Standpuntbepaling inzake Bestuursakkoord tussen VNG, IPO, UvW en rijk

Transcriptie

1 B&W , d.d. 17 mei 2011 Onderwerp Standpuntbepaling inzake Bestuursakkoord tussen VNG, IPO, UvW en rijk Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. Bijgaande brief aan de gemeenteraad vast te stellen, waarin het college uitspreekt niet te kunnen instemmen met het bestuursakkoord VNG/IPO/UvW/Rijk zolang in aanvullende onderhandelingen met het Rijk voor de problematiek rond de Wet werken naar vermogen/wsw geen acceptabele oplossing wordt gevonden. Perssamenvatting: Het college heeft in een brief aan de gemeenteraad laten weten alleen te kunnen instemmen met de inhoud van het concept-bestuursakkoord dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal overleg (IPO) en de Unie van waterschappen (UvW) met het Rijk hebben gesloten, als het akkoord op het punt van het domein Werk en Inkomen wordt aangepast. Op 8 juni stemt de algemene ledenvergadering van de VNG over het bestuursakkoord. Op de beleidsterreinen Werk, Jeugdzorg en WMO krijgt de gemeenten er taken bij. Dit gaat gepaard met bezuinigingen. Op het gebied van de Wet werk en bijstand, de Wet sociale werkvoorziening en de toekomstige Wet werken naar vermogen zijn deze bezuinigingen zo omvangrijk dat het college er sterk aan twijfelt of de taken nog wel op verantwoorde wijze kunnen worden uitgevoerd. De na de bezuinigingen resterende middelen zijn nodig om loonen pensioenverplichtingen voor de huidige WSW-ers na te komen. Voor re-integratie van uitkeringsgerechtigden is nauwelijks geld over. Het Rijk voorziet in een herstructureringsfonds maar de omvang daarvan is volgens het college onvoldoende. Op de terreinen van de Jeugdzorg en de overdracht van de AWBZ-begeleiding naar de WMO zijn nog veel onduidelijkheden. In het akkoord staan veel aannames en verwijzingen naar berekeningssystematieken waarvan de consequenties voor de gemeenten nu (nog) niet te overzien zijn. Het is veelal niet duidelijk waarmee wordt ingestemd. Los van de de fianciéle onderbouwing is het collge wel positief over de pverdracht van deze taken aan de gemeente. Het college kan zich niet vinden in het voorbehoud dat het kabinet maakt ten aanzien van zijn standpunt inzake de kamermotie die oproept tot afschaffing van de precariobelasting. Op basis van de grote mate van financiële onzekerheid en het daaraan verbonden risico zou Leiden tegen kunnen stemmen. Hiertegenover staat wel dat de onderhandelaars van de VNG er in geslaagd zijn om ten opzichte van het regeerakkoord een aantal tegemoetkomingen van in totaal meer dan 1 miljard binnen te halen. Daarnaast komt structureel minimaal 338 miljoen per jaar beschikbaar. Wanneer de gemeenten het akkoord afwijzen is het Rijk niet gebonden aan deze afspraken, terwijl de decentralisaties van Werk, Jeugdzorg en AWBZ-begeleiding vrijwel zeker ook zonder bestuursakkoord wel doorgaan. Niet instemmen brengt dus ook een financieel risico met zich mee. Om deze reden heeft het college, in de wetenschap dat later deze maand nog in de Tweede Kamer over het onderwerp werken naar vermogen in het bestuursakkoord wordt gesproken en dat de VNG bereid is om opnieuw het gesprek met het kabinet aan te gaan besloten zijn 1

2 stem te laten afhangen van de uitkomst van eventuele heronderhandelingen. Als de problematiek rond WSW/Werken naar vermogen afdoende wordt opgelost zal Leiden voor het bestuursakkoord stemmen. 2

