ZWEMWATERPROFIEL KENNEMERSTRAND

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL KENNEMERSTRAND Rijkswaterstaat Zee en Delta Februari 2014

2 Colofon Titel: Verantwoordelijke organisatie: Oorspronkelijke versie (2008) uitgevoerd door: Actualisatie door: Opdrachtgever: Opmaak: Zwemwaterprofiel Kennemerstrand Rijkswaterstaat Zee en Delta Grontmij / DHV RPS / Tauw / KWR Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Grontmij / DHV Datum actualisatie: Februari 2014 Status: BWID-code zwemwaterlocatie: Donar-code zwemwaterlocatie: Definitief (R118/NC ) NLBW95_KENNMBSD KENNMBSD OSWOP-code zwemwaterlocatie: 4506 Numind-code zwemwaterlocatie: Disclaimer Dit zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. RWS aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit onderzoek. RWS aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 1

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL Zwemwaterprofiel Kwaliteitklassen en normen Routekaart zwemwaterprofiel AANPAK GEBIEDSBESCHRIJVING KENNEMERSTRAND Algemeen Hydromorfologie en ecologie Riolering en afvalwaterzuivering Begrenzing Gezondheidsrisico s ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA Bacteriële parameters Historische data-analyse in relatie tot weersomstandigheden POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES BRONNENANALYSE EVALUATIE EN CONCLUSIES Zwemwaterkwaliteit Bronnenanalyse AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN LITERATUUR BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 Verslag veldbezoek Betrokken organisaties 2

4 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL De Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een proactief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie moet worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is een verplichting volgens de zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Een zwemwaterprofiel is bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen) zoals die in de richtlijn gedefinieerd zijn. In dit zwemwaterprofiel wordt ook aandacht besteed aan eventuele overige gezondheidsrisico s. 1.2 Kwaliteitsklassen en normen In de Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen, die vastgesteld worden aan de hand van de concentraties intestinale enterococcen en Escherichia coli (E.coli). Beide typen bacteriën (micro-organismen) zijn afkomstig van feces van mensen en dieren en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor een grotere groep van ziekteverwekkende fecale bacteriën en kunnen leiden tot voornamelijk maag- en darmklachten. De indeling van kwaliteitsklassen is toegelicht in tabel 1.1. Tabel 1.1. Parameter Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoute kustwateren en overgangswateren wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli. Uitstekende Goede kwaliteit * kwaliteit * Intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel Aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethoden voor de analyse ISO of ISO ISO of ISO De beoordeling van elke zwemwaterlocatie en de indeling in de kwaliteitsklassen vindt plaats op basis van de metingen zoals die 4 jaar voorafgaand aan het moment van beoordelen verzameld zijn. Naast deze Europese beoordeling hanteert Nederland ook signaalwaarden voor het beoordelen van afzonderlijke metingen gedurende het badseizoen (tabel 1.2). Indien op een zwemwaterlocatie concentratie van E.coli hoger is dan 1800 kve/100 ml en/of de concentratie intestinale enterococcen 3

5 Evalueren? Actieprogramma hoger is dan 400 kve/100 ml wordt een extra monster genomen. Als dit extra monster bevestigt dat er sprake is van overschrijding van de signaalwaarde, wordt tijdelijk een negatief zwemadvies ingesteld. Zodra uit nieuw genomen monsters blijkt dat de signaalwaarde niet langer wordt overschreden, wordt het negatief zwemadvies weer ingetrokken. Tabel 1.2. Signaalwaarden voor intestinale enterococcen en Escherichia coli. Parameter Signaalwaarde Referentiemethoden voor de analyse Intestinale ISO of ISO enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) 1800 ISO of ISO Routekaart zwemwaterprofiel Sinds 2005 is een algemeen protocol voorhanden voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Hierin is een routekaart opgenomen (zie figuur 1.1) die voor het opstellen van de zwemwaterprofielen wordt gebruikt. De aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen van fecale verontreiniging, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie Veldbezoek Historische waterkwaliteit Lijst: bronnen routes Meetprogramma Richtgetallen Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Figuur 1.1. Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel. In 2008 is voor het eerst een zwemwaterprofiel opgesteld voor het Kennemerstrand met gebruikmaking van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS- RIZA, 2005). In 2013 hebben RPS, Tauw en KWR het zwemwaterprofiel geactualiseerd en de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). 4

