ZWEMWATERPROFIEL STAVOREN SUDERSTRAND

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL STAVOREN SUDERSTRAND Rijkswaterstaat IJsselmeergebied November 2008

2 Colofon Uitgegeven door: Verantwoordelijke RWS Dienst: Uitgevoerd door: Opmaak: Rijkswaterstaat Waterdienst Rijkswaterstaat IJsselmeergebied Alie Alserda / Martine van Oostveen Imke Leenen / Martin de Haan Grontmij / DHV Datum: November 2008 Status: Eindrapportage 1

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL Zwemwaterprofiel Kwaliteitklassen en normen Routekaart zwemwaterprofiel Blauwalgen AANPAK GEBIEDSBESCHRIJVING STAVOREN SUDERSTRAND Algemeen Hydromorfologie en ecologie Riolering en afvalwaterzuivering Begrenzing Gezondheidsrisico s Blauwalgen ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES RICHTGETALLEN (ZWEMPROF) EVALUATIE EN CONCLUSIES AANBEVELINGEN EN MAATREGELEN LITERATUUR...20 BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 BIJLAGE 4 Verslag veldbezoek Betrokken organisaties Protocol voor begrenzing van zwemwater Invulblad ZWEMPROF 2

4 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de nieuwe richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een pro-actief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie zal moeten worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is ook een verplichting volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Op het ogenblik wordt hoofdzakelijk op basis van expert judgement geredeneerd. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Financiële middelen worden hierdoor effectiever ingezet. Tevens kan het zwemwaterprofiel ingezet worden voor communicatie over de kwaliteit van het zwemwater(locatie) en de genomen beheersmaatregelen naar de maatschappij/burger. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen). In deze zwemwaterprofielen worden echter ook overige gezondheidsrisico s meegenomen, zoals cyanobacteriën, zwemmersjeuk en botulisme. 1.2 Kwaliteitklassen en normen In de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. De indeling én de normen hierbij is weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1. Parameter Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoet binnenwater wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli. Uitstekende Goede kwaliteit * Aanvaardbare Referentiemethod kwaliteit kwaliteit ** en voor de analyse Intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli 500 (kve/100 ml) * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel ISO of ISO ISO of ISO Als een fecale verontreiniging via oppervlaktewater naar een zwemwater wordt getransporteerd treedt verdunning op. De locatiespecifieke eigenschappen van het ontvangende zwemwater zijn van belang bij een beoordeling van de invloed van diverse routes op de bacteriologische kwaliteit van het zwemwater. Een belangrijke onderverdeling hierin is de verdeling tussen geïsoleerd of doorstroomd zwemwater. 3

5 1.3 Routekaart zwemwaterprofiel Rijkswaterstaat Waterdienst heeft een aantal pilot-onderzoeken laten uitvoeren en is gekomen tot een algemeen protocol voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Dit heeft geleid tot een routekaart (zie figuur 1.1) welke voor het opstellen van de zwemwaterprofielen gebruikt is. Deze aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie Veldbezoek Historische waterkwaliteit Lijst: bronnen routes Meetprogramma Richtgetallen Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Evalueren? Actieprogramma Figuur 1.1. Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat Waterdienst heeft Grontmij en DHV gevraagd zwemwaterprofielen op te stellen voor 186 zwemlocaties met gebruikmaking van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA, 2005). 1.4 Blauwalgen Algemeen De Europese Zwemwaterrichtlijn vraagt behalve om aandacht voor de bacteriële verontreiniging ook nadrukkelijk aandacht voor de risico s van cyanobacteriën. Cyanobacteriën worden in de volksmond Blauwalgen genoemd, om die reden zal in de verdergaande tekst dan ook gesproken worden over Blauwalgen, Ter ondersteuning bij het opstellen van het blauwalgendeel van een Zwemwaterprofiel is de Handreiking Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel opgesteld (DHV, 2007). De hierin voorgeschreven aanpak vindt plaats op basis van het stappenplan zoals weergegeven in figuur 1.2. Het aantal stappen is afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare informatie en het oordeel over de kans op toxische bloei. Voor locaties die nooit problemen kennen met blauwalgen is het profiel eenvoudig. Voor locaties waar een aanzienlijke kans bestaat op een toxische bloei, is het profiel uitgebreider. 4

6 Basale beschrijving Analyse toestandsvariabelen Aanwezigheidscheck gegevens cyanobacteriën Is informatie voldoende? ja nee Toestandsvariabelen alarmerend en/of onvoldoende? ja nee Inschatting kans op cyanobacteriën Cyanobacterie analyse Nadere beschrijving Inzi cht in oor zaken ja Is er een aanzienlijke kans op toxische bloei in komende vijf jaar? nee geen verdere actie Maatregelen - informatie naar publiek - maatregelen ter vermindering van de kans op toxische bloei en drijflagen Figuur 1.2. Monitoring Stappenplan uit de handreiking Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel. Uit het stappenplan blijkt dat er voor elk zwemwater een basale beschrijving van het systeem gegeven wordt. Vervolgens dient er een historisch databestand te worden aangemaakt. Zo n historisch databestand is noodzakelijk om een beoordeling te kunnen geven over de mogelijke proliferatie van toxische blauwalgen in de komende jaren. Een gedegen beoordeling kan alleen plaats vinden als er voldoende informatie beschikbaar is. Daarom is een stap ingebouwd waarin dit wordt beoordeeld. Bij onvoldoende beschikbare informatie kan op basis van de analyse van toestandsvariabelen een inschatting worden gemaakt van eventuele blauwalgen-bloeien in het verleden. Als uit deze analyse blijkt dat mogelijk dominantie van blauwalgen is opgetreden, dan dient een passende monitoring te worden uitgevoerd in het komende seizoen. Indien er voldoende informatie verzameld is volgt de uiteindelijke beoordeling. Het blauwalgendeel van het Zwemwaterprofiel is gereed als de beoordeling luidt dat er geen aanzienlijke kans op een toxische bloei is in de komende vijf jaar. Dit oordeel en de onderbouwing maken deel uit van het Zwemwaterprofiel. Wanneer echter op basis van de historische data-analyse blijkt de kans op een toxische bloei in de komende vijf jaar wel aanzienlijk is, dan dient een nadere beschrijving van het systeem te worden gemaakt. Een nadere beschrijving van het systeem waarin de zwemlocatie zich bevindt, heeft tot doel inzicht te geven in de mogelijke werking van het systeem met betrekking tot het ontstaan van toxische blauwalgen-bloeien. Dit betekent dat de achterliggende oorzaken/factoren worden beschreven die mogelijk leiden tot de bloei van toxische blauwalgen. De nadere beschrijving maakt het mogelijk een oordeel te vormen over de meest effectieve maatregelen om de kans op blauwalgenbloei te doen afnemen. In dit zwemwaterprofiel wordt bekeken of het nodig is om een uitgebreide blauwalgenrapportage op te stellen. Alleen de eerste stappen van de handreiking worst doorlopen wat uiteindelijk zal resulteren in één van de drie mogelijkheden: 1. er is voldoende informatie beschikbaar, er is geen probleem met blauwalgen, geen verdere actie nodig 2. er is voldoende informatie beschikbaar, problemen met blauwalgen zijn te verwachten, uitgebreide rapportage gewenst 3. er is onvoldoende informatie beschikbaar, monitoring gewenst 5

