Onderzoek naar de effecten van de eigen bijdrage op het gebruik van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning

Transcriptie

1 Onderzoek naar de effecten van de eigen bijdrage op het gebruik van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning 1. Aanleiding Tijdens de raadsvergadering van 24 november 2016 is een motie aangenomen waarin het college verzocht is onderzoek te doen naar met name de financiële knelpunten die aanvragers en gebruikers van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning ervaren bij het gebruik van deze voorziening. Over 2016 is er sprake van een overschot van het gereserveerde budget ten behoeve van maatschappelijke ondersteuning. Ondanks dat er uit het cliëntervaringsonderzoek (namens de Leidse regiogemeenten uitgevoerd door I&O research) geen knelpunten naar voren zijn gekomen bij de nieuwe opzet van de huishoudelijke hulp, bestaat de mogelijkheid dat een deel van de hulpbehoevende inwoners niet de noodzakelijke hulp bij het huishouden ontvangen vanwege de hoogte van de financiële bijdrage die daarvoor geldt. 2. Samenvatting Zowel klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm als klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm ervaren toegenomen zorgkosten en melden dat zij de tariefsbijdrage voor de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning te hoog vinden. Voor de klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm bestaat de mogelijkheid de tariefsbijdrage via de bijzondere bijstand terug te ontvangen. Hiervan wordt echter weinig gebruikgemaakt. Voor klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm bestaan geen regelingen die de zorgkosten kunnen verlagen. Voor beide categorieën klanten wordt voorgesteld maatregelen te treffen waardoor de financiële knelpunten verminderd kunnen worden door de teruggave via de bijzondere bijstand extra te promoten respectievelijk een financiële compensatieregeling op te zetten. 3. Toelichting algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning in 2017 Met ingang van 1 januari 2015 is het Leids regiomodel huishoudelijke ondersteuning ingevoerd in Zoeterwoude (en Leiden, Leiderdorp en Oegstgeest). Onderdeel daarvan is dat onderscheid gemaakt is tussen een algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning indien de standaard huishoudelijke werkzaamheden met een standaard-frequentie noodzakelijk zijn en een maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning indien meer nodig is om het beoogd resultaat een schoon huis te bewerkstelligen. De algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning bestaat voor nieuwe klanten sinds 1 januari Voor klanten die in het kader van de Wmo 2007 een indicatie voor Hulp bij het huishouden hadden, gold dat de oude indicatie (in het kader van vastgelegd overgangsrecht) doorliep tot 13 juli De algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning bestaat uit een maximaal aantal uur (125 uur op jaarbasis) waarbij de gemeente een tegemoetkoming betaalt in de kosten. In 2015 en 2016 is daarvoor gebruik gemaakt van de zogenaamd HHT-middelen (ook wel Van Rijn-gelden genaamd). Het uurtarief dat met de gecontracteerde zorgaanbieders is overeengekomen, betrof zowel in 2015 als in ,60 per uur. Voor 2017 is er sprake van een lichte stijging naar 22,20 per uur. 1

2 Bijdrage klant Bijdrage gemeente ,00 per uur 11,60 per uur ,00 per uur 9,60 per uur ,60 per uur 9,60 per uur De tariefsbijdrage voor de algemene voorziening is niet-inkomensafhankelijk. In absolute zin zijn de kosten voor alle klanten gelijk. In relatieve zin betalen klanten met een laag inkomen echter een hogere tariefsbijdrage, van hun inkomen gaat verhoudingsgewijs een groter deel op aan de tariefsbijdrage. Voor de klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm bestaat de mogelijkheid om door middel van het minimabeleid de tariefsbijdrage terug te krijgen. Klanten met een inkomen boven 150% van de bijstandsnorm worden geacht om uit eigen middelen de hogere kosten te dragen. De eigen bijdrage zou in geval van een maatwerkvoorziening hoger uitvallen dan nu het geval is bij een algemene voorziening. De klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm zijn minder in staat om de toegenomen kosten uit eigen middelen te compenseren en kunnen geen gebruik maken van regelingen in het kader van het minimabeleid. Als gevolg van het feit dat de tariefsbijdrage niet-inkomensafhankelijk worden de verschillende inkomensgroepen niet gelijkelijk belast. Wat dat betreft werkt een maatwerkvoorziening rechtvaardiger, aangezien daar sprake is van een (landelijk bepaalde) inkomensafhankelijke eigen bijdrage. 4. Onderzoek naar huidig gebruik algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning in Zoeterwoude 4.1. Evaluatie van algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning Zoeterwoude, januari 2016 In januari 2016 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het gebruik van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning vanaf juli Na de keukentafelgesprekken ten behoeve van de herindicaties kwam 23% van de klanten (= 21/90) met een oude indicatie voor hulp bij het huishouden in aanmerking voor de maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning en 68% (= 61/90) in aanmerking voor de algemene voorziening. De resterende 7% (= 8/90) kwam niet in aanmerking voor een voorziening. In januari 2016 heeft monitoring plaatsgevonden onder de klanten in Zoeterwoude met een maatwerkvoorziening dan wel een algemene voorziening. Naar aanleiding van deze monitoring is een evaluatie opgesteld ten behoeve van het college en de gemeenteraad van Zoeterwoude 1. Bij de cliënten met een algemene voorziening bleek in het merendeel van de gevallen sprake van een passende oplossing. Er werd door klanten geen melding gemaakt van financiële problemen Onderzoek onder klanten in Zoeterwoude met een algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning, december 2016 Om zicht te krijgen op het aantal cliënten dat geen of weinig gebruik meer maakt van de algemene voorziening is onder 58 cliënten waaraan in 2015 dan wel 2016 deze voorziening verstrekt is een 1 Memo college: Evaluatie Wmo maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning, d.d

