Bijlage 1: Notitie Algemene voorziening schoonmaakondersteuning 2017

Transcriptie

1 Bijlage 1: Notitie Algemene voorziening schoonmaakondersteuning 2017 Inleiding Op 18 mei 2016 heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) een drietal richtinggevende uitspraken gedaan over huishoudelijke hulp. Daarnaast eindigt de huidige compensatieregeling voor de algemene voorziening schoonmaakondersteuning (AVS) per 1 januari Daarnaast vervalt per 1 januari 2017 de huidige compensatieregeling. De verwachting was, dat de HHT middelen tot 1 oktober 2017 gebruikt konden worden als dekking voor de AVS. Nu blijkt, dat er middelen overblijven en dat het Rijk deze middelen niet zal terugvorderen. Wij kunnen de HHT middelen dus vrij in zetten maar dit moet wel op gebied van de HH (zie meicirculaire 2016). Voor het continueren van de regeling dient per 1 januari 2017 nieuw beleid vastgesteld te worden. Hiervoor zal de huidige verordening aangepast moeten worden. In deze notitie worden wijzigingen in het beleid uiteengezet die op grond van de richtinggevende uitspraken van de CRvB doorgevoerd moeten worden. Daarnaast wordt de keuze voor de kortingsregeling voor de AVS, zoals per 1 januari 2018 moet gaan gelden, onderbouwd. Voorwaarden voor een algemene voorziening De Centrale Raad van Beroep heeft in haar uitspraak van 18 mei 2015 (CRvB : ECLI:NL:CRVB:2016:1404) geoordeeld, dat een algemene voorziening in zijn algemeenheid een voorliggende en volwaardig alternatief kan zijn voor een maatwerkvoorziening. Wanneer een belanghebbende zich meldt, kan echter niet zonder meer worden verwezen naar een algemene voorziening, maar dient onderzocht te worden welke vorm van maatschappelijke ondersteuning passend is. Dit kan een algemene voorziening zijn. Gemeenten kunnen een voorziening niet zo maar als algemene voorziening betitelen. Zij zullen met de uitvoerder van die voorziening contractafspraken moeten maken over de aard en de kwaliteit van de te leveren dienst en de bijdrage in de kosten. Per 1 mei 2016 is het college van Stadskanaal als gevolg van een nieuwe aanbesteding met vijf aanbieders het leveren van de maatwerkvoorzieningen Ondersteuning Zelfredzaamheid (OZ), Ondersteuning huishouden (OH) en de combinatie OZ-OH overeengekomen. Onderdeel van deze inkoop is dat dezelfde vijf aanbieders vanaf 1 mei 2016 ook de Algemene Voorziening Schoonmaakondersteuning (AVS) uitvoeren tegen een kostprijs van 22,50 1 per uur (zie programma van eisen van de offerteaanvraag nr Hoofdstuk III.1 projectomschrijving, blz. 14). Deze afspraak geldt gedurende de looptijd van het contract tot 1 januari 2018 met mogelijkheid tot driemaal met een jaar verlengen. Geconcludeerd kan worden, dat de AVS op dit punt in lijn is met de uitspraken van de CRvB en als een algemene voorziening betiteld kan worden. 1 Ten behoeve van de uitvoerbaarheid is dit bedrag verhoogd naar 22,80 per uur. Dit bedrag wordt in het vervolg van deze notitie als kostprijs gehanteerd. Versie