7 2 AANPAK Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de Handreiking voor het opstellen van Zwemwaterprofiel, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel en een blauwalgenrapportage worden hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol binnenwater uit het rapport KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Gezondheidsrisico s. In deze paragraaf wordt gemeld of er meldingen van gezondheidsklachten (zwemmersjeuk, botulisme, enz) zijn geweest en/of bloeien van blauwalgen. Blauwalgen. Hierin wordt ingegaan op het vóórkomen van blauwalgen in de voorgaande jaren. De eerste stappen van de handreiking Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel worden doorlopen. Er wordt gekeken of er voldoende gegevens beschikbaar zijn en, zo ja, dan wordt beoordeeld of er in de komende jaren een aanzienlijke kans bestaat op overlast als gevolg van overmatige blauwalgenbloei. Hoofdstuk 4 Historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste drie tot vijf jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Deze historische databestanden worden gebruikt om te zien of er een bepaalde trend zichtbaar is die wijst op: invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. De historische databestanden zijn deels gebaseerd op de huidige zwemwaterrichtlijn en bevatten dus de daarin opgenomen indicatoren van fecale verontreinigingen (thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen). Totaal bacteriën van de coligroep zijn niet meegenomen in deze analyse, omdat deze parameter geen duidelijke relatie heeft met fecale besmetting. De parameters behorende bij de nieuwe zwemwaterrichtlijn, intestinale enterococcen en Escherichia coli, zijn wanneer deze beschikbaar zijn eveneens geanalyseerd. Hoofdstuk 5 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen 6

8 en routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen. Hoofdstuk 6 ZWEMPROF Invullen richtgetallen. Na inventarisatie van bronnen en routes is met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Hoofdstuk 7 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 8 Aanbevelingen en maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. 7

9 3 GEBIEDSBESCHRIJVING STAVOREN SUDERSTRAND 3.1 Algemeen Het Suderstrand is gelegen aan het IJsselmeer ten zuiden van de uitmonding van het Johan Frisokanaal bij Stavoren. Tussen het watersysteem van het IJsselmeer en dat van het kanaal bevindt zich de Johan Friso sluis. Deze sluis is een drukke doorgang voor pleziervaart tussen het IJsselmeer en de Friese Meren. Johan Friso sluis Stavoren Johan Friso Kanaal Gemaal Hoogland Vuilwater inname station en dieselpomp Jachthaven Camping Sudermeer Marina Stavoren Buitenhaven Paviljoen De Potvis Suderstrand Kitesurf gebied Figuur 3.1. Overzicht van de omgeving (bron: Google Earth) Het totale oppervlak van het Suderstrand bedraagt circa twee hectare, waarvan het grootste gedeelte bestaat uit een ligweide. Het Suderstrand beschikt over een zandstrand van ongeveer 350 meter. Het strand is bereikbaar vanaf een ingang grenzend aan de parkeerplaats. De parkeerplaats biedt ruimte aan ruim 150 auto s. Honden zijn niet toegestaan op deze locatie, maar er komen wel honden op deze locatie. Tijdens het veldbezoek zijn geen honden waargenomen maar er zijn wel enkele uitwerpselen van honden geconstateerd. Op het Suderstrand staat Strandpaviljoen de Potvis, dit is een mediterraan restaurant die gedurende het gehele seizoen geopend is. Daarnaast bevinden zich Camping Suderstrand en Marina Stavoren Buitenhaven in de nabijheid van de zwemlocatie. Grenzend aan het Johan Frisokanaal en in het centrum van Stavoren ligt nog een aantal jachthavens. 8

