Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

Transcriptie

1 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

2 Colofon Uitgave: Provincie Limburg Afdelingsnaam Postbus MA Maastricht Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) Internet: _april 2011

3 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011 Maastricht, april 2011

4 Inhoudsopgave Inleiding 6 1. Limburgse samenleving Inleiding Limburggevoel Grensoverschrijdende interesse Zorgpunten Gewenste samenleving Conclusie Politieke interesse Inleiding Het volgen van politiek Lokaal bestuur Betrokkenheid Actuele kwesties Conclusie Investeren in Steden en Dorpen Inleiding Eigen woning Woonomgeving Veiligheid Hinderaspecten Conclusie Investeren in Mensen Inleiding Onderwijs Mogelijkheden voor jongeren Conclusie 31 4 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

5 5. Bereikbaar en Duurzaam Limburg Inleiding Mobiliteit: woon-werkverkeer Mobiliteit: openbaar vervoer Mobiliteit: vliegreizen Duurzaamheidsgedrag: energiezuinig wonen Duurzaamheidsgedrag: autoverkeer Conclusie Investeren in Ruimte Inleiding Ruimtelijke ontwikkeling Leefbaarheid Conclusie Innoveren in Limburg Inleiding Innovatie Limburgse economie Arbeidsmarkt Conclusie 43 Bijlage 1. Gebruikte bronnen 44 Bijlage 2. Kenmerken onderzoek 45 Bijlage 3. Vragenlijst met resultaten in percentage voor Limburg totaal 47 Bevolkingsonderzoek Limburg

6 Inleiding Sinds 2002 houdt de Provincie Limburg het Bevolkingsonderzoek Limburg onder haar inwoners. Dit onderzoek wordt sinds 2004 jaarlijks uitgevoerd. De burger wordt gevraagd naar zijn/haar beleving en opvattingen over een aantal onderwerpen die relevant zijn voor Limburg en het provinciale beleid. Het Bevolkingsonderzoek Limburg kan richting geven aan nieuw beleid en/of bijsturing van beleid. Het Bevolkingsonderzoek Limburg biedt aan Provinciale Staten de gelegenheid om onderwerpen die in de Limburgse samenleving van belang blijken te zijn, te agenderen. Vragenlijst Het Bevolkingsonderzoek Limburg peilt hoe burgers denken over de Limburgse samenleving en de betrokkenheid en het vertrouwen in de politiek. Specifiek voor het coalitieakkoord worden vragen gesteld over elk van de vijf programma s, namelijk: Investeren in Steden en Dorpen; Investeren in Mensen; Bereikbaar en Duurzaam Limburg; Investeren in Ruimte; Innoveren in Limburg. Daar waar mogelijk en relevant worden resultaten vergeleken met voorgaande versies van het Bevolkingsonderzoek Limburg en vragen uit andere onderzoeken (zie bijlage 1 voor het overzicht van de gebruikte bronnen). Voor een aantal vragen worden uitspraken gedaan op regionaal niveau voor: Westelijke Mijnstreek; Maastricht/Heuvelland; Parkstad; Midden-Limburg; Noord-Limburg. 6 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

7 Daarnaast doen we uitspraken voor verschillende leeftijdscategorieën, namelijk 15 tot 24 jaar, 25 tot 44 jaar, 45 tot 64 jaar en 65 jaar en ouder. Net zoals afgelopen jaar is een groot aantal vragen uit het Bevolkingsonderzoek Limburg 2011 voorgelegd aan inwoners van Belgisch Limburg en Nederland om zo een beeld te krijgen of Nederlands Limburgers andere dingen belangrijk vinden dan Nederlanders en Belgisch Limburgers. Alle resultaten die in dit rapport staan, zijn representatief. Er zijn 2845 geslaagde enquêtes afgenomen voor Nederlands Limburgers via het internetpanel, 404 geslaagde enquêtes voor Belgisch Limburgers en 400 geslaagde enquêtes voor Nederlanders. In bijlage 2 staan de overige kenmerken van het onderzoek. In dit rapport worden de resultaten voor het Nederlands Limburgse internetpanel als totaal weergegeven, zie bijlage 3 voor alle resultaten per antwoordcategorie. Uitspraken over regioniveau, leeftijdscategorieën, Belgisch Limburg of Nederland worden alleen gedaan als deze toegevoegde waarde hebben en er duidelijke verschillen tussen de regio s, leeftijdscategorieën, Belgisch Limburg en/of Nederland zijn. De resultaten van het Bevolkingsonderzoek Limburg geven weer hoe de burger bepaalde aspecten beleefd en kunnen gebruikt worden om het provinciale beleid verder te versterken en/of te ontwikkelen. Bevolkingsonderzoek Limburg

8 8 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

9 1. Limburgse samenleving 1.1 Inleiding Het Bevolkingsonderzoek Limburg gaat in op de vraag hoe de burger tegen de huidige samenleving in Limburg aankijkt en waar men zich wel of geen zorgen over maakt. Ook geeft de burger aan hoe volgens hem/haar de gewenste samenleving er uit moet zien. 1.2 Limburggevoel 89% van de burgers geeft aan zich wel eens Limburger of Limburgse te voelen. Sinds 2002 is dit percentage nauwelijks veranderd. Voor Belgisch Limburg is dit percentage 93 %. 58 % van de Nederlanders geeft aan zich wel eens inwoner van zijn/haar eigen provincie te voelen. Daarnaast is 93 % van de burgers er trots op om een inwoner van Limburg te zijn, terwijl 84 % van de Nederlanders er trots op is een inwoner van zijn/haar eigen provincie te zijn en 94 % van de Belgisch Limburgers. Burgers die in Limburg geboren zijn, voelen zich meer Limburger en zijn er trotser op om inwoner van Limburg te zijn. Burgers voelen zich thuis in Limburg en identificeren zich met Limburg. Monumenten spelen hierin een rol. 65 % is van mening dat monumenten bijdragen aan de Limburgse identiteit (ten opzichte van 71 % in 2008) en 72 % (ten opzichte van 77 % in 2008) vindt dat monumenten in hun oorspronkelijke staat moeten worden bewaard. Dat burgers zich hier thuis voelen, blijkt ook uit het feit dat ze veel redenen aangeven waarom ze graag in Limburg wonen. De belangrijkste reden voor Nederlands Limburgers en Belgisch Limburgers is de Limburgse afkomst, voor Nederlanders de woonomgeving (zie Figuur 1). Bevolkingsonderzoek Limburg

10 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Mijn afkomst uit mijn provincie Het landschap Woonomgeving Sociale banden De provinciale eigenheid De Euregionale ligging Woonaanbod Cultuuraanbod Niets De kansen op de arbeidsmarkt Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Figuur 1: Redenen waarom burgers graag in hun provincie wonen Burgers van 65 jaar en ouder geven vooral de Limburgse afkomst en het landschap als reden aan om graag in Limburg te wonen, jongeren tot 25 jaar noemen de sociale banden en de Limburgse afkomst. Meer dan de helft van de burgers geeft aan geen reden te hebben om hun provincie te willen verlaten. Als ze een reden hebben, dan zijn de kansen op de arbeidsmarkt de belangrijkste (zie Figuur 2). Dit is hetzelfde als afgelopen jaren en komt ook overeen met de resultaten van het onderzoek Grenzeloos Limburg 1 dat in januari 2009 verschenen is. 1 Grenzeloos Limburg, een onderzoek onder inwoners van beide Limburgen 10 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

11 70% 60% 50% 40% 30% Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland 20% 10% 0% Niets De kansen op de arbeidsmarkt Cultuuraanbod Woonaanbod Sociale banden Woonomgeving De provinciale eigenheid De Euregionale ligging Mijn afkomst uit mijn provincie Het landschap Figuur 2: Redenen waarom burgers hun provincie willen verlaten 1.3 Grensoverschrijdende interesse Voor Limburg is het omringende buitenland van grote betekenis. 77 % van de burgers voelt zich verbonden met de ons omringende regio s in Duitsland en België. Over deze verbondenheid denkt de burger echter divers, zowel per leeftijdcategorie als per regio (zie Figuur 3). Van de generatie 65 jaar en ouder geeft 92 % aan zich (soms of vaak) verbonden te voelen met het ons omringende buitenland, voor jongeren tot 25 jaar is dit 62 %. Bevolkingsonderzoek Limburg

