftijd De volgende tabel geeft een overzicht van de huishoudens op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden. Tabel Leeftijdsopbouw minimahuishoudens, inkomen tot 110% Leeftijdscategorie Minimahuishoudens Alle huish. Aantal minima Tot 27 jaar 17 3% 5% 3% 27 tot 45 jaar % 25% 5% 45 tot 65 jaar % 40% 5% 65 jaar en ouder % 30% 3% Totaal % 100% 4% De leeftijdsopbouw onder de minimahuishoudens wijkt af van die van de gehele bevolking. Zo vinden we onder minima minder 65-plussers en juist meer huishoudens in de leeftijd 27 tot 45 jaar en 45 tot 65 jaar Langdurige minima In deze paragraaf gaan we nader in op de achtergrondkenmerken van de groep die we langdurige minima noemen. Dit zijn huishoudens die drie jaar of langer aangewezen zijn op een inkomen tot maximaal 110 procent van het geldende sociale minimum. De volgende tabel bevat een overzicht van de verdeling naar duur op het inkomen. Tabel Langdurigheid minimahuishoudens, inkomen tot 110% Duur minimuminkomen Aantal Korter dan 1 jaar % 1 tot 3 jaar 92 18% 3 jaar en langer % Totaal % De helft van alle minimahuishoudens moet drie jaar of langer rondkomen van een minimuminkomen tot 110 procent. Van alle huishoudens die de gemeente telt heeft 2 procent drie jaar of langer een dergelijk inkomen. Een derde van de minima heeft korter dan een jaar een minimuminkomen. Inkomensbron Als we de huishoudens die drie jaar of langer een minimuminkomen hebben uitsplitsen naar hoofdinkomen zien we de volgende verdeling. 6

9 Tabel Inkomensbron langdurige minima, inkomen tot 110% Inkomensbron Langdurige minima Aantal minima langdurig P-wet % 49% 54% AOW 87 33% 33% 78% Ander inkomen 47 18% 18% 27% Totaal % 100% 50% Alle Het aandeel langdurige minima onder huishoudens met een AOW-uitkering ligt het verst boven het gemeentelijke gemiddelde. Dit aandeel van 78 procent is logisch, omdat deze groep geen perspectief op inkomensverbetering heeft. Van alle huishoudens met een uitkering P-wet is iets de helft al langer dan drie jaar afhankelijk van een bijstandsuitkering. Zowel getalsmatig als ook absoluut treffen we de kleinste aandelen langdurige minima aan in de groep met een ander inkomen. Huishoudtype Het volgende overzicht geeft het huishoudtype van de langdurige minimahuishoudens weer. Tabel Huishoudtype langdurige minima, inkomen tot 110% Huishoudtype Langdurige minima Aantal minima langdurig Alleenstaand % 43% 53% Eenoudergezin 16 6% 5% 35% Meerpersoons zonder kinderen 50 19% 35% 48% Meerpersoons met kinderen 22 9% 17% 52% Totaal % 100% 50% Alle Alleenstaanden vormen, zowel in getal als ook afgezet tegen alle minima, de grootste groep onder de langdurige minima. Dit houdt voor een deel verband met de grote groep AOW ers die langdurig op het minimum leven. Huishoudens met kinderen zijn minder vaak langdurig op een minimuminkomen aangewezen dan huishoudens zonder kinderen. Leeftijd Op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden ziet de leeftijdsverdeling onder langdurige minima er als volgt uit. Tabel Leeftijdsopbouw langdurige minima, inkomen tot 110% Leeftijdscategorie Langdurige minima Aantal minima langdurig Tot 27 jaar 4 2% 5% 24% 27 tot 45 jaar 55 21% 25% 36% 45 tot 65 jaar % 40% 49% 65 jaar en ouder 87 33% 30% 78% Totaal % 100% 50% Alle Huishoudens onder de 27 jaar zijn minder vaak langdurig op een minimuminkomen aangewezen dan oudere huishoudens. Het aandeel dat langdurig afhankelijk is van een minimuminkomen loopt op met de leeftijd. Het hoge aandeel langdurige minima onder de 65- plussers zagen we al eerder bij de groep met AOW Nieuwe minima Van alle minima met een inkomen tot 110 procent Wsm leeft 32 procent (166 huishoudens) korter dan een jaar op dat inkomen. Hier gaan we nader op deze groep nieuwe minima in. 7

