Geluid. Dossier. Roemenië. Forum 2040 Openingssessie. Bestemming in de kijker. magazine voor de omwonenden van Brussels Airport.

Transcriptie

1 connect magazine voor de omwonenden van Brussels Airport juli 27 Dossier Geluid Bestemming in de kijker Roemenië Forum 2040 Openingssessie Geluidsmeetpost

2 Voorwoord Beste lezeres, beste lezer, In deze editie van connect vind je een speciaal dossier over het grond- en luchtgeluid en de maatregelen die Brussels Airport daarrond treft. De luchthaven werkt in deze context samen met de luchtvaartmaatschappijen en overheden om de geluidsoverlast door vliegtuigen zo veel mogelijk te beperken. Sinds 96 stelt Brussels Airport elk jaar een kaart op van de geluidsoverlast rond de luchthaven en omgeving. Deze kaart toont de geluidscontouren, d.w.z. lijnen die de punten met een gelijke geluidsbelasting met elkaar verbinden. De geluidscontouren van 26 komen in dit nummer aan bod. We hebben zopas ons milieurapport gepubliceerd, waarin een volledig hoofdstuk aan het geluid gewijd is. Je kunt het rapport downloaden op onze website. Op vraag van een groot aantal burgers en organisaties hebben we besloten de inschrijvingen voor het Forum 2040 eind juni opnieuw gedurende een week te openen, zodat iedereen de mogelijkheid kreeg om zijn kandidatuur in te dienen. Het Forum 2040 is een dialoogplatform voor alle personen die betrokken zijn bij of geïnteresseerd in de toekomst van de luchthaven. Het gaat om omwonenden, burgers, organisaties en sociaaleconomische 2 - connect - juli 27 spelers. De informatiesessie van het Forum 2040 vond plaats op donderdag 22 juni. Op de volgende pagina s kun je lezen welke vorm het Forum 2040 zal aannemen en hoe het zal verlopen. Ik wou jullie daarnaast nog informeren over de onderhoudswerkzaamheden aan de start- en landingsbaan 07R/25L deze zomer. Er zullen om veiligheidsredenen onderhoudswerken plaatsvinden op de 'touchdown zone', dat wil zeggen de zone waar de wielen bij het landen de baan raken. Deze werkzaamheden zullen een tiental dagen in beslag nemen aan het einde van augustus en een invloed hebben op het preferentiële baangebruik. Anderzijds zijn we zeer blij over de samenwerking met de gemeente en de voetbalclub FC Melsbroek. Samen hebben we een oplossing gevonden voor het verhuis van de club. Brussels Airport heeft twee nieuwe velden aangelegd en kleedkamers, een tribune en drankgelegenheid gebouwd alsook duurzame ledverlichting geïnstalleerd: een mooi voorbeeld van de samenwerking met onze buren! Ten slotte rest er mij enkel nog de gelukkige winnaars te onthullen van het boek van Tom D haenens, de fotograaf die gedurende een jaar de activiteiten op de luchthaven heeft gefotografeerd. Gezien het hoge aantal deelnemers hebben we besloten het aantal weg te geven boeken te verdubbelen. Felicitaties aan de winnaars! Ik wens je alvast veel leesplezier en sta altijd open voor vragen of suggesties. Arnaud Feist CEO Brussels Airport Company FORUM De Strategische Visie 2040 voor Brussels Airport moet de luchthaven en ons land voorbereiden op de toekomst. De luchthaven neemt daarom het initiatief om Forum 2040 op te starten. Deze open dialoog kan de Strategische Visie 2040 verrijken en verfijnen met informatie en inzichten van de verschillende groepen stakeholders, elk met hun eigen standpunten. Openingssessie Op 22 juni 27 vond de eerste vergadering van Forum 2040 plaats. Voor deze eerste bijeenkomst waren alle 230 weerhouden kandidaten die zich de voorbije maanden hadden ingeschreven uitgenodigd. Meer dan honderd kandidaten hebben deze meeting bijgewoond. Tijdens de vergadering kregen de aanwezigen een korte voorstelling van de Strategische Visie 2040 en een toelichting over het verdere verloop van Forum Voor en gedurende de sessie