10 Beheer Het Suderstrand bevindt zich in de provincie Friesland op het grondgebied van de gemeente Nijefurd. Rijkswaterstaat IJsselmeergebied is verantwoordelijk voor de zwemwaterkwaliteit van de IJsselmeerstranden en voert zelf het waterkwaliteitsonderzoek uit. De zonneweide op de locatie, het Paviljoen, de nabijgelegen camping en Jachthaven zijn eigendom van Skipsmaritiem BV. Het Suderstrand en de ligweide worden onderhouden door medewerkers van Skipsmaritiem. De sanitairvoorzieningen worden dagelijks schoongemaakt en tijdens het veldbezoek maken de sanitaire voorziening een goede indruk. Niet alle toiletten waren open, mogelijk omdat het die dag niet erg druk was. Faciliteiten Er zijn toiletten aanwezig bij de ingang van het Suderstrand. Er waren voorheen ook douches aanwezig, maar op dit moment wordt die ruimte gebruikt als opslag voor een surfschool. Echter op nog geen 200 meter lopen, in de buiten haven, kan gebruik worden gemaakt van muntdouches. Tegenover de ingang aan de rand van het IJsselmeer bevindt zich het strandpaviljoen de Potvis en in de directe nabijheid van het Sudderstrand bevind zich een grote jachthaven. Deze buitenhaven van Stavoren heeft 200 vaste ligplaatsen en nog eens ruimte voor 150 pasanten. Bij het havenkantoor bevindt zich een vuilwater inname station, een dieselpomp en een trailerhelling (figuur 3.1). Daarnaast ligt aan de andere kant van de dijk de camping Sudermeer. Er zijn erg weinig prullenbakken aanwezig op deze locatie. Tijdens het veldbezoek zijn er alleen drie zogenaamde kliko-bakken aanwezig aan de rand van het parkeerterrein welke overvol zijn. Ondanks het feit dat er erg weinig prullenbakken op het terrein aanwezig zijn is de ligweide wel erg schoon en het ziet er zeer goed onderhouden uit. De afvalbakken op het parkeerterrein zijn echter overvol en rondom de bakken ligt zwerfafval. Ook de afvalcontainers gelegen in de buitenhaven zijn ten tijde van het veldbezoek overvol met afval. Er zijn niet veel speeltoestellen aanwezig op het terrein. Er is een kleine kabelbaan aanwezig op de locatie, maar verder zijn er geen speeltoestellen voor kinderen. Er staan nog twee palen waar een volleybalnet kan worden opgehangen, maar verder zijn er ook geen sportfaciliteiten. Het terrein dient tevens als opslagplek voor catamarans, die in een rij tegen de struiken staan opgesteld. Er is wel een surfschool actief op deze locatie, die naast het geven van lessen ook materialen verhuurt. De school en de verhuur zijn enkel in de weekenden en bij mooi weer geopend. Verder zijn er geen verenigingen actief op deze locatie. Bezoekersaantal Op een drukke dag kunnen er wel 500 bezoekers gebruik maken van deze locatie. Stavoren is een drukke toeristische trekpleister en de vele jachthavens maken het een zeer geschikte locatie voor dagrecreatie. Het strand is het gehele jaar toegankelijk voor bezoekers en er is geen toezicht op de bezoekers op deze locatie. Gemiddeld komen er 500 bezoekers op deze locatie. Waterkwaliteitsbemonstering Het zwemwater nabij het Suderstrand wordt in het zwemseizoen een maal per twee weken bemonsterd door Rijkswaterstaat IJsselmeergebied. Bij het Suderstrand bevindt zich een monsterpunt (nummer 105). Hier wordt bemonsterd volgens het standaard parameterpakket, waarbij zowel bacteriologische en fysisch-chemische zwemwaterkwaliteit wordt gemeten. Dit zwemwater wordt niet bemonsterd op fecale streptococcen, Escherichia coli en intestinale enterococcen. Alleen indien blauwalgen worden gevonden wordt microcystine gemeten. Het monsternamepunt zoals weergegeven in figuur 3.3, ligt buiten de zwemzone. Met de coördinaten 52/52/19/03 noorderbreedte en 5/22/11/99 oostenbreedte ligt het monstername punt wel in de zwemzone (huidige coördinaten x; ; y:5.3702). 9

11 3.2 Hydromorfologie en ecologie Hydromorfologie Het Suderstrand maakt deel uit van het IJsselmeersysteem. De gemiddelde waterdiepte is 4,4 meter. Het gehanteerde zomerpeil in het IJsselmeer is 0,2 meter beneden NAP, en het winterpeil 0,4 meter beneden NAP. De stroming varieert en wordt sterk beïnvloed door de wind. Als gevolg van wind kan er bij de stranden door middel van op- en afwaaiing van de grote watermassa s een dynamisch peil ontstaan. Dergelijke lokale peilschommelingen kunnen variëren van enkele centimeters tot decimeters. Bovendien speelt wind een belangrijke rol in het voorkomen en de mobiliteit van drijflagen van blauwalgen. Ten noorden van de locatie mondt het Johan Friso kanaal uit in het IJsselmeer. Hier bevinden zich de Johan Friso sluis en het gemaal Hoogland. Ecologie Het Suderstrand ligt aan het IJsselmeer en bestaat uit klein een zandstrand met aangrenzend een grasweide. Het terrein is afgeschermd met struiken en bomen, die gebruikt worden als nest en voedselbron door verschillende kleinere zangvogels. Op deze locatie is een aantal kleine dijken en golfbrekers aanwezig die zijn opgebouwd uit zand en basaltblokken. Aan de randen van deze dijken groeit riet en een aantal verschillende waterplanten. Langs de oevers van de zwemlocatie groeit tevens op meerdere plekken een dikke rietkraag. Deze rietkragen zijn geschikt als beschutting voor (water)vogels. Er zijn meerdere watervogels, zoals ganzen en meerkoeten die gebruik maken van het aangrenzende water en de omliggende landerijen. Tijdens het veldbezoek werden er geen watervogels waargenomen op de locatie zelf, wel in de aangrenzende landerijen. De aangrenzende landerijen worden gebruikt voor melkveehouderij en bestaan uit bemeste graslanden. De bemeste graslanden liggen relatief laag en het peil is tevens aanzienlijk laag tijdens het veldbezoek. De watergangen van het achterliggende agrarisch gebied staan niet in direct contact met het water van het IJsselmeer, maar door kwel kan er wel uitwisseling plaats vinden van dit relatief nutriëntenrijke water uit het achterland met het water van het IJsselmeer. Het aangrenzende dijk lichaam wordt gebruikt als weide voor schapen. De zwemzone en het omliggende water liggen in het Natura 2000 gebied IJsselmeer (zie In een Natura 2000 gebied zijn aangewezen (vogel)soorten en/of habitattypen beschermd, voortvloeiend uit de Vogel- en Habitatrichtlijn. In dit N2000 gebied zijn de volgende vogelsoorten beschermd:. Brandgans, Bruine Kiekendief, Dwergmeeuw, Goudplevier, Kemphaan, Kleine zwaan, Kluut, Lepelaar, Nonnetje, Porseleinhoen, Reuzenstern, Roerdomp, Visdief, Zwarte Stern. Aalscholver, Bergeend, Bontbekplevier, Brilduiker, Fuut, Grauwe gans, Grote zaagbek, Grutto, Kleine Rietgans, Kolgans, Krakeend, Kuifeend, Meerkoet, Pijlstaart, Rietzanger, Slobeend, Smient, Snor, Tafeleend, Toendrarietgans, Toppereend, Wilde Eend, Wintertaling, Wulp. Kleine zilverreiger, Slechtval Goudplevier. Mogelijk maken deze vogels ook gebruik van de zwemlocatie. In onderstaande figuur is Natura 2000 gebied IJsselmeer aangegeven. 10