10 Inkomensbron Als we de huishoudens die een jaar of korter een minimuminkomen hebben uitsplitsen naar hoofdinkomen zien we de volgende verdeling. Tabel Inkomensbron nieuwe minima, inkomen tot 110% Inkomensbron Nieuwe minima Aantal minima nieuw P-wet 62 37% 45% 26% AOW 15 9% 22% 14% Ander inkomen 89 54% 33% 51% Totaal % 100% 32% Alle Ruim de helft van de nieuwe minima in de gemeente komt rond van een ander hoofdinkomen en bijna een derde heeft een bijstandsuitkering. Afgezet tegen alle minima zien we dat ruim de helft van de minima met een ander inkomen tot de nieuwe minima behoort. Onder huishoudens met een bijstandsuitkering behoort ongeveer 1 op de 4 huishoudens tot de nieuwe minima; 62 huishoudens behoren korter dan een jaar tot de minimapopulatie. Afgelopen jaar zijn 15 ouderen ingestroomd in de groep minima. Deze groep zal langdurig afhankelijk zijn van een dergelijk laag inkomen. Huishoudtype Het volgende overzicht geeft het huishoudtype van de nieuwe minima weer. Tabel Huishoudtype nieuwe minima, inkomen tot 110% Huishoudtype Nieuwe minima Aantal minima nieuw Alleenstaand 95 57% 43% 29% Eenoudergezin 19 12% 5% 41% Meerpersoons zonder kinderen 38 23% 35% 36% Meerpersoons met kinderen 14 8% 17% 33% Totaal % 100% 32% Alle Van alle minimahuishoudens zijn eenoudergezinnen kinderen het vaakst korter dan een jaar op dit inkomen aangewezen en alleenstaande minima het minst vaak. Van alle eenoudergezinnen met een inkomen tot 110 procent Wsm leeft 41 procent korter dan een jaar op dit inkomen, tegenover 32 procent van alle minima. Leeftijd Op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden ziet de leeftijdsverdeling onder nieuwe minima er als volgt uit. Tabel Leeftijdsopbouw nieuwe minima, inkomen tot 110% Leeftijdscategorie Nieuwe minima Aantal minima nieuw Tot 27 jaar 11 7% 5% 65% 27 tot 45 jaar 59 35% 25% 38% 45 tot 65 jaar 81 49% 40% 34% 65 jaar en ouder 15 9% 30% 14% Totaal % 100% 32% Alle Huishoudens tot 27 jaar en tussen de 27 en 45 jaar zijn vaker korter dan een jaar aangewezen op een minimuminkomen dan huishoudens van oudere leeftijd 8

11 1.4. Kinderen in minimahuishoudens In deze paragraaf gaan we in op de groep kinderen tot 18 jaar in de gemeente die opgroeit in een minimahuishouden. In onderstaande tabel staat het aantal kinderen in (minima)huishoudens in de gemeente. Tabel Aantal kinderen in (minima)huishoudens Categorie Aantal Alle kinderen Kinderen in minimahuishoudens tot 110% 152 kinderen in minimahuishoudens 3,2% Van de kinderen die in de gemeente Noordwijk wonen, groeien er 152 op in een huishouden met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum: dat is ruim 3 procent van alle kinderen in de gemeente. Leeftijd Naar leeftijd maken we onderscheid in kinderen tot 4 jaar, van 4 tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) en 12 tot 18 jaar (voortgezet onderwijs). Tabel Leeftijdsopbouw kinderen in (minima)huishoudens Leeftijdscategorie Minimakinderen Aantal Aantal minima Tot 4 jaar 12 8% % 1% 4 tot 12 jaar 74 49% % 4% 12 tot 18 jaar 66 43% % 4% Totaal % % 3% 9 Alle kinderen Kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 en 12 tot 18 jaar groeien naar verhouding veel vaker op in een minimahuishouden dan kinderen tot 4 jaar. Inkomensbron Tabel Inkomensbron kinderen in minimahuishoudens Inkomensbron Minimakinderen Aantal P-wet 82 54% AOW 1 1% Ander inkomen 69 45% Totaal % Naar bron van inkomen zien we dat 54 procent van de minimakinderen opgroeit in een huishouden met een bijstandsuitkering en 45 procent van de kinderen in een huishouden met een ander inkomen. Eén kind woont in een huishouden waar de oudste bewoner pensioengerechtigd is en AOW ontvangt. Huishoudtype De volgende tabel geeft de verdeling naar huishoudtype weer. Tabel Huishoudtype kinderen in (minima)huishoudens Huishoudtype Minimakinderen Alle kinderen Aantal Aantal minima Eenoudergezin 76 50% % 8% Meerpersoons met kinderen 76 50% % 2% Totaal % % 3%

12 Van alle kinderen die opgroeien in een eenoudergezin leeft 8 procent in een minimahuishouden. Van de kinderen die opgroeien in een gezin met twee ouders, is dat aandeel 2 procent.. 10