3 vragenlijst uitgezet. De vragenlijst konden de cliënten anoniem invullen. In verband met de kleinschaligheid van het onderzoek is het in eigen beheer uitgevoerd. Om de respons te vergroten, was een antwoordenveloppe bijgevoegd waarmee de klanten de vragenlijst kosteloos konden retourneren. In het aangehaalde raadsvoorstel van de gemeente Leiden naar stapeling van zorgkosten is aangegeven dat voor inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum veel financiële compensatiemogelijkheden aanwezig zijn. De stapeling van zorgkosten geldt echter niet alleen voor deze doelgroep, maar geldt voor alle inkomensgroepen. De impact van de stijging van kosten zal voor de inwoners met een inkomen net boven 120% van het sociaal minimum echter het grootst zijn. Om mogelijk conclusies te kunnen trekken uit het onderzoek is in de vragenlijst ook een vraag gesteld over het inkomen van de geënquêteerde, waarbij een onderscheid is gemaakt tussen een netto-inkomen tot 120%, een nettoinkomen tussen 120% en 150% en een netto-inkomen boven 150% van de bijstandsnorm Uitkomsten onderzoek Na de eerste oproep en een herinneringsbrief is door 42 klanten de vragenlijst ingestuurd, wat resulteert in een respons van 72%. De diverse achtergrondkenmerken zijn weergegeven in onderstaande tabellen. Woonsituatie en leeftijd Het overgrote deel van de respondenten was alleenstaand en pensioengerechtigd (86%). N % Alleenstaand en niet-pensioengerechtigd 3 7,1 Alleenstaand en pensioengerechtigd 36 85,7 Samenwonend en niet-pensioengerechtigd 1 2,4 Samenwonend en pensioengerechtigd 1 2,4 Onbekend 1 2,4 Inkomen De helft van de respondenten bleek een inkomen te hebben onder 120% van de bijstandsnorm. N % Minder dan 120% van de bijstandsnorm % tot 150% van de bijstandsnorm 12 28,6 Meer dan 150% van de bijstandsnorm 8 19 Onbekend 1 2,4 Gebruik voorziening Van de respondenten maakte 88% nog gebruik van de algemene voorziening. Drie klanten (= 7%) gaven aan gestopt te zijn de voorziening, omdat de kosten te hoog waren. N % Nooit gebruikgemaakt van voorziening 0 0 Gestopt met gebruik van voorziening 3 7,1 Maakt gebruik van voorziening 37 88,1 Onbekend 2 4,8 3

4 Hoogte tariefsbijdrage In het kader van het onderzoek was vooral de vraag over de hoogte van de tariefsbijdrage van belang. Het merendeel (55%) gaf aan de bijdrage te hoog te vinden. N % Eigen bijdrage te hoog 23 54,8 Eigen bijdrage prima 11 26,2 Geen mening 8 19 Van de 23 respondenten die de tariefsbijdrage te hoog vonden, hadden 14 personen een inkomen van minder dan 120% van de bijstandsnorm en 9 personen een inkomen tussen 120 en 150% van de bijstandsnorm. Alle respondenten met een inkomen van meer dan 150% van de bijstandsnorm vonden de tariefsbijdrage prima. Bij respondenten met een inkomen tussen 120 en 150% van de bijstandsnorm vonden 2 de tariefsbijdrage prima. Omvang ontvangen hulp Bij de algemene voorziening betaalt de gemeente, zoals aangegeven, voor maximaal 125 uur per jaar een gedeelte van de kosten van de voorziening. Uitgaande van 52 werkweken betekent dit dat klanten gemiddeld 2,3 uur per week hulp tegen het gereduceerde tarief kunnen afspreken met de zorgaanbieder. Van de respondenten bleek het merendeel (60%) onder dit gemiddelde te blijven. N % Minder dan 2 uur per week 7 16,7 2 uur per week 18 42,9 Meer dan 2 uur per week 17 40,5 Zorgkosten Een andere relevante vraag met betrekking tot de betaalbaarheid van de hulp had betrekking op de ervaren wijzigingen van de totale zorgkosten. Het merendeel (53%) bleek een toename van de zorgkosten te ervaren. N % Zorgkosten toegenomen 22 52,4 Zorgkosten niet of nauwelijks gewijzigd 16 38,1 Onbekend 4 9, Conclusie onderzoek De uitkomsten zijn gebaseerd zijn op 42 ingevulde vragenlijsten (72% respons), een hoog percentage bij een dergelijk onderzoek. In opdracht van de gemeenteraad is onderzoek gedaan naar met name de financiële knelpunten die inwoners ervaren ten aanzien van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning omdat de 4