2 De CRvB heeft ook aangegeven, dat gemeente Utrecht het resultaat een schoon en leefbaar huis moet omschrijven in taken, frequentie, uren. Dit moet gebaseerd zijn op een onafhankelijk onderzoek. Uit het door de gemeente Utrecht ingestelde onafhankelijk onderzoek is vastgesteld, dat gemiddeld 105 uur per jaar voldoende is om te kunnen spreken van een schoon en leefbaar huis. Omdat de activiteiten uit het onderzoek vergelijkbaar zijn als de activiteiten die vallen onder de AVS is voor de berekening van de maximale korting per jaar voor de AVS ook uitgegaan van gemiddeld 105 uur per jaar. Toegankelijkheid algemene voorziening schoonmaakondersteuning Huidige beleid: Inwoners van de gemeente Stadskanaal kunnen in aanmerking komen voor de AVS wanneer zij tot de doelgroep behoren. Wanneer iemand tot de doelgroep dan betaalt hij een bijdrage van 5,00 per uur. Voor de korting geldt een maximum van 104 uur per jaar. Wanneer de inwoner een inkomen heeft tot 120% van het norminkomen komt de inwoner ook in aanmerking voor een vangnetregeling waardoor de inwoner geen bijdrage hoeft te betalen. In het huidige beleid zijn de criteria om in aanmerking te komen voor een AVS vastgelegd waardoor de AVS de schijn heeft van een maatwerkvoorziening. Advies: Toegang tot AVS verruimen Wanneer iedere inwoner gebruik kan maken van de schoonmaakondersteuning dan is een toets om in aanmerking te komen voor AVS niet nodig. Iedere inwoner betaalt in beginsel een bijdrage in de kosten ter hoogte van de kostprijs (tarief 2016: 22,80 per uur 2 ). Dit wordt vastgelegd in de verordening Wmo. De inwoner bepaalt zelf hoeveel uren hij in wil kopen. Hiervoor geldt geen maximum. Ook maakt de inwoner zelf afspraken over de uit te voeren werkzaamheden. Toegang tot de kortingsregeling behouden aan de Wmo-doelgroep Iemand die tot de in de verordening vastgestelde doelgroep behoort kan een beroep doen op de kortingsregeling. In werkelijkheid wordt niet getoetst of een inwoner toegang heeft tot de AVS maar op de korting op de bijdrage. Voor de korting op de bijdrage geldt een maximum aantal uren per jaar. Voordeel van deze zienswijze is, dat bij de beoordeling voor de toegang tot de regeling niet naar de activiteiten en/of resultaten van de AVS gekeken hoeft te worden. In de nadere regels of in de verordening hoeft het resultaat schoon en leefbaar huis dan ook niet verder gedefinieerd te worden. De AVS is immers geen maatwerkvoorziening. Voor de korting gelden wel regels/criteria die in de verordening vastgelegd moeten worden. Advies: 2 Contractueel is met de aanbieders afgesproken om de tarieven per 1 mei 2017 te indexeren Versie

3 De AVS is voor iedereen; Beoordeel de toegang tot een korting op de bijdrage in plaats van de toegang tot de algemene voorziening en bepaal in de verordening de hoogte van de eigen bijdrage (is gelijk aan de kostprijs), de korting, de omvang en de doelgroep. Activiteiten algemene voorzieningen Huidige beleid De AVS is bedoeld voor de lichtste vorm van Huishoudelijke ondersteuning: het overnemen van schoonmaakwerkzaamheden om te komen tot een schoon en leefbaar huis. De burger heeft zelf nog wel regie over het huishouden maar kan als gevolg van de beperkingen niet meer zelf of met hulp van het eigen netwerk huishoudelijke activiteiten uitvoeren. De inwoner is vrij om samen met de zorgaanbieder afspraken te maken over de activiteiten en frequentie waarin de schoonmaakwerkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Met de zorgaanbieders is afgesproken, dat de AVS in beginsel bedoeld zijn voor de volgende werkzaamheden: afstoffen opruimen afwassen dweilen stofzuigen keuken en sanitair schoonmaken, ramen binnen zemen bed verschonen opruimen huishoudelijk afval In de nadere regels is vastgelegd, dat inwoners die in aanmerking komen voor AVS maximaal 104 uren per jaar kunnen inkopen tegen het gereduceerde tarief. Advies: In het rapport Normering van de basisvoorziening schoon huis 3 is onafhankelijk vastgesteld, dat de bovenstaande activiteiten (gekoppeld aan een door experts vastgestelde frequentie) noodzakelijk zijn om te kunnen spreken van een schoon en leefbaar huishouden en dat hiervoor gemiddeld 105 uur per jaar nodig inzet nodig is. Geadviseerd wordt om de korting voor de bijdrage te berekenen op basis van maximaal 105 uren per jaar zodat aangesloten wordt bij het onafhankelijk tot stand gekomen rapport. De AVS is daarmee een passende bijdrage voor de inwoners die beperkt zijn in bovengenoemde activiteiten en sluit aan qua omvang bij de jurisprudentie. 3 Rapport met bevindingen van een onderzoek in opdracht van de gemeente Utrecht nav de uitspraken van de CRvB d.d. 18 mei Versie

