Armoedemonitor Leidschendam-Voorburg 2012

Transcriptie

1 Armoedemonitor Leidschendam-Voorburg 2012 Februari 2014 Opgesteld door te Groningen Databewerking: Wim Zijlema Redactie: Anne-Wil Hak en Tessa Schoot Uiterkamp In opdracht van de gemeente Leidschendam-Voorburg structureert (bestaande) gegevens waardoor organisaties beter gebruik kunnen maken van hun informatie. Dit kan betrekking hebben op de ontwikkeling en evaluatie van beleid, het implementeren van nieuwe dienstverleningsconcepten of een efficiëntere inrichting en uitvoering van werkprocessen.

2 Colofon "Armoedemonitor Leidschendam-Voorburg 2012" Een onderzoek naar de doelgroep en het beleid voor armoede in de gemeente Leidschendam-Voorburg Uitgave Deze publicatie is een uitgave van. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en /of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van. Adres: Stavangerweg JC Groningen. Bij overname is bronvermelding verplicht. 2

3 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Samenvatting Huishoudens in Leidschendam-Voorburg Kenmerken alle huishoudens Kenmerken minimahuishoudens Langjarige minima Kinderen Verdeling minimahuishoudens over de gemeente Instrumenten voor financiële ondersteuning Regelingen voor het minimabeleid Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Bijzondere bijstand Langdurigheidstoeslag Collectieve ziektekostenverzekering Regeling chronisch zieken en gehandicapten Categoriale bijzondere bijstand Bijzondere bijstand schoolkosten Ooievaarspas Cumulatief gebruik gemeentelijke voorzieningen Gebruik Wmo door minimahuishoudens Schuldhulpverlening Wet sociale werkvoorziening Cumulatief gebruik WWB, minimaregelingen, SHV, Wmo Lokaal beleid in perspectief Doelgroepen armoedebeleid Ontwikkeling bereik van de regelingen Overlap voorzieningen Gebruik voorzieningen in regionaal perspectief Aanbevelingen Bijlage 1 Verantwoording en definities Bijlage 2 Lijst van afkortingen

4 4

5 Inleiding Gemeenten vervullen een belangrijke rol bij zowel de bestrijding als de preventie van armoede: zij hebben de zorgplicht om de leefsituatie en het toekomstperspectief van kwetsbare burgers te verbeteren. Door de korte afstand tot de inwoners, is de gemeente in staat de armoedeproblematiek binnen haar grenzen in kaart te brengen en hiervoor aangepast beleid te ontwikkelen. Algemeen inkomensbeleid is de verantwoordelijkheid van het Rijk, maar gemeenten kunnen in aanvulling hierop met maatwerk individuele huishoudens ondersteunen. Zo heeft de gemeente de mogelijkheid om voor bepaalde doelgroepen categoriale maatregelen te treffen. Dit geldt voor ouderen, chronisch zieken en gezinnen met kinderen. Voor deze laatste groep dient de ondersteuning gericht te zijn op participatie. Daarnaast is er generiek beleid mogelijk voor alle minima, zoals een collectieve ziektekostenverzekering. De gemeente Leidschendam-Voorburg wil inzicht blijven houden op de ontwikkeling van de omvang en de samenstelling van de doelgroep voor het armoedebeleid, inclusief het gebruik van inkomensondersteunende regelingen. In dat kader is nu voor de derde keer op rij een armoedemonitor samengesteld. Deze monitor geeft een uitgebreid beeld van de doelgroep van en het bereik van het minimabeleid. De cijfers in dit rapport hebben betrekking op het jaar 2012 en worden vergeleken met 2009 en 2007, de voorgaande jaren waarover een monitor is verschenen. Opzet van het onderzoek In dit onderzoek zijn de registraties van de verschillende regelingen aan elkaar gekoppeld, zodat een samenhangend inzicht ontstaat in de minimapopulatie en haar gebruik van de diverse regelingen. Voor een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksmethodiek verwijzen we naar bijlage 2. Leeswijzer Na de samenvatting wordt in het eerste hoofdstuk de doelgroep voor het minimabeleid beschreven aan de hand van een aantal kenmerken. Vervolgens worden in hoofdstuk twee alle regelingen die de gemeente uitvoert in beeld gebracht. Tot slot komen in het laatste hoofdstuk een aantal conclusies en aanbevelingen aan bod. In bijlage 1 geven we een uitgebreide verantwoording van de onderzoeksmethodiek. Bijlage 2 bevat een toelichting van afkortingen. 5

6 6

7 Samenvatting Het aantal minimahuishouden in Leidschendam-Voorburg is in vergelijking met 2009 licht gestegen. In 2012 zijn er huishoudens die tot de groep minimahuishoudens tot 110 procent van het Wettelijk Sociaal Minimum behoren. Het aandeel minimahuishouden komt daarmee op 9 procent. Ook het aandeel kinderen dat in armoede opgroeit, is gestegen en dat geldt tevens voor het aandeel niet-westerse allochtonen. Er is een grote groep nieuwe minima bijgekomen, bestaande uit jonge mensen en meerpersoons huishoudens. Positieve ontwikkeling is dat het aantal 65 plussers met een minimuminkomen is gedaald. Kenmerken minimahuishoudens Het aandeel minimahuishoudens is in de afgelopen jaren gestegen, in 2007 bijna 8 procent, nu is ruim 9 procent van de huishoudens een minimahuishouden. Ook landelijk zien we een stijging; het landelijke aandeel van huishoudens tot 110 procent is 11,5 procent in 2012, tegen 11 procent in Leidschendam-Voorburg zit onder dit landelijke gemiddelde maar de stijging van het aandeel minima is wel iets hoger dan landelijk. Het aandeel 65 plus huishoudens is licht gedaald, we zien wel een stijging van het aantal WWB-uitkeringen. Ook landelijk zien we de trend dat het aandeel oudere minima daalt. Hoewel de ruime meerderheid van de minimahuishoudens nog steeds bestaat uit eenpersoonshuishoudens, is er in 2012 wel een toename te zien van het aantal meerpersoonshuishoudens. Dit heeft mede te maken met de toename van het aandeel huishoudens van niet-westerse herkomst, waar meerpersoons huishoudens vaker voorkomen. Maar ook door de afname van het aantal oudere huishoudens die vaker alleenstaand zijn. Langjarige minima Het aandeel langjarige minima is toegenomen, net als trouwens het aandeel nieuwe minima (korter dan 1 jaar). In totaal leeft bijna 55 procent van het minimahuishouden langer dan drie jaar op een inkomen tot 110% van het minimum. Kijken we naar alle huishoudens dan leeft bijna 5 procent drie jaar of langer van een inkomen op het minimumniveau. Onder deze langjarige minima is een toename van het aantal meerpersoonshuishoudens en nietwesterse allochtonen. Kinderen Van de kinderen in Leidschendam-Voorburg leven kinderen in een minimahuishouden, dit is 12,4 procent. Het aandeel kinderen dat in armoede opgroeit is hoger dan het gemeentelijke gemiddelde van 9 procent. Bij meer dan de helft leeft het gezin van een bijstandsuitkering. Van alle kinderen in Leidschendam-Voorburg groeit 14 procent op in een eenoudergezin. Voor minimakinderen is dit percentage maar liefst 45 procent. Dat betekent dat bijna 4 op de 10 kinderen uit een eenoudergezin in een minimahuishouden opgroeit. Gemeentelijke spreiding De meeste minima wonen in de wijken Prinsenhof, De Heuvel/ Amstelwijk en Bovenveen. In de wijken Essesteijn, Damsigt en omgeving en Voorburg West is het aandeel minima flink lager dan het gemeentelijke gemiddelde. 7

