Valerij Kisseljow & Els Biesemans

Transcriptie

1 ZONDAG 02/04/ Concert Valerij Kisseljow & Els Biesemans Valerij Kisseljow, mandoline Els Biesemans, pianoforte

2 Ludwig van Beethoven ( ) Andante con variazioni in D voor mandoline en pianoforte, WoO 44b Andante favori voor pianoforte, WoO 57 Adagio ma non troppo in Es voor mandoline en pianoforte, WoO 43b Sonatine in c voor mandoline en pianoforte, WoO 43a Sonatine in C voor mandoline en pianoforte, WoO 44a Sechs Variationen über Ich denke Dein, WoO 74 (bewerking voor pianoforte en mandoline door Valerij Kisseljow en Els Biesemans) Variationen über ein Originaltema in F voor pianoforte, opus 34 Johann Nepomuk Hummel ( ) Grande sonate voor mandoline en pianoforte, opus 37a Allegro con spirito Andante moderato siziliano Rondo: Allegretto più tosto allegro Dit concert wordt opgenomen door Klara en uitgezonden in KlaraLive op 4/05/2017. Pour la belle Josephine Hoewel de mandoline vooral met Italiaanse volksmuziek wordt geassocieerd, bestaat er een ruim repertoire van kunstmuziek voor het instrument. Als kleinere broer van de oudere luit wordt de mandola voor het eerst in Italiaanse bronnen vermeld op het eind van de 16de eeuw. De diminutiefvorm mandoline komt voor vanaf het begin van de 17de eeuw. In Italië bestaan meerdere types van dit instrument met darmsnaren, zoals het Milanese type, waarvoor Vivaldi zijn concerti schreef. Wanneer de Napolitaanse instrumentenbouwersfamilie Vinaccia de snaren van het instrument vanaf 1740 op dezelfde manier als die van de viool stemt, wordt de mandoline ongemeen geliefd. De legendarische vioolvirtuoos Paganini speelde zelfs mandoline nog voor hij als zevenjarige zijn eerste noten op de viool leerde spelen. Later zal dezelfde familie Vinaccia het instrument ook met drie metalen snaren en een darmsnaar bespannen. De mandoline wordt niet alleen door amateurs in de woonkamer en op straat bespeeld, er zijn ook meer professionele virtuozen die door gans Europa touren. Signor Leoné en Giovanni Battista Gervasio en Bartolomeo Bortolazzi waren tussen 1750 en 1820 de beroemdste mandolinevirtuozen die in Italië en Frankrijk furore maakten. Leoné (Franse verbastering van zijn Italiaanse naam Leoni) speelde regelmatig tijdens de Concerts spirituels in Parijs en was officieel aangesteld als Maistre de mandoline aan het hof van Louis Philippe II Joseph d Orléans, duc de Chartres. Na het einde van de Napoleontische oorlogen in 1815 zou de populariteit van het instrument een opmerkelijke terugval kennen. De mandoline was ook geliefd in de Europese salons en werd bespeeld door dames van de adel en burgerij, wat bijvoorbeeld blijkt uit de titel van de leermethode van Gervasio, Méthode très facile pour apprendre à jouer de la mandoline à quatre cordes, instrument fait pour les dames (Parijs, 1767). Voor gravin Josephine von Clary Aldringen was het mandolinespel een serieuze aangelegenheid. Ludwig van Beethoven leerde haar kennen tijdens zijn eerste concerttournee in Samen met prins Karl von Lichnowsky reisde hij van Wenen naar Berlijn, Dresden, Leipzig en andere steden. Van februari tot april verbleef hij in Praag en dankzij de invloed van zijn adellijke reisgezel had hij gemakkelijk toegang tot aristocratische middens zoals de familie von Clary Aldringen. Josephine was toen slechts 19 jaar oud, maar bleek een getalenteerde zangeres en mandolinespeelster. Beethoven presenteerde haar niet alleen een kopie van zijn concertaria Ah perfido, opus 65, maar droeg ook verschillende composities voor mandoline en piano aan haar op wat haar niet belette om een jaar later te huwen met de kunstliefhebbende Christoph Christian Graf Clam-Gallas. Minstens vier composities zijn bewaard gebleven. Een kopie van een ander werk, dat werd bewaard in het familiearchief Clam-Gallas, is sinds 1913 verdwenen. Van die Praagse periode bestaan echter wel