13 2. Instrumenten voor financiële ondersteuning Inwoners van de gemeente Noordwijk met een laag inkomen kunnen een beroep doen op diverse regelingen om hun lasten te verlichten of het maatschappelijk participeren te versterken. In dit hoofdstuk gaan we nader in op het gebruik en bereik onder de doelgroep in geheel 2014 van verschillende inkomensondersteunende regelingen. Daarnaast beschrijven we de kenmerken van de huishoudens die van deze regelingen gebruik maken Regelingen voor het minimabeleid In deze paragraaf beschrijven we een aantal inkomensondersteunende voorzieningen die lokaal worden uitgevoerd. Deze voorzieningen hebben inkomensgrenzen die zijn afgeleid van het wettelijke sociale minimum dat voor ieder huishoudtype geldt. De volgende tabel geeft deze grenzen in procenten op basis van de situatie in het jaar 2014 weer. Tabel Inkomensgrenzen regelingen in 2014 en omvang doelgroep Categorie Inkomensgrens Doelgroep Regelgeving Kwijtschelding 100% 395 landelijk/gemeentelijk Bijzondere bijstand 110% 519 landelijk/gemeentelijk Langdurigheidstoeslag 110% 174 landelijk/gemeentelijk Collectieve zorgverzekering 110% 519 gemeentelijk Regeling sportieve en sociaalculturele activiteiten 110% 519 gemeentelijk Regeling chronisch zieken, gehandicapten, ouderen 110% Nb. gemeentelijk Computer voor uw kind 110% Nb. gemeentelijk Witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten 110% 519 gemeentelijk Eenmalige koopkrachttegemoetkoming % 519 landelijk Onder de landelijke voorzieningen voor het minimabeleid vallen de kwijtschelding, de bijzondere bijstand en de langdurigheidstoeslag. Voor elk van deze voorzieningen kunnen, binnen bepaalde grenzen, lokale uitvoeringsregels gelden. In de gemeente Noordwijk konden minima in 2014 als zij aan de daarvoor geldende criteria voldeden naast de landelijke voorzieningen ook een beroep doen op vier lokale voorzieningen. Daarnaast hadden huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm in 2014 eenmalig recht op een koopkrachttegemoetkoming. Het armoedebeleid is gewijzigd per 1 januari 2015: de categoriale regelingen en de langdurigheidstoeslag zijn afgeschaft. In plaats daarvan kunnen minima vanaf 1 januari 2015 gebruikmaken van het persoonsondersteunend budget of de inspanningspremie. Minima kunnen in 2015 ook nog steeds gebruikmaken van de kwijtschelding, bijzondere bijstand en collectieve zorgverzekering 2.2. Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Huishoudens kunnen kwijtschelding aanvragen voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en hondenbelasting. De doelgroep voor de kwijtschelding bestaat uit huishoudens met een inkomen op of rond het voor dat huishoudtype geldende sociale minimum 2. 2 De kwijtschelding kent andere vermogensnormen dan de rest van de minimaregelingen. Omdat we echter geen gegevens hebben over het vermogen van minima kijken we puur naar het inkomen (100 procent Wsm). 11

14 Tabel Gebruik en bereik kwijtschelding Categorie Doelgroep 395 Gebruik kwijtschelding 277 Percentage bereik 70% Van de 395 huishoudens met een inkomen tot 100 procent Wsm hebben er 277 gebruikgemaakt van de kwijtschelding gemeentelijke belastingen. Dit is 70 procent van de doelgroep. Kenmerken huishoudens die gebruik maken van de kwijtschelding Minimahuishoudens met een overige inkomensbron maken het vaakst gebruik van de kwijtschelding, minima met een bijstandsuitkering het minst vaak; gezinnen met kinderen maken vaker gebruik van de kwijtschelding dan gezinnen zonder kinderen Bijzondere bijstand Het bijzondere bijstandsbeleid is erop gericht om mensen die bijzondere noodzakelijke kosten hebben en deze niet zelf kunnen betalen, te ondersteunen. De ISD Bollenstreek beoordeelt wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden. Huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm komen in aanmerking voor volledig vergoeding vanuit de bijzondere bijstand. Daarnaast wordt er een vermogenstoets uitgevoerd en wordt de helft van het inkomen boven de 110 procent Wsm als draagkracht gezien. Omdat voor huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm geen draagkracht wordt berekend, gaan we voor de doelgroep uit van de 519 huishoudens in de gemeente met een inkomen tot 110 procent Wsm. Tabel Gebruik en bereik bijzondere bijstand Categorie Doelgroep 519 Gebruik bijzondere bijstand 137 Percentage bereik 26% In totaal heeft 26 procent van de huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm een of meerdere malen gebruikgemaakt van de bijzondere bijstand in Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van bijzondere bijstand Huishoudens met een bijstandsuitkering maken vaker gebruik van de bijzondere bijstand dan huishoudens met een overig inkomen of met AOW; huishoudens met kinderen maken vaker gebruik van de bijzondere bijstand dan huishoudens zonder kinderen Langdurigheidstoeslag De langdurigheidstoeslag is bedoeld als inkomensondersteuning voor mensen die langdurig afhankelijk zijn van een inkomen op bijstandsniveau. In Noordwijk behoort iedereen tussen de 21 jaar en pensioengerechtigde leeftijd, die gedurende een periode van drie jaar een inkomen heeft tot maximaal 110 procent Wsm, tot de doelgroep. Verder geldt als voorwaarde voor toekenning dat er geen perspectief op inkomensverbetering door werkaanvaarding (meer) mag zijn. 12