6 2 AANPAK Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de Handreiking voor het opstellen van het Zwemwaterprofiel, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel wordt hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol Noordzee uit het rapport KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Bij de actualisatie in is de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). Gezondheidsrisico s. In deze paragraaf wordt beschreven of er meldingen van gezondheidsklachten zijn geweest. Hoofdstuk 4 Analyse van historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste vier jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Conform de Europese Zwemwaterrichtlijn zijn de parameters intestinale enterococcen en Escherichia coli geanalyseerd. Een nadere analyse wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is geweest van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer er een overschrijding is van de signaalwaarden. In een nadere analyse wordt gekeken naar: de invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. Hoofdstuk 5 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden 5

7 meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen. Hoofdstuk 6 Bronnenanalyse Indien de waterkwaliteit over de jaren niet als uitstekend of goed te beoordelen is, of wanneer er overschrijdingen zijn van de signaalwaarden, zijn de potentiële verontreinigingsbronnen nader geanalyseerd met behulp van het eenvoudige spreadsheetmodel ZWEMPROF. Hiermee wordt geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Bij een uitstekende of goede beoordeling van de zwemwaterkwaliteit zijn de conclusies uit de ZWEMPROF-modellering van de vorige versie van dit zwemwaterprofiel vermeld. Dit is het geval voor het Kennemerstrand. Hoofdstuk 7 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 8 Aanbevelingen voor maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd, bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. Eventueel worden preventieve maatregelen genoemd om de huidige goede situatie in stand te houden. 6

8 3 GEBIEDSBESCHRIJVING KENNEMERSTRAND 3.1 Algemeen De zwemwaterlocatie Kennemerstrand ligt aan de Noordzee ter hoogte van IJmuiden tussen de zuidpier van de IJmondhaven en Bloemendaal aan Zee. Het noordelijke deel van het strand staat ook wel bekend als het IJmuiderstrand en het zuidelijke deel als de IJmuiderslag. Het strand aan de zuidkant van de monding (IJmuiden Kleine Strand) is geen onderdeel van de zwemwaterlocatie Kennemerstrand, hiervoor is een apart zwemwaterprofiel opgesteld. Aan de westkant van de zwemwaterlocatie ligt het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. In dit gebied ligt onder andere het Kennemermeer. In de monding van het Noordzeekanaal ligt de zeejachthaven Seaport Marina, dat ongeveer 650 ligplaatsen voor verschillende vaartuigen heeft. Tevens ligt in de monding een aantal industriële havens. In figuur 3.1 is de omgeving van de zwemlocatie weergegeven. In bijlage 1 is een verslag opgenomen van het veldbezoek (augustus 2013) inclusief foto s van de zwemwaterlocatie. Noordzee Tata Steel IJmondhaven IJmuiden Kleine Strand IJmuiden Kennemermeer IJmuiderslag Duinmeer Figuur 3.1. Bloemendaal aan Zee Overzicht van de omgeving van het Kennemerstrand Indeling zwemwaterlocatie Het Kennemerstrand is opgedeeld in activiteiten- en recreatiezones om het gebruik van het strand in goede banen te leiden, zie figuur 3.2. Zone 1 en 3 zijn aangemerkt als activiteitenstrand, hier zijn activiteiten zoals windsurfen, kitesurfen, vliegeren, strandzeilen en blokarten (alleen zone 3) toegestaan. Zone 2 en 4 betreffen recreatiestrand voor zwemmen en zonnen. Het strand in zone 3 en 4 mag jaarrond door honden en paarden betreden worden. In zone 1 en 2 zijn honden in de periode 1 april t/m 1 oktober niet toegestaan. 7