8 In de Essensteijn en de Zijde en omgeving wonen veel oudere minimahuishoudens, gezien het aandeel AOW-ers. In de wijken Bovenveen en Voorburg Noord wonen juist veel WWBhuishoudens. Niet-westerse allochtone minimahuishoudens wonen voornamelijk in het Prinsenhof en De Heuvel/ Amstelwijk. Autochtone minimahuishoudens vinden we juist veel terug in Stompwijk, Essesteijn en Voorburg West. Gebruik van de regelingen De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft een aantal regelingen om inwoners met een laag inkomen te ondersteunen. Het gebruik van deze regelingen varieert. Ten opzichte van 2009 is het bereik van de kwijtschelding en de categoriale bijstand voor 65-plussers gestegen. Figuur S1 Percentage bereik minimahuishoudens per voorziening In het algemeen is het bereik van de regelingen in 2012 iets gedaald. De bijzondere bijstand voor schoolkosten valt hierbij het meeste op. Het gebruik van de kwijtschelding is echter enorm gestegen. Dit heeft duidelijk te maken met ene beleidswijziging waarbij huishoudens met een WWB-uitkering die in het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen, automatisch kwijtschelding krijgen. Ook de categoriale bijstand voor 65 plussers is iets gestegen. Wmo Van alle huishoudens maakt 3,9 procent gebruik van een Wmo-voorziening, dit zijn huishoudens in totaal. Van de minimahuishoudens in Leidschendam-Voorburg 8,7 procent een beroep op de Wmo. Vergeleken met alle minimahuishoudens, maken Wmohuishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm meer gebruik van de verschillende minimaregelingen. Het bereik onder deze doelgroep is dus groter. 8

9 Schuldhulpverlening Van de 244 huishoudens die in 2012 in aanraking zijn geweest met de minnelijke schuldhulpverlening leeft 59 procent van een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum. Van alle minima tot 110 procent in Leidschendam-Voorburg, heeft 4,4 procent gebruikgemaakt van de schuldhulpverlening. Landelijk schommelt het percentage tussen de 3 en 5 procent. Wet sociale werkvoorziening In 2012 zaten 135 huishoudens in Leidschendam-Voorburg in een lopend Wsw-traject. Van deze huishoudens is geen inkomen bekend. Gebruik voorzieningen minimahuishoudens Tabel S2 Gebruik voorzieningen huishoudens tot 110% Gebruik minimahuishoudens Aantal Aandeel WWB-uitkering % Minimaregelingen % Schuldhulpverlening 144 4,4% Wmo-voorziening 256 8% Van alle minimahuishoudens maakt 84 procent gebruik van een minimaregeling, 46 procent heeft een WWB uitkering, 8 procent maakt gebruik van een WMO-voorziening en ruim 4 procent van de schuldhulpverlening. 9

10 1 Huishoudens in Leidschendam-Voorburg Dit hoofdstuk beschrijft de samenstelling en achtergrondkenmerken van de huishoudens in Leidschendam-Voorburg. Allereerst geven we een beschrijving van de kenmerken van alle huishoudens in de gemeente. Vervolgens komen de minimahuishoudens aan bod. Hierbij beschrijven we de omvang en kenmerken van huishoudens met een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm. Waar mogelijk worden de uitkomsten vergeleken landelijke cijfers en/of met de cijfers uit de gemeentelijke armoedemonitor 2007 en Kenmerken alle huishoudens Onderstaande tabel geeft het aantal inwoners en het aantal huishoudens weer in de gemeente Leidschendam-Voorburg in 2007, 2009 en Tabel Aantal huishoudens en inwoners Leidschendam-Voorburg 1 Categorie Aantal huishoudens Aantal inwoners Gemiddelde huishoudgrootte 2,1 2,1 2,1 In de gemeente Leidschendam-Voorburg wonen in 2012 in totaal personen in huishoudens. 2 De gemiddelde huishoudgrootte komt daarmee uit op 2,1 personen. Dit ligt onder het landelijke gemiddelde van 2,2 personen. 3 In vergelijking met 2007 en 2009 is het aantal huishoudens en het aantal inwoners en huishoudens in de gemeente gestegen. Huishoudtype Wanneer we kijken naar de huishoudsamenstelling in de gemeente Leidschendam-Voorburg zien we de volgende verdeling. Tabel Huishoudens naar type Huishoudtype Huishoudens Huishoudens Huishoudens Landelijk Alleenstaand 39,8% 40,0% ,1% 39,7% Eenoudergezin 3,6% 3,6% ,8% 4,0% Meerpersoons zonder kinderen 37,3% 37,3% ,1% 36,4% Meerpersoons met kinderen 19,3% 19,1% ,0% 19,9% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% De huishoudsamenstelling in Leidschendam-Voorburg komt overeen met het landelijke beeld. Alleenstaanden en meerpersoonshuishoudens zonder kinderen vormen de twee grootste groepen. Voor eenoudergezinnen geldt dat door een afwijkende definitie, landelijke 1 Alle gegevens in de tabellen in deze monitor zijn gebaseerd op de gekoppelde gemeentelijke bestanden, tenzij anders aangegeven. Landelijke cijfers zijn afkomstig van het CBS. 2 Exclusief 4 institutionele huishoudens. In totaal wonen194 personen in deze institutionele huishoudens. 3 Bron: CBS. 10