kregen de deelnemers de gelegenheid om hun vragen in te dienen. In deel twee werd dan dieper ingegaan op die vragen over de meest uiteenlopende thema s. Verder verloop van Forum 2040 De jury is inmiddels samengesteld en de aanstelling van de voorzitter is lopende. De jury zal eind augustus de deelnemers selecteren uit de ruim 230 kandidaten die zich hebben ingeschreven voor het Forum Bij deze keuze waakt de jury erover dat er een evenwichtige vertegenwoordiging is tussen de kandidaten op basis van hun motivatie, hun woonplaats en hun ervaring. Deze geselecteerde deelnemers vormen dan samen met vertegenwoordigers van de lokale besturen uit de provincie Vlaams-Brabant en uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een groep van een 80-tal mensen die de verdere dialoog in Forum 2040 zullen voeren. In het najaar starten deze dialoogvergaderingen. Tijdens de eerstvolgende sessie zal ingegaan worden op het thema mobiliteit van de Strategische Visie In een daaropvolgende sessie van het Forum 2040 zullen de ontwikkelingen aan de infrastructuur voor landen en opstijgen aan bod komen en vervolgens de ontwikkelingen aan de landzijde (vastgoed, De meest gestelde vragen tijdens de informatieve startvergadering Is uw plan realistisch in een regio die qua mobiliteit al zo onder druk staat? In onze Strategische Visie 2040 hebben wij ons tot doel gesteld om tegen 2040 een modale split te realiseren. Dat betekent dat maximaal nog slechts 50% van de verplaatsingen naar de lucht haven nog zullen gebeuren met privéwagens. We zetten dus vol in op openbaar vervoer en betere fietsverbindingen. Momenteel zijn er gemiddeld 200 treinen per dag, ongeveer bussen per dag en we hebben de ambitie om dat aanbod nog uit te breiden. De tram volgt op korte termijn. Ook de elektrische fiets wint aan belang als vervoermiddel voor woon-werkverkeer. Comfortabele fietspaden en laadinfrastructuur moeten dat aanmoedigen. Dit gevarieerd aanbod aan vervoers modi biedt voor de regio rond de luchthaven ook een opportuniteit. Het is nu al zo dat mensen die in de regio werken meer en meer naar de luchthaven reizen, niet om het vliegtuig te nemen maar om over te stappen op een ander vervoermiddel. De verhoging van het aanbod zal deze rol nog versterken en zo zal de luchthaven bijdragen tot het verminderen van de druk op de wegen rond de luchthaven, wat de hele regio ten goede komt. De auto blijft, ook in de toekomst, een groot deel van de verplaatsingen van en naar de luchthaven voor zijn rekening nemen. Je kan de luchthaven nu al via twee snelwegen bereiken: de toegangsweg A2 en de noordelijke weg vanaf de E naar Brucargo. Om de Brusselse Ring bijkomend te ontlasten is een extra ontsluiting bij de zone zuid van de luchthaven een oplossing. Zo kan verkeer dat van de E40 uit de richting Luik en Leuven komt rechtstreeks aftakken naar de luchthaven zonder nog de Brusselse Ring te moeten belasten. Hiervoor is weliswaar nog geen tracé uitgetekend. Aan het einde van de toegangswegen via de E en de E40 maakt het aanbod van allerlei diensten het de gebruiker gemakkelijk. Denk maar aan gedecentraliseerde bagage drop off, gedecentraliseerde parking voor passagiers en luchthavenpersoneel, gratis luchthaven shuttle en nog veel meer. Heeft de luchthaven niet al lang beslist baan 25L te verlengen? De Strategische Visie 2040 is een langetermijnvisie die bekijkt hoe de capaciteit van de luchthaven moet evolueren om aan de marktvraag te voldoen. Brussels Airport moet de bestaande baaninfrastructuur aanpassen om in de toekomst aan de groeiende vraag van passagiers en luchtvaartmaatschappijen tijdens piekuren op de luchthaven te voldoen. In een eerste fase kunnen we de nodige capaciteit bereiken door het huidige baangebruik en de procedures van