Algemeen Bestuur GGD Noord- en Oost-Gelderland

Transcriptie

1 AGENDA Algemeen Bestuur GGD Noord- en Oost-Gelderland Datum: 16 februari 2017 Tijd: uur na de kleine Vergadering van Gemeenten Veilig Thuis NOG Plaats: GGD-kantoor (vergaderruimte Engelenburg) Rijksstraatweg 65, 7231 AC Warnsveld PORTEFEUILLEHOUDERSOVERLEG PUBLIEKE GEZONDHEID NOORD- EN OOST-GELDERLAND 1. Opening en verslag vergadering d.d. 1 december concept-verslag (eerder toegezonden bij van 20 december 2016) 2. Gezonde leefomgeving: Omgevingswet en gezondheid - bijlagen: Startnotitie en factsheet - presentatie en gesprek met Marc van der Ploeg, medisch milieukundige GGD NOG 3. Rondvraag en sluiting FORMEEL DEEL 1. Opening en verslag vergadering d.d. 1 december concept-verslag en samenvatting (eerder toegezonden bij van 20 december 2016) 2. GGD-koers richting bestuursvoorstel - bijlage: notitie 3. Publieke gezondheidszorg statushouders (nazending) - bestuursvoorstel - bijlagen: aanvullende notitie / AB-stukken 1 december

2 4. Uitgangspuntennota bestuursvoorstel - bijlage: nota 5. Aanpak personen met verward gedrag (mondelinge toelichting) 6. Benoeming DB-lid - bestuursvoorstel 7. Governance VNOG en functie directeur publieke gezondheid - bestuursvoorstel - bijlagen: brief VWS 2016 en brief VWS Aanbestedingsprocedure accountant (nazending) - bestuursvoorstel - bijlage: nota 9. Ingekomen stukken en mededelingen - lijst - bijlagen: kamerbrief VWS / verslag governancegesprek GGD NOG / brief GS Gelderland 10. Rondvraag en sluiting Rond uur bieden wij u een uitloopbroodje aan. 2

3 Samenvatting (concept)verslag extra vergadering Algemeen Bestuur Datum: 1 december 2016 Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 16 februari Opening en verslag vergaderingen d.d. 26 september 2016 Het Algemeen Bestuur (AB) heeft het verslag ongewijzigd vastgesteld. 2. Ingekomen stukken en mededelingen a. In 2017 zijn AB-vergaderingen gepland op: donderdag 16 februari, 13 april, 6 juli en 30 november b. Het rijk stelt in 2016 en 2017 totaal 4,2 miljoen euro beschikbaar voor een landelijk dekkend netwerk van Centra voor Seksueel Geweld realiseren. Voor inwoners van de regio Noord- en Oost-Gelderland zijn de centra in Enschede, Utrecht, Nijmegen en Zwolle aangewezen. c. De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) verplicht de GGD vanaf 2016 om een effectieve en laagdrempelige opvang van klachten te bieden. De GGD valt ook onder het klachtrecht van de Algemene wet bestuursrecht. d. De aanwezige AB-leden krijgen een notitie uitgereikt over de vaccinatiegraad in de regio NOG. Aanleiding hiervoor is de discussie in de media over het vaccineren van kinderen. e. De aanwezige AB-leden krijgen een notitie uitgereikt met het GGD-advies kunstgrasvelden met rubbergranulaat. Hierover is in de media een discussie ontstaan na een tv-uitzending. AB-leden vragen de GGD ook aandacht te hebben voor de beleving van mensen. f. De GGD volgt de ontwikkelingen rond de vogelgriep. Op dit moment is er geen sprake is van risico s voor mensen. Zo nodig komt de GGD met informatie voor de wethouders volksgezondheid en burgemeesters. g. Het DB zendt begin december 2016 de Uitgangspuntennota 2018 aan de gemeenteraden toestuurt. Gemeenten kunnen tot 1 maart 2017 reageren. 3. 2e Bestuursrapportage 2016 Het AB neemt kennis van de 2e Bestuursrapportage De GGD verwacht een positief saldo over 2016 door incidentele oorzaken. 4. Productenbegroting 2017 en 1e begrotingswijziging Het DB de Programmabegroting 2017 uitgewerkt in de Productenbegroting Het AB besluit om de volgende productenbegroting niet meer te bespreken. De GGD zoekt een andere manier om het AB en gemeenten te informeren over de producten van de GGD. 1 19

4 5. Normenkader accountantscontrole 2017 Het AB stelt het Normenkader rechtmatigheidscontrole 2017 vast. 6. Governance VNOG en functie directeur publieke gezondheid De regio Noord- en Oost-Gelderland kent nu een tweehoofdige directie publieke gezondheid. Door organisatieveranderingen bij de Veiligheidsregio NOG is er nu een natuurlijk moment om over te gaan naar een eenhoofdige functie. Dit sluit aan bij de Wet publieke gezondheid en de Wet veiligheidsregio s. Begin 2017 volgen de formele besluiten hierover. 7. Publieke gezondheidszorg vluchtelingen Het Rijk en de VNG hebben in het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom afspraken gemaakt over zorg, onderwijs, werk en integratie voor de grote aantallen statushouders die in de gemeenten komen wonen. De GGD voert extra taken uit voor de publieke gezondheid van statushouders. Cobi Izeboud heeft een presentatie gegeven over haar activiteiten als regiocoördinator Integrale Aanpak Gezondheid Statushouders. In deze functie is zij vanuit de GGD NOG gedetacheerd bij het OTAV (OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vergunninghouders) van de VNG. Het AB stemt in beginsel in met de uitvoering van de extra GGD-activiteiten voor statushouders in Noord- en Oost-Gelderland. Wel wil het AB een nadere onderbouwing van de noodzaak van de activiteiten en van extra kosten in Het AB bespreekt dit onderwerp de volgende keer verder. De kosten van de GGD-activiteiten voor statushouders in 2016 worden afgerekend in de jaarrekening Aanpak personen met verward gedrag De burgemeesters en wethouders zorg hebben in september 2016 gesproken over de aanpak van personen met verward gedrag. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het realiseren van een sluitende aanpak. Daarbij komt de vraag op wat op welke schaal moet worden geregeld en waar gemeenten samenwerken. De GGD zet zich in deze fase in voor het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende partijen. 9. GGD-koers richting 2018 Het DB heeft een actualisatie opgesteld van de Bestuursagenda publieke gezondheid voor de GGD. Dit agendapunt is wegens tijdgebrek uitgesteld. 10. Rondvraag en sluiting - U kunt de agenda en stukken voor de vergaderingen van het Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland vinden op de website van de GGD ( onder de tab gemeenten en dan Direct naar Vergaderingen algemeen bestuur ). 2 20

5 Verslag vergadering Algemeen Bestuur Datum: 1 december 2016, om uur, Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 16 februari 2017 om uur Aanwezig: leden P. Blokhuis (Apeldoorn, plv. voorzitter), A. Peppelman (Bronckhorst), J.B. Paauw (Brummen), C.J. Telder (Doetinchem), S.W. Krooneman (Elburg, t/m agendapunt 7), D. van Norel (Epe), G.J. van Noort (Harderwijk), M. Hospers (Hattem, t/m agendapunt 7), H.J. Berkhoff (Heerde), mw. I.T.J.M. Wolsing (Montferland), J. Hoenderboom (Oost Gelre), W. Vrijhoef (Voorst), mw. I.G. Saris (Winterswijk), mw. P.C.M. Withagen (Zutphen, t/m agendapunt 7); namens GGD Noord- en Oost-Gelderland: D.W. ten Brinke (directeur publieke gezondheid / algemeen directeur), A. Schoenmaker (directeur publieke gezondheid / directeur GHOR Veiligheidsregio NOG), J.W. Brethouwer (algemeen manager AGZ), A.B. Verweij (manager Bedrijfsbureau / controller), T. Nijland (directiesecretaris), mw. C. Izeboud (regiocoördinator Integrale Aanpak Gezondheid Statushouders) publieke tribune: mw. A. Haveman, mw. C. Capel, mw. M. Dellemann, R. Schwebke (GGD NOG) Afwezig: H.J. Rijks (Aalten), mw. M.H.H. van Haaren (Berkelland), A.L. Klappe (Ermelo), mw. T. van der Linden (Lochem), G. van den Berg (Nunspeet); mw. E.G. Vos-van de Weg (Oldebroek), L.G. Kuster (Oude IJsselstreek), A. Kleijer (Putten); mw. C. Abbenhues (DB GGD / Veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland / Zutphen); Verzendlijst: leden AB, gemeenteraden (via colleges B&W), ambtenaren volksgezondheid, management / beleidsadviseurs GGD 1. Opening en verslag vergadering d.d. 26 september 2016 De heer Blokhuis opent de vergadering als plaatsvervangend voorzitter. Het quorum is met veertien AB-leden gelukkig aanwezig, want daarover was nog even twijfel na het uitstel van de vergadering. Hij stelt voor om eerst het portefeuillehoudersoverleg te houden en daarna het AB. De informatie over Gezond ouder worden is interessant voor de discussie over Bestuursagenda die in de formele AB-vergadering geagendeerd staat. De aanwezigen stemmen hiermee in (zie afzonderlijk verslag portefeuillehoudersoverleg). Het AB stelt het verslag ongewijzigd vast. 1 21

6 Naar aanleiding van de actiepuntenlijst (inspectiebezoek) meldt de heer Ten Brinke dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg een positief rapport heeft uitgebracht na een gespreksronde met alle 25 GGD en. De bewindslieden van VWS hebben hierover de Tweede Kamer in een brief geïnformeerd. 2. Ingekomen stukken en mededelingen a. In 2017 zijn AB-vergaderingen gepland op: donderdag 16 februari om uur donderdag 13 april om uur donderdag 6 juli om uur donderdag 30 november om uur De data zijn g d aan de bestuurssecretariaten. De GGD informeert ook de colleges van B&W en de raden. b. Het rijk stelt voor de aanpak van seksueel geweld in 2016 en 2017 totaal 4,2 miljoen euro beschikbaar. Met dit geld kunnen gemeenten een landelijk dekkend netwerk van Centra voor Seksueel Geweld realiseren. Voor inwoners van de regio Noord- en Oost-Gelderland zijn de centra in Enschede, Utrecht, Nijmegen en Zwolle aangewezen. c. Toegezonden is een samenvatting van het rapport Publieke gezondheid borgen van GGD GHOR Nederland. Het rapport is van belang voor het beleid van VWS en het landelijke Stimuleringsprogramma publieke gezondheid. d. In 2016 is de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden. De Wkkgz verplicht zorgaanbieders een regeling te treffen voor een effectieve en laagdrempelige opvang en afhandeling van klachten. De GGD valt ook onder het klachtrecht van de Algemene wet bestuursrecht. Het DB stelt de nieuwe klachtenregeling vast. e. De aanwezige AB-leden krijgen een notitie uitgereikt over de vaccinatiegraad in de regio NOG (bijgevoegd). Aanleiding hiervoor is de discussie in de media over het vaccineren van kinderen. De heer Ten Brinke licht toe dat naast de bekende groepen met bezwaren tegen vaccineren er een nieuwe groep lijkt te komen: kritische hoogopgeleide ouders. De GGD blijft een hoge vaccinatiegraad stimuleren. Op voorstel van mevrouw Saris zal de GGD een bericht maken dat geschikt is voor de gemeentelijke informatiepagina s. De GGD brengt dit onder de aandacht van de gemeenten. f. De aanwezige AB-leden krijgen een notitie uitgereikt met het GGD-advies kunstgrasvelden met rubbergranulaat (bijgevoegd). Hierover is in de media een discussie ontstaan na een tv-uitzending. De heer Ten Brinke geeft aan dat de GGD de lijn van het RIVM volgt dat de velden gewoon gebruikt kunnen worden. De heer Hoenderboom wijst erop dat er wel onrust bij voetbalverenigingen en ouders is ontstaan. Hij bepleit om behalve voor de feiten oog te hebben voor de beleving van mensen. De heer Ten Brinke zegt dat de GGD dit beseft. Ook als tegenwicht wil de GGD samen met het RIVM zorgen een eenduidige en duidelijke informatie. Half december 2016 komt het nader onderzoek van het RIVM uit. De heer Brethouwer licht toe dat één van de onderzoekspunten is in hoeverre schadelijke stoffen punten vrijkomen. Daarnaast speelt in de discussie de 2 22

7 preventieve functie. Hierbij gaat het om het uitgangspunt dat je moet voorkomen dat mensen worden blootgesteld aan schadelijke stoffen als dat niet hoeft. De heer Hospers verzoekt om ook te kijken naar risico s van rubbertegels op speelplaatsen, die ook van rubbergranulaat zijn gemaakt. De heer Brethouwer zegt toe dat de GGD dit uitzoekt en de AB-leden informeert. De heer Hoenderboom verzoekt de GGD om naast het RIVM-rapport een advies uit te brengen dat de gemeenten gezond houvast biedt in de discussie met de inwoners. De heer Peppelman wil graag realistisch advies en niet alleen volharding in het huidige standpunt. g. De heer Ten Brinke meldt dat op dit moment geen sprake is van risico s voor mensen bij de geconstateerde gevallen van vogelgriep. Bij de communicatie hierover is ook de beleving van burgers van belang. Bij de Veiligheidsregio NOG hebben de burgemeesters dit onderwerp besproken. Zo nodig komt de GGD met informatie voor de wethouders volksgezondheid en burgemeesters. h. Meegedeeld wordt dat het DB begin december 2016 de Uitgangspuntennota 2018 aan de gemeenteraden toestuurt. Gemeenten kunnen tot 1 maart 2017 reageren. i. De heer Van Noort wil graag overleg met de GGD over het uitwisselen in crisisgevallen van persoonsgegevens waarover de GGD beschikt voor de toegang beschermd wonen. Hij bespreekt dit met de heer Ten Brinke. De ingekomen stukken en mededelingen worden voor kennisgeving aangenomen. 3. 2e Bestuursrapportage 2016 De heer Van Norel licht toe dat het stoplichtenoverzicht van de beleidsprioriteiten bijna alle op groen staan. Het verwachte positieve saldo is door incidentele oorzaken wat groter dan vorige jaren. Het DB kan hiermee voldoen aan de inspanningsverplichting om de indexering van de begroting terug te verdienen. Het AB besluit: 1. kennis te nemen van de 2e Bestuursrapportage in te stemmen met toevoegen van het programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen in de verantwoording over Productenbegroting 2017 en 1e wijziging begroting 2017 De heer Van Norel licht toe dat de Productenbegroting een uitwerking is van de vastgestelde Programmabegroting De begrotingswijziging is nodig voor het verwerken van investeringen en het actualiseren van de ramingen. Dit heeft geen gevolgen voor de inwonerbijdrage. De heer Blokhuis merkt op dat de ambtenaren financiën hebben geadviseerd om de Productenbegroting niet meer in het AB te bespreken. Bij gemeenten komt de productenbegroting immers ook niet in de raden aan de orde. Wel zou dan moeten 3 23

8 worden gezocht naar een andere manier om het AB en de gemeenten te informeren over de GGD-producten en de ontwikkelingen daarin. Uit het AB komt steun voor dit advies. De heer Berkhoff vraag zich af of het wel nodig is om een apart programma voor Publieke gezondheidszorg vluchtelingen op te nemen. Dit doen we ook niet bij andere onderwerpen die waarschijnlijk tijdelijk extra aandacht behoeven. Mevrouw Wolsing ondersteunt deze vraag. De heer Vrijhoef wil wel graag inzicht. Het gaat om andere dan reguliere activiteiten. De heer Blokhuis vraagt wat er zou gebeuren als er niet een apart programma komt. De heer Van Norel geeft aan dat het nu om redelijk omvangrijke activiteiten gaat en dat er onzekerheid is over de invulling en omvang. Daarom wil hij wel graag inzicht. De heer Hospers wil niet dat er een stigmatiserend effect uitgaat van een apart programma. Maar als gemeente heb je er weinig invloed op en dan wil hij graag goed inzicht in de financiële gevolgen. Mevrouw Withagen noemt als aanvullend argument dat de gemeente bij dit onderwerp afhankelijk zijn van het rijk voor compensatie. De heer Verweij licht toe dat het aparte programma kan worden gehanteerd zo lang het nodig is. Met het apart programma kan het DB het AB goed informeren. De heer Blokhuis concludeert dat het AB een apart programma nu wel te verdedigen vindt. Verder benadrukt hij dat de dat rijksvergoedingen voor dit programma toereikend moeten zijn. Het AB besluit: 1. de eerste begrotingswijziging van de begroting 2017 vast te stellen 2. kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van voor het doen van investeringen in kennis te nemen van de Productenbegroting de volgende productenbegroting niet meer te agenderen in AB en een andere manier zoeken om het AB en gemeenten te informeren over de producten van de GGD 5. Normen- en toetsingskader accountantscontrole 2017 Het AB besluit het Normenkader rechtmatigheidscontrole 2017 vast te stellen. 6. Governance Veiligheidsregio NOG en functie directeur publieke gezondheid De heer Ten Brinke licht toe dat het AB in het verleden heeft besloten dat het tweehoofdige directie publieke gezondheid op een natuurlijk moment wordt omgezet in een eenhoofdige functie. De heer Schoenmaker vult aan dat de Veiligheidsregio bestuurlijk een productief jaar heeft gehad. De gemeenten hebben in de VNOG belangrijke besluiten genomen over de organisatie, de financiële verdeelsleutels, de stemverhoudingen in het AB en de gemeenschappelijke regeling. Het AB van de VNOG neemt in december de afrondende besluiten. Waarschijnlijk beslist het AB van de VNOG in februari 2017 over de benoeming van de nieuwe directie van de VNOG. De veranderingen bij de VNOG 4 24

9 vormen een natuurlijk moment voor de overgang naar een eenhoofdige DPG, zoals de wet voorschrijft. Het AB besluit kennis te nemen van de stand van zaken. 7. Publieke gezondheidszorg vluchtelingen Cobi Izeboud verzorgt een presentatie over haar activiteiten als regiocoördinator Integrale Aanpak Gezondheid Statushouders. In deze functie is zij vanuit de GGD NOG gedetacheerd bij het OTAV (OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vergunninghouders) van de VNG. Het toegezonden overzicht van GGD-activiteiten voor statushouders is inmiddels weer aangepast. Het nieuwe overzicht is bij dit verslag gevoegd, evenals de hand-out van de presentatie. Vragen en opmerkingen: Cobi Izeboud heeft tot nu toe gesprekken gevoerd met de gemeentelijke contactpersonen statushouders van 11 van de 22 gemeenten. Ook heeft zij Tactus, IrisZorg en GGNet gesproken. Daar komen concrete vragen en activiteiten uit voort. Haar functie biedt de mogelijkheid om kennis te vergaren en gemeenten te ondersteunen bij beleid rond de gezondheid van statushouders. Het beeld van de vluchtelingen is veelzijdig en moet je voortdurend bijstellen, afhankelijk van de ontwikkelingen in de groepen die binnenkomst. Het is van belang om nu aan de voorkant te investeren, inclusief gezondheid, om integratie te bereiken. WRR-onderzoek laat zien dat twee van de drie vluchtelingen uit de jaren 90 een uitkering heeft. De heer Blokhuis bedankt mevrouw Izeboud voor haar presentatie. Hij stelt het DBvoorstel over de bekostiging van de publieke gezondheid statushouders aan de orde. De heer Van Norel wijst erop dat de laatste dagen heen en weer is g d over dit onderwerp. Inhoudelijk heeft hij geen moeite met het voorstel, maar de financiële kant wringt. Het gaat om budget van een andere portefeuille en er zijn meerdere organisaties die verzoeken indienen. De heer Van Norel had het voorstel graag in zijn college besproken. Hij kan er wel mee akkoord gaan, maar hij moet het in de eigen gemeente nog wel goed uitleggen. De heer Telder stelde na de mailwisseling vast dat de portefeuillehouders voor opvang van statushouders niet op de hoogte zijn. Hij wil een betere onderbouwing van het voorstel en het vervolgens alsnog in zijn college bespreken. De heer Berkhoff vindt een betere onderbouwing belangrijk om het voorstel in de eigen gemeente te kunnen verkopen. Hij ziet mogelijkheden om de kosten die de GGD in 2016 heeft gemaakt op te vangen met het verwachte positieve resultaat over 2016 en de uit het overschot 2015 gereserveerde gelden. Dat geeft minder discussie. Over 2017 bepleit hij een duidelijker voorstel met een begrotingswijziging op basis van de vragen van Apeldoorn. Dit kan het AB in de volgende vergadering bespreken. Mevrouw Withagen zegt dat Zutphen de uitgaven voor statushouders goed wil bijhouden en wil afwegen waaraan het geld wordt besteed. Vooruitschuiven van het besluit vindt zij niet handig. Mevrouw Withagen wil dit graag nu aan de voorkant regelen. De heer Van Noort is voor een pragmatische benadering. De gemeente mag zelf beslissen over de bestemming van het extra budget. De gemeente Harderwijk is bezig 5 25

10 met bestemming van het budget en wil de gevraagde middelen inzetten voor publieke gezondheid. De heer Krooneman heeft ook vragen zoals Apeldoorn in de heeft aangegeven en heeft in de reactie namens het DB geen nieuwe feiten waargenomen. Hij voelt voor de aanpak die de heer Berkhoff voorstelt. De heer Vrijhoef merkt op dat bij de gemeente Voorst een apart budget is geregeld en dat hij kan instemmen met het voorstel. Hoe is precies gaat, is een boekhoudkundig punt. Het is wel van belang om de gemeenteraden te informeren. De heer Blokhuis wenst als portefeuillehouder van Apeldoorn een nadere financiële en inhoudelijke onderbouwing. De heer Berkhoff stelt dat de geraamde uitgaven nu zijn onderbouwd op basis van aannames en standaardbedragen. Hij wil kijken wat strikt nodig is in de eigen regio en wil ook beleidsruimte houden. De gemeenten betalen de GGD ook via de inwonerbijdrage. Wat noodzakelijk is moet gebeuren, maar hiervoor wil de heer Berkhoff wel een goede onderbouwing. Veel kan ook zonder extra geld. De heer Vrijhoef vraagt wat er financieel gezien gebeurt als GGD geen extra middelen krijgt. Ontstaat er dan een tekort? De heer Blokhuis stelt vast dat over 2016 al kosten zijn gemaakt. De heer Paauw merkt dat het spanning geeft om het voorstel binnen de gemeente af te stemmen en te verkopen. Hij wil graag meer weten over wat is uitgegeven in dit boekjaar en wat er volgend jaar moet gebeuren. Mevrouw Wolsing is het eens met de vragen van de heer Berkhoff en de vragen van Apeldoorn. Zij wil meer zicht op waar het geld aan op gaat en wat er wordt gedaan. De heer Hoenderboom vindt dat het meer tijd nemen niet ten koste mag gaan van de activiteiten voor de doelgroep. De heer Blokhuis is het hiermee eens, maar wil wel kijken wat noodzakelijk is en wat wenselijk is. De heer Paauw wil weten wat het afgelopen jaar is gedaan. Dit moet in de bestuursrapportage staan. Vervolgens moet duidelijk worden wat nodig is voor Het gaat hem niet om de vraag of het budget toereikend is, maar waarvoor het is bestemd. De heer Blokhuis stelt voor eerst een technische toelichting te geven op de in 2016 gedane uitgaven en op de kosten die in 2017 zouden moeten worden gedaan. Dick ten Brinke wijst op het eerdere besluit van het GGD-bestuur dat GGD aan het werk kan voor deze doelgroep. De GGD heeft dit voor de jeugdgezondheidszorg ook daadwerkelijk gedaan en hiervoor geld uitgegeven. Voor een ander deel van de GGDtaken ligt dit minder hard. Hierbij zou je nog de vraag need to have of nice to have kunnen bespreken. Uitgangspunt is dat de publieke gezondheidszorg voor deze doelgroep hen op een Nederlands niveau van gezondheid brengt. De heer Brethouwer licht toe dat de GGD er nu van uit gaat dat in 2016 van het totale bedrag van á wordt uitgegeven, vooral aan jeugdgezondheidszorg. De heer Blokhuis stelt voor dit bij de jaarrekening mee te nemen, ook gezien de uitspraken van het AB dat de GGD aan de slag kan met de publieke gezondheidszorg voor statushouders. Hij ziet weinig verschil tussen verrekening via het saldo 2016 en het inzetten van extra middelen. De heer Hospers wijst erop dat het in het ene geval verdeling van de kosten naar inwonertallen en in het andere gevallen naar aantallen statushouders gaat. De heer Ten Brinke licht toe dat de gemeenten bijdragen op basis van het aantal statushouders dat gemeenten werkelijk opvangen maal de normbedragen van GGD GHOR Nederland. De heer Blokhuis vindt dit rechtvaardiger dan verrekening naar inwonertallen, omdat de gemeenten ook budget krijgen op basis van het aantal statushouders. Afrekening vindt plaats met forfaitaire bedragen per statushouder. 6 26

11 De heer Paauw wijst erop dat het om budget voor verschillende doelen gaat. Hij vindt het voorstel nu niet rijp voor besluitvorming. Om ruis te voorkomen wil de heer Paauw dit eerst binnen het college afstemmen. Gemeenten hebben niet eerder afgesproken af te rekenen op basis van de aantallen statushouders. Gewoon is uit te gaan van het aantal inwoners. De heer Blokhuis stelt dat de afstemming binnen het college een verantwoordelijkheid is van de portefeuillehouders. Aansluitend op het betoog van de heer Paauw stelt hij dat de zorg moet worden gegeven die nodig is. Sterker nog, preventie is belangrijk bij deze groep. Wel heeft hij de vraag of de GGD alle voorgestelde activiteiten moet uitvoeren. Ook andere partijen kunnen een bijdrage leveren, zodat afstemming nodig is. Met positieve grondhouding vindt hij meer inzicht nodig. De heer Blokhuis vraagt een toelichting op de gevolgen van uitstel van de besluitvorming voor de financiële GGD-huishouding. De heer Verweij zegt dat de GGD de jaarrekening 2016 in januari 2017 klaar moet hebben. De heer Vrijhoef zegt dat de gemaakte kosten op een of andere manier moeten worden vergoed, maar vraagt zich af hoe de accountant aankijkt tegen een reservering. De heer Verweij zegt dat de GGD in de jaarrekening de feitelijke kosten van 2016 en een reservering voor 2017 opneemt: De reservering is nodig omdat het om trajectkosten gaat en de GGD voor een deel van de dienstverlening de kosten nog moet maken. Een klein deel van het budget krijgen de gemeenten terug, omdat de GGD die kosten niet maakt. Bij de inkomsten van de gemeenten gaat de GGD in dit geval uit van het aantal statushouders, maar bij het terug te geven saldo is het aantal inwoners de verdeelmaatstaf. Hij verwacht weinig verschil tussen beide maatstaven. Als er toch onverwachte effecten in zitten, kan het AB alsnog anders besluiten. De heer Blokhuis vindt dit een pragmatische oplossing. De heer Van Norel ziet te veel onduidelijkheden. In Epe waren er eerst 50 statushouders en nu 80. Dit relatief kleine verschil roept de vraag op waarom extra nodig is. De heer Blokhuis stelt vast dat het AB het eens is over opschorting van het belangrijkste deel van besluit tot februari Dat gaat over de nog niet uitgevoerde activiteiten in 2017 en de opdracht aan de GGD voor nadere onderbouwing hiervan. Nu ligt er nog het probleem van de jaarrekening De heer Verweij stelt voor om in de jaarrekening de feitelijk gemaakte kosten op te nemen. Een discussiepunt is het doorschuiven van kosten naar 2017 voor statushouders die in 2016 zijn binnengekomen. Hierover moet het AB nog een besluit nemen. De heer Van Norel onderschrijft dat de gemaakte kosten in de jaarrekening moet worden verantwoord. Mevrouw Saris steunt de pragmatische oplossing zoals de heer Verweij die heeft verwoord. De heer Blokhuis concludeert dat het AB hiermee instemt. De heer Vrijhoef zegt dat de gemeenten in hun jaarrekening de verplichtingen aan de GGD moet opnemen. Hiervoor hebben zij tijdig informatie nodig. De heer Blokhuis stelt vast dat het AB het eens is over de afrekening De GGD levert tijdig informatie over de bedragen per gemeente. De heer Vrijhoef stelt voor dat de GGD doorgaat met zijn activiteiten en onderbouwt dat dit tegen iets minder kosten dan de normbedragen kan. 7 27