11 vergelijking niet direct mogelijk is. 4 Verder is te zien dat de verdeling naar huishoudtype vergeleken met 2009 nagenoeg hetzelfde is gebleven. Leeftijd In de volgende tabel staat een overzicht van de leeftijdsopbouw van de huishoudens. Deze tabel is samengesteld op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden. Tabel Leeftijdsopbouw huishoudens naar leeftijd oudste lid van het huishouden Leeftijdscategorie Huishoudens 2007 Huishoudens 2009 Huishoudens 2012 Tot 18 jaar 0,0% 0,0% 5 0,0% jaar 4,0% 3,9% ,4% jaar 18,6% 17,8% ,3% jaar 46,2% 46,5% ,6% 65 jaar en ouder 31,2% 31,8% ,6% Totaal 100,0% 100,0% ,0% De gemeente Leidschendam-Voorburg vergrijst gestaag, gezien het aantal huishoudens waarvan de oudste ouder is dan 65 jaar. Etniciteit De volgende tabel geeft de huishoudindeling naar etnische achtergrond weer. Tabel Huishoudens naar bevolkingsgroep Categorie Huishoudens 2007 Huishoudens 2009 Huishoudens 2012 Autochtoon 71,5% 70,9% ,5% Westers allochtoon 17,2% 17,2% ,2% Niet-westers allochtoon 11,3% 11,9% ,3% Totaal 100,0% 100,0% ,0% In ruim 30 procent van alle huishoudens in Leidschendam-Voorburg woont minstens één gezinslid dat van allochtone afkomst is, waardoor het huishouden tot één van de betreffende categorieën behoort. Ten opzichte van 2009 is het aandeel niet-westerse allochtonen met 1,4 procent toegenomen. Het aandeel westerse allochtonen is gelijk gebleven. 4 Het CBS hanteert geen leeftijdscriterium bij het begrip eenoudergezin en telt dus ook ouder-kind relaties mee tussen volwassen personen. gaat uit van het WWB criterium op grond waarvan 2 volwassenen in een ouder kind relatie boven de 18 jaar als 2 alleenstaanden worden beschouwd. 11

12 1.2 Kenmerken minimahuishoudens In deze paragraaf gaan we in op de omvang en de kenmerken van de minimapopulatie. In de gemeente Leidschendam-Voorburg geldt voor de gemeentelijke regelingen een grens van 110 procent van het wettelijk sociaal minimum. In deze monitor beschrijven we daarom de kenmerken van de doelgroep tot 110 procent. Aantal en aandeel minimahuishoudens De volgende tabel bevat een overzicht van het aantal en aandeel minima en niet-minima huishoudens voor 2007, 2009 en Tabel Huishoudens naar inkomen in Leidschendam-Voorburg Inkomen in percentages van het wettelijke sociaal minimum Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel Tot 110% ,9% ,9% ,2% 110 tot 130% 347 1,0% 563 1,6% 472 1,3% Overig ,1% ,5% ,5% Totaal ,0% ,0% ,0% Het aantal minimahuishoudens is in de afgelopen jaren gestegen, waren het er in 2007 bijna 8 procent, nu is ruim 9 procent van de huishoudens een minimahuishouden. Ook landelijk zien we een stijging; het landelijke aandeel huishoudens tot 110 procent is 11,5 procent. Leidschendam-Voorburg zit onder het landelijke gemiddelde. Inkomensbron Als we de huishoudens met een minimuminkomen tot 110 procent van het sociaal minimum uitsplitsen naar hoofdinkomen zien we de volgende verdeling. Tabel Inkomensbron minima, inkomen tot 110% Inkomensbron Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel WWB ,3% ,4% ,0% AOW ,1% ,0% ,3% Ander inkomen ,6% ,6% ,7% Totaal ,0% ,0% ,0% Bijna de helft van de minimahuishoudens is afhankelijk van de bijstand, bijna 6 procentpunten hoger dan in Het aantal huishoudens met een ander inkomen is exact gelijk gebleven. Het gaat dan om huishoudens met een WW-uitkering, een arbeidsongeschiktheidsuitkering of een laag inkomen uit werk. Het aantal ouderen dat van een minimuminkomen afhankelijk is, is gedaald ondanks dat het aantal ouderen in de gehele gemeente is gestegen. Landelijk zien we deze ontwikkeling ook. 5 Er zijn 217 huishoudens (in 2009:173 en in 2007: 158) die naast hun AOW een aanvullende bijstandsuitkering ontvangen ( AIO, uitgekeerd door de SVB). Zij worden in dit rapport gerekend tot de AOW ers. Dit zijn voornamelijk allochtone huishoudens die niet vanaf hun vijftiende jaar in Nederland wonen en daarom geen recht hebben op een volledige AOW-uitkering. 12

13 Huishoudtype In de volgende tabel een overzicht naar huishoudtype. Tabel Minimahuishoudens naar type, inkomen tot 110% Huishoudtype Aandeel 2007 Aandeel Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens Alleenstaand 51,1% 51,4% ,0% 40,1% 11,4% Eenoudergezin 15,1% 15,0% ,8% 3,8% 35,7% Meerpersoons zonder kinderen 18,7% 18,8% ,0% 37,1% 5,0% Meerpersoons met kinderen 15,1% 14,8% ,2% 19,0% 7,4% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 9,2% Ten opzichte van 2009 hebben er geen grote verschuivingen plaatsgevonden in de huishoudsamenstelling van de minima. Het aandeel alleenstaanden is licht gedaald en de groep meerpersoonshuishoudens zonder kinderen is iets gestegen. Afgezet tegen alle huishoudens in de gemeente is te zien dat bijna 36 procent van alle eenoudergezinnen een minimahuishouden vormt (2009: 36,6 procent). Evenals in 2009 is in bijna elk eenoudergezin met een minimuminkomen het gezinshoofd een vrouw, (95 procent). Leeftijd Onderstaande tabel geeft de leeftijd weer van de oudste persoon in het huishouden. Tabel Leeftijdsopbouw minimahuishoudens, inkomen 110% Leeftijdscategorie Aandeel 2007 Aandeel Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens jaar 4,9% 4,9% 142 4,4% 3,4% 11,8% jaar 20,6% 18,2% ,5% 17,3% 9,8% jaar 51,5% 53,9% ,8% 45,6% 11,6% 65 jaar en ouder 23,1% 23,0% ,3% 33,6% 5,3% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 9,2% Evenals in 2009 bevindt absoluut gezien de grootste groep minimahuishoudens zich in de leeftijdscategorie van 40 tot 65 jaar. Het aandeel 40 tot 65 jarigen is ten opzichte van 2009 toegenomen. Zoals we al eerder zagen is het aandeel 65-plussers onder de minimahuishoudens afgenomen. De laatste kolom geeft voor elke leeftijdscategorie van de totale bevolking in Leidschendam- Voorburg het percentage weer dat tot de minimapopulatie behoort in het jaar Te zien is dat onder 18 tot 27 jarigen en 40 tot 65 jarigen de meeste minima voorkomen, respectievelijk 11,8 procent en 11,6 procent van alle huishoudens in de gemeente. Etniciteit In de volgende tabel de indeling naar etnische achtergrond. 13