3 nog schetsen die wijzen op de bezetting mandoline-piano. Lang werd aangenomen dat Beethoven zijn mandolinecomposities had opgedragen aan Wenzel Krumpholtz, zijn goede vriend en vioolleraar, die ook een begenadigd mandolinespeler was, maar uit onderzoek is gebleken dat dat niet correct is. Het lieflijke karakter van de Sonatine in c, WoW 43a doet niet alleen denken aan de gravin, maar op het manuscript van het Adagio ma non troppo in Es, WoO 43b staat duidelijk Pour la belle J par LB. Interessant is dat Beethoven eerst de mandolinepartij uitschreef en dan de pianopartij componeerde, die levendig dialogeert met de mandoline. De autograaf van de stormachtige Sonatine in C, WoO 44a ging verloren, maar sommige oude drukken melden een opdracht Aan Mlle Clary. In het Andante con variazioni in D, WoO 44b zonder opdracht maar de meest uitgewerkte compositie uit Beethovens mandolinecorpus dialogeren de twee instrumenten op een magistrale manier. Valerij Kisseljow en Els Biesemans maakten een eigen bewerking van de Sechs Variationen über Ich denke dein, WoO 74, oorspronkelijk voor piano vierhandig. Beethoven had deze variatiereeks gebaseerd op zijn lied Ich denke dein, op tekst van Goethe, over het verlangen naar een verre geliefde. Opmerkelijk is dat de variatiereeks in 1806 werd opgedragen aan de zussen (Maria) Therese en Josephine Brunsvik een andere Josephine die nog veel belangrijker zou blijken in Beethovens leven. In vijftien bewaarde brieven noemde hij haar zijn enige geliefde. Beethovens tijdgenoot Johann Nepomuk Hummel componeerde eveneens aan aantal werken voor mandoline, waaronder een Concerto in G (1799), opgedragen aan de virtuoos Bortolazzi die tijdens een van zijn tournees een pitstop maakte in Wenen. Daarnaast componeerde hij nog een Sonate pour le pianoforte avec accompagnement d une mandoline, opus 9 in 1804, en een Grande sonata per il clavicembalo o piano forte con accompagnamento di mandolino o violino obbligato, opus 37a. Beide werken zijn allesbehalve eenvoudige werkjes met een ondergeschikte partij voor de mandoline: de twee instrumenten zijn evenwaardige muziekpartners. De Sonate, opus 37a, gepubliceerd in 1810, droeg Hummel op aan Francesco Mora de Malfatti, de broer van Beethovens dokter, Johann Baptist Malfatti von Monteregio. Hij was een van de laatste mandolinespelers die na 1815 nog publieke optredens gaf in Wenen. Hummel was een van de beroemdste pianovirtuozen van zijn tijd, wat soms wel hoorbaar is in het feit dat de piano soms de overhand krijgt over de mandoline. Niettemin heeft de sonate een perfecte klassieke opbouw Hummel was ook een van Mozarts leerlingen geweest met goed in het oor liggende melodieën en fijn thematisch spel. Frederic Delmotte