5 mogelijkheid bestaat dat een deel van de hulpbehoevende inwoners niet de noodzakelijke hulp bij het huishouden ontvangen vanwege de hoogte van de financiële bijdrage die daarvoor geldt Klanten met inkomen tot 120% van de bijstandsnorm Voor de klanten met een inkomen onder 120% van de bijstandsnorm bestaan, in het kader van het gemeentelijk minimabeleid, financiële regelingen waarvan gebruik gemaakt kan worden. Deze klanten kunnen in ieder geval een aanvraag voor bijzondere bijstand doen voor het vergoed krijgen van de algemene voorziening vergoed krijgen. Juist onder de klanten met een inkomen tot 120% is het percentage personen dat de tariefsbijdrage te hoog vindt groot (14x te hoog, 3x prima, 4x geen mening). Voor deze klanten geldt tevens dat zij een verhoging van de totale zorgkosten ervaren. Door de maatregelen die het kabinet genomen heeft, zullen zij in 2017 mogelijk minder gaan betalen voor maatwerkvoorzieningen waarvoor het CAK de eigen bijdrage berekent en int. Uit gegevens van het loket Werk & Inkomen is gebleken dat slechts 3 klanten met een algemene voorziening bijzondere bijstand hebben aangevraagd. Dit aantal staat in schril contrast met het aantal klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm dat de tariefsbijdrage te hoog vindt. Bij deze wijze van vermindering van de financiële last voor de klant lijkt sprake van een drempel. Op basis van het Financieel besluit 2017 betalen klanten met een inkomen tot 120% geen tariefsbijdrage voor de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning. In de uitvoering is gekozen de inkomenstoets door de consulent Werk & Inkomen te laten plaatsnemen. Als gevolg daarvan dient deze klantengroep in eerste instantie de tariefsbijdrage voor te schieten, waarna teruggave via de bijzondere bijstand kan plaatsvinden. Dit betekent een extra drempel die in de praktijk gezien het zeer geringe aantal klanten dat teruggave vraagt een ongewenst effect heeft. Ondanks het feit dat 55% van de respondenten de tariefsbijdrage te hoog vindt en dat 52% toegenomen zorgkosten ervaart, hebben maar 2 klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm de zorg beëindigd vanwege de kosten Klanten met inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm Voor de klanten met een inkomen tussen 120 en 150% van de bijstandsnorm bestaan geen regelingen in het kader van het minimabeleid. Onder deze klanten is het percentage dat de tariefsbijdrage te hoog vindt 75% (9x te hoog, 2x prima, 1x geen mening). De helft ervaart dat de zorgkosten zijn toegenomen. Ook voor deze klanten geldt dat in 2017 mogelijk minder gaan betalen voor maatwerkvoorzieningen waarvoor het CAK de eigen bijdrage berekent en int, omdat de minimale eigen bijdrage verlaagd is en inkomensgrens verhoogd is. 5. Financiële tegemoetkoming Op basis van de resultaten van het onderzoek onder de klanten in Zoeterwoude met een algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning en het onderzoek van de gemeente Leiden naar de stapeling van zorgkosten kan vastgesteld worden dat er sprake kan zijn van een financieel knelpunt waardoor klanten mogelijk afzien van het gebruik van de algemene voorziening. Ten aanzien van een financiële tegemoetkoming is een onderscheid te maken tussen onderstaande doelgroepen. 5