12 Figuur 3: Het percentage van de burgers per regio dat aangeeft zich verbonden te voelen met het ons omringende buitenland De activiteiten die Limburgers in het aangrenzende buitenland beoefenen onderstrepen deze uitkomsten. Het doen van boodschappen, tanken en wandelen en fietsen zijn (sinds 2002) de meest populaire activiteiten om naar Duitsland en België te gaan. Dit blijkt ook uit het onderzoek Grenzeloos Limburg 2. Ouderen ondernemen deze activiteiten vaker dan jongeren. Belgische Limburgers gaan vooral de grens over naar Nederland en Duitsland om boodschappen te doen, te wandelen en fietsen en familie of vrienden te bezoeken. 74 % van de burgers is bereid om naar het aangrenzende buitenland (Duitsland en België) te gaan voor een medische behandeling. 54 % van de burgers geeft aan dat het ook gemakkelijk gaat om naar het aangrenzende buitenland te gaan voor een medische behandeling als ze dat willen. 2 Grenzeloos Limburg, een onderzoek onder inwoners van beide Limburgen 12 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

13 1.4 Zorgpunten Burgers maken zich, in meer of mindere mate, zorgen over alle maatschappelijke vraagstukken in Limburg. De minste zorgen maken burgers in Nederlands Limburg, Belgisch Limburg en Nederland zich over terrorisme en het aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater). Ten opzichte van het begin van de coalitieperiode is dit niet veranderd. De belangrijkste zorgpunten zijn voor burgers in Nederlands Limburg, Belgisch Limburg en Nederland criminaliteit en werkgelegenheid (zie ook Figuur 4). Ten opzichte van het begin van de coalitieperiode zijn deze zorgpunten niet veranderd, wel maakt de burger zich meer zorgen. Criminaliteit Werkgelegenheid Kwaliteit van de (gezondheids)zorg Kwaliteit van de sociale zekerheid (AOW, WW, etc.) Integratie van allochtonen Vergrijzing van de bevolking Milieukwaliteit Kwaliteit van het Openbaar Vervoer Verkeersveiligheid Drugsproblematiek Kwaliteit van natuur en landschap Bereikbaarheid van voorzieningen Kloof tussen arm en rijk Kwaliteit en aanbod van het onderwijs Hoogwater en overstromingen Kwaliteit van de infrastructuur (wegen, vliegvelden) Concurrentiekracht van het Limburgse bedrijfsleven Beschikbaarheid van passende woonruimte Voorzieningenniveau op het platteland Klimaatverandering Aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater) Terrorisme Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Figuur 4: Percentage waarin burgers zich zorgen maken over maatschappelijke vraagstukken Jongeren maken zich minder zorgen dan ouderen. Hoe ouder men wordt, hoe meer zorgen men zich maakt. Over terrorisme maakt bijvoorbeeld 33 % van de jongeren tot 25 jaar zich zorgen ten opzichte van 48 % van burgers van 65 jaar en ouder. Voor het voorzieningenniveau op het platteland is dit respectievelijk 43 % en 65 %. Ook op regioniveau zijn er verschillen. Burgers in de regio Parkstad maken zich meer zorgen dan burgers in de andere regio s over de kloof tussen arm en rijk, de concurrentiekracht van het Limburgse bedrijfsleven en de kwaliteit en het aanbod van onderwijs. In de Westelijke Mijnstreek maken meer burgers zich bezorgd over de kwaliteit van de sociale zekerheid, in Noord-Limburg over hoogwater en overstromingen en het voorzieningenniveau op het platteland en in Maastricht/Heuvelland over de drugsproblematiek. Volgens de burger is de Provincie Limburg vooral verantwoordelijk voor de kwaliteit van de infrastructuur (wegen, vliegvelden) en hoogwater en overstromingen. De Provincie Limburg is volgens de burger minder verantwoordelijk voor klimaatverandering en de vergrijzing van de bevolking (zie ook Figuur 5). Bevolkingsonderzoek Limburg

14 Hoogwater en overstromingen Kwaliteit van de infrastructuur (wegen, vliegvelden) Verkeersveiligheid Kwaliteit van het Openbaar Vervoer Kwaliteit van natuur en landschap Criminaliteit Werkgelegenheid Milieukwaliteit Drugsproblematiek Integratie van allochtonen Bereikbaarheid van voorzieningen Concurrentiekracht van het Limburgse bedrijfsleven Kwaliteit en aanbod van het onderwijs Kwaliteit van de (gezondheids)zorg Beschikbaarheid van passende woonruimte Kloof tussen arm en rijk Aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater) Terrorisme Voorzieningenniveau op het platteland Kwaliteit van de sociale zekerheid (AOW, WW, etc.) Vergrijzing van de bevolking Klimaatverandering Figuur 5: Percentage waarin de burger vindt dat de Provincie Limburg verantwoordelijk is voor een maatschappelijk vraagstuk In het algemeen geldt dat burgers van 45 tot 65 jaar meer dan de andere leeftijdscategorieën vinden dat de Provincie Limburg voor een maatschappelijk vraagstuk verantwoordelijk is. Ook regionaal zijn er verschillen. Zo vinden in de regio Parkstad meer burgers dan in andere regio s dat de Provincie Limburg verantwoordelijk is voor de kloof tussen arm en rijk, de kwaliteit van de (gezondheids)zorg, de concurrentiekracht van het Limburgse bedrijfsleven, de integratie van allochtonen, de vergrijzing van de bevolking en de werkgelegenheid. In de regio Maastricht/Heuvelland geldt dit voor milieukwaliteit en drugsproblematiek. In 2002 vonden burgers dat de Provincie Limburg de meeste aandacht moest besteden aan de verbetering van de orde en veiligheid, de verbetering van de gezondheidszorg (oplossen wachtlijsten) en de aanleg van wegen om fileproblemen op te lossen. In 2004 vonden burgers dat de Provincie de meeste aandacht moest besteden aan de verbetering van de gezondheidszorg (wachtlijsten, vergrijzing, jeugdbeleid), de verbetering van de veiligheid en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten. Beide jaren zijn de vragen anders gesteld dan vanaf Als we de mate van zorgen maken over maatschappelijke vraagstukken koppelen aan de mate van verantwoordelijkheid die de Provincie Limburg volgens de burger heeft, komen we tot de indeling zoals weergegeven in Tabel 1. Er is een verschil tussen het verwachtingspatroon van de burger betreffende de taken van de Provincie Limburg en de mogelijkheden die de Provincie heeft om daadwerkelijk iets aan deze zorgpunten te doen. 14 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

15 Meer dan 65 % van de burgers maakt zich zorgen over 65 % of minder van de burgers maakt zich zorgen over Verantwoordelijkheid van de Provincie Limburg volgens meer dan 35 % van de burgers Criminaliteit Werkgelegenheid Drugsproblematiek Milieukwaliteit Integratie van allochtonen Kwaliteit van het Openbaar Vervoer Verkeersveiligheid Kwaliteit van natuur en landschap Kwaliteit van de infrastructuur Hoogwater en overstromingen Bereikbaarheid van voorzieningen Verantwoordelijkheid van de Provincie Limburg volgens 35 % of minder van de burgers Kwaliteit van de gezondheidszorg Kwaliteit van de sociale zekerheid Vergrijzing van de bevolking Kloof tussen arm en rijk Kwaliteit en aanbod van het onderwijs Klimaatverandering Concurrentie van het Limburgse bedrijfsleven Beschikbaarheid van passende woonruimte Voorzieningenniveau op het platteland Aanbod van culturele voorzieningen Terrorisme Tabel 1: Zorgen over maatschappelijke vraagstukken in relatie tot verantwoordelijkheid van de Provincie Limburg 1.5 Gewenste samenleving Hoe zien burgers de gewenste samenleving? 46 % van de burgers wil meer sociale samenhang (ten opzichte van 51 % in 2008), terwijl dit in Belgisch Limburg voor 57 % van de burgers geldt en in Nederland voor 51 %. Deze wens voor sociale samenhang blijkt voor Nederlands Limburg ook uit het feit dat 70 % van de burgers vindt dat een burger in de Limburgse samenleving zich op de hoogte dient te houden van wat er in onze samenleving gebeurd. Voor Belgisch Limburg ligt dit percentage op 81 %, voor Nederland op 71 %. In het algemeen kan geconcludeerd worden dat Belgisch Limburgers vinden dat burgers zich socialer in de samenleving moeten opstellen ten opzichte van de mening van Nederlands Limburgers. De mening van Nederlanders bevindt zich hier tussenin (zie Tabel 2). Nederlanders lijken in dit opzicht dus meer op Belgisch Limburgers, dan Nederlands Limburgers op Belgisch Limburgers. Gewenst gedrag van een burger in de samenleving (% eens) Zich inzetten voor het netjes en veilig houden van de buurt Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Het helpen van buren Het zorgen voor eigen ouders Open te staan voor immigranten Vrijwilligerswerk doen Geld aan goede doelen geven Tabel 2: Hoe vindt de burger dat een burger zich moet gedragen in de samenleving? Bevolkingsonderzoek Limburg

