L. Hazebroek en D. Willems /

Transcriptie

1 Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer L. Hazebroek en D. Willems 3547 agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder Hetty Tindemans Egbert Buiter onderwerp / Inkomensafhankelijke regelingen; één systematiek aan de gemeenteraad A. Samenvatting Dit voorstel gaat over de invoering van één systematiek voor de berekening van het netto inkomen voor inkomensondersteuning, inkomensafhankelijke eigen bijdrage en inkomensafhankelijke kwijtschelding van lokale heffingen. Het doel is te komen tot een centrale en rechtvaardige inkomensondersteuning en een laagdrempelige toegang voor inwoners. Belangrijk hierbij is het: eenmalig vaststellen van het inkomen 1 ; actief wijzen van inwoners op tegemoetkomingen; afschaffen van harde inkomensgrenzen; tegengaan van stapeling van kosten van gemeentelijke voorzieningen. Het voorstel is de draagkrachtberekening toe te passen voor al deze inkomensafhankelijke regelingen. Inwoners dienen een bepaald percentage van hun inkomen boven 110% bijstandsnorm in te zetten voor regelingen en/of voorzieningen; de gemeente draagt bij in de kosten. Voordeel van het draagkrachtprincipe is het tegengaan van stapeling van kosten (anticumulatie). Er wordt niet meer vanuit aparte kokers (zoals Werk en Inkomen, Wmo) gekeken. De gemeente stelt één keer draagkracht vast voor een bepaalde periode en deze is van toepassing voor alle regelingen. Daarbij wijzen we inwoners actief op andere tegemoetkomingen waar hij/zij voor in aanmerking komt. Daarnaast wordt de berekeningssystematiek van inkomen, daar waar mogelijk, gelijk getrokken. Dit is mogelijk in regelingen waar de gemeente beleidsvrijheid heeft in de berekeningssystematiek. Het vermogen wordt buiten beschouwing gelaten. Er is een aantal aandachtspunten van belang bij de implementatie van de nieuwe systematiek. 1 Voor een bepaalde vastgestelde periode, bijv. 1 jaar 1

2 Dit betreft o.a. wettelijke kaders, bedrijfsvoering, beleidsaanpassing en communicatie naar inwoners. In dit raadsvoorstel wordt de Raad om een richtinggevend besluit gevraagd over invoeren van de methodiek en uitgangspunten. Uiteraard is het belangrijk om zicht te krijgen op de financiële consequenties voor inwoners en gemeente. Onderzoeksbureau BMC verricht hiervoor in de maanden oktober en november onderzoek. Deze uitkomsten zullen wij in december aan de Raad voorleggen. Vervolgens kan de Raad een definitief besluit nemen over invoering van de nieuwe systematiek voor inkomensafhankelijke regelingen. In december bepaalt de Raad na doorrekening- het draagkrachtpercentage. B. Voorgesteld besluit 1. Akkoord te gaan met uitwerking en voorbereiding van de draagkrachtsystematiek bij inkomensafhankelijke regelingen. Bovengenoemd besluit is richtinggevend. Voor een nadere duiding van de financiële gevolgen en een voorstel voor draagkrachtpercentage zijn de berekeningen, die BMC momenteel maakt, noodzakelijk. Voor de raadsvergadering van december 2017 zal een raadsvoorstel voorgelegd worden met daarin: Effecten op doelgroepen/inkomensgroepen Financiële consequenties voor programmakosten en bedrijfsvoering Voorstel inkomensgrens en draagkrachtpercentage De Raad kan dan een definitief besluit nemen over al dan niet invoeren van deze systematiek. C. Inleiding De Raad heeft d.d. 19 juni 2017 een amendement ingediend met als opdracht een voorstel dat voorziet in de introductie van een glijdende schaal in alle gemeentelijke verordeningen die zien op inkomensondersteuning, inkomensafhankelijke eigen bijdrage en inkomensafhankelijke kwijtschelding van lokale heffingen: De Gemeenteraad van de gemeente Valkenswaard heeft zich meermaals uitgesproken tegen harde staffelgrenzen in regelingen voor inkomensondersteuning, inkomensafhankelijke eigen bijdrage en inkomensafhankelijke kwijtschelding van lokale heffingen. Hiermee kan ook voorkomen worden dat aanvragers te maken kunnen krijgen met verschillende berekeningsmethodieken. Met glijdende schaal wordt bedoeld dat het marginale nut van een extra euro bruto inkomen altijd positief is. Er blijft ruimte voor inkomensafhankelijkheid, maar 2

