Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek Limburg 2013

Transcriptie

1 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek Provincie,

2 2 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

3 Inhoud Inhoud 3 Inleiding 4 Aanleiding...4 Leeswijzer Burgers algemeen se eigenheid Leefklimaat Grensoverschrijdende interesse Zorgpunten Bedrijven algemeen Vestigingsklimaat bedrijven Leef- en woonklimaat Woningen Huidige woonomgeving Tevredenheid voorzieningen Sociale cohesie en gewenste samenleving Sportparticipatie Cultuurparticipatie Vrijwilligerswerk Menselijk kapitaal en werkgelegenheid Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Arbeidsmigranten Economisch profiel Export Verbindingen en werklocaties Openbaar vervoer Bereikbaarheid Bereikbaarheid en kwaliteit eigen bedrijfsomgeving...25 Bijlage 1 Kenmerken onderzoek 26 Representativiteit...26 Achtergrond burgers...26 Achtergrond bedrijven...27

4 Inleiding Aanleiding Sinds 2002 houdt de Provincie het Bevolkingsonderzoek onder haar inwoners. Dit onderzoek wordt sinds 2004 jaarlijks uitgevoerd. De burger wordt gevraagd naar zijn/haar beleving en opvattingen over een aantal onderwerpen die relevant zijn voor en het provinciale beleid. Sinds 2012 worden ook bedrijven bevraagd en is de naam veranderd in Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek. Het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek kan richting geven aan nieuw beleid en/of bijsturing van beleid. Het biedt aan Provinciale Staten de gelegenheid om onderwerpen die in de se samenleving van belang blijken te zijn, te agenderen. Leeswijzer Voor het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek hebben bijna 1200 ers en bijna 1200 se bedrijven een vragenlijst ingevuld. Deze resultaten worden in dit rapport weergegeven. Daar waar mogelijk en relevant worden resultaten vergeleken met voorgaande versies van het Bevolkingsonderzoek en het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek Waar mogelijk en relevant worden ook uitspraken gedaan op COROP-regio, voor verschillende leeftijdscategorieën of voor. Alle resultaten die in dit rapport staan, zijn representatief. In bijlage 1 staan de overige kenmerken van het onderzoek. Voor de weergave van de resultaten is aansluiting gezocht bij de weergave zoals ook gebruikt in de Vestigingsklimaat Monitor. In deze monitor is inzichtelijk gemaakt wat de elementen zijn waaruit een excellent leef- en vestigingsklimaat bestaat en hoe er voor staat wat betreft deze elementen. In de eerste twee hoofdstukken van dit rapport wordt een algemeen beeld geschetst hoe burgers en bedrijven tegen algemene aspecten van het vestigingsklimaat aankijken. De overige resultaten van het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek worden weergegeven op basis van de volgende vier dimensies: Leef- en woonklimaat; Menselijk kapitaal en werkgelegenheid; Economisch profiel; Verbindingen en werklocaties. Veel vragen van het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek hebben betrekking op het leef- en woonklimaat van. Dit hoofdstuk is dan ook uitgebreider dan de andere drie hoofdstukken. 4 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

5 1. Burgers algemeen In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst hoe ers tegen hun provincie aankijken en waar ze zich zorgen over maken. 1.1 se eigenheid 83 % van de burgers voelt zichzelf, naast het feit dat ze inwoner van zijn, soms of vaak er of se. De belangrijkste redenen die burgers hiervoor noemen is de se afkomst of geboren, getogen of wonend in te zijn. 87 % is er soms of vaak ook trots op om een inwoner van te zijn. De belangrijkste redenen die burgers hiervoor noemen is het landschap en de (woon)omgeving, en de mentaliteit en levensstijl. Hoe zuidelijker de burger woont, hoe meer hij/zij zich er of se voelt en hoe trotser men is. Burgers die in geboren zijn, voelen zich meer er en zijn er trotser op om inwoner van te zijn. 76 % van de ers voelt zich soms of vaak inwoner van zijn/haar provincie, 71 % is er soms of vaak trots op om een inwoner van zijn/haar provincie te zijn. 1.2 Leefklimaat Burgers geven een 8,1 als provincie om te wonen, een 7,9 als provincie voor toerisme en recreatie en een 6,8 als provincie om te werken. Hoe ouder de burger wordt, hoe hoger het rapportcijfer voor elk van deze aspecten. ers geven hun eigen provincie een 7,6 als provincie om te wonen, een 7,3 als provincie voor toerisme en recreatie en een 7,0 als provincie om te werken. Burgers is gevraagd waarom ze graag in (of hun eigen provincie) wonen (zie Figuur 1) of waarom ze (of hun eigen provincie) juist zouden willen verlaten (zie Figuur 2). De meest genoemde reden om in te wonen is de se afkomst. Voor ers is het de woonomgeving. De meeste burgers kunnen geen reden bedenken waarom ze /hun provincie zouden willen verlaten. Mijn se afkomst Woonomgeving Het landschap Sociale banden De se eigenheid De Euregionale ligging Woonaanbod Niets Cultuuraanbod (musea, theater) De kansen op de arbeidsmarkt 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Figuur 1: Redenen waarom burgers graag in hun provincie wonen Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 5