12 Figuur 3.2. Natura 2000 gebied IJsselmeer (bron: Riolering en afvalwaterzuivering De riolering van de aanwezige bebouwing heeft geen overstorten of regenwateruitlaat direct op het zwemwater van het Suderstrand. De rioleringsbeheerder van de gemeente Nijefurd geeft daarnaast aan dat er geen mogelijke verontreinigingsbronnen zijn in de nabijheid van het Suderstrand. De gemeente Nijefurd heeft een gemeentelijk rioleringsplan. 3.4 Begrenzing De begrenzing van de zwemwaterzone is vastgesteld aan de hand van het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. De zwemwaterzone is bepaald op basis van het protocol zwemwaterlocaties in binnenwater. Op deze locatie is geen drijflijn aanwezig en om die reden zal de begrenzing worden gehanteerd zoals staat weergegeven in figuur 3.3. Deze begrenzing omvat slechts een deel van het Suderstrand. Het deel ten noordwesten, recht tegenover de ingang is aangewezen als surfstrand maar wordt ook regelmatig gebruikt door zwemmers. De bezoekers en zwemmers maken ook gebruik van het deel ten zuidoosten van de begrensde zwemzone. De oppervlakte van de officiële zwemzone is vastgesteld op 6500 vierkante meter, uitgaande van een oeverlengte van 130 meter en een breedte van de zwemzone van 50 meter. De diepte ter hoogte van de buitengrens van de zwemzone bedraagt circa 2 meter. De gemiddelde diepte in de zwemzone bedraagt circa 1 meter. 11

13 Figuur 3.3. Meetpunt en de begrenzing van de zwemzone zijn aangegeven in rood (bron: Google Earth) 3.5 Gezondheidsrisico s Voor het zwemwater van het Suderstrand is in de laatste vijf jaar geen negatief zwemadvies gegeven. Er hebben zich geen gevallen van zwemmersjeuk en botulisme of overlast door blauwalgen voorgedaan. Bezoekers kunnen voor actuele informatie over de zwemwaterkwaliteit contact opnemen met de Zwemwatertelefoon van de provincie Friesland ( ). Informatie over de locatie is ook te vinden in de jaarlijkse zwemwaterfolder, of men kan teletekst, de website van provincie en Rijkswaterstaat (opvraagbaar) raadplegen. Meer informatie over gezondheidsklachten met betrekking tot zwemwater is te vinden op de website van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst ( 3.6 Blauwalgen De zwemwaterlocatie het Suderstrand in Stavoren is gelegen in het oppervlaktewater IJsselmeer. Voor dit oppervlaktewater (en dus ook voor de daarin gelegen zwemwaterlocaties) is de kans op proliferatie van blauwalgen beoordeeld in de rapportage Blauwalgenrapportage voor zwemwaterlocaties in rijkswateren (DHV/Grontmij, 2008). Daarbij is gebruik gemaakt van de Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel (DHV, 2007). Na analyse van beschikbare gegevens is geconcludeerd dat er een risico bestaat op toxische bloei van blauwalgen. Deze beoordeling is gebaseerd op de aanwezigheid van blauwalgengegevens, waaruit blijkt dat in de voorgaande jaren blauwalgen in normoverschrijdende hoeveelheden aanwezig zijn geweest. Er zal daarom een nadere beschrijving moeten plaatsvinden. 12

14 4 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA De analyse van de historische data is opgebouwd uit twee delen. Ten eerste is gekeken naar de normoverschrijdingen van de indicator organismen (thermotolerante bacteriën van de coligroep, fecale streptococcen, Escherichia coli en intestinale enterococcen) in jaren Hierna is beoordeeld of het zinvol is om een nadere analyse van de historische data uit te voren. In het tweede deel is (indien nodig) een data-analyse uitgevoerd met de bacteriologische data, in vergelijking met de klimatologische gegevens in die periode. Met het oog op de nieuwe normen zijn alleen de normoverschrijdingen en de historische data-analyse uitgevoerd met de thermotolerante bacteriën van de coligroep, fecale streptococcen, Escherichia coli en intestinale enterococcen. De concentraties van deze indicator organismen zijn bepaald met respectievelijk NEN 6570, NEN 6562, ISO en ISO In de jaren 2003 t/m 2007 heeft er op de locatie Suderstrand Stavoren geen overschrijding plaats gevonden van de norm voor thermotolerante bacteriën van de coligroep. Voor fecale streptococcen zijn geen gegevens bekend. Ook voor E-coli en Intestinale enterokokken zijn voor de locatie Suderstrand Stavoren geen gegevens beschikbaar. Thermotolerante bacteriën van de coligroep Thermotolerante bacteriën van de coligroep [kve/100ml] Thermotolerante bacteriën van de coligroep - norm SUDERSTRAND, STAVOREN- zoet 0 apr mei jun jul aug sep Figuur 4.2. Jaartrends van de thermotolerante bacteriën van de coligroep van 2003 t/m 2007 Tabel 4.1 geeft de klassebeoordeling van het zwemwater. De beoordeling is uitgevoerd op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn, dus thermotolerante bacteriën van de coligroep zijn hier beoordeeld als Escherischia coli. Bij afwezigheid van voldoende gegevens van de nieuwe parameters staat de nieuwe richtlijn dit toe. Op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn wordt de zwemwaterkwaliteit van het Suderstrand Stavoren voorlopig beoordeeld als uitstekend. 13

