Klacht: acute buikpijn Wilt u uw shirt uit doen, uw broek mag u aanhouden alleen de gulp openen. Mag u gaan liggen.

Transcriptie

1 STAT 2 Lichamelijk onderzoek 1. Onderzoek buik Klacht: acute buikpijn Wilt u uw shirt uit doen, uw broek mag u aanhouden alleen de gulp openen. Mag u gaan liggen. Aanwijzen Lever: RBK, regio epigastrica Milt: linkerflank Maag: LBK Pancreas: regio epigastrica (boven maag, centrum buik) Colon: coecum, ascendes, transversum, descendes, sigmoideum, rectum Inspectie Huid o Littekens/stria: zwangerschap, keizersnee, operatie, trauma o Dermatologische afwijkingen o Kleur: bleek, geel Vorm o Opgezet: ileus, darmobstructie o Zichtbare peristaltiek: ileus Symmetrie Navel o Normaal o Diepliggend: obesitas o Verstreken/uitpuilend: verhoogde druk door tumor of zwangerschap, ascites Flanken o Uitgezet: vrij vocht in buikholte (ascites) Liezen o Zwelling en roodheid: liesbreuk (patiënt persen) Schudpijn (aan het bekken): peritoneale prikkeling bij appendicitis, bekkenfractuur, bekkeninstabiliteit Auscultatie - rechter onderbuik kwadrant, 4 minuten lang op 1 plek Kwantiteit (hoeveelheid) peristaltiek o Geen (stille buik): paralytische ileus met gegeneraliseerde peritoneale prikkeling o Spaarzaam: ileus, peritoneale prikkeling o Normaal o Levendig: normaal, darminfectie, acute enteritis, maagbloeding Kwaliteit peristaltiek o Normaal o Hoogklinkend: ileus o Gootsteengeruizen: ileus Percussie Buik: vanaf navel tot flanken in stervorm o Tympanisch: maag, darmen o Dof: lever o Demping: ascites, gevulde blaas, zwangerschap, tumor o Opgeheven leverdemping: colon voor lever, ascites door perforatie maag/darm o Let op pijn: vragen en naar ogen kijken

2 Lever: boven- en ondergrens in midclaviculairlijn o Afstand tussen boven- en ondergrens= leverspan (6-12 cm) o 1. Boven naar beneden 2. Beneden naar boven Palpatie - knieën laten buigen zodat buikspanning weg valt Buik oppervlakkig: LOK > LBK > RBK > ROK > rond navel o Zwellingen: lipomen o Spierspanning: soepele buik o Pijn o Oppervlakkig gelegen abnormale weerstanden: leverrand, colon Buik diep: bimanuel; LOK > LBK > RBK > ROK > rond navel o Druk en loslaatpijn: punt van McBurney 2/3 van navel tot spina iliaca anterior superior o Colon: coecum/ascendens, descendens o Lever Leverrand: linkerhand onder flank, bij expiratie rechter hand verder duwen, bij inspiratie palpeerbaar Leveroppervlak Pijn Consistentie (vast, week, elastisch, hard) o Aorta abdominalis bij magere mensen o Abnormale zwellingen, weerstanden (lokalisatie, aard, grootte, consistentie, beweeglijkheid) o Liezen: pulsatie a. femoralis, buikwandbreuken, lymfeklieren Peritoneale prikkeling Peritoneum viscerale: doffe pijn (uitzetting orgaan), niet goed aanwijsbaar, referred pain Peritoneum pariëtale: scherpe pijn, met één vinger aan te wijzen, peritonitis of ontsteking organen (appendicitis, diverticulitis, cholecystitis) Afwezigheid sluit ernstige ziekte niet uit (lage sensiviteit, hoge specificiteit)

