Kerncijfers armoede in Amsterdam

Transcriptie

1 - Fact sheet juli van de Amsterdamse huishoudens behoorde in 216 tot de minima: zij hebben een huishoudinkomen tot 12 van het wettelijk sociaal minimum (WSM) en hebben weinig vermogen. In deze huishoudens leefden ruim 27. kinderen. Ten opzichte van voorgaande jaren is het aantal minima in Amsterdam gestabiliseerd; het percentage daalt. Dat blijkt uit de cijfers over armoede in Amsterdam in 216, waarvan deze fact sheet een beknopt overzicht geeft. Hiervoor zijn de inkomens- en vermogensgegevens gebruikt die het CBS beschikbaar stelt voor onderzoek, zowel via de openbare databank Statline als microdatabestanden in een beveiligde omgeving. De meest recente cijfers zijn gebaseerd op een nieuwe gegevensbron. Voor de jaren 25 t/m 214 werd gebruik gemaakt van het Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) van CBS, maar deze bron wordt niet meer geactualiseerd. CBS stelt nu het Integrale Inkomens- en Vermogensonderzoek (IIV) beschikbaar. Het IIV bevat gegevens over de totale bevolking van Nederland van 211 t/m 216. In vergelijking met RIO bevat IIV verbeterde berekeningen van inkomens- en vermogensonderdelen. In de Armoedemonitor zullen deze gegevens worden aangevuld met een raming van het aantal en percentage huishoudens met een laag inkomen in 217 op basis van koopkrachtcijfers van het Centraal Planbureau. Figuur 1. Amsterdamse huishoudens, huishoudens in de doelpopulatie, huishoudens met een inkomen tot 12 WSM en minimahuishoudens, 216 totaal huishoudens Amsterdam huishoudens doelpopulatie heel jaar inkomen bekend excl. studenten en instituutbewoners tot 12 WSM minimahuishoudens inkomen tot 12 WSM en weinig vermogen

2 Hier worden aantallen en percentage gepresenteerd die gebaseerd zijn op berekeningen binnen de zogenaamde doelpopulatie: particuliere huishoudens (geen instituut-bewoners), exclusief studentenhuishoudens, waarvan het inkomen het hele jaar bekend is. De doelpopulatie omvat 86 van alle Amsterdamse huishoudens in 216. De verhoudingen van de verschillende groepen die in de rapportage aan bod komen zijn in figuur 1 schematisch weergegeven. Kwart Amsterdamse huishoudens heeft inkomen tot 13 WSM Van de Amsterdamse huishoudens die deel uitmaken van de doelpopulatie heeft 22,1 een inkomen tot 12 WSM. 1 De in het coalitieakkoord aangekondigde ophoging van de inkomensgrens voor enkele regelingen naar 13 WSM betreft 2,9 van de Amsterdamse huishoudens: in totaal leefde 25 van de Amsterdamse huishoudens in 216 van een inkomen tot die grens. De grootste groep ruim een derde heeft een inkomen van 3 WSM of meer. Figuur 2. Amsterdamse huishoudens naar hoogte van het inkomen in percentage van het wettelijk sociaal minimum (WSM), 216 t/m 99 WSM WSM 8 3 WSM of meer WSM WSM WSM WSM 23 Daling percentage lage inkomens in Amsterdam sinds 213 Het percentage huishoudens met een laag inkomen daalt in Amsterdam tussen 213 en 216. Zoals te zien is in figuur 3 blijft het beeld hetzelfde wanneer verschillende inkomensgrenzen worden gebruikt, inclusief de inkomensgrens van het CBS (lage-inkomensgrens). Ook is het effect zichtbaar van de methodewijziging van de inkomensstatistiek en van de ophoging van de inkomensgrens voor enkele regelingen naar 13 WSM. 1 De normbedragen bij deze inkomensgrens hangen af van leeftijd en type huishouden. Voor een alleenstaande tot de pensioengerechtigde leeftijd was per 1 januari 216 het bedrag gelijk aan 12 WSM netto per maand, incl. vakantie-uitkering; voor paren netto per maand. 2