16 Tenslotte vindt de burger meer gelijke behandeling (45 %) in plaats van meer onderscheid op basis van verschillen tussen mensen (8 %) belangrijk. Men waardeert meer vrijheid van meningsuiting, zelfs als anderen hierdoor wellicht gekwetst worden. 40 % van de Limburgers en Nederlanders geeft de voorkeur aan een hogere bescherming van de privacy boven een mindere privacy om de veiligheid te waarborgen ten opzichte van 47 % van de Belgisch Limburgers. 1.6 Conclusie Het Limburggevoel is sterk, veel burgers geven aan zich wel eens Limburger of Limburgse te voelen. Ook zijn ze er trots op om een inwoner van Limburg te zijn en voelen ze zich thuis in Limburg. Daarnaast voelen veel burgers zich verbonden met de ons omringende regio s in Duitsland en België en bezoeken ze deze regio s ook vaak. Burgers maken zich over dezelfde dingen bezorgd (criminaliteit en werkgelegenheid) en minder bezorgd (aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater) en terrorisme). Ten opzichte van het begin van de coalitieperiode zijn deze onderwerpen niet veranderd, wel maken meer burgers zich zorgen. Er is een verschil tussen het verwachtingspatroon van de burger betreffende de taken van de Provincie Limburg en de mogelijkheden die de Provincie heeft om daadwerkelijk iets aan deze zorgpunten te doen. Het lijkt erop dat de burger zich voor een deel laat leiden door zijn of haar grootste zorgen in plaats van door het onderscheid in bevoegdheden en taken van de verschillende overheidslagen. 16 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

17 2 Politieke interesse 2.1 Inleiding Het Bevolkingsonderzoek Limburg peilt of burgers geïnteresseerd zijn in politiek. Het gaat specifiek over vertrouwen in overheidslagen, bekendheid van provinciale politici en interactie tussen bestuur en burger. Ook is dit jaar een aantal actuele kwesties aan burgers voorgelegd. 2.2 Het volgen van politiek Burgers volgen vooral de landelijke politiek dagelijks of wekelijks, gevolgd door de gemeentelijke politiek. 34 % van de burgers volgt de Europese politiek niet. Voor de landelijke politiek ligt dit percentage op 15 %, voor de provinciale politiek op 29 % en voor de gemeentelijke politiek op 24 %. De verschillen tussen Nederlands Limburg, Belgisch Limburg en Nederland over het volgen van de politiek staan in Figuur 6. Jongeren tussen de 15 en 24 jaar volgen de politiek het minste, burgers tussen de 45 en 64 jaar volgen de politiek het meeste. Beide groepen volgen vooral de landelijke politiek. 70% 60% 50% 40% 30% Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland 20% 10% 0% Europees Landelijk Provinciaal Gemeentelijk Figuur 6: Het percentage burgers dat dagelijks of wekelijks de politiek volgt Burgers vernemen informatie van de Provincie Limburg vooral via nieuwsberichten op televisie (49 % ten opzichte van 66 % in 2008 en 78 % in 2004) en in dagbladen (44 % ten opzichte van 54 % in 2008 en 75 % in 2004). Deze worden door burgers ook kwalitatief als goed beoordeeld. Live uitzendingen via internet van vergaderingen van Provinciale Staten worden door 6 % van de burgers bekeken, terwijl 23 % van de burgers (ten opzichte van 5 % in 2008) op geen enkele manier informatie van de Provincie Limburg verneemt. Bevolkingsonderzoek Limburg

18 Burgers willen bij voorkeur over het werk van de Provincie Limburg geïnformeerd worden via regionale/lokale televisie, huis-aan-huis bladen, internet en dagbladen. In Nederland en Belgisch Limburg wordt ook internet vaak genoemd (zie Figuur 7). Dit zegt niets over de bekendheid van burgers met elk van deze informatiekanalen, alleen over hoe burgers bij voorkeur geïnformeerd willen worden. 16 % van de burgers wil niet geïnformeerd worden over het werk van de Provincie Limburg, dit geldt voor 32 % van de jongeren tot 25 jaar tot 6 % van de burgers van 65 jaar en ouder. Regionale/lokale televisie Huis- aan huisbladen Internet Dagbladen Folders en brochures Nieuwsbrieven digitaal Regionale/lokale radio Niet Nieuwsbrieven per post Open dagen Rondleidingen Informatiebijeenkomsten Web-TV Evenementen Beurzen Weblogs van bestuurders Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% Figuur 7: Hoe burgers over het werk van de Provincie geïnformeerd willen worden 52 % van de burgers geeft aan dat ze op 2 maart gaan stemmen bij de verkiezing voor Provinciale Staten, 9 % gaat niet stemmen, 23 % antwoordt neutraal en 16 % heeft geen mening. 51,7 % van de burgers heeft daadwerkelijk gestemd. Voor de verkiezingen van 8 maart 1995 is deze vraag ook gesteld, toen gaf 81 % van de burgers aan van plan te zijn te gaan stemmen Lokaal bestuur 82 % van de Limburgse bevolking is van mening dat het de verantwoordelijkheid is van de Provincie Limburg om in te grijpen als het lokale bestuur haar gemeente niet goed bestuurt ten opzichte van 87 % in % van de burgers vindt zelfstandigheid van gemeenten niet belangrijk, als er maar goed bestuurd wordt en de dienstverlening op niveau is. 19 % is het er niet mee eens. Hoe ouder de burger is hoe meer men het hier mee eens is. 3 Provincie Limburg, Hoe zien de Limburgers hun Provincie-bestuur 18 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

19 2.4 Betrokkenheid Afgelopen jaren heeft de burger aangegeven niet echt bekend te zijn met provinciale bestuurders. In 2008 kende 45 % de Commissaris van de Koningin bij naam, 27 % kende één of enkele Gedeputeerden bij naam en 24 % kende één of enkele leden van Provinciale Staten bij naam. Sinds 2009 hebben burgers op basis van een lijst met namen aangegeven of ze een persoon kennen en zo ja, welke functie deze persoon vervulde. Het meest bekend is Gerd Leers, 79 % van de burgers kent hem bij naam en 39 % weet dat hij een bekende Limburger is. Daarna is Léon Frissen het meest bekend, 54 % kent hem bij naam en 36 % van de burgers weet dat hij Commissaris van de Koningin is. Voor de volledige lijst zie Tabel 3. Naamsbekendheid bekende Limburgers (%) Bekend voor mij Commissaris van de Koningin Lid van Gedeputeerde Staten Lid van Provinciale Staten Burgemeester Bekende Limburger Gerd Leers Léon Frissen Jack Poels Rens Blom Ger Driessen Odile Wolfs Pierre Diederen Noël Lebens Jos Hessels Jo Coenen Ingrid Muijs Bert Kersten Geert Frische Paul Wessels Margriet van Tulder Thijs Coppus Peter van Dijk Piet Franssen Frank Wassenberg Tabel 3: Mate waarin burgers bekende Limburgers bij naam en functie kennen Bevolkingsonderzoek Limburg