12 De heer Ten Brinke geeft aan dat de GGD doorgaat met zijn activiteiten voor statushouders, zoals het AB vraagt. Hij merkt dat de GGD de complexiteit van dit onderwerp intern bij de gemeenten niet ten volle heeft overzien. De heer Ten Brinke vermoedt dat materieel het verschil tussen noodzakelijk en wenselijk niet groot zal zijn. De brandbreedte is relatief smal, ook omdat het om wettelijke taken gaat. De GGD doet zijn best om het inhoudelijke dossier overeind te houden en het financieel alsnog goed te regelen. De heer Blokhuis geeft aan dat de marges misschien smal zijn, maar dat de wethouders vooral in de lokale discussie meer comfort willen. De heer Ten Brinke zegt dat de GGD niet meer informatie zal geven, maar wel de bestaande informatie bondiger zal aanbieden. Het AB besluit: 1. in beginsel te stemmen met de (voortzetting van de) uitvoering van de GGDactiviteiten voor statushouders in Noord- en Oost-Gelderland, maar wel de GGD op te dragen een nadere onderbouwing te leveren van de noodzaak van de activiteiten en de noodzaak van extra kosten in in te stemmen met a. het afrekenen in de jaarrekening 2016 van de activiteiten die de GGD in 2016 voor statushouders heeft uitgevoerd en het informeren van de gemeenten over de bedragen b. hierbij rekening te houden met de activiteiten die in 2017 nog moeten worden uitgevoerd voor in 2016 binnengekomen statushouders c. het verdelen van de gemaakte kosten over de gemeenten naar aantal statushouders in 2016 d. het resultaat op het product publieke gezondheidszorg statushouders bij het rekeningsaldo over 2016 te voegen 3. kennis te nemen van de ontwikkelingen m.b.t. de Impuls en toolkit lokale preventie, waaronder de benoeming van de regiocoördinator Publieke Gezondheid statushouders Noord- en Oost-Gelderland 4. dit agendapunt weer te bespreken in de vergadering van 16 februari Aanpak personen met verward gedrag De heer Ten Brinke ziet als startpunt de bijeenkomst 22 september 2016 met wethouders zorg en burgemeesters in Nunspeet. Toen is opdracht gegeven aan VNOG, gemeente Apeldoorn en GGD om dit onderwerp op te pakken. De heer Ten Brinke vindt nadrukkelijk dat de gemeenten de probleemeigenaren zijn voor het realiseren van een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. Daarbij komt de vraag op wat op welke schaal moet worden geregeld en waar gemeenten samenwerken. De betrokken partijen boeken minder voortgang in het proces dan de heer Ten Brinke graag zou zien. Er moet vooral iets gebeuren voor de groep die tussen de doelgroepen van de GGZ en het Veiligheidshuis en doelgroepen van de sociale wijkteams in zit. De heer Blokhuis zegt dat het hier gaat om een groeiende groep. Hij wijst erop dat Apeldoorn in dit geval niet optreedt als centrumgemeente, anders dan in het DBvoorstel wordt gesuggereerd. Op de vraag wat de rol is van de GGD antwoordt de heer Ten Brinke dat hij zich in deze fase vooral inzet voor het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende partijen. 8 28

13 Het AB besluit: 1. in te stemmen met bestuurlijk (mede)eigenaarschap van het DB GGD voor dit thema 2. kennis te nemen van de stand van zaken 9. GGD-koers richting 2018 Vanwege tijdgebrek stelt het AB dit agendapunt uit tot de volgende vergadering. 10. Rondvraag en sluiting De heer Blokhuis sluit de vergadering. 9 29

14 Actiepuntenlijst Nr. Onderwerp Wie Gereed /01 bespreken in portefeuillehoudersoverleg: rol GGD bij Omgevingswet /01 vaccinatiegraad in de regio NOG: bericht maken voor gemeentelijke informatiepagina s /02 onderzoek gezondheidsrisico s kunstgrasvelden met rubbergranulaat: gemeenten informeren over uitkomsten onderzoek RIVM AB-leden informeren over risico s van rubbertegels op speelplaatsen GGD GGD dec GGD dec Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van de GGD Noord- en Oost-Gelderland op 16 februari 2017,.... de directiesecretaris, de voorzitter

15 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari 2017 (uitgesteld in AB 1 december 2016) Agendapunt: 2 Portefeuillehouder: A. Kleijer Onderwerp: GGD-koers richting 2018 Voorstel: de notitie GGD-koers richting 2018 vast te stellen Toelichting: 1. Aanleiding Met de Bestuursagenda publieke gezondheid heeft u als GGD-bestuur uw toekomstvisie weergegeven. De uitvoering van de Bestuursagenda ligt op hoofdlijnen op koers. Halverwege de bestuurstermijn zijn er echter voldoende motieven om de Bestuursagenda te ijken en wellicht te herijken. Daarom bieden wij u de notitie GGDkoers richting 2018 aan. Graag nodigen wij u uit om hierover met ons in gesprek te gaan. De uitkomsten van de discussie in deze vergadering verwerken wij in de definitieve versie van de notitie. 2. Inhoud voorstel De hoofdlijnen zijn: handhaving van missie en ambities uit de Bestuursagenda korte terugblik op bereikte resultaten de nieuwe actualiteit voor gemeenten en GGD: wat is nodig in en hoe werken gemeenten en GGD hierin samen? Bij de herijking staan de volgende, nieuwe ambities centraal: transities en transformaties hebben gemeenten in een geheel nieuwe positie gebracht, met grote en vooral lokale opgaven vluchtelingen zoeken hun plaats in de lokale samenleving het aantal personen met verward gedrag dat om aandacht en interventie vraagt groeit de nieuwe Omgevingswet biedt gemeenten mogelijkheden om te werken aan een vitale samenleving GGD als vertrouwd adviseur: wat is daar voor nodig! Bij elke ambitie gaan wij in op wat deze vraagt van de GGD. 31

16 3. Aandachtspunten Met de notitie willen wij aansluiten bij de nieuwe ontwikkelingen waarmee de gemeenten te maken hebben. Het doel is de Bestuursagenda actueel te maken en de uitvoering in 2017/2018 een nieuwe impuls te geven. De GGD stelt zich hierin actief op en krijgt hiervoor een geactualiseerd opdrachtkader mee. de herijking is wat ons betreft ook aanleiding om in het vervolg de term publieke gezondheid te gebruiken in plaats van volksgezondheid, o.a. voor de aanduiding van het portefeuillehouders- en ambtelijk overleg. 4. Consequenties De Bestuursagenda wordt geactualiseerd. 5. Vervolg Bijstelling van de notitie en vaststelling in AB van 16 februari Warnsveld, 28 oktober 2016 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlage: notitie 2 32

17 GGD-koers richting 2018 (concept-versie AB 1 dec 2016) Aanleiding: waarom dit stuk? Met de Bestuursagenda publieke gezondheid Gedeelde ambities gemeenten en GGD in Noord en Oost Gelderland heeft het GGD-bestuur zijn toekomstvisie weergegeven. De agenda heeft tot doel om de 22 gemeenten in de NOG-regio voor publieke gezondheid en veiligheid uit te nodigen tot samenwerking in hun GGD en om de GGD van een opdrachtkader te voorzien voor de bestuursperiode Naast samenwerking zijn eigenaarschap en verantwoordelijkheid belangrijk. De GGD als gemeenschappelijk instrument om de taken en verantwoordelijkheden van de wethouders publieke gezondheid te ondersteunen en mede vorm te geven. De uitvoering van de Bestuursagenda ligt, op hoofdlijnen, op koers. Tevens zijn nieuwe ontwikkelingen aan de orde en die actualiteit stelt nieuwe vragen, bepaalt nieuwe urgenties. De eerste helft van deze bestuurstermijn zit erop en met de gemeenteraadsverkiezingen begin 2018 is er nog krap een jaar, waarin bestuurders de koers van hun GGD bepalen. Voldoende motieven om de Bestuursagenda te ijken en wellicht te herijken. Het doel hiervan is de 22 gemeenten uit te nodigen hun samenwerking in hun GGD te versterken en de GGD van geactualiseerd opdrachtkader te voorzien. Het Dagelijks Bestuur stelt het Algemeen Bestuur de volgende actualisering voor van de gezamenlijke Bestuursagenda We handhaven de missie: GGD Noord - en Oost Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief een gezond houvast en bewaakt en beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. We handhaven de ambities: GGD: stabiel ankerpunt zijn en blijven Actieve houding en positioneren taken voor veiligheid en publiek belang Lokaal maatwerk en flexibele inzet: samenwerken staat voorop Preventie vóór zorg Maatschappelijk resultaat en rendement door monitoring, signalering en advisering. 1 33

18 Belangrijkste resultaten uit Bestuursagenda in de afgelopen twee jaren zijn: ABCD-indelingskader voor GGD-diensten vastgesteld. GGD is meer transparant. GGD waarborgt A-producten en levert via flexibilisering de dienstverlening voor B-, C- en D-producten. Dialoog Jeugdgezondheidszorg gevoerd, keuze besturingsmodellen ontwikkeld en besluitvorming tot stand gebracht. GGD wordt sterker verbonden met de lokale gemeentelijke opgaven en lokale teams/netwerken. Publieke gezondheid en (sociale) veiligheid worden al sterker verbonden. Ondersteuning bieden aan gemeentelijke agenda s via monitoren, signaleren en adviseren. GGD blijkt stabiel ankerpunt en financiën zijn op orde. De nieuwe actualiteit voor gemeenten en GGD: wat is nodig in en hoe werken gemeenten en GGD hierin samen? 1. Transities en transformaties hebben gemeenten in een geheel nieuwe positie gebracht, met grote en vooral lokale opgaven Er is veel kracht en energie nodig op de zorg -dossiers: jeugd, ouderen, sociaal-maatschappelijke zorg en veiligheid. Transformatie van zorg vergt zeker nog de komende jaren. De ambitie in de Bestuursagenda om preventie vóór zorg te plaatsen krijgt op dit moment nog te beperkt inhoud. De dominantie van de zorg vraagstukken is groot. De stakeholders positioneren stevig, zowel de zorgleveranciers als de zorgvragers. Streven naar voldoende zorg op hoog niveau en dat voor/door beide partijen. In een gesternte waar budgetten onder druk staan en de zorgvraag groeit. Houdbaarheid en haalbaarheid binnen de budgetten staan op het spel. Overleg over ketenzorg (zie regionale zorgtafels) leidt zelden tot het benoemen (en uitvoeren) van preventie als eerste bouwsteen. Er zijn lichtpuntjes en mooie initiatieven, maar preventie heeft nog onvoldoende positie in het zorgmarktspel. Het is zowel een lokaal als landelijk vraagstuk. Bernhard Wientjes in zijn NPHF lezing 14 oktober 2016: stijging zorgkosten en levensverwachting noopt tot preventieakkoord en zorgkosten belangrijk verkiezingsthema. 2 34

19 Vraag aan GGD: 1. Neem actief deel aan de zorgtafels en agendeer preventie: van zorgdebat naar gezondheidsdebat. Breng daarbij ook het thema Gezond ouder worden in. 2. Informeer over zorg en gezondheidsdata, inclusief duiding van trends. 3. Breng interventies met onderbouwing in. GGD wordt door gemeenten gezien als de vertrouwde adviseur. Stel vanuit dat perspectief aanbevelingen op. Werk daarbij met (competitieve) scenario s en keuzes voor wethouders. 4. Zoek partnership met stakeholders en initieer (met de wethouder) op grensvlakken kansrijke initiatieven. 2. Vluchtelingen zoeken hun plaats in de lokale samenleving Er is veel onzekerheid over de capaciteit behoefte van de AZC s. De huidige daling van vluchtelingenaantallen kan op korte termijn omslaan in een toename. De statushouders komen in grotere aantallen wonen in de gemeenten. Naast huisvesting, onderwijs en integratie spelen gezondheidsvraagstukken een grote rol. Vraag aan GGD: 1. Lever binnen de AZC s en voor de nieuwkomers tijdig de juiste preventieve zorg en zorg voor toeleiding naar zorgverlening waar nodig. 2. Heb nieuwkomers in de gemeenten tijdig in beeld, met name de kinderen voor de preventieprogramma s. 3. Het aantal personen met verward gedrag dat om aandacht en interventie vraagt groeit Er is een vacuüm tussen het lokale zorgteam en de psychiatrie. Huidige interventiemogelijkheden werken niet voldoende. Nieuwe ketenbenadering is nodig. Burgemeesters en wethouders kennen elk een verantwoordelijkheid. Veiligheid en zorg moeten juist hier stevig verbonden. GGD en GHOR ondersteunen colleges en lokale partners. Vraag aan GGD: 1. Breng overzicht en orde aan door in beeld te brengen wat er speelt en een regiefunctie te ontwikkelen. Geen nieuwe zorg-entiteit, geen kastje naar de muur oplossing maar versterken van de ketenontwikkeling en alternatieve interventies. GGD wordt geen zorgverlener, maar staat namens de gemeenten tussen de partijen. 3 35

20 4. De nieuwe Omgevingswet biedt gemeenten mogelijkheden om te werken aan een vitale samenleving De nieuwe Omgevingswet geeft kansen en mogelijkheden om gezondheid en preventie structureel op te nemen in onderzoek, beoordeling en besluitvorming bij trajecten die de omgeving waarin we samenleven beïnvloeden. GGD is vanuit o.a. zijn medisch milieukundige deskundigheid gemeentelijk adviseur. Vraag aan GGD: 1. Geef binnen de omgevingswet gezondheid een duidelijke rol, in samenwerking met beleidsfunctionarissen van gemeenten, veiligheidsregio en omgevingsdiensten. 2. Bouw binnen lokaal gezondheidsbeleid verder aan een gezonde leefomgeving. 3. Participeer bij de ontwikkeling van (gemeentelijke en regionale) omgevingsvisies en omgevingsplannen. 4. Geef presentaties en workshops aan belanghebbenden. 5. Werk samen met organisaties en stakeholders op lokaal niveau. 6. Geef vorm, faciliteer en stimuleer burgerparticipatie. GGD als vertrouwd adviseur: wat is daar voor nodig! De positie van de GGD is meer gebaseerd op vertrouwen dan op de Wet publieke gezondheid. De Wpg waarborgt een ondergrens, een minimum uitvoeringsvariant. Vergelijkbare kaders komen voort uit de 4 pijlers (Stimuleringsprogramma publieke gezondheid), die op verzoek van de minister van VWS worden getoetst 1. De GGD heeft een veelheid aan mogelijkheden om gezondheid te beschermen, te bewaken en te bevorderen. Veel van die taken worden nu al uitgevoerd. Maar er liggen nog veel ongebruikte mogelijkheden en kansen om gemeenten te helpen. Juist omdat de GGD zelf geen zorgdiensten levert, kan zij de positie naast of namens de gemeenten innemen. De GGD werkt niet autonoom. De positie van de GGD kan alleen dan worden versterkt als het samenspel met de gemeenten, zowel bestuurlijk als ambtelijk, goed in elkaar steekt. Voorkomen moet worden dat GGD-initiatieven worden gezien als een marktactie: wij van wc-eend adviseren wc-eend. Soms acteert de GGD nog te weinig vanuit vraagsturing. Op andere momenten wordt op onze initiatieven een frame geplakt alsof de GGD alleen de eigen institutionele belangen behartigt. Het gaat erom de belangen van de gemeenten en de 1 Toelichting (Kamerbrief Betrouwbare publieke gezondheid van augustus 2014) Pijler 1: monitoring, signalering, advisering Pijler 2: uitvoerende taken gezondheidsbescherming Pijler 3: publieke gezondheid bij incidenten, rampen en crises Pijler 4: toezicht houden. 4 36

21 GGD in elkaars verlengde te zien: allemaal gericht op het bieden van een Gezond houvast aan de inwoners van Noord- en Oost-Gelderland. De GGD moet de juiste weg bewandelen, zowel bij de bestuurlijke als de ambtelijke route. Vraag aan de GGD: 1. Het bestuur vraagt de GGD hierin proactief te zijn. Kies voor de juiste mix van actie en advies. Presenteer keuze in alternatieven. Kijkend door de bril van gemeenten en hun agenda uitvoerend. 2. Het is aan de GGD om voldoende duidelijk te zijn over zijn profiel, een zelfbewuste initiatiefrijke aanpak wordt op prijs gesteld. 3. Het is aan de wethouder de GGD de juiste positie te gunnen en geven. Naast en in samenspel met de adviseurs binnen de gemeenten. Dagelijks Bestuur GGD NOG, 28 oktober

22 6 38

23 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari 2017 Agendapunt: 3 Portefeuillehouder: mw. I. Saris / G. van den Berg Onderwerp: Voorstel: Publieke gezondheidszorg statushouders in te stemmen met: 1. tijdelijke additionele financiering door de gemeenten van de taken publieke gezondheid voor statushouders in 2016 en de afrekening met de gemeenten en de reservering van middelen bij de GGD zoals aangegeven bij onderdeel 4. Toelichting: 1. Aanleiding Bij bespreking van de Publieke gezondheidszorg Statushouders op 1 december 2016 heeft uw bestuur besloten de GGD om een nadere toelichting te vragen over met name 2 onderdelen: Waarom vraagt de GGD voor 2016 en 2017 extra financiering? Wat doet de GGD voor Statushouders? Deze aanvulling gaat naast deze twee vragen ook in op: de eerste (financiële) resultaten van 2016 en op basis daarvan een voorstel hoe om te gaan met de kosten van de taak voor statushouders in 2016 en Voor het overige blijft de oorspronkelijke notitie de basis. 2. Inhoud voorstel In de bijgevoegde aanvullende notitie lichten wij de redenen toe voor extra financiering: a. Het aantal statushouders dat per jaar in de gemeente gehuisvest wordt, is fors toegenomen. b. Vluchtelingen verblijven op dit moment veel korter of zelf helemaal niet (nareizigers bij gezinshereniging) in een asielzoekerscentrum c. Door de snelle plaatsing in een gemeente is de kennis van de Nederlandse taal veel minder en moeten wij veel meer tolken inzetten. De GGD verzorgt de publieke gezondheidszorg voor statushouders. Door de genoemde redenen is dit meer dan voor gewone burgers. In de bijlage zijn een overzicht van de taken, een overzicht van vragen van gemeenten en een paar voorbeelden van contacten met statushouders toegevoegd. Vervolgens geven wij een overzicht van de bestuurlijke besluitvorming tot nu toe. 38-1

24 De publieke gezondheidszorg voor statushouders is een verantwoordelijkheid van de gemeenten. Het rijk heeft in het Uitwerkingsakkoord extra middelen beschikbaar gesteld aan de gemeenten, via de decentralisatie-uitkering Verhoogde Asielstroom. De reguliere gemeentelijke bijdrage aan de GGD is onvoldoende voor de extra taken voor de statushouders. 3. Aandachtspunten In 2015 was er ook al aanzienlijke groei van het aantal gehuisveste statushouders, maar in die periode was de omvang van de taak nog niet in beeld. Jeugdgezondheidszorg heeft in 2016 ook kinderen (4-18 jarigen) gezien welke al in 2015 in de gemeente zijn komen wonen. De uitvoering van de taak vindt plaats in het eerste jaar na huisvesting van de statushouder. Met name voor de uitgaven voor volwassenen is sprake van het over langere tijd verdeeld uitvoeren van de activiteiten en daarmee lopen de kosten voor statushouders uit 2016 door in Consequenties In december 2016 hebben de gemeenten een voorlopige voorschotnota ontvangen. De inkomsten hieruit en de extra uitgaven voor de GGD over 2016 hebben geleid tot een resultaat van totaal voor de taak Publieke Gezondheidzorg Statushouders. Op basis van de ervaringen en cijfers tot nu toe stellen wij u voor om voor 2017 het voorschot voor volwassenen te verlagen van 276 naar 200 en daarnaast uit het budget te reserveren voor in 2017 uit te voeren taken voor in 2016 gehuisveste volwassen statushouders. over 2016 wordt het overschot van ongeveer op de taak Publieke gezondheid Statushouders in 2016 als balanspost meegenomen. Hiervan wordt gereserveerd voor nog uit te voeren activiteiten in 2017 voor volwassen statushouders welke al in 2016 in de gemeente gehuisvest zijn. De afrekening voorschot statushouders vindt plaats op basis van de werkelijke aantallen en werkelijke kosten (ongeveer ). Daarnaast ontvangen de gemeenten via de jaarrekening 2016 een bedrag van retour van niet-ingezette overhead. voor 2017 stuurt de GGD de gemeenten per halfjaar voorschotnota s op basis van het normbedrag van 775 per kind van 4-18 jaar en 200 per volwassene (verlaagde normbedrag). in 2018 wordt in jaarrekening 2017 het voorschot 2017 afgerekend, op basis van de werkelijke aantallen en werkelijke kosten. De gemeenten in 2018 geen extra middelen meer voor de opvang van statushouders. Voor de verwachte blijvende kosten moet tijdig aandacht gevraagd worden bij de landelijke overheid, o.a. via de VNG. 5. Vervolg uitvoering taken voor statushouders door GGD en verrekening kosten met gemeenten Warnsveld, 3 februari 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlagen: Aanvulling Notitie Inzet GGD / overzicht taken GGD / overzicht vragen gemeenten / voorbeelden contacten statushouders / AB-stukken 1 december

25 Aanvulling Notitie Inzet GGD in het kader van Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom 1. Inleiding Bij bespreking van de Publieke gezondheidszorg Statushouders op 1 december 2016 heeft het Algemeen Bestuur van de GGD Noord- en Oost-Gelderland besloten de GGD om een nadere toelichting te vragen over met name 2 onderdelen: Waarom vraagt de GGD voor 2016 en 2017 extra financiering? Wat doet de GGD voor Statushouders? Deze aanvulling gaat naast deze twee vragen ook in op: de eerste (financiële) resultaten van 2016 en op basis daarvan een voorstel hoe om te gaan met de kosten van de taak voor statushouders in 2016 en Voor het overige blijft de oorspronkelijke notitie de basis. 2. Waarom vraagt de GGD extra financiering naast de reguliere financiering? Er zijn 3 belangrijke redenen waarom de GGD voor 2016 en 2017 extra financiering vraagt: a. Het aantal statushouders dat per jaar in de gemeente gehuisvest wordt, is fors toegenomen. In 2014 was dit voor de Regio Noord- en Oost-Gelderland 659 en voor 2016 is de verwachting dat dit er ruim 1800 zijn. In 2015 was er ook al aanzienlijke groei van het aantal gehuisveste statushouders. Toch is in 2015 niet om extra financiering gevraagd, omdat in die periode de omvang van de taak nog niet in beeld was. Bij Jeugdgezondheidszorg zijn in 2016 ook kinderen (4-18 jarigen) gezien welke al in 2015 in de gemeente zijn komen wonen. Wel is de GGD in de tweede helft van 2015 gestart met een projectmatige aanpak van de uitbreiding van de publieke gezondheidszorg voor asielzoekers en statushouders. Tegen deze achtergrond heeft het DB begin 2016 voorgesteld een deel van het overschot 2015 hiervoor te bestemmen. b. De tweede reden is dat vluchtelingen op dit moment veel korter of zelf helemaal niet (nareizigers bij gezinshereniging) in een asielzoekerscentrum verblijven. Een verblijf van meerdere jaren in een asielzoekerscentrum, zoals in het verleden vaak gebeurde, is nu niet meer aan de orde. Dit laatste betekent dat de statushouders op het moment van huisvesting in de gemeente minder ingeburgerd zijn dan in eerdere jaren en niet begrijpen hoe onze gezondheidszorg werkt. Praktisch betekent dit dat diverse activiteiten die de statushouders in eerdere jaren in het asielzoekerscentrum volgden, nu alsnog in de gemeente worden uitgevoerd. Voorbeeld hiervan zijn kinderen die nog geen of onvoldoende vaccinaties hebben gehad en geen dossier en intake bij jeugdgezondheidszorg, voorlichting over zorgverzekering en rol van de huisarts. Dit leidt ertoe dat de GGD voor meer statushouders activiteiten uitvoert en per statushouder ook nog eens meer activiteiten, om hen te bereiken en om de vereiste zorg te verlenen. c. De derde oorzaak zijn de tolkkosten. Door de snelle plaatsing in een gemeente is de kennis van de Nederlandse taal veel minder en moeten wij veel meer tolken inzetten met de daarmee verbonden aanzienlijke kosten. Voor 2016 dit ongeveer Wat doet de GGD voor Statushouders? De GGD verzorgt de publieke gezondheidszorg voor statushouders. Door de bij 2) genoemde redenen is dit meer dan voor gewone burgers. Een belangrijk onderdeel is de jeugdgezond

26 heidszorg inclusief het Rijksvaccinatieprogramma. In 2016 zijn ongeveer 560 jeugdige statushouders door een jeugdarts en een jeugdverpleegkundige gezien voor intake JGZ en het maken en uitvoeren van een (inhaal)vaccinatieschema. 144 Jeugdige statushouders zijn voor een vervolgonderzoek gezien. Naast de reguliere GGD-taken wordt ook veel aandacht besteed aan specifieke voorlichting. Dit betreft onder andere Gezondheid en gezondheidszorg in Nederland, Seksuele ontwikkeling, Relationele vorming en normen en waarden, Diversiteit in Nederland en Opvoeding in Nederland. Deze voorlichtingen vinden plaats bij groepen statushouders maar ook op ISK-scholen en bij groepen Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen (AMV ers). Ook is er een workshop voor mentoren van AMV ers gehouden. In de bijlage zijn een overzicht van de taken, een overzicht van vragen van gemeenten en een paar voorbeelden van contacten met statushouders toegevoegd. 4. Bestuurlijke besluitvorming tot nu toe AB-vergaderingen 18 februari 2016 en 14 april 2016 Het DB meldt dat het heeft ingestemd met extra inzet van de GGD voor de publieke gezondheidszorg voor vluchtelingen (asielzoekers en statushouders). Dit betrof in eerste instantie vooral de jeugdgezondheidszorg. De aantallen statushouders waren nog sterk in ontwikkeling. Het DB kondigde aan bij de jaarrekening 2015 voor te stellen om een deel van het overschot over 2015 hiervoor te bestemmen. ambtelijk overleg volksgezondheid 28 juni 2016 presentatie door jeugdarts en manager over GGD-taken voor jeugdgezondheidszorg en andere taken voor statushouders. AB 7 juli 2016 Het DB-voorstel om van het rekeningsresultaat 2015 een deel te reserveren voor de kosten voor publieke gezondheidszorg vluchtelingen in 2016 wordt op - voorstel van Apeldoorn - afgewezen. Het AB besluit dit bedrag toe te voegen aan de algemene reserve. Het toegevoegde bedrag van mag uitsluitend na instemming van het AB worden besteed voor de opvang van statushouders. Hiervoor beslist het AB GGD dus. De GGD wil zodra de verdeling van de middelen uit het Uitwerkingsakkoord bekend is, met gemeenten in gesprek over extra de kosten die de GGD maakt voor de publieke gezondheidszorg voor statushouders. mededeling extra AB 26 september 2016 In het bestuursakkoord Verhoogde asielinstroom is onder andere afgesproken dat gemeenten komen tot een lokale integrale preventie-aanpak voor de gezondheid van statushouders. Voor het landelijke ondersteuningsprogramma is 7 miljoen beschikbaar gesteld. besluit AB 1 december 2017: zie bij 1 inleiding. 5. Financieel overzicht 2016 De taak Publieke Gezondheidszorg Vluchtelingen bestaat uit: Publieke Gezondheidszorg voor asielzoekers in de diverse asielzoekerscentra en