luchtverkeersbeheer te optimaliseren. Daarna zijn infrastructuuraanpassingen nodig. Onze specialisten hebben daarvoor verschillende opties bestudeerd. Twee mogelijke opties met enkel aanpassingen aan de bestaande banen werden daarom voorgesteld. Beide scenario s houden aanpassingen aan baan 07R/25L in en kunnen de capaciteit op de nodige 93 vliegbewegingen per uur brengen. Er werd geen enkele beslissing genomen over welke optie zal gerealiseerd worden. We zullen onder andere via de open dialoog in het Forum 2040 vanuit verschillende invalshoeken de technische invulling van beide opties bespreken. Ook mogelijke milderende maatregelen en de daarmee gepaard gaande ruimtelijke impact zullen nader besproken worden. In 2000 waren er vliegbewegingen met de huidige configuratie van de banen. Hoe verklaart u dan dat men de taxibaan of zelfs de startbaan moet verlengen terwijl dit in het verleden wel mogelijk was? Het verschil met vroeger is dat de pieken tegenwoordig veel groter zijn. Er zijn veel meer vliegbewegingen in de piekuren dan vroeger. Het huidige gebruik van de start- en landingsbanen maakt het onmogelijk te voldoen aan de toekomstige groeiende vraag van de passagiers en de luchtvaartmaatschappijen tijdens de piekuren. Tijdens deze piekuren, met name 's ochtends en op het einde van de namiddag, heeft Brussels Airport capaciteit te kort. Het gebruik van de banen moet daarom geoptimaliseerd worden en aanpassingen aan de infrastructuur in 2020 zullen noodzakelijk zijn om te antwoorden op de stijging van de vraag in Als uitbater van de luchthaven is het onze taak om de capaciteit van de banen te garanderen en tijdig de nodige investeringen te doen om te voldoen aan de vraag van de markt. cargo en logistiek). Communicatie Forum 2040 Wil je de stand van zaken van het Forum 2040 op de voet volgen? Consulteer dan de website of volg de Brussels Airport 2040 pagina op Facebook.

3 Dossier GELUIDSHINDER in kaart gebracht 07R 25L Brussels Airport blijft investeren in maatregelen om de geluidsoverlast van de luchthaven te beperken. Hierna volgt een veelvoud aan maatregelen. 07R 25L GRONDGELUID Grondgeluid komt onder meer van het proefdraaien en taxiën van vliegtuigen, het laden en lossen van de bagage en vracht, en alle andere handelingen na het landen of voor het opstijgen. 4 maatregelen ter beperking van het grondgeluid: 1. Kortere taxitijden door invoering van CDM (Collaborative Decision Making). Dit is een operationeel samenwerkingsverband tussen Brussels Airport, Eurocontrol, Belgocontrol, afhandelaars en luchtvaartmaatschappijen. 2. Het taxiën op slechts één van de motoren laat toe de andere motoren vroegtijdig uit te schakelen. 3. Installatie van 400 Hz en geconditioneerde lucht aan de gate laten toe dat de lawaaierige hulpmotor in de staart van het vliegtuig uitgeschakeld kan worden tijdens het afhandelen. 4. Minder tankwagens dankzij de ondergrondse kerosinepijpleiding. De vliegtuigen worden ingedeeld in 8 verschillende geluidscategorieën waarbij R1 de vliegtuigen bevat die de slechtste geluidsprestaties leveren en R8 de beste. De incentive van de luchthaventaksen heeft in 26 al een merkbaar effect, vorig jaar hebben we meer stillere vliegtuigen mogen ontvangen in vergelijking met % 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 LUCHTGELUID Luchtgeluid van vertrekkende en landende vliegtuigen kan ook hinder veroorzaken. De federale overheid en Belgocontrol, het bedrijf dat het luchtverkeer boven België regelt, zijn verantwoordelijk voor het baangebruik en de vliegroutes. Wij ondersteunen het beleid actief met geluidsmetingen en voeren alle maatregelen uit die de overheid ons oplegt. 4 maatregelen ter beperking van het luchtgeluid 1. Beperken van het aantal nachtslots tot , waarvan maximaal vertrekslots. Een slot is een toelating om te landen of te vertrekken op de luchthaven. 