ZWEMWATERPROFIEL DEN HAAG KIJKDUIN

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL DEN HAAG KIJKDUIN

2 Colofon Titel: Uitgegeven door: Opgesteld door: Betrokken provincie: Dagelijks beheerder / Exploitant zwemwaterlocatie: Status: Den Haag Kijkduin Rijkswaterstaat Zee & Delta ARCADIS/H2Oké Water & gezondheid Advies Provincie Zuid-Holland Gemeente Den Haag Definitief Datum: 12 april 2016 BWID-code: Donar-code: NLBW95_KIJKDBSD KIJKDBSD Disclaimer Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit zwemwaterprofiel. Het zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Rijkswaterstaat aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Beschrijving zwemwaterlocatie Kenmerken Zwemzone Beheer Potentiële bronnen van verontreiniging Kans op bloei blauwalgen Gezondheidsrisico s Beoordeling Zwemwaterkwaliteit Aanbevelingen voor maatregelen... 8 Bronvermelding

4 1 Inleiding Voor elke zwemwaterlocatie wordt op grond van de Zwemwaterrichtlijn een zwemwaterprofiel opgesteld. Voor u ligt het zwemwaterprofiel Den Haag Kijkduin. De Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is in 2006 vastgesteld met als doel het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. De richtlijn bevat bepalingen met betrekking tot de monitoring, de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) en het informeren van zwemmerspubliek en de Europese Commissie over de zwemwaterkwaliteit. Voor elke zwemwaterlocatie moet een zwemwaterprofiel worden opgesteld. Het beheer moet erop gericht zijn om minimaal een aanvaardbare zwemwaterkwaliteit te bereiken en om te streven naar een goede zwemwaterkwaliteit. In het zwemwaterprofiel worden de kenmerken van de zwemwaterlocatie beschreven. Er wordt ingegaan op mogelijke gezondheidsrisico s voor de zwemmers en de oorzaken daarvan. Het zwemwaterprofiel vormt de basis voor communicatie tussen de betrokken partijen over te treffen beheersmaatregelen. Uit het zwemwaterprofiel kan blijken dat aanvullend onderzoek nodig is om adequate beheersmaatregelen te kunnen treffen. Het zwemwaterprofiel is tevens bedoeld voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwaterlocatie en de genomen beheersmaatregelen naar de geïnteresseerde burger. 2 Beschrijving zwemwaterlocatie 2.1 Kenmerken Den Haag Kijkduin is een kustlocatie aan de Noordzee in de gemeente Den Haag. Het betreft een zoutwaterlocatie. Het strand heeft meerdere opgangen, die zijn genummerd van 1 t/m 8 volgens lokale bebording. Op de luchtfoto (figuur 2.1) zijn de belangrijkste kenmerken en mogelijke bronnen van verontreiniging van de locatie weergegeven. Het gebied wordt aan de zuidzijde begrensd door de Zandmotor. Aan de noordzijde grenst het strand aan zwemwaterlocatie Scheveningen Zuid. De zeewering wordt gevormd door duinen, die recent zijn versterkt door het Hoogheemraadschap van Delfland. Achter de duinen liggen verschillende Haagse woonwijken. In 2011 is er zand opgespoten ten zuiden van de zwemwaterlocatie. De zandvlakte is ruim twee kilometer breed en loopt 1 kilometer de zee in. Dit project, de Zandmotor ( zorgt ervoor dat herhaaldelijke verstoring van de zeebodem voorkomen wordt. Het opgebrachte zand wordt namelijk door de zee vanzelf verspreid langs de Nederlandse kust, waardoor periodiek opbrengen van zand niet meer nodig is. In het verleden golden hier zwemverboden, maar die behoren inmiddels tot het verleden. De Zandmotor zal de komende jaren slinken en het zand zal zich steeds verder verspreiden over de Zuid-Hollandse kust. Het strand van Den Haag Kijkduin wordt iedere ochtend gereinigd door een ploeg van de gemeente. Zij legen prullenbakken en maken het strand schoon met beach-cleaners. Er staan prullenbakken op het strand en grote containers bij de opgangen. Badgasten kunnen gebruik maken van de sanitaire voorzieningen in de strandpaviljoens. Dit zijn er een tiental verspreid over het strand, nabij de strandopgangen, en zijn allemaal aangesloten op de riolering. Voor watersporters zijn speciale zones aangemerkt die zijn gemarkeerd met borden op het strand. In die zones zijn watersporten toegestaan, elders op het strand is dat verboden. Door het opspuiten van zand zijn oude, stenen pieren deels onder het zand verdwenen. Deze worden gemarkeerd door borden op het strand. Honden en paarden zijn tussen 15 mei en 1 oktober verboden van 10:00 tot 19:00. Er geldt een opruimingsverplichting voor poep. Het strand wordt bewaakt door de KNRM tussen 15 en 15 september. Het gehele strand is bewaakt. Er wordt gewerkt met vlaggen, die eventueel gevaar aangeven. Verklarende informatie, evenals de overige regels op het strand, zijn terug te vinden op de blauwe zwemwaterborden. Deze staan bij iedere opgang. Op een gemiddelde mooie dag komen zo n mensen op het strand. Op drukke dagen kan dit oplopen tot ongeveer Er 4