27 de Publieke Gezondheidszorg voor statushouders in de gemeenten. De taak in de asielzoekerscentra wordt gefinancierd door het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Dit wordt hier verder buiten beschouwing gelaten. Het DB heeft toegezegd dat de GGD deze taak kostendekkend uitvoert. De publieke gezondheidszorg voor statushouders, die in principe gewoon inwoner van een gemeente zijn, is een verantwoordelijkheid van de gemeenten. De taak voor statushouders wordt daarom gefinancierd door de gemeenten. Het rijk heeft hiervoor in het Uitwerkingsakkoord extra middelen beschikbaar gesteld. De GGD kent voor de reguliere taken een gemeentelijke bijdrage van 14,00 per inwoner per jaar (begroting 2017). Hiervan is ongeveer 6,90 per inwoner voor Jeugdgezondheidszorg voor 4-18 jarigen. Dit is onvoldoende voor de extra taken voor de statushouders. Hiervoor is aanvullende financiering nodig. In december 2016 hebben de gemeenten een voorlopige voorschotnota ontvangen op basis van het aantal gehuisveste statushouders in de maanden januari tot november. De inkomsten hieruit voor de GGD staan hieronder. De vermelde uitgaven zijn de extra uitgaven welke de GGD heeft gedaan in heel De uitvoering van de taak vindt plaats in het eerste jaar na huisvesting van de statushouder. Met name voor de uitgaven voor volwassenen is sprake van het over langere tijd verdeeld uitvoeren van de activiteiten en daarmee lopen de kosten voor statushouders uit 2016 door in Voorschotnota Statushouders JGZ Extra uitgaven Statushouders JGZ Saldo Voorschotnota Statushouders volwassenen Extra Uitgaven Statushouders volwassenen Saldo Totaal geeft de taak Publieke Gezondheidzorg Statushouders in de jaarrekening 2016 een resultaat van Aanpassing voorschot 2017 Bij de inzet van personeel zien wij het volgende. Voor de Jeugdgezondheidszorg is meer uitgegeven dan het normbedrag dat GGD GHOR Nederland heeft berekend. Een oorzaak hiervan is dat in 2016 nog kinderen zijn gezien die al in 2015 in de gemeente zijn gehuisvest. Voor 2017 verwachten wij met het normbedrag uit te kunnen. Voor de volledigheid merken wij op dat vanaf 2017 het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn voor de gemeente Apeldoorn de jeugdgezondheidszorg uitvoert, ook voor statushouders. Voor de taak voor volwassenen worden de activiteiten over een langere periode uitgesmeerd en is ook meer opstarttijd nodig. Tegelijk zien wij voor de komende periode ruimte in het budget. Wij maken minder overheadkosten dan opgenomen in het normbedrag. Wij stellen u daarom voor om voor 2017 het voorschot voor volwassenen te verlagen van 276 naar 200 en daarnaast uit het budget te reserveren voor in 2017 uit te voeren taken voor in 2016 gehuisveste volwassen statushouders

28 7. Voorstel verdere afrekening Publieke gezondheidzorg statushouders 2016 Omdat de jaarrekening al voor een belangrijk deel gereed is (inmiddels voor controle naar de accountant), kunnen wij deze taak niet afrekenen via de jaarrekening Voorstel is nu: a. overschot op de taak Publieke gezondheid Statushouders in 2016 als balanspost meenemen. Dit is ongeveer ten opzichte van het in rekening gebrachte voorschot b. hiervan reserveren voor nog uit te voeren activiteiten in 2017 voor volwassen statushouders welke al in 2016 in de gemeente gehuisvest zijn. c. in februari inventariseren wat totaal aantal gehuisveste statushouders per gemeente is en dit ook naar leeftijdsgroep differentiëren. d. Op basis van de aantallen uit de inventarisatie over 2016 afrekenen van de werkelijke kosten. e. in maart 2017 op basis van het besluit van het AB van 15 februari over 2016 afrekenen met de gemeenten. Dit verloopt dan los van de jaarrekening Totale terugbetaling zal dan ongeveer zijn. f. dit aan gemeente retourneren met vermelding afrekening voorschot statushouders 2016 g. daarnaast ontvangen de gemeenten via de jaarrekening van de GGD over 2016 een bedrag van retour van niet-ingezette overhead. Bij groei van de taak hebben wij niet meteen personeel beschikbaar en dit geldt ook voor de ondersteunende afdelingen. Deze ruimte is er in 2017 niet meer. Dan zal de ondersteuning op sterkte zijn In maart stuurt de GGD de gemeenten een voorschotnota over het 1e halfjaar op basis van het normbedrag van 775 per kind van 4-18 jaar en 200 per volwassene (verlaagde normbedrag). Hierbij gaan wij uit van de huisvestingstaakstellingen van het rijk voor de gemeenten. Bepalend is de leeftijd bij vestiging in de gemeente. Voor Apeldoorn betreft dit alleen een voorschot voor volwassenen omdat het CJG in die gemeente vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg uitvoert. In 2e halfjaar sturen we een 2e voorschotnota op basis van de dan bekende ontwikkelingen in de aantallen (bijvoorbeeld aantallen nareizigers) In jaarrekening 2017 wordt het voorschot 2017 afgerekend. De uiteindelijke afrekening blijft plaatsvinden op basis van de werkelijke aantallen en werkelijke kosten. Gezien het aflopen van het Uitwerkingsakkoord verhoogde asielinstroom hebben de gemeenten in 2018 geen extra middelen meer voor de opvang van statushouders. De verwachting is dat er wel kosten blijven, zowel bij GGD als gemeenten. Hiervoor moet tijdig aandacht gevraagd worden bij de landelijke overheid o.a. via de VNG. 3 februari

29 Activiteiten van de GGD voor statushouders, kinderen en volwassenen Regiocoördinator publieke gezondheid statushouders Binnen de GGD is Cobi Izeboud werkzaam als Regiocoördinator publieke gezondheid statushouders. In haar functie ondersteunt zij gemeenten bij hun aanpak om de gezondheid van statushouders te bevorderen via signalering, voorlichting en preventie. Gemeenten kunnen Cobi vragen mee te denken, zaken uit te zoeken, goede voorbeelden door te geven. Zij geeft informatie over belangrijke aandachtspunten voor beleid, als het om preventie en gezondheid gaat. Zij kan benaderd worden over de activiteiten in deze notitie Op staat informatie o.a. over wat de GGD doet rond asielzoekers en statushouders, aandachtspunten voor gezondheidsbeleid, landelijke documenten, factsheets en folders. Jeugdgezondheidszorg bij kinderen van 4 tot en met 18 jaar Als vluchtelingenkinderen in een gemeente gaan wonen, gaat de GGD na of kinderen in Nederland al een intake hebben gehad, bijvoorbeeld in een AZC. Hierbij kijkt de GGD ook of vaccinaties nodig zijn. Indien dit nodig of onduidelijk is, roept de GGD de kinderen met hun ouders hiervoor op. Daarnaast doorlopen de kinderen het reguliere JGZ-basisprogramma van de GGD. Zie hiervoor bijlage 1. Ondersteuning docenten basisonderwijs Leerkrachten kunnen vragen hebben over vluchtelingenkinderen in de klas: hoe zorg ik dat zij zich goed thuis voelen; het kind zit vaak moe in de klas, hoe bespreek ik dit met de ouders; de tante, niet een ouder, komt naar onze afspraak. Ga ik toch over het kind in gesprek? Scholen kunnen met deze en andere vragen terecht bij de Gezonde school-adviseur niet-westerse allochtonen, Sunay Nuraydin. Zij geeft adviezen over aanpak en beleid, en verzorgt bijeenkomsten voor ouders. s.nuraydin@ggdnog.nl, Leskist Een vluchtelingenkind in de klas toolkit voor het basis- en voortgezet onderwijs Veel leerkrachten willen vluchtelingenkinderen zo goed mogelijk opvangen. De GGD heeft materialen verzameld die kunnen helpen om vluchtelingenkinderen te begeleiden. In de leskist zitten lespakketten en daarnaast artikelen met achtergrondinformatie. Een handleiding geeft informatie over het gebruik van de materialen. Reserveren kan via de catalogus leskisten GGD NOG, / , documentatiecentrum@ggdnog.nl Versie 20/12/

30 Voorlichting aan kinderen, jongeren en volwassenen Vluchtelingen die kort in Nederland zijn, hebben kennis en vaardigheden nodig om gezondheidsrisico s te verminderen en meer aansluiting te krijgen bij Nederlandse samenleving. De voorlichting vindt plaats in ISK s (Internationale Schakelklassen) op het voorgezet onderwijs, tijdens of na inburgeringscursussen, workshops rond de participatieverklaring en op andere bijeenkomsten die een gemeente of een andere organisatie organiseert. Het gaat om o.a. de thema s: o Gezondheid en gezondheidszorg in Nederland o Seksuele ontwikkeling en gezondheid, zie bijlage 2. o Hygiëne o Omgaan met spanningen o Veiligheid o Voeding en beweging o Opvoeding in Nederland o Mondhygiëne o Alcohol en drugs Het programma komt in overleg tot stand. Training van begeleiders, docenten en andere intermediairs De GGD geeft training aan begeleiders van NIDOS-locaties, leerkrachten van scholen en andere professionals die met vluchtelingen te maken hebben. Dit kan informatie zijn over de cultuur van vluchtelingengroepen en/of informatie over gezondheidsthema s zoals hierboven staan genoemd. Zo verzorgt de GGD bijv. de workshop Vluchtelingenkind in de klas. Via training krijgen de intermediairs handvatten om goed met vluchtelingenkinderen en/of bepaalde thema s om te gaan. Spreekuren Seksuele gezondheid Verpleegkundigen van de GGD houden spreekuren Seksuele gezondheid. Alle burgers, en dus ook vluchtelingen, kunnen daar hun vragen stellen rond seksualiteit en ook zich anoniem laten testen op een SOA (Seksueel Overdraagbare Aandoening). Dit in het kader van seksualiteitshulpverlening en SOA-bestrijding. De spreekuren Seksuele gezondheid zijn van 9.00 tot uur. Ze vinden plaats: o maandag en vrijdag in Doetinchem, naast het Slingeland, Kruisbergseweg 47 o dinsdag en donderdag in Harderwijk, Oosteinde 17 o woensdag en donderdag in Apeldoorn, Gelre Apeldoorn, Albert Schweitzerlaan 31 o dinsdag en woensdag in Warnsveld, bij de GGD, Rijksstraatweg 65 Op maandag is er van uur in Doetinchem, op woensdag in Apeldoorn, ook een apart spreekuur voor jongeren tot en met 24 jaar. Mensen kunnen telefonisch een afspraak maken voor deze spreekuren. Op werkdagen van en uur via

31 De GGD wil dat vluchtelingen deze spreekuren weten te vinden. Sommige groepen vluchtelingen lopen namelijk een groter risico op een SOA. Voorlichting vrouwenbesnijdenis via sleutelfiguren GGD NOG heeft samen met GGD IJsselland een groep sleutelfiguren uit verschillende herkomstlanden waar meisjesbesnijdenis voorkomt, getraind. Deze groep wordt ingezet om meisjesbesnijdenis bespreekbaar te maken en te voorkomen. Daarnaast zorgen de sleutelfiguren voor bespreekbaarheid en bewustwording van gezondheidsklachten die samenhangen met besnijdenis en verwijzen zij naar het nazorgspreekuur. Een gemeente kan vragen om de inzet van deze voorlichters. Nazorgspreekuur voor besneden vrouwen In Nederland wonen ongeveer vrouwen die in het land van herkomst besneden zijn. Vrouwen die besneden zijn, kunnen lichamelijke, psychische en seksuele klachten hebben van de besnijdenis. Hiervoor bestaat het nazorgspreekuur. Het doel is om vragen te beantwoorden of te zorgen voor de juiste hulp. Het gratis spreekuur staat open voor alle vrouwen die een hulpvraag hebben. Zij kunnen een afspraak maken met Joke Ruis, gespecialiseerde verpleegkundige van de GGD, Infectieziektepreventie en bestrijding De GGD voert de individuele en collectieve preventie van infectieziekten uit, volgens de richtlijnen van het RIVM. Dit betekent onder andere: o melding van volgens de wet meldingsplichtige infectieziekten, zoals hepatitis B, mazelen, kinkhoest en TBC; o bron- en contactopsporing: als de GGD een melding krijgt van een infectieziekte onderzoekt zij of de zieke een bron is, die meer personen blootstelt aan deze infectieziekte. De GGD kijkt of contacten van de zieke beschermd kunnen worden tegen het eveneens oplopen van deze infectieziekte. o advies bij infectieziektenuitbraak, naar aanleiding van meldingen van NIDOSlocatiemanagers of de betrokken huisarts. De GGD geeft bijvoorbeeld advies en hulp om schurftbesmettingen in kaart te brengen, en biedt behandeling. De afdeling infectieziektebestrijding van de GGD is bereikbaar op Buiten kantoortijden is de dienstdoend arts ook bereikbaar voor professionals, die hiervoor de weg kennen. Tuberculosescreening, -preventie en -bestrijding De GGD voert screening op tuberculose uit bij asielzoekers die Nederland binnenkomen. Zo nodig volgt nader onderzoek en behandeling. Kinderen jonger dan 12 jaar ontvangen een vaccinatie voor TBC, als zij die nog niet eerder ontvingen. Gedurende twee jaar na binnenkomst herhaalt de GGD ieder half jaar de screening bij asielzoekers uit hoog risicolanden. De GGD registreert de medische gegevens in een landelijk elektronisch medisch dossier. Versie 20/12/

32 Monitoring en onderzoek Met monitoring of onderzoek kan de GGD inzicht geven in bijvoorbeeld de gezondheid, het welzijn, de leefstijl, of de behoeften aan gemeentelijke voorzieningen en ondersteuning van statushouders. Dit geeft de gemeente handvatten om te anticiperen op wat deze doelgroep nodig heeft. Monitoring en onderzoek kan in de vorm van kwantitatief onderzoek (vragenlijsten) en kwalitatief onderzoek (interviews of focusgroepen), bij de statushouders zelf of bij intermediairen. Evaluatieonderzoek Evaluatieonderzoek geeft inzicht in de ervaringen en resultaten van activiteiten. Hoeveel statushouders zijn bereikt met uw project, wat hebben zij eraan gehad? Wat zijn de maatschappelijke opbrengsten? Hoe zijn samenwerkingsprocessen verlopen, wat waren succes- en verbeterpunten? Dit gaat om cijfers en het verhaal achter de cijfers. Het Evaluatiebureau Publieke Gezondheid, onderdeel van GGD NOG, zet diverse methodieken in bij evaluatieonderzoek: observaties, interviews, registraties, en vragenlijsten. Neem vrijblijvend contact op via

33 Bijlage 1.Reguliere taken JGZ, die ook ten gunste komen aan vluchtelingenkinderen Op het basisonderwijs: o GezondheidsOnderzoek bij 5-jarigen o Wegen en meten in groep 6 o Vervolggezondheidsonderzoek waar nodig o Vaccinaties o Signalering en zo nodig doorverwijzing o Spraak- en taal screening bij 4- en 5-jarigen o Deelname aan zorgoverleggen op scholen o Collectieve voorlichting Groepsles Gezonde Leefstijl (ABC-quiz) in groep 7 Ouderavonden en gastlessen over voeding en beweging; mediawijsheid; relaties en seksualiteit; mondgezondheid. Op het voortgezet onderwijs: o GezondheidsOnderzoek in klas 1 en in gemeenten die bij de GGD het Extra Contactmoment afnemen, ook in klas 3 (VMBO) of 4 (HAVO/VWO) o Vervolggezondheidsonderzoek waar nodig o Vaccinaties o Signalering en zo nodig doorverwijzing o Deelname aan zorgoverleggen op scholen o Collectieve voorlichting Op het speciaal onderwijs: o Gezondheidsonderzoek entree o Gezondheidsonderzoek 5-jarigen o Gezondheidsonderzoek 10-jarigen o Gezondheidsonderzoek klas 1 Versie 20/12/

34 Bijlage 2. Mogelijke thema s bij de voorlichting rond het thema Seksuele gezondheid Het thema Seksuele gezondheid kan gaan over: o seksuele ontwikkeling o relationele vorming en normen, waarden, cultuur, religie en wetgeving in Nederland. Hierbij kunnen uithuwelijking, kindbruid, diversiteit, eerwraak en meisjesbesnijdenis aan de orde komen. o seksuele opvoeding van kinderen o anatomie van geslachtsorganen o geboorteregeling en anticonceptie o SOA preventie en toeleiding naar de spreekuren Seksuele gezondheid, zie pagina 2. o seksuele weerbaarheid en seksueel grensoverschrijdend gedrag o diversiteit: LHBT (lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender) o loverboys o sociale media & seks (grooming en sexting) 38-12

35 Overzicht van activiteiten van de Regiocoördinator publieke gezondheidszorg statushouders en van vragen van gemeenten aan de Regiocoördinator. Aan alle gemeenten is informatie gestuurd: - over de verschillende financieringsstromen rond asielzoekers en statushouders - het Stappenplan Gezondheidsbevordering statushouders, wat is er lokaal nodig? van de VNG en - de factsheet van Pharos over gezondheidsbevordering statushouders. Gemeenten stellen vragen: - vragen rond onderwijs en situaties die zich rond statushouders voordoen. Ik geef aan dat de GGD daarbij kan helpen, via Sunay Nuraydin, gezonde school adviseur niet-westerse allochtonen. Soms zijn er vragen hierover, die ik landelijk voorleg aan LOWAN en/of Pharos en dan speel ik natuurlijk hun antwoord door aan de gemeente. Bijv. vragen rond meisjes van 6 jaar, die niet in de kring naast jongens willen zitten, of hand willen geven etc. De vraag is dan hoe hier mee om te gaan. - Hoe het onderwijs aan vluchtelingenkinderen aan te pakken ik achterhaal en stuur actuele en richtinggevende informatie hierover. - Meewerken aan de sociale kaart van Nunspeet voor statushouders, door informatie over de GGD te geven. - Oude IJsselstreek vroeg om een plaatje over gezondheidszorg Nederland kwam op het idee van een infographic, die vervolgens Wilma en Inge hebben gemaakt. (ondertussen al overgenomen door GGD Arnhem en GGD ergens in Brabant). - Opzet maken voor vervolg op participatieworkshops, met daarin ook ruimte voor gezondheid. Bijv. voor Apeldoorn (komt binnenkort) - Bronckhorst organiseert februari a.s. een bijeenkomst voor intermediaren. Ik heb tijdens een overleg daarover input gegeven, daarna voorbeelden van mogelijke programma s en gastsprekers doorgegeven etc. - Winterswijk mogelijke gastsprekers doorgegeven. - Epe sites en Facebook voor statushouders doorgegeven, en nog een en ander, ivm hun participatie workshops. In een aantal gemeenten neem ik deel aan overleg, waarbij ik meedenk en input geef over hoe gezondheidsbevordering statushouders vorm te geven. Bijv. - neem ik deel in Epe in de regiegroep Huisvesting en integratie

36 - In Nunspeet aan de werkgroep Preventie, gezondheid en zorg statushouders. De werkgroep in Nunspeet is nu klaar met haar taak. Er volgt een nota, waarin de resultaten worden verwerkt ik lees mee en reageer er dus op. - Ook deelname gevraagd van Zutphen aan de werkgroep weerbaarheid jongeren. De eerste keer ben ik gegaan, in het vervolg zal Anita gaan. - Regionaal overleg Achterhoek In een aantal gemeenten denk ik mee over de Participatieworkshop. Bijv. - over de opzet van het programma (in Apeldoorn en Epe bijv. ) - En het leidt ertoe dat de GGD een inleiding in de workshop geeft, vaak over de gezondheidszorg in Nederland, zoals in Apeldoorn en Voorst Via mijn contacten komen vragen om voorlichting binnen, bijv. - in het inburgeringstraject van Nunspeet. Daar gaat de GGD binnenkort voorlichting geven. - Ook geeft de GGD in Nunspeet binnenkort de workshop Vluchtelingenkind in de klas. - Nunspeet is verder geïnteresseerd in Komt een Syriër/Eritreeër bij de huisarts ; Oldebroek mogelijk ook, en wil dat evt. samen doen met Nunspeet. Via alle contacten is gevraagd op papier te zetten: - wat de GGD voor statushouders doet gedaan en verspreid - wat de GGD voor asielzoekers doet gedaan - input te geven voor lokaal gezondheidsbeleid bijna af. Voor deze en andere informatie een informatie op de GGD-site gezet over vluchtelingen. December 2016, Cobi Izeboud 38-14

37 Casus 1: Seksuele voorlichting In de voorlichting over seksuele gezondheid op een AZC komt een Eritrese moeder met twee tienerdochters van 14 en 16 jaar. Zij vertelt dat haar zoon al bij de voorlichting voor de mannen is geweest. Ze komt hier nu speciaal omdat ze vindt dat ook haar dochters deze kennis nodig hebben. Wat een fantastische moeder! De voorlichting gaat over het omgaan met seksualiteit en relaties. Wat zijn gewoontes in de Eritrese cultuur? Hoe kies je een partner? Hoe ga je om met seksualiteit? Wat wordt er van vrouwen en van mannen verwacht? Van wie krijgen zij de informatie in hun jeugd en wat vinden zij belangrijk voor hun kinderen? Wat kunnen ze in Nederland tegenkomen? Ik vertel dat ze nu in een heel andere samenleving terecht komen. Het is hier niet perse beter, maar wel anders. Ik geef informatie over seksuele diversiteit en over rechten van mensen. Verder geef ik een soort biologieles over het mannelijk en vrouwelijk geslachtsorgaan, over de menstruatiecyclus en zwangerschap. Ik laat verschillende mogelijkheden voor anticonceptie zien: daar zijn mensen vaak erg nieuwsgierig naar. Ook vertel ik over SOA s en hoe ze deze kunnen voorkomen. Meisjesbesnijdenis is een ander belangrijk onderwerp. De vrouwen geven eerst aan dat dat in hun land niet meer gebeurt. Het mag immers voor de wet niet meer. Bij doorvragen blijkt dat tradities toch hardnekkig zijn. Een van de jonge vrouwen met een dochter van 6 jaar vertelt dat haar oma haar regelmatig vraagt of ze het meisje al heeft laten besnijden. Gelukkig kan ik vrouwen altijd doorverwijzen naar het spreekuur VGV (meisjesbesnijdenis) van mijn collega s. De tienermeisjes zitten er met rode oortjes bij in deze voorlichting. Ze durven in het bijzijn van hun moeder niet echt vragen te stellen. Dat kan ik me voorstellen, want mijn eigen tienerzoon van 16 vindt dit ook niet zo n leuk thema om met mij te bespreken. Toch hoop ik dat de meisjes wat geleerd hebben! Casus 2: ISK voorlichtingen In het ISK, waar ik ook lesgeef over seksualiteit, gaat het er wel anders aan toe. Hoewel er veel schroom en gegiechel is, komen er ook heel serieuze vragen. Vaak blijkt dat de jongeren weinig kennis over hun eigen lijf hebben. Van mentoren van alleenstaande jongeren horen we terug dat de voorlichtingen zaken normaliseren: nu durven de meiden bijvoorbeeld om paracetamol te vragen als ze buikpijn bij de menstruatie hebben. Een aantal vragen komen telkens terug: hoe krijg je een tweeling (daar weet ik als tweelingmoeder dan weer alles van), hoe kan het dat sommige vrouwen geen kinderen kunnen krijgen, hoe komt het dat het ene meisje veel meer last heeft van menstruatie dan het andere, hoe kom ik aan condooms, waarom moeten we prikken krijgen (HPV)? Naast deze kennisoverdracht probeer ik met de jongeren te praten over hun wensen en grenzen. Weerbaarheid is enorm belangrijk en uiteraard maak je jongeren in een paar lessen niet weerbaar. Maar het kan jongeren wel aan het denken zetten. Toen ik meisjesbesnijdenis 38-15

38 besprak met een stel Eritrese jongens, zei een jongen een beetje mokkig: dat is een zaak van de moeders hoor. Een andere jongen corrigeerde hem: ik zou dit mijn dochters niet willen aandoen. Dit maakt volgens mij veel meer indruk dan dat ik het zeg! Casus 3: ziektekostenverzekering Ik geef voorlichting over de gezondheidszorg in Nederland aan een groep Syrische mannen. Een onderdeel daarvan is de ziektekostenverzekering. Een verzekering zoals wij die kennen is in Syrie niet bekend. Ik leg uit dat het systeem is gebaseerd op solidariteit en geef infomatie over het eigen risico, de basisverzekering, de aanvullende verzekeringen. Je moet altijd betalen, ook als je niet ziek wordt. Over dingen die voor mij heel gewoon zijn moet ik opnieuw nadenken: waarom is dit eigenlijk zo? Ik geef wat voorbeelden uit mijn eigen leven: mijn studerende dochters hebben weinig problemen met hun tanden en hebben weinig geld: bij hen durven we het risico te nemen om geen tandartsverzekering te nemen. De mannen moedigen me echt aan: geef meer van dat soort voorbeelden, daar hebben we wat aan. Ze krijgen er zelfs plezier in dat ze het systeem gaan begrijpen en dat ze er zelf invulling aan kunnen geven. Op deze manier geven we hen regie terug en vertrouwen

39 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 1 december 2016 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: mw. I. Saris / G. van den Berg Onderwerp: Publieke gezondheidszorg vluchtelingen Voorstel: 1. in te stemmen met de uitvoering van de GGDactiviteiten voor statushouders in Noord- en Oost- Gelderland. 2. in te stemmen met de toekenning van de extra financiën voor de wettelijke WPG-taken publieke gezondheid ten behoeve van integratie statushouders conform het rekenmodel voor 2016 en 2017, als een tijdelijke additionele financiering voor bestaande GGDtaken, halfjaarlijks achteraf te factureren op basis van werkelijke instroom 3. in te stemmen met bestemming van een deel van de financiering voor het volgende jaar, omdat de financiering de extra kosten betreft voor minimaal het eerste jaar na vestiging van een statushouder. 4. kennis te nemen van de ontwikkelingen m.b.t. de Impuls en toolkit lokale preventie, waaronder de benoeming van de regiocoördinator Publieke Gezondheid statushouders Noord- en Oost-Gelderland. Toelichting: 1. Aanleiding Op 28 april 2016 hebben het Rijk en de VNG in het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom nadere afspraken gemaakt over zorg, onderwijs, werk en integratie voor de grote aantallen statushouders die in de gemeenten komen wonen. De GGD voert in alle fasen van de opvang en in de gemeenten taken uit voor de publieke gezondheid. In al deze fasen vraagt de verhoogde vluchtelingenstroom om extra inzet van de GGD. Wij hebben u in de afgelopen vergaderingen geïnformeerd over de inzet van GGD NOG voor statushouders. In dit voorstel gaan wij in op de tijdelijke extra financiering die hiervoor nodig is

40 2. Inhoud voorstel 2.1 Extra inzet GGD Om een succesvolle integratie en participatie te bevorderen is het onvermijdelijk dat onder andere de GGD zich extra inzet voor de (publieke) gezondheid van vluchtelingen die in gemeenten komen wonen. Ook wordt hiermee de gezondheid van de huidige inwoners NOG beschermd. Gezondheid is een randvoorwaarde voor inburgering en participatie; extra inzet is nodig omdat veel vluchtelingen kampen met gezondheidsachterstanden. Het gaat om een kwetsbare groep in een complexe (zorg)situatie. Uitvoering van GGD-taken op het gebied van Gezondheidsbevordering, Jeugdgezondheidszorg, TBC-screening en -bestrijding en Infectieziektenbestrijding voor statushouders vraagt extra inspanningen. In de bijvoegde notitie lichten wij dit toe. 2.2 Uitwerkingsakkoord en landelijk rekenmodel Het Rijk heeft met het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom extra middelen ter beschikking gesteld aan alle gemeenten, totaal 353 miljoen euro. Dit is ook bestemd voor de uitvoering van de wettelijk verplichte taken van de publieke gezondheidszorg voor statushouders. Dit zijn tijdelijke extra vergoedingen voor de additionele kosten voor Publieke gezondheidszorg aan statushouders voor de eerstejaarsopvang van Dit is aanvullend op de inwonerbijdragen van gemeenten voor de wettelijke taken voor de publieke gezondheid (Wet publieke gezondheid Wpg). Per statushouder wordt, conform het landelijke rekenmodel, uitgegaan van de volgende bedragen: Jeugdgezondheidszorg: 775 per statushouder-kind, waarvan 255 voor professionele tolken. Overige WPG-taken: 276 per statushouder, waarvan 53 voor professionele tolken. 2.3 Raming voor NOG Het uitgangspunt bij de Rijksfinanciering is geld volgt vluchteling. Dit betekent dat de taakstelling van de gemeenten om statushouders op te nemen, leidend is in de toekenning. Deze berekening is gebaseerd op de kostenraming van de landelijke koepelorganisatie GGD GHOR Nederland en de Kennissynthese van Pharos. Uitgaande van de taakstellingen van gemeenten voor de huisvesting van statushouders en een aantal aannames (aandeel kinderen etc.), gaat het in de raming 2016 voor GGD Noord- en Oost-Gelderland om Voor 2017 wordt dit geraamd op , exclusief de jaarlijkse indexering. Deze raming is lager dan het bedrag van De redenen hiervoor zijn dat Apeldoorn vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg zelf uitvoert en dat het aantal gehuisveste statushouders naar verwachting licht daalt. De factuur per gemeente is op basis van de werkelijke aantallen van instroom, zodat de totaalbedragen kunnen afwijken van deze bedragen. 2.4 Impuls en toolkit lokale preventie: Het OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vluchtelingen van de VNG (OTAV) ondersteunt de lokale gezondheidsbevordering middels de Impuls en toolkit lokale