6 Niets De kansen op de arbeidsmarkt Cultuuraanbod (musea, theater) Woonaanbod Woonomgeving Sociale banden De se eigenheid De Euregionale ligging Mijn se afkomst Het landschap 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 2: Redenen waarom burgers hun provincie willen verlaten 1.3 Grensoverschrijdende interesse 74 % van de burgers voelt zich soms of vaak verbonden met de ons omringende regio s in België en Duitsland. Vooral burgers in Midden- en Zuid- hebben deze verbondenheid (met beide 78 %) ten opzichte van 64 % van de burgers in Noord-. Burgers is ook gevraagd of ze zich voor bepaalde voorzieningen wel eens op Duitsland en/of België georiënteerd hebben (zie Figuur 3). Belangrijkste reden voor burgers om het niet te hebben gedaan, is dat ze er geen behoefte aan hebben. Op afstand wordt dit gevolgd door er is voldoende aanbod in, en voor se burgers ook de afstand. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Winkelen Recreeëren / uitgaan (zwemmen, fietsen, bioscoop, theater) Zorgvoorzieningen (huisarts, ziekenhuis) Baan Opleiding Figuur 3: Mate waarin burgers zich voor bepaalde voorzieningen op Duitsland en/of België georiënteerd hebben 6 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

7 1.4 Zorgpunten Burgers maken zich, in meer of mindere mate, zorgen over alle maatschappelijke vraagstukken in. De minste zorgen maken burgers zich over terrorisme, hoogwater en overstromingen en het aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater). De belangrijkste zorgpunten zijn de economische situatie, toekomstperspectief voor de jeugd en werkgelegenheid (zie Figuur 4). Burgers in maken zich vooral meer zorgen over de vergrijzing en drugsproblematiek dan burgers in. Burgers in maken zich vooral meer zorgen over het aanbod van culturele voorzieningen, het aanbod van passende woonruimte en hoogwater en overstromingen dan ers. Economische situatie Toekomstperspectief voor de jeugd Werkgelegenheid Criminaliteit Kwaliteit van de sociale zekerheid (AOW, WW, etc.) Kwaliteit van de (gezondheids)zorg Kloof tussen arm en rijk Verkeersveiligheid Vergrijzing van de bevolking Drugsproblematiek Integratie van allochtonen Kwaliteit en aanbod van het onderwijs Milieukwaliteit Bereikbaarheid van voorzieningen Kwaliteit van natuur en landschap Concurrentiekracht van het se bedrijfsleven Kwaliteit van het Openbaar Vervoer Beschikbaarheid van passende woonruimte Voorzieningenniveau op het platteland Klimaatverandering Kwaliteit van de infrastructuur (wegen, vliegvelden) Terrorisme Hoogwater en overstromingen Aanbod van culturele voorzieningen (musea, theater) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Figuur 4: Percentage waarin burgers zich zorgen maken over maatschappelijke vraagstukken Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 7

8 2. Bedrijven algemeen In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst hoe se bedrijven als vestigingsplaats zien. 2.1 Vestigingsklimaat bedrijven se bedrijven geven een 8,2 als provincie om te wonen, een 8,1 als provincie voor toerisme en recreatie en een 7,2 als provincie om te werken. Ook is de bedrijven gevraagd om voor een aantal meer specifieke onderwerpen een rapportcijfer te geven (zie Tabel 1). se bedrijven beoordelen de specifieke onderwerpen van hun eigen provincie iets positiever met uitzondering van de aantrekkelijkheid van hun provincie op toeristisch gebied. heeft een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven 6,5 7,3 In zijn aantrekkelijke bedrijfslocaties beschikbaar 7,0 7,5 is een aantrekkelijke provincie voor startende ondernemers 6,1 7,1 is toeristisch een aantrekkelijke provincie 8,0 7,5 heeft een aantrekkelijke arbeidsmarkt 6,0 7,1 In werken overheden goed met elkaar samen 5,4 6,2 In wordt de economische crisis goed aangepakt 5,0 5,7 In is het aantrekkelijk om te investeren in duurzaamheid en energie 6,0 6,6 In mijn regio is een aantrekkelijk ondernemingsklimaat 6,5 7,2 Tabel 1: Beoordeling bedrijven over /hun eigen provincie Voor het bepalen van het rapportcijfer met betrekking tot het ondernemingsklimaat in de regio geven bedrijven aan vooral het economische beleid en dienstverlening en vergunningverlening belangrijk te vinden (zie Figuur 5). 8 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

