RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Sprengeloo Apeldoorn, afdelingen vmbo basis, kader en theoretisch

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Sprengeloo Apeldoorn, afdelingen vmbo basis, kader en theoretisch Plaats: Apeldoorn BRIN-nummer: 08SG Onderzoek uitgevoerd op: 22 november 2012 Conceptrapport verzonden op: 3 december 2012 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 13 december 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 22 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op Sprengeloo, afdelingen vmbo basisberoepsgericht, kaderberoepsgericht en theoretische leerweg, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding en toezichthistorie De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft op 18 maart 2011 een onderzoek uitgevoerd op Sprengeloo in het kader van een steekproef voor het Onderwijsverslag (OV). Dit onderzoek vond plaats op de afdeling vmbo kaderberoepsgerichte leerweg. 8ij dit onderzoek bleek dat hoewel de opbrengsten voldoende waren, er een aantal belangrijke tekortkomingen was in het onderwijsproces. Het zorgelijke beeld dat naar voren kwam bij het themaonderzoek was aanleiding voor de inspectie om een kwaliteitsonderzoek uit te voeren op de school. Bij dit kwaliteitsonderzoek in juni 2011 werden ook de andere twee vmbo-afdelingen betrokken. Op basis van het kwaliteitsonderzoek is een aangepast arrangement zwak afgegeven, voor alle drie de afdelingen. Uit het onderzoek bleek namelijk dat er met name in het didactisch handelen van docenten grote tekortkomingen waren. Ook was er geen taalbeleid op Sprengeloo en was de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs onvoldoende. Tijdens het verbetertraject dat volgde heeft de inspectie één maal een voortgangsgesprek gevoerd, waarin is besloten om een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) te plannen in november Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de (voorwaarden voor de) kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, docenten en functionarissen voor de leerlingbegeleiding. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. HB van 9

3 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-g/t. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-g/t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-g/t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 HB van 9

4 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Tijd 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. HB van 9

5 Kwaliteitszorg 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.9 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals geformuleerd in het schoolplan De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan 9.13 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). nee ja HB van 9

6 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen vmbo basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en theoretische leerweg van Sprengeloo in Apeldoorn als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, voldoende. Het onderwijsproces vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, met name op het punt van de differentiatie tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie van voldoende kwaliteit. De school werkt in haar kwaliteitszorg systematisch en planmatig; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De opbrengsten op de drie afdelingen van Sprengeloo zijn al enige jaren van voldoende niveau. De enige onvoldoende indicator op de opbrengstenkaart van 2012, gebaseerd op de resultaten tot en met schooljaar , is het rendement bovenbouw van de afdelingen vmbo-basis en vmbo t. Hierbij is sprake van een te groot aantal leerlingen dat een jaar doubleert of in de bovenbouw afstroomt naar een lager niveau. Over het geheel genomen verdienen de normen en criteria voor plaatsing en bevordering blijvende aandacht, zodat leerlingen op het bij hen passende niveau onderwijs kunnen volgen. De overige opbrengstindicatoren zijn voldoende. De resultaten voor het centraal examen liggen voor alle drie de afdelingen op het landelijk gemiddelde. Het verschil tussen het schoolexamen (se) en centraal examen (ce) is gemiddeld genomen binnen de norm van 0,5 punt die de inspectie hanteert. Opvallend hierbij is dat bij vmbo-basis het centraal examen al enige jaren hoger scoort dan het schoolexamen. De opbrengstenkaart 2013 laat een sterke verhoging van de gemiddelde eindexamencijfers zien, met name bij vmbo-basis naar een gemiddelde van 6,8. Dit vertaalt zich overigens direct in een groter verschil tussen se en ce, 0,23 (was 0,01). Voor vmbo-kader en theoretisch geldt dat ze op opbrengstenkaart 2013 beiden een hoger gemiddeld ce hebben en een kleiner verschil tussen se en ce. Het onderwijsproces Het onderwijsproces op de afdelingen vmbo basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en theoretische leerweg van Sprengeloo zijn van voldoende niveau. Sinds het kwaliteitsonderzoek van juni 2011 zijn een aantal tekortkomingen opgeheven. Opgeheven tekortkomingen: Het didactisch handelen van docenten bleek tijdens het onderzoek in juni 2011 van onvoldoende kwaliteit. In teveel (meer dan 25%) van de lessen was er sprake van een onduidelijke uitleg, een groot gebrek aan taakgerichtheid en een gebrek aan structuur, waardoor leerlingen in onvoldoende mate aan leren toekwamen. Sprengeloo heeft zich deze bevindingen sterk aangetrokken en het docententeam heeft samen met de schoolleiding grote stappen gezet. Docenten zijn aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid bij het bieden van goed onderwijs. De vaksecties zijn nieuw leven ingeblazen en geclusterd, zodat ook de eenmanssecties voldoende overlegmomenten hebben. Er is een commissie onderwijsontwikkeling ingesteld, bestaande uit docenten met een voortrekkersrol op een bepaald thema. HB van 9