9 Figuur 3.2. Indeling recreatiezones op het Kennemerstrand De bezoekers worden middels informatieborden geattendeerd op de regels en gevaren op de zwemlocatie. De IJmuider Reddingsbrigade houdt toezicht op de aanwezige recreanten en verleent tevens eerste hulp bij ongelukken. Tijdens een drukke zomerdag beschikt de reddingsbrigade over twee extra mobiele posten. Beheer Gemeente Velsen is verantwoordelijkheid voor de staat van het strand en de openbare voorzieningen die er zijn. Provincie Noord-Holland is toezichthouder op de zwemwaterkwaliteit. De verantwoordelijkheid voor de waterkwaliteit langs het Kennemerstrand is in handen van Rijkswaterstaat Zee en Delta. Het Hoogheemraadschap van Rijnland is beheerder van de duinen en de waterkwaliteit en -kwantiteit van het (stedelijk) oppervlaktewater in de gemeente Velsen. De contactgegevens van de betrokken organisaties zijn opgenomen in bijlage 2. Faciliteiten Het Kennemerstrand biedt de bezoekers veel faciliteiten. Naast de vaste horecagelegenheden kunnen strandgasten ook terecht bij verschillende mobiele verkooppunten. De vier paviljoens die zich langs het strand bevinden, zijn het gehele jaar geopend. Direct aan het strand bevinden zich hotels en appartementencomplexen. Tijdens het zomerseizoen zijn 450 strandhuisjes aanwezig op het Kennemerstrand. Deze huisjes hebben geen sanitaire voorzieningen, chemisch afval wordt geloosd in speciale units. Deze units beschikken ook over toiletten en douches. De strandhuisjes hebben een vergunning van 1 april tot en met 1 oktober. Verder zijn in totaal vier openbare douches aanwezig, deze worden tijdens drukke dagen dagelijks schoongemaakt. Op het strand staan om de 50 m vuilniscontainers opgesteld. Op drukke stranddagen worden deze minimaal één keer per dag geleegd. Het opruimen van zwerfvuil en onderhoud van het strand is uitbesteed aan een aannemer. Om zwerfvuil te voorkomen, zijn bij verschillende strandopgangen gratis papieren zakjes verkrijgbaar (zie foto B). Indien grote partijen materiaal (schoenen, hout etc.) aanspoelen zorgt een strandvonder voor de verkoop/verwijdering ervan. Het Kennemerstrand heeft een score van 9,2 ontvangen bij de verkiezing van het schoonste strand van Nederland. Dit houdt in dat het strand schoon tot zeer schoon is (weinig zwerfafval aanwezig). Er is een ruim parkeerterrein voor ca auto s. Het strand is goed te bereiken met het openbaar vervoer vanuit zowel Amsterdam als vanuit Haarlem. Voor de mensen die op de fiets naar het Kennemerstrand komen, is er een onbewaakte fietsenstalling. 8

