Algemeen Bestuur GGD Noord- en Oost- Gelderland

Transcriptie

1 AGENDA Algemeen Bestuur GGD Noord- en Oost- Gelderland Datum: 15 februari 2018 Tijd: uur Plaats: GGD-kantoor (vergaderruimte Engelenburg) Rijksstraatweg 65, 7231 AC Warnsveld PORTEFEUILLEHOUDERSOVERLEG VOLKSGEZONDHEID NOORD- EN OOST-GELDERLAND 1. Opening en verslag vergadering d.d. 30 november concept-verslag (eerder toegezonden bij d.d. 13 december 2017) 2. Aanpak kindermishandeling presentatie Hans van Daalen (wethouder Barneveld en lid taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik) 3. Seksuele gezondheid presentatie (Thermometer 2017, cijfers en trends in soa s en seksualiteitsvragen) 4. Rondvraag en sluiting FORMEEL DEEL 1. Opening en vaststelling agenda 2. Verslag vergadering d.d. 30 november concept-verslag en samenvatting (eerder toegezonden bij d.d. 13 december 2017) 1

2 3. Ingekomen stukken en mededelingen - lijst - bijlagen: governancecode / brief GS Gelderland 4. Taakverdeling en vervanging binnen het DB - informatienota 5. Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders adviesnota - bijlage: notitie 6. Vervolgopdracht Samen aan de slag voor een sluitende aanpak personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland - adviesnota - bijlage: projectorganisatie 7. Uitgangspuntennota adviesnota - bijlagen: brief aan raden / Uitgangspuntennota Terugblik op bestuursperiode adviesnota - bijlagen: notitie terugblik / notitie GGD-koers richting 2018 / bestuursagenda Rondvraag en sluiting

3 Samenvatting (concept)verslag vergadering Algemeen Bestuur Datum: 30 november 2017 Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 15 februari Opening en vaststelling agenda Drie leden zijn voor het eerst in de AB-vergadering aanwezig: de heren Priem (Putten, opvolger van de A. Kleijer), Bloem (Apeldoorn, opvolger van P. Blokhuis) en Langeveld (Doetinchem, opvolger van C.J. Telder). 2. Voorzitterschap en samenstelling DB In het Dagelijks Bestuur (DB) zijn vacatures ontstaan door het vertrek van de heren A. Kleijer (Putten) en P. Blokhuis (Apeldoorn). Het DB heeft tijdelijk mevrouw I. Saris (Winterswijk) aangewezen als waarnemend voorzitter; Het AB heeft besloten het aantal DB-leden gaat van zes naar vijf voor resterende maanden van deze bestuursperiode; de heer G. van den Berg (Nunspeet) wordt voorzitter; mevrouw I. Saris (Winterswijk)wordt plaatsvervangend voorzitter; de heer B.G. Bloem (Apeldoorn) wordt DB-lid. 3. Verslag vergadering d.d. 6 juli 2017 Het Algemeen Bestuur (AB) heeft het verslag ongewijzigd vastgesteld. 4. Ingekomen stukken en mededelingen De AB-vergaderingen in 2018 zijn gepland op 15 februari, 12 april, 5 juli en 22 november. Wethouder Hans van Daalen (wethouder Barneveld en lid taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik) verzorgt een presentatie over de aanpak van kindermishandeling op 15 februari 2018 GGD Noord- en Oost-Gelderland heeft een contactonderzoek naar tuberculose gehouden bij inwoners in een wijk in Vaassen. Vanaf 13 april 2017 is er in Noord- en Oost-Gelderland één directeur publieke gezondheid. Deze geeft leiding aan de GGD NOG en aan de GHOR, onderdeel van de Veiligheidsregio NOG. Ambtelijk hebben GGD en VNOG overeenstemming bereikt over de kostenverdeling. 1/5 van de kosten van de DPG-functie komt ten laste van de GHOR-begroting. De distributie van jodiumtabletten, als voorbereiding op een mogelijk kernongeval, verloopt volgens schema. De bewindslieden van VWS hebben de Tweede Kamer geïnformeerd over de afronding van het Stimuleringsprogramma Publieke Gezondheid. De bewindslieden concluderen dat de uitvoering van taken momenteel op orde is. 1 3

