Werkbezoek ministerie van VWS aan JGZ-Delft

Transcriptie

1 Werkbezoek ministerie van VWS aan JGZ-Delft 26 oktober Regie op Preventie Op 26 oktober waren zo n 25 jeugdprofessionals van VWS, NCJ en NJI op werkbezoek bij Jeugdgezondheidszorg Zuid-Holland West (hierna JGZ) in Delft. Ook Aletta Hekker, wethouder financiën, jeugdzorg, onderwijs en dienstverlening van gemeente Delft en Marianne Donker, directeur Publieke Gezondheid van VWS, waren aanwezig. Dit werkbezoek was het tweede in een reeks van drie werkbezoeken in het land. Het belangrijkste thema van dit werkbezoek was Regie op Preventie van JZG op scholen. Want voorkomen is beter dan genezen. Zeker bij opgroeiende kinderen. Gedurende de bijeenkomst werden de ideeën, initiatieven en ervaringen van JGZ en gemeente Delft gedeeld met de aanwezigen. De bijeenkomst werd geopend door Ron Boumans, directeur-bestuurder van de stichting Jeugdgezondheidszorg Zuid-Holland West (JGZ). Hij trapte af met een stukje geschiedenis van de stichting. In vergelijking met andere regio s, is de organisatie van JGZ ZHW namelijk een vreemde eend in de bijt. Het is een stichting met een onafhankelijke Raad van Toezicht erboven. Dhr. Boumans geeft aan dat JGZ als stichting uiterst wendbaar is, en de gemeenten met haar ouders en kinderen snel en goed kan bedienen. We bieden zorg op maat, denken met wethouders mee, en kijken naar de aansluiting met het hele sociale domein. In Nederland is er slechts één andere JGZ-organisatie die op dezelfde manier is georganiseerd: CJG Rotterdam Rijnmond. Randvoorwaarden voor samenwerking Als stichting vinden we het belangrijk om de acht gemeenten waar we de jeugdgezondheidszorg voor uitvoeren voldoende faciliteren en actief adviseren bij de gezamenlijke opgave van Preventie voor kind en Jeugd, aldus Boumans. Hij benoemde vier randvoorwaarden die nodig zijn voor een goede samenwerking: 1. Vertrouwen in elkaar en op elkaar. 2. In staat om eigenbelang ondergeschikt te maken aan gezamenlijk belang. 3. Met zijn allen voor de inhoud gaan. 4. Met zijn allen geloven in samenwerken met elkaar en dat ook leuk vinden. Zorg op Maat Jeugdgezondheidszorg In de regio Zuid-Holland West wordt op dit moment fors gebouwd aan de vraaggerichte methodiek Gezamenlijk inschatten zorgbehoefte (GIZ). De GIZ (figuur 1) is een methodiek waarmee een professional van JGZ de zorgvraag van ouder en kind samen met de ouder bepaalt, door te luisteren naar de vraag. Dit doen de professionals in vertrouwen, zodat alle vragen bespreekbaar zijn. Hierbij ondersteunen ze met advies en zorg op maat. En kijken ze met behulp van GIZ naar kind, gezin én leefomgeving. Door bepaalde vragen te stellen, kan een JGZ-professional bepalen of er sprake is van normale zorgen, spanning, stress, een tijdelijke crisis of een noodsituatie. De situaties zijn gecodeerd met kleuren. Bij groen is er sprake van normale zorgen en gaat het in de basis goed met het gezin en met het kind. Bij rood is er sprake van zwaardere problematiek, wat een andere benaderingswijze van de professional vraagt. Zo nodig vormen ze dan de loopbrug naar andere ondersteuners en zorgverleners. 1