15 Tabel Gebruik en bereik langdurigheidstoeslag Categorie Doelgroep 174 Gebruik langdurigheidstoeslag 125 Percentage bereik 72% In 2014 hebben 125 huishoudens gebruikgemaakt van de langdurigheidstoeslag. Afgezet tegen doelgroep van 174 huishoudens is dit een bereik van 72 procent. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de langdurigheidstoeslag Huishoudens met een bijstandsuitkering hebben iets vaker gebruikgemaakt dan huishoudens met een andere inkomensbron.; afgezet tegen de doelgroep, hebben meerpersoonshuishoudens zonder kinderen het vaakst gebruikgemaakt van de langdurigheidstoeslag Collectieve zorgverzekering ISD Bollenstreek biedt minima de mogelijkheid om deel te nemen aan een collectieve zorgverzekering van Zorg en Zekerheid. Tegen een lage premie kunnen mensen goed verzekerd zijn en blijven. De collectieve zorgverzekering is toegankelijk voor huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm en minima die deze verzekering afsluiten krijgen zowel korting van de zorgverzekeraar als een bijdrage van de gemeente. Onderstaande tabel geeft het gebruik van de collectieve zorgverzekering in 2014 weer,. Tabel Gebruik collectieve zorgverzekering Categorie Doelgroep 519 Gebruik collectieve zorgverzekering 189 Percentage bereik 36% In totaal hebben 189 huishoudens (ongeveer hoofdverzekerden) gebruikgemaakt van de collectieve zorgverzekering, een bereik van 36 procent onder de doelgroep. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de collectieve zorgverzekering Huishoudens met een bijstandsuitkering maken het vaakst gebruik van de collectieve zorgverzekering, huishoudens met een overige inkomensbron het minst vaak; meerpersoonshuishoudens met kinderen maken het vaakst gebruik van de collectieve zorgverzekering Regeling sportieve en sociaal-culturele activiteiten Volwassen en kinderen tussen de 4 en 18 jaar kunnen via de regeling sportieve en sociaalculturele activiteiten (SSCE) jaarlijks een bedrag ontvangen om aan sport- en/ of culturele activiteiten uit te geven. Dit zijn bijvoorbeeld kosten voor zwemles, schoolreis, of contributie van een sportvereniging of bibliotheek. De regeling is bedoeld voor huishoudens met een inkomen tot maximaal 110 procent Wsm. Tabel Gebruik en bereik regeling SSCE Categorie Doelgroep 519 Gebruik regeling sportieve en sociaal-culturele activiteiten 194 Percentage bereik 37% 13

16 Van de 519 huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm hebben 194 huishoudens in 2014 gebruikgemaakt van de regeling sportieve en sociaal-culturele activiteiten. In 184 huishoudens is gebruikgemaakt van de regeling voor volwassenen, en in 51 huishoudens is de regeling (eveneens) gebruikt voor activiteiten voor kinderen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de regeling sportieve en sociaalculturele activiteiten Huishoudens met een bijstandsuitkering maken vaker gebruik van de regeling dan AOW ers of huishoudens met een andere inkomensbron; gezinnen met kinderen maken vaker gebruik van de regeling dan gezinnen zonder kinderen. Vooral onder meerpersoonshuishoudens met kinderen is het bereik hoger; 2.7. Regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Chronisch zieken, gehandicapten en ouderen hebben vaak extra kosten. Bijvoorbeeld een hogere telefoonrekening en extra stookkosten. Deze regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen komt juist die groepen tegemoet in de extra kosten. De regeling is toegankelijk voor huishoudens met een inkomen tot maximaal 110 procent Wsm. Omdat we op basis van de beschikbare data niet weten hoeveel chronisch zieken en gehandicapten een minimuminkomen hebben is het niet mogelijk om de doelgroep voor deze regelingen te bepalen. Daarom geven we alleen het gebruik op huishoudniveau weer. Tabel Gebruik en bereik regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Categorie Gebruik regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen In 2014 hebben 88 huishoudens gebruikgemaakt van de regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Het grootste deel van de huishoudens is nog niet pensioengerechtigd; bijna driekwart van de huishoudens ontvangt een bijstandsuitkering; de meeste gebruikers vormen een alleenstaand huishouden Regeling computer voor uw kind Ouders met schoolgaande kinderen en een inkomen tot maximaal 110 procent Wsm kunnen via de regeling computer voor uw kind een computer en printer aanschaffen. Alleen huishoudens die niet in het bezit zijn van een computer kunnen gebruikmaken van deze regeling. Omdat we dit niet weten is het niet mogelijk om de doelgroep te bepalen en geven we alleen het gebruik weer. Tabel Gebruik huishoudens regeling computer voor uw kind Categorie Gebruik computer voor uw kind 4 Er zijn 4 huishoudens die gebruik hebben gemaakt van de regeling computer voor uw kind Witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten Via de witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten kunnen minima met een inkomen tot 110 procent Wsm een vergoeding krijgen voor bijvoorbeeld een wasmachine of voor kosten voor inrichting wanneer zij moeten verhuizen

