Bijzondere aspecten bij het optreden van

Transcriptie

1 Sds 1970, to eers botulmusgevall Nerland voorkwam, zijn seds meer Bijzonre aspect bij optr botulmus 1975 J. Haagsma, A. Reus-Schwarz E.A. r Laak Inleidg Botulmus heeft door veelvuldig optr soms bijzonre omstandigh afgelop jaar zeer veel publiciit gekreg. Alhoewel Het Vogeljaar reeds eerr e artikel versche over botulmus (Haagsma 1974), lijkt toch gewst opnieuw aandacht schk aan factor die bij optr botulmus belang zijn daarna e aantal bijzonre ontwikkelg bij botulmusproblematiek 1975 behanl. Het ontstaan botulmus Botulmus als e factorziek beschouw, waarbij welwaar aan 4 algeme bacriologche condities botulmus moet worn voldaan, doch waar aanwezig zijn ze 4 condities beheerst wordt door e slsel biologche, ecologche hydrologche omstandigh die elk moeilijk op hun ju waar zijn taxer. ze 4 bacriologche condities zijn: 1. aanwezigheid oorzakelijke bacrie Clostridium botulum type C voldo conctratie milieu waar warvogels lev. wargebi tsief bes geraakt Clostridium botulum type C ze ongews situatie blijv bestaan, om bacriespor uitskd bestand zijn g uitwdige vlo. Er e nauwe relatie bom/dier, zo zowel slik war bes zijn als er lev warvogels. 2. aanwezigheid e geschikt groeubstraat voor Clostridium botulum type C, om botulumtoxe tijns groei bacrie wordt gevormd. Clostridium bo- Mannetjes Slobed, gefotografeerd In veld (op hand gehoun), die ziekverschijnsel zeer duilijk laat zi. 61

2 tulum C type slt onrzoekg zijn hoge e snel tuss worn aantal type C mg plaatsvdt, Dit bekt gro kooi samsllg natuur dier 20 C. warmperatuur Bij veel mperatuur thermche circuits 4. Het 20 C eerr wordt belastg ( botulmus onr mariaal e hier zeer kadaver Samvattd ratur langer gro gestimuleerd vrij snel zal migratie worn gezegd zijn Voor ook ze warm zomer- war war afvalwar verwarmd Nerlandse voor stilstaand geval toxevor- langdurig, ondiep, Clostridium snelle ze e koelwar- dit zeker vrij, Clostridium Het immers echr waarschijnlijk toxe na zich kadaverwar sgratie langer persert. botulmus bes kadavermariaal plaats botulumtoxe gevorm botulum zuurstofgehal bij (warmpe gebied Bei kaartjes worn do vogels vrijwilligers alle publiciit gezocht Ondanks uitbreidg. lovswaardige hebb botulmus waar tabel 1 lat lange, geruimd e zomer vaak voorkwam duilijk zorg, - zi Door Clostridium botulum type C bes warvogels werd bij ze Ctraal ontstaan ziek op landsgrz evals bereikt, bij tal nieuwe Instituut Diergeeskundig vastgesld 146 ge, vereld wern vdt Het vormg om vermeerr. anaerobie. aanwezigheid stanties door 20 C. gunstige omstandigh 62 veel toxeproduktie aanhoun 1975 toch geweldig uitgebreid. oorzaak geographche allerlei waarmee belang. ontstaat Bijzonre aspect bleef groeubstraat, e laag zuurstofgehal msts omstandigh direct afhankelijk blijkt Door st gro zuurstof anaërobe niet slik 1. zoals bereikt, wanverhoudg voldo e voorkom zelf spreekt niet bij electriciitsctrales). afwezigheid alle war zonnestralg. ontstaan (war)vogels. omstandigh hoge warmperatuur primair afhankelijk weer diverse aanwezig warvogels groeubstraat. nog uit alle alle wanneer er e epimiologie groot belang groeimedium praktijk aantal mimummperatuur,waarbij ongeveer v. voedgsstoff gunstige mperatuur e woorn bes anre macropreor vere botulmus do geëlimeerd, micro- aanwezigheid botulum aan warrijk gebied zieke voldo en e geblek kadavermariaal. di 3. uitzett Hilvarbeek, Veldproef over 10 provciën. België zelfs Wadneilann. plaats Rotrdam botulmus In oost overschr. srf geïntroduceerd. werd varieer Alle zu Limburg kele tot

