Veronika Skuplik & Kris Verhelst

Transcriptie

1 ZONDAG 05/02/ Concert Veronika Skuplik & Kris Verhelst Veronika Skuplik, viool Kris Verhelst, klavecimbel

2 Francesco Maria Veracini ( ) Sonate in g, opus 1 nr. 1 Ouvertura: Largo - Allegro Aria: Affettuoso Paesana: Allegro Minuet: Allegro Giga: Allegro Georg Friedrich Händel ( ) Suite nr. 8, in f, uit: Suites de piece pour le clavecin (selectie) Prelude: Adagio Fuga: Allegro Pietro Castrucci ( ) Sonate in d, opus 1 nr. 7 Adagio Allegro Adagio ma non tanto Allegro Francesco Geminiani ( ) Tendrement in a, uit: Pièces de clavecin Sonate in A, opus 4 nr. 10 Andante Allegro Adagio Allegro Francesco Maria Veracini Sonata accademica in d, opus 2 nr. 12 Passagallo: Largo assai, e come sta, ma con grazia - Andante Capriccio cromatico con due soggetti, e loro rovesci veri: Allegro ma non presto Adagio Ciacona: Allegro, ma non presto

3 A Roma Aan het begin van de barok ontstond in Italië een bloeiende vioolschool die tot ver buiten de grenzen bewondering opriep. In de Noord-Italiaanse steden Brescia en Cremona bouwden de families Amati, Stradivari en Guarneri dermate perfecte instrumenten dat ze toen door de beste violisten werden gegeerd en vandaag een mythische status hebben bereikt. Die prachtige instrumenten werden destijds bespeeld door virtuoze violisten als Biagio Marini ( ), Tarquinio Merula ( ) en Giovanni Legrenzi ( ) die in hun composities (en improvisaties) indrukwekkende toeren uithaalden. De virtuositeit zette zich in de 18de eeuw voort. Italiaanse violisten verlieten bovendien hun thuisland om ook in andere Europese steden concerten te geven, of lid te worden van Engelse of Duitse orkesten. Het is het relatief onbekende repertoire van deze violisten-componisten dat Veronika Skuplik en Kris Verhelst vandaag onder de loep nemen. Een van de boegbeelden van de Italiaanse vioolschool was Arcangelo Corelli. Bij de overgang van de 17de naar de 18de eeuw was hij een van de meest gerespecteerde musici in het barokke Rome. Met zijn karakteristieke speelstijl en composities (sonaten, concerti grossi) was hij hét referentiepunt voor violisten van de jongere generatie. Een van de componisten die Corelli zelf zeker waardeerde, was Francesco Maria Veracini ( ). Het is niet zeker dat Veracini bij Corelli heeft gestudeerd, maar dat hij goed met diens werk vertrouwd was, blijkt uit de bewerking die hij maakte van Corelli s opus 5 (12 Suonati a violino e violone o cimbalo), destijds een van de grote hits bij violisten. Veracini begon zijn carrière in zijn geboortestad Firenze, maar zou algauw posities bekleden in Venetië (als lid van de muziekkapel van de San Marcobasiliek) en in het buitenland. In 1714 reisde hij naar Londen, waar hij meespeelde in opera s aan het Queen s Theatre, maar kort daarna keerde hij terug naar het vasteland. We vinden hem in 1715 aan het hof van keurvorst Johann Wilhelm van de Palts in Düsseldorf en in 1717 bij keurvorst Frederik August in Dresden, waar hij meer verdiende dan Pisendel of Zelenka. In Dresden verbleef Veracini meerdere jaren en was hij niet alleen beroemd om zijn vioolspel, maar ook berucht om zijn excentrieke gedrag. In augustus 1722 sprong hij uit het raam van de derde verdieping, wellicht omdat hij te obsessioneel bezig was met muziek en alchemie. Gelukkig overleefde hij de sprong, maar hij zou een aantal maanden later de Duitse stad verlaten en in 1723 naar Firenze terugkeren. In 1733 dook hij opnieuw op in Londen, waar hij onder andere meespeelde in de Opera of the Nobility. Volgens muziekhistoricus Charles Burney was er geen enkel concert in London te horen zonder een vioolsolo van Veracini. Diezelfde Burney prees Veracini om zijn boogstreek, zijn onderlegde arpeggio s, een klank zo luid en helder dat die zelfs hoorbaar was tussen de grootste orkesten die in een kerk of theater speelden. Na zijn laatste