15 Tabel 4.1 Kwaliteitsklasse bepaling zwemwater en SUDERSTRAND, STAVOREN- zoet Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen aant waarn oordeel aant waarn oordeel Escherichia coli 0 nvt 0 nvt Intestinale enterococcen 0 nvt 0 nvt Thermotolerante bacteriën van de coligroep 44 Uitstekend 44 Uitstekend Fecale streptococcen 0 nvt 0 nvt Er zijn geen overschrijdingen of verhogingen geconstateerd in de jaren Het is niet nodig om te onderzoeken of er een relatie met weersomstandigheden aanwezig is. 14

16 5 POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES Op basis van de historische data, de gebiedsbeschrijving, gegevens van beheerders, een analyse van de plattegronden, internetbronnen en het veldbezoek kunnen voor de zwemwaterlocatie Stavoren Suderstrand een aantal mogelijke bronnen voor verontreiniging worden aangemerkt die de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden: (Water)vogels Tijdens het veldbezoek zijn er geen (water)vogels waargenomen op de locatie zelf maar wel in de directe omgeving. Het betreffen geen grote hoeveelheden maar de aanwezigheid van de dijklichamen en de rietbegroeiing nabij het strand maken de locatie geschikt voor permanente aanwezigheid van (water)vogels. Deze aanwezige vogels kunnen een bron van verontreiniging zijn. Honden Het strand is verboden voor honden. Tijdens het veldbezoek zijn geen honden op het strand waargenomen, wel op de dijk grenzend aan het badstrand. Op de dijk werden uitwerpselen van honden aangetroffen, maar deze vormen door de ruime afstand tot het water geen (directe) potentiële bron van verontreiniging. Er zijn ook uitwerpselen van honden op de ligweide aangetroffen en om die reden worden honden ook aangemerkt als potentiële bron van verontreiniging. Jachthaven en recreatievaart Stavoren heeft meerdere jachthavens en is een populaire locatie voor watersporters De buitenhaven met 200 vaste ligplaatsen en 150 pasanten plaatsen ligt op 200 meter afstand van het strand. Op drukke zeildagen zullen er zeker enkele honderden zeilboten en recreatievaartuigen actief zijn in de omgeving van het Suderstrand. Per 1 januari 2009 mag er door de recreatievaart niet meer op het oppervlaktewater geloosd worden, waarmee een deel van de potentiële verontreinig van recreatievaart wordt verminderd. Klassieke schepen mogen nog steeds lozen en ook andere verontreinigingen vanuit de recreatievaart blijven een potentiële verontreinigingsbron. Beroepsvaart De Johan Friso sluis is onderdeel van een belangrijke vaarroute die de verbinding vormt tussen het Prinses Magrietkanaal en het IJsselmeer. Deze vaarroute ligt in de nabijheid van het Suderstrand en de aanwezige beroepsvaart kan een potentiële bron van verontreiniging zijn voor deze locatie. Zwemmers en bezoekers Op een drukke dag komen er tussen de 500 bezoekers op deze locatie. Met slechts enkele toiletten bij de parkeerplaats kan het voorkomen dat deze sanitaire voorzieningen op drukke dagen niet voldoende capaciteit bieden Daarmee kunnen fecaliën van zwemmers en bezoekers ook een potentiële bron van verontreiniging zijn. Ook afval/zwerfvuil dat bezoekers achterlaten kunnen een potentiële bron van verontreiniging zijn. De surfers die gebruik maken van deze locatie worden ook als bezoekers en zwemmers gerekend en vormen daarom geen aparte potentiële bron van verontreiniging. 15

17 6 RICHTGETALLEN (ZWEMPROF) Met behulp van het spreadsheetmodel ZWEMPROF is een schatting gemaakt van de invloed die de verschillende bronnen kunnen hebben op de kwaliteit van het zwemwater. Het programma is gebaseerd op de nieuwe zwemwaterrichtlijn en dus op de nieuwe normen. Het programma geeft, op basis van de ingevoerde randvoorwaarden en mogelijke vervuilingsbronnen, een indicatie van de invloed van de verschillende bronnen op de zwemwaterkwaliteit. De basis hiervoor wordt gevormd door de berekende concentratie in het zwemwater (kve/100 ml) van intestinale enterococcen en Escherichia coli. In tabel 1.1 staan de nieuwe zwemwaternormen vermeld. In figuur 6.1 is de uitslag van ZWEMPROF voor de zwemzone van het Suderstrand Stavoren reeds gegeven. De toelichting op deze figuur staat in de volgende paragrafen vermeld en het invoerblad dat daaruit volgt is gegeven in bijlage 4. Figuur 6.1 Uitslag ZWEMPROF van de zwemzone van het Suderstrand Stavoren (Water)vogels Het Suderstrand is geschikt voor de permanente aanwezigheid van (water)vogels en de directe omgeving wordt door verschillende (water)vogels gebruikt als foerageergebied. Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 100 vogels in de zwemzone en gemiddeld 250 vogels in de directe omgeving. Op basis van deze aannames komt uit de analyse met ZWEMPROF dat deze vogels van geen invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Honden Het strand is verboden voor honden, en tijdens het veldbezoek zijn geen honden op het strand waargenomen maar er zijn wel uitwerpselen van honden op de ligweide aangetroffen. Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 2 honden per dag in de zwemzone en gemiddeld 10 honden per dag in de directe omgeving. Op basis van deze aannames komt uit de analyse van ZWEMPROF dat honden van geen invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Jachthavens en recreatievaart Stavoren heeft meerdere jachthavens en op drukke zeildagen zijn er honderden zeilboten actief in de omgeving van het Suderstrand. Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 500 zeilboten op een drukke dag en 250 zeilboten op een reguliere dag. Voor de jachthaven is voor de analyse met ZWEMPROF uitgegaan van 200 vaste ligplaatsen op circa 200 meter afstand van de zwemzone, en bij drukke dagen van 350 vaste ligplaatsen. Op basis van de bovenstaande aannames 16