3 2. Onderzoek hals en lymfeklieren Klacht: zwelling in de hals Wilt u gaan zitten. Hals Aanwijzen Mandibula: onderkaak Kaakgewricht: kauwen en voor oor palperen Processus styloïdeus van het mastoïd: achter oor M. sternocleidomastoïdeus: opzij kijken, van mastoïd naar sternum Clavicula Sternum Submandibulaire speekselklier: onder kaak op één plek Oorspeekselkier (parotis): voor oor Tongbeen (hyoïd): hoog hoek nek Schildkraakbeen (thyroïd): adamsappel Ringkraakbeen (cricoïd) Schildklier (Gl. Thyreoïdea A. carotis communis: voor rand m. sternocleidomastoïdeus naast thyroïd V. jugularis externa: vanuit supraclaviculaire ruimte tot kaakhoek, lachen of persen Palpatie - duim om nek en palperen met wijs- en middelvingers Schildklier o Bovenzijde inkeping thyroïd o Omlaag palperen tot dikke ring cricoïd o Middelvinger op isthmus o Lobben palperen op eventuele noduli, zwellingen, knobbels o Links en rechts om de beurt beide lobben tot aan m. sternocleidomastoïdeus Halslymfeklieren o Occipitaal: onder schedelrand o Submentaal: onder kin o Submandibulair: onder onderkaak o Tonsillair/jugulodigastrisch: onder kaakhoek o Oppervlakkige halsklieren: op m. sternocleidomastoïdeus o Achterste halsklieren: dorsaal m. sternocleidomastoïdeus o Diepe halsklieren: onder m. sternocleidomastoïdeus, spier omvatten o Supra- en infraclaviculair o Peri- en postauriculair: voor en achter oor Lymfeklierzwelling Lokalisatie Grootte Consistentie Relatie met de huid en met omliggend weefsel Ontstekingsverschijnselen: calor (warm), rubor (roodheid) en dolor (pijn) DD lymfeklierzwelling Wrat Lipoom Atheroomcyste Kankeruitzaaiing Zelf kwaaraardig: NHL, HK Congenitale aandoeningen

4 Rode hond (occipitale lymfeklier) Gegeneraliseerd: pfeiffer, TBC, toxoplasmose, syfilis, AIDS Klier van Virchow zit links supraclaviculair, zwelling bij metastasen van bepaalde carcinomen Tracheotomie tussen thyroïd en cricoïd Verdacht: > 1 cm, niet maligne aanvoelt, niet binnen 4 wk kleiner wordt Alarmsymptomen maligniteit bij zwelling in hals patiënt ouder dan 40 jaar niet pijnlijke zwelling zwelling met doorsnee groter dan 1 cm zeer vast aanvoelend laag in de hals/supraclaviculair niet goed afgrensbaar afvallen, koorts gegeneraliseerde jeuk Oksel Aanwijzen Thoraxwand (ribben en tussenribspieren, plaats bedekt door m. serratus anterior) M. pectoralis major (m. pectoralis minor, m. subscapularis) M. lattissimus dorsi (m. teres major) Humerus (plaats bedekt met m. brachialis, m. brachii) Palpatie Axillaire lymfeklieren o Centrale/okseltop: arm omhoog tillen met linker hand, diep verticaal, tegen thoraxwand o Anterior: m. pectoralis major tussen wijs- en duimvinger o Lateraal: arm omhoog tillen met rechter hand, tegen armspieren/humerus, gootje o Achter: achter patiënt staan, m. lattissimus dorsi tussen wijs- en duimvinger Liezen

5 3. Hart en longen Klacht: hoesten, dyspnoe of pijn op borst U mag uw shirt uit doen en gaan zitten/staan/liggen. Algemeen Ziek/niet-ziek Kleur (cyanose) Piepen of stridor Gebruik hulpademhalingsspieren Ademfrequentie (dyspnoe) Pols Bloeddruk Koorts Oedemen Longen Inspectie Vorm o Pectus excavatum (trechterborst) o Pectus carinatum (kippenborst) o Tonthorax of thorax inspiratorius Symmetrie bij ademhaling o Eén helft blijft achter: pneumothorax Adembewegingen o Normaal o Oppervlakkig o Diep Percussie - luchthoudendheid longvelden en schuifbaarheid longgrenzen Patiënt staat en kruist armen Links en rechts 4x van longtop naar longgrens langs scapularand achter- en voorzijde! Longgrenzen o Naar beneden percuteren tot demping= bovenste longgrens o Diep inademen adem vasthouden, percussie is hol, naar beneden percuteren tot demping= onderste longgrens o Expiratie: onderste longgrens Th-10 o Maximale inspiratie: onderste longgrens verschuift 4-5 cm naar Th-12 Sonoor (normaal), verkort, mat, hypersonoor, gedempt (infiltraat, pneumonie) Verschuiven met ademhaling 4-5 cm