41 preventie. Hiervoor wordt o.a. een regiocoördinator Publieke Gezondheid statushouders gefinancierd. Bij GGD NOG is dit mw. C. (Cobi) Izeboud. 2.5 Jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen en Apeldoorn De publieke gezondheidszorg voor vluchtelingen omvat ook de jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen, die in de regio NOG wordt uitgevoerd door Yunio, Vérian en Icare. Deze organisaties maken apart afspraken met de gemeenten. De thuiszorgorganisaties en de GGD werken samen zoals ook in de reguliere uitvoering van de jeugdgezondheidszorg. In Apeldoorn voert vanaf 1 januari 2017 de Stichting CJG Apeldoorn de jeugdgezondheidszorg uit, ook voor asielzoekers en statushouders. Waar nodig stemmen CJG en GGD af en maken ze werkafspraken. De GGD brengt de gemeente Apeldoorn alleen de publieke gezondheidszorg exclusief de jeugdgezondheidszorg in rekening. 3. Aandachtspunten Na AB van 1 december 2016 inventariseren wij bij gemeenten hoeveel gehuisveste statushouders het betreft over de periode tot en met juni Op basis van deze aantallen en de bovengenoemde bedragen per statushouder en statushouder-kind zullen we in december de afrekening per gemeente opmaken en factureren. Het 2 e half jaar van 2016 zal begin 2017 worden afgerekend. de genoemde ramingen zijn berekend na het opstellen van de 2 e Bestuursrapportage 2016 en de 1 e begrotingswijziging 2017, waarin een eerdere, voorlopige raming staat. In de 2 e Bestuursrapportage 2016 is alleen gerekend met de kosten van het JGZ-deel voor statushouderskinderen. De (overige) Wpgtaken zijn hierin niet meegenomen. De uitvoering hiervan zal voor een groot deel plaatsvinden in 2017, waardoor een deel van het budget 2016 van pas in 2017 wordt uitgegeven. 4. Consequenties Zie bij Vervolg uitvoering pg-taken voor vluchtelingen door GGD verrekening van de kosten met gemeenten op basis van werkelijke instroom Warnsveld, 28 oktober 2016 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlage: notitie

42

43 Notitie Inzet GGD in het kader van het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom 1. Inleiding Op 28 april 2016 hebben het Rijk en de VNG in het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom nadere afspraken gemaakt over zorg, onderwijs, werk en integratie voor de grote aantallen statushouders die in de gemeenten komen wonen. De GGD voert in alle fasen van de opvang 1 en in de gemeenten 2 taken uit om de publieke gezondheid van vluchtelingen 3 en van de hele bevolking te beschermen, te bewaken en te bevorderen. In al deze fasen vraagt de verhoogde vluchtelingenstroom om extra inzet van de GGD. De uitvoering van de GGD-taken voor statushouders in de gemeenten vraagt meer inspanning van de GGD dan in de voorgaande jaren vanwege de sterk verhoogde aantallen. Om deze taken uit te kunnen voeren is tijdelijk ook extra financiering nodig. Het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom biedt additionele ondersteuning en financiën voor de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden voor statushouders. Dit is aanvullend op de inwonerbijdragen van gemeenten voor de taken op basis van de Wet publieke gezondheid (Wpg). In januari 2016 heeft de Bestuurlijke Adviescommissie Publieke Gezondheid (BAC-PG)van de VNG hiermee ingestemd. 2. Extra inzet en additionele financiering Om een succesvolle integratie en participatie te bevorderen is het onvermijdelijk dat onder andere de GGD zich extra inzet voor de (publieke) gezondheid van vluchtelingen die in gemeenten komen wonen. Ook wordt hiermee de gezondheid van de huidige inwoners NOG beschermd: Gezondheid is een randvoorwaarde voor inburgering en participatie; extra inzet is nodig omdat veel vluchtelingen kampen met gezondheidsachterstanden. Soms waren die er al in het land van herkomst (vaccinaties, mondzorg), soms zijn er pre-/postmigratie gerelateerde problemen (psychische belasting met uitstralende werking op gezondheid) en hebben vluchtelingen vaker een chronische ziekte (diabetes, overgewicht). Hierin is geleerd van de immigratiegolven in 1995 en Het gaat om een kwetsbare groep in een complexe (zorg)situatie. Dat wordt versterkt door de hoge instroom, de kortere verblijfsduur in de asielopvang (gezinshereniging), de taalbarrière, de afschaffing van de tolkenvergoeding en onbekendheid met het gezondheidszorgsysteem bij de vluchtelingen. Uitvoering van GGD-taken op het gebied van Gezondheidsbevordering, Jeugdgezondheidszorg, TBC-screening en -bestrijding en Infectieziektebestrijding voor statushouders vraagt extra inspanningen. Voor de Jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar moet de vaccinatiestatus en de gezondheidssituatie in kaart gebracht worden. Gesprekken vinden plaats met behulp van tolken, omdat gesprekken anders niet 1 Hiermee wordt de COA-opvang bedoeld voor asielzoekers 2 Hiermee worden de statushouders die in de gemeenten gehuisvest zijn bedoeld. 3 Vluchteling wordt gedefinieerd als een persoon met gegronde vrees voor vervolging in eigen land en wordt gebruikt als overkoepelende term voor zowel asielzoeker als statushouder. Een asielzoeker is een vreemdeling (iemand die niet de Nederlandse nationaliteit heeft) die zijn land heeft verlaten en bij de Nederlandse overheid een asielaanvraag indient. Een statushouder is een vluchteling met een verblijfsvergunning ofwel een erkende asielzoeker

44 goed gevoerd kunnen worden; aan de inzet van tolken zijn extra kosten verbonden. Daarnaast kost de tolk extra tijd en geld. Netwerken rondom zorg en welzijn voor statushouders moeten in sommige gemeenten nog worden opgebouwd, en waar ze al bestaan moeten ze worden onderhouden. Dit kost extra tijd. Vanzelfsprekend is vanaf de start van de verhoogde instroom al extra ingezet op het bereik en de uitvoering van de zorg voor de statushouders. Mede door de inbreng van GGD Noord- en Oost-Gelderland en GGDGHOR- Nederland is het gelukt om er voor te zorgen dat de Publieke Gezondheidszorg is opgenomen in het Uitwerkingsakkoord, inclusief de extra middelen daarvoor. 3. Inhoud extra inzet GGD Noord- en Oost-Gelderland geeft op de volgende wijze een extra impuls aan de preventie, het tijdig signaleren en het (laten) behandelen van gezondheidsachterstanden bij statushouders/vluchtelingen ten behoeve van een succesvolle integratie: Middels afspraken met gemeenten over het verstrekken van gegevens wordt het bereik van de nieuwe statushouders versneld: o De jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar kan hierdoor op korte termijn na vestiging in de gemeente de vaccinatiestatus en de gezondheidssituatie in kaart brengen. o Ook de tuberculose screeningen kunnen snel vervolg krijgen. Bij alle taken vinden de gesprekken plaats met behulp van tolken omdat gesprekken anders inhoudelijk niet goed begrepen worden; aan de inzet van tolken zijn extra kosten en tijd verbonden. Ten behoeve van signalering en ketensamenwerking initieert en ontwikkelt de GGD zorgnetwerken op het snijvlak van zorg en welzijn (sociaal domein) om een integrale aanpak voor gezondheidsbevordering van statushouders/vluchtelingen te waarborgen. Er wordt extra ingezet op lokale gezondheidsbevordering in samenwerking met de gemeenten en met Vluchtelingenwerk in het kader van de participatieverklaring mede op basis van vragen en signalen. Er wordt extra ingezet op deskundigheidsbevordering in cultuursensitief werken van de professionals. Er wordt contact gezocht met de doelgroep zelf (i.c. vluchtelingen) en zij worden betrokken bij de opzet en uitvoering van de Wpg-taken. Daarnaast wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van digitale applicaties en sociale netwerken zoals Refugees in the Netherlands en Syriërs Gezond. Dit moet nog verder ontwikkeld worden. Inzet van de regiocoördinator Publieke Gezondheidszorg statushouders ter ondersteuning van gemeenten, ketenpartners en medewerkers van de GGD. 4. Financiën Het Rijk heeft met het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom extra middelen ter beschikking gesteld voor alle gemeenten voor de uitvoering van de wettelijk verplichte taken van de publieke gezondheidszorg voor statushouders. Dit zijn tijdelijke extra vergoedingen voor de additionele kosten voor Publieke gezondheidszorg aan statushouders voor de eerstejaarsopvang van Dit is aanvullend op de inwonerbijdragen van gemeenten voor de Wpg-taken

45 Het Rijk biedt de volgende concrete ondersteuning middels het Uitwerkingsakkoord: 1. Aan alle gemeenten worden extra financiële middelen verstrekt voor de lokale uitvoering van de publieke gezondheidzorg ten behoeve van een succesvolle integratie van statushouders. De totale landelijke bijdrage is 353 miljoen. Het betreft integrale financiële ondersteuning voor zorg, onderwijs, werk en integratie voor de periode , met als uitgangspunt geld volgt vluchteling. Per statushouder wordt, conform het landelijke rekenmodel, uitgegaan van de volgende bedragen: Jeugdgezondheidszorg: 775 per statushouder-kind, waarvan 255 voor professionele tolken. Overige WPG-taken: 276 per statushouder, waarvan 53 voor professionele tolken. Omdat deze financiering via gemeenten verloopt, wordt in deze notitie een verzoek gedaan tot toekenning van deze extra middelen aan GGD Noord- en Oost-Gelderland. In 2016 betreft het voor deze regio , uitgaande van de verwachte instroom van statushouders in Voor 2017 wordt dit geraamd op , exclusief de jaarlijkse indexering. Deze raming is lager dan het bedrag van De redenen hiervoor zijn dat Apeldoorn vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg zelf uitvoert en dat het aantal gehuisveste statushouders naar verwachting licht daalt. De factuur per gemeente is op basis van de werkelijke aantallen van instroom, zodat de totaalbedragen kunnen afwijken van deze bedragen. 2. Het OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vluchtelingen van de VNG (OTAV) ondersteunt de lokale gezondheidsbevordering middels de Impuls en toolkit lokale preventie. De landelijk bijdragen zijn 3 miljoen in 2016 en 4 miljoen in Hiervoor wordt: een regiocoördinator Publieke Gezondheid statushouders aangesteld, ondersteund en gefinancierd door het OTAV; te weten Cobi Izeboud, werkzaam bij de GGD. een landelijke toolkit gezondheidsbevordering statushouders ontwikkeld. de GGD in staat gesteld netwerkbijeenkomsten te organiseren voor zorg en welzijn- professionals werkzaam met statushouders. Omdat deze financiering via het OTAV verloopt, wordt het bestuur gevraagd kennis te nemen van deze ontwikkelingen. Het uitgangspunt bij de Rijksfinanciering is geld volgt vluchteling. Dit betekent dat de taakstelling van de gemeenten om statushouders op te nemen, leidend is in de toekenning. Deze berekening is gebaseerd op de kostenraming van de landelijke koepelorganisatie GGD GHOR Nederland en de Kennissynthese van Pharos. Uitgaande van de taakstellingen van gemeenten voor de huisvesting van statushouders en een aantal aannames (aandeel kinderen, etc.), gaat het in de raming 2016 voor GGD Noord- en Oost-Gelderland om Aan het AB wordt gevraagd om de extra financiën voor de wettelijke taken publieke gezondheid ten behoeve van statushouders conform het rekenmodel toe te kennen voor 2016 en Dit is te beschouwen als een tijdelijke additionele financiering voor bestaande GGD-taken. Verrekening vindt halfjaarlijks achteraf plaats op basis van de werkelijke instroom. De financiering betreft de extra kosten voor minimaal het eerste jaar na vestiging van een statushouder; indien van toepassing zal de GGD een deel van de financiering bestemmen voor het volgende jaar. Voor 2017 zal indexering plaatsvinden conform de landelijke regels

46 Bij toekenning hebben de gemeenten het onderdeel publieke gezondheid van het genoemde Uitwerkingsakkoord voor de komende jaren voldoende geborgd en leveren zij voor dit onderdeel de noodzakelijke bijdrage aan een goede start van vluchtelingen in gemeenten. Indien de extra financiering niet of beperkt wordt toegekend, dan kan de GGD niet of beperkt voorzien in de extra behoefte van deze groep nieuwe inwoners

47 1.1 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari 2017 Agendapunt: 4 Portefeuillehouder: D. van Norel Onderwerp: Uitgangspuntennota 2018 Voorstel: 1. (voorlopige) reacties te geven 2. kennis te nemen van de mogelijkheid voor gemeenteraden om tot 1 maart 2017 te reageren. Toelichting: 1. Aanleiding Jaarlijks stellen wij een Uitgangspuntennota vast. Hiermee voldoen wij aan de verplichting in de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) om de algemene financiële en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar aan de raden te sturen. De Uitgangspuntennota 2018 hebben wij op 7 december 2016 verzonden aan de raden en de colleges van B&W. Wij hebben de raden verzocht om vóór 1 maart 2017 hun te zienswijze te geven. 2. Inhoud voorstel 2.1 Inhoudelijk De Uitgangspuntennota bouwt voort op de actualisering van de Bestuursagenda Het inhoudelijk beleid van de nota gaat in op: het begrip positieve gezondheid en de missie van de GGD zoals vastgelegd in de Bestuursagenda als uitwerking van de actualisering van de Bestuursagenda komt in de Programmabegroting 2018 het accent te leggen op de volgende onderwerpen: o Transformatie in het sociaal domein o Gezond ouder worden o Vluchtelingen in de lokale samenleving o Gezonde jeugd o Omgevingswet en gezonde leefomgeving o Nieuwe colleges, nieuw GGD-bestuur in 2018 de belangrijkste uitgangspunten voor de bedrijfsvoering in Nieuw beleid: uitvoering Rijksvaccinatieprogramma (RVP) naar gemeenten De gemeenten worden in 2018 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van het RVP. Voorgesteld wordt met de betrokken gemeenten afspraken te maken over de bekostiging en uitvoering van de RVP-vaccinaties die de GGD verzorgt. 39

48 2.3 Financiën Uw Bestuur heeft in 2015 besloten welke methode de GGD hanteert bij het berekenen van de index. Op basis van de actuele informatie van het CPB stellen wij een (gewogen) index voor van 0,41%. Wij stellen voor om in 2018 de inspanningsverplichting van de afgelopen jaren tot het inverdienen van de indexering te handhaven. De voorgestelde index resulteert in een bijdrage Publieke Gezondheid per inwoner van 7,15 en een bijdrage Jeugdgezondheidszorg per inwoner van 6,87 (in ,12 resp. 6, Aandachtspunten Namens de Achterhoekse gemeenten heeft de gemeente Montferland in een brief (bijgevoegd) hun beoordelingskader meegedeeld. De Achterhoekse gemeenten gaan uit van de prijsontwikkeling uit de Septembercirculaire voor het Gemeentefonds. Dit is 0,9%. Bij de inwonerbijdrage maken wij onderscheid tussen de bijdrage voor de A-taken voor publieke gezondheidszorg die worden bekostigd uit een inwonerbijdrage van alle gemeenten, en de B taak Jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen die wordt bekostigd uit een inwonerbijdrage van 21 gemeenten (Apeldoorn laat vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg uitvoeren door het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn). Bij de bepaling van de inwonerbijdrage is rekening gehouden met het AB-besluit van november 2013 om in deze bestuursperiode het budget jeugdgezondheidszorg jaarlijks te verlagen. Het gaat om een bedrag van jaarlijks , als gevolg van de daling van de kinderaantallen. Omdat Apeldoorn niet langer jeugdgezondheidszorg bij de GGD afneemt, bedraagt deze korting nu ruim Consequenties - 5. Vervolg de gemeenten kunnen reageren tot 1 maart de uitgangspunten en de reacties erop worden uitgewerkt in de Programmabegroting 2017, die u op 13 april bespreekt. Warnsveld, 5 december 2016 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlagen: uitgangspuntennota brief Achterhoekse gemeenten 2 40

49 Uitgangspuntennota 2018 Kaders voor de begroting 2018: Samenwerking in beweging Dagelijks Bestuur GGD Noord- en Oost-Gelderland vastgesteld 5 december 2016 / versie

50 Inhoudsopgave 0. Samenvatting Voorwoord Werkgebied GGD Noord- en Oost-Gelderland Tijdsplanning Bestuursagenda Bestuursagenda Positieve gezondheid Missie: gezond houvast Taken GGD Rijksbeleid publieke gezondheid Beleid Uitgangspunten Nieuw beleid 2018: uitvoering rijksvaccinatieprogramma Bedrijfsvoering Financiën Financiële uitgangspunten BIJLAGEN Bijlage: Toelichting indexering Bijlage: Inwonerbijdrage per deelnemende gemeente Bijlage: Geïndexeerde begroting 2018 en meerjarenraming bestaand beleid

51 0. Samenvatting Met de uitgangspuntennota stelt het Dagelijks Bestuur (DB) van GGD Noord- en Oost- Gelderland (NOG) de gemeenteraden en colleges van B&W jaarlijks in staat om te sturen op de inhoudelijke en financiële kaders voor de GGD. Het DB werkt de uitgangspunten en de reacties erop uit in de Programmabegroting Het DB verzoekt de gemeenten om vóór 1 maart 2017 hun zienswijzen op de Uitgangspuntennota 2018 te geven. Begin 2015 heeft het Algemeen Bestuur de Bestuursagenda vastgesteld. Eind 2016 ligt de uitvoering van de Bestuursagenda in hoofdlijnen op koers. Tegelijkertijd leidt de actualiteit tot nieuwe vragen en nieuwe urgenties. Daarom wil het DB de Bestuursagenda herijken. De bestaande ambities blijven overeind, maar er komen nieuwe accenten. Het Algemeen Bestuur bespreekt de herijking van de Bestuursagenda in zijn vergadering van 16 februari Op landelijk niveau loopt het Stimuleringsprogramma publieke gezondheid. Het doel is een impuls te geven aan de publieke gezondheid en de (her)positionering van de GGD en daarbinnen. Het DB wil in de Programmabegroting 2018 het accent leggen op de volgende onderwerpen: A. Transformatie in het sociaal domein B. Gezond ouder worden C. Vluchtelingen in de lokale samenleving D. Gezonde jeugd E. Omgevingswet en gezonde leefomgeving F. Nieuwe colleges, nieuw GGD-bestuur in 2018 G. Uitvoering Rijksvaccinatieprogramma (RVP) naar gemeenten De gemeenten worden in 2018 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van het RVP. Het DB wil met de betrokken gemeenten afspraken maken over de bekostiging en uitvoering van de RVP-vaccinaties die de GGD verzorgt. Het Algemeen Bestuur heeft in 2015 besloten over de methode die de GGD hanteert bij het berekenen van de index. De GGD gaat uit van cijfers van het Centraal Planbureau voor de prijs- en loonontwikkelingen. Bij het opstellen van de Programmabegroting 2018 worden de uitgangspunten zo nodig geactualiseerd. De indexering van de afgelopen jaren wordt achteraf gecorrigeerd aan de hand van de werkelijke cijfers. Op basis van de actuele informatie van het CPB stelt het DB een (gewogen) index voor van 0,41%. De Achterhoekse gemeenten gaan uit van de prijsontwikkeling uit de Septembercirculaire voor het Gemeentefonds. Dit is 0,9%. De voorgestelde index resulteert voor 2018 in een bijdrage Publieke Gezondheid per inwoner van 7,15 en een bijdrage Jeugdgezondheidszorg per inwoner van 6,87. 43

52 1. Voorwoord Gemeentelijke organisatie voor publieke gezondheid Gezond en veilig leven is belangrijk voor burgers. Daar zorgen mensen zelf voor, maar daarvoor vertrouwen ze ook op ondersteuning van de overheid. De gemeente speelt daarin een belangrijke rol. Zeker na de decentralisaties van zorg, werk en jeugdhulp, samengevat het sociale domein. Daarnaast voert de gemeente taken uit voor de publieke gezondheid: gericht op het collectief, actief en deels ongevraagd aangeboden en met een sterk accent op preventie. Deze taken staan in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Op basis van deze wet hebben de gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland uitvoerende en adviserende taken ondergebracht bij hun GGD. Ook laten gemeenten de GGD andere taken uitvoeren, die aansluiten bij de kerntaken en de deskundigheid van de GGD. De 22 colleges van B&W hebben hun samenwerkingsafspraken vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling. GGD NOG is onderdeel van een landelijk dekkend netwerk van GGD en. Doel uitgangspuntennota Met de uitgangspuntennota stellen wij de gemeenteraden en colleges van B&W jaarlijks in staat om te sturen op de inhoudelijke en financiële kaders voor de GGD. Als Dagelijks Bestuur moeten wij de raden informeren over de algemene financiële en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar. De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) bepaalt dat dit vóór 15 april gebeurt. Wij kiezen voor een eerder tijdstip. Bovendien bieden wij de gemeenten de gelegenheid om hun zienswijze op de Uitgangpuntennota te geven. Zo is er meer ruimte voor de inbreng van gemeenten. De uitgangspunten en de reacties erop werken wij uit in de Programmabegroting Deze leggen wij (verplicht) ook voor aan de raden, voordat het Algemeen Bestuur van de GGD de begroting vaststelt. Wilt u vóór 1 maart 2017 reageren? Wij verzoeken de deelnemende gemeenten om vóór 1 maart 2017 hun zienswijzen op de Uitgangspuntennota 2018 aan ons te sturen. Ook met voorlopige reacties of standpunten kunt u ons helpen bij de voorbereiding van de Programmabegroting U vindt op p. 6 het tijdschema voor de Programmabegroting De GGD is graag bereid om een toelichting te geven in bijeenkomsten met raadsleden. Nadere informatie Als u vragen heeft, kunt u contact opnemen met: R. Schwebke, intern controller, , r.schwebke@ggdnog.nl. T. Nijland, directiesecretaris, , t.nijland@ggdnog.nl. Warnsveld, 5 december 2016 Het Dagelijks Bestuur D.W. ten Brinke algemeen directeur/secretaris A. Kleijer voorzitter Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 4 44

53 2. Werkgebied GGD Noord- en Oost-Gelderland Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 5 45

54 Programmabegroting 2018 Jaarreke ning 2016 Uitgangspuntennota 2018 terug naar agenda 3. Tijdsplanning Wanneer Wat Wie 15 december 2016 Uitgangspuntennota 2018 naar raden zenden Dagelijks Bestuur (DB) GGD van 15 december tot 1 maart 2017 zienswijzen op Uitgangspuntennota 2018 indienen gemeenten 16 februari Uitgangspuntennota 2018 bespreken Algemeen Bestuur (AB) GGD)1 vóór 15 april voorlopige Jaarrekening 2016 ter informatie aan de raden zenden DB GGD 13 april concept-programmabegroting 2018 bespreken AB GGD 19 april concept-programmabegroting 2018 aan de raden toezenden DB GGD van 19 april tot 14 juni zienswijzen op concept- Programmabegroting 2018 indienen gemeenten 6 juli beslissen over vaststelling Programmabegroting 2018 AB GGD 1 Het Algemeen Bestuur van GGD NOG bestaat uit de wethouders volksgezondheid van de 22 deelnemende gemeenten. Het AB kiest uit zijn midden een Dagelijks Bestuur. Hierin hebben vijf wethouders zitting en één burgemeester (namens het DB van Veiligheidsregio NOG, met in beide besturen de portefeuille geneeskundige organisatie in de regio - GHOR). Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 6 46

55 4. Bestuursagenda Bestuursagenda Op koers Voor deze bestuursperiode heeft het Algemeen Bestuur Bestuursagenda Publieke gezondheid vastgesteld. Hierin heeft het GGD-bestuur zijn toekomstvisie en de ambities voor deze bestuursperiode vastgelegd. Eind 2016 ligt de uitvoering van de Bestuursagenda in hoofdlijnen op koers: de gemeenten hebben de Dialoog Jeugdgezondheidszorg afgerond. Zij hebben hun keuzes voor de uitvoering en besturing van de jeugdgezondheidszorg gemaakt. de gemeenten hebben de gemeenschappelijke regeling van de GGD gewijzigd. de GGD werkt met een transparante indeling van taken volgens het ABCD-model. De GGD waarborgt de verplichte A-diensten en levert via flexibilisering B- en C-diensten aan gemeenten en D-diensten aan derden. gemeenten en GGD werken aan het sterker verbinden van de GGD met de lokale opgaven en lokale teams/netwerken. de GGD biedt ondersteuning aan gemeentelijke agenda s door te monitoren, signaleren en adviseren. GGD NOG blijkt een stabiel ankerpunt en de financiën zijn op orde. Actualisatie Tegelijkertijd leidt de actualiteit tot nieuwe vragen en nieuwe urgenties voor de laatste twee jaar van deze bestuursperiode, tot de gemeenteraadsverkiezingen begin Daarom willen wij de Bestuursagenda herijken. De bestaande ambities blijven overeind, maar er komen nieuwe accenten. Het Algemeen Bestuur bespreekt de herijking van de Bestuursagenda in zijn vergadering van 16 februari Wij vinden het tijd om ons meer te richten op inhoudelijke thema s: Versterk de positie van preventie in het sociaal domein. Dat is nodig om de transities en transformaties vorm te geven en de kosten te beheersen. Zorg voor de juiste preventieve zorg en voor toeleiding naar zorgverlening voor de vluchtelingen die hun plaats zoeken in de lokale samenleving Help de toenemende problematiek van personen met verward gedrag in beeld te brengen Ondersteun de gemeenten bij het benutten van de kansen die de nieuwe Omgevingswet biedt om te werken aan een vitale samenleving Wij bepleiten een versterking van de positie van de GGD als vertrouwd adviseur van de gemeenten voor de publieke gezondheid. Het gaat erom de belangen van de gemeenten en de GGD in elkaars verlengde te zien: dit allemaal gericht op het bieden van een Gezond Houvast aan de inwoners van Noord- en Oost-Gelderland. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 7 47

56 4.2. Positieve gezondheid In de Bestuursagenda onderschrijft het Algemeen Bestuur het concept van positieve gezondheid : Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. In dit concept van gezondheid staat de mens centraal, niet de ziekte. Mensen voelen zich in hun kracht aangesproken en niet in hun zwakte. Positieve gezondheid bestaat uit zes dimensies: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, de spiritueel-existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijk participeren en dagelijks functioneren. Zo wordt duidelijk dat gezondheid te maken heeft met alle levensgebieden. Meedoen in de maatschappij is één van de voorwaarden om gezondheid te bevorderen en om regie te hebben en te behouden. De gemeente heeft hierop invloed door haar beleid in levensdomeinen als werken, wonen, onderwijs, welzijn, veiligheid. Daarnaast is een omslag van genezen naar preventie nodig om de stijging van de zorgkosten het hoofd te bieden. Investeren in preventieprogramma s leidt tot vermindering van kosten op termijn Missie: gezond houvast Het GGD-bestuur formuleert in de Bestuursagenda de missie van de GGD als volgt: GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. Inwoners, samenwerkingspartners en gemeenten kunnen rekenen op een stabiele GGD met kennis en kunde op het gebied van publieke gezondheid. Belangrijk is dat de GGD bijdraagt aan de transities in het sociale domein Taken GGD Gemeenten willen weten welke invloed zij hebben op GGD-taken en hoe zij hierop kunnen sturen. GGD NOG onderscheidt daarom zijn taken volgens het ABCD-model: A. wettelijke GGD-taken Taken van gemeenten die zij wettelijk verplicht laten uitvoeren door de GGD: kerntaken uit de Wet publieke gezondheid (Wpg), het toezicht kinderopvang, taken uit de Wet veiligheidsregio s. B. wettelijke gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten: bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg op basis van de Wpg; kwaliteitstoezicht, toegang beschermd wonen en maatschappelijke zorg op basis van de Wmo 2015; preventieve activiteiten op basis van de Jeugdwet, lijkschouw op basis van de Wet op de lijkbezorging. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 8 48