4 De Commissie Medische Arrestantenzorg en Forensisch Medische Opsporing (commissie-hoes) heeft op 9 oktober 2017 haar rapport uitgebracht. Nu verzorgt GGD NOG de taken medische arrestantenzorg, forensisch medisch onderzoek en de lijkschouw in samenhang. Hierin moet mogelijk verandering komen. 5. Vervolg bestuursopdracht Sluitende aanpak personen met verward gedrag Op de Bestuurstweedaagse in september 2017 hebben burgemeesters en wethouders zorg een advies van de GGD gesproken over een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. Toen is besloten de GGD een vervolgopdracht te geven. Hierover is naderhand discussie ontstaan. Het AB heeft vastgesteld dat voldoende bestuurlijk draagvlak bestaat voor een vervolgopdracht aan de GGD. De opdracht aan de GGD is aanvullend op de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor realiseren van een sluitende aanpak personen met verward gedrag. De gemeenten bepalen aan welke onderdelen van de vervolgopdracht zij meedoen. De GGD gaat na welke gemeenten aan welke onderdelen meedoen. Het DB werkt een nieuwe vervolgopdracht uit en gaat hiermee aan de slag. Het DB doet dit in lijn met de bespreking in het AB en in afstemming met de gemeenten. Het AB stelt de aangepaste opdracht formeel vast in de volgende vergadering, op 15 februari Vormen Bestemmingreserve volwassen- en ouderenmonitor Het AB heeft besloten een bestemmingsreserve te vormen voor vierjaarlijkse gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen. Zo zijn de jaarlijkse lasten gelijk. 7. 2e Bestuursrapportage 2017 en 3e begrotingswijziging 2017 Het stoplichtenoverzicht geeft aan dat de GGD op koers ligt. De 2e Bestuursrapportage laat een positief saldo van Hieruit heeft het AB maximaal gereserveerd voor de uitvoering van het project Samen aan de slag voor personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland 8. Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders 2018 De GGD NOG heeft de afgelopen twee jaar volop ingezet op de bevordering van de gezondheid van nieuwkomers in de gemeente. Het AB heeft gesproken over de voortzetting van de extra GGD-inzet voor statushouders en over de bekostiging ervan. Het AB stemt in met de extra inzet in 2018 voor de taken van de regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders; de extra inzet van de GGD op het gebied van gezondheidsbevordering en jeugdgezondheidszorg; Het DB onderzoekt of hiervoor in de GGD-begroting ruimte kan worden gemaakt door een herprioritering van activiteiten, of eventueel het inzetten van het verwachte positieve saldo Het AB bespreekt een nader voorstel op 15 februari De vertegenwoordigers van de gemeenten Oude IJsselstreek, Oldebroek en Brummen hebben tegengestemd. 2 4

5 9. Begrotingswijzigingen 2017 en 2018 Het AB heeft enkele begrotingswijzigingen vastgesteld. Deze komen voort uit besluiten in deze AB-vergadering. 10. Normenkader 2018 Het AB heeft het Normenkader rechtmatigheidscontrole 2018 vastgesteld. Dit kader is nodig voor de interne financiële controle en de accountantscontrole. 11. Update verordeningen GGD NOG Het AB heeft vier nieuwe verordeningen vastgesteld de Financiële verordening, Controleverordening, Archiefverordening en Verordening bezwaarschriften personeelszaken. 12. Gevolgen nieuwe opzet toezicht kinderopvang Het rijk heeft de wettelijke kwaliteitseisen voor kinderopvang aangescherpt per 1/1/2018. De GGD gaat op een andere manier toezicht houden. Hiervoor ontvangen de gemeenten via het Gemeentefonds extra middelen U kunt de agenda en stukken voor de vergaderingen van het Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland vinden op de website van de GGD ( onder de tab gemeenten en dan Direct naar Vergaderingen algemeen bestuur ). 3 5