14 Tabel Minimahuishoudens naar etniciteit, inkomen 110% Categorie Aandeel 2007 Aandeel Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens Autochtoon 48,5% 47,9% ,2% 69,5% 5,6% Westers allochtoon 12,0% 12,0% ,6% 17,2% 6,7% Niet-westers allochtoon 39,6% 40,1% ,2% 13,3% 31,4% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 9,2% Het aandeel niet-westerse allochtonen is in vergelijking met de andere categorieën een stuk groter Daarbij komt dat het aandeel in de afgelopen ook nog is gestegen. 1.3 Langjarige minima In deze paragraaf gaan we nader in op de achtergrondkenmerken van de groep die we langjarige minima noemen. Dit zijn huishoudens die drie jaar of langer leven van een inkomen op het sociaal minimum. De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal jaren dat de huidige minimahuishoudens in Leidschendam-Voorburg zijn aangewezen op een minimuminkomen. Tabel Minimahuishoudens naar het aantal jaren met een minimuminkomen (110%) Categorie Aandeel Aandeel Korter dan 1 jaar 12,7% 15,9% ,3% 1 tot 3 jaar 28,1% 32,7% ,8% 3 jaar en langer 59,2% 51,4% ,9% Totaal 100,0% 100,0% ,0% In Leidschendam-Voorburg leeft 55 procent van de minimahuishoudens langer dan drie jaar van een inkomen op minimumniveau. Ten opzichte van 2009 is dit een stijging van ruim 3 procent. Ook het aandeel minima dat korter dan een jaar op het minimum zit is gestegen. Dit is een nieuwe groep die voornamelijk uit mensen bestaan met een bijstandsuitkering. Dit is een trend die we ook bij andere gemeenten terugzien. Bron van het inkomen Tabel Inkomstenbron langjarige minima Inkomensbron Aandeel 2007 Aandeel 2009 Langjarige minima 2012 Alle minima Aandeel langjarig WWB 50,7% 49,8% ,3% 46,0% 61,3% AOW 40,7% 39,7% ,8% 19,3% 90,1% Ander inkomen 8,6% 10,5% ,9% 34,7% 26,7% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 54,9% Van de langjarige minima is ruim de helft afhankelijk van een WWB-inkomen. Bijna een derde ontvangt een AOW-uitkering, ook hier weer een daling ten opzichte van Bijna twee derde van alle WWB ers is langjarig op het minimum aangewezen. 14

15 Huishoudtype Tabel Langjarige minimahuishoudens naar type huishouden Huishoudtype Aandeel 2007 Aandeel 2009 Langjarige minima 2012 Alle minima Aandeel langjarig Alleenstaand 59,1% 61,2% ,1% 50,0% 60,5% Eenoudergezin 9,8% 11,2% ,3% 14,8% 41,9% Meerpersoons zonder kinderen 18,6% 16,8% ,5% 20,0% 56,2% Meerpersoons met kinderen 12,5% 10,8% ,1% 15,2% 47,2% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 54,9% Wanneer we kijken naar de verdeling naar type huishouden, dan zien we dat het aandeel meerpersoonshuishoudens met of zonder kinderen groter is geworden ten opzichte van Leeftijd Tabel Langjarige minimahuishoudens naar leeftijd Leeftijdscategorie Aandeel 2007 Aandeel 2009 Langjarige minima 2012 Alle minima Aandeel langjarig jaar 1,5% 0,8% 23 1,3% 4,4% 16,2% jaar 11,2% 11,5% ,5% 18,5% 37,0% jaar 46,6% 48,0% ,5% 57,8% 51,7% 65 jaar en ouder 40,7% 39,7% ,7% 19,3% 90,1% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 54,9% De oververtegenwoordiging van AOW ers vinden we terug in de leeftijdsverdeling van de langjarige minima. Onder de jongere huishoudens, tot 27 jaar, bevinden zich de nieuwe minima. Etniciteit Tabel Langjarige minimahuishoudens naar etniciteit Categorie Aandeel 2007 Aandeel 2009 Langjarige minima 2012 Alle minima Aandeel langjarig Autochtoon 52,4% 50,6% ,3% 42,2% 53,7% Westers allochtoon 12,1% 11,4% ,8% 12,6% 51,5% Niet-westers allochtoon 35,5% 38,0% ,9% 45,2% 56,9% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 54,9% We zien onder de niet-westerse allochtonen een stijging van het aantal meerjarige minima. Bij de autochtonen is sprake van een daling. 1.4 Kinderen Hieronder gaan we nader in op de groep kinderen tot 18 jaar die opgroeit in een minimahuishouden. In 2007 zijn niet alle kenmerken in de rapportage meegenomen, vergelijking is daarom niet altijd mogelijk. 15

16 Tabel Aantal kinderen in (minima)huishoudens Categorie Aantal 2007 Aantal 2009 Aantal 2012 Kinderen in Leidschendam-Voorburg Kinderen in minimahuishoudens tot 110% Aandeel kinderen in minimahuishoudens 11,1% 12,1% 12,4% Het aantal kinderen dat opgroeit in een minimahuishouden wordt steeds groter. Het aandeel kinderen is ook hoger dan het gemeentelijke gemiddelde van 9 procent. Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar leeftijd Leeftijdscategorie Minima Aandeel Alle kinderen Aandeel minimakinderen op alle kinderen 0-4 jaar ,2% ,1% 4-12 jaar ,0% ,9% jaar ,8% ,2% Totaal ,0% ,4% Kinderen in de leeftijdscategorie tot 4 jaar groeien minder vaak op in een minimahuishouden dan oudere kinderen. Onder de leeftijdscategorie van 12 tot 18 jaar is het aandeel minima het hoogst. Tabel Kinderen in minimahuishoudens naar type inkomen Inkomensbron Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel WWB ,3% ,6% ,9% AOW 3 0,2% 22 1,3% 12 0,7% Ander inkomen ,5% ,1% ,3% Totaal ,0% ,0% ,0% Naar bron van het inkomen zien we dat meer dan de helft van de kinderen in minimahuishoudens opgroeit in een huishouden met een bijstandsuitkering. Ruim 46 procent van de kinderen leeft in een huishouden met een ander inkomen. Ongeveer 1 procent woont in een AOW-huishouden, dit kunnen kinderen zijn die bij hun opa en oma wonen of kinderen met een ouder boven de 65 jaar. Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar type huishouden Huishoudtype Aandeel Aandeel Minimakinderen Alle kinderen Eenoudergezin 47,1% 46,8% ,9% ,3% Meerpersoons met kinderen 52,9% 53,2% ,1% ,7% Totaal 100,0% 100,0% ,0% ,0% Van alle kinderen in Leidschendam-Voorburg groeit 14 procent op in een eenoudergezin. Van alle minimakinderen is dit 45 procent. Zetten we deze kinderen af tegen de hele gemeente, dan zien we dat van alle kinderen die in een eenoudergezin opgroeien, bijna 4 op de 10 in een minimahuishouden opgroeit. 16