4 Valerij Kisseljow Valerij Kisseljow specialiseerde zich in het bespelen van verschillende soorten mandolines: de Napolitaanse mandoline, barokmandoline (6-korige sopraanluit), mandola, liuto-cantabile en de Russische domra. Samen met zijn echtgenote Elena Kisseljow vormt hij het mandolineduo Duo Opus 1. Hij nam een cd op met muziek van de Italiaanse mandolinegrootmeester Raffaele Calace ( ) en een tweede met werken van de Japanse componist Yasuo Kuwahara. Valerij Kisseljow doceert mandoline in Konstanz en is dirigent van diverse mandolineorkesten in Zürich. Els Biesemans Els Biesemans startte haar muziekopleiding als organiste en raakte al vroeg gepassioneerd door de wereld van de oude muziek. Deze passie leidde haar naar de Schola Cantorum Basiliensis in Bazel, waar ze zich verdiepte in het repertoire voor fortepiano. Zoals bij het orgel met verschillende registers, boeit haar bij de historische piano de enorme veelzijdigheid aan klankkleuren. Het grote respect tegenover de muziek en de waardevolle instrumenten die ze onder handen krijgt, komt tot uiting in een verfijnd, genuanceerd toucher en verfrissende vertolkingen met veel temperament en emotie zonder sentimentaliteit. Binnenkort in AMUZ DONDERDAG , uur graindelavoix Björn Schmelzer, artistieke leiding Orazio Vecchi s Requiem en muziek uit Antwerpse muziekdrukken van Plantin en Phalesius 28 / 24 / 20 VRIJDAG & ZATERDAG , uur Collegium Vocale Gent Solistenensemble Collegium Vocale Gent Philippe Herreweghe, artistieke leiding Volgendo il ciel: madrigalen uit Monteverdi s zesde en achtste madrigalenboek 32 / 28 / 24 Dit maakt haar een graag geziene gast op internationale festivals in heel Europa, Canada en de VS. Els werd laureate van verschillende internationale wedstrijden in Vilnius, Bremen, Praag, Parijs, Tokyo, Montréal en Brugge. Haar discografie omvat het volledige orgelwerk van Maurice Duruflé, pianowerken van Fanny Hensel en liedtranscripties voor piano solo van Franz Liszt. Ze woont momenteel aan het meer van Zürich. Els Biesemans bespeelt tijdens dit recital een Weense pianoforte, gebouwd door Paul McNulty, een kopie naar een instrument van Anton Walter uit Het instrument heeft 5,5 octaven, moderator en una corda, en behoort tot de privécollectie van Els Biesemans.

5 Goed om te weten Foyer De foyer van AMUZ is open vanaf een uur voor aanvang van het concert en blijft ook na afloop van het concert nog geruime tijd open. Beeld- en geluidsopnamen Het is absoluut verboden beeld- en geluidsopnamen te maken tijdens de concerten en voorstellingen zonder expliciete toelating van de directie van AMUZ. Concertinleidingen, aanvangsuur en duur van de concerten De concerten in AMUZ vangen op zondag steeds aan om uur. Op andere dagen starten de concerten om uur. Voor de avondconcerten is er steeds een inleiding om uur. De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze en duren tussen de 65 en 80 minuten, tenzij anders vermeld. Programmaboekjes De programmaboekjes bij de concerten van AMUZ zijn downloadbaar van de website vanaf enkele dagen na het concert. Rondleidingen en zaalverhuur Wenst u met een groep een rondleiding in de gebouwen van AMUZ, om zo het fascinerende verhaal te horen van de gerenoveerde kerk en AMUZ als concertgebouw en -organisator, of wenst u meer informatie over de mogelijkheden om de zaal te huren voor concerten, voorstellingen en presentaties? Gelieve dan tijdens de kantooruren contact op te nemen met de administratie van AMUZ. Medewerkers AMUZ Bart Demuyt, directie & artistieke leiding Veerle Braem, zakelijke directie Robin Steins, assistentie programmering & educatie Frederic Delmotte, assistentie programmering & dramaturgie Tine Hubrechts, assistentie directie Greet Coenegrachts, communicatie Julie Hendrickx, public relations Tine Clevers, eindredactie & ticketing Mona Heyrman, productieleiding Jan Tambuyser, productie & techniek Evelyne Van Mieghem, productie & zaalhuur Bart Tambuyser, techniek & gebouwbeheer Koen Koninkx, foyer & ticketing Laatkomers De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze. Laatkomers kunnen dan ook niet meer worden toegelaten in de concertzaal. Op vertoon van hun concertticket kunnen zij het concert volgen op de plasmaschermen in de foyer. Binnenwerk geprint bij wettelijk depotnummer: D/2016/0306/101