9 Economisch beleid Dienstverlening en vergunningverlening Beleid betreffende de economische crisis Arbeidsmarktbeleid Bestuurlijke organisatie Geen mening Verkeersbeleid en parkeren Ruimtelijk beleid Bedrijvenacquisitiebeleid Veiligheid Weet niet Aanbod publieke diensten (zorg, welzijn, onderwijs etc.) Anders namelijk: Startersbeleid Informatievoorziening door de overheid 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Figuur 5: Onderwerpen die het zwaarst wegen bij het bepalen van het rapportcijfer voor het ondernemingsklimaat Ook is aan bedrijven gevraagd waarom ze zich in (of hun eigen provincie) zouden vestigen (zie Figuur 6) of waarom een bedrijf (of de eigen provincie) juist zou verlaten (zie Figuur 7). De meest genoemde vestigingsfactoren voor zijn de Euregionale ligging en de woonomgeving, voor is dat het aanbod van bedrijventerreinen/kantoorruimte en de woonomgeving. De arbeidsmarkt is de meest genoemde reden dat bedrijven zouden verlaten, de meeste se bedrijven kunnen geen reden bedenken waarom een bedrijf hun provincie zou verlaten. De Euregionale ligging Woonomgeving Aanbod van bedrijventerrein/kantoorruimte Infrastructuur Het toerisme in Aanwezigheid van andere bedrijven De se eigenheid De arbeidsmarkt Niets Cultuuraanbod 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 6: Redenen waarom een bedrijf zich in /de eigen provincie zou vestigen Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 9

10 De arbeidsmarkt Niets De se eigenheid Aanwezigheid van andere bedrijven Infrastructuur Aanbod van bedrijventerrein/kantoorruimte Cultuuraanbod Woonomgeving Het toerisme in De Euregionale ligging 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Figuur 7: Redenen waarom een bedrijf /de eigen provincie zou verlaten 10 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

11 3. Leef- en woonklimaat Met het leef- en woonklimaat worden woningen, woonomgeving, onderwijsvoorzieningen, vrijetijdsvoorzieningen en natuur en landschap aangeduid. Deze factoren dragen bij aan de uitstraling en leefbaarheid van een regio. Voor private personen is de kwaliteit van het leef- en woonklimaat naast de arbeidsmarktsituatie de belangrijkste dimensie van het vestigingsklimaat. Dit geldt met name voor hoger opgeleiden, die in het algemeen mobieler zijn in hun vestigingskeuze dan lager- en middelhoog opgeleiden. Voor organisaties is deze dimensie over het algemeen minder bepalend. Echter, een goed leefklimaat draagt bij aan de aantrekkelijkheid van een regio voor medewerkers van een organisatie, waardoor deze dimensie indirect invloed heeft op de vestigingskeuze van organisaties. Voor zover hierover vragen aan burgers en bedrijven zijn gesteld, worden de resultaten daarvan hieronder weergegeven. 3.1 Woningen Burgers is gevraagd hoe ze over verschillende aspecten van hun woning denken, zie Tabel 2. Ten opzichte van 2009 zijn burgers op alle aspecten positiever gaan denken. ers denken in minder positief over de tevredenheid over de huidige woning en of deze voldoende ruimte biedt. Ook verwachten meer ers over drie jaar verhuisd te zijn. Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 11

12 Gezien mijn woonwensen (type woning) heb ik genoeg keuze op de woningmarkt 2009 Helemaal oneens/oneens 28,5% 20,6% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 27,7% 28,5% Eens/helemaal eens 36,6% 42,6% Geen mening 7,1% 8,2% Gezien mijn financiële positie heb ik genoeg keuze op de woningmarkt Helemaal oneens/oneens 40,4% 34,7% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 24,0% 27,4% Eens/helemaal eens 28,3% 29,8% Geen mening 7,3% 8,1% Ik ben tevreden over mijn huidige woning Helemaal oneens/oneens 9,1% 7,1% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 18,8% 14,3% Eens/helemaal eens 67,5% 76,8% Geen mening 4,6% 1,8% Mijn huidige woning biedt voldoende ruimte Helemaal oneens/oneens 10,9% 8,4% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 15,4% 10,6% Eens/helemaal eens 69,1% 79,0% Geen mening 4,5% 2,0% Mijn huidige woning is voor mij goed te betalen Helemaal oneens/oneens 11,2% 9,5% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 24,7% 20,8% Eens/helemaal eens 55,7% 65,3% Geen mening 8,4% 4,4% Ik verwacht over drie jaar te zijn verhuisd Helemaal oneens/oneens n.v.t. 56,4% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens n.v.t. 19,8% Eens/helemaal eens n.v.t. 16,2% Geen mening n.v.t. 7,7% Een koopwoning is in goed te verkopen Helemaal oneens/oneens n.v.t. 49,4% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens n.v.t. 29,5% Eens/helemaal eens n.v.t. 6,0% Geen mening n.v.t. 15,2% Tabel 2: Mening van burgers over aspecten van hun eigen woning 3.2 Huidige woonomgeving 77 % van de burgers is tevreden of zeer tevreden over de huidige woonomgeving, 7 % is ontevreden of zeer ontevreden. Zie Tabel 3 voor de andere aspecten over de huidige woonomgeving. 12 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

