Artikel Petronette de Koning Leerkracht Voortgezet Speciaal Onderwijs Cluster 3 5 mei 2014

Transcriptie

1 Artikel Petronette de Koning Leerkracht Voortgezet Speciaal Onderwijs Cluster 3 5 mei 2014 Figuur 1: Overgenomen van Autisme als contextblindheid (Vermeulen, 2011). Inspiratiebron: Peter Vermeulen (2011) 1

2 Inhoudsopgave ARTIKEL 1 CONTEXT 3 EXTERNE CONTEXT 4 INTERNE CONTEXT 5 HOOFD- EN BIJZAKEN 5 THEORIEËN NAAST CONTEXTBLINDHEID 7 CENTRALE COHERENTIE 7 THEORY OF MIND 8 EXECUTIEVE FUNCTIES 9 DE DEFINITIE 10 VERGELIJKING 11 EVALUATIE 12 BIBLIOGRAFIE 13 2

3 Contextblindheid of juist bijziend? Ik ben leerkracht in het speciaal voortgezet onderwijs waarbij ik les geef aan leerlingen met een meervoudige beperking. Mijn groep is een structuurgroep bestaande uit 9 leerlingen met onder andere autisme. Na een interessante bijeenkomst van Peter Vermeulen, op Groot Klimmendaal in Arnhem ( ) georganiseert door mijn organisatie, was ik geïnspireerd om mijn artikel aan zijn hypothese te wijden. Naast de drie standaard theorieën, die veelvuldig worden besproken, heeft hij een eigen hypothese bedacht: Contextblindheid (Vermeulen, 2011). Ieder boek over autisme dat ik opensla, zie ik 3 theorieën: Executieve Functies, Centrale coherentie en Theory of mind. Vermeulen (2011) heeft een boek geschreven over een eigen hypothese. Namelijk Autisme als contextblindheid (Vermeulen, 2011). Wat mij aanspreekt aan de hypothese van Vermeulen is dat hij de 3 hierboven genoemde theorieën niet weerlegt maar vermeldt dat ze juist alle 3 samen gaan met zijn hypothese. In dit artikel leg ik meerdere theorieën naast het boek van Vermeulen en trek ik een conclusie. Context Eerst sta ik stil bij het woord context. Vermeulen (2011) schrijft in zijn boek dat het woord context afkomstig is van het Latijnse woord contextus, wat samenweven betekent. Vermeulen (2011) refereert aan de Dikke van Dale de betekenis van het woord context: 1 Zinsverband 2 verband waarin iets zich voordoet 3 (Juridische) bewoording. Wanneer ik dit opzoek op de website van Van Dale (Dale, 2011) zie ik echter een andere betekenis. (Dale, 2011) con text (de; m) samenhang: het woord ontleent zijn betekenis aan de context aan het overige deel van de zin. Context is dus eigenlijk alle ervaringen/ prikkels die we binnen krijgen, de situatie waarin we ons bevinden en de lichamelijke ervaringen. Context is moeilijk uit te leggen. Daarom verdeel ik dit in drie hoofdstukken: Externe context Interne context Hoofd- en bijzaken Deze drie hebben veel met elkaar te maken. 3