4 concert in Londen in 1746 keerde hij terug naar Firenze. De Sonate I in sol klein, opus 1 componeerde Veracini in Dat hij zich toen in Dresden bevond, blijkt ook uit de klassiekere opbouw van de sonate. Zo heeft de eerste snelle beweging een ouverture in Franse stijl (destijds courant in Dresden, maar niet in Italië). Een twintigtal jaar later schreef Veracini zijn bundel Sonate accademiche (1744) die wellicht werden uitgevoerd tijdens private concerten, en niet in een theater of een kerk. De Sonate nr. 12 in re klein opus 2 staat ver van zijn eerdere composities door haar strenge contrapunt tussen de viool en de klavecimbelpartij. In dit eendelige werk, met weliswaar verschillende karakters, komt het chromatisch dalende openingsmotief meermaals voor, soms ook in een stijgende lijn. De sonate is niet alleen virtuoos voor de uitvoerders, zij is ook compositorisch doorwrocht zoals de werken van J.S. Bach. De Duitse Georg Friedrich Händel ( ) heeft het werk van Corelli beslist bestudeerd, wat onder andere blijkt uit de orkestwerken die hij componeerde: zijn Concerti grossi (1734) zijn een emulatie van het opus 6 (1714) van de Italiaanse componist. Bovendien hebben de twee heren ook samen gemusiceerd. Toen Händel in 1707 zijn oratorium Il trionfo del tempo e del disinganno (HWV 46a) in Rome dirigeerde, was Corelli een van de violisten in het orkest. De Suites de pièce pour le clavecin publiceerde Händel in De stilistisch eclectische bundel heeft hij samengesteld met werken uit vroegere perioden. Kris Verhelst selecteerde twee bewegingingen uit de achtste suite in fa klein; de langzame openingsbeweging en een snelle pseudo-fuga. Händel maakte vooral furore met opera s en oratoria, en zelfs in deze klaviermuziek blijkt hoe lyrisch zijn muziek kan zijn. Een typische laatbarokke stijl is te horen in de sonate van Pietro Castrucci ( ), van wie wordt aangenomen dat hij een leerling was van Corelli. Castrucci was een van de zovele Italiaanse muzikanten die hun geluk in Engeland gingen beproeven. Meer dan twintig jaar lang was hij de violist-aanvoerder in het operaorkest van Händel in Londen. Net als Veracini werd hij excentriek bevonden misschien een karaktertrek van virtuoze violisten? en er wordt aangenomen dat de violist op een gravure van Hoghart The enraged musician een portret is van Castrucci. Zijn oeuvre is eerder beperkt tot kamermuziek en enkele orkestwerken. De link tussen Corelli en Händel komt ook terug bij Francesco Geminiani ( ). Hij beweerde lessen te hebben gevolgd bij Corelli tijdens zijn verblijf in Rome ( ) en bewerkte diens opus 5, net als Veracini, voor een andere bezetting. Wanneer hij in 1714 naar Londen trok, zou hij enkele jaren later met Händel musiceren. In totaal verbleef hij bijna twintig jaar lang in Londen, maar publieke concerten gaf hij als solist zelden, ook al werd hij door iedereen bewonderd. Hij werd ook als autoriteit beschouwd omwille van de concerten die hij organiseerde met de Philo-Musicae et Architecturae Societas en de vele lessen

5 die hij gaf. Vanaf 1732 zou zijn carrière door een dal gaan. Hij verhuisde naar Dublin, waar hij niet alleen concerten organiseerde, maar in dezelfde zaal in Dame Street ook kunst verkocht (bekend als Geminiani s great room ). In zijn oeuvre komt een virtuoos vioolspel samen met een meesterlijk beheer van de basso continuo. Hij schreef zelfs meerdere tractaten over die typisch barokke speeltechniek, waaronder A treatise of good taste in the art of musick (1749). Muzikanten die zich wilden verdiepen in de taal van de figuraties en de basso continuo, vonden in Geminiani s boek een houvast. Zo gaf hij een beschrijving van de versieringen en de gevoelens die ze konden opwekken; hij schreef over het gebruik van vibrato ( liefst zo veel mogelijk ) en over dynamische aantekeningen en figuraties als de acciaccatura (het gelijktijdig aanslaan van de hoofdnoot met een dissonante noot, waarbij de laatste meteen wordt losgelaten, als ware het vuur ). Volgens Geminiani was een correcte uitvoering van ornamenten essentieel als je de luisteraar in beroering wilde brengen iets wat Veronika Skuplik en Kris Verhelst ongetwijfeld zullen doen in deze muziek die een intens Italiaans aroma ademt. Frederic Delmotte

