Wat gaan we doen? Executieve Functies

Transcriptie

1 Executieve Functies SCHOOLJAAR: Anita Bieleman & Silke Polman Wat zijn executieve functies (EF) Belang van het ontwikkelen van EF Eigen EF ervaren Theorie & praktijkvoorbeelden Wat gaan we doen? Executieve Functies is een verzamelterm voor denkprocessen (functies) die belangrijk zijn voor het uitvoeren (executie) van sociaal en doelgericht gedrag. ZELFREGULATIE PANNEN & ORGANISEREN Executieve Functies 1

2 Impuls inhibitie Plannen maken & uitvoeren Flexibiliteit Werkgeheugen Zelfinzicht Emotieregulatie Executieve Functies Cognitieve vaardigheden Voornamelijk in prefrontale cortex Hersenen ontwikkelen zich van achter naar voren Frontale hersenkwab is pas tussen 25 en 30 jaar volgroeid Onderzoek: EF lijkt belangrijker voor het voorspellen van schoolsucces van IQ!! Executieve Functies? Synaptische verbindingen groeien en worden sterker afhankelijk van het gebruik Vanaf geboorte tot 3 e levensjaar overproductie van dendrieten & synapsen Rond 3 e levensjaar snoeiproces in zenuwcellen (pruning) Proces van overproductie en snoeien blijft doorgaan tot in de adolescentie Wat gebeurt er in het brein? 2

3 Grote gevolgen voor het kind en omgeving Grote invloed op functioneren op school Gevarieerd beeld Niet altijd sprake van stoornis Meestal gepaard met: ADHD ASS Gilles de la Tourette Hersenbeschadiging Leerstoornis EF problemen Flexibiliteit Cognitieve flexibiliteit Ontwikkelt zich tot midden puberteit Leren van feedback Karakter, leeftijd en aard van verandering speelt een rol Flexibiliteit 3

4 Werkgeheugen korte termijn geheugen werkgeheugen lange termijn geheugen Verwijderen? Opslaan? Bewerken? Werkgeheugen Bewerken Online houden Verbale werkgeheugen (woorden, cijfers) Visuo-spatiele werkgeheugen (vorm, kleur en positie van dingen) Capaciteit neemt sterk toe in kindertijd, pas laat in adolescentie is volwassen capaciteit bereikt Sterke onderlinge verschillen bij mensen van dezelfde leeftijd Vermoeidheid en stress speelt een rol Verstoring in werkgeheugen heeft direct invloed op andere EF! Werkgeheugen 4

5 Voorbeelden De aarde heeft 7 werelddelen 1.Noord-Amerika, 2.Zuid-Amerika 3.Europa, 4. Afrika, 5. Azië, 6. Australië/Oceanië 7. Antarctica Kaal in de winter Boom Sporen Wat mensen ergens hebben achtergelaten, bijvoorbeeld: voetsporen, bouwwerken, afval. Als sporen uit het verleden worden bestudeerd om iets over vroeger te weten te komen, heten ze bronnen. Stelling van Pythagoras Windbestuiving Berk Stam Loofboom witrode bast takken Mikmak Plannen maken & uitvoeren Kernvaardigheid, doet er het langst over om zich te ontwikkelen Perceptuele strategie - recursieve strategie Plannen: 1. Doel bepalen 2. Stappenplan maken 3. Stappen in juiste volgorde uitvoeren Vooruitdenken & anticiperen Plannen maken & uitvoeren 5

6 Stappenplannen Help! Ik moet een project maken Je gaat een project maken. Met dit stappenplan gaat het helemaal lukken! Alle stappen staan hieronder uitgewerkt. Stap 1 Het kiezen van een onderwerp Voor je een werkstuk maakt moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Stap 2 Wat wil je van het onderwerp weten? Voor je gaat beginnen met zoeken van informatie moet je eerst bedenken wat je allemaal over het onderwerp wilt weten. Daarom begin je met het maken van een woordspin. Vanuit je woordspin schrijf je 5 onderzoeksvragen op. Door dit van te voren te bedenken en op te schrijven kun je straks gericht zoeken naar de juiste informatie. Stap 3 Maak hoofdstukjes en schrijf de inleiding Door alvast hoofdstukjes te maken kun je straks de informatie beter onderverdelen zodat je werkstuk/ project overzichtelijk blijft. Ook kun je alvast een logische volgorde aanbrengen. In de inleiding schrijf je waarom je voor dit onderwerp hebt gekozen waarom je voor deze onderzoeksvragen hebt gekozen wat je wilt onderzoeken wat je hoopt te leren Stap 4 zoek de informatie op Nu je weet na welke informatie je moet zoeken, kun je gericht zoeken naar de juiste informatie. Dit kun je doen in boeken en op internet. Ga niet blind knippen en plakken! Stap 5 Schrijf de informatie in je eigen woorden op en zoek er afbeeldingen bij. De informatie die je gevonden hebt vertel je in je eigen woorden. Het is niet de bedoeling dat je de tekst gewoon van internet kopieert. Stap 6 Maak een bronvermelding In een bronvermelding meld je waar je je informatie vandaan hebt. Bij een boek schrijf je de titel van het boek op, de schrijver, de uitgever. Van een internetsite geef je het adres dat bovenin het scherm staat. Stap 7 schrijf een nawoord In het nawoord schrijf je of je antwoord hebt gekregen op je onderzoeksvragen en wat je geleerd hebt. Stappenplan: Zingeving: functioneel & relevant Wie, wat, hoe, waar, wanneer, wat daarna Evt samen met leerling vorm gegeven Moeten worden geoefend Moet uitlokken tot gebruik Voorspelbaarheid: wanneer starten Beschrijving: hoe wordt het afgebouwd Agenda s Online mogelijkheden: Sociaal op stap Autiplan Pictoplace Etc Communicatiesystemen: Stichting Doe maar zo Eelke Verschuur Hulpmiddelen Gebruik eigen ervaring, observatie & intuïtie EF nooit op zichzelf staand meten Kunstmatige context Natuurlijke context Een probleem en dan? 6

7 Uitgeverij Hogrefe Aan de slag met Executieve Functies! 7