4 Externe context Alles wat wij om ons heen zien is context. Ik zal een voorbeeld geven: Op dit moment zit ik in de klas. Ik zie dat dit mijn klas is omdat er groepstafeltjes staan (Zoals ik ze heb neergezet), er is een smartboard, er hangt een dagrooster et cetera. Ik zie in één oogopslag de context. Externe context is de situatie om ons heen. (Vermeulen, 2011) Personen met autisme 1 hebben hier moeite mee. Zij nemen op een andere manier waar, zoals veel van mijn leerlingen doen. Zij komen voor het eerst de klas binnengestapt zonder besef dat het een klas is. Oftewel als zij voor het eerst een context instappen zoals een klas dan hebben zij verwerkingstijd nodig om tot begrip van een context te komen. De leerlingen komen bijvoorbeeld binnen in mijn klas en zien pennen (op mijn bureau), planten (in de vensterbank), een aquarium (achter op een ladekast). Geen van deze onderwerpen laten zien dat de leerling zich bevindt in een klaslokaal. Voor ons zijn hoofd- en bij zaken makkelijk te scheiden. Voor een persoon met autisme is dat anders. Zij onderscheiden geen hoofd- en bijzaken. Zij zien alles. Voor leerlingen met autisme is het moeilijk om een context in te schatten. Zij nemen veel informatie waar. Vermeulen (2011) vertelt over een persoon met autisme die feestartikelen ziet hangen in een winkel. Hij denkt dat hij op een feest 1 Let wel; ik schrijf in zijn algemeenheid over personen met autisme waarmee ik niet alle personen met autisme bedoel want ieder persoon met autisme is uniek. is want hij associeert de artikelen met feest, niet met winkel. Ik heb hier geen ervaringen mee. Mijn leerlingen hebben wel verwerkingstijd nodig om te ervaren op welke plaats ze zijn maar zij laten niet weten dat zij dachten ergens anders te zijn. Dit komt omdat ik een herkenbare duidelijke factor ben voor mijn leerlingen met autisme. Ook vertel ik vooraf waar we heen gaan. Als we bijvoorbeeld naar de winkel gaan dan vertel ik vooraf naar welke winkel we gaan en zelfs waar deze winkel zich bevindt. Ik volg hierbij de aanwijzingen van Bruin (2013): Wie, Wat, Waar, Wanneer en Hoe. Het wel bekende geef mij de 5 (Bruin, 2013). Hierdoor is de leerling voorbereid en kan hij zich voorbereiden op het bezoek. Daarnaast gebruik ik als docent de Autisme Survivalgids (Descamps & Devos, 2013). Hierin komen verschillende obstakels van personen met autisme naar voren. Bijvoorbeeld omgaan met iets nieuws. Hierbij gaat het om een nieuwe kamer, een nieuwe broodtrommel of een nieuwe trui. Het is een vervelend voor een persoon met autisme als er iets verandert in de context. Want de context van deze persoon met autisme is al moeilijk genoeg. Mijn leerlingen raken zeer gestrest wanneer ze in een nieuwe situatie zijn. In de Autisme Survivalgids (Descamps en Devos, 2013)worden tips, weetjes en informatie gegeven voor personen met autisme. Mijn leerlingen ervaren dit als prettig omdat ze handvatten krijgen die ze kunnen toepassen in de praktijk. Je ziet dat leerlingen deze adviezen daadwerkelijk toepassen. Zo was er afgelopen week een eenmalige activiteit georganiseerd. De leerlingen hebben geleerd in het hoofdstuk Hoe overleef ik iets nieuws. (Descamps & Devos, 2013) om verschillende tips toe te passen. Bijvoorbeeld de tip Stel vooraf zoveel mogelijk vragen over dat nieuwe dat eraan komt, als je daar behoefte aan hebt. (Descamps & Devos, 2013) 4