5 worden kleinschalige evenementen op het strand georganiseerd, zoals een obstacle run en beachvolleybal. In bijlage 1 zijn foto s van de locatie en een verslag van het veldbezoek in zwemseizoen 2015 opgenomen. Duindorp Noordzee Zwemlocatie Scheveningen Zuid Zwemlocatie Den Haag Kijkduin Strandopgangen Kijkduin Zandmotor Den Haag Figuur 2.1. Overzicht zwemwaterlocatie Den Haag Kijkduin 2.2 Zwemzone De zwemzone is weergegeven in figuur 2.2. De achtergronden van de afbakening van de zwemzone zijn beschreven in het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (RHDHV, 2012). De zwemzones zijn niet afgebakend. Ook is er geen gemarkeerde, beveiligde zwemzone. De zwemzone is in 2015 aangepast. Door deze aanpassing laat Rijkswaterstaat de zwemzones op elkaar aansluiten. Waar in het verleden slechts de drukst bezochte gedeeltes werden gedekt door de zwemzone, zijn deze nu dekkend voor de hele kustlijn (mits geschikt als zwemlocatie). 5

6 Figuur 2.2. Zwemzone en ligging meetpunt 2.3 Beheer Zwemlocatie Den Haag Kijkduin behoort tot de gemeente Den Haag en bevindt zich in de provincie Zuid-Holland. De provincie is verantwoordelijk voor de aanwijzing van zwemwaterlocaties. Op de zwemwaterlocaties draagt de provincie zorg voor de veiligheid en gezondheid van de zwemmers. De provincie voert hiertoe periodiek het onderzoek naar de fysieke veiligheid uit. De Omgevingsdienst Midden-Holland voert een aantal taken rondom gezondheid uit namens de provincie. Rijkswaterstaat Zee & Delta is waterbeheerder van de zwemwaterlocatie Den Haag Kijkduin. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit, licht de provincie hierover in en adviseert, zodat de provincie het publiek kan informeren over eventuele gezondheidsrisico s. De provincie kan een waarschuwing of een negatief zwemadvies afgeven of zelfs een zwemverbod instellen. Indien de zwemwaterkwaliteit niet aan de vereisten van de Zwemwaterrichtlijn voldoet, neemt Rijkswaterstaat het initiatief om samen met de andere betrokken partijen na te gaan hoe de zwemwaterkwaliteit verbeterd kan worden. Gemeente Den Haag zorgt voor het dagelijks beheer van de zwemwaterlocatie. Het openbare sanitair wordt dagelijks gereinigd, ook worden prullenbakken dagelijks geleegd. Indien het nodig is ruimt de beheerder zwerfvuil op. De paviljoenhouders zorgen dagelijks voor de hygiëne van hun eigen sanitaire voorzieningen. 2.4 Potentiële bronnen van verontreiniging De Zwemwaterrichtlijn schrijft voor dat het zwemwater gecontroleerd dient te worden op de aanwezigheid van bacteriën die afkomstig zijn van feces (uitwerpselen) van mens en dier. Op basis van de gebiedsbeschrijving, het veldbezoek, de analyse van historische data, kaartmateriaal en de informatie van de waterkwaliteitsbeheerder en locatiebeheerder is de volgende lijst met alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes voor fecale verontreiniging op de locatie Den Haag Kijkduin. 6