20 Uit onderzoek van TNS NIPO in opdracht van Binnenlands Bestuur 4 blijkt dat inwoners nauwelijks de namen van hun gekozen provinciale bestuurders kennen. De bekendheidsscore voor Limburg is als volgt: Odile Wolfs 41%, Ger Driessen 31%, Bert Kersten 17%, Noël Lebens 15% en Jos Hessels 14%. 48% van de Limburgse burgers kent geen Gedeputeerde bij naam. 39 % van de burgers vindt Provinciale Staten een duidelijke term ten opzichte van 34 % in % vindt dit geen duidelijke term. 50 % van de burgers vindt Limburgs Parlement een duidelijkere term dan Provinciale Staten, 24 % heeft geen mening. Het logo van het Limburgs Parlement is voor 82 % van de burgers nog onbekend. 56 % van de burgers vindt dat Gedeputeerde Staten en het Limburgs Parlement meer moeten samenwerken, 2 % is het hier niet mee eens en 23 % antwoord neutraal. Voor de meeste burgers zijn de mogelijkheden die de Provincie Limburg heeft om burgers bij provin ciaal beleid te betrekken niet bekend. En als ze al bekend zijn, hebben niet veel burgers er ooit gebruik van gemaakt. Dit is niet veranderd ten opzichte van afgelopen jaren. Zo weet 44 % van de burgers dat burgers spreekrecht hebben tijdens vergaderingen van Provinciale Staten en/of Statencommissies, maar heeft maar 2 % er ooit zelf gebruik van gemaakt (Tabel 4). Betrokkenheid bij provinciale politiek (%) Gebruik van gemaakt Geen gebruik van gemaakt, wel van gehoord Geen gebruik van gemaakt en niet van gehoord Informeren: het vroegtijdig betrekken door de Provincie van burgers bij onder andere dialogen, debatten en conferenties Inspraakbijeenkomsten (bijvoorbeeld bij reconstructie van wegen) Spreekrecht van burgers tijdens vergaderingen van Provinciale Staten en/of Statencommissies Burgerinitiatief (het recht van burgers om zelf onderwerpen op de agenda van Provinciale Staten te zetten) Provinciale website (via de ) Direct contact met een lid van Provinciale Staten Direct contact met een lid van Gedeputeerde Staten Contacten met medewerkers van de Provincie (Groene Brigade, milieuklachtentelefoon, klantencontactcentrum) Tabel 4: Mate waarin burgers betrokken zijn bij de provinciale politiek Wat betreft het vertrouwen dat burgers hebben in de verschillende overheidslagen scoort de Provincie goed, burgers in Nederlands Limburg hebben het meeste vertrouwen hierin. Ongeveer 11 % van de burgers heeft geen mening. Zie Figuur 8 voor het vertrouwen dat burgers in Nederlands Limburg, Belgisch Limburg en Nederland hebben in de verschillende overheidslagen Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

21 Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Provincie Gemeente Landelijk Europese Unie Figuur 8: Het percentage van de burgers dat vertrouwen heeft in de verschillende overheidslagen 2.5 Actuele kwesties Dit jaar is ook aan aantal actuele kwesties aan de burgers voorgelegd. In Tabel 5 staan de resultaten van deze vragen benoemd. Actuele kwesties (%) (Helemaal) oneens Neutraal (Helemaal) eens Geen mening Politieke bestuurders moeten voldoende ruimte houden om te doen wat in het belang van Limburg is De Provincie Limburg kan zich beter op Brussel richten dan op Den Haag De Provincie Limburg moet naast bezuinigen op ambtenaren, ook bezuinigen op projecten Ik vind de grote projecten (beeldbepalende ontwikkelingen) waar de Provincie Limburg zich mee bezig houdt, zoals Floriade, Maasplassen en Euregionaal Openbaar Vervoer een goede ontwikkeling Ik maak me zorgen over de krimp van de bevolking in Limburg Tabel 5: Actuele kwesties Ten opzichte van afgelopen jaar vinden meer burgers dat de Provincie naast ambtenaren ook moet bezuinigen op projecten en maken meer burgers zich zorgen over de krimp van de bevolking. Bevolkingsonderzoek Limburg

22 2.6 Conclusie Ten opzichte van het begin van de coalitieperiode is hoe burgers denken over politiek niet veranderd. Burgers hebben nog net zoveel vertrouwen in de verschillende overheidslagen en het volgen ervan is ook niet veranderd. Wel hebben burgers het meeste vertrouwen in de Provincie als overheidslaag. In het sterk veranderende medialandschap zien we de afgelopen jaren een verschuiving hoe burgers geïnformeerd willen worden en hoe ze zelf hun informatie halen. Burgers geven aan dat ze bij voorkeur over het werk van de Provincie Limburg geïnformeerd willen worden via regionale/lokale televisie, huis-aan-huis bladen, internet en dagbladen. 22 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

23 3. Investeren in Steden en Dorpen 3.1 Inleiding Het programma Investeren in Steden en Dorpen gaat over het woon-, leef- en werkklimaat in de Limburgse steden en dorpen. De Provincie Limburg wil dit verbeteren door te zorgen voor het juiste en duurzame woningbestand, voorzieningen op maat, goede bereikbaarheid en een veilige en gezonde omgeving Eigen woning Limburgers zijn over het algemeen tevreden over hun huidige woning. 67 % geeft aan tevreden of zelfs heel tevreden te zijn. In figuur 9 staat de mening van de burgers over de overige aspecten van de eigen woning. Wel geldt dat de tevredenheid toeneemt naar mate de leeftijd toeneemt, van de jongeren tot 25 jaar is 46 % tevreden ten opzichte van 83 % van de 65 plussers. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Geen mening Oneens Neutraal Eens 30% 20% 10% 0% Genoeg keuze op woningmarkt gezien woonwensen Genoeg keuze op woningmarkt gezien financiële positie Woning biedt voldoende ruimte Woning is goed te betalen Figuur 9: Waardering voor de eigen woning Ondanks de tevredenheid over de huidige woning, vooral van de oudere generaties, is het juist deze groep mensen die aangeeft dat er voor ouderen te weinig geschikte woningen zijn (zie Figuur 10). In 2008 was 46 % van de burgers van mening dat er onvoldoende geschikte woningen voor ouderen waren. In Belgisch Limburg deelt 56 % van de burgers deze mening nu, in Nederland 38 %. In 2002 vond 40 % van de burgers dat er voldoende geschikte en betaalbare woningen in zijn/haar gemeente waren, in 2004 was dat 22 %. Dit is een andere vraagstelling dan vanaf 2008, sindsdien wordt alleen naar de betaalbaarheid gevraagd. 5 Provincie Limburg, Coalitieakkoord Bevolkingsonderzoek Limburg

24 Totaal Tot 25 jaar jaar Eens Neutraal Oneens Geen mening jaar Vanaf 65 jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 10: Percentage waarin de verschillende leeftijdscategorieën vinden dat er te weinig geschikte woningen voor ouderen zijn 47 % (ten opzichte van 54 % in 2008) van de burgers vindt dat er te weinig geschikte woningen voor jongeren zijn, 14 % is het hier niet mee eens. In tegenstelling tot de geschiktheid van de woningen voor ouderen wordt hier over de generaties heen vrijwel hetzelfde over gedacht. Alleen de burgers van 65 jaar en ouder denken hier iets somberder over (35 % eens). 3.3 Woonomgeving 48 % van de burgers voelt zich meer verbonden met de wijk/buurt waarin ze wonen, dan met de gemeente waarin ze wonen, 38 % is het hier niet mee eens. Regionaal zijn er wel verschillen. In de regio Maastricht/ Heuvelland geldt dit voor 40 % van de burgers, in Midden-Limburg voor 48 %, in Parkstad voor 50 % en in Noord-Limburg en de Westelijke Mijnstreek voor 51 % van de burgers. 34 % van de burgers geeft aan voldoende mogelijkheden te hebben om de ontwikkelingen in de eigen buurt/dorp mee te bepalen, 24 % is het er niet mee eens. In 2004 vond 28 % van de burgers dat ze voldoende beïnvloedingsmogelijkheden hadden om de om ontwikkelingen in hun dorp/buurt mee te bepalen. Limburgers geven een voldoende aan alle gevraagde aspecten in hun eigen omgeving. Op de gevraagde aspecten scoort het werkgelegenheidsaspect het laagst en natuur en landschap het hoogst. Dit wordt ook bevestigd, doordat burgers aangeven dat werkgelegenheid voor hen een belangrijke reden is om Limburg te verlaten, terwijl het landschap een belangrijke reden is waarom ze in Limburg willen blijven wonen. 24 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