17 Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar etniciteit Categorie Aandeel Aandeel Minimakinderen Alle kinderen Autochtoon 27,2% 27,3% , ,5% Westers allochtoon 6,4% 7,9% , ,5% Niet-westers allochtoon 66,4% 64,8% , ,0% Totaal 100,0% 100,0% ,0% ,0% Bijna 73 procent van de kinderen in een minimahuishouden is van allochtone afkomst; evenveel als in Als we kijken naar alle kinderen in Leidschendam-Voorburg, is dit 33,5 procent. Van alle niet-westerse allochtone kinderen groeit ruim 1 op de 3 op in een minimahuishouden, van de autochtone kinderen is dit 1 op de Verdeling minimahuishoudens over de gemeente In deze paragraaf gaan we in op de verdeling van de minimahuishoudens over de gemeente Leidschendam-Voorburg. Eerst geven we een korte weergave van de plaatsen Leidschendam en Voorburg. Daarna beschrijven we de verdeling over de verschillende wijken in de gemeente. Woonplaats Tabel Aantal huishoudens met een minimuminkomen tot 110% Wsm naar woonplaats Plaats Aandeel Aandeel Minimahuishoudens Alle Aandeel huishoudens Leidschendam 50,1% 50,3% ,2% 43,7% 10,5% Voorburg 49,9% 49,7% ,8% 56,3% 8,1% Totaal 100,0% 100,0% ,0% 100,0% 9,2% Leidschendam heeft, net als voorgaande jaren, een groter aandeel minimahuishoudens dan Voorburg. Wijken In de volgende tabel de verdeling van de minimahuishoudens naar wijk. 17

18 Tabel Aantal huishoudens met een minimuminkomen tot 110% Wsm naar wijk Wijk Minimahuishoudens Alle Aandeel 2012 huishoudens De Zijde en omgeving 125 3,8% 6,9% 5,1% Bovenveen ,7% 10,5% 16,3% Voorburg Noord 313 9,6% 9,8% 9,1% Voorburg West 75 2,3% 5,6% 3,8% Prinsenhof ,9% 7,6% 21,7% t Lien en De Rietvink 239 7,4% 9,0% 7,5% Stompwijk 32 1,0% 2,6% 3,5% Leidschendam-Zuid en omgeving 230 7,1% 7,1% 9,2% De Heuvel/ Amstelwijk ,6% 4,9% 19,8% Damsigt en omgeving 97 3,0% 8,2% 3,4% Essesteijn 93 2,9% 7,9% 3,3% Voorburg Midden/ Oud ,7% 19,9% 7,3% Totaal ,0% 100,0% 9,2% In de wijken Prinsenhof, de Heuvel/ Amstelwijk en Bovenveen ligt het aandeel minimahuishoudens boven het gemeentelijke gemiddelde. In Stompwijk en Voorburg West is het aandeel minima echter lager. In de volgende tabel staat per wijk het aantal personen jonger dan 18 jaar. Tabel Aantal kinderen in een minimahuishouden met een inkomen tot 110% Wsm naar wijk Wijk Minimakinderen Alle Aandeel 2012 kinderen De Zijde en omgeving 10 0,6% 5,5% 1,3% Bovenveen ,9% 8,8% 21,2% Voorburg Noord 162 9,5% 9,5% 12,5% Voorburg West 27 1,6% 9,2% 2,1% Prinsenhof ,8% 7,8% 42,6% t Lien en De Rietvink 94 5,5% 8,3% 8,2% Stompwijk 26 1,5% 3,5% 5,5% Leidschendam-Zuid en omgeving 151 8,8% 6,3% 17,6% De Heuvel/ Amstelwijk ,3% 3,7% 44,9% Damsigt en omgeving 46 2,7% 11,6% 2,9% Essesteijn 13 0,8% 6,9% 1,4% Voorburg Midden/ Oud ,0% 19,1% 9,2% Totaal ,0% 100,0% 12,4% Bovenstaande tabel laat zien dat in De Heuvel/ Amstelwijk, Prinsenhof en Bovenveen veel meer kinderen in een minimahuishouden tellen dan in de hele gemeente Leidschendam- 18

19 Voorburg. In De Heuvel/ Amstelwijk en Prinsenhof groeien meer dan 4 op de 10 kinderen op een in minimahuishouden. Figuur Aandeel minimahuishoudens naar type inkomen per wijk In de Essensteijn en de Zijde en omgeving wonen veel oudere minimahuishoudens, gezien het aandeel AOW-ers. In de wijken Bovenveen en Voorburg Noord wonen juist veel WWBhuishoudens. Het aandeel minima met een overig inkomen is in t Lien en de Rietvink en Stompwijk hoger dan het gemiddelde onder alle minima. De volgende figuur geeft de verdeling van huishoudtypen per wijk weer. Figuur Aandeel minimahuishoudens naar huishoudsamenstelling per wijk 19

20 In de Zijde en omgeving en Essesteijn is het aandeel alleenstaanden onder de minimahuishoudens duidelijk hoger dan het stedelijk gemiddelde, dit hangt samen met het relatief grote aandeel AOW ers. Het aandeel eenoudergezinnen is daarentegen het grootst in Stompwijk, Leidschendam Zuid en omgeving en Voorburg Midden/ Oud. In Stompwijk en Voorburg West vinden we relatief de meeste stellen zonder kinderen onder de minimahuishoudens en in Prinsenhof zijn meer dan gemiddeld veel gezinnen met kinderen onder de minimahuishouden. Dit wordt vooral veroorzaakt door het grote aandeel nietwesterse allochtonen in deze wijk. Het volgende overzicht geeft de verdeling naar etnische achtergrond in de wijken weer. Figuur Aandeel minimahuishoudens naar etniciteit per wijk Niet-westerse allochtone minimahuishoudens wonen voornamelijk in het Prinsenhof en De Heuvel/ Amstelwijk. Autochtone minimahuishoudens vinden we juist veel terug in Stompwijk, Essesteijn en Voorburg West. 20

21 2 Instrumenten voor financiële ondersteuning Voor inwoners van de gemeente Leidschendam-Voorburg bestaan diverse voorzieningen om de financiële lasten te verlichten of het inkomen te verhogen. Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van het gebruik van de verschillende voorzieningen in Ook wordt het bereik van 2012 vergeleken met 2009 en Daarnaast beschrijven we de kenmerken van de huishoudens die van de inkomensondersteunende regelingen gebruikmaken. 2.1 Regelingen voor het minimabeleid Het minimabeleid bestaat uit lokale en landelijke regelingen (bijvoorbeeld huurtoeslag en zorgtoeslag). In dit rapport beschrijven we alleen de regelingen die lokaal worden uitgevoerd. De regelingen hebben verschillende inkomensgrenzen die zijn afgeleid van de betreffende bijstandsnorm. De volgende tabel geeft deze inkomensgrenzen in procenten weer, op basis van de situatie in Tabel Inkomensgrenzen regelingen in 2012 en omvang doelgroep Categorie Inkomensgrens Doelgroep Kwijtschelding 6 100% Bijzondere bijstand 110% Langdurigheidstoeslag 110% Collectieve zorgverzekering 110% Regeling chronisch zieken en gehandicapten 110% - Categoriale bijzondere bijstand % 628 Bijzondere bijstand schoolkosten 110% 866 Ooievaarspas 110%-130% De inkomensgrens voor de kwijtschelding is door de landelijke overheid wettelijk vastgelegd. Voor de overige regelingen gelden de inkomensgrenzen die de gemeente zelf heeft vastgesteld. In Leidschendam-Voorburg is dit een grens van 110 procent, met uitzondering van de ooievaarspas, deze staat (voor bepaalde groepen) op 130 procent van de bijstandsnorm. 2.2 Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Burgers met een minimuminkomen kunnen kwijtschelding aanvragen voor bepaalde gemeentelijke heffingen, te weten de afvalstoffenheffing en rioolrechten. Huishoudens die in het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen, krijgen een automatische toekenning. 6 Het inkomen van AOW ers ligt iets hoger dan de bijstandsnorm (100 procent van de bijstandsnorm). Omdat ook huishoudens met alleen een AOW-uitkering (zonder aanvullend pensioen) recht hebben op kwijtschelding nemen wij bij de berekening van het gebruik alle huishoudens tot 105 procent van de bijstandsnorm mee. 21