57 C. autonome gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten D. externe taken Taken die de GGD uitvoert in opdracht van derden, zoals rijksoverheid, politie en burgers, in aansluiting op de kerntaken van de GGD: arrestantenzorg, reizigersvaccinatie, vergunningen tattooshops, publieke gezondheidszorg asielzoekers Rijksbeleid publieke gezondheid Landelijk stimuleringsprogramma Op landelijk niveau werken het ministerie van VWS en de VNG, samen met het RIVM en GGD GHOR Nederland, aan het Stimuleringsprogramma publieke gezondheid. Met dit programma geven VWS en VNG tot eind 2017 een impuls aan de publieke gezondheid en de (her)positionering van de GGD en daarbinnen. Het Rijk wil als systeemverantwoordelijke - meer zicht op de uitvoering van het lokaal gezondheidsbeleid, de taken die gemeenten bij GGD en hebben belegd, de randvoorwaarden voor de uitvoering en de geleverde prestaties. GGD GHOR Nederland heeft hiervoor het rapport Publiek gezondheid borgen opgesteld (maart 2016). GGD GHOR Nederland noemt een aantal onderwerpen waarop verdere versterking van de publieke gezondheidszorg en de GGD en zou moeten plaatsvinden. De bewindslieden van VWS hebben hierop nader onderzoek door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) bij alle 25 GGD en aangekondigd. Conclusies na onderzoeken inspectie gezondheidszorg Het nadere onderzoek van de IGZ in 2016 omvat drie onderdelen: gesprekken over governance (verkennend kwalitatief onderzoek onder alle Directeuren Publieke Gezondheidszorg) en daarnaast inspectiebezoeken voor infectieziektebestrijding en jeugdgezondheidszorg. Op basis van de onderzoeken concluderen de bewindslieden van VWS dat er veel diversiteit bestaat in taken en structuur bestaat tussen GGD en en de gemeenschappelijke regelingen waaronder zij functioneren (brief aan de Tweede Kamer van 3 november 2016). Tegelijkertijd constateren zij dat alle GGD en de taken uit de Wet publieke gezondheid kunnen uitvoeren. De GGD en hebben goed geanticipeerd op vernieuwingen bij gemeenten en werken waar nodig samen. De governancestructuur van GGD en is veel meer dan voorheen gericht op innovatie en toegevoegde waarde voor de klant (burger, gemeente, zorgaanbieder en rijk). Dit wordt mede door veranderende omstandigheden ingegeven. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 9 49

58 5. Beleid Uitgangspunten 2018 Op basis van de geactualiseerde Bestuursagenda geven wij de belangrijkste bestuurlijke uitgangspunten voor 2018 aan, voor zover wij die nu kunnen voorzien. Wij geven hiermee aan op welke onderwerpen wij het accent gaan leggen in de Programmabegroting A. Transformatie in het sociaal domein Na de decentralisaties in 2015 zijn de nieuwe taken van de gemeente in het sociaal domein langzamerhand ingebed. Nu werken de gemeenten aan de transformatie van de ondersteuning en zorg in het sociaal domein. De GGD draagt hieraan bij door te stimuleren dat het uitgangspunt van positieve gezondheid en preventie stevig op de agenda komt te staan B. Gezond ouder worden De doelgroep ouderen neemt de komende decennia versneld toe en wordt daarmee maatschappelijk steeds belangrijker. Gemeenten hebben een verantwoordelijkheid voor zorg en ondersteuning van ouderen. Ook op andere beleidsterreinen, zoals huisvesting en omgevingsbeleid, is de gemeente aan zet. Preventieve ouderengezondheidszorg is een wettelijke kerntaak van de GGD. Gezamenlijk investeren in gezondheid van deze groeiende groep is van groot belang. C. Vluchtelingen in de lokale samenleving Gemeenten vangen de toegenomen aantallen statushouders op. Zij ontvangen in 2016 en 2017 extra financiële ondersteuning van het rijk voor zorg, onderwijs, werk en integratie. De GGD zet zich extra in voor de (publieke) gezondheid van vluchtelingen in de gemeenten. Op basis van de opgedane ervaringen bekijken wij welke inzet van de GGD in 2018 nodig is. D. Gezonde jeugd In 21 gemeenten verzorgt de GGD de jeugdgezondheidszorg voor 4-18 jarigen. Naast de uitvoerende JGZ-taken heeft de GGD een taak in monitoring en advisering voor de gezondheid van de jeugd. Wij gaan met de jeugdgezondheidszorg door op de koers die wij in de bestuursperiode hebben ingezet: de preventieve JGZ-activiteiten verder ontwikkelen en flexibiliseren samenwerking met JGZ 0-4 jarigen, ketenpartners en gemeenten versterken lokaal maatwerk leveren. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 10 50

59 E. Omgevingswet en gezonde leefomgeving Gemeenten bereiden zich voor op de nieuwe Omgevingswet, die waarschijnlijk vanaf 2019 in werking treedt. De wet biedt gemeenten kansen om te werken aan een vitale samenleving. Er komt meer ruimte om gezondheidsrisico s mee te wegen bij ruimtelijke beslissingen. Burgers hebben een actieve rol in het meebeslissen over de inrichting van de fysieke omgeving. Dit vraagt van gemeenten een andere werkwijze. Ook de GGD bereidt zich voor op andere, meer pro-actieve rol van de medische milieukundigen, de deskundigen voor een gezonde leefomgeving. F. Nieuwe colleges, nieuw GGD-bestuur In 2018 treden na de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart nieuwe colleges van B&W aan. Daarna wijzen de colleges ook een nieuw GGDbestuur aan, dat voor de bestuursperiode de kaders zal bepalen Nieuw beleid 2018: uitvoering rijksvaccinatieprogramma Alle kinderen in Nederland worden inentingen aangeboden tegen een aantal besmettelijke ziekten. Deze vaccinaties maken deel uit van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Deelname aan het RVP is op vrijwillige basis. Het Rijk wil de bestuurlijke en financiële verantwoordelijk voor het RVP per 1 januari 2018 overhevelen naar de gemeenten. In het verleden was het RVP opgenomen in de AWBZ, maar die wet is vervallen. Bij de Tweede Kamer ligt een wetsvoorstel om het RVP te verankeren in de Wet publieke gezondheid (brief 11 mei 2016). Het streven is om de huidige, goed functionerende opzet van het RVP overeind te houden. De gemeente moet de uitvoering (of de verantwoordelijkheid ervoor) van het RVP én het basispakket jeugdgezondheidszorg bij dezelfde JGZ-organisatie onderbrengen. Voor 21 gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland houdt dit in dat zij afspraken maken met thuiszorg Vérian, Yunio of Icare over de vaccinaties voor 0-4 jarigen en met de GGD over de vaccinaties voor 4-18 jarigen. In de gemeente Apeldoorn ligt de uitvoering in beginsel bij het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn als uitvoerende JGZorganisatie. De GGD verzorgt in de 21 gemeenten de vaccinaties van 9-jarigen tegen difterie, tetanus en polio (de DTP-prik) en tegen de bof, mazelen en rode hond (BMR-prik). Ook voert de GGD de vaccinaties tegen baarmoederhalskanker bij 12-jarige meisjes (HPV -humaan papillomavirus). Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 11 51

60 Naast de uitvoerende taak als JGZ-organisatie heeft de GGD vanuit de infectieziektenbestrijding de taak om de RVP-uitvoering te monitoren en te bewaken in alle gemeenten. De vaccinatiegraad moet jaarlijks onderwerp van gesprek zijn tussen de GGD-afdeling infectieziektebestrijding, de gemeenten en de JGZ-aanbieders. De gemeenten ontvangen vanaf 2018 de middelen voor de uitvoering van het RVP via het Gemeentefonds. Het rijk zal dit toelichten in de Meicirculaire Het voorstel is een algemene uitkering op basis van de verdeelmaatstaf jongeren (inwoners <20 jaar). Landelijk gaat het totaal om 28,9 miljoen, op basis van historische aantallen gegeven vaccinaties. Om een indicatie te geven voor het aandeel van GGD NOG: in de begroting 2017 hebben wij voor de RVP-vaccinaties voor de 21 gemeenten geraamd (gebaseerd op ervaringen van de afgelopen jaren). G. Uitvoering Rijksvaccinatieprogramma naar gemeenten De gemeenten wordt bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van het RVP. Wij maken afspraken met de betrokken gemeenten over de bekostiging en uitvoering van de RVP-vaccinaties die de GGD als onderdeel van de jeugdgezondheidszorg verzorgt Bedrijfsvoering De GGD verandert mee met zijn veranderende omgeving. De organisatie van GGD NOG heeft de laatste twee jaar een flinke ontwikkeling doorgemaakt. De GGD-medewerkers richten zich sterker op de klant, op samenwerking en op de toekomst. Medewerkers en teams krijgen meer verantwoordelijkheid om zelf hun werk te organiseren en de gestelde doelen te bereiken, binnen de kaders van bestuur en organisatie. Het huisvestingconcept gaat uit van de visie De GGD komt naar u toe. De GGD is aanwezig in de gehele regio: dichtbij de klant, op locaties in Centra voor jeugd en gezin, scholen, ziekenhuizen. Voor de centrale functies is er het GGD- kantoor in Warnsveld gemeente Zutphen. Ook investeert de GGD in verbetering van bestuurs- en managementinformatie. Het leveren van lokale informatie op maat aan de individuele gemeenten is daarbij in 2018 een belangrijke prioriteit. Ons uitgangspunt is dat GGD NOG staat voor lokale dienstverlening aan de burgers en voor samenwerking met de keten- en netwerkpartners. Bij specialistische en ondersteunende taken benut de GGD de schaalvoordelen die mogelijk zijn op het niveau van de regio Noord- en Oost-Gelderland. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 12 52

61 6. Financiën 6.1. Financiële uitgangspunten 2018 Indexering Uitgangspunt van indexeren is dat dit in relatie staat tot de werkelijke ontwikkeling van de kosten. Dat houdt in dat de kosten worden begroot met indexering. Het Algemeen Bestuur heeft in de vergadering van 9 juli 2015 besloten dat de GGD bij het opstellen van de uitgangspuntennota uitgaat van de indexcijfers uit de CPB korte termijn raming van september. Voor de loonkostenontwikkeling gebruikt de GGD het indexcijfer Loonvoet sector overheid. Voor de materiële kostenindex is dat de Prijs overheidsconsumptie netto materiaal. Door het relatief vroege tijdstip waarop deze Uitgangspuntennota verschijnt, is de kans groot dat de informatie waarop de uitgangspunten zijn gebaseerd nog wijzigt. Daarom controleren wij in maart 2017 bij het opstellen van de Programmabegroting of de uitgangspunten moeten worden geactualiseerd. Als dat inderdaad het geval is, dan herzien wij de uitgangspunten voor de begroting. De vastgestelde begroting 2017 vormt de basis voor de berekeningen voor de begroting 2018 en de meerjarenramingen De gekozen methodiek houdt ook in dat de indexering van de afgelopen jaren achteraf wordt gecorrigeerd aan de hand van de werkelijke cijfers. Op basis van de actuele informatie van het CPB stellen we de volgende indexeringen voor: Indexcijfers (gebaseerd op CPB-cijfers september 2016) Omschrijving Vast gestelde begroting 2017 Actualisatie 2017 Correctie 2017 Ontwikkeling tov begroting Loonkostenindex 3,80% 2,30% -1,50% 2,00% 0,50% 1,00% Materiële kostenindex -0,05% -0,85% -0,80% 1,00% 0,20% 1,00% Gewogen Index 2,65% 1,36% -1,29% 1,70% 0,41% 1,00% Rente activa 1,00% 1,00% 0,00% 1,00% 1,00% 1,00% De tabel geeft aan dat de loonkostenindex in de begroting 2018 uitkomt op 0,50%. De materiële kostenindex komt uit op 0,20%. De onderbouwing van deze indexeringen vindt u in Bijlage 1 (p. 17). Gewogen index inwonerbijdrage De kosten van de GGD bestaan voor 70% uit loonkosten en 30% uit materiële kosten. De bovenstaande berekening leidt tot het volgende indexeringsvoorstel voor inwonerbijdrage deelnemende gemeenten: Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 13 53

62 Gewogen index loonkosten 0,7 * 0,50% + materiële kosten 0,3 * 0,20% = 0,41%. Inspanningsverplichting De afgelopen jaren hebben wij de inspanningsverplichting op ons genomen tot het inverdienen van de indexering. Dit jaarrekeningen laten zien dat dit ook reëel resultaat heeft. Wij willen deze inspanningsverplichting voor 2018 te handhaven. Zoals gezegd is het de bestuurlijke afspraak om met indexering te begroten. Los hiervan staat dat het Algemeen Bestuur de financiële kaders bepaalt en beslist over een mogelijke bezuinigingsopdracht. Uitgangspunt is dat dit dan wordt ingezet op basis van een inhoudelijke discussie over de taken van de GGD. Beoordeling Achterhoekse gemeenten De Achterhoekse gemeenten hebben in hun brief in 21 oktober 2016 laten weten welke norm zij gebruiken voor de beoordeling van de indexering. Zij gaan uit van de prijsontwikkeling van het bruto binnenlands product uit de Septembercirculaire voor het Gemeentefonds. Hierbij wordt - in tegenstelling tot de berekening in deze uitgangspuntennota - geen rekening gehouden met de loonindex en de nacalculatie. De prijsontwikkeling van het bruto binnenlandsproduct uit de september circulaire is 0,9%. De berekening van de index in deze uitgangspuntennota 0,49% lager. Rente activa Voor de bepaling van de rente op de activa volgt de GGD de gemeente Apeldoorn. De GGD heeft vooral activa met een korte levensduur en gebruikt hetzelfde percentage voor alle activa. Voor 2017 stellen we voor om de rente op activa gelijk te houden aan Dit is 1,0%. Dit komt overeen met het rentepercentage dat de gemeente Apeldoorn gebruikt voor investeringen met een levensduur van 6-10 jaar. Inwonerbijdrage Als gevolg van de geactualiseerde indexcijfers wijzigt de inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten. Wij gaan in deze Uitgangspuntennota 2018 uit van de inwonertallen per 1 januari Bij de inwonerbijdrage maken wij onderscheid tussen de bijdrage voor de A-taken voor publieke gezondheidszorg die worden bekostigd uit een inwonerbijdrage van alle gemeenten, en de B taak Jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen die wordt bekostigd uit een inwonerbijdrage van 21 gemeenten (Apeldoorn laat vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg uitvoeren door het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn). Bij de bepaling van de inwonerbijdrage is rekening gehouden met het AB-besluit van november 2013 om in deze bestuursperiode het budget jeugdgezondheidszorg jaarlijks te verlagen met , als gevolg van de daling van de kinderaantallen. Omdat Apeldoorn niet langer jeugdgezondheidszorg bij de GGD afneemt, bedraagt deze korting nu ruim Voor 2018 leidt dit tot de volgende inwonerbijdragen voor de gemeenten. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 14 54

63 Geactualiseerde inwonerbijdrage 2017 en bijdrage 2018 Omschrijving Aantal inwoners Bijdrage Publieke Gezondheid Totaal inwoner bijdrage in Per Inwoner in Aantal inwoners Bijdrage JGZ Totaal inwoner bijdrage in Per Inwoner in Inwoneraantal Toename inwoners Inwoneraantal Programma begroting , ,90 Toename inwoners Korting agv kinderaantallen Actualisering prijspeil ,29% Actualisering prijspeil ,70% Inwonerbijdrage deelnemende gemeente , ,87 Korting logopedie Hattem en Voorst Inwonerbijdrage deelnemende gemeenten 2018 na correctie korting logopedie De totale inwonerbijdrage van een deelnemende gemeente is het bedrag per inwoner vermenigvuldigd met het aantal inwoners van die gemeente (zie Bijlage 2 op p. 19 voor een overzicht). De gemeenten Hattem en Voorst maken van oudsher geen gebruik van het onderdeel Spraak- en taalscreening (logopedie) van de jeugdgezondheidszorg. Hiervoor krijgen zij een korting op de inwonerbijdrage. De totaal door de GGD te ontvangen inwonerbijdrage voor 2018 is begroot op Voor de berekening per inwoner is de korting hierbij opgeteld. Dit resulteert in een inwonerbijdrage Publieke Gezondheid van 7,15 en een inwonerbijdrage Jeugdgezondheidszorg van 6,87 Als het aantal inwoners van een gemeente lager wordt, dan neemt de totale inwonerbijdrage van deze gemeente ook relatief af. De definitieve inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten wordt bepaald aan de hand van de werkelijke inwonertallen op 1 januari van het jaar waarop de kosten betrekking hebben (zie de Gemeenschappelijke regeling GGD NOG). Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 15 55

64 7. BIJLAGEN Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 16 56

65 7.1. Bijlage: Toelichting indexering Algemeen Op het moment van het berekenen (november 2016) van de indexen zijn de prognoses van het Centraal Planbureau (CPB) voor 2018 en verder nog niet bekend. Bij de uitwerking in de Programmabegroting 2018 passen wij de indexcijfers zo nodig aan. De indexcijfers voor zijn wel in deze Uitgangspuntennota opgenomen (zie p. 13). In de meerjarenbegroting indexeren we alleen De jaren worden opgenomen tegen prijspeil De hardheid van meerjaren-prijsindexering is beperkt en deze meenemen geeft niet een reëler beeld. Loonkostenindex: Voor de loonkostenindex maken we gebruik van de loonvoet sector overheid van het CPB. Dit is inclusief incidentele loonontwikkeling. De geactualiseerde loonkostenindex 2017 is: Omschrijving Vastgestelde begroting 2017 Actualisatie 2017 CAO Ontwikkeling 0,85% 1,40% Premie ontwikkeling 0,40% 0,70% Correctie 2017 Nacalculatie 2014/2015/2016 2,55% 0,20% Loonkostenindex 3,80% 2,30% -1,50% De loonvoet sector overheid is in de CPB raming van september ,40%.Dit is exclusief premie ontwikkeling. Ten opzichte van de vastgestelde begroting is dit een stijging van 0,55%. De nacalculatie van 2014, 2015 en 2016 is 0,20%, deze was in de vastgestelde begroting 2,55%. Een daling van 2,35%. De indexering in de begroting 2017 is daarmee 1,50% te hoog. Nacalculatie Omschrijving Vastgestelde begroting 2017 Actualisatie 2017 Loonvoet sector overheid ,50% 3,00% Loonvoet sector overheid ,80% 3,00% Loonvoet sector overheid ,00% 0,50% nacalculatie Nacalculatie en ,30% 6,50% 0,20% De geactualiseerde loonkostenindex voor 2018 stellen we op 2,00%. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 17 57

66 Op basis van bovenstaande berekening stellen we voor de loonkosten in de begroting 2018 ten opzichte van 2017 met 0,50% ( 2,00% -/- 1,50%) te indexeren. Materiële kostenindex Voor de materiële kostenindex baseren we ons op de prognose van het CPB-cijfer prijs overheidsconsumptie netto materieel. Voor 2017 verwacht het CPB een materiële kostenindex van 0,80%. In onderstaande tabel worden de CPB-prognoses van september 2016 afgezet tegen de in de vastgestelde begroting 2017 opgenomen indexen. De CPB-prognoses van september 2016 wijken beperkt af van de CPB-prognoses van december Deze laatste zijn gebruikt bij de berekeningen voor de Programmabegroting Dit resulteert in een correctie over de periode 2014 t/m 2017 van -/- 0,80%. Omschrijving totaal vastgestelde begroting ,00% 0,40% 0,90% 0,90% CPB prognose september ,00% -0,90% 0,50% 0,80% correctie voorgaande jaren 1,00% -1,30% -0,40% -0,10% -0,80% De indexering in de begroting 2017 is 0,80% te hoog. Voor 2018 en verder gaan we uit van een materiële kostenindex van 1,00%. Op basis van bovenstaande berekening stellen we voor de materiële kosten in de begroting 2018 ten opzichte van 2017 met 0,20% (1,00% -/- 0,80%) te indexeren. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 18 58

67 7.2. Bijlage: Inwonerbijdrage per deelnemende gemeente Gemeente Aantal inwoners incl Apeldoorn Aantal inwoners excl Apeldoorn Begroting 2018 Publieke Gezondheid in Begroting 2018 JGZ in Begroting 2018 Totaal in Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Regio Achterhoek Apeldoorn Brummen Epe Hattem Korting Hattem ivm Logopedie Heerde Lochem Voorst Korting Voorst ivm logopedie Zutphen Regio Midden IJssel / Oost Elburg Ermelo Harderwijk Nunspeet Oldebroek Putten Regio Noord Veluwe Totaal GGD Noord en Oost Gelderland Korting Hattem ivm logopedie Korting Voorst ivm logopedie Totaal inwonerbijdrage voor berekening bijdrage per Bijdrage per inwoner 7,15 6,87 14,02 Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 19 59

68 De definitieve inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten wordt bepaald aan de hand van de werkelijke inwonertallen op 1 januari In de uitgangspuntennota 2018 gaan wij uit van de inwonertallen per 1 januari In bovenstaand overzicht is een onderscheid gemaakt in de bijdrage voor de A taken die uit de inwonerbijdrage worden uitgevoerd en de B taak ( Jeugdgezondheidszorg). Jeugdgezondheidszorg wordt niet afgenomen door de Gemeente Apeldoorn. Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 20 60

69 7.3. Bijlage: Geïndexeerde begroting 2018 en meerjarenraming bestaand beleid ( x 1.000) 1e begroting wijziging 2017 begroting 2018 raming 2019 raming 2020 raming 2021 Salarislasten Inhuur derden Opleidingskosten Overige personeelslasten Totaal personeelslasten Kapitaallasten Overige lasten Doorbelasting personele lasten Doorbelasting afdelingsoverhead Doorbelasting GGD overhead Totaal lasten Opbrengsten gemeentelijke bijdrage Frictievergoeding Opbrengsten rijk Opbrengsten gemeenten plus Opbrengsten derden Totale baten Saldo voor mutaties reserve Mutatie reserves Saldo na mutatie reserve Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 21 61

70 Uitgangspuntennota 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland 22 62

71 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari 2017 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: A. Kleijer Onderwerp: Benoeming DB-lid Voorstel: 1. mevrouw C. Abbenhues ontslag te verlenen als lid van het Dagelijks Bestuur 2. de door het Dagelijks Bestuur van de Veiligheidsregio NOG nog aan te wijzen portefeuillehouder GHOR te benoemen tot lid van het Dagelijks Bestuur Toelichting: 1 Aanleiding In december 2016 is mevrouw C. Abbenhues vertrokken als waarnemend burgemeester van Zutphen en DB-lid van de Veiligheidsregio NOG. Hiermee is een vacature ontstaan in het Dagelijks Bestuur van de GGD. 2 Inhoud voorstel Het gaat om de portefeuillehouder GHOR (geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio). Deze heeft zitting in zowel het DB van de Veiligheidsregio NOG als in het DB van de GGD NOG. Het doel van deze opzet is om de bestuurlijke afstemming tussen VNOG en GGD te borgen, vooral voor de GHOR. De Wet gemeenschappelijke regelingen kent de mogelijkheid dat een extern DB-lid wordt benoemd, van buiten de kring van het AB, (art. 14, tweede lid, Wgr). De Gemeenschappelijke regeling GGD NOG 2016 maakt hiervan gebruik. De regeling bepaalt dat uw bestuur een DB-lid van de Veiligheidsregio tot DB-lid van de GGD kan benoemen. De benoeming is van kracht na akkoord van het DB VNOG (zie art. 8, tweede lid). Het DB van de VNOG bespreekt op 9 februari 2017 de portefeuilleverdeling in de nieuwe samenstelling. Zodra wij hierover meer weten, informeren wij uw bestuur. 3 Aandachtspunten - 4 Consequenties voltallige bezetting DB GGD 1 63

72 5 Vervolg - Warnsveld, 16 januari 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlage: geen 2 64

73 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: Agendapunt: 8 Portefeuillehouder: A Kleijer Onderwerp: Aanbesteding accountscontrole Voorstel: in te stemmen met: 1. aanbesteding van de accountantscontrole voor de periode het programma van eisen en de daarin opgenomen planning 3. de samenstelling van de selectiecommissie en daarvoor twee leden uit uw midden aan te wijzen 4. het uitnodigen van de genoemde vier accountantskantoren tot het indienen van offertes. Toelichting: 1. Aanleiding Op basis van de Controleverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland vindt benoeming van de accountantscontrole plaats voor een bestuurstermijn. De bestaande bestuurstermijn loopt tot Het bestaande contract voor de accountscontrole loopt nog tot en met de controle van de jaarrekening Voor de continuïteit en uit kosten overwegingen willen we de aanbesteding van de accountantscontrole voor een periode van 4 jaar doen 2. Inhoud voorstel De Controleverordening bepaalt dat de accountantscontrole wordt opgedragen aan een door het Algemeen Bestuur te benoemen accountant. Voor de aanbesteding van de accountantscontrole stelt het Algemeen Bestuur het programma van eisen vast. Het Dagelijks Bestuur bereidt in overleg met het Algemeen Bestuur de aanbesteding van de accountant voor. Wij stellen u voor het programma van eisen vast te stellen en de selectiecommissie samen te stellen. Het concept programma van eisen is bij dit voorstel gevoegd. 3. Aandachtspunten Selectiecommissie Voorgesteld wordt de volgende selectiecommissie te vormen:

74 Algemeen Bestuur: twee uit uw midden aan te wijzen leden Dagelijks Bestuur: de portefeuillehouder Financiën, de heer D van Norel Ambtelijk: de Algemeen directeur en de controllers. U kunt bij de AB-vertegenwoordiging in de selectiecommissie een koppeling maken met de vertegenwoordiging uit uw midden voor de bespreking van het accountantsverslag bij de jaarrekening Uit te nodigen accountants. Op de markt zien we dat de vier grote accountantskantoren zich terug trekken uit de gemeentemarkt. Wij zijn op zoek gegaan naar kleinere kantoren die zich richten op de gemeentemarkt. Daarnaast willen onze huidige accountant uitnodigen. Als vierde nodigen we Deloitte uit. Deloitte is op dit moment de accountant van Het Service Centrum, het samenwerkingsverband voor bedrijfsondersteuning van twee Brabantse GGD en en Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-westnoord. GGD NOG neemt deel aan deze samenwerking voor informatiemanagement en automatisering. Samenvattend stellen wij voor de volgende kan accountskantoren uit te nodigen: Baker Tilly Berk (momenteel accountant Veiligheidsregio NOG) Stolwijk Kelderman Ernst & Young (huidige accountant) Deloitte (momenteel accountant van Het Service Centrum) 4. Consequenties 5. Vervolg Volgens planning benoemt uw bestuur op 6 juli 2017 de accountant. Na de aanbesteding wordt een overeenkomst opgesteld De planning staat in het bijgevoegde programma van eisen. Warnsveld, 3 februari 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlagen: Programma van eisen 2

75 Programma van eisen accountantscontrole Inleiding Op grond van artikel 213 lid 2 Gemeentewet wijst het Algemeen bestuur één of meer accountants aan als bedoeld in artikel 393, eerste lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, belast met de controle van de jaarrekening en het daarbij verstrekken van een accountantsverklaring en het uitbrengen van een verslag van bevindingen. Op basis van de Controleverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland vindt benoeming plaats voor een bestuurstermijn. De bestaande bestuurstermijn loopt tot Het bestaande contract voor de accountscontrole loopt nog tot en met de controle van de jaarrekening Voor de continuïteit en uit kosten overwegingen willen we de accountant benoemen voor een periode van 4 jaar. 2. Informatie over de GGD Kerngegevens en andere basisinformatie Aantal deelnemende gemeenten 22 Totaal aantal inwoners deelnemende gemeenten op Geraamde baten ,5 miljoen waarvan bijdragen van gemeenten op basis van het aantal inwoners 10,3 miljoen waarvan geraamde baten plus- en markttaken 7,2 miljoen geraamde aandeel personeelslasten ,7 miljoen geraamde overige lasten ,8 miljoen Aantal FTE per 31 december Aantal medewerkers per 31 december Ontwikkelingen GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD voert taken uit om de gezondheid van de inwoners van de gemeenten te bevorderen, te bewaken en te beschermen. Tot en met 2016 voerde de GGD ook de jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar uit voor 22 gemeenten. Vanaf 2017 neemt de gemeente Apeldoorn de jeugdgezondheidszorg niet meer bij de GGD af. Om de achterblijvende gemeenten niet te confronteren met financiële gevolgen van het onttrekken van de jeugdgezondheidszorg betaalt de gemeente Apeldoorn een frictievergoeding. Als gevolg van het uitnemen van de jeugdgezondheidszorg door Apeldoorn heeft de GGD een bezuinigingstaak voor de periode Uiteraard binnen de context van de overige GGD ontwikkelingen. De organisatie van de GGD is in ontwikkeling. In 2017/2018 ontwikkelen we zelforganiserende teams. De nadere invulling van de taken en bevoegdheden is hierbij een belangrijk aandachtspunt. 1