3 duizn botulmusslachtoffers per plaats. groots srf heeft zich voorgedaan augustus sepmber Biesbosch, waar op grond llg ltadt, aflg milieu-onrzoek, duilijk werd srf kele tiduizn vogels heeft bedrag. Typerd voor 1975 was ook situatie Grong. In 1972, bleef botulme daar beperkt tot e aantal war stad Grong. In 1975 werd echr voor eerst e uitbreidg naar plaats rondom stad waargom. Ook dit jaar werd e uitgebreid scala vogelsoort getroff; bij 27 soort wil vogels werd diagnose botulmus laboratorium zekerheid gesld, waaronr bedreig mr algeme soort als bijv. Lepelaar. Als gevolg gro geografche uitbreidg er e lanlijke toame fectiedruk Clostridium botulum type C tot stand gekom, wat voor 1976 e veel uitgebreir pottieel gevaar nieuwe botulmusuitbrak bekt. 2. Botulme bij bijzonre vogelsoort. Van stootvogels aasers wordt aangom ze ongevoelig zijn voor botulum-toxe. Dit begrijpelijk, om noodzakelijk voor voortbestaan soort. oorzaak ze ongevoeligheid zou ligg feit botulumtoxe ze soort darmwand niet passer. Toch blijk ook ze ongevoelige soort sporadch slachtoffer botulmus kunn worn. Zo werd 1975 botulmus vastgesld (laboratoriumdiagnose) bij 2 Brue Kiekdiev 2 Ransuil. Ook éèn Zwar Kraai dit als e zeldzaam geval worn beschouwd. E oorzaak ze uitzonrgsgevall niet zekerheid aan gev, maar er kunn wel volg mogelijkh worn aangevoerd: 1) darmbarrière niet tact geweest; 2) er zijn excessief gro hoeveelh toxe opgom; 3) er war bijzonre, onbek, predponer omstandigh aanwezig. Kaart 1. Ge In Nerland waar botulmus opgetr; overzicht 1970 tol

4 3. Botulmus bij vs. Over voorkom botulmus bij vs weig bekd, alhoewel 1973 reeds experimel werd aangetoond palg karper gevoelig zijn voor botulumtoxe (Haagsma 1975). In 1975 wern echr 26 gevall botulmus vastgesld bij palg, bliek voorn, waarbij 21 maal type C-toxe werd aangetoond 5 maal zowel type C- als type E-toxe. ze vsrf kwam seds voor op plaats waar reeds ernstige ma botulmus voorkwam, als uitzonrg e massale srf bij palg Harlaalop Rozburg. In anre gevall mog wij veronrsll vs zelf toxebron slachtoffer zijn geworn als warvogels. 4. Botulmus door toxetype E. In Verig Stat werd bij Michiganmeer 1963 voor eers maal vogelsrf verband gebracht botulumtoxetype E (Kaufmann & Fay 1964). Bij alle botulmusgevall warvogels Nerland werd 1970 t/m 1974 uitsluitd type C-toxe aangetoond. In juni 1975 werd bij diverse mer Friesland warvogelsrf vastgesld. Slechts bij Tjeukemeer was sprake botulmus, echr veroorzaakt door type E- toxe. Het bleef tot ze e uitbraak beperkt, want bij totaal onrzoch, uit heel Nerland afkomstige (war)vogels, werd alle type C-toxe waargom. relatie bom/dierheeft bij dit bijzonre geval ongetwijfeld e belangrijke rol gespeeld, want Friese mergebied blijkt bacrie Clostridium botulum type E srk domer wordt Clostridium botulum type C Slechts zeer sporadch gevonn. Zo werd bij onrzoek bijna 500 bommonsrs Clostridiumbotulum type E verhoudgsgewijs 110 x vaker gevonn dan type C. Bij 52 warvogels afkomstig Tjeukemeer anre Friese mer, die op bacrie Clostridium botulum wern onrzocht verband ze srf, werd Clostridium botulum type C nimmer gevonn, maar Clostridium botulum type E bij 37% vogels. Er was ge verschil tuss warvogels Kaart 2. Ge Nerland waar botulmus opgetr; overzicht