6 Verslag vergadering Algemeen Bestuur Datum: 30 november 2017 om uur, Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 15 februari 2017 om uur Aanwezig: leden H.J. Rijks (Aalten), B.G. Bloem (Apeldoorn), A. Peppelman (Bronckhorst), J. Pierik-van der Snel (Brummen), F.H.T. Langeveld (Doetinchem), D. van Norel (Epe), G.J. van Noort (Harderwijk), M. Hospers (Hattem), H.J. Berkhoff (Heerde), G. van den Berg (Nunspeet, voorzitter vanaf agendapunt 2.4.), mw. E.G. Vos-van de Weg (Oldebroek), J. Hoenderboom (Oost Gelre), L.G. Kuster (Oude IJsselstreek), G. Priem (Putten), W. Vrijhoef (Voorst), mw. I.G. Saris (Winterswijk, voorzitter t/m agendapunt 2.3), mw. P.C.M. Withagen (Zutphen) mw. A. Vermeulen (DB GGD / Veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland, t/m agendapunt 8) namens GGD Noord- en Oost-Gelderland: D.W. ten Brinke (directeur publieke gezondheid / algemeen directeur), J.W. Brethouwer (manager Algemene gezondheidszorg), A.B. Verweij (manager Bedrijfsbureau / controller), T. Nijland (directiesecretaris) bij agendapunt 5: mw. I. Slagter (GGD NOG) bij agendapunt 8: mw. A. Kempers, mw. I. Salomons, mw. C. Izeboud (GGD NOG) publieke tribune: - Afwezig: Verzendlijst: mw. M.H.H. van Haaren (Berkelland),S.W. Krooneman (Elburg), A.L. Klappe (Ermelo), mw. T. van der Linden (Lochem), mw. I.T.J.M. Wolsing (Montferland),); leden AB, gemeenteraden (via colleges B&W), ambtenaren publieke gezondheid, management / beleidsadviseurs GGD 1. Opening en vaststelling agenda Mevrouw Saris opent de vergadering, als waarnemend voorzitter. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. De heren Priem (Putten, opvolger van de heer Kleijer), Bloem (Apeldoorn, opvolger van de heer Blokhuis) en Langeveld (Doetinchem, opvolger van de heer Telder) zijn voor het eerst in de vergadering aanwezig. Zij stellen zich kort voor. Mevrouw Saris heet de heren welkom. 2. Voorzitterschap en samenstelling DB Mevrouw Saris licht toe dat het DB de heer Van den Berg aanbeveelt als voorzitter. De aanwezigen hebben geen behoefte aan een stemming en stemmen hiermee in. 1 6

7 Mevrouw Saris draagt het voorzitterschap van de vergadering over aan de heer Van den Berg. De heer Van den Berg bedankt de vergadering voor het vertrouwen en spreekt de verwachting uit dat de AB-leden er samen goed uitkomen tot 21 maart De heer Van den Berg licht toe dat het DB als plaatsvervangend voorzitter mevrouw Saris aanbeveelt. De aanwezigen hebben geen behoefte aan een stemming en stemmen hiermee in. De heer Van den Berg licht toe dat het DB als vijfde DB-lid de heer Bloem aanbeveelt. De aanwezigen hebben geen behoefte aan een stemming en stemmen hiermee in. De heer Van den Berg heet de heer Bloem welkom in het DB. Het AB besluit: 1. kennis te nemen van de aanwijzing van mevrouw I. Saris als waarnemend voorzitter; 2. het aantal te vervullen plaatsen in het dagelijks bestuur te bepalen op vijf; 3. de heer G. van den Berg aan te wijzen als voorzitter; 4. mevrouw I. Saris aan te wijzen als plaatsvervangend voorzitter; 5. de heer B.G. Bloem aan te wijzen als DB-lid; 6. de mededeling over de taakverdeling en vervanging binnen het DB af te wachten. 3. Verslag vergadering d.d. 6 juli 2017 Het AB stelt het verslag ongewijzigd vast. 4. Ingekomen stukken en mededelingen a. De AB-vergaderingen in 2018 zijn gepland op de volgende donderdagen om uur: 15 februari, 12 april, 5 juli en 22 november. b. Wethouder Hans van Daalen (wethouder Barneveld en lid taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik) verzorgt een presentatie over de aanpak van kindermishandeling op 15 februari 2018 om uur. De presentatie is geregeld door de gemeente Putten en afgestemd met de gemeente Apeldoorn (die de Vergadering van Gemeenten Veilig Thuis NOG organiseert). c. GGD Noord- en Oost-Gelderland heeft een contactonderzoek gehouden naar tuberculose bij inwoners in Vaassen. De media hebben hieraan veel aandacht besteed. De GGD heeft met de gemeente Epe regelmatig overlegd over de aanpak en de communicatie. d. Vanaf 13 april 2017 is er in Noord- en Oost-Gelderland één directeur publieke gezondheid, die leiding geeft aan de GGD NOG en aan de GHOR, onderdeel van de Veiligheidsregio NOG. Ambtelijk hebben GGD en VNOG overeenstemming bereikt om 1/5 van de kosten van de DPG-functie ten laste van de GHORbegroting te brengen. 2 7