76 Doelstelling GGD GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. Inwoners, samenwerkingspartners en gemeenten kunnen rekenen op een stabiele GGD met kennis en kunde op het gebied van publieke gezondheid. Belangrijk is ook dat de GGD aansluit op en bijdraagt aan de transities in het sociale domein, vooral jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en passend onder Taken GGD Gemeenten willen weten welke invloed zij hebben op GGD-taken en hoe zij hierop kunnen sturen. GGD NOG onderscheidt daarom zijn taken volgens onderstaand model: A Wettelijke GGD-taken Taken van gemeenten die zij wettelijk verplicht laten uitvoeren door de GGD: kerntaken uit de Wet publieke gezondheid (Wpg), het toezicht kinderopvang, taken uit de Wet veiligheidsregio s. B Wettelijke gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten: bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg op basis van de Wpg; kwaliteitstoezicht, toegang beschermd wonen en maatschappelijke zorg op basis van de Wmo 2015; preventieve activiteiten op basis van de Jeugdwet, lijkschouw op basis van de Wet op de lijkbezorging. C Autonome gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten D Externe taken Taken die de GGD uitvoert in opdracht van derden, zoals rijksoverheid, politie en burgers, in aansluiting op de kerntaken van de GGD: arrestantenzorg, reizigersvaccinatie, vergunningen tattooshops, publieke gezondheidszorg asielzoekers Organisatie en bestuur GGD Voor een schematisch overzicht verwijzen wij naar de beide bijgevoegde Organogrammen van GGD Noord- en Oost-Gelderland. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de bijgevoegde documenten: de Gemeenschappelijke regeling GGD NOG 2016 de Organisatieverordening de Financiële verordening en Controleverordening het Normen- en Toetsingskader 2017 Organogram van het bestuur en het Organogram van GGD Noord- en Oost-Gelderland de Programmabegroting, 1 e wijziging en Productenbegroting 2017 het Jaarverslag en Jaarrekening Algemene Inkoopvoorwaarden GGD Noord- en Oost-Gelderland. 2

77 3. Omschrijving van de opdracht De accountantscontrole bestaat uit de volgende onderdelen: a. jaarlijkse interimcontrole tijdens het lopende boekjaar b. de controle van de jaarrekening c. rapportage over de bevindingen interimcontrole aan de Algemeen directeur en de portefeuillehouder financiën. d. rapportage over de jaarrekening aan het Algemeen bestuur: accountantsverslag en (goedkeurende) -verklaring e. adviesfunctie, voortvloeiend uit en verbonden met de controles en de certificerende functie. In overeenstemming met artikel 213 lid 3 van de Gemeentewet geeft de controleverklaring op grond van de uitgevoerde controle aan of: de jaarrekening een getrouw beeld geeft van zowel de baten en lasten als de grootte en samenstelling van het vermogen; de baten en lasten, evenals de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen; de jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels, bedoeld in artikel 186 van de gemeentewet en uitgewerkt in het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV); het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is. Goedkeurings- en rapporteringstolerantie De accountant gebruikt ten behoeve van zijn oordeelsvorming over de jaarrekening de in het Besluit Accountantscontrole decentrale overheden (BADO) opgenomen wettelijke minimumeisen, te weten: Goedkeuringstolerantie goedkeurend met Oordeel afkeurend beperking onthouding Fouten in de jaarrekening (% van lasten) 1% > 1% < 3% - 3% Onzekerheden in de controle (% van lasten) 3% > 3% < 10% 10% - GGD Noord- en Oost-Gelderland behoudt zich het recht voor jaarlijks, voorafgaand aan de accountantscontrole, in overleg met de accountant, afwijkende goedkeurings- en rapporteringstolerantie vast te stellen voor de jaarrekening of delen daarvan. Adviesfunctie De accountant verstrekt (zonder dat er sprake is van een afzonderlijke opdracht) adviezen zowel op verzoek van de GGD als op eigen initiatief. Dit geldt voor alle activiteiten van de GGD organisatie voor zover een relatie aanwezig is met de taakuitoefening van de accountant. Deze functie bevat o.a. adviezen van beperkte omvang op basis van controlebevindingen, uitkomsten van de besprekingen van rapportages, nieuwe ontwikkelingen en risico s. Overleg met het managementteam, directie en controller, Dagelijks bestuur en Algemeen bestuur behoren eveneens tot deze functie. 3

78 4. Geschiktheidseisen aanbieders Aan de hand van een aantal criteria wordt de geschiktheid van het accountantskantoor om de opdracht uit te voeren beoordeeld. De aanbieding dient daartoe, onderbouwd met aantoonbare ervaring bij gemeenten en GGD organisaties, de volgende elementen te bevatten: Vakkundigheid, controleteams en adviesfunctie Algemeen De accountant dient over voldoende kennis en ervaring te beschikken op voor de gemeenschappelijke regelingen geldende wet- en regelgeving. Naast de toepassing van de geldende wet- en regelgeving vervult de accountant een signaalfunctie met betrekking tot risico s en actuele ontwikkelingen. De accountant dient te beschikken over voldoende kennis en ervaring op het terrein van de lagere overheden. De accountant dient in zijn eigen organisatie te kunnen terugvallen op een verscheidenheid aan gekwalificeerde adviesdiensten die van belang kunnen zijn voor GGD Noord- en Oost-Gelderland, zoals op het gebied van belastingrecht, rechtmatigheid, doelmatigheid, administratieve organisatie en interne controle. Er dient voldoende zekerheid te bestaan dat de inschrijver de gemeentelijke en regionale overheid als één van zijn primaire markten beschouwd. Controleteam De controleteams die de controle uitvoeren dienen aantoonbare ervaring te hebben met de controle van gemeenten en/of gemeenschappelijke regelingen. Het controleteam heeft een vast aanspreekpunt voor de GGD. Er wordt uitsluitend gewerkt volgens een van tevoren met de GGD afgesproken planning. Extra of optionele werkzaamheden Voor extra uit te voeren werkzaamheden wordt eerst een schriftelijk prijsvoorstel voorgelegd. Pas na schriftelijke instemming van de GGD kan met de werkzaamheden worden gestart. Controleaanpak Er wordt een beschrijving gegeven van de controleaanpak en de interactie met de GGD. 4

79 5. Procedure Planning Om tijdig met de controlewerkzaamheden 2017 te kunnen starten, verdient het aanbeveling dat uiterlijk in de vergadering van het Algemeen bestuur van 6 juli 2017 een beslissing over de gunning wordt genomen. Uitgaande van de voorgestelde onderhandse aanbesteding, leidt dit tot de volgende planning: 1 Vaststellen programma van eisen AB 16 februari Verzending offerteaanvragen 28 februari Sluitingstijd indienen vragen 15 maart Verzending beantwoording 22 maart Ontvangst offertes Uiterlijk 1 april Toelichting door (twee) gegadigden en beoordeling door selectiecommissie Uiterlijk 27april Opstellen gunningadvies en voorstel Mei Behandeling in het Dagelijks bestuur 8 juni Behandeling in het Algemeen bestuur 06 juli Verzending gunningbrief en afwijzingsbrieven 08 juli Opstellen overeenkomst en afstemming met de GGD Medio augustus Ondertekening overeenkomst Eind augustus 2017 Offerteprocedure Uw offerte dient uiterlijk op 1 april 2017 in ons bezit te zijn. Het correspondentieadres is: GGD Noord- en Oost-Gelderland t.a.v. de heer D.W. ten Brinke, algemeen directeur Postbus AA Zutphen Verdere (adres) gegevens: Bezoekersadres: Rijksstraatweg 65, Warnsveld Algemeen telefoonnummer: ggd@ggdnog.nl De offerte dient rechtsgeldig ondertekend te zijn. Indien een offerte voor de opdrachtgever onvoldoende duidelijk is, kan de GGD aanvullende informatie opvragen bij de aanbieder. De aanvullende informatie dient schriftelijk te worden verstrekt en maakt deel uit van de offerte. Ontvangers van de offerteaanvraag worden tot uiterlijk 15 maart 2017 in de gelegenheid gesteld schriftelijk vragen te stellen over dit programma van eisen bij de heer R Schwebke. Voor vragen over het programma van eisen kunt u contact opnemen met de heer R Schwebke Telefoonnummer voor vragen r.schwebke@ggdnog.nl 5

80 De vragen en de daarop door de GGD gegeven antwoorden worden beschouwd als integraal onderdeel van de offerteaanvraag en verstrekt de GGD aan alle partijen. Verder moeten de aanbieders zich een beeld kunnen vormen van het niveau van administratieve organisatie en interne controle van GGD Noord- en Oost-Gelderland. Op basis daarvan kunnen de aanbieders op verzoek een mondelinge toelichting krijgen op de verstrekte stukken en voor het inzien van gegevens die benodigd zijn voor het opstellen van de offerte. De offerte dient een geldigheidsduur te hebben van minimaal vier maanden, gerekend vanaf de uiterste datum voor het indienen van offertes. Voor het hele takenpakket dient geoffreerd te worden tegen één totaalprijs inclusief btw en bijkomende kosten per jaar, met daarbinnen apart vermelde bedragen voor de verschillende onderdelen. Op de aanbesteding en opdracht zijn uitsluitend de Algemene Inkoopvoorwaarden GGD Noord- en Oost-Gelderland van toepassing. Deze zijn bijgevoegd. Indien een aanbieder op een enkel onderdeel niet (volledig) met deze voorwaarden kan instemmen, wordt dat in de offerte toegelicht. GGD Noord- en Oost-Gelderland bepaalt of hij het mogelijk en verantwoord acht door middel van afwijkende voorwaarden tot een vergelijk te komen. Indien het pakket van werkzaamheden substantiële wijzigingen ondergaat, treden partijen met elkaar in overleg inzake een eventuele bijstelling van de prijs op basis van een open calculatie van meer- en minderwerk. Op basis hiervan stellen partijen in overleg een bijstelling van het geoffreerde of het inmiddels overeengekomen tarief vast. Het gaat hier bijvoorbeeld om wijziging van taken, organisatieverandering, uitbesteden of verzelfstandigen van bedrijfsonderdelen en wijzigingen in controleprocedures. Beoordelingsprocedure De te maken keuze voor een accountant wordt bepaald door geoffreerde prijzen en tarieven en de mate van geschiktheid. Voor dit laatste verwijzen wij naar hetgeen is beschreven onder 4. Geschiktheidseisen aanbieders. Aan de hand van de ingediende offertes en nadere toelichting wordt door ons bepaald of de kwaliteit van de dienstverlening in totaal en op onderdelen voldoende is en de eventueel door de accountant gestelde voorwaarden voor GGD Noord- en Oost-Gelderland aanvaardbaar en inpasbaar zijn. Uitgangspunt hiervoor is in onderlinge vergelijking waarbij voor onderdeel van punt 4 van dit programma van eisen maximaal 63 punten te behalen. Voor elke criteria is maximaal 9 punten te halen. Voor prijs zijn maximaal 37 punten te behalen. De laagste inschrijver krijgt 37 punten. De overige inschrijvers krijgen een puntenaantal naar rato van het verschil met de laagste waarbij de volgende formule wordt gehanteerd; laagsteprijs/prijsconcurrende inschrijver * 37 punten. De twee meest geschikte aanbieders krijgen de gelegenheid om op een nog nader te bepalen tijdstip hun ingediende offerte nader toe te lichten in de selectiecommissie. De selectiecommissie adviseert aan het Algemeen bestuur. Overeenkomst De accountant waaraan de gunning wordt verleend, stelt de (concept-) overeenkomst op, conform het Programma van eisen. Na overeenstemming daarover met GGD Noord- en Oost- Gelderland, wordt de definitieve overeenkomst opgesteld en ondertekend. Namens het Algemeen bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland ondertekent de algemeen directeur / secretaris en de voorzitter de overeenkomst. 6

81 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari 2017 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: A. Kleijer Onderwerp: Governance Veiligheidsregio NOG en functie directeur publieke gezondheid Voorstel: als voorgenomen besluit, in afwachting van definitieve afstemming met het bestuur van de Veiligheidsregio NOG, per 1 februari 2017: 1. de heer D.W. ten Brinke te benoemen in de (eenhoofdige) functie van directeur publieke gezondheid 2. de heer A. Schoenmaker te ontheffen van de taken als directeur publieke gezondheid / directeur GHOR, met dank voor de bewezen diensten. Toelichting: 1 Aanleiding Het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) heeft op 15 december 2016 het voorgenomen besluit genomen om de heer A. Schoenmaker te benoemen in de functie van algemeen directeur / regionaal commandant brandweer. De Ondernemingsraad van de VNOG heeft hierover in januari 2017 een positief advies uitgebracht. Daarna heeft het DB van de VNOG op 19 januari 2017 definitief besloten tot de benoeming per 1 februari De veranderingen bij de Veiligheidsregio vormen een natuurlijk moment om over te gaan naar een eenhoofdige functie directeur publieke gezondheid (DPG). 2 Inhoud voorstel 2.1 Invulling DPG-functie Tot nu toe maakt de heer Schoenmaker als directeur publieke gezondheid / directeur GHOR 1 deel uit van de tweehoofdige directie publieke gezondheid, samen met de heer D.W. ten Brinke als directeur publieke gezondheid / algemeen directeur GGD (besluit AB GGD van 5 juli 2012). Het AB heeft deze benoemingen in 2012 als een tijdelijke situatie bestempeld. De veranderingen in de governance van de Veiligheidsregio en de nieuwe functie voor de heer Schoenmaker vormen een natuurlijk moment om over te gaan naar een eenhoofdige DPG-functie, in te vullen door de heer Ten Brinke. De eenhoofdige functie past binnen de kaders van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de Wet veiligheidsregio s. In deze situatie kan de DPG eigenstandig opkomen voor de belangen van de geneeskundige kolom, die onlosmakelijk is verbonden aan de GGD. Dit is van belang om de witte kolom goed te positioneren, naast de rode kolom (brandweer), blauwe kolom (politie) en oranje kolom (gemeenten). 1 GHOR = geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio 1 65

82 2.2 Wettelijk kader De functie van directeur publieke gezondheid is geïntroduceerd in 2012 en vastgelegd in de Wet publieke gezondheid (Wpg). De DPG is verantwoordelijk voor de GGD en de GHOR. Hij werkt onder het gezag van zowel het bestuur van de GGD als het bestuur van de veiligheidsregio. Die combinatie is vooral van belang voor de afstemming tussen de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises en de hulpverlening van onder andere brandweer, politie en de gemeentelijke bevolkingszorg Benoemingsprocedure De wet bepaalt dat het Algemeen Bestuur van de GGD de DPG benoemt in overeenstemming met het bestuur van de veiligheidsregio (art. 14 Wpg). De DPG geeft namens het bestuur van de veiligheidsregio leiding aan de GHOR en namens het bestuur van de GGD aan de GGD. Dit betreft dus twee taken van de DPG, waarover de DPG aan de betreffende besturen verantwoording aflegt. Het AB VNOG beslist op 30 maart 2017 formeel over instemming met de benoeming van de heer Ten Brinke en de ontheffing van de DPG-werkzaamheden van de heer Schoenmaker. 3 Aandachtspunten de bestuurlijke afstemming tussen VNOG en GGD blijft geborgd door het deelname lidmaatschap van de portefeuillehouder GHOR aan beide DB en. In de nieuwe situatie is de DPG adviseur van beide besturen en is de heer Schoenmaker als directeur VNOG niet (meer) aanwezig bij het GGD-bestuur. Zo nodig kan het te benoemen afdelingshoofd GHOR aanwezig zijn bij het GGD-bestuur. het ministerie van VWS heeft indertijd het tweehoofdige DPG-schap geaccepteerd als een tijdelijke situatie, die moet worden aangepast als de gelegenheid zich voordoet. Na de benoeming is het raadzaam VWS te informeren. VNOG en GGD overleggen op ambtelijk niveau over de uitwerking van de nieuwe situatie (inbedding DPG in VNOG-organisatie, aansturing GHOR-bureau, plaatsvervanging, deelname multidisciplinair afstemmingoverleg met andere kolommen). De hoofdzaken worden vastgelegd in een nieuw convenant tussen de beide DB en. 4 Consequenties invulling DPG-functie conform de wet. 5 Vervolg formele afstemming met VNOG-bestuur en bevestiging in AB GGD 13 april 2017 VWS informeren opstellen nieuw convenant voor samenwerking GHOR-GGD Warnsveld, 16 januari 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlagen: brief VWS 2016 en brief VWS Zie ook bijgevoegde brief VWS aan Tweede Kamer d.d. 29 juni

83 67

84 68

85 > Retouradres Postbus EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein VX Den Haag Kenmerk PG Bijlage(n) - Datum 29 juni 2016 Betreft Toezegging positie directeur publieke gezondheid Geachte voorzitter, Uw brief Correspondentie uitsluitend richten aan het retouradres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief. In het AO Preventie van 31 maart 2016 heb ik toegezegd om u voor de zomer te informeren over mijn afstemming met de minister van Veiligheid en Justitie (VenJ) over de positie van de directeur publieke gezondheid (DPG). Ik heb een overleg laten organiseren over dit onderwerp tussen vertegenwoordigers van VWS, VenJ en GGD GHOR Nederland. De functie van DPG is geïntroduceerd in 2012 met de wijziging van de Wet publieke gezondheid (Wpg). Hij of zij is verantwoordelijk voor de GGD en de GHOR in een van de 25 veiligheidsregio s en werkt onder het gezag van zowel het bestuur van de GGD als het bestuur van de veiligheidsregio. Die combinatie is met name van belang voor de afstemming tussen de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises en de hulpverlening van onder andere brandweer, politie en de gemeentelijke bevolkingszorg. GHOR De GHOR is onderdeel van de veiligheidsregio. Op grond van artikel 10 van de Wet veiligheidsregio s heeft het bestuur van de veiligheidsregio onder andere als taak het instellen en in stand houden van een GHOR. De GHOR is de geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio, belast met de coördinatie, aansturing en regie van de geneeskundige hulpverlening in het kader van de rampenbestrijding en de crisisbeheersing en met de advisering van andere organisaties op dat gebied. Het bestuur van de veiligheidsregio is verlengd lokaal bestuur (een via de Wvr voorgeschreven gemeenschappelijke regeling van de in de veiligheidsregio gelegen gemeenten) en het bestuur wordt gevormd door de burgemeesters van de gemeenten in de regio (art. 9, Wvr). GGD De GGD (ook wel regionale of gemeentelijke gezondheidsdienst) heeft ook de vorm van een gemeenschappelijke regeling en valt onder het bestuur van de GGD, dat bestaat uit de portefeuillehouders zorg van de colleges van burgemeester en wethouders in de regio. Het bestuur van de veiligheidsregio moet met in de regio werkzame instellingen, zorgaanbieders en diensten die een taak hebben bij de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises, schriftelijke afspraken maken Pagina 1 van 2 69

86 over hun inzet bij de uitvoering van hun taak en de voorbereiding daarop (art 33, Wvr). Eén van deze partijen is de GGD, die in het kader van de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises taken kan uitvoeren op het terrein van infectieziektebestrijding, gezondheidskundig advies bij gevaarlijke stoffen, psychosociale hulpverlening en gezondheidsonderzoek na rampen. Het bestuur van de GGD is ervoor verantwoordelijk dat de GGD zijn taken goed aankan, zowel in de voorbereiding op als ten tijde van rampen en crises. Andere belangrijke partijen voor de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises zijn bijvoorbeeld ziekenhuizen, regionale ambulancevoorziening en huisartsen. Kenmerk PG De DPG wordt benoemd door het GGD-bestuur in overeenstemming met het bestuur van de veiligheidsregio (art. 14, Wpg). De DPG geeft namens het bestuur van de veiligheidsregio leiding aan de GHOR en namens het bestuur van de GGD aan de GGD. Dit betreft dus twee taken van de DPG, waarover de DPG aan de betreffende besturen verantwoording aflegt. In de Wvr is verder opgenomen dat de DPG bij een ramp of crisis belast is met de operationele leiding van de geneeskundige hulpverlening (art. 32) en lid is van het gemeentelijk beleidsteam dat de burgemeester adviseert. Op verzoek van de voorzitter van de veiligheidsregio treedt de DPG ook op als adviseur in een regionaal beleidsteam. Stelselverantwoordelijkheid De minister van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor het stelsel van rampen en crisis, waaronder de veiligheidsregio s, inclusief de GHOR. Ik ben verantwoordelijk voor het functioneren van het stelsel van zorg en gezondheid, inclusief de GGD. Er is regelmatig ambtelijk overleg tussen medewerkers van V&J, VWS en GGD GHOR Nederland om te bevorderen dat iedereen goed op zijn taken berekend is. Uit het overleg met VenJ en GGD GHOR Nederland komen geen grote knelpunten naar voren met betrekking tot de inzet van de GGD bij rampen en crises. Ik ben wel in overleg met GGD GHOR Nederland over zorgen die zij geuit hebben over de capaciteit van GGD en voor taken die in de zogenoemde koude fase moeten worden uitgevoerd, bijvoorbeeld pro-actief handelen en onderhoud van netwerken rond infectiepreventie. Ik heb de IGZ gevraagd daar onderzoek naar te doen, zoals toegezegd in het AO Preventie van 31 maart. Ook is in bespreking welke taken GGD en eventueel zouden kunnen vervullen in de bestrijding van antibioticaresistentie. Hoogachtend, namens de minister van Veiligheid en Justitie, de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mw. drs. E.I. Schippers Pagina 2 van 2 70

87 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: Agendapunt: 8 Portefeuillehouder: A Kleijer Onderwerp: Aanbesteding accountscontrole Voorstel: in te stemmen met: 1. aanbesteding van de accountantscontrole voor de periode het programma van eisen en de daarin opgenomen planning 3. de samenstelling van de selectiecommissie en daarvoor twee leden uit uw midden aan te wijzen 4. het uitnodigen van de genoemde vier accountantskantoren tot het indienen van offertes. Toelichting: 1. Aanleiding Op basis van de Controleverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland vindt benoeming van de accountantscontrole plaats voor een bestuurstermijn. De bestaande bestuurstermijn loopt tot Het bestaande contract voor de accountscontrole loopt nog tot en met de controle van de jaarrekening Voor de continuïteit en uit kosten overwegingen willen we de aanbesteding van de accountantscontrole voor een periode van 4 jaar doen 2. Inhoud voorstel De Controleverordening bepaalt dat de accountantscontrole wordt opgedragen aan een door het Algemeen Bestuur te benoemen accountant. Voor de aanbesteding van de accountantscontrole stelt het Algemeen Bestuur het programma van eisen vast. Het Dagelijks Bestuur bereidt in overleg met het Algemeen Bestuur de aanbesteding van de accountant voor. Wij stellen u voor het programma van eisen vast te stellen en de selectiecommissie samen te stellen. Het concept programma van eisen is bij dit voorstel gevoegd. 3. Aandachtspunten Selectiecommissie Voorgesteld wordt de volgende selectiecommissie te vormen: 70-1

88 Algemeen Bestuur: twee uit uw midden aan te wijzen leden Dagelijks Bestuur: de portefeuillehouder Financiën, de heer D van Norel Ambtelijk: de Algemeen directeur en de controllers. U kunt bij de AB-vertegenwoordiging in de selectiecommissie een koppeling maken met de vertegenwoordiging uit uw midden voor de bespreking van het accountantsverslag bij de jaarrekening Uit te nodigen accountants. Op de markt zien we dat de vier grote accountantskantoren zich terug trekken uit de gemeentemarkt. Wij zijn op zoek gegaan naar kleinere kantoren die zich richten op de gemeentemarkt. Daarnaast willen onze huidige accountant uitnodigen. Als vierde nodigen we Deloitte uit. Deloitte is op dit moment de accountant van Het Service Centrum, het samenwerkingsverband voor bedrijfsondersteuning van twee Brabantse GGD en en Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-westnoord. GGD NOG neemt deel aan deze samenwerking voor informatiemanagement en automatisering. Samenvattend stellen wij voor de volgende kan accountskantoren uit te nodigen: Baker Tilly Berk (momenteel accountant Veiligheidsregio NOG) Stolwijk Kelderman Ernst & Young (huidige accountant) Deloitte (momenteel accountant van Het Service Centrum) 4. Consequenties 5. Vervolg Volgens planning benoemt uw bestuur op 6 juli 2017 de accountant. Na de aanbesteding wordt een overeenkomst opgesteld De planning staat in het bijgevoegde programma van eisen. Warnsveld, 3 februari 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur/secretaris A. Kleijer, voorzitter Bijlagen: Programma van eisen

89 Programma van eisen accountantscontrole Inleiding Op grond van artikel 213 lid 2 Gemeentewet wijst het Algemeen bestuur één of meer accountants aan als bedoeld in artikel 393, eerste lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, belast met de controle van de jaarrekening en het daarbij verstrekken van een accountantsverklaring en het uitbrengen van een verslag van bevindingen. Op basis van de Controleverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland vindt benoeming plaats voor een bestuurstermijn. De bestaande bestuurstermijn loopt tot Het bestaande contract voor de accountscontrole loopt nog tot en met de controle van de jaarrekening Voor de continuïteit en uit kosten overwegingen willen we de accountant benoemen voor een periode van 4 jaar. 2. Informatie over de GGD Kerngegevens en andere basisinformatie Aantal deelnemende gemeenten 22 Totaal aantal inwoners deelnemende gemeenten op Geraamde baten ,5 miljoen waarvan bijdragen van gemeenten op basis van het aantal inwoners 10,3 miljoen waarvan geraamde baten plus- en markttaken 7,2 miljoen geraamde aandeel personeelslasten ,7 miljoen geraamde overige lasten ,8 miljoen Aantal FTE per 31 december Aantal medewerkers per 31 december Ontwikkelingen GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD voert taken uit om de gezondheid van de inwoners van de gemeenten te bevorderen, te bewaken en te beschermen. Tot en met 2016 voerde de GGD ook de jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar uit voor 22 gemeenten. Vanaf 2017 neemt de gemeente Apeldoorn de jeugdgezondheidszorg niet meer bij de GGD af. Om de achterblijvende gemeenten niet te confronteren met financiële gevolgen van het onttrekken van de jeugdgezondheidszorg betaalt de gemeente Apeldoorn een frictievergoeding. Als gevolg van het uitnemen van de jeugdgezondheidszorg door Apeldoorn heeft de GGD een bezuinigingstaak voor de periode Uiteraard binnen de context van de overige GGD ontwikkelingen. De organisatie van de GGD is in ontwikkeling. In 2017/2018 ontwikkelen we zelforganiserende teams. De nadere invulling van de taken en bevoegdheden is hierbij een belangrijk aandachtspunt

90 Doelstelling GGD GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. Inwoners, samenwerkingspartners en gemeenten kunnen rekenen op een stabiele GGD met kennis en kunde op het gebied van publieke gezondheid. Belangrijk is ook dat de GGD aansluit op en bijdraagt aan de transities in het sociale domein, vooral jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en passend onder Taken GGD Gemeenten willen weten welke invloed zij hebben op GGD-taken en hoe zij hierop kunnen sturen. GGD NOG onderscheidt daarom zijn taken volgens onderstaand model: A Wettelijke GGD-taken Taken van gemeenten die zij wettelijk verplicht laten uitvoeren door de GGD: kerntaken uit de Wet publieke gezondheid (Wpg), het toezicht kinderopvang, taken uit de Wet veiligheidsregio s. B Wettelijke gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten: bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg op basis van de Wpg; kwaliteitstoezicht, toegang beschermd wonen en maatschappelijke zorg op basis van de Wmo 2015; preventieve activiteiten op basis van de Jeugdwet, lijkschouw op basis van de Wet op de lijkbezorging. C Autonome gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten D Externe taken Taken die de GGD uitvoert in opdracht van derden, zoals rijksoverheid, politie en burgers, in aansluiting op de kerntaken van de GGD: arrestantenzorg, reizigersvaccinatie, vergunningen tattooshops, publieke gezondheidszorg asielzoekers Organisatie en bestuur GGD Voor een schematisch overzicht verwijzen wij naar de beide bijgevoegde Organogrammen van GGD Noord- en Oost-Gelderland. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de bijgevoegde documenten: de Gemeenschappelijke regeling GGD NOG 2016 de Organisatieverordening de Financiële verordening en Controleverordening het Normen- en Toetsingskader 2017 Organogram van het bestuur en het Organogram van GGD Noord- en Oost-Gelderland de Programmabegroting, 1 e wijziging en Productenbegroting 2017 het Jaarverslag en Jaarrekening Algemene Inkoopvoorwaarden GGD Noord- en Oost-Gelderland