17 Tabel Gebruik en bereik witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten Categorie Doelgroep 519 Gebruik witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten 33 Percentage bereik 6% In 2014 hebben 68 huishoudens gebruikgemaakt van de witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten, ofwel 6 procent van alle huishoudens tot 110 procent Wsm. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de witgoedregeling en vergoeding inrichtingskosten Huishoudens met een bijstandsuitkering hebben het vaakst van de regeling gebruikgemaakt; afgezet tegen de doelgroep hebben eenoudergezinnen vaker gebruikgemaakt van de regeling dan andere huishoudens Eenmalige koopkrachttegemoetkoming 2014 In oktober 2014 zijn de Wet koopkrachttegemoetkoming lage inkomens en het Besluit koopkrachttegemoetkoming lage inkomens in werking getreden. Op grond van de wet hebben personen met een inkomen tot maximaal 110 procent Wsm recht op een koopkrachttegemoetkoming in het jaar Gemeenten hadden de taak om de eenmalige tegemoetkoming te verstrekken in Personen die op 1 september 2014 een bijstandsuitkering van de gemeente ontvingen kregen de tegemoetkoming automatisch. Overige minimahuishoudens moesten zelf een (schriftelijke) aanvraag doen voor de koopkrachttegemoetkoming. Tabel Gebruik en bereik koopkrachttegemoetkoming 2014 Categorie Doelgroep 519 Gebruik eenmalige koopkrachttegemoetkoming Percentage bereik 63% Er zijn 328 huishoudens die gebruik hebben gemaakt van de tegemoetkoming. Dit is 63 procent van alle huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de koopkrachttegemoetkoming 2014 Huishoudens met een bijstandsuitkering hebben met 89 procent van de doelgroep veruit het vaakst gebruikgemaakt van de tegemoetkoming. Omdat de tegemoetkoming automatisch werd gestort (peildatum 1 september 2014) is dit hoge aandeel logisch. Het bereik onder AOW ers en huishoudens met een overige inkomensbron is gelijk; meerpersoonshuishoudens zonder kinderen blijven achter in hun gebruik bij de andere huishoudtypen, waar tussen weinig verschil in gebruik van de tegemoetkoming zit Cumulatief gebruik inkomensregelingen In deze paragraaf geven we weer of en in hoeverre minimahuishoudens gebruikmaken van meerdere regelingen. Een huishouden kan theoretisch gezien van zeven voorzieningen gebruik maken 4. Omdat het recht op een regeling afhankelijk is van een groot aantal verschillende criteria komt dit in de praktijk nauwelijks voor. 3 Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 4 De regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen nemen we, door de afwijkende doelgroep, niet mee in het cumulatief gebruik. Ook de eenmalige koopkrachttegemoetkoming 2014 sluiten we hier uit door het eenmalige karakter van deze verstrekking. 15

18 Tabel Cumulatief gebruik minimaregelingen, huishoudens tot 110% Aantal regelingen Aantal % % % % % % 6 4 1% Totaal % De tabel laat zien dat 21 procent van alle minimahuishoudens (110 in getal) in 2014 van geen enkele inkomensondersteunende regeling gebruik heeft gemaakt. Dit aandeel niet-gebruikers sluit aan bij wat we in veel andere gemeenten zien, gemiddeld ligt het aandeel niet-gebruikers rond de 20 procent. Verder heeft 29 procent van de minimahuishoudens van één regeling gebruikgemaakt en 18 procent van twee regelingen. Een kleine groep van 6 procent (28 huishoudens) heeft gebruikgemaakt van vijf of zes regelingen. Kenmerken niet-gebruikers Een nadere analyse van de niet-gebruikers geeft tot het volgende beeld. Van alle bijstandsgerechtigden maakt 19 procent van geen enkele regeling gebruik. Onder huishoudens met een ander hoofdinkomen is 24 procent een niet-gebruiker en onder AOW ers is dit 22 procent. Naar huishoudtype zien we dat alleenstaanden en meerpersoonshuishoudens zonder kinderen vaker van geen enkele regeling gebruikmaken dan gezinnen met kinderen. Voor gezinnen met kinderen zijn wel meer regelingen beschikbaar. Minimahuishoudens in de leeftijd van 27 tot 45 jaar behoren het minst vaak tot de nietgebruikers. Kenmerken gebruikers 4 of meer regelingen De volgende figuur brengt de kenmerken van de huishoudens die van vier of meer regelingen gebruikmaken in beeld. Dit zijn 95 huishoudens. Figuur Kenmerken veel-gebruikers P-wet AOW Overig inkomen Alleenstaande Eenoudergezin Meerpersoons zonder kinderen Meerpersoons met kinderen tot 27 jaar 27 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar en ouder 0% 20% 40% 60% 80% 100% Drie kwart van de huishoudens die van vier of meer regelingen gebruikmaken ontvangt een uitkering in het kader van de Participatiewet. Dit zijn 73 huishoudens, ofwel 31 procent van alle huishouden met een dergelijke uitkering. Van de 16

19 minimahuishoudens met een overig inkomen maakt 18 procent van vier of meer regelingen gebruik. Het merendeel van de veel-gebruikers is een alleenstaand huishouden. Vergeleken met alle minima is het aandeel meerpersoonshuishoudens met kinderen het hoogst: 40 procent van deze huishoudens heeft van vier of meer regelingen gebruikgemaakt. Onder eenoudergezinnen is dit 15 procent. Aantal inkomensondersteunende regelingen in minimahuishoudens Gemiddeld maken de minimahuishoudens in Noordwijk in 2014 gebruik van 1,8 regelingen. Tussen de huishoudens is echter enig verschil te constateren in het gemiddeld gebruik. De volgende figuur maakt dit duidelijk. Figuur Gemiddeld aantal regelingen naar kenmerken huishoudens Alleenstaande Eenoudergezin Meerpersoons zonder kinderen Meerpersoons met kinderen P-wet AOW Overig inkomen tot 27 jaar 27 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar en ouder 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 De figuur laat zien dat huishoudens met kinderen gemiddeld van meer regelingen gebruikmaken van huishoudens zonder kinderen. Huishoudens met een uitkering vanuit de Participatiewet maken van meer regelingen gebruik dan huishoudens met een andere inkomensbron. Huishoudens tot 27 jaar en huishoudens van 65 jaar en ouder blijven achter in hun gebruik bij huishoudens van een andere leeftijdscategorie. Uiteraard is het gemiddeld gebruik ook afhankelijk van het recht op bepaalde regelingen: sommige huishoudens voldoen aan meerdere criteria dan anderen. 17