13 Het is vervelend om in deze buurt te wonen Helemaal oneens/oneens 80,9% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 13,3% Eens/helemaal eens 4,6% Geen mening 1,1% De bebouwing in deze buurt is aantrekkelijk Helemaal oneens/oneens 15,6% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 31,5% Eens/helemaal eens 50,9% Geen mening 2,1% Als het mogelijk is, ga ik uit de buurt waar ik woon verhuizen Helemaal oneens/oneens 65,8% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 16,4% Eens/helemaal eens 14,9% Geen mening 2,9% Tabel 3: Mening van burgers over verschillende aspecten van de huidige woonomgeving Burgers ondervinden in hun woonomgeving vooral overlast van onveilige verkeerssituaties gevolgd door onrechtmatigheden in het buitengebied (afvaldumping, vernieling, criminaliteit), zie Figuur 8. Onveilige verkeerssituaties Onrechtmatigheden in het buitengebied Rondhangende personen Lawaai van buren Lawaai en stank door weg-, spoor- en vliegverkeer Stank en lawaai van agrarische bedrijven Uitgaansgelegenheden Stank van particulieren Stank en lawaai van industriële bedrijven Hinder door licht (straatverlichting/kassen) 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Figuur 8: Mate van overlast in de eigen omgeving Burgers beoordelen alle aspecten in hun omgeving met een voldoende, natuur en landschap krijgt de hoogste waardering met een 7,5, werkgelegenheid de laagste waardering met een 5,7 (zie Figuur 9). Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 13

14 Natuur en landschap Bereikbaarheid Voorzieningenniveau Openbaar groen (parken, groenstroken) Milieu Recreatiemogelijkheden Sociale contacten in de buurt Veiligheid Speelruimte Cultuuraanbod (musea, theater) Monumenten Risico s op calamiteiten Werkgelegenheid Figuur 9: Rapportcijfer dat burgers voor verschillende aspecten in hun woonomgeving geven 3.3 Tevredenheid voorzieningen Burgers zijn tevreden of zeer tevreden over de meeste voorzieningen in hun omgeving, zie Figuur 10. Huisarts Winkel voor dagelijkse levensbehoeften Ziekenhuis Basisonderwijs Verenigingen en georganiseerde activiteiten Sportvoorziening (zwembaden, sportaccommodaties) Openbaar Vervoer Dorpshuis/café Culturele voorzieningen (musea, theater) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Figuur 10: Mate waarin burgers tevreden of zeer tevreden zijn over voorzieningen in hun omgeving Burgers waarderen monumenten in hun omgeving met een 7, Sociale cohesie en gewenste samenleving Iets meer dan de helft van de burgers voelt zich nooit eens eenzaam, buitengesloten of heeft het gevoel er niet bij te horen (zie Tabel 4). Hoe ouder men wordt, hoe meer men dit gevoel heeft. 14 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

15 Ik voel mij wel eens eenzaam Helemaal oneens/oneens 58,8% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 16,8% Eens/helemaal eens 23,5% Geen mening 0,9% Ik voel mij wel eens buitengesloten Helemaal oneens/oneens 63,3% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 17,9% Eens/helemaal eens 17,8% Geen mening 0,9% Ik heb wel eens het gevoel er niet bij te horen Helemaal oneens/oneens 60,9% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 20,0% Eens/helemaal eens 18,1% Geen mening 0,9% Tabel 4: Percentage burgers dat zich wel eens eenzaam of buitengesloten voelt of dat wel eens het gevoel heeft er niet bij te horen Burgers vinden vooral dat een burger zich in moet zetten voor het netjes en veilig houden van de buurt, geld aan goede doelen geven vindt men minder belangrijk (zie Figuur 11). Zich in te zetten voor het netjes en veilig houden van de buurt De buren te helpen Zich op de hoogte te houden van wat er in de samenleving gebeurt Te zorgen voor eigen ouders Vrijwilligerswerk te doen Open te staan voor immigranten Geld aan goede doelen te geven 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Figuur 11: Hoe vindt de burger dat een burger zich moet gedragen in de samenleving? 3.5 Sportparticipatie 51 % van de burgers geeft aan de afgelopen twaalf maanden niet gesport te hebben. Van de burgers die wel sporten geeft het grootste gedeelte aan 1 à 2 keer in de maand te sporten. Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 15

16 20 % van de burgers geeft aan 5 dagen per week lichaamsbeweging uit te oefenen die tenminste even inspannend is als stevig doorlopen of fietsen. 20 % van de burgers doet dit 7 dagen per week, circa 10 % van de burgers doet dit 0, 1, 2, 3, 4 of 6 keer per week. 38 % van de burgers beoefent 0 keer per week inspannende sporten of zware lichamelijke activiteiten die lang genoeg duren om bezweet te raken, 16 % doet dit 1 keer per week, 22 % 2 keer per week en 24 % doet dit 3 keer of meer per week. Burgers is ook gevraagd of en zo ja, hoe, ze afgelopen jaar betrokken zijn geweest bij sportevenementen in, zie Tabel 5. Niet 49,1% Gevolgd op radio/tv/internet/krant 34,2% Bezocht als toeschouwer 19,8% Deelgenomen aan het sportevenement 7,7% Meegeholpen als vrijwilliger 7,3% Anders 3,4% Tabel 5: Betrokkenheid bij sportevenementen 3.6 Cultuurparticipatie Burgers is gevraagd hoe vaak ze afgelopen jaar een culturele voorstelling (theater, toneel, muziek of anders) bezocht hebben. Minder burgers hebben afgelopen jaar zelf meegewerkt hebben aan zo n voorstelling (zie Tabel 6. Bezoek Zelf meegewerkt Minimaal maandelijks 3,0% 3,0% Ongeveer één keer per twee maanden 7,7% 2,3% Een paar keer 30,9% 5,5% Één keer 18,2% 5,2% Nooit 40,2% 83,9% Tabel 6: Percentage bezoeken en zelf meewerken aan culturele voorstellingen Iets meer dan de helft van de burgers vindt dat er in zijn stad/dorp en in de provincie voldoende culturele manifestaties (boekenmarkt, straattheater, concert, etc.) gehouden worden (zie Tabel 7). 16 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