5 De leerlingen hebben vooraf veel vragen gesteld zodat ze duidelijk in kaart hadden wie wanneer wat moest doen. Ze vroegen dus zelf om geef mij de vijf (Bruin, 2013) Daarnaast gaf het hen rust omdat de plek waar de activiteit plaatsvond de grote gymzaal was. Deze plek was een herkenbare plaats. Ook gaf het rust toen ze wisten dat ik (de leerkracht) erbij zou zijn. Tips als kijk goed naar anderen hoe zij ermee omgaan. (Descamps & Devos, 2013) waren behulpzaam: tijdens de activiteit zag ik dat mijn leerlingen contact met elkaar zochten maar ze keken ook naar de ander. Ik zag dat ze de ander nadeden. Interne context Interne context wordt gevormd door onze hersenen. Het zijn de kleine verbindingen die betekenis geven aan onze input (Klokhuis, 2014). Als wij een bepaalde geur ruiken concluderen wij: friet. Het waarnemen van de geur gebeurt achterin de hersenen. Het geheugen zit in het midden van de hersenen en legt de link naar een eerdere herinnering. Bijvoorbeeld naar afgelopen vrijdag dat je een lekker frietje at. Voor in de hersenen wordt de link gelegd naar het woord friet. Al deze verbindingen werken zeer snel samen binnen de hersenen van mensen zonder beperkingen. Mensen met Autisme leggen deze linken niet zo snel. De verbindingen werken niet goed samen waardoor ze er bijvoorbeeld geen conclusie kunnen trekken. Laatst las ik het boek Autisme als contextblindheid (Vermeulen, 2011) in de tuin. Naast mij hoorde ik een geluid. Ik kon de koppeling maken naar een bezem die veegde. Ik hoorde ook zware stappen. Mijn conclusie was dat mijn buurman zijn terras aan het vegen was met een harde veger. Een persoon met autisme kan dit geluid horen maar er geen conclusie aan koppelen. Hij hoort het geluid en kan dit geluid als prikkelend ervaren. Hij zal niet concluderen dat de buurman zijn tuin veegt tenzij hij over de schutting kijkt en ziet dat de buurman zijn terras veegt. De verbindingen zijn bij een persoon met autisme dus anders. Zo kunnen zij bijvoorbeeld de kleur groen koppelen aan het concept fout/ slecht omdat ze ooit een spruit hebben gegeten die niet lekker was. Uit voorzorg willen zij dus ook niet drinken uit een groene beker of eten uit een groene broodtrommel. Niet de spruit zelf maar de kleur groen is gekoppeld aan het concept vies. Zo kan het zijn dat deze jongen met autisme wel een rode appel eet en geen groene. Interne context speelt dus af in de hersenen. Bij een persoon met autisme werken deze verbindingen niet goed. (Vermeulen, 2011) Hoofd- en bijzaken Context is dus alles om je heen en de verwerking ervan in de hersenen wat maakt dat je de context begrijpt. Voor personen zonder autisme, is dit snel te doen omdat onze hersenen (interne context) direct de hoofd- en bijzaken scheiden. Een persoon met autisme ziet de verschillen niet in hoofdzaken en bijzaken (Vermeulen, 2011). Hierdoor vinden zij alle details even belangrijk. Dit maakt ook dat zij een langere verwerkingstijd nodig hebben en/ of dat zij niet de juiste conclusies trekken. Denk hierbij aan het eerder genoemde voorbeeld van de feestartikelen. Om een context te begrijpen zijn er meer aspecten dan het scheiden van hoofd- en bijzaken. Zo zien wij ineens het geheel. 5

6 Figuur 2: overgenomen van Psyblog (2014). Als ik kijk naar de afbeelding (Psyblog, 2014): zie ik direct een vierkant. De meeste personen zonder autisme zien direct het vierkant. Personen met autisme zien hier 4 cirkels waar een kwart uit is. Zij hebben gelijk want meer is de tekening niet. Toch zie ik er direct een vierkant in. Onze hersenen vullen automatisch informatie aan die wij missen. Zo maken mijn hersenen het vierkant als eerste duidelijk. Mijn hersenen maken een soort van samenvatting van de visuele informatie die wij hebben verkregen. Doordat onze hersenen automatisch aanvullen trekken zij denkbeeldige lijnen waardoor het vierkant als eerste zichtbaar is. Men noemt dit ook wel selectieve waarneming. (Psyblog, 2014) Personen met autisme hebben deze informatieverwerking niet. Zij zien dus wat we eigenlijk moeten zien. De 4 zwarte cirkels met een hap uit iedere zwarte cirkel. dat zij op deze manier kijken en hierdoor kan ik beter afstemmen op het proces. Bijvoorbeeld bij het voorleggen van een werkblad. Zijn er teveel afleidingen? Zijn er teveel details waardoor er veel verwerkingstijd is voordat de persoon met autisme aan het werk kan. Ik bespaar tijd voor de leerlingen door een werkblad voor te bereiden zonder teveel details. Tijdens het begeleiden bij het maken van dit werkblad krijg ik minder vragen over de irrelevante prikkels waardoor ik meer tijd en aandacht kan geven aan de leerlingen die wel vragen hebben. Wij zijn top down denkers: wij zien eerst het geheel, daarna de details: eerst het bos, daarna zien we de bomen, takken, bladeren. (Vermeulen, 2011) Personen met autisme zijn bottum up denkers. Zij zien eerst alle details en vormen daarmee een geheel: eerst de bladeren, taken, bomen en tot slot het bos. Ik vind dat, als je werkt met personen met autisme, het belangrijk is dat je je bewust bent van deze manier van zien. Ik weet 6