2 Figuur 1. Gezamenlijk Inschatten Zorgbehoefte (GIZ) De GIZ bestaat in verschillende varianten. Zo is er ook een Engelse versie van de kaart én is er voor laaggeletterden een versie met icoontjes. Met GIZ heeft de JGZ-professional een nieuwe werkwijze om ouders en kinderen in de gelegenheid te stellen na te denken over de vraag en eventuele oplossingen die hen zelf het best lijken. Deze werkwijze stimuleert een open dialoog met de ouder en/of een kind en vraagt beide partijen breder te kijken naar de gehele leef- en woonsituatie. Dit heeft een omslag van werkwijze voor JGZ gevraagd, wat soms nog weleens lastig is. Herpositionering van JGZ in Delft Na Boumans was het woord aan de gemeente Delft. Bij de gemeente houdt men zich onder andere bezig met de herpositionering van de Delftse Jeugdgezondheidszorg. Die houdt onder andere in dat men in Delft van zeven naar vier CJG-locaties is gegaan. Want, aldus de gemeente: zorg gaat voor gebouw. Op het gebouw besparen we en de zorg blijft intact. Ook de naam CJG verdween als merknaam. Onder andere omdat het CJG niet werd ingezet waar de gemeente het voor bedacht hadden. Zij moesten zelf sturen, maar deden dat te weinig. Door de herpositionering moet er meer sturing komen op samenwerking. Samenwerking gebeurt namelijk niet vanzelf. 2

3 Laagdrempelige zorg Met de herpositionering wilde de gemeente geen nieuw bureau jeugdzorg creëren. Er moest een laagdrempelige basisvoorziening blijven: een plek waar je als ouder heen kan zonder de angst dat je in het ergste geval je kind kwijtraakt. Uiteindelijk is ervoor gekozen om JGZ als organisatie in de etalage te zetten als basisvoorziening voor de preventie voor kind en jeugd. De gemeente draait op de achtergrond nog wel aan de knoppen: zij faciliteren vooral en zetten diverse organisaties in de positie om hun werk zo goed en integraal mogelijk in te vullen. Ontschotten in de jeugdgezondheidszorg Een onderwerp dat veel terugkwam tijdens de bijeenkomst, was het ontschotten van de jeugdgezondheidszorg. Daarmee bedoelen we onder andere dat het team jeugd niet meer tot 18 maar tot 23 jaar loopt. Anderzijds zou het mooi zijn als een JGZ-er een kind een leven lang kan volgen. Nu is dat niet het geval. Een kind begint bij het consultatiebureau. Daar zit jeugdarts nummer één. Dan gaat het kind naar de basisschool en komt bij jeugdarts nummer twee. Op de middelbare school is dat weer een ander. Kortom, steeds iemand anders. Hoewel het wenselijk is dat één persoon een kind blijft volgen, zien we ook in dat het lastig is. Neem bijvoorbeeld een kind dat in Delft woont maar in Rijswijk naar school gaat. Of als een gezin van de ene naar de andere gemeente verhuist. Dan kun je ze niet meer volgen. Deze zogenoemde levensloopkennis en mogelijkheden tot intergenerationele aanpak van problemen in bepaalde gezinnen/wijken kan een heel fundamenteel aanknopingspunt zijn voor de verbinding tussen preventie en jeugdhulp. Met deze kennis zou voor elk gezin één plandocument van de jeugdhulp aanwezig moeten zijn. Ook is het belangrijk om te kunnen signaleren: sociaal emotionele problematiek signaleren lukt beter als je een gezin al lang kent zo is de premisse. Meer maatwerk en samenwerking Niet alleen de zorg maar ook het budget voor JGZ moet meer gebundeld en ontschot worden. Veel meer kijken naar wat er nodig is dan vast te houden aan een standaard palet aan preventieproducten. Waarbij meer maatwerk ook wenselijk is. Andere speerpunten en dromen van JGZ Zuid-Holland West en de gemeente Delft voor de ontwikkeling van JGZ zijn: - Van statische contactmomenten naar zorg op maat. - Van alleen moeder en kind naar het hele gezin. De vader speelt bijvoorbeeld een grote rol bij de preventie van radicalisering. - Van aanbodgerichte naar vraaggerichte zorg. - Van snel oppervlakkig contact naar duurzame relaties met ouders en kinderen. - Veel meer relatie- en procesgericht. 3