3 Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Aan de leden van de gemeenteraad van Leiden Bezoekadres Postadres Telefoon Website Gemeente Leiden Stadhuis Stadhuisplein 1 Postbus PC Leiden sleutel@leiden.nl Datum 6 mei 2011 Contactpersoon Piet Minderhoud Ons kenmerk Div Doorkiesnummer 7393 Onderwerp Standpuntbepaling met betrekking tot het bestuursakkoord VNG-IPO-UvW-Rijk Geachte leden van de gemeenteraad, Op 8 juni stemt de algemene ledenvergadering van de VNG over het bestuursakkoord dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal overleg (IPO) en de Unie van waterschappen (UvW) met het Rijk hebben afgesloten. Hierbij informeren wij u over ons standpunt en de afweging die wij daarbij gemaakt hebben. Hierbij hebben wij niet alleen het akkoord op zich gewogen, maar ook de mate waarin dit voor gemeenten een verbetering is ten opzichte van het Regeerakkoord. Op de beleidsterreinen Jeugdzorg, WMO en Werk, krijgt de gemeente er taken bij en vinden grote veranderingen plaats. In alle gevallen gaat dit gepaard met bezuinigingen. Er worden weliswaar aanzienlijke budgetten overgeheveld van Rijk en provincie naar gemeenten maar per saldo zal op de kosten bespaard moeten worden. Verondersteld mag worden dat deze operaties ook zonder het bestuursakkoord doorgang zullen vinden. Jeugdzorg De verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg is nu nog verspreid over verschillende bestuurslagen en instanties. Deze taak wordt gefaseerd ondergebracht bij de gemeenten. Het college ondersteunt dit beleid omdat de zorg dichterbij de jongeren en hun opvoeders wordt gebracht. Ook deze operatie is zeer omvangrijk en veel is nog onzeker. Er komt een nieuw wettelijk kader. Of ook de jeugdbescherming en jeugdreclassering overgaan is nog niet definitief besloten. Aan de overgang is een taakstelling gekoppeld van 80 miljoen in 2015 tot structureel 300 miljoen vanaf In het bestuursakkoord zijn hoofdzakelijk procesafspraken gemaakt over een zorgvuldige overdracht van taken. AWBZ-begeleiding naar WMO Met betrekking tot de WMO gaat het om overheveling van begeleidingstaken (van bijv. verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten). Welke taken en bijbehorende bedragen worden gedecentraliseerd staat nog niet precies vast. Een deel van de cliënten gaat al in 2013 over naar de gemeenten. Vanaf 2014 gaat het totale cliëntenbestand over. 3

4 Het budget moet nog worden vastgesteld. De basis is het geïndexeerde budget van 2010, waarop een korting van 5% wordt toegepast. Op dit dossier is het college ondanks de bezuiniging gematigd positief, omdat de verschillende herverdeel-effecten worden gemaximeerd, wat een verbetering is ten opzichte van het Regeerakkoord. Financiën Het aspect van de financiën is zeer belangrijk. Het gaat om een substantiële overdracht van middelen naar gemeenten: acht en een half miljard euro in de drie dossiers van het sociale domein. Daarnaast zijn er andere maatregelen met financiële consequenties. In het akkoord staan veel aannames en verwijzingen naar berekeningssystematieken waarvan de consequenties voor de gemeenten nu (nog) niet te overzien zijn. Het is veelal niet duidelijk waarmee wordt ingestemd. Dit kan grote risico s inhouden. Ook kan het college zich niet vinden in het voorbehoud dat het kabinet maakt ten aanzien van zijn standpunt inzake de kamermotie die oproept tot afschaffing van de precariobelasting. De precariobelasting is voor Leiden een belangrijke inkomstenbron. Op basis van de grote mate van financiële onzekerheid en het daaraan verbonden risico zou een tegenstem van Leiden verdedigbaar zijn. Een nuancering is hier echter wel op zijn plaats. De onderhandelaars van de VNG zijn er wel in geslaagd om ten opzichte van het Regeerakkoord een aantal tegemoetkomingen binnen te halen, die aan incidentele middelen (voor de hele kabinetsperiode) oplopen tot miljard + PM. Daarnaast komt structureel 338 miljoen + PM per jaar beschikbaar. Wanneer de gemeenten het akkoord afwijzen is het Rijk niet gebonden aan deze afspraken, terwijl de decentralisaties van Werk, Jeugdzorg en AWBZ-begeleiding vrijwel zeker ook zonder bestuursakkoord wel doorgaan. Niet instemmen brengt dus óók een financieel risico met zich mee. Werk Op het gebied van de Wet werk en bijstand, de Wet sociale werkvoorziening en de toekomstige Wet Werken naar Vermogen (WWnV) zijn de in het Regeerakkoord opgenomen bezuinigingen zo omvangrijk dat het college er sterk aan twijfelt of de taken nog wel op verantwoorde wijze kunnen worden uitgevoerd. De rijksvergoedingen voor trajecten dalen veel sneller dan de (natuurlijke) uitstroom uit de WSW. Tegelijkertijd behouden alle huidige WSW-ers hun rechten, waardoor besparing op loonkosten of bevorderen van uitstroom niet mogelijk is. De na deze bezuinigingen resterende middelen voor re-integratie en participatie zijn nodig om loon- en pensioenverplichtingen voor de huidige WSW-ers na te komen. Voor re-integratie van (overige) uitkeringsgerechtigden is nauwelijks geld over. Het Rijk voorziet in een eenmalig herstructureringsfonds WSW ( 400 miljoen incidenteel) maar de omvang daarvan is volstrekt onvoldoende. Ook de wijze waarop dit geld verdeeld wordt (het is niet bedoeld voor exploitatietekorten) is onhelder. Bovendien is dit bedrag in hoge mate een sigaar uit eigen doos. De dekking is afkomst uit het één jaar eerder sluiten van de toegang tot de WSW. Verondersteld mag worden dat een groot deel van de getroffen doelgroep een beroep op de bijstand, en dus de gemeente, zal doen. Tenslotte is in de laatste fase van de onderhandelingen afgesproken dat een commissie na twee jaar zal bezien of deze operatie succesvol of onuitvoerbaar blijkt. Onduidelijk is wat precies de criteria zijn waarmee dit succes gemeten moet worden, evenals het perspectief bij 4