25 Nederlanders geven het voorzieningenniveau het hoogste rapportcijfer en werkgelegenheid het laagste. Belgische Limburgers geven landschap het hoogste rapportcijfer en werkgelegenheid het laagste (zie Figuur 11). In paragraaf 6.3 staat weergegeven welke aspecten burgers het belangrijkste vinden voor de leefbaarheid in de eigen omgeving Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Natuur en landschap Openbaar groen Bereikbaarheid Voorzieningenniveau Milieu Sociale contacten in de buurt Recreatievoorzieningen Veiligheid Speelruimte Cultuuraanbod Werkgelegenheid Figuur 11: Waardering in een rapportcijfer dat de burger voor de omgevingsaspecten geeft Voor burgers zijn sociale contacten een reden om Limburg niet te verlaten. 63 % van de burgers vindt dat de bewoners in zijn/haar dorp zeker bereid zijn om elkaar te helpen als dat nodig is. Hoe ouder men wordt, hoe meer men het hier mee eens is (oplopend van 55 % tot 64 %). In Noord-Limburg ligt dit percentage op 67 %, in de regio Parkstad op 59 %. 66 % van de burgers vindt dat het voorzieningenniveau in hun buurt/dorp voldoende is. 67 % van de burgers vindt dat er in de omgeving genoeg voorzieningen (zoals sportcentra, bibliotheken en zwembaden) zijn. Dit verschilt echter wel per regio, in de regio Maastricht/Heuvelland is 58 % van de burgers het hiermee eens, in de Westelijke Mijnstreek 71 %. Nederlanders (83 % eens) en Belgisch Limburgers (74 % eens) zijn op beide aspecten positiever. 3.4 Veiligheid De afgelopen jaren hebben steeds minder burgers aangegeven dat ze s avonds nog hun voordeur open doen, terwijl het vermijden van bepaalde plekken in de eigen omgeving constant is gebleven (zie Tabel 6). Per regio zijn wel verschillen te zien in het gevoel van veiligheid, zo doet in de regio Parkstad 42 % van de burgers s avonds gerust zijn voordeur open en in Noord-Limburg 52 %. In Nederland doet 57 % van de burgers s avonds gerust zijn voordeur open en in Belgisch Limburg 58 %. Bevolkingsonderzoek Limburg

26 Veiligheid in eigen omgeving (% eens) Bepaalde plekken in mijn omgeving vermijd ik zoveel mogelijk Ik doe s avonds gerust mijn voordeur open Tabel 6: Mate van veiligheid in de eigen omgeving Uit de Integrale Veiligheidsmonitor 6 (opvolger van de Veiligheidsmonitor Rijk 7 ) blijkt dat eind % van de Nederlanders zich wel eens onveilig voelt. In 2008 was dit 20 %, in %. 31 % van de inwoners van de politieregio Limburg-Zuid voelt zich in 2010 wel eens onveilig, dit is significant hoger dan het landelijk gemiddelde. 23 % van de inwoners van de politieregio Limburg-Zuid voelt zich in 2010 wel eens onveilig in de eigen buurt, dit is significant hoger dan het landelijk gemiddelde. Dit is afgelopen jaren niet veranderd. 16 % procent van deze inwoners geeft aan dat het vaak voorkomt dat ze s avonds niet open doen als er onverwachts wordt aangebeld, 6 % geeft aan dat het vaak voorkomt dat ze omrijden of omlopen om onveilige plekken te mijden. 3.5 Hinderaspecten Burgers ondervinden in de omgeving vooral overlast van onveilige verkeerssituaties en onrechtmatigheden in het buitengebied (afvaldumping, vernieling, criminaliteit) (zie Figuur 12). Ook in Nederland en Belgisch Limburg steken onveilige verkeerssituaties er met kop en schouder bovenuit (38 % respectievelijk 37 %) gevolgd door onrechtmatigheden in het buitengebied (beide 28 %). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Onveilige verkeerssituaties Onrechtmatigheden buitengebied Rondhangende personen Weg/spoor/vliegverkeer Lawaai van buren Stank van bedrijven Uitgaansgelegenheden Stank van particulieren Hinder door licht Geen mening Nee Ja Figuur 12: Mate van overlast in de eigen omgeving 6 Integrale Veiligheidsmonitor 2008, 2009 en Veiligheidsmonitor Rijk Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

27 Ten opzichte van 2002 en 2004 zeggen minder burgers last te hebben van onveilige verkeerssituaties, lawaai van buren en stank van bedrijven. Voor de andere aspecten kan deze vergelijking niet gemaakt worden. Regionaal zijn er duidelijke verschillen rondom overlast (zie Tabel 7). Burgers in de Westelijke Mijnstreek zeggen meer overlast dan burgers in andere regio s te ondervinden van weg/spoor/vliegverkeer, stank van bedrijven en particulieren, onrechtmatigheden in het buitengebied en uitgaansgelegenheden. Voor de regio Maastricht/Heuvelland geldt dit voor overlast op het gebied van rondhangende personen en voor de regio Parkstad qua overlast van onveilige verkeerssituaties en lawaai van buren. Overlast in eigen omgeving (% eens) Limburg totaal Westelijke Mijnstreek Maastricht/ Heuvelland Noord- Limburg Parkstad Midden- Limburg Onveilige verkeerssituaties Onrechtmatigheden buitengebied Rondhangende personen Weg/spoor/vliegverkeer Lawaai van buren Stank van bedrijven Uitgaansgelegenheden Stank van particulieren Hinder door licht Tabel 7: Mate van overlast in de eigen omgeving per regio 3.6 Conclusie Limburgers zijn over het algemeen tevreden over hun huidige woning en hun woonomgeving, al ondervinden ze ook overlast. Ten opzichte van het begin van de coalitieperiode zijn burgers positiever gaan denken over de beschikbaarheid van geschikte woningen voor jongeren en ouderen. De waardering voor de eigen woonomgeving is de afgelopen coalitieperiode niet veranderd en in het algemeen positief gebleven. Regionaal zijn er veel verschillen te zien, zowel qua verbondenheid met de buurt, voorzieningen in de omgeving, gevoelens van veiligheid als hinderaspecten. Bevolkingsonderzoek Limburg

28 28 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

29 4. Investeren in Mensen 4.1 Inleiding Het programma Investeren in Mensen draait om mensen en het binden van mensen. Het programma heeft de ambitie om te zorgen voor goed en meer grensoverschrijdend onderwijs, een uitdagend cultureel aanbod, een sociaal klimaat waar mensen oog hebben voor elkaar, benutting van alle talenten en aandacht voor mensen in achterstandsituaties Onderwijs Belgische Limburgers en Nederlanders zijn minder somber over het onderwijs in hun provincie dan Nederlands Limburgers (zie Tabel 8). Eenderde van de burgers heeft geen mening over onderwijs. Wel ziet het grootste gedeelte van de Nederlands Limburgse burgers (en Belgisch Limburgers nog meer) het belang van grensoverschrijdend onderwijs, al is dit minder dan aan het begin van de coalitieperiode. Toen was 63 % van de Nederlands Limburgse burgers het er nog mee eens. Mening over onderwijs (% eens) Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Ik vind dat het onderwijs in mijn provincie te weinig opleidingsmogelijkheden biedt voor de jeugd Het onderwijs in mijn provincie sluit niet goed aan op de arbeidsmarkt Het onderwijs in Limburg moet zowel gericht zijn op een baan in Limburg als op een baan in het aangrenzende buitenland Vraag niet gesteld Tabel 8: Mening van burgers over onderwijs Ook is er een verschil per leeftijdscategorie. Hoe jonger de burger, hoe minder men het belang van grensoverschrijdend onderwijs inziet (zie Figuur 13). 8 Provincie Limburg, Coalitieakkoord Bevolkingsonderzoek Limburg

30 Totaal Tot 25 jaar jaar Eens Oneens Geen mening jaar Vanaf 65 jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 13: Het percentage waarin de verschillende leeftijdscategorieën het belang van grensoverschrijdend onderwijs inzien 4.3 Mogelijkheden voor jongeren 27 % van de burgers vindt dat de toekomst voor de jongeren er goed uitziet. In 2008 vond 34 % van de burgers dat de toekomst voor jongeren er goed uitzag. In Nederland vindt 45 % van de burgers dat de toekomst voor jongeren er goed uitziet, in Belgisch Limburg 43 % (zie Figuur 14). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Geen mening Oneens Eens 30% 20% 10% 0% Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Figuur 14: Het percentage burgers dat vindt dat de toekomst voor jongeren er goed uitziet 30 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