7 De inspectie constateert dat de kwaliteit van de lessen sterk verbeterd is. In vrijwel alle bezochte lessen is de taakgerichtheid van de leerlingen op orde en weten docenten hen bij de les te betrekken. Verstoringen van de les worden in de meeste gevallen adequaat aangepakt en de uitleg is van voldoende niveau (indicatoren 5.1 t/m 5.3). Een aandachtspunt voor de theorievakken is de doelgerichte opbouw van de les, zodat er enerzijds een meer betekenisvolle context voor de leerlingen kan ontstaan en anderzijds docenten beter kunnen controleren of leerlingen de stof ook hebben opgepikt. Sterk is dat docenten nu aan de hand van groepshandelingsplannen en overzichtslijsten inzicht hebben in de achtergronden van hun leerlingen. Zo kunnen zij tot een eenduidige aanpak van klassen komen en hebben ze informatie voorhanden over hoe individuele leerlingen in de klas te begeleiden. De inspectie merkt hierbij wel op dat deze plannen en overzichtslijsten nog voornamelijk gericht zijn op sociaal-emotionele aspecten en nog weinig aanwijzingen bevatten over didactiek en de cognitieve vaardigheden van leerlingen (indicator 9.1). Nog niet opgeheven tekortkomingen: Gezien de grote hoeveelheid leerlingen met een taalachterstand op Sprengeloo is een samenhangend taalbeleid, dat van toepassing is op alle vakken, verplicht. De school heeft de ontwikkeling hiervan gestart, bijvoorbeeld door het benoemen van een coördinator taalbeleid. De uitwerking is de klas ontbreekt echter nog. Docenten zijn zich wel in toenemende mate bewust van het belang van de aandacht voor de talige componenten van hun vak (indicator 2.3). De school heeft aan de hand van Diataaltoetsen inzicht in de typen taalachterstanden. Met de nieuwe Citotoetsen die de school zal gaan afnemen realiseert ze een leerlingvolgsysteem, waarin de vorderingen op taal (en rekenen) kunnen worden gevolgd. In de lessen is er nog onvoldoende aandacht voor de differentiatie tussen leerlingen. De inspectie heeft slechts in beperkte mate gezien dat (groepen) leerlingen apart instructie ontvangen of andere opdrachten maken. Vaker aangetroffen is het zelfstandig werken en plannen door leerlingen aan de hand van een studieplanner (indicatoren 6.2 t/m 6.4). De kwaliteitszorg Opgeheven tekortkomingen: De inspectie constateerde in 2011 dat de kwaliteitszorg op Sprengeloo nog in de kinderschoenen stond. Er is veel gebeurd sindsdien en de school scoort nu voldoende voor vrijwel alle indicatoren voor kwaliteitszorg. Sprengeloo heeft een nieuw schoolplan opgesteld, met daarin een visie op de kwaliteit van onderwijs en de organisatie. Vanuit deze visie stuurt de schoolleiding op kwaliteit, onder meer door een duidelijk zicht op het onderwijsleerproces te krijgen. Er zijn lesbezoeken uitgevoerd aan de hand van een kijkwijzer. Docenten hebben scholing gekregen in het hanteren van de 5 rollen van de leraar. Een deel van de docenten krijgt coaching (indicatoren 9.3, 9.9, 9.12). Ook worden met secties en binnen de teams afspraken gemaakt over de uitvoering van het onderwijsproces. Ten derde heeft de schoolleiding zoals beschreven een commissie onderwijsontwikkeling ingesteld, en een duidelijke opdracht met tijdpad meegegeven (indicatoren 9.13, 9.14). De schoolleiding stuurt met nadruk op de gemaakte afspraken. De secties worden gehouden aan hun opdrachten en deadlines en docenten worden beoordeeld op hun prestaties. Hierdoor heeft de inspectie vertrouwen in de borging van de onderwijskwaliteit (indicator 9.5). De opbrengsten worden aan de hand van een dashboardapplicatie geanalyseerd. Dit biedt de schoolleiding real-time inzicht in de resultaten, tot op docent- en leerlingniveau (indicator 9.2). De inspectie benadrukt het belang om deze analyse met aandacht voort te zetten. Juist door de goede resultaten van de laatste jaren bestaat het gevaar dat er minder oog is voor de verbetermogelijkheden van de opbrengsten. HB van 9

8 Nog niet opgeheven tekortkomingen: De kwaliteit van toetsen en examens behoeft aandacht. De school heeft ingezet op het gelijktrekken van de normering van toetsen en heeft door de clustering van vaksecties de mogelijkheid gecreëerd dat eenmanssecties tot overleg komen over de toetsinhoud. Maar er zijn nog geen afspraken over de kwaliteit van toetsen en examens en deze wordt nog niet geborgd (indicator 9.6). Wet- en regelgeving De schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA en het zorgplan zijn naar de inspectie gestuurd en bevatten de verplichte onderdelen. HB van 9

9 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan Sprengeloo, afdelingen vmbo basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en theoretische leerweg het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. HB van 9