5 een negatief oordeel van deze commissie. Het is onduidelijk hoeveel deze tegemoetkoming waard is. Proces De VNG-bestuur en commissies heeft aanvankelijk vanwege dit laatste dossier (WWnV) tijdens een bijeenkomst in Naarden op 8 april besloten om niet in te stemmen met dit akkoord. Vervolgens hebben enkele weken aanvullende onderhandelingen plaatsgevonden. De inzet was om aanvullende middelen voor (met name) de WSW te verkrijgen. Uiteindelijk is alleen een toezegging voor de genoemde evaluatiecommissie bereikt. Het college beschouwt dit als een (te) mager resultaat. Inmiddels is op verschillende plaatsen in het land met de VNG-leden over het akkoord gesproken. Zonder aanvullende maatregelen tekent zich een negatieve stemming af. De VNG heeft daarom aangegeven vóór het congres (ALV op 8 juni) opnieuw met het kabinet om tafel te willen. Ook zal de Tweede Kamer op 25 mei 2011 spreken over het kabinetsvoorstel Werken naar Vermogen en de specifieke passage uit het Bestuursakkoord over de SW-voorzieningen. Tevens heeft de Tweede Kamer op 1 juni een hoorzitting gepland over het Bestuursakkoord. Het bestuur van de VNG heeft besloten om na de kamerbehandeling, de hoorzitting en het gesprek met het kabinet een nader voorstel aan de leden te doen over Werken naar vermogen. Conclusie Op dit moment is het oordeel van het college over dit bestuursakkoord negatief. Dit hangt in hoge mate samen met het werk-dossier. Er zitten nog onvoldoende zekerheden in financiën en proces om deze nieuwe wet verantwoord in te voeren. Het college wenst dan ook aanvullende toezeggingen van het kabinet, onder andere inzake de opdracht van de genoemde commissie en de beschikbaarheid van extra geld. Het bestuursakkoord omvat echter meer, waaronder een aantal voordelen die wij graag in een akkoord zouden behouden. Alles tegen elkaar afwegende acht het college het desondanks verstandig om niet in te stemmen met het bestuursakkoord, zolang voor de problematiek rond Werken naar vermogen/wsw geen acceptabele oplossing wordt gevonden. De gemeente Leiden steunt de VNG in aanvullende onderhandelingen hierover. De definitieve stem van het college is dus afhankelijk van het resultaat van de eventuele heronderhandelingen op dit punt in de komende weken. Indien het kabinet bereid is om naar de gemeenten te luisteren en alsnog tegemoetkomt aan de vraag om meer middelen en zekerheid voor de uitvoering van de Wet werken naar vermogen, is daarmee voor het college het totaalpakket een zodanige verbetering ten opzichte van het Regeerakkoord, dat verwerping onverstandig zou zijn. Hoogachtend, Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester, 5