6 5.1. Klanten met inkomen tot 120% van de bijstandsnorm Artikel 12 lid 2 van het Financieel besluit maatschappelijke ondersteuning Zoeterwoude 2017 vermeld dat een klant bij een inkomen tot 120% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm geen bijdrage verschuldigd is voor de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning. Zoals aangegeven is in de uitvoeringspraktijk in Zoeterwoude geregeld dat klanten de tariefsbijdrage terug kunnen ontvangen via de Bijzondere bijstand. Daarbij wordt gekeken naar het netto maandinkomen en het vrij te laten vermogen. Is er, op basis van de inkomenstoets, sprake van een inkomen onder 120% van de bijstandsnorm dan ontvangt de klant de tariefsbijdrage terug. Van de klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm die voor de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning een tariefsbijdrage betaald hebben, heeft een zeer beperkt aantal een aanvraag voor Bijzondere bijstand gedaan. De ingevulde vragenlijsten kunnen hier geen exacte informatie over geven, omdat geen navraag gedaan is naar het vermogen van de klanten. Gelet op het feit - dat voor alle klanten met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm de mogelijkheid al bestaat om in aanmerking komen voor teruggave van tariefsbijdrage; en - dat slechts een beperkt aantal klanten een aanvraag gedaan heeft wordt voorgesteld - alle klanten met een algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning (inclusief de klanten die gestopt zijn) nogmaals een brief te schrijven waarin zij gewezen worden op de mogelijkheid van teruggave van de tariefsbijdrage Financiële consequentie De kosten per klant met een algemene voorziening huishoudelijk ondersteuning bedragen maximaal 1.575,- per jaar. Indien er van uitgegaan wordt dat de helft van de klanten een inkomen onder 120% van de bijstandsnorm, zou dit om 29 klanten gaan. Indien deze klanten maximaal gebruik maken van het aantal beschikbare uren bedragen de kosten voor de ,- (125 uur x 12,60 per uur x 29 klanten). Voor het beoordelen van het recht op de vrijstelling wordt ook rekening gehouden met het vrij te laten vermogen van de klanten. Het werkelijk aantal klanten dat aanspraak kan maken op de tegemoetkoming in de kosten kan daardoor lager uitvallen. De kosten van de teruggaaf van de tariefsbijdrage komen te laste van het budget Sociale voorzieningen en maatschappelijk werk/minimabeleid Klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm De klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm kunnen geen gebruik maken van voorzieningen in het kader van het minimabeleid. Zij zijn derhalve het volledige uurtarief voor de algemene voorziening verschuldigd. De gemeente Leiden heeft voor 2017 de bestaande regeling voorzieningen voor chronisch zieken en gehandicapten uitgebreid. Klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm met 6

7 een beperking of chronische psychische of psychosociale problemen die als gevolg daarvan aannemelijke meerkosten hebben, kunnen een tegemoetkoming van per jaar ontvangen. Van de respondenten met een inkomen tussen 120% en 150% heeft ervaart de helft dat de zorgkosten zijn toegenomen. Dit wordt bevestigd door het genoemde onderzoek van de gemeente Leiden. Gelet op het feit - dat voor klanten met een inkomen tussen 120% en 150% sprake is van toegenomen zorgkosten; - dat een gedeelte van de hoogte zorgkosten buiten de gemeentelijke invloedsfeer ligt (eigen risico, premie zorgverzekering); - dat klanten met een inkomen tussen 120% en 150% geen gebruik kunnen maken van regelingen in het kader van het minimabeleid; - dat de tariefsbijdrage per klant met een algemene voorziening huishoudelijk ondersteuning per jaar, op basis van een gemiddeld gebruik van 2 uur per week (= 100 uur per jaar), 1.260,- bedraagt; - dat de eigen bijdrage voor klanten met een inkomen tussen 120% en 150% indien sprake zou zijn van een door het CAK berekende eigen bijdrage zoals van toepassing bij een maatwerkvoorziening per jaar minimaal 228,- bedraagt; - dat het verschil tussen de tariefsbijdrage bij gemiddeld gebruik van de algemene voorziening en de minimale eigen bijdrage bij een maatwerkvoorziening 1.032,- bedraagt; - de voormalige Wtcg-korting op de eigen bijdrage 33% betrof; en - het toepassen van de voormalige Wtcg-korting op het bovengenoemde verschil in kosten bij gemiddeld gebruik 340,56 bedraagt wordt voorgesteld - een eenmalige financiële compensatie beschikbaar te stellen voor klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm welke gebruik maken van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning; - de hoogte van deze financiële compensatie vast te stellen op eenmalig 350,- per persoon bij een indicatie van 12 maanden dan wel naar rato een gedeelte, gerekend vanaf de eerste dag van de maand van ingang van de voorziening tot en met de laatste dag van de maand van einde van de voorziening Financiële consequentie Indien wordt uitgegaan van een vergoeding voor álle klanten met een algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning zullen de kosten bij een vergoeding van 350,- per persoon in totaal ,- bedragen. Op basis van de ingevulde vragenlijsten kan er van uitgegaan worden dat maximaal 30% van de klanten in aanmerking komt voor de compensatieregeling. De betekent dat de kosten van de compensatieregeling naar verwachting maximaal 6.090,- bedragen. De kosten van de teruggaaf van de tariefsbijdrage komen te laste van het budget Sociale voorzieningen en maatschappelijk werk/zorgbeleid. 7