20 3. Gebruik Wmo-voorzieningen en schuldhulpverlening In dit hoofdstuk gaan we in op het gebruik van de Wmo-voorzieningen en van de schuldhulpverlening Gebruik Wmo-voorzieningen In het onderstaande gaan we nader in op het gebruik van de verschillende Wmo-voorzieningen. De cijfers gaan over alle huishoudens die in 2014 een lopende Wmo-voorziening hadden. Tabel gebruik Wmo Wmo-voorziening Aantal huish. alle Wmo gemeente Hulp bij het Huishouden % 4% Collectief vervoer % 5% Rolstoelen % 2% Individueel voorzieningen % 4% Woonvoorziening % 2% Totaal unieke huishoudens % 11% In totaal hebben huishoudens in Noordwijk gebruikt gemaakt van een Wmo-voorziening in 2014, dus is bijna 1 op de 9 huishoudens. Omdat huishoudens van meerdere voorzieningen gebruik kunnen maken, telt het totaal niet op. Van vervoersvoorzieningen en hulp bij het huishouden maakt circa 1 op de 20 huishoudens in Noordwijk gebruik Kenmerken gebruikers Wmo De volgende tabel geeft de inkomenssituatie weer van de huishoudens die in het jaar 2014 gebruik hebben gemaakt de Wmo. Tabel Inkomensverdeling Wmo-gebruikers Categorie Wmo ers Alle Aantal huish. Wmo Tot 110% Wsm 114 8% 4% 22% Overige huishoudens % 96% 10% Totaal % 100% 11% In 2014 hebben in totaal huishoudens gebruikgemaakt van een of meerdere Wmovoorzieningen. Procentueel gezien is dit 11 procent van alle huishoudens in de gemeente. Van deze huishoudens heeft 8 procent een inkomen tot maximaal 110 procent Wsm. Als we kijken vanuit het perspectief van de 519 minimahuishoudens zien we dat ongeveer een op de vier van deze huishoudens in het jaar 2014 ook gebruik heeft gemaakt van een Wmovoorziening. Tabel Huishoudtype Wmo ers Huishoudtype Wmo-huishoudens Alle huish. Aantal Wmo Alleenstaand % 43% 19% Eenoudergezin 12 1% 5% 2% Meerpersoons zonder kinderen % 35% 7% Meerpersoons met kinderen 32 2% 17% 1% Totaal % 100% 11% 18

21 Het merendeel van de Wmo-gebruikers is alleenstaand. Van alle alleenstaanden in Noordwijk maakt bijna 1 op de gebruik van de Wmo-voorzieningen. Tabel Leeftijdsverdeling Wmo ers Leeftijdscategorie Wmo-huishoudens Alle huish. Aantal Wmo Tot 27 jaar 29 2% 5% 5% 27 tot 45 jaar 96 7% 25% 3% 45 tot 65 jaar % 40% 5% 65 jaar en ouder % 30% 25% Totaal % 100% 11% Een kwart van de Wmo- gebruikers is ouder dan 65 jaar. Ouderen nader bekeken In het onderstaande gaan we nader in op de kenmerken van de gebruikers van de Wmogerechtigde leeftijd en vergelijken deze met alle ouderen in Noordwijk. Tabel Gebruik Wmo voorzieningen naar huishoudtype pensioengerechtigden Huishoudtype Wmo-huishoudens Alle huish. Aantal Wmo Alleenstaand % 50% 37% Eenoudergezin 0 0% 0% 0% Meerpersoons zonder kinderen % 49% 13% Meerpersoons met kinderen 3 0% 1% 13% Totaal % 100% 25% Van alle ouderen maakt 25 procent van de huishoudens gebruik van een Wmo-voorziening. Van de alleenstaanden maakt meer dan 1 op de 3 huishoudens gebruik van een Wmovoorziening. In de onderstaande tabel kijken we specifiek naar aandeel gebruikers voor de verschillende voorzieningen. Tabel Gebruik specifieke Wmo voorzieningen naar huishoudtype pensioengerechtigden Huishoudtype en aandeel HH Coll. Woon- Wmo Vervoer stoel voorz. voorz. Alleenstaand 19% 21% 6% 6% 5% Eenoudergezin 0% 0% 0% 0% 0% Meerpersoons zonder kinderen 6% 7% 3% 3% 4% Meerpersoons met kinderen 4% 9% 4% 4% 0% Totaal 12% 14% 5% 5% 4% Rol- Ind. Van hulp bij het huishouden en collectief vervoer maakt 1 op de 5 alleenstaanden gebruik. 19