10 Bezoekersaantal Tijdens het hoogseizoen komen er gemiddeld tot bezoekers per dag. Het aantal bezoekers is sterk afhankelijk van het weer. Tijdens drukke zomerdagen wordt het aantal bezoekers geschat op ongeveer badgasten. Waterkwaliteitsbemonstering Vanaf 2013 vindt de monitoring van het zwemwater tijdens het zwemseizoen afhankelijk van de klasse tweewekelijks (klasse slecht/aanvaardbaar) of vierwekelijks (klasse goed/uitstekend) plaats door Rijkswaterstaat. Bij de hoofdopgang van het Kennemerstrand bevindt zich één monsternamepunt waar de bacteriologische en fysisch-chemische zwemwaterkwaliteit wordt gemeten van de zwemwaterrichtlijn. Het meetpunt is in figuur 3.3 weergegeven. Actuele informatie over de zwemwaterkwaliteit is te vinden op Hydromorfologie en ecologie Hydromorfologie Het Kennemerstrand heeft een relatief zeer flauw talud. Het verschil tussen de hoog- en laagwaterlijn is ca. 250 m. Het talud in de zwemzone heeft als gevolg van de stroming een variërend patroon. De waterdiepte varieert sterk door de dynamische zandbanken en de aanwezige muien. De waterdiepte op 50 m vanuit de laagwaterlijn wordt geschat op 2 tot 5 m. Naast de getijdenstromingen en wind kunnen ook gevaarlijke situaties ontstaan door de aanwezigheid van de zuidpier bij de monding van het Noordzeekanaal, die ca. 1 km uitsteekt in de Noordzee. Verder zijn in de directe omgeving van het Kennemerstrand geen duikers, gemalen of sluizen aanwezig. Ecologie De Noordzee is een natuurgebied met vele soorten vissen, schelpdieren, krabben, garnalen, wormen etc. De kustwateren zijn belangrijke kraamkamers voor de gehele Noordzee en het rijkst aan dierenleven. Waarschijnlijk komen bij de onderhavige locatie de soorten voor die algemeen langs de Nederlandse kust voorkomen. Hiertoe behoren de vissoort kleine pieterman en kwallen, die een risico kunnen vormen voor badgasten. De kleine pieterman heeft gifstekels. Het gif van deze vissoort kan heftige pijnen veroorzaken, als een zwemmer op de vis trapt. Kwallen schieten bij aanraking zogenaamde netelcellen af die zorgen voor een sterke irritatie aan de huid. De badgasten worden doorgaans gewaarschuwd als deze soorten zich voor de kust bevinden. Verder zijn er relatief veel schelpdieren, algen en zeewier aanwezig op het strand en de pier. Grote hoeveelheden ervan kunnen stankoverlast veroorzaken. Gegevens over het voorkomen van diverse organismen zijn hoofdzakelijk bekend van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, dat aan de zwemwaterlocatie grenst. De vogelstand in het park is zeer gevarieerd. Daarnaast worden regelmatig vossen, reeën, konijnen en verschillende vleermuissoorten in het park waargenomen. 3.3 Riolering en afvalwaterzuivering De paviljoens en toiletunits zijn aangesloten op de persriolering en in beheer van de gemeente Velsen. Via pompinstallaties wordt het rioolwater afgevoerd naar zuiveringsinstallatie Velsen. In de omgeving van de zwemlocatie zijn geen overstorten of hemelwateruitlaten aanwezig. Gemeente Velsen beschikt over een gemeentelijk rioleringsplan, deze is te vinden op de website Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft in Velsen een zuiveringsinstallatie met een capaciteit van inwoner equivalent. Deze installatie bevindt zich niet in de omgeving van de zwemlocatie. Het hoogheemraadschap heeft geen in- of uitlaatpunt in de omgeving van de zwemlocatie, maar slaat een deel van het water vanuit het gebied indirect uit op het Noordzeekanaal, dat nabij de zwemlocatie in de Noordzee uitmondt. Het Noordzeekanaal voert vanuit een groot deel van Nederland water af naar 9

11 de Noordzee. Rijkswaterstaat West-Nederland Noord is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en -kwantiteit van het Noordzeekanaal. 3.4 Begrenzing De zwemwaterlocatie Kennemerstrand betreft een Noordzeestrand ter hoogte van IJmuiden tussen het Noordzeekanaal en Bloemendaal aan Zee. Er zijn geen drijflijnen of paalbegrenzingen aanwezig op deze zwemlocatie. De begrenzing van de zwemwaterzone is vastgesteld aan de hand van het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005). Op basis van het protocol zwemwaterlocaties aan de Noordzee is de zwemwaterzone bepaald. In 2013 is de zwemzone aangepast op basis van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). Aan de noordkant wordt de zwemlocatie begrensd door de zuidpier van de monding van het Noordzeekanaal. Aan de zuidkant is de zwemzone opgerekt tot de zwemzone Bloemendaal aan Zee. De zwemzone Kennemerstrand is ca. 2,5 km lang en 50 m breed. In figuur 3.3 is de begrenzing van de zwemzone aangegeven. Door het zeer vlakke strand ligt de laagwaterlijn relatief ver van het strand in zee. Figuur 3.3. Begrenzing zwemzone en ligging meetpunt 10

12 3.5 Gezondheidsrisico s In de periode vanaf 2010 heeft Provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor het Kennemerstrand. Op 30 juni 2011 is een algemene waarschuwing afgegeven voor de stranden van Zandvoort aan Zee t/m Bergen aan Zee in verband met het aanspoelen van ampullen op het strand van Bergen aan Zee. De waarschuwing is na een week weer ingetrokken. Het Kennemerstrand is in bezit van de Blauwe Vlag. Dit is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig en schoon zijn. In de praktijk betekent dit dat genomineerden moeten voldoen aan een aantal belangrijke criteria zoals schoon (zwem)water (waaronder fecale bacteriën), goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de stranden en jachthavens nog aan de vereisten voldoen. 11