4 Wanneer de inwoner vindt dat de algemene voorziening niet (meer) geschikt is (bruikbaar noch financieel bereikbaar), dan kan hij hiervan melding doen in het kader van de Wmo. In het onderzoek wordt door de consulent beoordeeld of de AVS een oplossing biedt voor de beperkingen in het huishouden. Wanneer blijkt, dat de AVS geen passende oplossing is, dan kan een maatwerkvoorziening worden toegekend. Voor een maatwerkvoorziening is de inwoner een eigen bijdrage verschuldigd welke door het CAK wordt vastgesteld. Advies: bepaal de korting voor de bijdrage op basis van 105 uur per jaar. Compensatieregeling 2017 Kortingsregeling 2017 De wijziging heeft voor de zorgaanbieders consequenties. De systemen en procedures moeten aangepast worden. Op grond van de huidige bepalingen sturen de zorgaanbieders alleen voor de inkomens boven 120% van het norminkomen een factuur. Vanaf de wijziging moeten zij alle klanten facturen versturen. Door de ingangsdatum op 1 januari 2018 vast te stellen hebben zorgaanbieders voldoende tijd om de noodzakelijke aanpassingen door te voeren en wordt voorkomen, dat huidige en nieuwe regeling naast elkaar moeten uitgevoerd moeten worden. De huidige gebruikers worden geconfronteerd met wijzigingen waarover zij vroegtijdig geïnformeerd moeten worden om te voorkomen, dat er onrust ontstaat bij klanten en mogelijk de politiek. Een deel van de huidige klanten zal opnieuw onderzocht moeten worden op grond van gewijzigde criteria. Bij een wijziging moeten wij voor de huidige klanten, in het kader van zorgvuldigheid, een overgangstermijn van 3 maanden hanteren. Door de wijziging in te laten gaan op 1 januari 2018 hebben wij tot 1 oktober 2017 tijd om de herbeoordelingen uit te voeren. Wanneer gekozen wordt voor een invoeringsdatum van 1 oktober 2017 voor de bestaande klanten, dan moeten de herbeoordelingen voor 1 juli 2017 afgerond zijn. Advies: Huidige kortingsregeling onder dezelfde voorwaarden handhaven in 2017 en vastleggen in de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Stadskanaal Compensatieregeling vanaf 2018 Inwoners met een inkomen (inclusief vermogen) onder de 120% van het geldende norminkomen kunnen een beroep doen op de compensatieregeling. De huidige regeling heeft een looptijd tot 1 januari In de begroting 2017 is uitgegaan van het continueren van de compensatieregeling waarbij de bijdrage voor de inkomensgroep > 120% van het norminkomen met ingang van 1 oktober 2017 wordt verhoogd van 5,00 per uur naar 7,50 per uur. In de begroting is uitgegaan van een bijdrage van 0,00 per uur voor cliënten met een inkomen lager dan 120% het norminkomen. Tevens is uitgegaan van 612 gebruikers 4 en een omvang van 104 uren per jaar per gebruiker. In de begroting zijn de kosten voor 2018 e.v. geraamd op ,00. De financiële consequentie van 4 Het aantal gebruikers is gebaseerd op de berekeningen in de notitie Doorontwikkeling Huishoudelijke Hulp van 16 februari 2016 en gebruikt voor het opstellen van de begroting. Versie

5 het wijzigen van de omvang per jaar van 104 uren naar 105 uren per gebruiker is weergegeven in tabel 1. Tabel 1: Inkomensgrens Bijdrage cliënt per uur Bijdrage gemeente per uur Kosten per gebruiker per jaar Aantal gebruikers Totale kosten per jaar Verschil t.o.v. begroting < 120% 0,00 22, , >120% 7,50 15, , Totale kosten Overwegingen: Voor de invulling van de compensatieregeling worden een aantal beleidsuitgangspunten als uitgangspunt genomen: - inwoners worden aangesproken op de eigen kracht en de eigen mogelijkheden (Wmo 2015); - inwoners zoveel mogelijk in hun kracht en stimuleren en waar nodig begeleiden van inwoners om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor het oplossen van problemen (coalitieakkoord). - Voor 2017 e.v. is vanaf 1 oktober 2017 uitgegaan van een korting van 15,30 per uur (eigen bijdrage 7,50 per uur) voor de doelgroep met een inkomen hoger dan 120% van het norminkomen. De huidige korting bedraagt 17,80 per uur (eigen bijdrage van 5,00 per uur); - Iedere gebruiker van een maatwerkvoorziening OH betaalt een eigen bijdrage welke conform landelijke wet- en regelgeving (Uitvoeringsbesluit Wmo) door het CAK wordt vastgesteld en geïnd. Wanneer inwoners geen bijdrage in de kosten hoeven te betalen worden zij niet aangesproken op de mogelijkheden die zij mogelijk in financiële zin hebben om bij te dragen in de kosten voor een oplossing op het gebied van het voeren van een huishouden. De huidige vangnetregeling is dan ook niet in lijn met zowel de uitgangspunten van de Wmo 2015 als het coalitieakkoord. De Participatieraad heeft in haar advies van 25 februari 2016 aangegeven, dat inwoners met een hoog inkomen relatief weinig hoeven bij te dragen in de kosten voor de AVS. Wanneer cliënten gebruik maken van een maatwerkvoorziening betalen zij wel een bijdrage in de kosten, passend bij het inkomen en vermogen. Versie