22 3.3. Stapeling voorzieningen In deze paragraaf gaan we nader in op de stapeling van voorzieningen. Tabel Gebruik Wmo voorzieningen naar huishoudtype pensioengerechtigden Aantal Wmo-voorzieningen 65+ Wmo 65- Wmo huish. huish % % % 42 11% % 27 7% % 9 2% % 5 1% Totaal % % Van alle ouderen met een Wmo-voorziening heeft 56 procent 1 voorziening. Ruim een kwart heeft 2 voorzieningen en bijna 1 op de 5 huishoudens heeft 3 of meer Wmo-voorzieningen. De huishoudens jonger dan 65 jaar hebben in 4 van de 5 gevallen 1 Wmo-voorziening. Onderstaand kijken we specifiek naar de overlap op huishoudniveau tussen de voorzieningen. Daarbij maken we een onderscheid tussen de pensioengerechtigden en de nietpensioengerechtigden. Tabel Gebruik Wmo voorzieningen naar huishoudtype pensioengerechtigden Wmo-voorziening, 65+ HH Coll vv Rolstoelen Indiv. vv Woonvrz huishoudens Hulp bij het Huishouden (N=476) ** 59% 17% 20% 21% Collectief vervoer (N=538) 52% ** 19% 19% 20% Rolstoelen (N=245) 46% 57% ** 34% 37% Individuele voorziening (N=533) 34% 36% 22% ** 20% Woonvoorziening (N=218) 59% 62% 40% 34% ** Tabel Gebruik Wmo voorzieningen naar huishoudtype pensioengerechtigden Wmo-voorziening, 65- HH Coll vv Rolstoelen Indiv. vv Woonvrz huishoudens Hulp bij het Huishouden (N=83) ** 36% 17% 22% 22% Collectief vervoer (N=96) 31% ** 22% 26% 22% Rolstoelen (N=63) 22% 33% ** 49% 43% Individuele voorziening (N=249) 7% 10% 12% ** 9% Woonvoorziening (N=46) 39% 46% 59% 48% ** Ouderen maken aanzienlijk vaker gebruik van meerdere voorzieningen dan de jongere gebruikers. De overlap met hulp bij het huishouden en collectief vervoer is het grootst. Bij de jongere gebruikers is er een duidelijk grotere overlap tussen het gebruik van de Individuele voorzieningen met een rolstoel en / of een woonvoorziening Gebruik schuldhulpverlening Schuldhulpverlening is bedoeld voor inwoners die zelf hun problematische schulden niet meer kunnen oplossen. Het belangrijkste onderdeel van schuldhulpverlening betreft een minnelijke schuldregeling. Wanneer een minnelijk traject niet mogelijk is kan een aanvraag worden gedaan voor toelating tot de WSNP (het wettelijk traject). 20

23 De volgende tabel geeft het aantal huishoudens weer dat in 2014 in een lopend schuldhulpverleningstraject zat. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen een minnelijk en een wettelijk traject. Het is dan ook mogelijk dat een aantal huishoudens in 2014 zowel in een minnelijk als in een wettelijk traject heeft gezeten. Tabel Aantal huishoudens in schuldhulpverleningstraject Categorie Huishoudens Aantal Minnelijk traject 76 89% Wettelijk traject (WSNP) 11 13% Totaal 85 - In totaal maakten 85 huishoudens in 2014 gebruik van een schuldhulpverleningstraject. De meeste huishoudens (76 in getal) volgden een minnelijk traject. In totaal 11 huishoudens zaten in een wettelijk traject. Twee huishoudens zaten in 2014 zowel in een minnelijk als een wettelijk traject. Deze huishoudens tellen één keer mee bij het totaalcijfer van 85 huishoudens. Onderstaande tabel geeft de inkomensverdeling weer van alle huishoudens die in 2014 in een schuldhulpverleningstraject zaten. Tabel Inkomensverdeling huishoudens in schuldhulpverleningstraject Categorie Huishoudens Aantal Tot 110% Wsm 56 63% Overige huishoudens 29 37% Totaal % In 2014 zaten 85 huishoudens in de gemeente in een schuldhulpverleningstraject. Dit is bijna 1 procent van alle huishoudens in de gemeente. Van deze 85 huishoudens heeft bijna 2 op de 3 een inkomen tot 110 procent Wsm. De verdeling in Noordwijk ligt redelijk in lijn met het beeld dat we in andere gemeenten zien. Van alle minimahuishoudens heeft 11 procent in 2014 in een schuldhulpverleningstraject heeft gezeten. Onder niet-minimahuishoudens is dit aandeel fors lager: minder dan 1 procent van de huishoudens met een inkomen hoger dan 110 procent Wsm zit in de schuldhulpverlening. 21