8 6. Toekomstige ontwikkelingen Inmiddels is gebleken dat de algemene voorziening enkele ongewenste effecten heeft wat betreft de eigen bijdrage. Daarom vinden momenteel in de Leidse regio discussies plaats over de algemene voorziening. Vermoedelijk komt er het voorstel de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning per 1 januari 2018 op te heffen. 8

9 Bijlagen Bijlage A. Bijlage B. Vragenlijst onderzoek naar huidig gebruik algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning in Zoeterwoude Beschikbare informatie uit regionale en landelijke onderzoeken, rapporten, e.d. 9

10 Bijlage A. Vragenlijst onderzoek naar huidig gebruik algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning in Zoeterwoude Achtergrondvragen 1) Wat is uw woonsituatie en wat is uw leeftijd? Ik woon alleen en ben nog niet pensioengerechtigd > gaat u verder naar vraag 2a Ik woon alleen en ben pensioengerechtigd > gaat u verder naar vraag 2b Ik woon samen met mijn partner en ben nog niet pensioengerechtigd > gaat u verder naar vraag 2c Ik woon samen met mijn partner en ben pensioengerechtigd > gaat u verder naar vraag 2d 2) Wat is uw netto-inkomen per maand (onder netto-inkomen valt arbeidsloon, uitkering en pensioen)? a. Ik woon alleen en ben nog niet pensioengerechtigd Minder dan 1114,00 Tussen 1114,00 en 1392,00 Meer dan 1392,00 b. Ik woon alleen en ben pensioengerechtigd Minder dan 1252,00 Tussen 1252,00 en 1565,00 Meer dan 1565,00 c. Ik woon samen met mijn partner en ben nog niet pensioengerechtigd Minder dan 1591,00 Tussen 1591,00 en 1989,00 Meer dan 1989,00 d. Ik woon samen met mijn partner en ben pensioengerechtigd Minder dan 1709,00 Tussen 1709,00 en 2136,00 Meer dan 2136,00 10

11 Gebruik algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning 3) Maakt u gebruik van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning welke in 2015 en/of 2016 aan u verstrekt is? Nee. Ik heb nooit gebruik gemaakt van de hulp > gaat u verder naar vraag 4 Niet meer, ik ben gestopt met deze hulp > gaat u verder naar vraag 4 Ja > gaat u verder naar vraag 5 4) Waarom maakt u geen gebruik (meer) van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning? Ik vond de kosten van de hulp te hoog De hulp voldeed niet aan mijn wensen Het aantal uur hulp dat ik kon ontvangen was onvoldoende Anders, namelijk: 5) Voor het gebruik van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning betaalt u een eigen bijdrage, de zogenaamde tariefsbijdrage. Wat vindt u van deze tariefsbijdrage? Ik vind de eigen bijdrage te hoog Ik vind de eigen bijdrage prima Geen mening 6) U bepaalt onderling met de zorgaanbieder hoeveel uur hulp zij bij u wekelijks leveren (max. 125 uur per jaar). Hoeveel uur hulp ontvangt u gemiddeld? Minder dan 2 uur per week 2 uur per week Meer dan 2 uur per week 11

12 Uitvoering huishoudelijke activiteiten 7) Bent u zelf in staat bepaalde huishoudelijke activiteiten uit te voeren? In onderstaande tabel staan huishoudelijke activiteiten vermeld die uitgevoerd kunnen worden. Bij de vraag of u deze activiteit geheel zelfstandig kunt uitvoeren, kunt u aangeven of u het daar mee eens bent of niet mee eens bent. Helemaal oneens Oneens Eens Helemaal eens Slechts één vakje per vraag aanvinken Ik kan geheel zelfstandig lichte huishoudelijke werkzaamheden verrichten (bijv. stof afnemen) Ik kan geheel zelfstandig zware huishoudelijke werkzaamheden verrichten (bijv. stofzuigen of dweilen) Ik kan geheel zelfstandig de bedden verschonen en/of opmaken Ik kan geheel zelfstandig mijn kleren wassen, ophangen of in droger stoppen Ik kan geheel zelfstandig de boodschappen doen Ik kan geheel zelfstandig de broodmaaltijd bereiden Ik kan geheel zelfstandig de warme maaltijd bereiden 8) Door wie worden de huishoudelijke taken uitgevoerd? In onderstaande tabel kunt u per huishoudelijke activiteit aangeven door wie deze op dit moment uitgevoerd wordt. Ikzelf Mijn partner Iemand uit mijn netwerk Particulier geregelde hulp Hulp in het kader van Wmo (familie, vrienden, buren) Licht huishoudelijke werkzaamheden Zwaar huishoudelijke werkzaamheden 12