91 3. Omschrijving van de opdracht De accountantscontrole bestaat uit de volgende onderdelen: a. jaarlijkse interimcontrole tijdens het lopende boekjaar b. de controle van de jaarrekening c. rapportage over de bevindingen interimcontrole aan de Algemeen directeur en de portefeuillehouder financiën. d. rapportage over de jaarrekening aan het Algemeen bestuur: accountantsverslag en (goedkeurende) -verklaring e. adviesfunctie, voortvloeiend uit en verbonden met de controles en de certificerende functie. In overeenstemming met artikel 213 lid 3 van de Gemeentewet geeft de controleverklaring op grond van de uitgevoerde controle aan of: de jaarrekening een getrouw beeld geeft van zowel de baten en lasten als de grootte en samenstelling van het vermogen; de baten en lasten, evenals de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen; de jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels, bedoeld in artikel 186 van de gemeentewet en uitgewerkt in het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV); het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is. Goedkeurings- en rapporteringstolerantie De accountant gebruikt ten behoeve van zijn oordeelsvorming over de jaarrekening de in het Besluit Accountantscontrole decentrale overheden (BADO) opgenomen wettelijke minimumeisen, te weten: Goedkeuringstolerantie goedkeurend met Oordeel afkeurend beperking onthouding Fouten in de jaarrekening (% van lasten) 1% > 1% < 3% - 3% Onzekerheden in de controle (% van lasten) 3% > 3% < 10% 10% - GGD Noord- en Oost-Gelderland behoudt zich het recht voor jaarlijks, voorafgaand aan de accountantscontrole, in overleg met de accountant, afwijkende goedkeurings- en rapporteringstolerantie vast te stellen voor de jaarrekening of delen daarvan. Adviesfunctie De accountant verstrekt (zonder dat er sprake is van een afzonderlijke opdracht) adviezen zowel op verzoek van de GGD als op eigen initiatief. Dit geldt voor alle activiteiten van de GGD organisatie voor zover een relatie aanwezig is met de taakuitoefening van de accountant. Deze functie bevat o.a. adviezen van beperkte omvang op basis van controlebevindingen, uitkomsten van de besprekingen van rapportages, nieuwe ontwikkelingen en risico s. Overleg met het managementteam, directie en controller, Dagelijks bestuur en Algemeen bestuur behoren eveneens tot deze functie

92 4. Geschiktheidseisen aanbieders Aan de hand van een aantal criteria wordt de geschiktheid van het accountantskantoor om de opdracht uit te voeren beoordeeld. De aanbieding dient daartoe, onderbouwd met aantoonbare ervaring bij gemeenten en GGD organisaties, de volgende elementen te bevatten: Vakkundigheid, controleteams en adviesfunctie Algemeen De accountant dient over voldoende kennis en ervaring te beschikken op voor de gemeenschappelijke regelingen geldende wet- en regelgeving. Naast de toepassing van de geldende wet- en regelgeving vervult de accountant een signaalfunctie met betrekking tot risico s en actuele ontwikkelingen. De accountant dient te beschikken over voldoende kennis en ervaring op het terrein van de lagere overheden. De accountant dient in zijn eigen organisatie te kunnen terugvallen op een verscheidenheid aan gekwalificeerde adviesdiensten die van belang kunnen zijn voor GGD Noord- en Oost-Gelderland, zoals op het gebied van belastingrecht, rechtmatigheid, doelmatigheid, administratieve organisatie en interne controle. Er dient voldoende zekerheid te bestaan dat de inschrijver de gemeentelijke en regionale overheid als één van zijn primaire markten beschouwd. Controleteam De controleteams die de controle uitvoeren dienen aantoonbare ervaring te hebben met de controle van gemeenten en/of gemeenschappelijke regelingen. Het controleteam heeft een vast aanspreekpunt voor de GGD. Er wordt uitsluitend gewerkt volgens een van tevoren met de GGD afgesproken planning. Extra of optionele werkzaamheden Voor extra uit te voeren werkzaamheden wordt eerst een schriftelijk prijsvoorstel voorgelegd. Pas na schriftelijke instemming van de GGD kan met de werkzaamheden worden gestart. Controleaanpak Er wordt een beschrijving gegeven van de controleaanpak en de interactie met de GGD

93 5. Procedure Planning Om tijdig met de controlewerkzaamheden 2017 te kunnen starten, verdient het aanbeveling dat uiterlijk in de vergadering van het Algemeen bestuur van 6 juli 2017 een beslissing over de gunning wordt genomen. Uitgaande van de voorgestelde onderhandse aanbesteding, leidt dit tot de volgende planning: 1 Vaststellen programma van eisen AB 16 februari Verzending offerteaanvragen 28 februari Sluitingstijd indienen vragen 15 maart Verzending beantwoording 22 maart Ontvangst offertes Uiterlijk 1 april Toelichting door (twee) gegadigden en beoordeling door selectiecommissie Uiterlijk 27april Opstellen gunningadvies en voorstel Mei Behandeling in het Dagelijks bestuur 8 juni Behandeling in het Algemeen bestuur 06 juli Verzending gunningbrief en afwijzingsbrieven 08 juli Opstellen overeenkomst en afstemming met de GGD Medio augustus Ondertekening overeenkomst Eind augustus 2017 Offerteprocedure Uw offerte dient uiterlijk op 1 april 2017 in ons bezit te zijn. Het correspondentieadres is: GGD Noord- en Oost-Gelderland t.a.v. de heer D.W. ten Brinke, algemeen directeur Postbus AA Zutphen Verdere (adres) gegevens: Bezoekersadres: Rijksstraatweg 65, Warnsveld Algemeen telefoonnummer: ggd@ggdnog.nl De offerte dient rechtsgeldig ondertekend te zijn. Indien een offerte voor de opdrachtgever onvoldoende duidelijk is, kan de GGD aanvullende informatie opvragen bij de aanbieder. De aanvullende informatie dient schriftelijk te worden verstrekt en maakt deel uit van de offerte. Ontvangers van de offerteaanvraag worden tot uiterlijk 15 maart 2017 in de gelegenheid gesteld schriftelijk vragen te stellen over dit programma van eisen bij de heer R Schwebke. Voor vragen over het programma van eisen kunt u contact opnemen met de heer R Schwebke Telefoonnummer voor vragen r.schwebke@ggdnog.nl

94 De vragen en de daarop door de GGD gegeven antwoorden worden beschouwd als integraal onderdeel van de offerteaanvraag en verstrekt de GGD aan alle partijen. Verder moeten de aanbieders zich een beeld kunnen vormen van het niveau van administratieve organisatie en interne controle van GGD Noord- en Oost-Gelderland. Op basis daarvan kunnen de aanbieders op verzoek een mondelinge toelichting krijgen op de verstrekte stukken en voor het inzien van gegevens die benodigd zijn voor het opstellen van de offerte. De offerte dient een geldigheidsduur te hebben van minimaal vier maanden, gerekend vanaf de uiterste datum voor het indienen van offertes. Voor het hele takenpakket dient geoffreerd te worden tegen één totaalprijs inclusief btw en bijkomende kosten per jaar, met daarbinnen apart vermelde bedragen voor de verschillende onderdelen. Op de aanbesteding en opdracht zijn uitsluitend de Algemene Inkoopvoorwaarden GGD Noord- en Oost-Gelderland van toepassing. Deze zijn bijgevoegd. Indien een aanbieder op een enkel onderdeel niet (volledig) met deze voorwaarden kan instemmen, wordt dat in de offerte toegelicht. GGD Noord- en Oost-Gelderland bepaalt of hij het mogelijk en verantwoord acht door middel van afwijkende voorwaarden tot een vergelijk te komen. Indien het pakket van werkzaamheden substantiële wijzigingen ondergaat, treden partijen met elkaar in overleg inzake een eventuele bijstelling van de prijs op basis van een open calculatie van meer- en minderwerk. Op basis hiervan stellen partijen in overleg een bijstelling van het geoffreerde of het inmiddels overeengekomen tarief vast. Het gaat hier bijvoorbeeld om wijziging van taken, organisatieverandering, uitbesteden of verzelfstandigen van bedrijfsonderdelen en wijzigingen in controleprocedures. Beoordelingsprocedure De te maken keuze voor een accountant wordt bepaald door geoffreerde prijzen en tarieven en de mate van geschiktheid. Voor dit laatste verwijzen wij naar hetgeen is beschreven onder 4. Geschiktheidseisen aanbieders. Aan de hand van de ingediende offertes en nadere toelichting wordt door ons bepaald of de kwaliteit van de dienstverlening in totaal en op onderdelen voldoende is en de eventueel door de accountant gestelde voorwaarden voor GGD Noord- en Oost-Gelderland aanvaardbaar en inpasbaar zijn. Uitgangspunt hiervoor is in onderlinge vergelijking waarbij voor onderdeel van punt 4 van dit programma van eisen maximaal 63 punten te behalen. Voor elke criteria is maximaal 9 punten te halen. Voor prijs zijn maximaal 37 punten te behalen. De laagste inschrijver krijgt 37 punten. De overige inschrijvers krijgen een puntenaantal naar rato van het verschil met de laagste waarbij de volgende formule wordt gehanteerd; laagsteprijs/prijsconcurrende inschrijver * 37 punten. De twee meest geschikte aanbieders krijgen de gelegenheid om op een nog nader te bepalen tijdstip hun ingediende offerte nader toe te lichten in de selectiecommissie. De selectiecommissie adviseert aan het Algemeen bestuur. Overeenkomst De accountant waaraan de gunning wordt verleend, stelt de (concept-) overeenkomst op, conform het Programma van eisen. Na overeenstemming daarover met GGD Noord- en Oost- Gelderland, wordt de definitieve overeenkomst opgesteld en ondertekend. Namens het Algemeen bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland ondertekent de algemeen directeur / secretaris en de voorzitter de overeenkomst

95 Vergadering: Algemeen Bestuur Datum: 16 februari Agendapunt: 8 Onderwerp: Ingekomen stukken en mededelingen a. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft onderzoeken uitgevoerd naar de GGD'en. Het gaat om onderzoeken Governance, Infectieziektebestrijding en Jeugdgezondheidszorg In de Kamerbrief van 3 november 2016 informeren de bewindslieden van VWS de Tweede Kamer over de resultaten (bijgevoegd, zie de website van de Rijksoverheid voor meer informatie). De toon van de rapportages is overwegend positief. De uitvoering is overal op orde, al zijn er aandachtspunten. GGD NOG scoort op alle onderdelen voldoende. De IGZ stelt vast dat er grote verschillen zijn tussen GGD en (zie ook website IGZ). Deze zijn terug te voeren op de diverse gemeenschappelijke regelingen. De IGZ constateert dat deze verscheidenheid niet leidt tot kwaliteitsproblemen. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. b. In het verlengde van het vorige punt: bijgevoegd is het verslag van het governancegesprek met GGD NOG van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. c. Brief van Gedeputeerde Staten van Gelderland (15 december 2016, bijgevoegd) aan het Algemeen Bestuur over toezicht GGD NOG valt voor 2017 onder repressief toezicht (minst belastende vorm). Ook vermelden GS een aantal aandachtspunten voor de begroting 2018, meerjarenraming en jaarrekening Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. d. Jaarlijks is er in mei een gesprek tussen een AB-vertegenwoordiging en de accountant over de bevindingen van de accountant bij de jaarrekening. Het is wenselijk hiervoor tijdig afspraken te maken. De heren Vrijhoef (Voorst) en Peppelman (Bronckhorst) zijn vorig jaar als reserve aangewezen voor het gesprek. Beiden zijn bereid om, naast de DB-portefeuillehouder financiën, de heer Van Norel (Epe), het gesprek namens het AB over het accountantsverslag 2016 te voeren. Voorstel: 71

96 1. de heren Vrijhoef (Voorst) en Peppelman (Bronckhorst), naast de DBportefeuillehouder financiën, de heer Van Norel (Epe), aan te wijzen als vertegenwoordigers voor de bespreking van het accountantsverslag twee plaatsvervangers aan te wijzen. e. Het ministerie van VWS wil een subsidieregeling invoeren voor een vergoeding aan zorgaanbieders die medisch noodzakelijke zorg geven aan een onverzekerde, de Subsidieregeling Medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden. De regeling is vooral bedoeld voor zorg aan daklozen en mensen met verward gedrag. Voor asielzoekers is er al een regeling. Het gaat om zorg door de eerste en tweede lijn. De GGD en GGD GHOR Nederland hebben in de uitvoering van de regeling een administratieve rol. Het idee is dat de gemeente na signalering via de GGD regelt dat de onverzekerde zich alsnog verzekert. Het is de vraag hoe omvangrijk de doelgroep is. De GGD bereidt zich voor. Als er meer duidelijkheid is over de uitwerking gaat de GGD in overleg met de gemeenten. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. Bijlagen: kamerbrief VWS verslag governancegesprek GGD NOG brief GS Gelderland 72

97 > Retouradres Postbus EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein VX Den Haag Kenmerk PG Bijlage(n) 3 Uw brief Datum 3 november 2016 Betreft Kamerbrief resultaten IGZ onderzoeken GGD'en Geachte voorzitter, Correspondentie uitsluitend richten aan het retouradres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief. De Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) heeft onderzoek gedaan naar de uitvoering van de taken van de GGD binnen de vier pijlers 1 (zoals benoemd in het stimuleringsprogramma publieke gezondheid) en de jeugdgezondheidszorg (JGZ). De vraag om deze onderzoeken ontstond na signalen dat GGD en in bepaalde taakvelden kwetsbaar zouden zijn, zoals onder meer blijkt uit een conclusie van het GGD GHOR Nederland rapport Publieke Gezondheid Borgen 2. Naar aanleiding van zulke signalen is in 2014 ook het Stimuleringsprogramma Betrouwbare Publieke Gezondheid gestart. Het Stimuleringsprogramma loopt tot eind 2017, en is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het Ministerie van VWS en de VNG. De VNG is betrokken omdat gemeenten eigenaar zijn van GGD en en daarmee verantwoordelijk voor het functioneren van individuele GGD en. Controle vindt plaats door de gemeenteraden van de aangesloten gemeenten. VWS is medeverantwoordelijk vanwege de systeemverantwoordelijkheid voor het stelsel publieke gezondheid. In de laatste voortgangsbrief over het stimuleringsprogramma (Kamerstuk , nr. 231) hebben wij toegezegd om uw Kamer voor de begrotingsbehandeling te informeren over de resultaten van de door de IGZ uitgevoerde onderzoeken. Met deze brief geven wij uitvoering aan deze toezegging. De IGZ rapporteert over drie onderzoeken, te weten: 1. een verkennend kwalitatief onderzoek onder alle Directeuren Publieke Gezondheidszorg (DPG) om zicht te krijgen op de wijze waarop zij hun organisatie aansluiten op de vier pijlers; 2. de follow-up van het onderzoek naar infectieziektebestrijding uit 2015; 3. de tussenrapportage van het onderzoek naar de jeugdgezondheidszorg. 1 De vier pijlers van de GGD zijn: monitoren, signaleren en adviseren; gezondheidsbescherming waaronder infectieziektebestrijding, medische milieukunde, en technische hygiënezorg vallen; optreden bij crises; en toezicht. 2 Zie: Pagina 1 van 7 73

98 Naast deze IGZ-onderzoeken zijn nog enkele verdiepende onderzoeken in uitvoering die in combinatie met de IGZ-onderzoeken het beeld compleet moeten maken. Zoals in de voortgangsbrief (Kamerstuk , nr. 231) reeds is aangekondigd, is aanvullend onderzoek gestart om de complete takenpakketten en capaciteit van GGD en in kaart te brengen. Rapportage vindt plaats op individueel GGDniveau. Daarnaast vindt een onderzoek plaats waarin de hoofdstromen van gemeentelijke beleidsinzet in kaart worden gebracht op het gebied van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, gezondheidsbevordering en preventieve ouderengezondheidszorg. Dit onderzoek zal ook in kaart brengen welke organisaties deze voor gemeenten verplichte taken uitvoeren. Kenmerk PG De resultaten van beide onderzoeken zullen voor de zomer van 2017 met uw Kamer worden gedeeld. Het totaal van alle onderzoeken geeft extra inzicht in het functioneren van GGD en, ook waar het gaat om voor hen facultatieve, maar voor gemeenten verplichte taken. Conclusie IGZ onderzoeken De algemene conclusie uit de IGZ onderzoeken, die zijn meegestuurd bij deze brief, is dat er veel diversiteit in taken en structuur bestaat tussen GGD en en de gemeenschappelijke regelingen waaronder zij functioneren. Tegelijkertijd wordt geconstateerd dat alle GGD en de taken uit de wet publieke gezondheid (in het vervolg Wpg-taken genoemd) en taken die onder de vier pijlers vallen kunnen uitvoeren. De GGD en hebben goed geanticipeerd op vernieuwingen bij gemeenten en werken waar nodig samen. De governancestructuur van GGD en is veel meer dan voorheen gericht op innovatie en toegevoegde waarde voor de klant (burger, gemeente, zorgaanbieder en rijk). Dit wordt mede door veranderende omstandigheden ingegeven. De resultaten van de IGZ-onderzoeken geven geen aanleiding voor extra activiteiten naast de lopende trajecten zoals beschreven in de laatste voortgangsbrief over het stimuleringsprogramma (Kamerstuk , nr. 231) en de in voorgaande genoemde onderzoeken Hieronder staan de resultaten en beleidsimplicaties van de IGZ onderzoeken, en de voortgang rond toezicht. Onderzoek aansturing DPG en Werkwijze De IGZ toetst aan de hand van (veld)normen. Er zijn echter nog geen veldnormen voor het gehele takenpakket van de GGD en beschikbaar. De IGZ heeft daarom een verkennend onderzoek naar de taken van de GGD en uitgevoerd met behulp van individuele gesprekken met alle directeuren Publieke Gezondheid (DPG). Het doel van deze gesprekken was om zicht te krijgen op de wijze waarop de DPG op de vier pijlers de eigen organisatie aanstuurt en de kwaliteit van de uitvoering borgt. Grote diversiteit tussen GGD en en gemeenschappelijke regelingen De IGZ concludeert dat elke GGD anders is. De takenpakketten, formaties, structuur en manier van leidinggeven zijn van GGD tot GGD sterk verschillend, net als kenmerken van de demografie/geografie van de GGD-regio s. Een even divers beeld komt naar voren bij de gemeenschappelijke regelingen waarmee gemeenten hun GGD en aansturen. Pagina 2 van 7 74

99 Van intern gericht naar omgevingsbewust handelen Een belangrijke conclusie van de IGZ is dat de cultuur en het handelen van GGD en van intern gericht naar omgevingsbewust is toegegroeid. Deze meer maatschappelijke oriëntatie en blik naar buiten lijkt het gevolg te zijn van de recente decentralisaties. GGD en hebben geanticipeerd op het veranderde speelveld en ontwikkelen zich naar een moderne bedrijfsvoering, modern werkgeverschap en naar een hedendaagse organisatie Kenmerk PG Ketenpartners van belang voor de GGD Samenwerking met is noodzakelijk om zorgverlening en advisering goed op de behoeften van burgers af te stemmen. GGD en zoeken daarom actief contact met relevante partijen binnen de regio om de diverse taken succesvol uit te kunnen voeren. Deze samenwerking is een belangrijke informatiebron voor een GGD. Daarnaast bestaat er ook intensief bovenregionaal contact tussen GGD en onderling, ad hoc of in meer officiële samenwerkingsverbanden. GGD en ondersteunen elkaar ook bij problemen van een individuele GGD. Kritische massa noodzakelijk voor een robuuste GGD De IGZ ziet dat GGD en voldoende omvang nodig hebben om slagvaardig te kunnen zijn en taken efficiënt te kunnen uitvoeren. Door een brede inzet op een veelheid van taken ontstaat flexibiliteit, en krijgt de GGD bovendien de relevante informatie voor hun taakuitvoering. Dit impliceert dat GGD en in de basis robuust zijn, maar dat die robuustheid toeneemt als gemeenten meer taken bij GGD en beleggen. De rol van de Directeur Publieke Gezondheid (DPG) De ontwikkeling naar een omgevingsbewuste GGD heeft intern de nodige verandering gevergd. Zeker waar het gaat om de rol van de DPG. De IGZ merkt op dat deze nog maar kort bestaande functie sterk in ontwikkeling is en dat de netwerkrol van de DPG belangrijker is geworden om een sterke positie te verwerven binnen de regionale zorgsector, het gemeentelijk domein, en het veiligheidsdomein. Dit vraagt andere competenties van de DPG en, zoals politiek bestuurlijke sensitiviteit. Oren, ogen en adviseur Op basis van de wet Publieke Gezondheid (Wpg) is iedere gemeente verplicht om een nota lokaal gezondheidsbeleid op te stellen. In deze nota dienen aspecten als ambities, keuzes en prioriteiten op het gebied van volksgezondheid en collectieve preventie te zijn opgenomen. De landelijke nota gezondheidsbeleid door VWS uitgebracht biedt aan gemeenten een kader voor hun lokale gezondheidsbeleid. De GGD beschikt over informatie rondom de gezondheidsituatie van inwoners en heeft een adviesfunctie richting gemeenten daar waar het het lokale gezondheidsbeleid betreft. De IGZ merkt op dat vanwege de recente decentralisaties de tendens is om meer en meer tot integraal beleid te komen. Er wordt meer dan voorheen een beroep gedaan op de adviesfunctie van GGD en. Om deze adviesfunctie nu en in de toekomst goed te kunnen blijven vervullen, is het van belang om de veranderingen in gezondheidsproblemen voortdurend te monitoren, en dient relevante kennis en informatie op basis van wetenschappelijk onderzoek - voorhanden te zijn. Tevens is het van belang om toegang te houden tot informatie die uit de haarvaten van de samenleving komt. Pagina 3 van 7 75

100 Onderzoek Infectieziektebestrijding geen kwetsbaarheden De IGZ heeft een follow-up onderzoek uitgevoerd voor infectieziektebestrijding, na het onderzoek uit 2015 (het rapport Infectieziekte- en tuberculosebestrijding bij GGD-en op orde, maar kwetsbaar van 6 mei 2015). Bij alle 25 GGD en zijn de kwaliteitsnormen getoetst waar het gaat om infectieziektebestrijding. Het oordeel is dat de kwaliteit van infectieziektebestrijding inclusief de technische hygiënezorg goed is. Alle getoetste onderdelen voldoen aan de geldende wet- en regelgeving en aan de richtlijnen. Bovendien zijn de scores van 2016 aanzienlijk beter dan in GGD en treden meer naar buiten, zijn daarbij pro-actiever en bij alle GGD en is er een goede koppeling tussen infectieziektebestrijding en technische hygiënezorg. Uit de rapportage van de IGZ blijkt dat één GGD achter loopt in vergelijking met de rest. Bij deze GGD heeft de IGZ handhaving ingezet. Kenmerk PG De IGZ constateert dat de GGD en de kwetsbaarheid, waarover het rapport in 2015 sprak, goed hebben opgepakt. Door de ontwikkeling van interne en externe samenwerking wordt de gesignaleerde kwetsbaarheid ondervangen. Op basis hiervan concludeert de IGZ dat de GGD en de wettelijke taken voor infectieziektebestrijding goed uit kunnen voeren en ook extra activiteiten ontplooien. Wij hebben de IGZ ook gevraagd om haar bevindingen te spiegelen aan de uitkomsten van het GGD GHOR rapport Naar een toekomstbestendige en proactieve infectieziektebestrijding 3. De IGZ concludeert dat GGD en feitelijk al aan alle aanbevelingen voldoen of al acties ondernemen voor verdere versterking, met uitzondering van de laatste aanbeveling (er dient ruimte te worden gemaakt voor wetenschappelijk onderzoek en innovatie, veelal zijn daar multidisciplinaire teams voor nodig). De IGZ concludeert dat wetenschappelijk onderzoek en innovatie vaak als eerste wegvallen bij toenemende druk van buitenaf, zoals uitbraken of dreiging van grootschalige infectieziekten. Dit kan langdurige inzet van personeel vergen. Binnen het Stimuleringsprogramma is specifiek aandacht voor het borgen van wetenschappelijk onderzoek en innovatie in de vier pijlers, waaronder infectieziektebestrijding: er wordt een consortium van Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid opgericht onder leiding van het RIVM om de onderlinge uitwisseling te bevorderen. Op basis van de algemene bevindingen concluderen wij dat gezondheidsbescherming op het gebied van infectieziektebestrijding goed geborgd is. Onderzoek Jeugdgezondheidszorg tussentijdse bevindingen De JGZ, gedeeltelijk ondergebracht bij GGD en, gedeeltelijk bij thuiszorginstellingen, gedeeltelijk bij aparte stichtingen en gedeeltelijk bij gemeenten zelf, valt onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. In de periode voert de IGZ een nieuwe toezichtronde bij de JGZ uit. Tot nu toe heeft de IGZ tien JGZ-organisaties bezocht, waarvan negen ondergebracht bij GGD en. Daarmee verkreeg de IGZ inzicht in de preventieve zorg voor kinderen van 139 gemeenten. In de bijgaande factsheet treft u een tussentijds beeld aan. De geaggregeerde resultaten komen in het derde kwartaal van 2017 beschikbaar. 3 Zie: Pagina 4 van 7 76

101 De IGZ constateert dat de bezochte JGZ-organisaties de afgelopen jaren druk bezig zijn geweest met het oppakken, uitwerken en verder implementeren van de verbeterpunten na het vorige toezichtonderzoek in De algemene indruk van de IGZ is dat de JGZ de kwaliteit van het inhoudelijke JGZ werk gemiddeld goed op peil heeft gehouden. De IGZ noemt dit een prestatie in een periode van transitie van de jeugdhulp naar het gemeentelijk domein. Ook zag de IGZ dat de JGZ alle zeilen moest bijzetten om de vergrote instroom van kinderen van asielzoekers een volledig en tijdig aanbod van JGZ te geven. De samenwerking na de transitie in het volop veranderende sociaal domein met sociale-, wijk-, jeugd-, en gebiedsteams is divers en nog volop in ontwikkeling. De IGZ acht een betere aansluiting van de JGZ met het sociale domein noodzakelijk. De IGZ roept gmeenten en JGZ-organisaties dan ook op om met spoed met elkaar in gesprek te gaan. Naast de algemeen positieve indruk van de IGZ, zijn er volgens de IGZ in de eerste periode van dit onderzoek een aantal bevindingen waar de JGZ een verbeterslag kan en moet maken: - De contactmomenten in het Landelijk Professioneel Kader (LPK) worden niet overal gevolgd. Het LPK is echter leidend en vooralsnog hoorde de IGZ geen argumenten die afwijking van het LPK rechtvaardigen. - Nog steeds bestaat er handelingsverlegenheid en slechte registratie bij vermoedens van kindermishandeling. - De bloeddruk bij kinderen met overgewicht wordt niet overal gemeten. - De groeicurve wordt soms niet beoordeeld door jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. - De registratie van (bijna) incidenten en klachten van medewerkers staat nog in de kinderschoenen. - De zorgoverdracht bij de groep jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 18- naar 18+ krijgt onvoldoende aandacht. De IGZ koppelt genoemde bevindingen terug aan de JGZ-organisaties en verwacht op bijna alle onderdelen dat zij binnen drie maanden de tekortkomingen hebben opgelost. Kenmerk PG Voortgang toezichtfunctie van GGD en Er zijn drie thema s waarop GGD en toezicht uitvoeren, te weten technische hygiënezorg, kinderopvang en de Wmo. Aan de DPG en is gevraagd of gemeenten de toezichthoudende taak op de Wmo aan de GGD hebben gegeven. Dit werd door veel DPG en bevestigd, maar wel met de vermelding dat dit niet altijd voor alle gemeenten in hun regio zo is. Daarnaast zag de IGZ tevens dat GGD en alert zijn op de verhouding tussen hun toezicht- en adviesrollen. Dit is niet alleen het geval bij infectieziektebestrijding / technische hygiënezorg, maar ook bij nieuwe taken die verplicht zijn voor gemeenten, maar facultatief voor GGD en, zoals toezicht in het kader van de Wmo. Wij herkennen deze signalen. In het kader van het stimuleringsprogramma wordt dit verder uitgewerkt. Tijdens een volgende voortgangsrapportage zult u geïnformeerd worden over de resultaten van deze verkenning en eventuele nieuw in te zetten trajecten. Pagina 5 van 7 77