2. Stille weekendnachten (geen slots voor vertrekkend vliegverkeer op vrijdag na.00 uur en op zaterdag en zondag na uur tot uur). 3. Geluidscertificaten bepalen welke types vliegtuigen wanneer op Brussels Airport mogen landen. De meest luidruchtige toestellen worden volledig geweerd. 4. Geluidsgedifferentieerde start- en landingsvergoedingen of tarieven die een luchtvaartmaatschappij moet betalen voor het gebruik van de start- en landingsbanen op Brussels Airport. Deze zijn afhankelijk van de geluidsprestaties van het vliegtuig Enkele veel voorkomende toesteltypes op Brussels Airport Niet alle toestellen van een bepaald vliegtuigtype vallen altijd in dezelfde categorie. Dit wordt onder meer ook bepaald door het type motoren dat op het toestel geïnstalleerd is. AIRBUS 3 - GELUIDSCATEGORIE R5-R6 AIRBUS GELUIDSCATEGORIE R4-R5 Meest gebruikte toesteltypes op Brussels Airport, hoofdzakelijk voor Europese vluchten. BOEING 787 DREAMLINER - GELUIDSCATEGORIE R7-R8 Een van de meest moderne en stille vliegtuigtypes. Dit type wordt op Brussels Airport reeds ingezet door TUIfly, Qatar Airways, All Nippon Airways en Ethiopian Airlines. BOEING GELUIDSCATEGORIE R4 Toesteltype dat gebruikt wordt op het Europese netwerk, ondermeer door TUIfly en Ryanair. VANDAAG BECIJFEREN OM MORGEN NOG BETER TE DOEN Brussels Airport brengt al sinds 96 de jaarlijkse geluidsbelasting op en rond de luchthaven in kaart aan de hand van geluidscontouren. Dit zijn lijnen die punten met eenzelfde gemiddelde geluidsbelasting met elkaar verbinden. Voor het berekenen van de contouren van 26 deed de luchthaven een beroep op het team van Dick Botteldooren, professor akoestiek aan de Universiteit Gent. Deze onafhankelijke studie toont aan dat de oppervlakte binnen de L den geluidscontour van 55 db daalde in het jaar 26 met 2,8% ten opzichte van het jaar 25. Dit wordt verklaard door de continue evolutie naar een stillere vliegtuigvloot en de afname Met geluidsgedifferentieerde start- en landingsvergoedingen geeft Brussels Airport luchtvaart maatschappijen een bijkomende incentive om sneller hun vloot te vernieuwen. Een maatschappij met een vliegtuig uit de beste geluidscategorie betaalt nu tot 2,9 keer minder luchthaventaksen dan een vliegtuig uit de categorie met de slechtste geluidsprestaties. Bijkomend ligt het tarief voor een nachtvlucht tot 3 keer hoger. Gert Geentjens Airport Noise Expert van het aantal bewegingen met 6,5%, een gevolg van de aanslagen op 22 maart 26. Ook het aantal passagiers in 26 daalde met 7% tot 21,8 miljoen. Door een aantal verschuivingen in de ligging van de geluidscontouren is het aantal potentieel sterk gehinderden, ondanks de afname van de oppervlakte, toegenomen met 1,9% tot ongeveer "De vastgestelde verschuivingen in de geluidscontouren worden voornamelijk verklaard door de noodzakelijke renovatiewerken die de afgelopen 2 jaar werden uitgevoerd. Daardoor kon telkens een bepaalde baan gedurende enkele maanden niet gebruikt worden." Legende Legende L den contour 55 db 26 L den contour 55 db AANTAL POTENTIEEL STERK GEHINDERDEN ±60% Ten opzichte van het jaar 2000, toen het aantal potentieel sterk gehinderden nog bedroeg, is er een afname met bijna 60%. 4 - connect - juli 27 juli 27 - connect - 5