22 Bereik kwijtschelding De doelgroep voor de kwijtschelding bestaat uit minimahuishoudens met een inkomen tot 105 procent van de bijstandsnorm. Tabel Bereik kwijtschelding Categorie Doelgroep Gebruik kwijtschelding Percentage bereik 27,7% 47,6% 70,9% Het bereik van de kwijtschelding is in 2012 is flink toegenomen; van bijna 48% naar een bereik van bijna 71 procent. Een verklaring hiervoor is dat in 2010 alle WWB ers die in het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen, automatisch kwijtschelding van de heffingen krijgen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de kwijtschelding AOW ers en huishoudens met een overig inkomen maken, afgezet tegen de doelgroep, vaker gebruik van de kwijtschelding dan huishoudens met een WWBuitkering; Eenoudergezinnen maken het minst vaak gebruik van de kwijtschelding, namelijk 66 procent van de doelgroep; Autochtonen en niet-westers allochtonen maken iets vaker gebruik van de kwijtschelding dan westers allochtonen. 2.3 Bijzondere bijstand Het bijzondere bijstandsbeleid van de gemeente Leidschendam-Voorburg is erop gericht om mensen die bijzondere noodzakelijke kosten hebben en deze niet zelf kunnen betalen, te ondersteunen. De gemeente beoordeelt wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden. De hoogte van de vergoeding hangt af van iemands persoonlijke situatie. Gebruik bijzondere bijstand Tabel Bereik bijzondere bijstand op huishoudniveau Categorie Doelgroep Gebruik bijzondere bijstand Percentage bereik 12,1% 11,4% 9,1% In 2012 hebben 295 huishoudens één of meerdere keren gebruikgemaakt van de bijzondere bijstand, ofwel 9 procent van de doelgroep. Vergeleken met 2012 is het bereik van de bijzondere bijstand met meer dan twee procent afgenomen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van bijzondere bijstand Huishoudens met een WWB-uitkering maken vaker gebruik van de bijzondere bijstand, namelijk 14 procent van de doelgroep. AOW ers maken weinig gebruik van de bijzondere bijstand; Huishoudens met kinderen maken het vaakst gebruik van de bijzondere bijstand; 22

23 Niet-westerse allochtone huishoudens maken relatief vaker gebruik van de regeling dan autochtone huishoudens. 2.4 Langdurigheidstoeslag De langdurigheidstoeslag is bedoeld als inkomensondersteuning voor mensen die langjarig afhankelijk zijn van een inkomen op bijstandsniveau. Iedereen tussen de 23 en 65 jaar, die gedurende een periode van vijf jaar een inkomen heeft tot maximaal 110 procent van de bijstandsnorm, tot de doelgroep. Ten opzichte van 2009 is de referteperiode verlengd (2009: drie jaar). Verder geldt als voorwaarde voor toekenning dat er geen perspectief op inkomensverbetering door werkaanvaarding (meer) mag zijn. Eveneens mag iemand in het afgelopen jaar geen maatregel opgelegd hebben gekregen en/of mag zijn uitkering niet zijn verlaagd omdat diegene niet aan diens re-integratieverplichting voldeed. Bereik langdurigheidstoeslag Onder de doelgroep verstaan we hier alle langjarige minima met een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm en jonger dan 65 jaar. Het gaat in totaal om huishoudens. Tabel Bereik langdurigheidstoeslag Categorie Doelgroep Gebruik langdurigheidstoeslag Percentage bereik 51,5% 61,5% 58,4% Als het we het gebruik afzetten tegen de doelgroep dan maakt ruim 58 procent gebruik van de langdurigheidstoeslag, dit zijn in totaal 626 huishoudens. Vergeleken met 2009 is het bereik iets afgenomen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de langdurigheidstoeslag Alleenstaanden en meerpersoonshuishoudens zonder kinderen maken vaker gebruik van de langdurigheidstoeslag dan andere huishoudens; Autochtonen maken relatief meer gebruik van de langdurigheidstoeslag dan allochtonen. 2.5 Collectieve ziektekostenverzekering De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft met Zorg en Zekerheid een collectieve ziektekostenverzekering afgesloten. De verzekering biedt 10 procent korting op de premies van de basis- en de aanvullende verzekering. Daarnaast kunnen inwoners ook kiezen voor een aanvullende verzekering Gemeente standaard of Gemeente Top. 23

24 Bereik van de collectieve ziektekostenverzekering Tabel Bereik collectieve ziektekostenverzekering Categorie Doelgroep Gebruik CAV Percentage gebruik 32,0% 34,0% 32,2% Van de alle minimahuishoudens hebben huishoudens gebruikgemaakt van de regeling, ofwel 32 procent. Hoewel het absolute aantal gebruikers van de collectieve ziektekostenverzekering ten opzichte van 2009 nagenoeg gelijk gebleven is, is het bereik onder de doelgroep iets gedaald. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de collectieve ziektekostenverzekering AOW-huishoudens zijn oververtegenwoordigd onder de gebruikers van de collectieve ziektekostenverzekering. Meer dan de helft van de doelgroep heeft in 2012 van deze regeling gebruikgemaakt; Eenoudergezinnen maken minder gebruik van de collectieve zorgverzekering. Bijna 21 procent van de doelgroep heeft van de collectieve ziektekostenverzekering gebruikgemaakt; Niet-westers allochtone huishoudens maken vaker gebruik van deze regeling. 2.6 Regeling chronisch zieken en gehandicapten Leidschendam-Voorburg heeft een regeling voor chronisch zieken en gehandicapten met een inkomen tot maximaal 110 procent van de bijstandsnorm. Deze doelgroep kan een tegemoetkoming ontvangen in de extra kosten die ze maken vanwege hun ziekte of handicap. Bijvoorbeeld: extra kosten in verband met voedingsmiddelen, energieverbruik, telefoonkosten, etc. Gebruik regeling chronisch zieken en gehandicapten Onderstaande tabel geeft het gebruik van de regeling chronisch zieken en gehandicapten voor 2007, 2009 en 2012 weer. Tabel Gebruik chronisch zieken en gehandicapten Categorie Gebruik chronisch zieken en gehandicapten In 2012 hebben iets meer huishoudens gebruikgemaakt van de regeling chronisch zieken en gehandicapten dan in Kengetallen regeling chronisch zieken en gehandicapten De doelgroep chronisch zieken en gehandicapten is niet zonder meer eenduidig vast te stellen. Wel hebben we inzage in huishoudens die gebruik hebben gemaakt van een Wmovoorziening in Het gaat hier per definitie om zieken en gehandicapten. In principe komt iedereen met een minimuminkomen en een periodieke Wmo-voorziening in aanmerking voor deze tegemoetkoming. Daarnaast zijn er andere doelgroepen, zoals thuiszorggebruikers (langer dan één jaar), personen met een invalidenparkeerkaart, personen met een PGB voor 24