6 Advies: Om tegemoet te komen aan de uitgangspunten van de Wmo en het coalitieakkoord alsmede de aanbevelingen van de Participatieraad wordt voorgesteld om de huidige inkomenscategorieën uit te breiden naar 3 inkomenscategorieën en daarvoor verschillende kortingen vast te stellen: 1. Inkomens tot 120% van het norminkomen; 2. Inkomen vanaf 120% tot 160% van het norminkomen; 3. Inkomen vanaf 160% van het norminkomen. Ad1: De inkomensgrens blijft dezelfde als de huidige inkomensgrens. Voorgesteld wordt om voor deze groep de korting op 21,30 per uur vast te stellen. Gebruikers betalen dan 1,50 aan bijdrage in de kosten. Met het betalen van een bijdrage worden gebruikers aangesproken op de mogelijkheden om zelf (financieel) bij te dragen conform de uitgangspunten van den Wmo en het coalitieakkoord. De bijdrage is lager dan de minimale eigen bijdrage die gebruikers zouden moeten betalen wanneer zij een maatwerkvoorziening verstrekt krijgen (minimale bijdrage per uur is 2,19 per uur). Ad 2: De huidige inkomensgrens hoger dan 120% van het norminkomen wordt opgesplitst in twee inkomensgrenzen: 120% 160% en hoger dan 160% (ad 3). Voorgesteld wordt om de korting voor de categorie 120% - 160% te bepalen op 17,80 per uur (bijdrage voor de cliënt: 5,00). De gebruikers die tot deze inkomenscategorie behoren blijven dus dezelfde bijdrage betalen. Gekozen is om de bijdrage voor de cliënt niet te verhogen omdat de verwachting is, dat een groot deel van deze groep een hogere bijdrage niet kunnen betalen en een aanvraag voor een maatwerkvoorziening zullen doen. Voor het kunnen beoordelen of cliënten de bijdrage niet kunnen betalen zal de bijdrage voor een maatwerkvoorziening (vastgesteld door het CAK) als referentie gehanteerd moeten worden. Uit onderzoek blijkt, dat deze cliënten in de meeste gevallen een lagere eigen bijdrage gaan betalen dan de kosten voor de algemene voorziening en in dergelijke gevallen geconcludeerd moet worden, dat een algemene voorziening financieel niet bereikbaar is. De systematiek die het CAK hanteert is immers algemeen geaccepteerd (en wettelijk vastgelegd in het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015). In het algemeen geldt: hoe hoger de bijdrage voor de cliënt, hoe hoger de drempel voor de AVS, hoe meer de AVS financieel niet als geschikt beoordeeld moet worden. Een verschuiving van gebruikers van AVS naar een maatwerkvoorziening betekent voor de gemeente hogere kosten door lagere inkomsten uit eigen bijdrage. Ad 3: Door de Participatieraad is aangegeven, dat cliënten met een hoog inkomen relatief weinig hoeven bij te dragen in de kosten voor de algemene voorziening. Zij pleiten voor een hogere Versie