4 Bestemming in de kijker Infrastructuur Roemenië Roemenië is een republiek in Zuidoost-Europa, grenzend aan de Zwarte Zee, Bulgarije, Servië, Hongarije, Oekraïne en Moldavië. Roemenië bezit veel ongerepte natuur. Het landklimaat (koude winters, warme zomers) en een dwars door Roemenië lopende bergketen, de Karpaten, zorgen voor diverse landschapssoorten. In het land zijn er brede zandstranden aan de Zwarte Zee, een rivierdelta, oerbossen en vlaktes. De meest toeristische plaatsen maken deel uit van de Werelderfgoedlijst. De laatste jaren zijn er vele nationale parken gecreëerd die veel bezoekers aantrekken. Bezienswaardigheden De hoofdstad Boekarest, ooit Klein Parijs genoemd, is een grote toeristische trekpleister en veruit de grootste stad van Roemenië. Slenter door een aantal van de belangrijkste straten: de Calea Victoriei (de Weg van de Overwinning), de Boulevards GH Magheru, Carol I, Calea Mosilor, Calea Dorobantilor en Soseaua Kiseleff. Bewonder eveneens Ceausescu's kolossale Paleis van het Parlement. Het paleis is na het Pentagon het grootste gebouw in de wereld. De Karpaten, een dicht bebost bergachtig gebied, verdelen Roemenië in drie landstreken: Transsylvanië ten noordwesten, Het Paleis van het Parlement in Boekarest Walachije ten zuiden en Moldavië ten oosten. Tijdens de zomer kan je er wandelen of paardrijden, in de winter skiën. Langs de kust, ten oosten van de Donau, ligt de grootste delta van Europa, de Donaudelta. Deze delta is rijk aan meer dan 300 vogelsoorten, maar ook vossen, otters, wilde katten en zwijnen. Het Brankasteel is een sprookjesachtig slot in de Zuidelijke Karpaten, ook wel bekend als het kasteel van Dracula. Het is de legendarische woonplaats van de middeleeuwse koning Vlad Impaler, op wie Bram Stoker zijn roman Dracula heeft geïnspireerd. De Zwarte Zeekust staat bekend voor zijn watersporten en ontspanning aan haar witte zandige stranden met toeristenplaatsen als Mamaia en Neptun. TAAL 3x per dag Boekarest via Tarom en Blue Air 2x per week Bacau via Blue Air 2x week Iasi via Blue Air 1x week Constanta via Blue Air nieuw vanaf juni Het Brankasteel in de Zuidelijke Karpaten Klimaat Roemenië heeft een landklimaat met warme zomers en koude winters. Gemiddeld is het in de winter -3 C en in de zomer tussen 22 en 24 C. HOOFDSTAD: Boekarest Officiële VOERTAAL: Roemeens BEVOLKING: inwoners (26) OPPERVLAKTE: km 2 Het WAPEN van Roemenië laat een adelaar zien met een kruis in zijn snavel en met een scepter en zwaard in zijn klauwen. Ook zijn de drie kleuren van de Roemeense vlag in het wapen te zien: blauw, geel en rood. i ONDERHOUDSWERKEN aan baan 07R/25L In tegenstelling tot vorige zomer plant Brussels Airport deze zomer geen grote renovatiewerken. Wel moeten onderhoudswerken worden uitgevoerd aan de start- en landingsbaan 07R/25L. Dit algemene onderhoudsprogramma is zonder meer cruciaal om een veilig en efficiënt gebruik van deze start- en landingsbaan te garanderen. Het gaat om een herstelling van de toplaag in de 'touchdown zone' zone waar de wielen van het vliegtuig de baan raken van baan 25L. Deze onderhoudswerken zullen 9 dagen duren. Ze starten op vrijdag 18 augustus om te eindigen tegen zondag 27 augustus. Eventuele onvoorziene technische gebeurtenissen op de werf of de weersomstandigheden kunnen leiden tot een verlenging van de duur van de werken. Het preferentieel baangebruik zal tijdens die periode soms niet gehandhaafd kunnen worden. Tijdens het weekend overdag zal baan de voorkeursbaan zijn om te landen en baan en baan om op te stijgen als hoofdconfiguratie. De nachtelijke configuratie tijdens het weekend zal hoofdzakelijk voor landen en opstijgen zijn. Tijdens de week overdag zal het preferentieel baangebruik van kracht blijven. Tijdens de week gedurende de nacht, zal baan gebruikt worden voor landen en opstijgen en tevens baan om op te stijgen. Huidige situatie a Main mode - baan voor opstijgen en baan 25L voor landen b Alternate mode - baan 07R voor opstijgen en baan voor landen Tijdens onderhoudswerken Baan 07R/25L gesloten: c Main mode tijdens het weekend - baan en baan voor opstijgen en baan voor landen gedurende de dag, tijdens de nacht gebruik van baan om op te stijgen en te landen d Alternate mode tijdens het weekend - baan voor opstijgen en landen (optie 1) of baan voor opstijgen en landen gedurende de dag (optie 2), tijdens de nacht baan of voor opstijgen en baan voor landen (nacht) Dag Nacht Optie 1 Optie 2 Nacht 6 - connect - juli 27 juli 27 - connect - 7