17 In mijn stad/dorp worden voldoende culturele manifestaties gehouden (boekenmarkt, straattheater, concert, etc.) Helemaal oneens/oneens 17,3% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 28,9% Eens/helemaal eens 45,7% Geen mening 8,2% In de provincie worden voldoende culturele manifestaties gehouden (boekenmarkt, straattheater, concert, etc.) Helemaal oneens/oneens 6,7% Niet mee eens, maar ook niet mee oneens 26,6% Eens/helemaal eens 57,0% Geen mening 9,7% Tabel 7: Culturele manifestaties 3.7 Vrijwilligerswerk Burgers is gevraagd of ze lid zijn van een vereniging, zie Tabel 8. In zijn iets meer burgers lid van een van onderstaande verenigingen. Hoe ouder burgers worden, hoe minder lid ze zijn van een sportvereniging. Hoe ouder burgers worden, hoe meer burgers lid zijn van een kerkgenootschap, een maatschappelijke organisatie en/of een lokale/regionale vereniging. Sportvereniging 31,2% Kerkgenootschap 12,8% Culturele vereniging (toneel, muziek, hobby, schilderen, etc.) 12,8% Maatschappelijke organisatie (Natuur en milieu, Amnesty International, Artsen zonder grenzen, etc.) 15,1% Politieke partij 8,0% Lokale/regionale vereniging voor bijvoorbeeld jongeren/vrouwen 10,8% Tabel 8: Lid van een vereniging Daarnaast is burgers gevraagd of ze afgelopen jaar vrijwilligerswerk en/of mantelzorg hebben gedaan, zie Tabel 9. Gemiddeld besteden burgers 1 tot 8 uur per maand aan dit vrijwilligerswerk. Sportvereniging 20,4% Kerkgenootschap 7,2% Culturele vereniging (toneel, muziek, hobby, schilderen, etc.) 10,7% Maatschappelijke organisatie (Natuur en milieu, Amnesty International, Artsen zonder grenzen, etc.) 8,1% Politieke partij 4,8% Lokale/regionale vereniging voor bijvoorbeeld jongeren/vrouwen 10,5% Organisatie voor hulp aan mensen die kampen met ziekte of een beperking (bijv. bejaarden) 16,3% School, crèche of peuterspeelzaal 12,6% Verlenen van mantelzorg (zorg voor familie, vrienden, buren; dit is los van een organisatie) 37,1% Tabel 9: Percentage burgers dat aangeeft afgelopen jaar vrijwilligerswerk en/of mantelzorg gedaan te hebben Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 17

18 59 % van de burgers geeft aan niet meer vrijwilligerswerk te willen doen dan dat ze nu doen (of niet doen). Van de burgers die wel meer vrijwilligerswerk willen doen, is voor het grootste gedeelte de belangrijkste reden dat ze hiervoor geen mogelijkheden hebben (te druk met werk/gezin). 18 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

19 4. Menselijk kapitaal en werkgelegenheid De omvang en kwaliteit van de productiefactor arbeid staat centraal in Menselijk kapitaal en werkgelegenheid : het gaat om werkgelegenheid, arbeidskrachten en opleidingsniveau. Menselijk kapitaal is met name van belang voor de vestigingskeuze van bedrijven en organisaties: is continuïteit gegarandeerd wat betreft het aanbod en de kwaliteit van het arbeidsaanbod? In de vestigingskeuze van burgers speelt het menselijk kapitaal in de regio eveneens een rol; welke carrièremogelijkheden dienen zich aan in de regio (bereikbare arbeidsplaatsen)? Voor zover hierover vragen aan burgers en bedrijven zijn gesteld, worden de resultaten daarvan hieronder weergegeven. 4.1 Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Bedrijven in zijn minder tevreden over de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt dan bedrijven in, zie Tabel 10. (Zeer) ontevreden 18,8% 10,4% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 36,5% 29,2% (Zeer) tevreden 30,6% 42,7% Geen mening 14,2% 17,6% Tabel 10: Mate waarin bedrijven tevreden zijn over de aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt 74 % van de se bedrijven ervaart geen problemen bij de invulling van bepaalde functies binnen de organisatie, 18 % wel. Voor se bedrijven is dat respectievelijk 82 % en 10 %. Ook is bedrijven gevraagd op welk niveau ze ervaren dat het aanbod van personeel (kwalitatief en/of kwantitatief) onvoldoende is, zie Tabel 11. Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 19