7 Theorieën naast contextblindheid Nu ik het begrip context heb uitgelegd, ga ik terug naar de verschillende theorieën die er zijn over autisme. Centrale coherentie Zeevalking (2000) schrijft; Centrale coherentie staat voor het vermogen overeenkomsten in dingen en situaties te zien en daardoor zaken met elkaar te combineren en met inzicht in nieuwe situaties toe te passen. Bruin (2013) omschrijft Centrale coherentie als volgt; Het grote geheel overzien en er de juiste betekenis aan geven. Volgens Roeyers (2009) is het uitgangspunt van Centrale coherentie; de stelling dat normale mensen een neiging hebben om stimuli op een globalistische wijze te interpreteren, rekening houdend met de context. Zoals ik eerder aangaf, denken mensen met autisme vooral bottum up. Zij gaan uit van de details. Dit maakt een persoon met autisme nog geen detaildenker, waarschuwt Vermeulen (2011). Ik zeg hiermee niet dat een persoon met autisme het geheel niet kan overzien. Zij zien wel het geheel, personen met autisme zijn niet blind voor context. Zij zien wel de context maar nemen dit op een andere manier waar, al hebben sommige personen met autisme er wel aansturing in nodig (Vermeulen, 2011). Bijvoorbeeld tijdens een opdracht waarbij het voorbeeld nagemaakt moet worden. Door het stellen van vragen wordt het denkproces gestimuleerd of geactiveerd waardoor zij zelf ontdekken op welk detail zij zich moeten richten. Volgens Vermeulen (2011) wordt binnen centrale coherentie het begrip context altijd als een geheel gezien. Centrale coherentie is meer dan een geheel, het gaat ook om de details in het geheel, de innerlijke en de externe context. Context is dus maar een gedeelte van de centrale coherentie. Het idee van Vermeulen (2011) is wel ontstaan door de theorie over centrale coherentie. Hij was alleen van mening dat context een underdog was. Hij is van mening dat de invulling van het begrip centrale coherentie geheel versus detail is. Als je autisme hebt, dan ben je, volgens de theorie over centrale coherentie, (Roeyers) (Zeevalk, 2000) (Bruin, 2013) beter in detail denken of je bent slechter in het waarnemen van het geheel. Vermeulen (2011) is van mening dat je wel alles waarneemt, het geheel én de details, maar dat je dit niet gebruikt in een context. Neem bijvoorbeeld het voorbeeld dat ik benoemde in hoofdstuk 1 over de groene spruit. Hierdoor wilde deze persoon niets meer eten dat groen was omdat alles wat groen is, ervaren werd als vies. Ook dit behoort tot de executieve functies. Een prikkel die veroorzaakt wordt door een context. Deze prikkel veroorzaakt ook een nieuwe context. Mensen met autisme zijn niet goed in staat om prikkels samen te voegen tot een geheel (Kuipers & Horvers, 2013). Toch denk ik er anders over. Als een leerling met autisme context mist kan hij zelfstandig dit aanvullen. Hierdoor kan een prikkel ook een eigen context krijgen omdat zij er zelf een geheel van maken. Ook personen met autisme vullen dus aan tot een eigen waarheid. 7