13 kve/100ml 4 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA 4.1 Bacteriële parameters Het zwemwater van Kennemerstrand valt voor zowel E.coli als intestinale enterococcen in kwaliteitsklasse uitstekend. Dit is hetzelfde als in de jaren Tabel 4.1 geeft de klassenbeoordeling van het zwemwater, gebaseerd op de normen zoals aangegeven in tabel 1.1. Tabel 4.1. Kwaliteitsklasse bepaling Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen aant. waarn oordeel Intestinale enterococcen 54 Uitstekend Escherichia coli 54 Uitstekend De concentraties van intestinale enterococcen en E.coli in de zwemseizoenen van zijn weergegeven in figuur 4.1 en 4.2. Ook de signaalwaarden voor intestinale enterococcen (400 kve/100 ml) en voor E.coli (1800 kve/100 ml) zijn in de figuren weergegeven. Er zijn geen overschrijdingen van deze signaalwaarden gemeten in de afgelopen 4 jaar. De hoogst gemeten concentratie intestinale enterokokken is gemeten in juli 2010, ca. 200 kve/100ml, ruim lager dan de signaalwaarde. De hoogste concentratie E. coli is gemeten in mei 2011, ca. 500 kve/100ml, ook ruim lager dan de signaalwaarde van 1800 kve/100ml. Intestinale enterococcen Signaalwaarde apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.1. Concentratie intestinale enterococcen van 2010 tot

14 kve/100ml Escherichia coli Signaalwaarde apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.2. Concentratie E.coli van 2010 tot Historische data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Kennemerstrand valt in de kwaliteitsklasse uitstekend voor beide indicatororganismen. Tevens zijn er geen overschrijdingen geweest van de signaalwaarden. Er is daarom geen nadere historische dataanalyse uitgevoerd voor Kennemerstrand. 13

15 5 POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES Op basis van de historische data, de gebiedsbeschrijving, gegevens van beheerders, een analyse van de plattegronden, internetbronnen en het veldbezoek kan voor de zwemwaterlocatie Kennemerstrand een aantal mogelijke bronnen voor verontreiniging worden aangemerkt die de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. Bezoekers. De bezoekers kunnen zelf een bron van besmetting zijn op de zwemlocatie. Op een drukke dag kan beperkte lichaamshygiëne van badgasten en/of het poepen van met name (kleine) kinderen in de zwemzone tot verhoogde concentraties aan fecale indicatororganismen leiden. Daarnaast kan ook het achterlaten van afval op het strand en in de zwemzone van invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit. Op zomerse dagen zullen ongeveer zwemmers per dag van de zwemlocatie gebruik maken. Gemiddeld betreden 100 à bezoekers per dag het strand. Honden. Tussen 1 april en 1 september zijn honden alleen toegestaan op het strand ten zuiden van IJmuiderslag (zone 3 en 4). Gedurende de rest van het jaar zijn honden op het gehele strand toegestaan. Gemiddeld komen 25 honden per dag op het strand, op zomerse dagen kunnen dit er 100 per dag zijn. Door getijdenwerking komt hondenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Hondenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Paarden. Paardrijden is alleen toegestaan op het strand ten zuiden van IJmuiderslag (zone 3 en 4). Tijdens zomerse en drukke dagen mag niet langs de vloedlijn worden gereden. Het strand wordt niet elke dag door paarden betreden, wanneer door manegebedrijven buitenritten worden georganiseerd zijn dit maximaal 50 paarden per dag. Gemiddeld betreden ongeveer 10 paarden per dag het strand. Door getijdenwerking komt paardenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Paardenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Watervogels. Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 50 (water)vogels per dag op de zwemlocatie aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand zijn dit er ongeveer 100 à 200. De meeuw is een veel voorkomende watervogel. Door getijdenwerking komen uitwerpselen mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Vogelpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Recreatie- en beroepsvaart. Door onjuist gebruik van chemische toiletten kan de recreatievaart een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit hebben. Op een rustige dag zijn maximaal 25 vaartuigen in de zwemzone aanwezig. In de nabijheid van het Kennemerstrand is een jachthaven met 650 vaartuigen aanwezig waardoor op drukke dagen mogelijk 200 vaartuigen zich in de buurt van de zwemzone bevinden. Het aantal schepen (beroepsvaart) dat in en uit het Noordzeekanaal vaart, varieert van dag tot dag. Op drukke dagen wordt het aantal op 100 schepen geschat. Chemische toiletten strandwoningen De strandwoningen zijn niet op de persriolering aangesloten, maar zijn voorzien van chemische toiletten. Chemische toiletten dienen handmatig te worden geleegd in de daarvoor bestemde units. Chemische toiletten die onverhoopt op het strand of in de duinen worden geleegd, kunnen door afspoeling in de zwemzone terechtkomen en de zwemkwaliteit negatief beïnvloeden. Geschat wordt dat dit niet vaak voor zal komen. 14