24 Kenmerken huishoudens in de schuldhulpverlening De huishoudens die in 2014 in een lopend schuldhulpverleningstraject zaten zien er als volgt uit. Figuur Kenmerken SHV-huishoudens Alleenstaand Eenouder gezin Meerpersoons zonder kinderen Meerpersoons met kinderen 11% 14% 22% 53% tot 27 jaar 27 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar en ouder 1% 10% 35% 54% SHV tot 110% Wsm P-wet AOW Overig inkomen 7% 38% 55% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Meer dan de helft is een alleenstaand huishouden en een kwart is een huishouden met kinderen; meer dan de helft van alle huishoudens in de schuldhulpverlening is tussen de 45 en 65 jaar. Huishoudens van 65 jaar en ouder en huishoudens jonger dan 27 jaar vormen slechts een kleine groep; van de huishoudens in de schuldhulpverlening met een inkomen tot 110 procent Wsm ontvangt ruim de helft een bijstandsuitkering Cumulatief gebruik In deze paragraaf geven we het cumulatief gebruik van weer van de minimahuishoudens en het gebruik van de Wmo en schuldhulpverlening. Dit doen we op huishoudniveau. Tabel Cumulatief gebruik voorzieningen op huishoudniveau Categorie Minima Wmo SHV Minima (N=519) ** 22% 11% Wmo (N=1.358) 8% ** 1% SHV (N=85) 63% 11% ** Van alle minimahuishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm, heeft 22 procent eveneens gebruikgemaakt van een of meerdere Wmo-voorzieningen en heeft 11 procent een SHV-traject doorlopen. Van de gebruikersgroep van de Wmo heeft 8 procent een inkomen tot 110 procent Wsm en zit 1 procent in een schuldhulpverleningstraject. Van de huishoudens in de Schuldhulpverlening heeft 63 procent een inkomen tot 110 procent Wsm en heeft 11 procent gebruikgemaakt van een of meerdere Wmo-voorzieningen. 22

25 4. Het armoedebeleid in perspectief Dit afsluitende hoofdstuk start met een weergave van de doelgroep van het armoedebeleid in de gemeente Noordwijk. Een aantal groepen minima wordt hierin nader belicht. Vervolgens gaan we in op het gebruik van verschillende minimaregelingen Doelgroep armoedebeleid De totale doelgroep van het armoedebeleid in de gemeente Noordwijk bestaat uit 519 huishoudens. Dit zijn huishoudens met een inkomen lager of gelijk aan 110 procent van het wettelijk sociaal minimum. Deze huishoudens beslaan 4,1 procent van alle huishoudens in de gemeente. Van deze 519 huishoudens heeft bijna de helft een bijstandsuitkering en 33 procent komt rond van een zogenaamd andersoortig inkomen als WW of inkomen uit werk. Zes op de tien minimahuishoudens is een alleenstaand huishouden. Het zijn echter de eenoudergezinnen die, net als in andere gemeenten, een kwetsbare groep vormen: 8 procent van alle eenoudergezinnen in de gemeente heeft een inkomen tot 110 procent Wsm. In het onderstaande gaan we nader in op een aantal specifieke doelgroepen binnen het armoedebeleid. Nieuwe minima Van alle minima met een inkomen tot 110 procent Wsm leeft 32 procent (166 huishoudens) korter dan een jaar op dat inkomen. Dit zijn vaker huishoudens met een andere inkomensbron dan huishoudens met een bijstandsuitkering. Het kan bijvoorbeeld gaan om huishoudens die door de crisis hun baan zijn verloren en daardoor in de WW zitten, of mensen met een eigen bedrijf die het niet hebben gered. Verder behoren alleenstaande minima het minst vaak tot de nieuwe minima. Eenoudergezinnen zijn het vaakst kortdurend op dit inkomen aangewezen. Tenslotte behoren jongere huishoudens (tot 27 jaar en 27 tot 45 jaar) vaker tot de nieuwe minima dan oudere huishoudens. Omdat deze groep pas kort op een laag inkomen leeft, is de kans groot dat zij nog sterk gemotiveerd zijn om weer extra inkomen te verwerven om zo weer terug te komen op hun oude inkomensniveau. Vooral voor nieuwe minima die door de crisis (ontslag) in deze situatie zijn terechtgekomen is de kans groot dat zij door hun recente werkervaring nog weer een nieuwe baan kunnen krijgen, in tegenstelling tot langdurige minima die al veel langer zonder werk zitten. Daarnaast zijn nieuwe minima vaker jongere huishoudens: hun kans op de arbeidsmarkt is dus ook groter dan bij langdurige minima, waar juist voornamelijk ouderen toe behoren. De groep nieuwe minima zal dus makkelijker te activeren zijn. Daarnaast is het ook voor de gemeente van belang om ervoor te zorgen dat deze huishoudens niet in de bijstand terechtkomen. Veel-gebruikers Er zijn 95 huishoudens die in 2014 van vier of meer regelingen gebruikgemaakt hebben. Dit is 18 procent van alle minima. Van deze 95 veel-gebruikers in de gemeente ontvangt ruim drie kwart een bijstandsuitkering. Verder zijn meerpersoonshuishoudens met kinderen oververtegenwoordigd in deze groep. Daarnaast zit ruim 8 procent eveneens in de schuldhulpverlening. Deze huishoudens hebben de ondersteuning van de gemeente dus hard nodig, en weten de gemeente dus ook al te vinden in hun ondersteuningsvraag. Juist voor deze groep is het aanbieden van integrale ondersteuning van groot belang. Men kampt met meerdere problematieken die alleen in samenhang kunnen worden opgelost. Multi problematieken Een deel van de minimahuishoudens krijgt ook op andere leefgebieden ondersteuning van de gemeente. 22 procent maakt gebruik van een of meerdere Wmo-voorzieningen en 11 procent volgt een schuldhulpverleningstraject. Daarnaast geldt dat ook binnen de Wmo en de schuldhulpverlening sprake is van cumulatief gebruik. Het dus van belang dat deze 23