5 i afkomstig Tjeukemeer die afkomstig anre Friese mer. ziekgevall door toxe type E bij Tjeukemeer zijn ongetwijfeld bijzonre aard geweest, waarbij mogelijk e of meer onbek, bijzonre, predponer omstandigh e rol hebb gespeeld. Om ms zeer gevoelig voor toxe type E, was bij ze vogelsrf ook volksgezondheid gedg. 5. Botulumtoxe bij consumptie-en werd voor eers maal botulumtoxe aangetoond lever spiervlees en, die voor consumptie war besmd. Het betrof zowel geschot en als exemplar afkomstig enkooi alle gevall bleek sprake zijn type C- toxe. Elrs voer e jager e geschot ed, die iets allijk was geworn voor mselijke consumptie, aan zijn 10 frett, als gevolg alle aan botulmus stierv. ze Bei voorbeeln mak duilijk hoe ook op dit gebied ontwikkelg nauwkeurig moet worn gevolgd. 6. Bedreigg anre diersoort. Door optr botulmus wern soms ook anre diersoort bedreigd. Zo moest drkwarplaats voor vee tijlijk ongeschikt worn verklaard om paarn herkauwers ook zeer gevoelig zijn voor type C-toxe. Verr werd botulmus vastgesld bij anre wild lev zoogdier, zoals kele bunzg, die zich wel goed zull hebb gedaan aan door botulmus gestorv vogels. Marrachtig zijn namelijk g verwachtg zeer gevoelig voor botulumtoxe type C. Ook bij honn kwam verdach gevall voor. hierbov beschrev bijzonre gevall botulmus zijn elkaar beschouw als e afspiegelg toegom fectiedruk Clostridium botulum t gevolge biologche, ecologche hydrologche veranrg onze woongebi ons omrg natuur. Tabel 1. Aantal plaats per jaar botulmus Nerland sds Hanlwijze voor 1976 Indi komd jaar zich ergs vogelsrf voordoet, waarbij vernkg botulmus bestaat, kunn e aantal kadavers, zorgvuldig verpakt krant, vervolgs pas plastic, voor onrzoek worn opgezonn naar Ctraal Diergeeskundig Instituut, Professor Poelslaan 35, Rotrdam (l.: ) ige gegevs zoals omg srf. Ook na afloop e srfperio (bijvoorbeeld herfst) wordt e opgave totale omg srf op prijs gesld. Dr. J. Haagsma, A. Reus-Schwarz drs. E. A. r Laak, Ctraal aflg Rotrdam, Prof. Poelslaan 35, Rotrdam 7. Diergeeskundig Instituut, LITTERATUUR: Haagsma, J. (1974); Botulmus. Het Vogeljaar 22: Haagsma, J. (1975): Ssitivity of Eels (Anguilla anguilla) and Carp (Cyprium carpio) to Type C and E Botulum Tox. Ztralblatt für Bakriologie, Parasitkun, Infektionskrankheit und Hygie. Ers Abilung Origale. Reihe A, Medizche Mikrobiologie und Parasitologie, Band 230, Kaufmann, O. W. & L. D. Fay (1964): Clostridium botulum type E tox tsues of ad loons and gulls. Quarrly Bullet Michigan Sta University Agricultural Experimtal Station, 47, 236, (1964). Ref: Proceedgs of the fifth Inrnational Symposium on Food Microbiology: Moscow July 1966 Chapman and Hall Limid, London, (1967), bladzij 400. Knipsels kievitseier krantknipsels over vondst eers kievitseier overhandigg daar. Wij dank all zeer voor hun mewerkg maar kunn helaas niemand daarvoor nogmaals persoonlijk bedank. Ook toekomst houn wij ons voor rgelijke krantbericht warm aanbevol. Werom ontvg wij e ware vloed Redactie TE KOOP Exakta + Novoflex 400 mm + ptoolgreep, balg, schourstatief, statief + tas. Telefoon