16 6 BRONNENANALYSE ZWEMPROF ZWEMPROF is een spreadsheetmodel waarmee berekend wordt welke effecten verschillende bronnen van verontreiniging op de zwemwaterlocatie kunnen hebben. In het spreadsheet worden de potentiële bronnen voor fecale bacteriën ingevuld die op de locatie aanwezig zijn, evenals de grootte ervan en de afstand ervan tot de zwemzone. Daarnaast worden de dimensies van het watersysteem ingevuld. Het model berekent voor elk van de bronnen of er een significant negatieve invloed van uit kan gaan op de zwemwaterkwaliteit in de zwemzone. Hierbij geldt hoe groter de bron, hoe meer invloed, en ook hoe dichterbij een bron, hoe meer invloed. Bronnenanalyse met behulp van ZWEMPROF wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer de signaalwaarde wordt overschreden (zie paragraaf 1.2). Voor Kennemerstrand is dit niet geval. Daarom is de conclusie uit het zwemwaterprofiel van 2008 overgenomen. Deze luidt: Uit de berekeningen is naar voren gekomen dat de potentiële bronnen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. 7 EVALUATIE EN CONCLUSIES 7.1 Zwemwaterkwaliteit De zwemwaterkwaliteit van Kennemerstrand wordt beoordeeld als uitstekend voor wat de intestinale enterococcen concentraties betreft en tevens als uitstekend voor wat de E.coli concentraties betreft. In de periode van heeft de provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor Kennemerstrand. 7.2 Bronnenanalyse Er zijn diverse verontreinigingsbronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. 8 AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN Aangezien de zwemwaterkwaliteit uitstekend is, zijn er geen maatregelen nodig om de zwemwaterkwaliteit te verbeteren. Om te voorkomen dat potentiële bronnen in de toekomst wellicht tot problemen leiden, is het wel belangrijk om de bronnen voor bacteriologische parameters klein te houden. Aanbevolen wordt het honden- en paardenverbod te handhaven. 15

17 9 LITERATUUR DHV, KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat, RIZA. Europese Unie, Richtlijn 2006/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. RIZA-Grontmij Europees parlement en de Raad, Beheer zwemwaterkwaliteit Richtlijn 2006/7/EG Ministerie van V&W, Anders omgaan met Water; Waterbeleid voor de 21e eeuw. Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Provincie Noord-Holland, Folder Veilig zwemmen. Rijkswaterstaat Directie Noordzee, Emissiebeheersplan ; Van signalering tot samenwerking. Royal HaskoningDHV, 2012 Optimalisatie van zwemzones Noordzee; Mogelijkheden om bestaande meetpunten voor zwemwaterkwaliteit breder te benutten In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat Waterdienst Websites Ecologie Noordzee: Informatie zwemmers Noordzee: Gemeentelijk rioleringsplan: 16