8 Mijn mening over centrale coherentie is bijgesteld op basis van literatuurstudie. Ik dacht dat personen met autisme alleen maar puzzelstukken zagen en nu concludeer ik dat zij het geheel ook zien maar de verbindingen in hun hoofd belemmeren dat zij het geheel in één oogopslag zien. Als ik het samenvat dan belemmert de interne context dus de externe context en hierdoor is er dus gebrek in de centrale coherentie. Vermeulen (2011) denkt buiten het kader, hierdoor opent hij mijn ogen en nodigt hij mij uit om mijn kaders te verbreden, dat maakt het voor mij erg interessant. Theory of mind Roeyers (2009) schrijft dat het gaat om het inleven van andere mensen en wat zij denken, voelen, weten of wensen. Zeevalk (2000) schrijft dat er wordt bedoeld het hebben van een theorie over de geest. Bruin (2013) omschrijft Theory of mind als: het vermogen om dat innerlijke van jezelf en de ander te zien en er daarnaast ook rekening mee te houden. Personen met autisme vinden het moeilijk om zich in te leven in de ander. Vermeulen (2011) schrijft hierover dat als je personen met autisme een context geeft, zij personen dan systematiseren. Bijvoorbeeld thuis bestaat uit vader, moeder, broer en/of zus. School bestaat uit juf, meester et cetera. Zodra personen met autisme een persoon uit een systeem in een andere context tegenkomen is er verwarring. Dit komt volgens Vermeulen (2011) door contextblindheid. Zo liep ik laatst door de stad. Ik was in een winkel en kwam een leerling met autisme uit mijn klas tegen. De leerling was van slag en begon zich boos te gedragen naar moeder. Ik hoorde geschreeuw achter mij. Iemand riep kwaad dat hij naar huis wilde. Ik draaide mij om omdat ik de stem herkende. Ik heb niets gezegd maar herkende de jongen. Ik ben vervolgens uit de winkel vertrokken. Ik nam aan dat mijn aanwezigheid in die winkel zijn gedrag veroorzaakte. Ik hoorde daar niet te zijn: volgens zijn systeem hoorde ik op school. Voor deze leerling met autisme klopte het systeem niet en hij wilde terug naar een veilig systeem: thuis. Andere leerlingen vinden het leuk om de juf ergens tegen te komen. Niet alle leerlingen met autisme reageren dus zo extreem als deze jongen deed. Het besef dat ook de juf boodschappen doet of naar de bioscoop gaat is bij veel leerlingen wel in orde. Zij gaan er zelf ook op uit. Toch deed ik laatst een verrassende ontdekking. Ik had een huis gekocht en omdat er een invaller kwam tijdens mijn verhuisverlof wilde ik de leerlingen goed voorbereiden. Ik vertelde in mijn groep dat ik een huis had gekocht waarop een leerling aan mij vroeg wat ik toch moest met een huis. Ik zei: om in te wonen, eten, gewoon. Waarop deze leerling antwoordde; maar dat doe je toch al op school? Waarop ik vroeg: En mijn man dan? Hij zei: O ja, die heeft wel een huis nodig. Vervolgens heb ik hem uitgelegd dat ik iedere dag naar huis ging om bij mijn man te wonen en dat ik dus s morgens naar school toe kwam. Hij keek met grote ogen en had duidelijk tijd nodig om deze informatie te verwerken. Toepassen van sociale vaardigheden wordt bemoeilijkt doordat contexten veranderen. Personen met autisme werken graag met stappenplannen, deze werken niet altijd in een sociale context omdat de reactie anders kan zijn dan de ander. Personen met autisme kunnen zich minder goed voorstellen dat andere mensen andere gevoelens of intenties hebben. (Kuipers & Horvers, 2013). Daarnaast is 8