18 komt uit de analyse met ZWEMPROF dat de jachthaven en de grote hoeveelheid recreatievaart geen invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Beroepsvaart Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 50 vaarbewegingen per dag en in drukke tijden gemiddeld 100 vaarbewegingen per dag voor de beroepsvaart. Op basis van deze aannam komt uit de analyse van ZWEMPROF dat de beroepsvaart als potentiële bron van verontreiniging geen invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit van deze locatie. Zwemmers en bezoekers Zwemmers en bezoekers vormen zelf ook een potentiële bron van verontreiniging. Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van een gemiddelde drukte van 500 bezoekers en een extreme drukte van 500 mensen in de zwemzone en de directe omgeving van de zwemzone. Op basis van deze aannames komt uit de analyse met ZWEMPROF dat de bezoekers en zwemmers bij gemiddelde drukte in de zwemzone en de directe omgeving van geen invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Uit de analyse van ZWEMPROF komt naar voren dat zwemmers en bezoekers op drukke dagen van geringe invloed zijn op de EC paramater en van wezenlijke invloed op de IE parameter. Zoals reeds eerder aangegeven, is bij de bovenstaande analyse gebruik gemaakt van het computermodel ZWEMPROF. De uitkomsten bij ZWEMPROF zijn erg afhankelijk van de ingevoerde hydrologische/morfologische parameters. Hierbij valt te denken aan waterdiepte, breedte en het verversingsdebiet. Indien het debiet afneemt, is de kans op een overschrijding groter en/of de nauwkeurigheid van de uitslag lager. 17

19 7 EVALUATIE EN CONCLUSIES Het Suderstrand is een relatief groot badstrand met een grote ligweide. De locatie is gratis toegankelijk. Het strand maakt een schone en goed onderhouden indruk. De sanitairvoorzieningen zijn gratis, schoon en zien er goed onderhouden uit. Het strand heeft ruim voldoende parkeergelegenheid. Op de locatie zelf zijn toiletten aanwezig en bij de nabij gelegen jachthaven zijn tevens douches beschikbaar. Langs de oprijlaan naar de parkeerplaats staat een informatiebord waarop staat aangegeven dat het hier een officiële zwemwaterlocatie betreft. Daarnaast staat er op het strand een informatiebord over de regel rond om het surfen op deze locatie. Honden zijn niet toegestaan, maar er worden wel uitwerpselen van honden waargenomen. Het Suderstrand ligt tegen de rand van het dorp Stavoren. Het dorp Stavoren is een drukke toeristische trekpleister en een erg populaire watersport bestemming. Er zijn meerdere jachthavens aanwezig in en rondom stavoren. Op 200 meter van het Suderstrand ligt de buitenhaven van Stavoren met 200 vaste ligplaatsen en 150 passantenplaatsen. Nabij het Suderstrand ligt de Johan Frisosluis, waar het Johan Frisokanaal over gaat in het IJsselmeer. Deze verbinding is een belangrijke vaarroute voor de recreatievaart en de beroepsvaart. Ook het IJsselmeer is een belangrijke vaarroute voor recreatievaart en beroepsvaart. Op het strand staat het strandpaviljoen de Potvis en in de zomer is er een surfschool actief. Verder staan er weinig speeltoestellen. Het Suderstrand bestaat uit een surfstrand en een zwemstrand, en er lopen meerdere kleinere golfbrekers vanaf het strand het water in. De golfbrekers zijn begroeid met riet, grassen, distels en andere ruigte begroeiing. Het strand wordt aan de achterkant begrensd door struiken en een lage bomenrij. Tegen de rand staan meerdere catamarans gestald. Op het Suderstrand hebben zich in de jaren 2003 tot en met 2007 geen verhoging of overschrijdingen van de norm voor thermotolerante bacteriën van de coligroep voor gedaan. Voor fecale streptococcen zijn geen gegevens voorhanden. Ook voor E-coli en Intestinale enterococcen zijn voor deze locatie geen gegevens beschikbaar. De zwemwaterkwaliteit van het Suderstrand wordt op basis van deze nieuwe zwemwaterrichtlijn beoordeeld als uitstekend voor wat betreft de thermotolerante bacteriën van de coligroep. Uit het veldbezoek, de historische data-analyse en de bestudering van kaarten van de omgeving van het Suderstrand is naar voren gekomen dat er meerdere potentiële bronnen te onderscheiden zijn: (Water)vogels Honden Recreatievaart Beroepsvaart Zwemmers / bezoekers Met behulp van het spreadsheet model ZWEMPROF is bekeken in hoeverre deze bronnen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. Uit de analyse met ZWEMPROF komt naar voren dat zwemmers en bezoekers op drukke dagen een geringe tot wezenlijke invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Op de gemiddelde dagen hebben de bezoekers en zwemmers geen invloed op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Voor wat betreft de andere bronnen komt uit de analyse met ZWEMPROF dat ze op dit moment geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Na analyse van beschikbare gegevens van het IJsselmeer is geconcludeerd dat er een risico bestaat op toxische bloei van blauwalgen. Deze beoordeling is gebaseerd op de aanwezigheid van blauwalgengegevens, waaruit blijkt dat in de voorgaande jaren blauwalgen in normoverschrijdende hoeveelheden aanwezig zijn geweest. Er zal daarom een nadere beschrijving moeten plaatsvinden. 18

