Inventarisatie: Middelen voor een veilig pedagogisch klimaat Door: Marliesa Cnossen

Transcriptie

1 Inventarisatie: Middelen voor een veilig pedagogisch klimaat Door: Marliesa Cnossen

2 Inventarisatie pedagogisch klimaat Inleiding Drie jaar geleden is pedagogisch PACT, een project van Het Kinderopvangfonds, begonnen met een viertal proeftuinen. Het doel van deze PACT-proeftuinen is om professionals vanuit het onderwijs, de kinderopvang en de zorg meer te verbinden, zodat er een inclusieve speelleeromgeving voor jonge kinderen ontstaat (leeftijd 0-6). Door deze samenwerking ontstaan settingen waarin alle kinderen, ook als er een specifieke zorgvraag is, samen deelnemen en in opgroeien. Het aantal proeftuinen is uiteindelijk gegroeid tot zeven, waaronder ook twee gemeentelijke proeftuinen. Het te onderzoeken deel ontstond uit een vraag van een van de projectleiders van PACT aan het NJi. Pact wil graag een onderzoek naar integrale, inclusieve, multidisciplinaire aanpakken. Methodieken en praktijkvoorbeelden om naast de eigen proeftuinen te leggen. Een uitwerking wat wanneer ingezet kan worden in de kinderopvang en/of binnen het onderwijs. Het gaat hierbij vooral om modellen die een positief pedagogisch klimaat stimuleren. De vraag is opgedeeld in twee onderdelen en uitgewerkt in twee aparte documenten: 1. Een inventarisatie van integrale, inclusieve en/of multidisciplinaire aanpakken die de verschillende PACT-proeftuinen naast hun eigen settingen kunnen leggen. 2. Een inventarisatie van methoden/methodieken die een breder pedagogisch klimaat stimuleert, waardoor professionals op de werkvloer verbonden worden. In dit document staat schematisch weergegeven welke methoden kunnen bijdragen aan een veilig pedagogisch klimaat.

3 Schema veilig pedagogisch klimaat Onderstaand schema is een inventarisatie van methoden die bijdragen aan een veilig pedagogisch klimaat. Bij het tot stand komen van onderstaande lijst is rekening gehouden met een aantal criteria. Er is gekeken of de methode toepasbaar is in een IKC/Brede School setting; Er is gezocht naar methoden die te gebruiken zijn zowel in de kinderopvang als in het onderwijs en daarbuiten; bijvoorbeeld de sportvereniging, wijkcentrum etc; Er is gezocht naar methoden die effectief zijn bewezen en/of goed onderbouwd. Methodieken die gebruikt kunnen worden zowel binnen het (basis)onderwijs en de opvang beperkt zich tot drie; De Vreedzame School, Positive Action (leren en leven) en Taakspel. Gekozen is om daarnaast ook methoden toe te voegen die in het onderwijs ingezet kunnen worden. Het gebruik van een van deze methoden in het onderwijs kan een aanleiding zijn tot het aanpassen van de taal en het handelen en dit kan doorgezet worden in de hele IKC/Brede School. Onderwerp Naam Interventie Effectief Doelgroep Schoolbreed Algemeen 1. Burgerschap, Sociale vaardigheden, De Vreedzame School De Vreedzame School peuters De Vreedzame Wijk Eff. eerste aanwijzingen De Vreedzame School is een programma ontwikkeld voor de leeftijd 4-12 jaar (groep 1-8). Er is een programma ontwikkeld apart voor peuters (2,5-4 jaar) en een programma voor De Vreedzame Wijk waarin een samenhangende pedagogische aanpak binnen organisaties

4 2. Gedragsproblemen, Sociale vaardigheden, 3. Sociale vaardigheden, 4. Klimaatvorming, 5. Gedragsproblemen, Pesten, Sociale vaardigheden 6. Gezonde leefstijl, Sociale vaardigheden, werkzaam met kinderen uit het basisonderwijs centraal staat. Programma Alternatieve Eff. goede aanwijzingen Leeftijd 4-12 jaar regulier en speciaal onderwijs. PAD Denkstrategieen (PAD) wordt gebruikt bij Social and Emotional Learning (SEL). Zippy s Vrienden Goed onderbouwd Leeftijd 6-9 jaar. Apple s Vrienden is het vervolg t/m leeftijd 12. Positive Action (vertaler en Bewezen eff. US Doelgroepen van Kinderopvang tot MBO. licentiehouder NL/BE: leren en leven) School-Wide Positive Behaviour Goed onderbouwd Leeftijd 4-18 jaar. Support (SWPBS) Leefstijl Goed onderbouwd Leeftijd 4-18 jaar. Kinderopvang en peuterspeelzaal, primair en voortgezet (speciaal) onderwijs, roc's en organisaties die met jongeren werken in de vrije tijd Schoolbreed: Pesten 7. Pesten, Sociale vaardigheden KiVa Eff. goede aanwijzingen Er is een programma voor de onderbouw (groep 1 t/m 4) en voor de bovenbouw (groep 5 t/m 8).

5 8. Pesten, Kanjertraining Eff. sterke aanwijzingen Leeftijd 4-15 jaar. Sociale vaardigheden 9. Pesten PRIMA Bewezen Effectief Leeftijd 4-13 jaar, van het regulier basisonderwijs. 10. Pesten, Sociale competenties, Weerbaarheid Rots en Water Momenteel in opnameprocedure van databank NJi Leeftijd: 4-18 jaar. Rots en Water is een psychofysieke training voor PO, VO, MBO, speciaal onderwijs, hulpverlening, jeugddetentie en GGZ. Schoolbreed: Preventie 11. Bevorderen gewenst gedrag, Gedragsproblemen, Gedragsstoornissen Taakspel Eff. goede aanwijzingen Er is een programma voor kleuters, BSO, de groepen 3 t/m 8 en het VO. Spel ter bevordering van een prettig leerklimaat. Schoolbreed: (nog) niet eff. bevonden Nederland 12 vaardigheden, Empathisch vermogen stimuleren, Reduceren agressief gedrag 13 Sociaal-emotionele vaardigheden, Roots of Empathy Bewezen eff. in Canada Leeftijd 4-12 jaar. Dit programma wordt momenteel aangepast aan het Nederlands systeem. Social-Emotional Learning (SEL) - Leeftijd pre-school leeftijd tot eind elementry school (van CASEL) jaar.

6 14 Groepsprocessen, Positieve leeromgeving Grip op de groep (Thieme Meulenhof) In Nederland is SEL opgepakt door Kees van Overveld. SEL stelt zich ten doel om 5 sociaal-emotionele competenties in het curriculum op te nemen. Dit door het gebruik van SEL-methodieken. - Leeftijd 4-12 jaar. Aangepaste oefeningen voor De Vreedzame School. Uitbreiding: Bouwen aan je groep. 15 Burgerschapsvorming Filosoferen met de groep - Verschillende doelgroepen, verschillende aanbieders Aanbeveling Naast deze inventarisatie is er een inventarisatie gemaakt met als speerpunt het realiseren van een meer inclusief werkconcept binnen een IKC of Brede School. In die inventarisatie is een paragraaf opgenomen over sociaal-emotioneel leren, die richting kan geven bij het kiezen van een methode voor het veilig pedagogisch klimaat. Daarnaast kan ook met behulp van de Index for Inclusion de volgende stap gezet worden bij het ontwikkelen van een veilig pedagogisch klimaat.