9 de context zelf ook lastig. Bijvoorbeeld: ik ging met een leerling postzegels kopen in een postkantoor vlakbij. We hadden dit vele malen geoefend in rollenspellen. We liepen naar de balie en zij zei tegen de vrouw achter de balie: Goedemorgen, heeft u lekker geslapen? Hierbij zie je dat zij een stappenplan heeft dat zij vaak toepast s morgens om aan mensen thuis of aan de juf te vragen hoe ze geslapen hebben en ze probeerde dan in te schatten hoe het humeur van die mensen was. In deze context en met dit doel was het totaal ongepast. Maar omdat zij deze vrouw niet kende stelde zij deze vraag. De vrouw ging er gelukkig goed mee om en antwoordde: goed, waarmee mag ik je helpen? Executieve functies Roeyers (2009) schrijft over Executieve functies Een overkoepelende term die gebruikt wordt bij cognitieve functies die gemedieerd worden door de prefrontale cortex. Bruin (2013) omschrijft Executieve functies als; Iets doen waarvoor verschillende deelhandelingen na elkaar in de juiste volgorde moeten worden uitgevoerd. Personen met autisme hebben baat bij duidelijkheid en structuur. Dongen (2011) geeft in haar autobiografie ook aan dat zij dit creëerde door schema s en stappenplannen te gebruiken. Mijn leerlingen laten ook zien dat zij hier veel behoefte aan hebben. Zo kijken zij regelmatig naar het Pictoplace dagschema dat zij op hun mobile device hebben. Zo weten zij precies waar zij moeten zijn, welke les zij hebben en van wie. (Bruin, 2013) Personen met autisme vinden het dan ook zeer vervelend als er iets in de context verandert waardoor het schema dat zij hebben niet meer klopt. Denk hierbij aan een invaller. De wie in hun schema klopt niet meer. Nu vindt deze plaats in een ander lokaal waardoor het waar in hun schema ook niet meer klopt. Het schema dat zij hebben is nu een wankel kaartenhuis. Als dan blijkt dat deze persoon een andere les aanbiedt, omdat zij geen andere les heeft, klopt het wat ook niet meer en stort het kaartenhuis in. Gevolg kan zijn dat de persoon met autisme in paniek raakt. Executieve functies hebben met meer dan alleen plannen en organiseren te maken. Vermeulen (2011) linkt de executieve functies ook aan bredere contexten en het beperkte denken. Kuipers & Horvers (2013) schrijft hierover bij executieve functies dat personen met autisme niet flexibel zijn in hun denken en in hun handelen. Beide benoemen zij dus dat personen met autisme niet goed kunnen anticiperen. Dit herken ik ook in het bovenstaande voorbeeld van de groene spruit. Deze leerling heeft een heel proces nodig met diverse strategieen (bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie) om te leren dat groen ook lekker kan zijn. Hij is erg star in zijn denken en is door een uitleg van zijn moeder of juf echt niet van het probleem af. Hij kan niet flexibel zijn en toch voor een keer uit de groene beker drinken. Om hem te leren dat groen niet vies is maar dat het aan de spruit ligt, kan jaren duren. Hij zal bij ieder groen voorwerp moeten ervaren en ontdekken dat groen niet vies is. En dan blijken ineens veel voorwerpen groen te zijn. 9

10 De definitie Contextblindheid is een tekort in het vermogen om spontaan en onbewust context te gebruiken in het verlenen van betekenis. (Vermeulen, 2011) Contextblindheid betekent niet dat personen met autisme blind zijn voor context. Zij ervaren anders maar zijn niet blind hiervoor. Neem een persoon met een blindenstok. Iemand met een blindenstok of een hulphond, hoeft niet blind te zijn (maar bijvoorbeeld slechtziend). Sommigen hebben de stok nodig als hulpmiddel. Niet alleen visueel beperkte mensen hebben een hulphond als hulpmiddel nodig. Mensen met andere beperkingen kunnen ook hulp nodig hebben van een hulphond. Ik vind dat ik als leerkracht van leerlingen met autisme de taak heb om hulpmiddelen te bieden die de leerlingen kunnen helpen om de context goed te kunnen zien. Of, zoals Vermeulen (2011) het beschrijft, de persoon die op de contextknop duwt. Hij bedoelt hiermee de persoon die de context verduidelijkt waardoor zij sneller de context zien. Dit kan ik doen door verschillende open vragen te stellen en het denkproces van leerlingen te stimuleren. Hierdoor raken zij sneller bekend met een context. Wetenschappelijk is de hypothese van Vermeulen (2011) niet bewezen. Zijn hypothese is gebaseerd op de theorie van centrale coherentie. Wel schrijft hij dat hij een verklaring biedt aan de tekorten die personen met autisme typeren en dat hij de sterke aspecten van een persoon met autisme benadrukt. Vervolgens kwam ik de opmerking tegen; Om contextblindheid wetenschappelijk te onderzoeken is er nood aan meer realistische onderzoekssituaties (Vermeulen, 2011). Hier verbreedde hij weer mijn kaders want ik had hier nooit bij stilgestaan. Ik vind dat de hypothese van Vermeulen (2011) klopt als je kijkt naar de onderzoeksmogelijkheden van de theorieën. Er zijn meerdere testen om de theorieën te onderzoeken maar ik ben het eens met Vermeulen (2011) dat al deze testen afgenomen worden in een prikkelarme ruimte, in een 1 op 1 situatie. Geen van die onderzoeken vindt daadwerkelijk in de context plaats. Bijvoorbeeld: ik ging met een leerling met autisme postzegels ging kopen. Zij had vooraf in een klein groepje, in een prikkelarme omgeving, geoefend om een stappenplan te doorlopen. Op het moment, in de context zelf, was zij niet in staat om het juiste stappenplan direct te doorlopen. Zij had te veel prikkels waardoor het resultaat niet gelijk was vergeleken met het resultaat in de klas. Ik vind het jammer dat veel onderzoeken geen realistisch beeld opleveren maar dat de context is gecreëerd waardoor het in mijn ogen niet realistisch is. 10