20 Laag opleidingsniveau (vbo of lager) Ja 19,2% 15,3% Nee 38,6% 41,4% Weet niet 16,7% 15,1% Geen mening 25,5% 28,1% Gemiddeld opleidingsniveau (mbo of gelijkwaardig) Ja 27,5% 19,1% Nee 33,6% 41,6% Weet niet 14,8% 11,9% Geen mening 24,1% 27,4% Hoog opleidingsniveau (hbo of hoger) Ja 19,7% 15,6% Nee 28,9% 35,2% Weet niet 21,4% 17,5% Geen mening 30,0% 31,7% Tabel 11: Mate waarin ervaren wordt dat het aanbod van personeel (kwalitatief en/of kwantitatief) onvoldoende is 4.2 Arbeidsmigranten Bij de selectie van bedrijven voor dit onderzoek zijn enkele sectoren waarin veel arbeidsmigranten werken (landbouw, zorg, onderwijs en overheid) buiten beschouwing gebleven. Bij 12 % van de geselecteerde se bedrijven zijn arbeidsmigranten werkzaam. 79 % daarvan is in dienst bij het bedrijf, 34 % wordt ingehuurd via het uitzendbureau en 7 % werkt op een andere manier bij het bedrijf (bijvoorbeeld via detachering of als stagiair). In het algemeen zijn per bedrijf maar enkele arbeidsmigranten werkzaam. Dit geldt bij zowel kleine als grote bedrijven. Van de onderzochte sectoren hebben vooral bedrijven in de sectoren industrie en groot- en detailhandel (inclusief de reparatie van auto s) arbeidsmigranten in dienst. 79 % van de onderzochte bedrijven geeft aan dat het opleidingsniveau van de arbeidsmigranten in hun bedrijf doorgaans overeenkomt met hetgeen bij het uitvoeren van de werkzaamheden benodigd is. In Tabel 12 staat de verdeling weergegeven van het opleidingsniveau van de arbeidsmigranten die in deze bedrijven werken. In Tabel 13 staat de verdeling weergegeven van het benodigde opleidingsniveau van de functies die deze arbeidsmigranten vervullen. Gemiddeld aandeel laag opleidingsniveau (vbo of lager) 52,8% 41,5% Gemiddeld aandeel gemiddeld opleidingsniveau (mbo of gelijkwaardig) 32,3% 39,5% Gemiddeld aandeel hoog opleidingsniveau (hbo of hoger) 14,9% 19,0% Tabel 12: Het opleidingsniveau van de arbeidsmigranten in de bedrijven waar deze werkzaam zijn 20 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

21 Gemiddeld aandeel laag opleidingsniveau (vbo of lager) 49,9% 45,5% Gemiddeld aandeel gemiddeld opleidingsniveau (mbo of gelijkwaardig) 33,3% 35,5% Gemiddeld aandeel hoog opleidingsniveau (hbo of hoger) 16,8% 19,0% Tabel 13: Het benodigde opleidingsniveau van de functies van de arbeidsmigranten in de bedrijven waar deze werkzaam zijn 6 % van de onderzochte bedrijven verwacht de komende vijf jaar arbeidsmigranten in dienst te nemen, vooral op laag (vbo of lager) en gemiddeld (mbo of gelijkwaardig) opleidingsniveau. Aan geselecteerde bedrijven die al arbeidsmigranten in dienst hebben, is gevraagd of zij verwachten de komende vijf jaar meer of minder arbeidsmigranten in dienst te nemen, zie Tabel 14. De bedrijven die hiervan in Noord- en Midden- gevestigd zijn, verwachten meer arbeidsmigranten in dient te nemen, bedrijven in Zuid- minder. Ook deze bedrijven verwachten vooral op laag (vbo of lager) en gemiddeld (mbo of gelijkwaardig) opleidingsniveau arbeidsmigranten in dienst te nemen. Veel meer 2,1% 0 % Meer 15,5% 4,7% Gelijk 39,4% 51,2% Minder 14,1% 9,3% Weet niet 28,9% 34,9% Tabel 14: Mate waarin bedrijven met arbeidsmigranten (uitgezonderd landbouw, zorg, onderwijs en overheid) verwachten de komende vijf jaar arbeidsmigranten in dienst te nemen Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 21

22 5. Economisch profiel Het economisch profiel omvat de prestaties van het bedrijfsleven en het marktvolume, topsectoren en kennisinfrastructuur. Kortom, het economisch profiel draait om het volume van de regionale economie en het innovatievermogen binnen de regio. Deze dimensie is van groot belang bij de vestigingskeuze van bedrijven en organisaties. Voor burgers is het economisch profiel van een regio van belang in die zin dat een sterke economie de mogelijkheden voor werk ten goede komt. Voor zover hierover vragen aan burgers en bedrijven zijn gesteld, worden de resultaten daarvan hieronder weergegeven. 5.1 Export Bedrijven is gevraagd of ze aan export doen (Tabel 15). Ook is gevraagd of ze belemmeringen ondervinden om te gaan exporteren of hun export te verhogen en zo ja, wat deze belemmeringen zijn (Figuur 12). Ja, naar omringende regio s in België en Duitsland 13,8% 6,0% Ja, naar overig België en Duitsland 4,0% 4,0% Ja, naar andere landen in Europa 10,1% 6,5% Ja, buiten Europa 3,4% 4,2% Nee 68,7% 79,3% Tabel 15: Mate waarin bedrijven exporteren en waarheen Niet van toepassing / geen behoefte aan export Nee Bepaalde regelingen voor export en import Onvoldoende kennis van de markt in het buitenland Economische / marktontwikkelingen Anders, namelijk: Taalproblemen Afstand / vervoersproblemen 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Figuur 12: Mate en reden waarin bedrijven belemmerd worden om te gaan exporteren of hun export te verhogen 22 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