20 8 AANBEVELINGEN EN MAATREGELEN In de analyse van de historische data is de zwemwaterkwaliteit van het Suderstrand in Stavoren beoordeeld als uitstekend. Uit de analyse van ZWEMPROF komt naar voren dat de zwemwaterkwaliteit van het Suderstrand in Stavoren beïnvloedt kan worden door de bezoekers en zwemmers. Uit de analyse met ZWEMPROF komt naar voren dat de bezoekers als potentiële bron van verontreiniging op drukke dagen van geringe tot wezenlijke invloed kunnen zijn op de zwemwaterkwaliteit voor deze locatie. Om de waterkwaliteit te behouden en problemen in de toekomst te voorkomen worden de volgende maatregelen aanbevolen: Beschikbaar stellen van voldoende sanitaire voorzieningen Het is belangrijk dat er op drukke dagen voldoende en schonen sanitaire voorzieningen beschikbaar zijn op deze locatie. Op deze manier kan de geringe en wezenlijke invloed van de bezoekers en zwemmers op drukke dagen eventueel beperkt worden. Tijdens het veldbezoek was dit niet het geval en het is daarom aan te bevelen alle toiletten toegankelijk te hebben, in ieder geval op drukke dagen en deze op regelmatige basis schoon te maken en te controleren. Beschikbaar stellen van voldoende afvalbakken Tijdens het veldbezoek waren er weinig afvalbakken aanwezig op deze locatie en de aanwezige afvalbakken waren overvol en er lag zwerfvuil omheen. Om de invloed van bezoekers en zwemmers op de drukke dagen te beperken is het aan te bevelen voldoende afvalbakken beschikbaar te stellen verspreid over het gehele strand. Informeren bezoekers en zwemmers Het is altijd belangrijk om de badgasten duidelijk te informeren over het gebruik van de zwemzone en te wijzen op het effect van hygiëne in de zwemzone. Het officiële informatiebord staat op dit moment langs de oprijlaan naar de parkeerplaats en daardoor lopen veel bezoekers deze informatie mis. Om alle bezoekers te kunnen voorzien van deze informatie is het aan te bevelen dit bord te verplaatsen naar de officiële ingang nabij de sanitaire voorzieningen. Aandacht voor begrenzing van de zwemzone en plaats meetpunt: Verplaatsen meetpunt, aanpassen van de begrenzing van de zwemzone De begrenzing van de zwemzone zoals aangegeven door Rijkswaterstaat, figuur 3.2, omvat slecht een deel van het Suderstrand. Het deel ten noordwesten, recht tegen over de ingang is aangewezen als surfstrand maar wordt ook regelmatig gebruikt door zwemmers. De bezoekers en zwemmers maken ook gebruik van het deel ten zuidoosten van de begrensde zwemzone. Vanwege de indeling en het gebruik van het strand is het aan te bevelen om de begrenzing aan te passen en ook het deel direct ten zuidoosten van de zwemzone te begrenzen. Het huidige meetpunt ligt volgens de coördinaten op het strand. Als de coördinaten 52/52/19/03 noorderbreedte en 5/22/11/99 oostenbreedte worden aangehouden ligt het meetpunt wel in de zwemzone (huidige coördinaten x: ; y:5.3702). Nadere analyse blauwalgen Na analyse van beschikbare gegevens is geconcludeerd dat er een risico bestaat op toxische bloei van blauwalgen. Deze beoordeling is gebaseerd op de aanwezigheid van blauwalgengegevens, waaruit blijkt dat in de voorgaande jaren blauwalgen in normoverschrijdende hoeveelheden aanwezig zijn geweest. Er zal daarom een nadere beschrijving moeten plaatsvinden. 19

21 9 LITERATUUR DHV, KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat, RIZA. Europese Unie, Richtlijn 2006/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. RIZA-Grontmij DHV, Handreiking Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel. Hulpmiddel voor het opstellen van het voor blauwalgen relevante deel van Zwemwaterprofielen. In opdracht van Rijkswaterstaat, RIZA. DHV/Grontmij, Blauwalgenrapportage voor zwemwaterlocaties in rijkswateren. In opdracht van Rijkswaterstaat, Waterdienst. Websites

22 BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Suderstrand Stavoren, 28 Juli 2008 Datum: 28 Juli 2008 Aanwezigen: Alie Alserda, DHV Noord Op maandag 28 juli 2008 is het veldbezoek uitgevoerd. Tijdens het veldbezoek is niet alleen de directe omgeving van de zwemwaterlocatie bekeken, maar ook het omliggende gebied om zo alle bronnen in kaart te brengen. Het Suderstrand ligt aan het IJsselmeer aan de rand van Stavoren. Stavoren is een belangrijke toeristische trekpleister in verband met de historische waarde van het dorp maar ook vooral vanwege de vele watersport mogelijkheden. Er zijn dan ook verschillende jachthavens in en rondom Stavoren. Vlak bij het strand ligt de buiten haven van Stavoren (foto E), en aan de andere kant van de dijk ligt teven een grote jachthaven. In het centrum van Stavoren is daarnaast nog een kleinere binnenhaven. Tijdens het veld bezoek zijn een groot deel van de ligplaatsen in de buitenhaven bezet en zijn er meerdere schepen aan het varen op het IJsselmeer Tijdens het veldbezoek is er tevens een zeilevenement gaande in de waterzone voor het dorp. Aan de rand van het Suderstrand staat het restaurant De Potvis (foto F), dit is een mediterraan restaurant, dat ook bruiloften en andere festiviteiten organiseert. Naast de Potvis organiseert ook Skipsmaritiem evenementen op en in de directe omgeving van het Suderstrand. Het Suderstrand bestaat uit een klein zandstrand en een grote ligweide. Het strand maakt een goed onderhouden indruk en er ligt nagenoeg geen zwerfvuil. Het strand wordt begrensd door struiken en dichte bossage. Tegen de rand staan meerdere catamarans gestald (foto J). Aan het begin van het strand staat een gebouw met sanitaire voorzieningen (foto C/D). Ten tijde van het veldbezoek is slecht een deel van de toiletten beschikbaar. De toiletten maken een relatief schone indruk. Voorheen waren er ook douches beschikbaar, maar ten tijde van het veldbezoek blijkt deze ruimte te worden gebruikt voor de opslag van surfmaterialen van een lokale surfschool en surfverhuur. De douches zijn wel beschikbaar als deze school en verhuur geopend zijn. De school en verhuur zijn alleen in het weekend en op drukke dagen geopend. Als deze douches niet geopend zijn kunnen bezoekers eventueel gebruik maken van de douches in de buitenhaven die zich op circa 200 meter lopen van het Suderstrand bevinden. Op de locatie zijn erg weinig afvalbakken aanwezig, enkel bij de ingang van het strand staan drie klikobakken, die ten tijde van het veldbezoek overvol zijn (foto I). Als gevolg hiervan ligt er rondom de afvalbakken erg veel zwerfvuil. Ook de grote afvalcontainers nabij de sanitaire voorziening van de buitenhaven zijn ten tijde van het veldbezoek overvol. Na navraag blijkt dat de containers nog geleegd moeten worden door de gemeente. Ondanks de geringe hoeveelheid afvalbakken maakt het strand een schone indruk en ligt er weinig zwerfvuil. Wel liggen er her en der uitwerpselen van vogels. Het IJsselmeer en het agrarische achterland zijn belangrijk als foerageer gebied voor verschillende (water)vogels. Het strand is gratis toegankelijk en honden en paarden zijn niet toegestaan. Tijdens het veldbezoek worden er geen honden op het strand waargenomen maar er worden wel uitwerpselen van honden geconstateerd. Op de locatie is een kleine kabelbaan en er zijn twee palen waaraan een net kan worden opgehangen maar verder zijn er geen speeltoestellen of andere sportieve voorzieningen aanwezig. Op drukke dagen komen er enkele duizenden bezoekers en op een gemiddelde dag enkele honderden. De oever van het strand bestaat uit zand wat geleidelijk over gaat in het gras van de ligweide. Het strand wordt door kleine dijken annex golfbrekers opgedeeld in drie delen. Het eerste deel vlakbij de ingang en het restaurant De Potvis is aangewezen als surfstrand. De andere twee delen zijn 21