102 Overige signalen De IGZ heeft in haar onderzoek ook een aantal risico s benoemd: - De gemiddelde leeftijd van een GGD medewerker is jaar. Daarbij heeft men een lang dienstverband. Omdat ook de instroom van artsen Maatschappij en Gezondheid gering is, bestaat een risico op een tekort aan gekwalificeerd personeel in de toekomst. Uit de gesprekken kwam ook naar voren dat de opleidingen niet meer toegesneden zijn op de huidige werkzaamheden van de GGD. Daarnaast merkt de IGZ op dat dit probleem ook speelt bij andere artsen in het publieke domein (medisch milieukundigen, tuberculoseartsen en forensisch geneeskundigen). Wij herkennen deze signalen, en verwijzen u naar de Kamerbrief Opleidingen Publieke Gezondheidszorg (Kamerstuk , nr. 255). In deze brief is de brede aanpak geschetst om met de diverse betrokkenen in de sector een breed traject te starten ter bevordering van de instroom in opleidingen. De inzet is daarbij de instroom en de kwaliteit van het opleiden te verhogen, door het wegnemen van organisatorische en financiële belemmeringen, het terugdringen van administratieve lasten voor opleidende zorginstellingen en voor thuiszorginstellingen en het opheffen van marktverstoring als gevolg van opleiden Kenmerk PG - Er is behoefte aan meer uitwisseling tussen de Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid. Ook dit signaal is bekend. Daarom wordt een consortium Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid opgericht onder leiding van het RIVM (Kamerstuk Kamerstuk , nr. 231). - De samenwerking tussen zorgverzekeraars en lokale partijen kan beter als het gaat om preventieactiviteiten bij risicogroepen (selectieve preventie). Dit thema staat op de agenda; zie Kamerbrief Preventie in het Zorgstelsel (Kamerstuk , nr. 213). De kern van deze brief is dat gemeenten en zorgverzekeraars samen verantwoordelijk zijn voor selectieve preventie en dat samenwerking een voorwaarde is om hier stappen voorwaarts te zetten. Het tot stand komen van deze samenwerking is niet eenvoudig, daarom doet VWS de komende jaren het volgende: stimulering van de landelijke partijen in bestuurlijke overleggen, organiseren van eerste hulp bij preventie voor risicogroepen via een digitaal loket en een preventieteam en het voor 1/3 deel bijdragen aan coördinatiekosten die gemeenten en zorgverzekeraars moeten maken om gezamenlijke preventieprojecten voor risicogroepen op te zetten en uit te voeren. Conclusies en beleidsimplicaties Wij zijn tevreden over de resultaten van de IGZ onderzoeken. GGD en treden meer naar buiten, werken intern en onderling beter samen en zijn zich proactiever gaan opstellen. In de context van de decentralisaties is dat een positieve ontwikkeling. Het acteren binnen een gemeenschappelijke regeling lijkt GGD en in de praktijk dus niet kwetsbaar te maken, en ook GGD en met een beperkt facultatief takenpakket kunnen door samenwerking hun Wpg taken goed uit te voeren. Het feit dat de bestuurlijke aansturing van GGD en zeer divers is, is daarmee allerminst een negatieve bevinding, diversiteit werkt.. Het onderhavige IGZ onderzoek is kwalitatief van aard en doet daarmee geen uitspraken over de wettelijk conforme uitvoering van de Wpg. Het Rijk verwacht dat gemeenten binnen de wettelijke kaders blijven en toetst daar ook op. Pagina 6 van 7 78

103 Tot slot Nogmaals, het onderzoek dat door de IGZ is uitgevoerd naar de vier pijlers van de publieke gezondheid is verkennend van karakter geweest. Deze bevindingen dienen in het geheel van de (lopende) onderzoeken naar de taken van GGD en te worden geplaatst. Tevens is het onderzoek naar de jeugdgezondheidszorg een tussenrapportage van nog lopend IGZ-onderzoek. Wij informeren uw Kamer in de zomer van 2017 over vervolgbevindingen. Kenmerk PG Hoogachtend, de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de staatssecretaris van Volksgezondheid Welzijn en Sport, mw. drs. E.I. Schippers drs. M.J. van Rijn Pagina 7 van 7 79

104 80

105 Inspectie voor de Gezondheidszorg Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport > Retouradres Postbus DA Heerlen GGD Noord- en Oost Gelderland T.a.v. de heer D. ten Brinke Stacisplateau 1 Directeur Publieke Gezondheid 3521 AZ Utrecht Postbus 2518 Postbus DA Heerlen 7200 AA ZUTPHEN T F Inlichtingen bij Mevr. M. Abel-van N ieuwa merongen T Datum 3 november 2016 Ons kenmerk Onderwerp Vastgesteld verslag van het governance gesprek met DPG V /WPM GGD Noord- en Oost Gelderland /MA/ho Bijlage Datum Geachte heer Ten Brinke, 3 november 2016 Op 23 augustus 2016 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna te noemen: de inspectie), een governance gesprek met de Directeur Publieke Gezondheid van GGD Noord- en Oost Gelderland gevoerd. Overige aanwezige vanuit GGD Noord- en Oost Gelderland waren mevrouw 1. Slager; senior beleidsadviseur en projectmanager en de heer T. Nijland; directiesecretaris, Vanuit de inspectie waren aanwezig mevrouw A. Jansen; medewerkster advisering en ondergetekende. Naar aanleiding van dit gesprek heeft de inspectie u op 3 oktober 2016, met kenmerk een conceptverslag toegestuurd. De inspectie heeft u hierbij verzocht vc5ér 24 oktober 2016 te reageren, indien u feitelijke onjuistheden in het conceptverslag heeft aangetroffen. Uw reactie op het conceptverslag heeft de inspectie op 5 oktober in goede orde per mail ontvangen, waarin u aangeeft dat u zich in de tekst van het verslag kunt vinden. Hiermee heeft de inspectie het gespreksverslag vastgesteld en een exemplaar van dit verslag treft u hierbij aan. De inspectie dankt u voor het gesprek, de ontvangst en de verkregen informatie. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Hoogachtend, Mevr. M. Abel-van Nieuwamerongen Coördinerend specialistisch inspecteur Publieke Gezondheidszorg Pagina 1 van 1 81

106 Inspectie voor de Gezondheidszorg Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport terug naar agenda Stadspiateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F verslag Inlichtingen bij M. Abel-van Nieuwamerongen Datum Omschrijving Verslag Governance gesprek IGZ met GGD Noord-Oost 3 november 2016 Gelderland VGR V Datum 23 augustus :00-16:30 uur Vergaderplaats GGD Kantoor te Warnsveld Aanwezig De heer D. ten Brinke; DPG Mevrouw T. Slagter; senior beleidsadviseur en projectmanager De heer T. Nijland; directiesecretaris Vanuit de Inspectie voor de Gezondheidszorg: Mevr. M. Abel-van Nieuwamerongen; coördinerend specialistisch inspecteur Mevr. A. Jansen; medewerker advisering (verslaglegging) Inleiding Dit verslag is geen transcriptie van het gesprek, maar een samenvatting van de besproken onderwerpen. De inspectie geeft een korte introductie over het doel van het gesprek. Het doel van de gesprekken met de DPG-en is om zicht te krijgen op de wijze waarop de DPG zijn organisatie, gericht op de vier pijlers, aanstuurt. De DPG geeft toestemming om het gesprek op te nemen. De inspectie licht de procedure toe. De gesprekken met de GGD-en vinden plaats tot medio september. Daarna wordt er een geaggregeerd rapport opgesteld. Het gespreksverslag wordt niet openbaar gemaakt; het geaggregeerd rapport wel. Dit onderzoek vindt plaats naast het IGZ-onderzoek naar IZB en JGZ. De IGZ bezoekt in dit kader alle 25 GGD-en. Missie, visie, kernwaarden en meerjarenbeleidpian Missie en visie De GGD heeft de keuze gemaakt de plek van de gemeenten in de visie te benoemen om het eigenaarschap van de GGD te benadrukken. De visie is als volgt geformuleerd: De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. Een gezond houvast moet symboliseren dat het altijd in gezamenlijkheid gaat. Daarbij horen de kernwaarden: vooruitgang, levenskwaliteit empathie en gids. De GGD heeft deze waarden uitwerkt in een placemat. In taal wordt hiermee een weergave gegeven van een gemeenschappelijk identiteit. De GGD zoekt daarin een constante stabiele koers. Pagina 1 van 8 82

107 De kernwaarden zijn uitgewerkt voor de houding en het gedrag dat van medewerkers wordt verwacht, zodat medewerkers dezelfde attitude hebben zowel intern als naar buiten toe. Een identiteit die ook wordt begrepen door de buitenwereld. De GGD gaat daarbij uit van de definitie van positieve gezondheid van Machteld Huber. Zij was ook aanwezig op een dag voor de medewerkers. Kenmerken van de regio De GGD is een gemeenschappelijk regeling van 22 gemeenten in drie van elkaar verschillende regio s. De regio beslaat in oppervlak een groot gebied. Voor de GGD is het de uitdaging om 22 wethouders op een lijn te krijgen met als resultaat dat zij zich gezamenlijk eigenaar voelen van de GGD. Daarnaast moet er voldoende ruimte zijn voor lokaal maatwerk. Zeker nu gemeenten hun toegenomen verantwoordelijkheid op het gebied van zorg en het sociaal domein met verve oppakken. De cultuurverschillen in de regio zijn groot. De Achterhoek en de Veluwe verschillen zeer van elkaar. Toch pleit de DPG niet voor een herindeling. Zeker niet voor een schaalvergroting omdat de afstand tot de gemeenten dan nog groter wordt. Eerder is de gemeente Deventer overgegaan naar GGD I]sselland om congruent te zijn aan de Veiligheidsregio. Nu is Apeldoorn nog de enige grote stad. Apeldoorn heeft recent besloten de JGZ weg te halen bij de GGD en in eigen beheer te gaan vormgeven. Hieraan voorafgaand hebben jarenlange gesprekken plaatsgevonden. Voor de GGD is het een zorgpunt dat hiermee het break-evenpoint dichterbij komt. Een verder pakket aan bezuinigingen zal tot verschaling van het takenpakket leiden. De DPG zou in dit kader willen pleiten voor een extra vijfde pijler;de JGZ. De invulling van de JGZ is volledig vrijgelaten. In de regio s zijn straks vijf organisaties die jeugdgezondheidszorg bieden. De DPG betreurt deze ontwikkeling omdat het leidt tot een lappendeken aan verschillende regelingen. De 22 gemeenten hebben afgelopen voorjaar een Dialoog jeugdgezondheidszorg afgesloten. Bij 21 gemeenten blijft de huidige uitvoering van JGZ door thuiszorg (0-4 jarigen ) en GGD (4-18 jarigen) bestaan. Apeldoorn brengt de JGZ 0-18 jarigen onder in de gemeentelijke stichting voor het CJG. De GGD Organisatie De GGD heeft circa 190 fte en 280 medewerkers. De situatie rondom de JGZ in Apeldoorn toont aan dat een wethouder soms in een complex proces zit. Het zijn van wethouder van een gemeente vraagt om een andere belangenafweging dan het zijn van bestuurslid van een gemeenschappelijke regeling. De vraag is hoe die belangen uit elkaar worden gehouden. De gemeente Apeldoorn heeft binnen de regio NOG geen centrumfunctie zoals sommige grote steden binnen andere regio s wel hebben en daarmee het voortouw nemen. De GGD is te omschrijven als een plattelands GGD. Kenmerkend is verder dat er binnen de regio nog nooit een door het Rijk aangewezen achterstandswijk is geweest. In verhouding zijn er redelijk veel laagopgeleiden, maar die bevinden zich niet sterk geconcentreerd in wijken en zijn daarmee moeilijk te benaderen op wijkniveau. Dit vraagt om gemeentelijke samenwerking naast gemeente specifiek beleid. Het animo daarvoor is echter beperkt. De GGD heeft een gezonde financiële bedrijfsvoering met een begroting van 17 miljoen, maar het is wel kwetsbaar. De GGD voert de wettelijk verplichte taken uit en in beperkte mate extra taken. Dit is een risicofactor. De GGD moet met deze omvang wel 22 gemeenten bedienen. De GGD toont vervolgens een filmpje de GGD in 1 minuut. Ook heeft er een artikel in de Groene Amsterdammer gestaan dat een goed beeld geeft van de organisatie. Pagina 2 van 8 83

108 Meerjarenbeleidpian De Bestuursagenda is tot stand gekomen in sessies met het DB en ambtenaren. De GGD zoekt steeds naar het eigenaarschap van de GGD bij de gemeenten. Het doel was om te komen tot kernbegrippen die voor gemeenten van belang zijn en dat is goed gelukt. Een van de ambities is om een stabiel ankerpunt te zijn en blijven. Dit was een uitdrukkelijke wens van de bestuurders. De GGD moet er zijn als je hem nodig hebt bijvoorbeeld als het gaat om de IZB. Daarnaast is een van de ambities flexibel zijn en steeds de samenwerking zoeken. Met daarnaast ook aandacht voor preventie, bijvoorbeeld alcoholgebruik en jongeren op gezond gewicht. Hierin is veel lokale sturing, maar meer gezamenlijkheid zou daarbij efficiencyvoordelen kunnen opleveren. De GGD heeft hiermee zijn eigen profiel verder vormgegeven. De GGD vond de vraag van de IGZ waar de GGD over vijf jaar staat interessant. De DPG geeft een uitleg over drie mogelijke scenario s. De eerste is omschreven als Stabiel in het midden. Het takenpakket blijft zoals het is. Het tweede scenario is Afgebouwd naar minimum variant. Deze gaat uit van de situatie dat de gemeenten steeds minder taken bij de GGD neerleggen en deze daarmee alleen de basistaken van de vier pijlers nog uitvoert. Dit zou een sterke verschaling betekenen, die zelfs de vraag oproept of je daarmee nog aan de HKZ voldoet. Dit terwijl bijvoorbeeld de JGZ juist de mogelijkheid biedt om tot de haarvaten van de maatschappij door te dringen. En je ook als het gaat om preventie veel kunt doen bijvoorbeeld als het gaat om het project Gezonde School. Het laatste scenario is Volledig in kracht gebracht?. Het vertrouwen in de GGD neemt toe nadat voorheen de gemeenschappelijke regeling nogal eens als minder positief werd beoordeeld. Er komt meer verbindend vermogen in het bestuur. De DPG geeft aan dat de kwetsbaarheid ook in het personeel zit. De gemiddelde leeftijd is 47 jaar met weinig instroom van jonge mensen. Het gevaar dreigt dat over 10 tot 15 jaar de kennis verdwijnt omdat het personeel dan met pensioen gaat. Er komt een verhoogde uitstroom op enig moment en dat baart de DPG zorgen. De DPG vindt dat je wel schatbewaarder bent van een systeem wat een ondergrens moet houden. De DPG denkt vaker in scenario s. Daarbij zijn Veilig Thuis of de RAV op dit moment niet in beeld als taak voor de GGD. De relatie met de ambtenaren van gemeenten is daar op dit moment nog niet gereed voor. Dit is eveneens het gevolg van de fusie tussen vier GGD-en tot de huidige GGD. Er is een nogal strikte scheiding tussen de GGD van de wethouders en de VR van de burgemeesters. Compliance De GGD zoekt naar openheid van culturen en communicatie. Het doen van feedbackoefeningen is in het verleden moeilijk gebleken. Medewerkers laten elkaar in hun professionele waardigheid. Er wordt gezocht naar een cultuur waarin medewerkers hun eigen verantwoordelijkheid nemen en willen delen en communiceren. Er is al veel organisatieontwikkeling en transparantie gedaan. Alle bestuursstukken zijn vindbaar op de website. Het MT verslag komt in steekwoorden op het portaal (intranet). Ook de stukken van de DR komen op intranet. KMS Veel informatie is vindbaar op intranet, opgenomen in sharepoint. Medewerkers kunnen daar zelf ook informatie op plaatsen. Ook de HKZ werkwijze is hier te vinden. Pagina 3 van 8 84

109 P&C cyclus Er is een goed systeem van kaderbrief, jaarplan en teamplannen. Ook de Marap en Burap zijn in deze cyclus opgenomen. Dit is al jaren de basis voor het kwa 1 iteitssysteem. De A3 systematiek is in gebruik en gaat nu verder uitgerold worden naar de teamplannen. De GGD werkt op ICT gebied en als het gaat om de ontwikkeling van een datawarehouse samen met GGD West-Brabant en GGD Hart voor Brabant. HKZ De GGD is al lange tijd HKZ gecertificeerd. De DPG geeft aan dat over de HKZ wordt nagedacht. Hij wil echter ook geen oude schoenen weggooien als je nog geen nieuwe hebt. De DPG ziet het wel als een continue aandrijver van kwaliteit. Binnen de GGD worden 12 medewerkers tot lean facilitator opgeleid. Vooral om tot veel meer eenvoud te komen en de verantwoordelijk bij de medewerker of het team te leggen. De IGZ wijst erop dat de HKZ voor de IGZ nog steeds als veldnorm geldt tot het moment dat GGD GHOR Nederland een ander uitgangspunt neemt. Incidentenonderzoek en klachtenregeling De IGZ wijst op het veilig incidentenmelden dat volgens de Wkkgz halverwege dit jaar geïmplementeerd moet zijn. De GGD is daar nog mee bezig. In het jaarverslag staat dat 15 tot 18 klachten met name in de lijn zijn opgelost. Er is een FONA commissie die wordt omgebouwd tot een VIM commissie. Verbeterslagen worden ook in het Algemeen Management Team besproken. Aandachtspunt voor de DPG is daarbij de vraag of een klacht voor de klant naar tevredenheid is opgelost. En of het voor de klant duidelijk is geworden dat een klacht impact heeft gehad op de organisatie. Maatschappelijke inbedding Stakeholders Vanuit de GGD is er zeer intensief contact met gemeenten en andere stakeholders. Er is een CRM systeem online waarin zichtbaar is welke medewerker met welke externe partner contact heeft gehad. Ook de gesprekverslagen worden hierin opgenomen. De GGD gelooft minder in het inzetten van accountmanagers. De contacten worden per type relatie afgestemd. Ook wordt dit steeds meer door de teams vormgegeven. Aan elk van de drie regio s is een beleidsadviseur, een epidemioloog en een functionaris gezondheidsbevordering verbonden. Zij adviseren integraal en zij leggen de lijntjes naar de andere collega s. Leiderschap + interne GGD Organisatie Interne organisatie De GGD heeft in 2012 een cultuuranalyse gedaan. Hieruit kwam een duidelijke familiecultuur naar voren en de wens om dit te handhaven. De marktcultuur moet nog verder ontwikkeld worden. De GGD gaat uit van teamgericht organiseren en is op weg naar zelforganiserende teams. Er is bewust niet gekozen voor zelfsturende teams, omdat de sturing altijd vanuit het algemeen management team blijft komen. Het definiëren van taak, bevoegdheden en verantwoordelijkheden wordt fasegewijs vormgegeven. De volgende stap is de borging. De teams worden steeds belangrijker, maar het GGD jaarplan is leidend evenals de GGD-brede kaders. De vervolgstappen worden nu in beeld gebracht. De GGD wil houdbaar veranderen en geen adhoc beslissingen nemen. Hierover is ook veel contact over met andere GGD-en. Pagina 4 van 8 85

110 Ondernemingsraad Ieder halfjaar heeft een vertegenwoordiging van de OR, een overleg met het DB van de GGD. Dit wordt om en om voorgezeten door iemand van het DB en iemand van de OR. Ook is er regelmatig een informeel overleg tussen de OR en het MT naast de reguliere vergaderingen met de DPG. Bestuurlijke setting De wethouder jeugd zit soms niet in het GGD-bestuur, maar wordt wel actief betrokken. De burgemeester van Zutphen zit als verbindingsofficier zowel in het DB van de GGD als in het DB van de VNOG (VR). Ook bij de jaarlijkse tweedaagse die de GGD organiseert voor burgemeesters worden de wethouders voor een halve dag uitgenodigd. Dit om de verbinding tussen volksgezondheid en veiligheid te versterken. Takenpakket Het ABCD overzicht op 1 A4-tje is opgesteld voor de gemeente om inzicht te geven in wat de gemeente van de GGD moet en mag verwachten en welke taken je als gemeente nog meer van de GGD mag vragen. Ook om te laten zien dat je als gemeente de GGD kunt inhuren voor meer taken dan je nu al doet. Dit blijkt heel inzichtelijk ook voor de gemeenten. Het is een recent overzicht mede opgesteld omdat er sinds juli jl. een nieuwe gemeenschappelijke regeling is. Functie van DPG De DPG is lid van het duale DPG. Dit is landelijk gezien een uitzonderlijke situatie. Het andere lid is de heer A. Schoenmaker, de directeur GHOR. De directeur GHOR was al benoemd toen de WPG werd ingevoerd en er de opdracht kwam om over te gaan tot een DPG. Er is toen contact geweest met VWS met uitleg over de tijdelijke keuze voor een duale DPG. VWS heeft dit oogluikend toegestaan. De DPG VNOG valt onder de burgemeesters de DPG GGD onder de wethouders. Bij VNOG wordt op dit moment nagedacht over een nieuwe governance structuur. De DPG vindt dit het moment om het duale DPG-schap weer ter sprake te brengen. Er wordt een nieuwe directeur VNOG gezocht. De heer Ten Brinke ziet als toekomstplaatje dat er een teamchef GHOR komt met daarnaast één DPG GGD/GHOR. Daarmee zou het duale DPG-schap vervallen. Er zal dan nog wel een keuze moeten plaats vinden wie waarnemend DPG wordt. De heer Ten Brinke is volledig toegerust om de DPG van de GHOR te zijn. De IGZ merkt op dat een van de toegezonden instructieregelingen voor de directeur stamt uit GGD selfie Samenvattend kan gezegd worden dat de GGD zelfvertrouwen heeft en besef van verantwoordelijkheid en identiteit. Binnen de mogelijkheden die er zijn en ook te maken hebbend met bezuinigingen. Op alle punten scoort de GGD voldoende tot goed op de resultaten. De DPG heeft wel een aantal hartenkreten. De eerste is een beroep op VWS om duidelijk te zijn naar de gemeenten. Bijvoorbeeld als het gaat om de JGZ. Of je geeft het aan de markt of aan het publieke domein, maar maak daar een keuze in. Ook de forensische geneeskunde en de aanbesteding roept dezelfde vragen op. Maak een kernkeuze op basis van de maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het zou helpen als er meer duidelijkheid komt. Dit aan de markt laten is niet wenselijk. Een tweede hartenkreet is een oproep aan gemeenten om eigenaarschap en verantwoordelijkheid te nemen. Pagina 5 van 8 86

111 Het is heel belangrijk dat met de WPG de gemeente dit positief oppakt. Een wethouder wordt gekozen op basis van zijn lokale agenda. Gemeenten moeten er wel staan. Opleiden en ontwikkelen zijn heel belangrijk. De GGD bekostigt zelf de Academische Werkplaats in samenwerking met de universiteit Wageningen. Het is belangrijk om ook de verbinding met de wetenschap te hebben. Nodig voor de GGD als intellectuele bagage. Desgevraagd geeft de GGD aan dat niet alle verpleegkundigen ingeschreven staan in het landelijke register van V&VN. Exacte aantallen zijn niet helemaal te geven. Het aanbod vanuit de organisatie is er en het lidmaatschap wordt ook voor de helft vergoed. Ook de FG artsen zijn ingeschreven. De GGD doet veel aan opleiden. Positie DPG De DPG is ongeveer acht jaar werkzaam in deze functie. Daarvoor was hij werkzaam in zorgorganisaties. Hij is penningmeester in het presidium van GGD GHOR Nederland. Hij probeert met de nieuwe ploeg DPG-en met name de samenwerking te zoeken op basis van wilskracht. De DPG kan zich goed vinden in het rapport Publieke gezondheid borgen. De extra aandacht hiervoor is goed en vraagt ook om herijking van de GGD-en zelf. De GGD is tenslotte publiek bezit. Rijksbreed wordt 97% van de gelden besteed aan de Care en Cure en slechts 3% aan publieke gezondheid. De DPG geeft aan dat het enige tijd vergt om te doorgronden wat het DPG-schap daadwerkelijk inhoudt. Je moet wel een zekere moed en lef hebben om ook ongevraagd zaken aan de orde te stellen. Zo heeft de DPG toen hij klachten kreeg over een kleine alternatieve zorginstelling zelf het contact gezocht met de burgemeester. De DPG heeft hierin zijn verantwoordelijkheid gepakt en daarin de regie genomen. Je moet niet handelingsverlegen zijn, maar opstaan voor kwetsbare groepen. De DPG ontwikkelt zichzelf ook door middel van intervisie met een aantal collega s. In de Staat voor de ggd-en wordt ook een zekere kwetsbaarheid van de DPG-en benoemd aldus de IGZ. Het is wel verstandig om naar de verhouding te kijken tussen de DPG en de bestuurlijke basis, aldus de heer Ten Brinke. De raad voor DPG-en moet elkaar bij de les houden en elkaar daarin ondersteunen en helpen. Ook in feedbackrondes. Juist om elkaar vooruit te helpen ook als er een zwakkere GGD is. Het is een collectieve verantwoordelijkheid. De vier pijlers van de GGD De DPG pleit voor een vijfde pijler, de JGZ. Ook Veilig Thuis zou hij ondergebracht willen hebben bij de GGD. De GGD heeft een productenboek met de basistaken en een aantal aanvullende taken. Pijler 1: monitoren, signaleren en adviseren De gemeenten in de Achterhoek hebben een gezamenlijke lokale nota gezondheidsbeleid opgesteld. In de uitvoering is er nog wel een grote diversiteit. De zes gemeenten in de regio Noord Veluwe hebben eveneens een gezamenlijke nota. Deze gemeenten werken van oudsher al samen op verschillende terreinen. Daarnaast heeft de gemeente Apeldoorn zijn eigen nota evenals de overige gemeenten in de regio, zoals de gemeente Zutphen. Pagina 6 van 8 87

112 De GGD heeft een Evaluatiebureau, waarin evaluatieonderzoek van beleid en interventies in de publieke gezondheid wordt gedaan. Met de verzamelde monitorgegevens kan de GGD verdiepend onderzoek doen en de vertaalsiag maken naar de gemeenten. De samenwerking met het RIVM hierin is goed. De GGD is een uitvoerende eenheid naar de gemeente toe. Het RIVM heeft soms de neiging om door publiciteit al uitkomsten openbaar te maken. Er zijn veel verschillende partijen die adviseren, soms zelfs met verschillende adviezen. De GGD pleit in dit kader voor eenheid van handelen met name in optreden naar het publiek. Pijler 2 : Uitvoerende taken gezondheidsbescherming: infectieziektebestrijding, medische milieukunde en technische hygiënezorg Bij de MMK 1:5:25 regel is de bovenregionale functie bij GGD Gelderland-Midden in Arnhem belegd. Dit zijn onder andere de gags. Daar betaalt de GGD ook contributie voor. Met betrekking tot de MMK wordt veel gezamenlijk ontwikkeld. Ook de 24 uur bereikbaarheidsdienst is gezamenlijk georganiseerd. Daarnaast is er een Academische werkplaats MMK samen met het RIVM. Je moet clusteren als GGD-en en zaken in partnership met andere GGD-en oppakken. Niet alleen als efficiencymodel, maar ook voor de gewenste deskundigheid heb je een bepaalde schaaigrootte nodig, aldus de DPG. Pijler 3: Publieke gezondheid bij incidenten, rampen en crises De DPG omschrijft dat hij bijvoorbeeld bij het festival Zwarte cross ook zelf de situatie ter plekke in ogenschouw heeft genomen en daar zo nodig contact over opneemt met de burgemeester. De DPG maakt zich met name zorgen om het alcoholgebruik bij jongeren en bij festivals. Pijler 4: Toezicht houden (toezicht tatoeage-en piercingmateriaal en Kinderopvang) De toezichthouders kinderopvang worden ingezet en geschoold voor het WMO toezicht. Dit toezicht wordt door iedere regio op zijn eigen wijze ingevuld. Het is nu nog met name calamiteitentoezicht en nog geen preventief toezicht. Dat is nog in ontwikkeling. Afronding gesprek De DPG wijst erop dat de pijlers en het aantal formatieplaatsen niet een volledig antwoord geeft op de vraag of de publieke gezondheid goed wordt uitgevoerd. Je moet de minister goed bedienen als het gaat om landelijke situaties (b.v. Ebola en Mexicaanse griep) en aan de andere kant de wethouder goed bedienen als het gaat om de lokale aangelegenheden (kerncentrale net over de grens). Beide partijen kijken op een verschillende manier en je moet als GGD beiden goed bedienen. De GGD is niet te kwantificeren zoals dat bij een zorgbedrijf wel kan. Als je wel af gaat op kwantificeerbare getallen dan creëer je een schijnzekerheid. Een governance code voor GGD-en komt ter sprake. Een governance code voor zorgorganisaties is niet één op één over te nemen voor een GGD. Waarborgen zitten ook al in het openbaar bestuur. Toch zou het nadenken over een vorm van statuur en meting volgens de DPG goed zijn. Ook voor het gesprek tussen de DPG en zijn bazen. Het nadenken over een systeemoplossing zou goed zijn. De vraag is nog wel op welke wijze. Pagina 7 van 8 88

113 Bij lage: Toegezonden stukken 1. Productenbegroting 2016 GGD NOG 2. Nota gezondheidsbeleid Apeldoorn 3. Nota gezondheidsbeleid Aalten 4. Nota gezondheidsbeleid Oldebroek 5. Jaarstukken Jaarverslag 2015 FONA-commissie GGD Noord-en Oost Gelderland 7. Convenant GHOR-GGD 8. Instructie directeur GGD 9. Instructie plv. directeur GGD Nagezonden stukken 1. Een hand-out van de presentatie 2. De Bestuursagenda publieke gezondheid Een overzicht van de personeelsformatie naar pijlers en product Pagina 8 van 8 89