6

7 Veronika Skuplik Veronika Skuplik startte haar vioolstudies in Essen en besliste tijdens haar opleiding om zich volledig toe te leggen op de barokviool en haar repertoire. Ze speelt geregeld met ensembles als Concerto Palatino, L Arpeggiata, Cantus Cölln, Weser Renaissance en La Stravaganza en is te horen in meer dan vijftig cd-opnamen. Veronika Skupliks hart ligt voornamelijk bij het 17de-eeuwse repertoire dat wordt gekenmerkt door de affectenleer, improvisatie en het plezier in het experimenteren en de vocale manier van musiceren. Als docente is ze verbonden aan de Hochschule für Musik Bremen. Kris Verhelst Kris Verhelst studeerde orgel aan het Lemmensinstituut in Leuven bij Chris Dubois en klavecimbel bij Jos van Immerseel aan het conservatorium van Antwerpen. Ze concerteerde in Europa, de VS en Japan op zowel historische klavierinstrumenten als op hedendaagse replica s (klavecimbel, klavechord en orgel). Haar interpretaties getuigen steeds van een diep inzicht en grondig respect voor de specifieke eigenschappen van elk instrument. Zij profileert zich niet alleen als soliste, maar bouwde tevens een internationale reputatie op als bassocontinuospeelster met toonaangevende barokorkesten zoals Les Muffatti, Anima Eterna, Collegium Vocale, La Petite Bande e.a. Als docente klavecimbel, basso continuo en kamermuziek is Kris Verhelst verbonden aan het Lemmensinstituut in Leuven. Daarnaast leidt ze regelmatig masterclasses en workshops aan diverse instituten en bij gespecialiseerde organisaties.

8 Goed om te weten Foyer De foyer van AMUZ is open vanaf een uur voor aanvang van het concert en blijft ook na afloop van het concert nog geruime tijd open. Beeld- en geluidsopnamen Het is absoluut verboden beeld- en geluidsopnamen te maken tijdens de concerten en voorstellingen zonder expliciete toelating van de directie van AMUZ. Concertinleidingen, aanvangsuur en duur van de concerten De concerten in AMUZ vangen op zondag steeds aan om uur. Op andere dagen starten de concerten om uur. Voor de avondconcerten is er steeds een inleiding om uur. De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze en duren tussen de 65 en 80 minuten, tenzij anders vermeld. Programmaboekjes De programmaboekjes bij de concerten van AMUZ zijn downloadbaar van de website vanaf enkele dagen na het concert. Rondleidingen en zaalverhuur Wenst u met een groep een rondleiding in de gebouwen van AMUZ, om zo het fascinerende verhaal te horen van de gerenoveerde kerk en AMUZ als concertgebouw en -organisator, of wenst u meer informatie over de mogelijkheden om de zaal te huren voor concerten, voorstellingen en presentaties? Gelieve dan tijdens de kantooruren contact op te nemen met de administratie van AMUZ. Medewerkers AMUZ Bart Demuyt, directie & artistieke leiding Veerle Braem, zakelijke directie Robin Steins, assistentie programmering & educatie Frederic Delmotte, assistentie programmering & dramaturgie Tine Hubrechts, assistentie directie Greet Coenegrachts, communicatie Tine Clevers, eindredactie & ticketing Mona Heyrman, productieleiding Jan Tambuyser, productie & techniek Evelyne Van Mieghem, productie & zaalhuur Bart Tambuyser, techniek & gebouwbeheer Koen Koninkx, foyer & ticketing Laatkomers De concerten in AMUZ hebben in principe geen pauze. Laatkomers kunnen dan ook niet meer worden toegelaten in de concertzaal. Op vertoon van hun concertticket kunnen zij het concert volgen op de plasmaschermen in de foyer. Binnenwerk geprint bij wettelijk depotnummer: D/2016/0306/101