13 Bedden verschonen en/of opmaken Kleren wassen en strijken Boodschappen doen Broodmaaltijd bereiden Warme maaltijd bereiden Uw zorgkosten 9) Diverse landelijke ontwikkelingen kunnen effect hebben gehad op uw zorgkosten. U kunt daarbij denken aan de stijging van het wettelijk eigen risico, de premieverhoging van uw zorgverzekeraar of de afschaffing van de tegemoetkoming voor chronisch zieken. Welke gevolgen ervaart u? Mijn maandelijkse uitgaven zijn fors toegenomen Mijn maandelijkse uitgaven zijn niet of nauwelijks gewijzigd 10) Indien uw maandelijkse zorgkosten zijn toegenomen, kunt u dan aangeven met welk bedrag dit is? Ja, te weten Nee 13

14 Bijlage B. Beschikbare informatie uit regionale en landelijke onderzoeken, rapporten, e.d. Regionale gegevens 1. Gem. Zoeterwoude: Collectieve zorgverzekering voor minima als onderdeel van minimabeleid (2016) Als gevolg van de afschaffing van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten en de regeling Compensatie eigen risico is in 2015 besloten de collectieve zorgverzekering voor minima uit te breiden. De dekking van de gemeentelijke aanvullende verzekering Top is fors uitgebreid. Ongeveer 80% van de aanvullende kosten, waarmee personen met een hoge zorgvraag geconfronteerd worden, wordt door deze gemeentemodule gedekt. Voor de overige zorgkosten kan bijzondere bijstand worden aangevraagd. De gemeentelijke aanvullende verzekering Standaard is bedoeld voor burgers met een lage of gemiddelde zorgvraag. De inkomensgrens voor de collectieve zorgverzekering is vastgesteld op 120% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm, eventueel aanwezig vermogen wordt buiten beschouwing gelaten. Bijstandsnormen zijn in onderstaande tabel weergegeven. 2 Na een meervoudig onderhandse aanbesteding is het contract voor de collectieve zorgverzekering gegund aan Zorg & Zekerheid. 3 Als onderdeel van het minimabeleid vergoedt de gemeente de premie van de AV-gemeente Standaard volledig en van de AV-gemeente Top gedeeltelijk (kosten voor verzekerde 12,92 per maand). Voor verzekerden met de AVgemeente Standaard of de AV-gemeente Top geldt dat zij de eigen bijdragen voor maatwerkvoorzieningen in het kader van de Wmo volledig vergoed krijgen, tot een maximum van 370,00 per jaar; de tariefsbijdrage voor de algemene voorziening wordt niet vergoed vanuit deze collectieve zorgverzekering. Het aantal collectief verzekerden is in de periode februari 2014-februari 2016 gestegen van 75 naar 114. Na een uitgebreide campagne in november/december 2016 geven de eerste cijfers aan dat voor 2017 sprake is van 40 nieuwe aanmeldingen. Indien klanten de AV-gemeente Standaard of AV-gemeente Top hebben afgesloten, kunnen zij de tariefsbijdrage voor de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning terug ontvangen van zorgverzekeraar Zorg & Zekerheid. De voormalige Wtcg-middelen zijn ter beschikking gesteld aan de gemeenten. De uitbreiding van de collectieve zorgverzekering voor minima is vanuit deze middelen gefinancierd. 2 Rijksoverheid: Uitkeringsbedragen per 1 juli 2016, d.d ; tabel afkomstig van 3 Collegebesluit: Regeling collectieve zorgverzekering voor minima gemeente Zoeterwoude 2017, d.d