25 AWBZ zorg en mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering die van deze regeling gebruik kunnen maken. Op basis van de gegevens van de Wmo komen we tot een doelgroep van 256 huishoudens. In onderstaande tabel geven we het gebruik van de regeling chronisch zieken en gehandicapten weer onder deze doelgroep. Tabel Wmo-gebruikers en gebruik regeling chronisch zieken en gehandicapten Leeftijdscategorie Bekende Wmo ers Gebruik onder Wmo ers Bereik per leeftijdscategorie Totale gebruik 18 tot 27 jaar tot 40 jaar tot 65 jaar ,3% jaar en ouder ,4% 102 Totaal ,1% 249 Onder de Wmo-gebruikers met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum, maakt 30 procent gebruik van de regeling (77 huishoudens). 7 In totaal hebben 249 huishoudens in 2009 gebruikgemaakt van deze regeling (zie laatste kolom). Dit is een stuk lager dan in 2009, toen 146 Wmo-huishoudens van deze regeling gebruikmaakten, een bereik van 40 procent onder alle Wmo ers. Een deel van de huishoudens maakt dus wel gebruik van de regeling chronisch zieken en gehandicapten, maar heeft geen Wmovoorziening, dit betekent dat deze huishoudens onder één van de andere doelgroepen vallen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de regeling chronisch zieken en gehandicapten Van de 249 huishoudens die gebruik hebben gemaakt van de regeling heeft 29 procent een WWB-uitkering en heeft nog eens 41 procent een AOW inkomen. Ruim 67 procent is alleenstaand, in 8 procent van de gevallen betreft het een gezin met kinderen. 2.7 Categoriale bijzondere bijstand 65+ Categoriale bijzondere bijstand 65+ is een tegemoetkoming in de kosten voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen, abonnementskosten voor bijvoorbeeld kranten en de telefoon en/of kosten voor sport en cultuur. Bereik van de categoriale bijzondere bijstand 65+ Tot de doelgroep van deze regeling behoren alle 65-plus huishoudens met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum. Dit zijn in totaal 628 huishoudens. Tabel Bereik categoriale bijzondere bijstand 65+ Categorie Doelgroep Gebruik categoriale bijzondere bijstand Percentage gebruik 34,1% 38,0% 39,2% 7 De Wmo-huishoudens die geen gebruikmaken van deze regeling maken wellicht geen gebruik omdat ze nog geen jaar thuiszorg ontvangen of omdat ze een incidentele verstrekking hebben. Deze groep komt hierdoor niet in aanmerking voor de regeling chronisch zieken en gehandicapten. 25

26 In 2012 hebben 246 huishoudens gebruikgemaakt van de categoriale bijzondere bijstand voor 65-plussers, ofwel 38 procent van de doelgroep. Vergeleken met 2009 is het bereik met ruim één procent gestegen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de categoriale bijzondere bijstand 65+ Alleenstaanden maken vaker gebruik van de categoriale bijzondere bijstand 65+ dan meerpersoonshuishoudens; Huishoudens van niet-westerse afkomst zijn oververtegenwoordigd onder de gebruikers. 2.8 Bijzondere bijstand schoolkosten Gezinnen met schoolgaande kinderen tot 18 jaar en een minimuminkomen kunnen bijzondere bijstand aanvragen voor schoolkosten, benodigdheden voor sport of cultuur, de aanschaf van een computer en internetkosten. De vergoeding bestaat uit een financiële tegemoetkoming in de bijkomende schoolkosten, zoals schoolreisjes en boeken. Daarnaast kan voor leerlingen uit groep 7 en 8 van de basisschool en voor leerlingen van het voortgezet onderwijs of middelbaar onderwijs een vergoeding worden aangevraagd voor een computer en eventueel een internetaansluiting. De vergoeding voor een computer wordt eenmaal in de vijf jaar verstrekt. Bereik van de bijzondere bijstand schoolkosten Tot de doelgroep van deze regeling behoren alle huishoudens met schoolgaande kinderen, jonger dan 18 jaar, en een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm. In 2009 lag de inkomensgrens op 130 procent van het sociaal minimum. In totaal hebben in huishoudens recht op deze regeling. Tabel Bereik bijzondere bijstand schoolkosten Categorie Doelgroep Gebruik bijzondere bijstand schoolkosten Percentage gebruik 35,9% 53,2% 43,0% Van de alle minimahuishoudens met schoolgaande kinderen hebben 372 huishoudens gebruikgemaakt van de regeling, ofwel 43 procent. Ten opzichte van 2009 is het bereik van de bijzondere bijstand schoolkosten met 10 procent afgenomen. Gebruik per vergoeding De bijzondere bijstand schoolkosten voor kinderen tot 18 jaar is onderverdeeld in een viertal vergoedingen. In onderstaande tabel is het gebruik per vergoeding weergegeven. 8 In het rapport van 2007 is uitgegaan van een doelgroep van 840 huishoudens. Dit waren alle huishoudens met kinderen, terwijl de regeling alleen bestemd is voor schoolgaande kinderen. In dit rapport zijn daarom de aantallen aangepast. 26

27 Tabel Gebruik onderdelen bijzondere bijstand schoolkosten Categorie Schoolkosten basis- en voortgezet onderwijs Benodigdheden sport en cultuur Computer Internet In totaal hebben 54 huishoudens gebruikgemaakt van de bijzondere bijstand schoolkosten basis- en/of voortgezet onderwijs. Afgezet tegen de doelgroep (866 huishoudens) heeft 6 procent van deze regeling gebruikgemaakt, een fikse daling vergeleken met Het bereik van de bijzondere bijstand benodigdheden sport en cultuur is 33 procent. Omdat huishoudens slechts een keer in de vijf jaar recht hebben op een vergoeding voor een computer, is de doelgroep 866/ 5 = 173 huishoudens. Dit brengt het bereik op 18 procent. Het bereik voor internet kosten is 20 procent. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de bijzondere bijstand schoolkosten Vergeleken met de hele doelgroep maken huishoudens met een WWB-uitkering het vaakst gebruik van de bijzondere bijstand schoolkosten, namelijk 64 procent. Huishoudens met een ander inkomen blijven achter in hun gebruik; Huishoudens met een niet-westerse allochtone afkomst maken vaker gebruik van de bijzondere bijstand schoolkosten dan andere huishoudens, namelijk 50 procent van de doelgroep. 2.9 Ooievaarspas Met de ooievaarspas kunnen inwoners van de gemeente Leidschendam-Voorburg met korting of gratis deelnemen aan activiteiten zoals sportclubs, museumbezoek, bibliotheekpas etc. Dit geldt ook voor activiteiten in Rotterdam. Huishoudens met een inkomen tot 130 procent van het sociaal minimum kunnen de pas aanvragen bij de gemeente. De Ooievaarspas is gratis voor alle leeftijden en één kalenderjaar geldig. Kengetallen van de ooievaarspas We zien dat het aantal passen per huishouden een stuk lager is dan in de voorgaande jaren. Tabel Kengetallen ooievaarspas Categorie Aantal passen Aantal huishoudens Gem. aantal passen per huishouden 2,0 1,8 1,4 Bereik van de ooievaarspas De doelgroep voor de ooievaarspas bestaat uit huishoudens, dit zijn de huishoudens met een inkomen tot 130 procent van de bijstandsnorm. 27