3 Figuur 3. Percentage Amsterdamse huishoudens met een laag inkomen volgens verschillende inkomensgrenzen, tot 13 WSM tot 12 WSM (voor methodewijziging) tot 12 WSM tot lage-inkomensgrens (CBS) Het percentage huishoudens met een laag inkomen is in Amsterdam relatief hoog. In de G4 is dit percentage alleen in Rotterdam hoger: 28,1. Wel valt op dat er alleen in Amsterdam sprake is van een (lichte) daling van het percentage lage inkomens. In de andere grote steden, in de Metropoolregio en in heel Nederland is dit percentage stabiel of stijgt het licht. Figuur 4. Percentage huishoudens met een inkomen tot 13 WSM in Nederland, de MRA en de G4, Rotterdam Amsterdam Den Haag 2 MRA Utrecht 1 Nederland minimahuishoudens; ruim 27. minimakinderen Behalve met het inkomen houdt de gemeente Amsterdam ook rekening met het vermogen om vast te stellen wie recht heeft op minimaregelingen. Onderstaande tabel laat zien dat ongeveer een vijfde van de huishoudens met een laag inkomen (12 WSM of 13 WSM) een vermogen heeft boven de toets voor de bijstand. Dat is de grens die geldt om in aanmerking te komen voor hulp van de gemeente. 3

4 Tabel 1.4 Aantal en percentage huishoudens en kinderen in Amsterdam met een laag huishoudinkomen, naar vermogenspositie, 216 huishoudinkomen tot 12 WSM ongeacht vermogen vermogen tot bijstandsnorm abs abs. huishoudens , ,9 kinderen ( t/m 17 jaar) in deze huishoudens , ,2 huishoudinkomen tot 13 WSM huishoudens , ,9 kinderen ( t/m 17 jaar) in deze huishoudens , , Uit deze tabel valt ook op te maken dat kinderen (t/m 17 jaar) relatief vaak een laag huishoudinkomen hebben en in een minimahuishouden zitten vergeleken met alle Amsterdammers. Dat lichten we hieronder verder toe. Minder minimahuishoudens in 215, lichte stijging in 216 De ontwikkeling van het aantal minimahuishouders tussen 211 en 216 volgt hetzelfde patroon voor inkomensgrenzen 12 WSM en 13 WSM. Tussen 211 en 214 steeg het aantal minimahuishoudens. Tussen 214 en 215 zien we een afname, maar in 216 is het aantal minimahuishoudens weer licht toegenomen. Figuur 5. Aantal en percentage Amsterdamse minimahuishoudens met een inkomen tot 12 WSM en tot 13 WSM, WSM en weinig vermogen 13 en weinig vermogen ,7 18,2 19, 19,1 18, 17, ,9 2,4 21,4 21,4 2,1 19, aantal percentage aantal percentage 1 Eerder is aangetoond dat het percentage lage inkomens sinds 213 daalt. De cijfers hier gaan over minimahuishoudens, maar de ontwikkeling is hetzelfde. Er blijkt een verschil te zijn tussen de absolute ontwikkeling (de aantallen) en de relatieve ontwikkeling (de percentages). De daling van het percentage lage inkomens en minima in Amsterdam is vooral, en zeker in 216, een verdunningseffect. De populatie met een inkomen (en vermogen) boven de armoedegrens groeit harder dan de populatie onder die grens. 4

5 Ruim de helft minimahuishoudens 4 jaar of langer minima Een kwart van de minimahuishoudens was in 215 nog geen minima; in 216 behoorden zij voor het eerst tot die groep. De grootste groep minima, 39, is daarentegen in de gehele periode 211 t/m 216 minima geweest. Ruim de helft (54) van de minimahuishoudens in 216 zijn vier jaar of langer minima. Met andere woorden: de meeste minimahuishoudens zijn langdurig arm. Figuur 6. Amsterdamse minimahuishoudens (12 WSM) naar duur op het minimum 216 (procenten) 1 jaar 23 6 jaar 39 2 jaar 13 5 jaar 7 4 jaar 8 3 jaar 1 Veel minima onder huishoudens met een uitkering en eenoudergezinnen Bijna vier van de tien huishoudens die leven van een uitkering anders dan bijstand hebben een inkomen tot 12 WSM en weinig vermogen. Onder huishoudens levend van pensioen is het percentage minima een kwart. Dat is hoger dan het Amsterdamse gemiddelde. Huishoudens met een inkomen uit werk zijn relatief genomen niet vaak minima. Figuur 7. Percentage minimahuishoudens (12 WSM) onder huishoudens naar belangrijkste inkomstenbron, 216 (procenten) uitkering (anders dan bijstand) 39 pensioen 25 eigen bedrijf 12 loondienst 4 gemiddeld Het percentage minimahuishoudens is verder groot onder eenoudergezinnen: 37 van alle Amsterdamse eenoudergezinnen heeft een inkomen tot 12 WSM en weinig vermogen. Ook onder alleenstaanden is het armoedepercentage hoger dan gemiddeld (24). Paren hebben vaak twee inkomens en zijn daarmee minder vaak arm dan gemiddeld. 5