15 2. Gem. Leiden: Onderzoek naar niet gebruik algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning (2016) In februari 2016 is in opdracht van de gemeente Leiden door onderzoeksbureau B&S een onderzoek gedaan naar het niet gebruiken van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning. Door B&S is in dit onderzoek gekeken naar de relatie tussen niet gebruik van de algemene voorziening en inkomen, leeftijd, gezinssituatie en aanwezigheid van sociale steun. Voor het onderzoek werden 115 inwoners van Leiden benaderd die voor de decentralisatie hulp bij het huishouden (Wmo 2007) ontvingen. In totaal werd van 35 inwoners een reactie ontvangen (na aftrek van het aantal naar een verpleeghuis verhuisde klanten resulteerde dit in een respons van 35%, wat als gebruikelijk wordt gezien). De onderzoeksvraag luidde Wat weerhoudt een groep voormalige Wmo-cliënten van de gemeente Leiden anno 2016 van gebruik van de algemene voorziening?. Het antwoord op de onderzoeksvraag was op basis van de ontvangen respons dat financiële overwegingen en het zelf oplossen van de hulp bij het huishouden als hoofdredenen voor het afzien van de algemene voorziening gezien konden worden. 3. Gem. Leiden: Onderzoek naar stapeling zorgkosten (2016) De herinrichting van de zorg en ondersteuning hebben geleid tot een aantal wijzigingen op het gebied van eigen bijdrages, tariefsbijdrages, eigen risico en compensatieregelingen. De effecten van deze gevolgen worden samengevat onder de term stapeling van zorgkosten. Door het team Beleid Maatschappelijke ontwikkeling van Leiden zijn de veranderingen in de zorgkosten in kaart gebracht 4. Een aantal landelijke ontwikkelingen hebben een effect gehad op de stijging van de zorgkosten: Afschaffing van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg): In het kader van de Wtcg was er sprake van 33% korting op de eigen bijdrage voor Wmo- en AWBZ-voorzieningen; Afschaffing van de Compensatieregeling Eigen Risico (CER): In het kader van de CER konden zorggebruikers een compensatie van 100,00 ontvangen; Stijging hoogte wettelijk eigen risico en stijging kosten zorgverzekering: In 2014 bedroeg het wettelijk eigen risico 360,00. Voor 2017 bedraagt deze 385,00 Beperking fiscale aftrekregelingen voor ziektekosten. 4 Raadsvoorstel gemeente Leiden: Compensatie stapeling van zorgkosten, d.d

16 Ook subregionale ontwikkelingen hebben effect gehad op de stijging van zorgkosten: Verhoging eigen bijdrage voor maatwerkvoorziening Begeleiding/Dagbesteding: Voor de voorzieningen Begeleiding/Dagbesteding gold onder de AWBZ een maximaal tarief van 14,20 per uur/dagdeel. De Leidse regio heeft het maximum tarief gelijkgetrokken met het al bestaande tarief voor de maatwerkvoorziening hulp bij het huishouden, te weten 20,00 per uur/dagdeel; Uitbreiding aantal voorzieningen waarvoor een eigen bijdrage betaald moet worden: Sinds 2015 geldt ook voor woningaanpassingen en voor scootmobielen een eigen bijdrage. Gebleken is dat de inwoners met een inkomen onder 120% van het sociaal minimum via het gemeentelijk minimumbeleid veel kosten vergoed (kunnen) krijgen. Voor inwoners met een inkomen boven 120% geldt dit niet. Landelijke gegevens a. NDSD, Ministerie VWS & VNG: Ontwikkeling lokaal beleid hulp bij het huishouden (2016) Op 18 mei 2016 heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) uitspraken gedaan in een drietal rechtszaken over hulp bij het huishouden op grond van de Wmo 5. Niet alleen de direct betrokken gemeenten, maar nagenoeg alle gemeenten bezien naar aanleiding van deze uitspraken hoe zij, binnen de kaders die de CRvB heeft gegeven, (verder) invulling kunnen geven aan de vernieuwing in het sociaal domein, en HbH in het bijzonder. Dit is aanleiding geweest voor het Netwerk Directeuren Sociaal Domein (NDSD) om in samenwerking met de VNG en het ministerie van VWS door Ecorys en KPMG Plexus nader onderzoek te laten naar de rechtszekerheid bij en financiële haalbaarheid van de algemene voorziening huishoudelijke ondersteuning 6. In de rapportage wordt gesteld dat een algemene voorziening om een passende bijdrage te kunnen leveren aan de zelfredzaamheid of participatie van een klant financieel toegankelijk moet zijn voor de klant. Of een voorziening betaalbaar is voor de klant wordt in belangrijke mate bepaald door het inkomensnvieau van de klant. De Wmo 2015 biedt de mogelijkheid om een korting te geven op de eigen bijdrage voor de algemene voorziening. In de rapportage worden voorbeelden aangehaald van gemeenten waarbij de niet-inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de algemene voorziening verminderd wordt afhankelijk van het inkomen van de klant Een extra aandachtspunt moet zijn dat de financiële toegankelijkheid gewaarborgd blijft als er sprake is van cumulatie van eigen bijdragen bij meerdere voorzieningen in het kader van de Wmo. In het onderzoek is beschreven dat de kosten van een algemene voorziening n ieder geval niet hoger mogen zijn dan voor de maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning. In de Leidse regio kunnen voor klanten met een inkomen tussen 120% en 150% van de bijstandsnorm de kosten hoger zijn. Naar aanleiding van het rapport heeft op 13 januari j.l. een gesprek plaatsgevonden tussen een afvaardiging van de Leidse regio en ambtenaren van het Ministerie van VWS. In het gesprek is geconcludeerd dat de algemene voorziening van de Leidse regio niet voldoet aan de juridische eisen. Binnen de Leidse regio worden diverse alternatieven uitgewerkt, waaronder afschaffen van de huidige algemene voorziening. b. Ministerie VWS: Beleidsvoornemens regering ten aanzien van eigen bijdrage (2016) Door het Rijk wordt de minimale eigen bijdrage bepaald die een klant per jaar voor voorzieningen in het kader van de Wmo/Wlz moet betalen. De bijdrage hangt af van de gezinssamenstelling (eenpersoons / meerpersoons 5 Centrale Raad van Beroep: ECLI:NL:CRVB:2016:1402, ECLI:NL:CRVB:2016:1403, ECLI:NL:CRVB:2016:1404 en ECLI:NL:CRVB:2016:1491, d.d NDSD: Wmo 2015 in uitvoering, Passend en onderbouwd (lokaal) beleid voor hulp bij het huishouden, d.d