18 BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Locatie: Kennemerstrand, IJmuiden Datum: 27-aug-13 Wie gesproken?: - Weer: Zon + sluierwolken 22 C Foto's: Diverse foto's (onderaan verslag) Checklist bronnen Feces aanwezig op strand Huisdieren: Honden of paarden op strand Vogels op in zwemzone en op het strand Rioolwaterzuiveringen Ja, uitwerpselen van vogels op het strand bij de pier (zone 1). Paarden en honden zijn het hele jaar toegestaan op het zuidelijke deel van het strand, ten zuiden van opgang IJmuiderslag (zone 3 en 4). Op het overige deel zijn honden alleen buiten het zwemseizoen toegestaan. Meeuwenkolonie (ca. 200 meeuwen) op het strand bij de pier (foto C), diverse meeuwen op de pier (foto D) en enkele meeuwen en kraaiachtigen op het overige deel van het strand. Geen Riooloverstorten Geen Ongezuiverde lozingen Geen Drijvend vuil Geen Industrie in omgeving Aan de noordkant van het Noordzeekanaal ligt het staalbedrijf Tata Steel (foto H). Watersysteem en bodem Waterdiepte Flauw aflopend in zee, zeer vlak strand (foto F) Doorzicht Maximaal 0,5 m Geur Schuim Typische zeelucht veroorzaakt door relatief veel algen en schelpdieren op het strand en op de pier. Geen (alleen branding) Drijflagen Geen Voorzieningen in en bij zwemzone Toiletten Bij de strandpaviljoens zijn toiletten aanwezig en er zijn diverse toiletunits bij opgang IJmuiden aan Zee. Douches Strandtent/paviljoen Openbare douches bij opgangen IJmuiderslag en IJmuiden aan Zee. Diverse strandpaviljoens bij de strandopgangen.

19 Informatieborden Aanwezig (foto A) Vuilnisbakken Speeltoestellen in/bij het water Aanlegsteigers of ankerplaats Beheer Beheer strand Controle en schoonmaken strand Openstelling plas Aantal bezoekers/badgasten (jaarlijks/dagelijks ) Toezicht Er zijn voldoende vuilnisbakken aanwezig. Bij de strandopgangen staan de vuilnisbakken met een tussenafstand van ca. 50 m. Bij de opgangen zijn gratis afvalzakjes beschikbaar (foto B). Geen Geen. De zwemzone grenst aan de zuidpier (foto G) van het Noordzeekanaal. Het strand wordt regelmatig geëgaliseerd afhankelijk van de drukte. Voorafgaand aan het veldbezoek is het strand geëgaliseerd. Schoonmaak is uitbesteed aan aannemer, controle door gemeente. Score van 9,2 bij verkiezing schoonste strand (indicatie voor weinig (zwerf)vuil). Gemiddeld: à bezoekers per dag Op een topdag: bezoekers Tijdens het zwemseizoen dagelijks toezicht door reddingsbrigade. Inrichting Ingrepen in het gebied de afgelopen jaren Toekomstige plannen inrichting Geen Geen Nevengebruik/activiteiten Nevengebruik Strandhuisjes op het strand (foto E). In activiteitenzones (zone 1 en 3) is het toegestaan om te windsurfen, kitesurfen, vliegeren, strandzeilen en blokarten (alleen zone 3). Activiteiten in het zwemseizoen Activiteiten buiten het zwemseizoen Teamsport- en teambuildingactiviteiten. Teamsport- en teambuildingactiviteiten.

20 Foto s genomen tijdens veldbezoek 2013 A B C D E F G H

21 BIJLAGE 2 Betrokken organisaties Terreinbeheerder Gemeente Velzen Dhr. Jacob Rooij Postbus AL IJmuiden Telefoon: afd.ow@velsen.nl Waterbeheerder locatie Rijkswaterstaat Zee en Delta Mevr. Quinty Duivestein Postbus HV Rijswijk Telefoon: quinty.duivestein@rws.nl Waterbeheerder achterliggend gebied Hoogheemraadschap van Rijnland Dhr. Johan Oosterbaan Postbus AD te Leiden Telefoon: johan.oosterbaan@rijnland.net Rioleringsbeheerder Gemeente Velzen Dhr. Jacob Rooij Postbus AL IJmuiden Telefoon: afd.ow@velsen.nl Provincie Provincie Noord-Holland Mevr. Corine van den Berg en mevr. Rowena Kuijper Postbus DA Haarlem Telefoon: bergc@noord-holland.nl / kuijperr@noord-holland.nl