7 Tabel 2.1. Potentiële bron Potentiële bronnen Den Haag Kijkduin Beschrijving Bezoekers Op mooie dagen bezoeken gemiddeld bezoekers per dag de zwemwaterlocatie, op drukke dagen komen er maximaal bezoekers. De strandpaviljoens (+/- 10) beschikken over sanitaire voorzieningen voor badgasten. Deze zijn aangesloten op riolering. Huisdieren Honden en paarden zijn tussen 15 mei en 1 oktober tussen 10:00-19:00 verboden op het strand. Er is geen hondenpoep op het strand aangetroffen. Er is een gemeentelijke opruimplicht voor hondenuitwerpselen. Watervogels Er zijn tijdens het veldbezoek slechts enkele meeuwen waargenomen op het strand. Volgens de beheerder komen meeuwen nauwelijks op het strand. Recreatievaart Dagelijks maken gemiddeld 50 recreatievaartuigen gebruik van de het water in de kustzone. Op drukke dagen kunnen dit er 150 zijn. De jachthaven van Scheveningen is nabij, waar veel pleziervaart gebruik van maakt. Beroepsvaart Er lopen vaarroutes voor beroepsvaart ver uit de kust. De haven van Rotterdam is nabij, waardoor er altijd wel schepen aan de horizon zijn. De afstand wordt geschat op 800 tot 1000 meter. Verder zijn er enkele vissersboten (+/- 10) die dagelijks voor de kust vissen. Haven De haven van Rotterdam ligt ten zuiden van de zwemwaterlocatie. De Nieuwe Waterweg, die de Noordzee met de haven verbindt, mondt 12,5 kilometer ten zuiden van de zwemwaterlocatie in de Noordzee. De haven van Scheveningen mondt 4 kilometer ten noorden uit in de Noordzee. Hier bevinden zich ook riooloverstorten. 2.5 Kans op bloei blauwalgen Behalve een controle op fecale verontreinigingen schrijft de Zwemwaterrichtlijn ook voor dat in het zwemwaterprofiel een beoordeling plaatsvindt van de mogelijke bloei van blauwalgen. Den Haag Kijkduin is een zoutwaterlocatie langs de Nederlandse kust. Blauwalgen komen in de Nederlandse kustwateren niet tot overmatige bloei en vormen daarom geen gezondheidsrisico. 3 Gezondheidsrisico s 3.1 Beoordeling Volgens de Zwemwaterrichtlijn wordt de kwaliteit van het zwemwater gecontroleerd aan de hand van de parameters Escherichia coli (E. coli) en intestinale enterococcen. Beide typen bacteriën zijn afkomstig van feces (uitwerpselen) van mens en dier en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën en virussen die voornamelijk maag- en darmklachten kunnen veroorzaken. Op basis van de (langdurige) concentraties fecale bacteriën wordt volgens de Zwemwaterrichtlijn onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. In tabel 3.1 zijn de indeling en de bijbehorende grenzen voor uitstekende, goede en aanvaardbare kwaliteit weergegeven. Als een zwemwaterlocatie niet in deze 3 klassen zit, wordt deze beoordeeld als slecht. Daarnaast wordt de zwemwaterkwaliteit ook gedurende het badseizoen beoordeeld. Na elke afzonderlijke meting wordt getoetst aan de signaalwaarden (tabel 3.1). Een overschrijding van een signaalwaarde is aanleiding tot extra onderzoek. Mede op basis van het extra onderzoek kan de provincie besluiten (tijdelijk) een negatief zwemadvies in te stellen. 7

8 Tabel 3.1 Parameter intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) Normen voor zwemwaterkwaliteitsklassen voor kust- en overgangswateren Uitstekende kwaliteit* Goede kwaliteit* Aanvaardbare kwaliteit** Signaalwaarde * gebaseerd op een 95-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar ** gebaseerd op een 90-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar 3.2 Zwemwaterkwaliteit Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit gedurende het badseizoen dat loopt van 1 mei tot 1 oktober. In het geval van slechte of aanvaardbare zwemwaterkwaliteit wordt tweewekelijks gemeten, in geval van goede of uitstekende zwemwaterkwaliteit vierwekelijks. Bij de controles worden de concentraties E. coli en intestinale enterococcen gemeten. Daarnaast worden bijzonderheden zoals schuimvorming, stank, de aanwezigheid van afval, dode vissen of vogels en het aantal dieren (honden, paarden) in het water genoteerd. De ligging van het meetpunt voor Den Haag Kijkduin is weergegeven in figuur 2.2. Het meetpunt ligt op de locatie waar de meeste zwemmers zijn (vastgesteld in rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee, RHDHV, 2012). Op basis van de metingen in de periode is de locatie beoordeeld als uitstekend. Dit volgt uit afzonderlijke beoordelingen uitstekend voor Escherichia coli en voor intestinale enterococcen. Tabel 3.2 Kwaliteitsklasse Den Haag Kijkduin Parameter intestinale enterococcen Escherichia coli Kwaliteitsklasse Uitstekend Uitstekend Voor intestinale enterococcen en E. coli zijn er geen overschrijdingen van de signaalwaarde gemeten in de zwemseizoenen van De invloed van potentiele bronnen zoals benoemd in sectie 2.4 is beperkt. 4 Aanbevelingen voor maatregelen De zwemwaterkwaliteit bij Den Haag Kijkduin is als uitstekend beoordeeld. Op grond van de Zwemwaterrichtlijn zijn geen maatregelen nodig ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit. Wel worden maatregelen aanbevolen gericht op goed (kwaliteit)beheer: - Voortzetten handhaving honden- en paardenverbod gedurende het zwemseizoen. - Handhaving opruimplicht van honden- en paardenpoep gedurende het zwemseizoen. 8