17 huishouden en wel/niet pensioengerechtigd). Het kabinet heeft bepaald dat de minimale eigen bijdrage in 2017 omlaag gaat ten opzichte van Daarnaast is ook het inkomen (bruto belastbaar inkomen) van de klant van invloed. Door het Rijk is vastgesteld tot welk inkomen een klant de minimale eigen bijdrage moet betalen en welke invloed een hoger inkomen heeft. Per gezinssamenstelling geldt een andere grens voor de inkomensafhankelijke bijdrage. Daarbij geldt dat van het inkomen boven deze inkomensgrens slechts een percentage wordt meegenomen in de berekening. De wijzigingen in de Parameters CAK voor berekening eigen bijdrage 7 zijn hieronder weergegeven. Eenpersoons huishouden boven pensioengerechtigde leeftijd Eenpersoons huishouden onder pensioengerechtigde leeftijd Meerpersoons huishouden boven pensioengerechtigde leeftijd Meerpersoons huishouden onder pensioengerechtigde leeftijd Minimale Eigen bijdrage 2015/ ,20 per jaar 19,40 per periode 252,20 per jaar 19,40 per periode 361,40 per jaar 27,80 per periode 361,40 per jaar 27,80 per periode Minimale Eigen bijdrage ,- per jaar 17,50 per periode 228,- per jaar 17,50 per periode 228,- per jaar 17,50 per periode 0,- Inkomensgrens 2015/2016 Inkomensgrens 2017 Percentage 2015/2016 Percentage 2017 Eenpersoons huishouden boven pensioengerechtigde leeftijd Eenpersoons huishouden onder pensioengerechtigde leeftijd Meerpersoons huishouden boven pensioengerechtigde leeftijd Meerpersoons huishouden onder pensioengerechtigde leeftijd , ,- 15% 12,5% , ,- 15% 12,5% , ,- 15% 12,5% , ,- 15% 12,5% c. Ministerie VWS: Onderzoek naar eigen bijdragen voor algemene voorzieningen (2015) De Tweede Kamer heeft de regering gevraagd onderzoek te doen naar de mate waarin gemeenten eigen bijdrage heffen voor de algemene voorzieningen 8. Het ministerie van VWS heeft onderzoeksbureau ZorgmarktAdvies het 7 Het CAK: Beleidswijzigingen Motie Tweede Kamer: Onderzoek naar de mate waarin gemeenten eigen bijdragen heffen voor algemene voorzieningen (kamerstuk ), d.d

18 gevoerde beleid laten onderzoeken bij tien gemeenten. Onder de onderzochte gemeenten bevonden zich geen gemeenten uit de Leidse regio. In het eindrapport 9 zijn een aantal conclusies vermeld: Gemeenten vragen voor de klassieke algemene voorzieningen vaak geen eigen bijdragen. Bij nieuwe algemene voorzieningen die voorheen alleen als maatwerkvoorziening beschikbaar waren, heffen gemeenten vaak eigen bijdragen; Gemeenten hanteren verschillende instrumenten om maatwerkvoorzieningen en algemene voorzieningen toegankelijk te houden. De belangrijkste zijn vergoeding van eigen bijdragen uit de bijzondere bijstand, dekking van de eigen bijdrage via de collectieve zorgverzekering voor minima en dienstencheques/kortingspassen. In het onderzoek is ook gekeken naar de inzet van de financiële middelen die beschikbaar zijn gekomen voor gemeenten na de opheffing van Wtcg- en CER-regelingen. Geconcludeerd is dat vrijwel alle gemeenten deze middelen deels ingezet hebben om de collectieve verzekering voor minima uit te breiden of de bijzondere bijstand te verruimen. De genoemde middelen zijn in Zoeterwoude eveneens ingebracht in de collectieve zorgverzekering voor minima. 9 Onderzoeksrapport ZorgmarktAdvies: Onderzoek naar eigen bijdragen voor algemene voorzieningen Wmo 2015, d.d