6 Auscultatie Patiënt staat en kruist armen en zucht Voor- en achterzijde Aard ademgeruis o Vesiculair (normaal) o Bronchiaal o Verwakt of afwezig Verhouding in/experium o Normaal inspirium luider en langer o COPD/astma: verlengd expirium, daarom in- en uitademing evenlang Aanwezigheid bijgeluiden o Ronchi: brommend/piepend, belemmering luchtstroom (COPD/astma/longemfyseem) o Crepitaties: knisperend, aandoeningen longinterstitium, ernstig longemfyseem, pneumonie o Pleurawrijven: krakend geluid, pleuritis, empyeem, longembolie Hart Inspectie Ictus cordis/puntstoot= linker hartgrens, linker ventrikel, binnen midclaviculair lijn, 5 e ic ruimte Palpatie Ictus cordis: volle hand erop Klevende ictus: langer en harder stoten bij vergroot hart Grootte: max 1 euro Auscultatie Membraan (hoge tonen) en klok (lage tonen) Tonen o S1= sluiten mitralisklep li en tricuspidaalklep re apex cordis en 4 e ic li o S2= sluiten aortaklep re en pulmonaalklep li o 2 e ic re: aortaklep (Dijkje sternum= angulus Ludovici) o 2 e ic li: pulmonaalklep o 3 e ic li: S2 o 4 e ic li: tricuspidaalklep o 5 e ic li: mitralisklep, apex cordis Geruisen o Tussen S1 en S2

7 o Stenose/lekkende hartklep, VSD souffle

8 4. Gewrichten Geen specifieke klacht U mag uw shirt uitdoen en staan (schouder, u mag uw broek en de sokken uitdoen en zitten (knie en enkel) Beide schouders Aanwijzen voorzijde Clavicula Acromion Acromio-claviculaire gewricht M. deltoideus: als kapsel om glenohumerale gewricht M. pectoralis major M. biceps Groeve van Mohrenheim: voorste schouderluxatie Aanwijzen achterzijde Scapula Acromion M. trapezius M. teres major M. lattissimus dorsi Nek onderzoek van belang bij schouderpijn Inspectie Zwelling: bursitis Spieratrofie, vergelijk li re Stand scapulae: luxatie, fractuur Bij afwijking palperen en letten op pijnlijkheid Actief bewegingsonderzoek - beperkingen, pijn Li en re tegelijkertijd om te vergelijken, behalve bij exo- en endorotatie Painful arch: tijdelijk pijn Capsulair patroon: beperking van drie scapulohumerale bewegingen Abductie Adductie Anteflexie Retroflexie Endorotatie Exorotatie Passief bewegingsonderzoek - beperkingen, pijn Abductie Adductie Anteflexie Retroflexie Endorotatie Exorotatie Knie Aanwijzen Patella Condylus lateralis femur

9 Condylus medialis femur Condylus lateralis tibia Condylus medialis tibia Fibula kopje Ligementum patellae M. quadriceps femoris Inspectie - staand Normaal lopen Atrofie m. quadriceps femors, m. vastus medialis Varus, valgus Hydrops: vocht, bloed (stand van Bonnet) Kleur Palpatie - zittend Temperatuur: mediaal beiderzijds, verschil ontsteking Collaterale ligamenten lateraal en mediaal Lig. Patellae Bewegingsonderzoek - beperkingen, pijn - liggend Flexie Extensie Endorotatie Exorotatie McMurray: pijn of plopje o Knie buigen, hand gewrichtsspleet, hand onder hak, onderbeen naar buiten (mediale meniscus) of onderbeen naar binnen (laterale meniscus), knie strekken Schuifladefenomeen o Knie buigen, op voet zitten, knie omvatten met twee handen, duimen tegen femurcondylen, onderbeen naar voor trekken (AKB), daarna onderbeen naar achter (PKB) Functieonderzoek collaterale banden o Knie 30 graden, enkel van bed tillen met ene hand, andere hand boven knie, mediaal en lateraal bewegen Enkel Aanwijzen anatomische structuren bij je medestudent - tendo calcaneus (Achilles pees) - malleolus lateralis - tuberositas metataralis V - malleolus medialis - tuberositas os naviculare Geef de plaatsen aan van de volgende ligamenten: - ligamentum mediale of lig. deltoideum (mediaal, tussen mall. medialis en talus + calcaneus) - ligamentum laterale Inspectie - stand - zwelling - hematoom Palpatie: drukpijn? - ligamenten - malleoli - tuberositas MT5

10 - os naviculare - (verder waar patiënt pijn aangeeft, hoeft nu niet) - achillespees Passief bewegingsonderzoek (beperkingen, pijn) - dorsoflexie - plantairflexie - eversie - inversie Actief bewegingsonderzoek (beperkingen, pijn) - idem (patiënt voert bewegingen uit)