11 Vergelijking Als ik de hypothese van Vermeulen vergelijk met die van Roeyers (2009) of Bruin (2013), dan kan ik me vinden in de hypothese van Vermeulen (2011) (over het feit) dat de andere schrijvers de verklaringstheorieën duidelijk uitleggen maar niet volledig zijn bij de centrale coherentie op het gebied van context. Andere schrijvers (zoals Roeyers (2009) en Bruin (2013)) schrijven dat personen met autisme niet het geheel niet kunnen zien maar alleen de details. En dat zij hierdoor geen verbindingen kunnen maken met eerdere ervaringen. Bruin (2013) omschrijft Centrale Coherentie als volgt; Het grote geheel overzien en er de juiste betekenis aan geven. Bij deze omschrijving kun je twee kanten op. Of de hypothese van Vermeulen (2011) klopt; Personen met autisme kunnen wel het groter geheel overzien en de juiste betekenis aan geven maar hebben een langere verwerkingstijd nodig omdat ze bottum up denken. Of de hypothese van Vermeulen klopt niet want ze overzien wel het geheel maar de verbinding (interne context) laat het niet toe om er een (spontane) betekenis aan te geven. Ik ben van mening dat de hypothese van Vermeulen klopt wat betreft het vermogen om de gehele context te zien. Personen met autisme kunnen het geheel wel zien. Dat zij een langere verwerkingstijd nodig hebben is algemeen bekend. Verschillende bronnen benoemen dit zoals Bruin (2013) en Kuipers (2013) onderzoek de basiskennis over contexten bij personen met autisme op waarheid gebaseerd. Na het lezen van het boek van Vermeulen (2011) ontdekte ik dat ik niet bekend was met interne en externe contexten. Met het gedeelte dat personen met autisme details waarnemen en niet door de hersenen laten invullen ben ik het niet met Vermeulen (2011) eens. Hij beschrijft net als Psyblog (2014) dat personen met autisme alleen de 4 zwarte cirkels zien met een hap eruit en dat wij, personen zonder autisme, dat vierkant invullen met denkbeeldige lijnen. Personen met autisme kunnen naar mijn mening wel de cirkels aanvullen tot een geheel; bijvoorbeeld de jongen met zijn spruit. Wel ben ik van mening dat de invulling die gegeven wordt door een persoon met autisme niet altijd passend is. Heeft de leerling met de spruit de prikkel ook verder aangevuld tot een context waarbij hij niets groens meer wilde? Als ik nu eens kijk naar een ander voorbeeld: in mijn klas zit een leerling die zegt dat ik altijd op woensdag chagrijnig ben. Door de juiste vragen te stellen kwam ik erachter dat hij dit linkte aan het feit dat ik aan het eind van de dag na keuzevak vaak meerdere keren moest vragen of de leerlingen rustig wilden gaan zitten dan op andere dagen. Hij heeft de context de conclusie getrokken dat ik dan chagrijnig was, niet dat de andere leerlingen drukker waren uit enthousiasme door keuzevak. Hij heeft ook nooit aan mij gevraagd of ik chagrijnig was. Hij vulde dit zelf in. Ik vind het dus erg negatief om te stellen dat personen zonder autisme niets zelf invullen. Dat er weinig bekend is over contexten werd mij duidelijk toen ik merkte dat Vermeulen (2011) mijn denkkaders verbreedde. Ik had na mijn bronnen- 11