31 Net als afgelopen jaren zijn de jongeren tot 25 jaar het meest positief, 37 % vindt dat de toekomst er goed uitziet ten opzichte van 21 % in de leeftijdscategorie van 45 tot 65 jaar. Ook per regio zijn er verschillen. In de regio Parkstad en Maastricht/Heuvelland is 24 % het er mee eens ten opzichte van 33 % in de regio Noord-Limburg. Ongeveer eenderde van de burgers heeft geen mening. 26 % van de Limburgers vindt dat jongeren in Limburg voldoende inbreng hebben bij de inrichting van de samenleving, 33 % vindt dit niet en 31 % heeft geen mening. In Nederland vindt 36 % van de burgers dat jongeren voldoende inbreng hebben, in Belgisch Limburg 43 %. Regionaal verschilt dit van 22 % in de regio Parkstad en Maastricht/Heuvelland tot 32 % in Noord-Limburg. Wel vindt 51 % Limburg aantrekkelijk genoeg voor jongeren om zich er te vestigen, in 2008 was dit nog 56 %. 42 % van de jongeren tot 25 jaar is het hier mee eens (34 % oneens) ten opzichte van 57 % van de burgers van 65 jaar en ouder (16 % oneens). 77 % van de Belgisch Limburgers en 69 % van de Nederlanders vindt hun provincie aantrekkelijk genoeg voor jongeren om zich er te vestigen. Ook andere factoren hebben invloed op de aantrekkelijkheid van Limburg (Tabel 9), bijvoorbeeld op het gebied van sport en cultuur. Ook hier verschillen de burgers qua mening. Factoren die aantrekkelijkheid beïnvloeden (%) Limburgers oneens Limburgers eens Nederlanders oneens Nederlanders eens Belgische Limburgers oneens Belgische Limburgers eens Het cultuuraanbod in Limburg is voldoende afgestemd op jongeren Ik vind dat sporttalenten in Limburg genoeg kansen hebben om zich te ontwikkelen Ik vind dat er in Limburg voldoende voorzieningen voor kinderopvang zijn Tabel 9: Factoren die aantrekkelijkheid van eigen provincie beïnvloeden 51 % van de Limburgers heeft geen mening als het gaat over de opvang van jongeren die in de problemen komen. 24 % denkt dat de organisaties die daarvoor zijn de opvang goed verzorgen, 25 % denkt dat het niet goed gebeurt. In Belgisch Limburg is 36 % van de burgers het hier mee eens, in Nederland 34 %. 4.4 Conclusie Het grootste gedeelte van de burgers die een mening hebben over onderwijs, ziet het belang van grensoverschrijdend onderwijs in. Wel is dit iets minder geworden ten opzichte van het begin van de coalitieperiode. Ook is er een verschil per leeftijdscategorie. Hoe jonger de burger, hoe minder men het belang ervan inziet. Minder burgers vinden dat de toekomst voor jongeren er goed uitziet, jongeren zelf zijn hier positiever over dan de andere leeftijdscategorieën. Burgers in de regio s Parkstad en Maastricht/Heuvelland denken minder positief over de mogelijkheden voor jongeren dan burgers in de regio Noord-Limburg. Bevolkingsonderzoek Limburg

32 32 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

33 5. Bereikbaar en Duurzaam Limburg 5.1 Inleiding Het programma Bereikbaar en Duurzaam Limburg wil een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Limburg tot een internationale, innovatieve en duurzame kennisregio. Het gaat hierbij om snel, veilig en schoon (openbaar) vervoer voor mensen en goederen, het terugdringen van het energiegebruik, het toepassen van hernieuwbare energiebronnen zoals de zon, en het werken aan een duurzaam Limburg met schone lucht en minder lawaai Mobiliteit: woon-werkverkeer 45 % van de Nederlands Limburgse burgers heeft woon-werkverkeer. Voor Belgisch Limburg geldt dit voor 58 % van de burgers en Nederland voor 59 %. In Tabel 10 staat hoe deze burgers over hun woon-werkverkeer denken. Mobiliteit (% eens) Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland De reisduur om op mijn werk te komen is minder dan een half uur De reisduur om op mijn werk te komen is meer dan een uur Ik weet elke dag redelijk nauwkeurig hoe lang mijn reis gaat duren Ik kan met werktijden schuiven om zo drukte te vermijden De vertraging per enkele reis om op mijn werk te komen bedraagt dagelijks minder dan 20 minuten Tabel 10: Beleving woon-werkverkeer 52 % van de burgers geeft aan in de eigen omgeving geen last te hebben van files in de spitsuren, 48 % heeft dat wel. Regionaal zijn hier wel verschillen, in de Westelijke Mijnstreek geldt dit voor 41 % van de burgers, in Noord-Limburg geldt dit voor 64 % van de burgers. 59 % van de Belgisch Limburgers en 49 % van de Nederlanders geeft aan in de eigen omgeving geen last te hebben van files in de spitsuren. 5.3 Mobiliteit: openbaar vervoer 40 % van de burgers maakt gebruik van het openbaar vervoer. 58 % van deze burgers reist voornamelijk binnen Limburg, 42 % reist in Limburg en grensoverschrijdend. Vooral jongeren tot 25 jaar (71 %) maken gebruik van het openbaar vervoer. Ook regionaal zijn er verschillen, in de Westelijke Mijnstreek maakt 35 % van de burgers gebruik van het openbaar vervoer, in de regio Maastricht/Heuvelland 50 %. 9 Provincie Limburg, Coalitieakkoord Bevolkingsonderzoek Limburg

34 In Belgisch Limburg maakt 32 % van de burgers gebruik van het openbaar vervoer. 38 % daarvan reist voornamelijk binnen Limburg, 62 % reist in Limburg en grensoverschrijdend. In Nederland maakt 41 % van de burgers gebruik van het openbaar vervoer. 53 % daarvan reist voornamelijk binnen zijn/haar eigen provincie, 47 % reist in de eigen provincie en andere provincies. Hoe burgers, die aangeven gebruik te maken van het openbaar vervoer, over bepaalde aspecten van het openbaar vervoer denken ten opzichte van het jaar ervoor, staat in Tabel 11. Beleving openbaar vervoer ten opzichte van jaar ervoor (%) Verbeterd Gelijk gebleven Verslechterd Bereikbaarheid bestemming Reistijd Prijs Aantal keer rijden per uur Kwaliteit (service, materieel, reisinformatie) Totaal beeld Tabel 11: Mate waarin het openbaar vervoer veranderd is ten opzichte van het jaar ervoor Burgers in Nederlands Limburg en Nederland die geen gebruik maken van het openbaar vervoer, geven aan dat de belangrijkste reden hiervoor is dat ze een auto hebben. In Belgisch Limburg geven burgers aan dat een slechte bereikbaarheid van de bestemming de belangrijkste reden is (zie Figuur 15). 60% 50% 40% 30% 20% Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland 10% 0% Ik heb de beschikking over een auto Prijs Slechte bereikbaarheid bestemming Reistijd Anders, namelijk Te lang vooren/of natransport De noodzaak om spullen mee te vervoeren Komt gewoon niet in mij op Aantal keer rijden per uur Kwaliteit (service, materieel, reisinformatie) Figuur 15: Redenen om geen gebruik van het openbaar vervoer te maken Niet alleen klanten, maar ook niet-klanten en incidentele reizigers van het openbaar vervoer hebben bovenstaande reacties gegeven. Bovendien kan het oordeel naast Veolia ook op bijvoorbeeld de NS of grensoverschrijdende bus- en treinverbindingen betrekking hebben. 34 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