4 JGZ als verbindingsofficier bij Regie op Preventie JGZ voert in de gemeente Delft de Regie op Preventie uit binnen het VO-onderwijs. Dit betekent dat JGZ een coördinerende rol heeft in het ophalen van de vragen op VO-scholen en het vinden van een integraal passend aanbod dat ook goed bij het curriculum van de school past. Op deze manier ontzorgt JGZ de scholen, wordt vraag- en aanbod gecoördineerd en is de universele én selectieve preventie op een vraaggerichte wijze op VO-scholen geborgd. JGZ kan deze rol uitvoeren omdat ze een goede preventie partner voor de gemeente zijn en ze alle kinderen en jongeren in beeld hebben. De JGZ is aanwezig op alle scholen, het is een onafhankelijke partij en heeft als kerntaak universele en selectieve preventie. Door daarnaast op school aanwezig te zijn, wordt de drempel om bij JGZ aan te kloppen ook lager. Waardoor kinderen naar aanleiding van een gastles even binnen kunnen lopen. Als een school iets nodig heeft, verwacht men een oproep via JGZ. Zij kennen de databank en kunnen de school laten zien welk aanbod er is. Ook op die manier treedt JGZ op als verbinder. JGZ heeft niet zelf alle oplossingen, maar verbindt de partijen die het juiste en effectieve aanbod hebben. Op deze manier wordt aanbod integraal en op basis van vraag met elkaar verbonden. Aletta Hekker geeft aan de kinderopvang en het onderwijs als de belangrijkste basisvoorzieningen voor ouders en opgroeiende kinderen te zien. Binnen deze basis, deze vindplaats voor eventuele opgroei- en opvoedproblemen, is preventie een vast onderdeel van het schoolcurriculum: leer- en leef ondersteuning gaan hand in hand. Doorlopende leer- en zorglijnen tussen 0 en 12 jaar zijn en worden de standaard, middels IKC en met inzet van JGZ. Kennis en gedrag Preventie blijkt uit de literatuur en ook uit ervaringen van de ketenpartners effectief als zowel de kennis als het gedrag wordt beïnvloed. Alleen maatregelen of kennis middels gastlessen enz. zorgen vaak niet voor gedragsverandering. Kennis is nog geen gedrag. Want, een jongere kan wel weten dat roken ongezond is, maar dat heeft vaak onvoldoende effect. Daarom wil JGZ samen met ketenpartners inzetten op gedragsbeïnvloeding. Een mooi voorbeeld hiervan, wat nu ook al gebeurt, is van Oshin van der Hansz (stichting Sistah). Met haar programma Mix t en fix t simuleert ze een pestsituatie in de klas middels een rollenspel. De grens van plagen en pesten is in theorie helder. Door het oefenen met elkaar ervaren leerlingen deze grens en zal een extra voorlichting meer effect hebben. Op deze wijze is het de ambitie om samen met scholen en ketenpartners preventief identiteit en weerbaarheid te versterken. Daarnaast wordt preventief ingezet op vragen met betrekking tot pesten, genotmiddelen, social media, seksualiteit en leefstijl. De doelgroep is de jeugd, waarbij ook aandacht is voor ouders én leraren. Verbetering van informatie-uitwisseling 4

5 Informatie-uitwisseling is een punt dat samenwerking in de weg kan zitten. Organisaties verschuilen zich achter beroepsgeheim. Denk aan de huisarts, politie of een leerplichtambtenaar. Ik kan jullie verzekeren dat hieraan gewerkt wordt, vertelt Boumans. Het is mogelijk om een normenkader op te stellen waarbinnen we de informatie wel kunnen gaan delen. Dit gaat er komen. Slotwoord en resultaten De vraag rees wat ouders en kinderen van de nieuwe aanpak vinden. Boumans vertelde dat men op dit moment bezig is met een klanttevredenheidsonderzoek. Maar het resultaat daarvan is nog niet bekend. Ook voor het resultaat van onze nieuwe aanpak op preventie is nog niets bekend. Maar daar is het nu eigenlijk ook nog te vroeg voor. De preventie moet nog starten. Dat begint bij kleuters. En het resultaat daarvan zie je op zijn vroegst pas over 10 tot 15 jaar. Bijvoorbeeld het effect op drugsgebruik en uithuisplaatsingen. De preventie daarop begint wel nu. 5