12 Evaluatie Ik heb dit artikel geschreven met het idee de hypothese van Vermeulen te kunnen verduidelijken, weerleggen indien nodig en de hypothese te kunnen herkennen. Ik heb de herkenning zeker gehad in mijn praktijksituaties zoals ik hierboven beschreven heb. Daarnaast ben ik met een andere blik gaan kijken naar de leerlingen waardoor ik het bottum up denken herkende bij meer leerlingen. De manier waarop ik vragen stel is veranderd. Hierdoor ben ik me meer bewust van het denkproces van de leerling waardoor ik me beter kan afstemmen en aansluiten. Ik duw dus bewuster de contextknop in bij de leerling. Daarnaast heb ik meerdere theorieën vergeleken waardoor ik mijn eigen mening heb gevormd. Mijn mening is gebaseerd op de kennis die ik nu heb. Ik verwacht dat ik mijn mening bij zal stellen naarmate ik meer kennis en ervaring zal vergaren. Toch ben ik erg enthousiast over Vermeulen (2011). Hij geeft stof tot nadenken maar is niet negatief over de andere beschreven theorieën. Hij heeft een gefundeerd idee ontwikkeld waarvan ik denk dat het een kern van waarheid heeft. Ik heb tevens enkele momenten gehad waarop mijn kijk veranderde en waardoor mijn verslag een andere wending nam. Dit heb ik laten gebeuren omdat ik graag mee op reis werd genomen in zijn hypothese. Buiten mijn kaders denken was een nieuwe en aangename ervaring voor mij. Ik ben leergierig ingesteld en nam alles aan wat in de boeken stond, tot dit boek. Hierdoor verwacht ik dat ik in de toekomst meer zal gaan vergelijken en onderzoeken en een betere literatuurstudie doen voordat ik iets uit een boek aanneem. 12

13 Bibliografie Bruin, C. de. (2013). Geef mij de 5. (p.1-188). Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven. Dale, Van. (2011). Van Dale. Opgeroepen op , Descamps, L., & Devos, M. (2013). De Autisme Survivalgids. (p ). Sint-Niklaas: Abimo Uitgeverij. Dongen, M. v. (2011). Dramaqueen of gewoon autisme? (p ). Antwerpen: Garant. Hoog, R. d., Stultiens-Houben, S., & Heijden, I. v. (2013). Prikkels in de groep. (p ). Antwerpen: Garant. Kienhuis, J., Roerdink, D., & Goei, S. ( ). Goede vragen stellen is best lastig. Tijdschrift voor Remedial Teaching. (pp ). Klokhuis, H. (Regisseur). (2014). Aflevering Autisme. [Film]. Kuipers, M. h., & Horvers, G. (2013). Plan B. (p ). Amsterdam: SWP. Pictoplace. (2009). Pictoplace. Opgeroepen op , van Pictoplace: Psyblog. (2014). Psyblog. Opgeroepen op , van Psyblog: Roeyers, H. (2008) Autisme: alles op een rijtje.(p1-129). Leuven: Acco. Timmer. (2011, 1 1). Eigen Initiatief Model. Opgeroepen op 27-12, 2013, van Eigen initiatief model: Vermeulen, P. (2011). Autisme als contextblindheid. (p ). Leuven: Acco. Vermeulen, P. (2011) Autisme als contextblindheid. Opgeroepen op van Autisme Centraal: Zeevalk, M. (2000). Autisme: Hoe te verstaan, hoe te begeleiden? (p. 1-72). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. 13

14 14