6 Figuur 8. Percentage minimahuishoudens (12 WSM) onder huishoudens naar type huishouden, 216 (procenten) eenoudergezin* 37 alleenstaande 24 paar met kinderen* 9 paar zonder kinderen 8 gemiddeld *met minimaal één minderjarig kind in het huishouden De verhoudingen blijven vrijwel gelijk wanneer de inkomensgrens wordt opgehoogd naar 13 WSM (zie bijlage). Kinderen en ouderen relatief vaak minima Van alle Amsterdammers leeft 15,5 in een huishouden met een inkomen tot 12 WSM en weinig vermogen. Dit percentage is echter ongelijk verdeeld wanneer we kijken naar de leeftijd van personen. Onder kinderen en jongeren tussen 5 en 19 jaar en 55-plussers is het armoedepercentage hoger dan gemiddeld. Het percentage minima is het hoogst onder 1 t/m 14-jarigen (23) en 65-plussers (21). Figuur 9. Percentage personen in minimahuishoudens (12 WSM en weinig vermogen) naar leeftijdsgroep en Amsterdams gemiddelde, 216 (procenten) minimapercentage gemiddeld: 15,5 6

7 Concentraties van minimahuishoudens in delen van de stad Minimahuishoudens zijn zeer ongelijk verdeeld over de stad. Tussen stadsdelen, maar ook binnen stadsdelen, op buurtniveau, zijn er grote verschillen in het percentage minimahuishoudens. Het percentage minimahuishoudens is in 19 buurten veel hoger dan het stedelijk gemiddelde van 17,9: elf in Zuidoost, drie in Nieuw West, twee in Noord en in West en een in Oost. Het hoogste percentage is te vinden in de buurt Amsterdamse Poort, waar 52 van de huishoudens tot de minima behoren. Figuur 1. Minimahuishoudens naar buurt, vergeleken met het Amsterdamse gemiddelde (17,9), 216 De spreiding van minimahuishoudens met een inkomen tot 13 WSM is vrijwel identiek. Wel zijn er met name in Noord in een aantal gebieden met relatief veel huishoudens met een inkomen tot 13 WSM. 7

8 Bijlage: aanvullende gegevens 13 WSM Tabel B1.1 Aantal en percentage huishoudens met een inkomen tot 13 WSM en weinig vermogen, naar huishoudtype, 216 abs. alleenstaande ,7 paar zonder kinderen ,3 paar met kinderen* ,2 eenoudergezin* , paar met uitsluitend meerderjarige kinderen 863 6,9 eenoudergezin, uitsluitend meerderjarige kinderen , overig/onbekend 587 1,6 totaal ,9 *met minimaal één minderjarig kind in het huishouden bron: CBS / bewerking OIS Tabel B1.2 Aantal en percentage huishoudens met een inkomen tot 13 WSM en weinig vermogen, naar belangrijkste inkomensbron, 216 abs. loondienst ,4 eigen bedrijf ,5 bijstand ,3 uitkering (anders dan bijstand) ,9 pensioen ,9 overig 42 1,4 totaal ,9 bron: CBS / bewerking OIS Tabel B1.3 Percentage personen in een huishouden met een inkomen tot 13 WSM en weinig vermogen, naar leeftijdsgroep, jaar 17,3 5-9 jaar 22, jaar 26, jaar 21, jaar 15, jaar 1, jaar 11, jaar 13, jaar 15, jaar 14, jaar 18, jaar 19, jaar 2,4 65 jaar en ouder 24, totaal 17,6 bron: CBS / bewerking OIS 8

9 Colofon (OIS) Opdrachtgever Oudezijds Voorburgwal 3 Werk, Participatie en Inkomen (WPI) 112 GL Amsterdam team beleid Zorg en Participatie Telefoon: Auteurs Nina Holaind Renske Hoedemaker Laure Michon Jeroen Slot l.michon@amsterdam.nl 9