3 niet voor harde staffelgrenzen die bewerkstelligen dat een extra euro bruto leidt tot minder in plaats van meer netto inkomen. D. Wat willen we bereiken? Eén systematiek voor inkomensondersteuning, inkomensafhankelijke eigen bijdrage en inkomensafhankelijke kwijtschelding van lokale heffingen per 1 januari Hierin is geen sprake van harde staffelgrenzen en het beperkt stapeling van kosten. E. Wat gaan we er voor doen? Inventarisatie mogelijkheden We hebben de huidige regelingen geïnventariseerd en in kaart gebracht wat mogelijkheden zijn voor het introduceren van één glijdende schaal binnen wet- en regelgeving. Het is niet mogelijk, door beperkingen vanuit wet- en regelgeving, om een eenduidige glijdende schaal voor alle inkomensafhankelijke regelingen te hanteren. Nadere toelichting staat in de notitie Inkomensafhankelijke regelingen, één systematiek (bijlage 1). Het is wel mogelijk om: 1. Draagkrachtprincipe in te zetten voor het merendeel van de regelingen òf 2. Bij elke regeling (behalve bijzondere bijstand) een glijdende schaal/ fijnmazige staffel in te zetten. Deze glijdende schalen kunnen echter zeer beperkt geharmoniseerd worden. Dit komt neer op dat de huidige situatie vrijwel hetzelfde blijft. Oplossing 1. Eén systematiek met draagkrachtprincipe Bij deze oplossing wordt zoveel als mogelijk de hoogte van het inkomen van iemand op dezelfde manier bepaald. Daarnaast is bepaald welk percentage iemand redelijkerwijs kan besteden aan kosten voorzieningen/regelingen. De gemeente biedt een tegemoetkoming voor de kosten die dit percentage overstijgen. Dit is m.n. gunstig voor inwoners die van meerdere regelingen/voorzieningen gebruik maken. Het gaat nl. stapeling van kosten tegen. Boven het vastgestelde percentage hoeven mensen de kosten niet meer zelf te dragen. We stellen dan ook voor uit te gaan van deze oplossing, aangezien deze het best beantwoordt aan de wensen van de Gemeenteraad. Het gaat, zoveel mogelijk, uit van één berekeningssystematiek en er is geen sprake van harde staffelgrenzen. Daarnaast voorkomt het een stapeling van kosten. Berekeningssystematiek inkomen Om tot één systematiek voor alle regelingen te komen, moet er gedefinieerd worden wat onder inkomen verstaan wordt. Bijvoorbeeld of toeslagen etc. hierin worden meegenomen. De Wmo biedt hier vrijheid in, de Participatiewet niet. Dit betekent dat de definitie van inkomen van de Participatiewet leidend wordt. 3

4 Vermogen Om de berekeningssystematiek van regelingen te harmoniseren, laten we het vermogen buiten beschouwing. Dit gebeurt al bij een aantal regelingen. Draagkracht Het draagkrachtprincipe houdt in dat er een bepaalde ondergrens is van bijv. 110% bijstandsnorm. Onder deze grens zijn de maximale tegemoetkoming/minimale kosten van toepassing. Boven deze grens geldt een percentage dat iemand zelf moet betalen aan voorzieningen/bijzondere kosten. Als de kosten van de voorziening meer bedragen dan dat percentage, legt de gemeente bij. Anti-cumulatie Er zit een bovengrens (bepaald volgens draagkrachtpercentage) aan wat iemand moet betalen aan voorzieningen/regelingen. Dit betekent dat stapeling van kosten wordt tegengegaan. Bijvoorbeeld: Als iemand het draagkrachtpercentage al grotendeels heeft ingezet voor voorziening 1, hoeft hij maar gedeeltelijk te betalen voor voorziening 2. Het draagkrachtprincipe en anti-cumulatie staan nader uitgewerkt met voorbeelden in de notitie Eén systematiek inkomensafhankelijke regelingen. Reikwijdte harmonisatie (één systematiek) De volgende regelingen vallen onder de systematiek. Bij een aantal kunnen berekeningssystematiek van het inkomen én draagkrachtprincipe worden toegepast. Bij andere regelingen kan de berekeningssystematiek niet worden aangepast (landelijk bepaald), maar kunnen de kosten wel worden meegenomen in de draagkrachtberekening. Bij onderstaande regelingen wordt de berekeningssystematiek geharmoniseerd en draagkrachtprincipe toegepast: Bijzondere bijstand 2 Collectieve ziektekostenverzekering Algemene voorziening hulp bij huishouden Bij onderstaande regelingen wordt berekeningssystematiek niet aangepast, maar wordt het bestede bedrag wel in mindering gebracht op de draagkracht (als iemand zich meldt voor een andere voorziening): Maatwerkvoorziening Wmo (eigen bijdrage CAK) Leerlingenvervoer Ouderbijdrage peuterspeelzalen VVE Gemeentelijke belasting (afvalstoffenheffing) 2 Behalve kostensoorten bedoeld voor levensonderhoud. Deze worden buiten beschouwing gelaten. Zie bijlage 1 van de notitie Eén systematiek inkomensafhankelijke regelingen. 4