28 Tabel Bereik ooievaarspas Categorie Huishoudens tot 110 procent Huishoudens tot 130 procent Totale doelgroep Gebruik ooievaarspas Percentage gebruik 70,6% 82,9% 78,1% Het bereik van de ooievaarspas onder de huishoudens is weliswaar afgenomen maar in iets mindere mate dan het aantal passen. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de ooievaarspas Huishoudens met een WWB-uitkering maken relatief minder gebruik van de ooievaarspas; Voornamelijk meerpersoonshuishoudens met kinderen maken gebruik van de ooievaarspas Cumulatief gebruik gemeentelijke voorzieningen In deze paragraaf wordt beschreven in welke mate de minimahuishoudens gebruik hebben gemaakt van meerdere regelingen. Dit wordt het cumulatieve gebruik genoemd. Eerst geven we een overzicht van het bereik van de regelingen. Figuur Percentage bereik minimahuishoudens per voorziening In figuur is te zien we dat in het algemeen het bereik van de regelingen iets is gedaald. De bijzondere bijstand voor schoolkosten valt hier het meeste op. Het gebruik van de kwijtschelding is echter enorm gestegen. Dit heeft duidelijk te maken met ene beleidswijziging waarbij huishoudens met een WWB-uitkering die in het voorgaande jaar 28

29 kwijtschelding hebben ontvangen, automatisch kwijtschelding krijgen. Ook de categoriale bijstand voor 65 plussers is iets gestegen. Aantal regelingen per huishouden 9 Om het (niet)gebruik in beeld te brengen kijken we naar het totaal aantal regelingen waarvan de minimahuishoudens gebruik hebben gemaakt in Een huishouden kan theoretisch gezien van acht voorzieningen gebruik maken. Omdat het recht op een voorziening afhankelijk is van een groot aantal verschillende criteria komt dit in de praktijk niet voor. Figuur Totaal gebruik van alle regelingen per huishouden tot 110% Figuur laat zien dat 15,5 procent van de minimahuishoudens van geen enkele regeling gebruikmaakt. In 2009 was dit 14 procent. Het cumulatieve gebruik verschilt weinig met Het aantal huishoudens dat van twee of meer regelingen gebruik heeft gemaakt is hetzelfde gebleven; namelijk 52 procent van de minimahuishoudens. Overige kenmerken minimahuishoudens cumulatief gebruik De volgende figuur geeft het cumulatieve gebruik van de regelingen per type inkomen, huishouden, leeftijdscategorie, afkomst en duur op inkomen weer. Omdat het aantal regelingen in 2007 lager was dan in 2009 en 2012, vergelijken we alleen de cijfers uit Het totale gebruik van inkomensondersteunende regelingen wordt berekend op basis van de huishoudens met een inkomen op de bijstandsnorm (110%). Dit is namelijk de groep die recht heeft op bijna alle regelingen. Dit is in het rapport van 2007 en van 2009 ook gedaan, hierdoor kan er ook een vergelijking gemaakt worden. 29

30 Figuur Kenmerken minimahuishoudens cumulatief gebruik gemeentelijke voorzieningen We zien in 2012 een kleine verschuiving van de kenmerken van de gebruikers van voorzieningen. Huishoudens met een WWB uitkering, eenoudergezinnen en niet-westerse allochtonen maken iets minder gebruik van de regelingen dan in Dit zijn wel de huishoudens die in het algemeen het meest gebruik maken van de regelingen. Het aandeel huishoudens van 65 jaar en ouder en de langjarige minima maken in vergelijking met 2009 meer gebruik van de regelingen Gebruik Wmo door minimahuishoudens De doelgroep voor de Wmo is deels gelijk met de doelgroep voor het minimabeleid. Daarom geven we in deze paragraaf het gebruik van minimavoorzieningen weer onder de gebruikers van de Wmo met een minimuminkomen. Tabel geeft de inkomensverdeling weer van de huishoudens die gebruikmaken van de Wmo. Vervolgens is in deze tabel het aandeel van de Wmo-gebruikers van het totaal aantal huishoudens per inkomensgroep te zien. Omdat de groep tussen de 110 procent en 130 procent Wsm voornamelijk uit 65-plussers bestaat, zij hebben recht op de gratis Ooievaarspas, zetten we de Wmo-gebruikers af tegen de minimahuishoudens met een inkomen tot 130 procent Wsm. 30

31 Tabel Inkomensverdeling Wmo-gebruikers Categorie Aantal Aandeel Totaal aantal huishoudens Aandeel Wmo Minima 130% ,2% ,7% Overige huishoudens ,8% ,3% Totaal ,0% ,9% Er zijn in totaal huishoudens die gebruikmaken van de Wmo. Hiervan heeft 23 procent een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm (tot 110 procent Wsm: 257 huishoudens, 18,5 procent). Van alle minimahuishoudens tot 130 procent Wsm ontvangt 8,7 procent een verstrekking op grond van de Wmo. Dit betekent dat er dus bij bijna 9 procent van alle minimahuishoudens sprake is van een of meer personen die hulpbehoevend zijn. In onderstaande tabel is het gebruik van de minimaregelingen door de minima onder de Wmo-doelgroep gespecificeerd. Tabel Gebruik regelingen door minimahuishoudens onder de Wmo-doelgroep Regelingen Gebruik aantal Wmo-minima Totale doelgroep Wmo-minima Bereik minima regelingen onder Wmo-doelgroep Bereik minima - regelingen totaal Kwijtschelding ,0% 70,9% Bijzondere bijstand ,8% 9,1% Langdurigheidstoeslag ,9% 58,4% Collectieve zorgverzekering ,4% 32,2% Regeling chronisch zieken en gehandicapten ,7% - Categoriale bijzondere bijstand ,5% 39,2% Bijzondere bijstand schoolkosten ,8% 43,0% Ooievaarspas ,0% 64,7% De minimahuishoudens onder de Wmo-doelgroep maken relatief vaak gebruik van de kwijtschelding, langdurigheidstoeslag, de categoriale bijzondere bijstand 65+ en de Ooievaarspas. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de Wmo-voorzieningen Een nadere analyse van de totale gebruikers geeft het volgende beeld: 31