9 Bronvermelding Royal HaskoningDHV (2012). Optimalisatie van de zwemzones Noordzee: Mogelijkheden om bestaande meetpunten voor zwemwaterkwaliteit breder te benutten. Projectnummer 9X

10 BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Datum: 19 augustus 2015 Aanwezigen: Johan Molenkamp (Gemeente Den Haag) Sjors Beijer (ARCADIS, verslag) Zwemlocatie Den Haag Kijkduin bestaat uit verschillende opgangen, genummerd 1 t/m 8 volgens lokale bebording. Bij iedere opgang staat het blauwe zwemwaterbord. Het strand wordt aan de zuidzijde begrensd door de Zandmotor en aan de noordzijde door zwemwaterlocatie Scheveningen Zuid. Ten tijde van het veldbezoek was het 20 graden Celsius met helder weer. Er waren slechts enkele strandgangers in het water. Wel waren er diverse wandelaars op het strand en zaten er veel bezoekers in de verscheidene strandpaviljoens en vakantiehuisjes. Het hele strand is netjes en er staan afvalbakken. Op drukke plekken bij paviljoens zijn extra afvalbakken geplaatst. Het strand wordt dagelijks bijgehouden (beach-cleaners). Op het moment van het veldbezoek waren er verschillende wandelaars met honden op het strand. Ook waren er enkele meeuwen op het strand. Er werd geen hondenpoep aangetroffen, wel feces van meeuwen. Bezoekers kunnen voor sanitaire voorzieningen terecht de strandpaviljoens. Deze paviljoens zijn aangesloten op het rioolnetwerk of hebben een eigen septic tank. Er zijn, naast de drainage van het fietspad in de duinen, geen afvoeren vanuit de duinen richting het strand. Hemelwater vanaf de parkeerplaats wordt via straatkolken afgekoppeld. De Zandmotor is gerealiseerd in Tijdens dit project is zand van 10 km uit de kust opgespoten in de vorm van een haak. Deze haak is 2 kilometer breed en loopt 1 kilometer de zee in. Op dit schiereiland is een soort lagune ontstaan. In het verleden ontstonden hier gevaarlijke stromingen en was zwemmen verboden, maar door de erosie en suppletie van zand die inmiddels is opgetreden is het gevaar geweken en het verbod opgeheven. Het idee achter de Zandmotor is dat het opgespoten zand zich op natuurlijke wijze langs de Zuid Hollandse kust zal verplaatsen, waardoor periodiek zand opspuiten niet meer nodig is en de belasting op de zeebodem/natuur minder wordt. Het gebied van de Zandmotor ligt relatief afgelegen en wordt met name gebruikt door naturisten. Ook loopt er een wandelroute over de Zandmotor. Aanvullende informatie staat op lokale bebording. De strandwacht wordt bemand door vrijwilligers van de KNRM. Zij zijn aanwezig van 15 mei tot 15 september. Johan Molenkamp, verantwoordelijk voor het strand (zuidelijk deel, ten zuiden van haven Scheveningen) vanuit de Gemeente Den Haag, schat het aantal bezoekers op een doorsnee mooie dag op ongeveer tot maximaal bezoekers op drukke dagen. Hij ervaart geen overlast van watervogels, omdat deze op het strand beperkt zijn tot enkele meeuwen. Er komen dagelijks mensen met honden en af en toe ruiters. Deze zijn tussen 15 mei en 15 oktober alleen s ochtends vroegen s avonds laat toegestaan (voor 10:00, na 19:00). De strandpaviljoens organiseren af en toe een evenement, maar blijven daarmee binnen hun eigen voorziening. Daarnaast zijn er kleinere evenementen op het strand, zoals een obstacle run en beachvolleybal. Bij iedere strandopgang staat een blauw zwemwaterbord. Daarop zijn de regels weergeven en is de zwemwaterkwaliteit aangeduid. Die is voor deze locatie sinds 2009 jaarlijks als uitstekend beoordeeld. 10

11 Blauw bord bij strandopgang 3A Impressie vanaf het duin Strandwachtpost KNRM Politiepost op het strand Impressie strand Openbare toiletgebouwen 11