23 aangewezen als officiële zwemzone. De stormbrekers bestaan uit zand en basaltblokken en zijn weelderig begroeid met riet en waterplanten (foto G). Ook op de oevers van het strand zijn op meerdere plekken begroeid met een dikke rietkraag (foto H). Ondanks dat het eerste deel van het strand geen officiële zwemstrand is wordt er wel veelvuldig door zwemmers gebruik van gemaakt. De rietkragen bieden een goede schuilplek voor (water)vogels. Het achterland van het Suderstrand bestaat voornamelijk uit grasland voor intensieve melkveehouderij. Daarnaast ligt er aan de andere kant van de dijk, tegen het dorp, de Sudercamping en de jachthaven Marina Stavoren. Ten noorden van het Suderstrand ligt de uitmonding van het Johan Frisokanaal bij Stavoren. Tussen het watersysteem van het IJsselmeer en dat van het kanaal bevindt zich de Johan Friso sluis. Deze sluis is een drukke doorgang voor pleziervaart tussen het IJsselmeer en de Friese Meren. Het water direct ten westen van het Suderstrand maakt deel uit van het Vogelrichtlijngebied IJsselmeer Er worden op de locatie zelf geen watervogels waargenomen, wel meerdere kleine zangvogels. In de directe omgeving van de zwemzone worden wel watervogels waargenomen, net als in het achterland. Ten tijde van het veldbezoek staan er enkele melkkoeien in de graslanden. Op de dijk grenzen aan het Suderstrand lopen enkele schapen. Bij de ingang van de parkeerplaats staat een informatiebord (foto A) die de bezoekers informeert over deze zwemwaterlocatie, daarnaast staat er op het strand zelf nog een informatiebord voor kitesurfers (foto B). Er is geen direct toezicht aanwezig op het Suderstrand, en de dichtstbijzijnde EHBO post bevind zich in het haven kantoor bij de ingang van de Marina Stavoren buitenhaven. 22

24 A B C D E F 23

25 G H I J Foto A tm J genomen tijdens het veldbezoek 24

26 BIJLAGE 2 Betrokken organisaties Terreinbeheerder SkipsMaritiem, Marina Stavoren en Camping Súdermeer Middelweg ET Stavoren telefoon: info@skipsmaritiem.nl Waterbeheerder Rijkswaterstaat IJselmeergebied de heer Ton de Vrieze Postbus AP Lelystad telefoon: ton.de.vrieze@rws.nl Waterbeheerder achterliggend gebied Wetterskip Fryslân M. de Vries Postbus AA Leeuwarden telefoon: mdevries2@wetterskipfryslan.nl Rioleringsbeheerder Gemeente Nijefurd Afdeling Beheer en Onderhoud & Infra Merk CL Workum Jachthaven Marina Stavoren Buitenhaven Suderstrand HP Stavoren telefoon: info@skipsmaritiem.nl Provincie Provincie Friesland Afdeling Omgevingsvergunningen en Toezicht Snekertrekweg AD Leeuwarden telefoon:

27 BIJLAGE 3 Protocol voor begrenzing van zwemwater (binnenwater) 1. Is de locatie op een diepte van circa 1.50 m optisch afgebakend? nee 5. Bepaal de grenzen van het zwemstrand ja 2. Zijn er locatiespecifieke problemen? nee ja 3. Controleer de locatiespecifieke richtlijnen *, pas deze toe indien relevant 4. De zwemwaterzone is het gebied binnen de afscheiding 6. Markeer de punten waar de grenzen van het zwemstrand de waterlijn raken 7. Is het water 50 m uit de oever minder dan 1,50 m diep? ja nee 8. Is er sprake van een gevaarlijke functie binnen 50 m van de oever? nee ja 10. Is er sprake van een gevaarlijke functie voordat een diepte van 1,5 m wordt bereikt? ja nee 9. Markeer punten op 50 m vanaf de waterlijn 11. Markeer punten op een diepte van 1,50 m 12. Markeer punten op 50 m. vanaf de gevaarlijke zone 13. Verbind de punten in het water met een rechte lijn 14. Zijn er locatiespecifieke problemen? ja = Vraag = Actie Zwemwaterzone = nee 15. Controleer de locatiespecifieke richtlijnen *, pas deze indien relevant toe 16. De zwemwaterzone is het gebied binnen de twee punten op het zwemstrand en de twee punten in het water * Zie beschrijving op bladzijde 22 26