5 Onderstaande voorzieningen laten we buiten beschouwing: Alle kinderen doen mee. Deze wordt wel meegenomen in de effectmeting van BMC. Overgangsregeling Het is van belang, zeker gezien het korte tijdsbestek tot invoering, om een overgangsregeling voor 2018 te realiseren voor mensen die reeds gebruik maken van voorzieningen. We stellen voor hier ook de mensen die zich in 2017 aan gaan melden voor de collectieve ziektekostenverzekering van 2018 in mee te nemen. Deze aanmeldingen komen nl. reeds binnen. Het is in het belang van deze mensen om hen tijdig helderheid te verschaffen of ze deel kunnen nemen en wat de tegemoetkoming bedraagt. Financiële effecten We laten de financiële effecten van deze systematiek voor inwoners en gemeente doorrekenen door BMC. Ook kunnen we dan beoordelen welk draagkrachtpercentage reëel en haalbaar is. Afhankelijk van de uitkomsten kan de Raad in december een definitief besluit nemen of oplossing 1 inderdaad het best beantwoordt aan de wensen van de Raad en financieel ook haalbaar is of dat oplossing 2, het handhaven van de huidige situatie, de betere optie is. Oplossing 2 handhaven huidige situatie, inzet zelfde normen De huidige situatie blijft vrijwel in stand. De normen van een aantal regelingen, waar mogelijk, zouden gelijk getrokken kunnen worden. Het is niet mogelijk om in deze situatie de regeling bijzondere bijstand mee te nemen. Deze regeling zit volgens de Participatiewet verbonden aan het draagkrachtprincipe. Deze optie draagt zeer beperkt bij aan het tegengaan van stapeling van kosten. F. Betrokken partijen Diverse afdelingen zijn betrokken. Daarbij is ook de Adviesraad Sociaal Domein betrokken en gevraagd om advies (zie bijlage 2) G. Beheer en onderhoud nvt H. Financiën De effectmeting van BMC zal duidelijk maken wat de financiële consequenties zijn. I. Vervolgstappen 5

6 De inschatting van de financiële gevolgen en een voorstel voor draagkrachtpercentage zullen op 7 december 2017 tijdens de commissievergadering nader toegelicht worden. Vervolgens kan de Raad een definitief besluit nemen in haar vergadering van 21 december Voorbereiding op implementatie is reeds gestart met aandacht voor de volgende onderwerpen: - Toegang - Informatie aan inwoners - Expertise berekening draagkracht - Overgangsrecht - Inzien klantgegevens door verschillende afdelingen ten behoeve van de draagkrachtberekening J. Communicatie In de voorbereiding voor implementatie wordt uitgewerkt welke informatie hoe wordt gecommuniceerd met inwoners. K. Bijlage(n) Geen. L. Ter inzage liggende stukken 1. Notitie Eén systematiek inkomensafhankelijke regelingen; 2. Advies van Adviesraad Sociaal Domein. Burgemeester en wethouders van Valkenswaard 6

7 Raadsbesluit De Raad van de gemeente Valkenswaard; Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 31 oktober 2017, nummer /303440; Gelet op de behandeling in de vergadering van de raadscommissie d.d. 16 november 2017; BESLUIT 1. Akkoord te gaan met uitwerking en voorbereiding van de draagkrachtsystematiek bij inkomensafhankelijke regelingen. Bovengenoemd besluit is richtinggevend. Voor een nadere duiding van de financiële gevolgen en een voorstel voor draagkrachtpercentage zijn de berekeningen, die BMC momenteel maakt, noodzakelijk. Voor de raadsvergadering van december 2017 zal een raadsvoorstel voorgelegd worden met daarin: Effecten op doelgroepen/inkomensgroepen Financiële consequenties voor programmakosten en bedrijfsvoering Voorstel inkomensgrens en draagkrachtpercentage De raad zal dan een definitief besluit nemen over al dan niet invoeren van deze systematiek. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 30 november Kenmerk: / de griffier, de voorzitter, drs. C. Miedema drs. A.B.A.M. Ederveen. 7