7 bijdrage voor cliënten met een hoog inkomen. Geadviseerd wordt om een inkomensgroep toe te voegen: cliënten met een inkomen boven 160% van het norminkomen. Deze inkomensgroep komt in aanmerking voor een korting van 15,30 per uur (eigen bijdrage van 7,50 per uur). 160% van het inkomen is gebaseerd het inkomen waarop de doelgroep ongehuwden ouder dan 65 jaar een bijdrage, hoger dan 7,50 per uur opgelegd zouden krijgen als zij een maatwerkvoorziening verstrekt zouden krijgen. Voor alle drie doelgroepen geldt, dat wanneer cliënten aangeven de bijdrage niet te kunnen betalen, zij dit aan kunnen geven waarna hierna onderzoek gedaan en indien nodig, dat cliënt in aanmerking wordt gebracht voor een maatwerkvoorziening. Voor een maatwerkvoorziening wordt de eigen bijdrage conform het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 door het CAK vastgesteld en geïnd. Van de gebruikers met een inkomen hoger dan 120% van het norminkomen is niet bekend welk inkomen zij hebben waardoor deze groep niet zonder nader onderzoek uitgesplitst kan worden in twee of meerdere groepen. Hiervoor zal in 2017 een uitvoeringsplan opgesteld worden inclusief (eventuele) uitvoeringskosten. Het is op dit moment dan ook nog niet duidelijk wat de exacte financiële consequenties voor dit scenario. De verwachting is, dat het merendeel van de gebruikers in de groep > 120% niet boven de 160% zit. Voor de voorgestelde uitsplitsing van de inkomensgroep > 120% zal iedereen opnieuw beoordeeld moeten worden. Door de regeling in te laten gaan per 1 oktober 2017 is hiervoor voldoende tijd beschikbaar en wordt voldaan aan overgangstermijnen die redelijk zijn. Op 12 oktober 2016 heeft de Staatssecretaris in een brief aan de kamer een wijziging van de hoogte van de eigen bijdrage voor maatwerkvoorziening voor het jaar 2017 aangekondigd. Iedere Wmo/cliënt gaan een lagere eigen bijdrage betalen. De groep gehuwden, die de pensioengerechtigde leeftijd nog niet hebben bereikt gaat tot een inkomen van per jaar geen eigen bijdrage betalen. Hiervoor worden gemeenten financieel gecompenseerd. Cliënten kunnen te allen tijde een verzoek indienen om voor een maatwerkvoorziening in aanmerking te komen. In de onderstaande tabel zijn de kosten per jaar vanaf 2018 voor het bovengenoemde voorstel berekend, uitgaande van het minst gunstige geval dat alle huidige 362 gebruikers een inkomen tussen 120% en 160% van het norminkomen krijgen dus een korting van 17,80 en het aantal gebruikers gelijk blijft. De extra kosten ten opzichte van de begroting bedragen (2017: ,00). Versie

8 Tabel 2: Inkomensg rens Bijdrage cliënt per uur Bijdrage gemeente per uur Kosten per gebruiker per jaar Aantal gebruikers Totale kosten per jaar Verschil t.o.v. begroting < 120% 1,50 21, , %-160% 5,00 17, , > 160% 7,50 15, , Totale kosten Vaststelling hoogte van de korting in verordening Om een voorziening te kunnen omschrijven als een algemene voorziening in de zin van de Wmo 2015 is het verder nodig dat de raad de hoogte van de eigen bijdrage voor deze voorziening in de verordening vastlegt. Het bepalen van de hoogte van de eigen bijdrage voor een algemene voorziening kan niet aan het college gedelegeerd worden. In Stadskanaal is de bijdrage voor de algemene voorziening schoonmaakondersteuning op dit moment geregeld in de nadere regels. Hiermee wordt niet voldaan aan de uitspraken van de CRvB. Advies: Leg in de verordening de doelgroep(en) en de maximale korting(en) per jaar vast. Planning besluitvorming De verordening zal opnieuw door de Raad vastgesteld moeten worden en de nadere regels worden hierop aangepast. Gezien de vele wijzigingen wordt voorgesteld om een geheel nieuwe nadere regels ter besluitvorming aan het college voor te leggen en de Raad hierover gelijktijdig met de besluitvorming van de verordening te informeren. Aan de Participatieraad zal advies over de wijzigingen in de Verordening gevraagd worden waarbij zij tevens de wijzigingen in de nadere regels besproken worden. De door de VNG aangekondigde wijziging van de modelverordening is tot op heden niet verschenen. Oorspronkelijk stond de verordening geagendeerd voor de Raadsvergadering van 21 november. Deze planning blijkt gezien het bovenstaande niet haalbaar. Geadviseerd wordt de besluitvorming door te schuiven naar januari Voor de uitvoering van de huidige regeling in 2017 ter overbrugging naar de vaststelling van de wijzigingen door de gemeenteraad wordt een wijziging van de Nadere regels ter besluitvorming aan het college voorgelegd. Hierin wordt geregeld, dat aanvragers, die tussen 1 januari 2017 en de datum van inwerkingtreding van de wijzigingen van de Verordening in aanmerking gebracht kunnen worden voor de huidige compensatieregeling. Versie