5 De gemeente, Brussels Airport en FC Melsbroek SLAAN DE HANDEN IN ELKAAR Brussels Airport heeft in samenwerking met de gemeente en voetbalclub FC Melsbroek een nieuwe thuisbasis voor de club uit Tweede Provinciale A Brabant gebouwd. Brussels Airport Company heeft twee nieuwe velden aangelegd en kleedkamers, een tribune en drankgelegenheid gebouwd voor FC Melsbroek. De nieuwe velden waren speelklaar voor de laatste matchen van het voorbije seizoen, waarin de club kampioen is geworden. Het volgende seizoen start de club dus in Eerste Provinciale op de nieuwe velden en in de nieuwe gebouwen! Deze nieuwe infrastructuur en velden bevinden zich op de terreinen aan de Haachtsesteenweg, op zo n 100 meter van de vorige velden. Brussels Airport heeft vrijwillig in energiezuinige verlichting op de terreinen geïnvesteerd die bovendien minder hinderlijk is voor buurtbewoners. We hebben op de voetbalterreinen energiezuinige ledverlichting laten plaatsen. Deze technologie biedt enkel voordelen. Niet alleen zal de voetbalploeg de helft kunnen besparen op zijn elektriciteitsfactuur. De lampen laten ook toe om gerichter te verlichten waardoor er minder hinder is voor omwonenden, zegt Yves Van Hooland, directeur Infrastructuur en Real Estate van Brussels Airport Company. De bouw van de nieuwe voetbalinfrastructuur voor FC Melsbroek wordt volledig gefinancierd door Brussels Airport Company. De gemeente heeft de nieuwe terreinen aangekocht en ook het jeugdhuis erop gebouwd. Tevens legde de gemeente de parking aan en zorgde ze voor een derde speelveld. Ik ben blij dat we ook voor het jeugdhuis een nieuwe stek hebben kunnen vinden in dit project. Samen met FC Melsbroek en Brussels Airport Company hebben we ervoor gezorgd dat de voetbalclub in een nieuwe infrastructuur kan spelen en dat Brussels Airport Company opnieuw kan beschikken over zijn terrein. Win-win situatie voor alle partijen zegt Geert Laureys, schepen van Sport in. Alle voetballers, supporters en de leden van de Raad van Bestuur zijn erg tevreden met hun nieuwe infrastructuur. We zijn Brussels Airport Company en de gemeente erg dankbaar, zegt Henri Vandervorst, voorzitter van FC Melsbroek vzw. FOTOBOEK wedstrijd De wedstrijd om een fotoboek in de wacht te slepen, heeft veel succes gekend. We danken iedereen voor hun deelname. We hebben daarom ook besloten om 20 boeken weg te geven in plaats van de beloofde 10. De volgende personen zijn de gelukkige winnaars van het fotoboek: V. Fierens (Diegem) - G. Van Ceulebroeck (Machelen) - E. Neukermans (Wespelaar) - J. Peeters () - M. Marivoet () - R. Rabijns (Hofstade) - Y. Troch (Tildonk) - R. Struys (Zemst) - J. Pardon (Herent) - J. Peremans (Wolvertem) - F. Denitto (Auderghem) - I. A. Fedor (Woluwé-Saint-Lambert) - B. Marlière (Uccle) - V. Rouvroy (Anderlecht) - L. Toiremol (Schaerbeek) - F. Dierge (Neder-Over-Heembeek) - S. Van Elst-Claes (Woluwé-Saint-Pierre) - M-F. Nysten (Schaerbeek) - E. Garré (Woluwé-Saint-Lambert) - P. Noël (Schaerbeek) Zij zullen binnenkort het boek thuis toegestuurd krijgen. We wensen hen alvast veel lees- en kijkgenot. Brussels Airport Company Communicatiedienst Brussels Airport Satelliet 30 Verantwoordelijke Editeur responsable uitgever: : Nathalie Van Impe Volg ons op onze sociale media Suivez-nous sur les réseaux sociaux Vragen of opmerkingen: comments@brusselsairport.be Questions/suggestions : comments@brusselsairport.be Franstalig exemplaar verkrijgbaar op aanvraag.