23 6. Verbindingen en werklocaties Bij verbindingen en werklocaties gaat het om de omvang en kwaliteit van de fysieke infrastructuur en werklocaties als kantoorruimten of bedrijventerreinen. Een goede bereikbaarheid is zowel voor burgers als voor bedrijven van belang, aangezien reistijden het tot stand komen van sociale- en economische relaties mede bepalen. Het gaat om alle modaliteiten: auto, trein en vliegtuig. Daarnaast hebben bedrijven behoefte aan voldoende voor hun activiteit geschikte werklocaties (kantoren en bedrijventerreinen). Voor zover hierover vragen aan burgers en bedrijven zijn gesteld, worden de resultaten daarvan hieronder weergegeven. 6.1 Openbaar vervoer In maakt 44 % van de burgers gebruik van het openbaar vervoer, in is dat 54 %. Dit is iets meer dan in De belangrijkste reden voor burgers om wel gebruik te maken van het OV is de bereikbaarheid van de bestemming. De belangrijkste reden om geen gebruik te maken van het OV is het hebben van een auto, zie Figuur 13. Bereikbaarheid van de bestemming De beschikking over een auto Gevolgen voor het milieu Reistijd OV chipkaart Prijs Frequentie van het openbaar vervoer (aantal keren per uur) Kwaliteit (service, materieel, reisinformatie) Ik maak gebruik van het OV vanwege Ik maak geen gebruik van het OV vanwege 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 13: Redenen waarom burgers wel of geen gebruik maken van het OV Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 23

24 6.2 Bereikbaarheid Burgers zijn gevraagd naar de tevredenheid over verschillende aspecten van bereikbaarheid in respectievelijk hun eigen provincie, zie Tabel 16. ers zijn minder tevreden over de bevraagde aspecten dan ers. De hoeveelheid files in de spits Zeer ontevreden/ontevreden 14,6% 27,0% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 31,1% 30,6% Tevreden/zeer tevreden 28,7% 24,0% Geen mening 25,6% 18,4% De hoeveelheid files buiten de spits Zeer ontevreden/ontevreden 6,1% 12,8% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 26,0% 29,0% Tevreden/zeer tevreden 42,7% 40,4% Geen mening 25,2% 17,7% De betrouwbaarheid (ik doe er altijd even lang over) van de reistijd in de spits Zeer ontevreden/ontevreden 8,3% 17,2% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 32,2% 34,3% Tevreden/zeer tevreden 32,3% 28,8% Geen mening 27,1% 19,7% De betrouwbaarheid (ik doe er altijd even lang over) van de reistijd buiten de spits Zeer ontevreden/ontevreden 5,2% 8,9% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 29,8% 32,1% Tevreden/zeer tevreden 39,5% 40,2% Geen mening 25,4% 18,9% De reistijd naar werk of school Zeer ontevreden/ontevreden 5,5% 10,6% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 20,3% 22,0% Tevreden/zeer tevreden 42,2% 50,8% Geen mening 31,9% 16,7% De reistijd om te gaan winkelen Zeer ontevreden/ontevreden 3,4% 8,3% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 18,2% 20,2% Tevreden/zeer tevreden 68,9% 63,9% Geen mening 9,5% 7,6% Reistijd tot familie/ vrienden/ bekenden Zeer ontevreden/ontevreden 5,5% 11,1% Niet tevreden, maar ook niet ontevreden 18,7% 24,7% Tevreden/zeer tevreden 67,5% 56,9% Geen mening 8,3% 7,3% Tabel 16: Mate waarin burgers tevreden zijn over verschillende bereikbaarheidsaspecten 24 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

25 6.3 Bereikbaarheid en kwaliteit eigen bedrijfsomgeving Bedrijven is gevraagd welk rapportcijfer zij geven aan bereikbaarheidsaspecten van hun eigen bedrijf, aan de kwaliteit van de openbare ruimte in de directe nabijheid van hun bedrijf en de beschikbaarheid van geschikte bedrijfslocaties (zie Tabel 17). De parkeermogelijkheden in de directe nabijheid van uw bedrijfspand 7,1 De bereikbaarheid van uw bedrijfspand per auto 7,8 De bereikbaarheid van uw bedrijfspand met het openbaar vervoer 6,2 Bewegwijzering 6,9 Ontsluiting 6,8 Staat van de openbare ruimte (weg, groenvoorziening, trottoir) 6,8 Veiligheid 6,6 De beschikbaarheid van geschikte bedrijfslocaties binnen de eigen gemeente 6,7 Tabel 17: Beoordeling bedrijven over bereikbaarheid en kwaliteit openbare ruimte 72 % van de bedrijven zegt zich zelden of nooit onveilig te voelen in het eigen bedrijf of bedrijfsomgeving. 89 % van de se bedrijven geeft aan op dit moment voldoende ruimte te hebben voor hun bedrijf. Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 25