35 Naar de tevredenheid over Veolia heeft de OV Klantenbarometer 10 onderzoek gedaan. De klanten van het openbaar vervoer in de gebieden Noord- en Midden-Limburg en de trein Roermond - Nijmegen waarderen het openbaar vervoer in 2010 met een 7,1. De klanten van het openbaar vervoer in de gebieden Zuid- Limburg en de trein Maastricht Heerlen Kerkrade waarderen het openbaar vervoer in 2010 met een 7, Mobiliteit: vliegreizen 30 % van de burgers heeft afgelopen jaar een vliegreis ondernomen, dit geldt voor 36 % van de jongeren tot 25 jaar aflopend tot 24 % van de burgers van 65 jaar en ouder. Van deze burgers heeft 59 % afgelopen jaar 1 keer gevlogen, 28 % 2 keer en 14 % 3 keer of vaker. In 2008 was dit respectievelijk 63 %, 22 % en 15 %. 39 % van deze burgers heeft gevlogen met een ticket waarop een toeslag betaald was om de CO2 uitstoot van de vlucht te compenseren. In 2008 was dit nog 33 %. Voor Belgisch Limburg ligt dit percentage op 52 %, voor Nederland op 46 %. Dit betekent dat deze reizigers vrijwillig een bedrag hebben betaald waarmee bijvoorbeeld bomen geplant worden die hun persoonlijke aandeel in de CO2-uitstoot van de vliegreis compenseren 11. Dit is dus niet hetzelfde als de vliegbelasting (vliegtax). Nederlands Limburgse en Nederlandse burgers hebben hun vliegreis vooral vanaf Schiphol gemaakt, Belgisch Limburgers vanaf Brussels Airport (zie Figuur 16). In 2008 maakten de meeste burgers hun vliegreis vanaf Schiphol (44 %), gevolgd door Düsseldorf International (28 %) en Eindhoven Airport (19 %). 9 % van de burgers heeft gevlogen vanaf Maastricht Aachen Airport, dit is hetzelfde als in % van de burgers vindt dat de Provincie Limburg een nadrukkelijke rol moet spelen in de ontwikkeling van Maastricht Aachen Airport, 7 % is het hier niet mee eens, 32 % antwoord neutraal en 17 % heeft geen mening. 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland 10% 0% Schiphol Düsseldorf International Airport Weeze Anders, namelijk Brussels Airport Eindhoven Airport Maastricht Aachen Airport Luik - Bierset Figuur 16: Het percentage burgers dat een vliegreis vanaf een bepaald vliegveld gemaakt heeft 10 Kennisplatform Verkeer en Vervoer, OV Klantenbarometer 2010 Provincie Limburg 11 %20vliegen Bevolkingsonderzoek Limburg

36 5.5 Duurzaamheidsgedrag: energiezuinig wonen Burgers zeggen energiezuinig wonen belangrijk te vinden, zie Tabel 12. Ten opzichte van 2008 zeggen burgers meer spaarlampen in huis te hebben en consequenter het dagelijks afval te scheiden. In het algemeen geldt dat hoe ouder de burger is, hoe milieubewuster hij/zij zich zegt te gedragen. Alleen voor het hebben van een zonneboiler/zonnepanelen is het net andersom. Milieubewustheid (% eens) Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Mijn woning is grotendeels geïsoleerd is (dak, dubbel glas, muren) Mijn woning is voorzien van een HR-ketel Ik heb een leveringscontract voor groene stroom Bij de aanschaf van huishoudelijke apparaten vind ik een laag energiegebruik belangrijker dan de prijs Ik heb meer dan 4 spaarlampen in mijn woning De thermostaat in onze woning staat nooit boven de 20 C Ik ben er heel alert op wanneer en in welke ruimtes het huis verwarmd en verlicht moet Ik scheid mijn dagelijks afval consequent Tabel 12: Mate van energiezuinig wonen Ook regionaal zijn er verschillen. In de regio Noord-Limburg zeggen minder mensen (49 %) een leveringscontract voor groene stroom te hebben dan in de regio Parkstad (58 %). Ook zeggen in Noord-Limburg minder burgers (56 %) dat bij de aanschaf van huishoudelijke apparaten een lager energiegebruik belangrijker is dan de prijs dan in Maastricht/Heuvelland (63 %). In de regio Maastricht/Heuvelland zeggen minder mensen (61 %) een HR-ketel te hebben dan in Noord- Limburg (72 %). Ook zeggen in deze regio minder mensen (45 %) de thermostaat nooit boven de 20 C te hebben staan dan in de Westelijke Mijnstreek, Parkstad en Midden-Limburg (elk 54 %). Tenslotte zeggen in Maastricht/Heuvelland minder mensen (70 %) meer dan 4 spaarlampen in de woning te hebben dan in de regio Parkstad (79 %). Uit het 21minuten.nl onderzoek 12 blijkt de bewustwording ook voor Nederland. Zo zegt 73 % spaarlampen te gebruiken, 70 % de verwarming lager te zetten, 51 % het eigen huis te isoleren, 48 % zuinigere huishoudapparaten te kopen en 44 % groene stroom te gebruiken. In Belgisch Limburg zeggen minder burgers dat ze een leveringscontract voor groene stroom en een HR-ketel hebben. Dit verschil kan verklaard worden, doordat in België nog veel met olie gestookt wordt. 5 % van de Nederlands Limburgse burgers heeft een zonneboiler en/of zonnepanelen. In België geldt dit voor 13 % van de burgers, in Nederland voor 6 %. Wat de aanschaf hiervan betreft, geeft 26 % (35 % in 2008) van de burgers aan hierin te willen investeren als de energieleverancier of de overheid zodanig in de kosten bijdraagt dat de investering binnen vijf jaar terug wordt verdiend. 52 % is het hier niet mee eens. In Nederland geeft 26 % van de burgers aan hierin te willen investeren, in Belgisch Limburg 31 % Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

37 5.6 Duurzaamheidsgedrag: autoverkeer 18 % van de burgers heeft afgelopen jaar een nieuwe auto gekocht. 53 % van deze mensen heeft een laag brandstofgebruik en een relatief schone luchtuitstoot zwaar laten meewegen bij de aanschaf van deze auto, in 2008 was dit nog 43 %. 36 % van de burgers heeft hier geen rekening mee gehouden. 33 % van de burgers is afgelopen jaar rustiger gaan rijden en 16 % is afgelopen jaar minder gaan rijden om de uitstoot van zijn/haar auto te beperken (zie Figuur 17 en 18). Voor Nederlands Limburg geldt dat hoe ouder men wordt, hoe rustiger en hoe minder men is gaan rijden. Ook regionaal is er een verschil te zien. In Noord-Limburg zeggen minder burgers (48 %) een laag brandstofgebruik en een relatief schone luchtuitstoot zwaar laten meewegen bij de aanschaf van een nieuwe auto dan in de Westelijke Mijnstreek (59 %). Nederland Belgisch Limburg Eens Oneens Geen mening Nederlands Limburg 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 17: Het percentage burgers dat zegt dit jaar rustiger te rijden om de uitstoot van zijn/haar auto te beperken Nederland Belgisch Limburg Eens Oneens Geen mening Nederlands Limburg 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Figuur 18: Het percentage burgers dat zegt dit jaar minder te rijden om de uitstoot van zijn/haar auto te beperken Bevolkingsonderzoek Limburg

38 49 % van de burgers in Nederlands Limburg vindt een belastingsysteem waarbij automobilisten per kilometer betalen eerlijker dan het huidige systeem van wegenbelasting en BPM bij aanschaf van een nieuwe auto, in 2008 was dit nog 57 %. 26 % van de burgers is het hier niet mee eens. In de regio Parkstad is 45 % van de burgers het hier mee eens, in Maastricht/Heuvelland 54 %. Hoe ouder men wordt, hoe meer men het hiermee eens is. In Nederland is 54 % van de burgers het met deze methode eens. 5.7 Conclusie De beleving van burgers over mobiliteit en bereikbaarheid is op de ondervraagde aspecten weinig veranderd. Dat geldt niet voor de wijze waarop de Limburgse burger tegen het openbaar vervoer aankijkt, eenderde van de burgers vindt dat dit verslechterd is. Burgers zeggen milieubewustheid belangrijk te vinden, dit is de afgelopen coalitieperiode nauwelijks veranderd. Steeds meer burgers vliegen met een ticket waarop een toeslag is betaald om de CO2 uitstoot van de vlucht te compenseren. Ten opzichte van 2008 zeggen burgers ook meer spaarlampen in huis te hebben en consequenter het dagelijks afval te scheiden. Bovendien hebben meer burgers een laag brandstofgebruik en een relatief schone luchtuitstoot zwaar laten meewegen bij de aanschaf van een nieuwe auto. Weinig burgers hebben een zonneboiler en/of zonnepanelen en gedurende de jaren is dat ook niet veranderd. Regionaal zijn er verschillen te zien hoe milieubewust burgers zeggen te zijn. Milieubewustheid is verder sterker aanwezig bij ouderen dan bij jongeren. 38 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