26 Bijlage 1 Kenmerken onderzoek Representativiteit De vragenlijst voor het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek is in december 2012 ingevuld door deelnemers aan een internetpanel. Er zijn 1163 geslaagde enquêtes afgenomen voor se burgers en 396 geslaagde enquêtes voor ers. Er zijn 1165 geslaagde enquêtes afgenomen voor se bedrijven en 430 geslaagde enquêtes voor se bedrijven. Bij de data voor burgers en voor de bedrijven is een weging gebruikt om onder- en oververtegenwoordiging te corrigeren. Er is voor de burgers een weging gebruikt op basis van leeftijd, geslacht en COROP-regio. Voor de bedrijven is een weging gebruikt op basis SBI-indeling en COROP-regio (voor ). Dit betekent dat de antwoorden van ondervertegenwoordigde groepen een zwaarder gewicht meegekregen hebben en de antwoorden van oververtegenwoordigde groepen een minder zwaar gewicht. Alle resultaten die in dit rapport staan, zijn representatief. Wat betreft de resultaten op het niveau van geheel en, weten we met meer dan 95 % zekerheid dat het gevonden percentage in het onderzoek in werkelijkheid niet meer dan 5 % afwijkt. Voor de drie COROP-regio s weten we met 95 % zekerheid dat het gevonden percentage in het onderzoek in werkelijkheid niet meer dan 8 % afwijkt Wat betreft de leeftijdscategorieën weten we met 95 % zekerheid dat het gevonden percentage in het onderzoek in werkelijkheid niet meer dan 6 % afwijkt. Achtergrond burgers Van de se burgers die mee gedaan hebben aan het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek zijn verschillende achtergrondkenmerken in beeld gebracht, zo is 46 % vrouw en 54 % man. 74 % is in geboren en 26 % niet. Wat betreft de hoogst voltooide opleiding, heeft 29 % middelbaar beroepsonderwijs voltooid, 22 % hoger beroepsonderwijs, 16 % mavo/vmbo, 12 % havo/vwo, 12 % lager beroepsonderwijs, 4% universiteit, 4 % basisonderwijs en 1 % heeft geen opleiding voltooid. 41 % van de burgers heeft een baan in loondienst of als zelfstandige, 31 % is gepensioneerd en 8 % is arbeidsongeschikt. 7 % is huisvrouw/huisman, 6 % werkloos, 5 % is scholier of student en 2 % heeft overig als hoofdbezigheid. Wat betreft de leeftijdscategorieën is 9 % tussen de 15 en 24 jaar, 24 % tussen de 25 en 44 jaar, 37 % tussen de 45 en 64 jaar en 30 % 65 jaar en ouder. Uit de regio Noord- en Zuid- komen elk 33 % van de respondenten, uit de regio Midden- 34 %. Van de se burgers die mee gedaan hebben aan het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek zijn verschillende achtergrondkenmerken in beeld gebracht, zo is 55 % vrouw en 45 % man. Wat betreft de hoogst voltooide opleiding, heeft 30 % middelbaar beroepsonderwijs voltooid, 22 % hoger beroepsonderwijs, 14 % mavo/vmbo, 17 % havo/vwo, 8 % lager beroepsonderwijs, 7 % universiteit, 1 % basisonderwijs en 1 % heeft geen opleiding voltooid. 26 Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek

27 56 % van de burgers heeft een baan in loondienst of als zelfstandige, 7 % is gepensioneerd en 10 % is arbeidsongeschikt. 9 % is huisvrouw/huisman, 4 % werkloos, 12 % is scholier of student en 2 % heeft overig als hoofdbezigheid. Wat betreft de leeftijdscategorieën is 16 % tussen de 15 en 24 jaar, 41 % tussen de 25 en 44 jaar, 36 % tussen de 45 en 64 jaar en 7 % 65 jaar en ouder. Achtergrond bedrijven Van de bedrijven die mee gedaan hebben aan het Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek zijn verschillende achtergrondkenmerken in beeld gebracht. Gemiddeld zijn de bedrijven 32,1 jaar in gevestigd. se bedrijven zijn gemiddeld 23,1 jaar in hun provincie gevestigd. Uit de regio Midden- en Zuid- komen elk 33 % van de respondenten, uit de regio Noord- 34 %. Voor de bedrijfsgrootte van de bedrijven, zie Tabel ,8% 58,1% ,0% 20,9% ,8% 10,2% ,3% 7,0% ,2% 1,6% ,3% 1,4% ,4% 0,5% ,1% 0,2% Tabel 18: Bedrijfsgrootte respondenten Bevolkings- en Bedrijvenonderzoek 27