39 6. Investeren in Ruimte 6.1 Inleiding De Provincie Limburg richt zich met ruimtelijke ontwikkeling op zes kernregio s waar projecten opgepakt worden op het gebied van bedrijventerreinen, woon- en natuurgebieden. Deze zes kernregio s zijn: Klavertje 4 (Hart van Greenport Venlo); Maasplassen Midden-Limburg (inclusief de N280); A2-zone Maasbracht-Beek; Maastricht-Valkenburg; Parkstad Limburg; Oude Maasarm Ooyen-Wanssum Ruimtelijke ontwikkeling 26 % van de burgers vindt dat de Provincie haar aandacht moet richten op een beperkt aantal grote ruimtelijke ontwikkelingen, terwijl 22 % van de burgers vindt dat de Provincie meer kleine projecten moet ondersteunen. 35 % van de burgers antwoord neutraal en 17 % heeft geen mening. Ook voor de verschillende leeftijdscategorieën is een verschil te zien. 19 % van de jongeren tot 25 jaar vindt dat de Provincie Limburg zich op grote ruimtelijke ontwikkelingen moet richten oplopend tot 43 % van de burgers van 65 jaar en ouder. 48 % van de burgers vindt dat de Provincie hier echter alleen een rol in moet spelen als door haar deelname een sneller en beter resultaat bereikt wordt, 17 % heeft geen mening en 28 % antwoord neutraal. Hoe ouder men wordt, hoe meer men het hiermee eens is (van 35 % voor de burgers tot 25 jaar oplopend tot 64 % voor de burgers van 65 jaar en ouder). 35 % van de burgers vindt dat de Provincie Limburg alleen moet investeren in deze ontwikkelingen als gemeenten en marktpartijen ook mee doen, 12 % is het hier niet mee eens, 35 % antwoord neutraal en 18 % heeft geen mening. 26 % van de jongeren is het hier mee eens ten opzichte van 53 % van de 65 plussers. In 2008 vond 31 % van de burgers dat de Provincie alleen moest investeren in deze ontwikkelingen als gemeenten en marktpartijen ook meededen. 62 % van de burgers vindt (44 % van de jongeren oplopend tot 74 % van de 65 plussers) dat de burger altijd inzicht moet hebben in de voortgang van deze grote ruimtelijke ontwikkelingen in de eigen omgeving, 14 % heeft geen mening en 22 % antwoord neutraal. 6.3 Leefbaarheid Voor de leefbaarheid in de eigen omgeving vindt de burger veiligheid het belangrijkste, 50 % van de burgers noemt dit. Het voorzieningenniveau (34 %) is daarna het belangrijkste. Cultuuraanbod en speelruimte zijn minder belangrijk. Beide worden door 4 % van de burgers genoemd. 13 Provincie Limburg, Coalitieakkoord Bevolkingsonderzoek Limburg

40 In Figuur 19 staan de zaken die de burger in Nederlands Limburg, Belgisch Limburg en Nederland belangrijk vindt voor de leefbaarheid in de omgeving waar hij/zij woont. In paragraaf 3.3 is al aandacht besteed aan welk rapportcijfer burgers geven voor de omgevingsaspecten. Veiligheid Voorzieningenniveau (scholen, winkels, gezondheidszorg) Natuur en landschap Sociale contacten in de buurt Werkgelegenheid Bereikbaarheid Milieu Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Openbaar groen Recreatiemogelijkheden Speelruimte Cultuuraanbod 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 19: Het percentage waarin een aspect belangrijk is voor leefbaarheid in de eigen omgeving Regionaal worden dezelfde aspecten aangegeven als belangrijkste en minst belangrijk. Wel zijn er verschillen te zien hoe binnen de verschillende regio s over bepaalde leefbaarheidaspecten gedacht wordt. Zo vinden burgers in Maastricht/Heuvelland milieu en bereikbaarheid belangrijker voor de leefbaarheid in hun eigen omgeving dan burgers in de andere regio s. Voor burgers in Parkstad geldt dit voor werkgelegenheid en voor burgers in Noord-Limburg voor natuur en landschap en sociale contacten in de buurt. Ook wordt er binnen de verschillende leeftijdscategorieën over bepaalde leefbaarheidaspecten verschillend gedacht. Voor natuur en landschap, veiligheid en openbaar groen geldt dat hoe ouder men wordt, hoe belangrijker men het vindt. Voor cultuuraanbod en werkgelegenheid geldt dat hoe ouder men wordt, hoe minder belangrijker men het vindt. 6.4 Conclusie Of de Provincie Limburg zich op grote of kleine ruimtelijke ontwikkelingsprojecten richt, burgers vinden het belangrijk dat de Provincie dit alleen doet als door haar deelname een sneller en beter resultaat bereikt wordt. Daarnaast vinden veel burgers dat de burger altijd inzicht moet hebben in de voortgang van deze grote ruimtelijke ontwikkelingen in de eigen omgeving. Deze meningen zijn de afgelopen jaren niet veranderd. Hoe burgers over de leefbaarheid in hun eigen omgeving denken, verschilt per levensfase. Zo vinden jongeren andere dingen belangrijk dan ouderen. Wel vindt iedereen veiligheid en het voorzieningenniveau het belangrijkste voor de leefbaarheid in de eigen omgeving, deze beleving is de afgelopen jaren niet veranderd. 40 Bevolkingsonderzoek Limburg 2011

41 7. Innoveren in Limburg 7.1 Inleiding Binnen het programma Innoveren in Limburg werkt de Provincie Limburg samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen om te zorgen voor een betere economische toekomst voor Limburg op het gebied van gezondheid, voeding, nieuwe energie en geavanceerde materialen. Van belang zijn daarbij grensoverschrijdende vernieuwing, regiobranding, uitbouw van de vrijetijdseconomie en een optimaal functionerende overheid Innovatie Nederlandse Limburgers hechten minder belang aan innovatie en de aanwezigheid van innovatie in het midden- en kleinbedrijf dan Belgisch Limburgers en Nederlanders (zie Tabel 13). Aan het begin van deze coalitieperiode waren Nederlands Limburgers zelfs nog iets positiever over de belangrijkheid van innovatie voor het voortbestaan van de eigen organisatie, 37 % was het daar toen mee eens. Regionaal zijn er ook verschillen over de beleving of er voldoende innovatie is om de concurrentie met andere regio s aan te kunnen. In de regio Parkstad is 15 % van de burgers het er mee eens, in Noord-Limburg 22 %. Bijna eenderde van de burgers heeft geen mening over innovatie en bijna eenderde van de burgers antwoordt neutraal. Innovatie (% eens) Nederlands Limburg Belgisch Limburg Nederland Innovatie is belangrijk voor het voortbestaan van de eigen organisatie Er is voldoende innovatie in het midden- en kleinbedrijf in mijn provincie om de concurrentie met andere regio s aan te kunnen Tabel 13: Het percentage hoe burgers over innovatie denken 7.3 Limburgse economie Volgens 46 % van de burgers kan Limburg onvoldoende zorgen voor een gezonde economie zonder samenwerking met de ons omringende buitenlandse regio s, 29 % antwoord hier neutraal op. In Midden-Limburg is 42 % van de burgers het hier mee eens, in Parkstad 49 %. In Belgisch Limburg is 55 % van de burgers het er mee eens. Om onze economie te versterken (zie ook Figuur 20) vindt 52 % van de burgers dat meer inspanningen verricht moeten worden om buitenlandse ondernemingen aan te trekken. Daarnaast vindt 40 % dat de Provincie Limburg zich ook moeten richten op al gevestigde bedrijven in Limburg en 41 % vindt dat de Provincie zich ook moeten richten op startende Limburgse ondernemingen. 14 Provincie Limburg, Coalitieakkoord Bevolkingsonderzoek Limburg