8 e. Eerder is het AB geïnformeerd over de distributie van jodiumtabletten, als voorbereiding op een mogelijk kernongeval. De predistributie heeft plaatsgevonden in de maand oktober. Daarnaast wordt de nooddistributie voorbereid door de veiligheidsregio s in de kilometerzones van kernreactoren. f. De bewindslieden van VWS hebben de Tweede Kamer geïnformeerd over de afronding van het Stimuleringsprogramma Publieke Gezondheid. De bewindslieden concluderen dat de uitvoering van taken momenteel op orde is. g. De Commissie Medische Arrestantenzorg en Forensisch Medische Opsporing (commissie-hoes) heeft op 9 oktober 2017 haar rapport uitgebracht. Nu verzorgt GGD NOG de taken medische arrestantenzorg, forensisch medisch onderzoek en de lijkschouw in samenhang. Hierin moet mogelijk verandering komen. Het AB stemt in met de presentatie over de aanpak van kindermishandeling op 15 februari 2018 (zie bij b.) Het AB neemt de overige mededelingen voor kennisgeving aan. 5. Vervolg bestuursopdracht Sluitende aanpak personen met verward gedrag De heer Van den Berg licht de voorgeschiedenis van het voorstel kort toe. Het is een vervolg op de Bestuurstweedaagse van september 2017 in Dalfsen. Hij stelt voor eerst inhoudelijke vragen te bespreken. De heer Van Noort zegt dat er veel gebeurt op dit gebied. Hij ziet de meerwaarde van de vervolgopdracht, maar dan wel goed afgestemd, ook ambtelijk. Hij stelt voor in de volgende vergadering een voorstel voor een nieuwe opdracht te behandelen. De heer Van Norel zegt dat de volgende AB-vergadering te laat is gezien het tijdpad voor een sluitende aanpak. Het wringt dat in het oorspronkelijke voorstel veel dubbel lijkt te worden gedaan en te ruim wordt opgezet. Hij stelt voor te bespreken welke onderdelen de GGD oppakt in afgeslankte vorm. De heer Van Norel benadrukt dat opdracht ondersteunend en aanvullend moet zijn en dat de GGD niet taken van de gemeente moet overnemen. Als de afstemming goed is, dan heeft hij alle vertrouwen dat het goed gaat komen. Mevrouw Withagen sluit zich aan bij heer Van Norel. Zij ziet vanuit Zutphen meerwaarde in een aanvullende opdracht. Bij de uitvoering van de opdracht moeten gemeenten en GGD wel afstemmen, zodat geen dingen dubbel worden gedaan. Zutphen is bijvoorbeeld al bezig met informatie-uitwisseling. De heer Kusters zegt dat het primaat bij de gemeente ligt, zodat een vervolgopdracht moet aansluiten bij de behoefte en de ideeën van de gemeenten. De heer Bloem geeft aan dat bij Apeldoorn onduidelijkheid bestaat hoeveel ruimte je hebt om bij de verschillende projectonderdelen wel of niet aan te sluiten. De meerwaarde verschilt per onderdeel. Mevrouw Pierik is het eens met onderdeel 3, maar vindt het lastig nu een besluit te nemen. Met de onderdelen waarover gemeenten het eens zijn kan de GGD aan de slag, maar zij wil de andere onderdelen nog bekijken en een nieuwe opdracht formuleren. 3 8

9 De heer Hoenderboom heeft meegekregen dat de afstemming er tot nu nog niet is geweest. Hij wil graag meer duidelijkheid voor hij een besluit neemt. Mevrouw Vos heeft begrepen dat er ambtelijk pas op 4 december overleg over afstemming plaatsvindt, dus is het nu prematuur voor een besluit. Na de afstemming ligt dit anders. De heer Hospers vindt dat terecht wordt gewezen op het belang van snelheid. Hij heeft echter liever nu draagvlak voor een duidelijke opdracht dan een breed mandaat aan het DB om verder te gaan. De heer Ten Brinke licht toe dat de GGD in een lelijke spagaat is beland met deze opdracht. Dit is niet zijn wens. Aan de ene kant geven de burgemeesters uitdrukkelijk opdracht om snel aan de slag te gaan en een vervolgopdracht uit te schrijven. Aan de andere kant ontstaat er weerstand tegen de vervolgopdracht. De GGD heeft de opdracht uitgewerkt met als rode draad dat deze aanvullend is. Als het niet goed werkt, dan is hij ervoor om de opdracht terug te geven. Hij wil niet het beeld oproepen dat de GGD zo nodig moet. Het is een belangrijk dossier, maar de opdracht aan de GGD moet aanvullend zijn. Hij ziet mogelijkheden dat gemeenten zelf kiezen of ze wel of niet meedoen aan onderdelen. Hij vraagt zich af of uitstel voor een nieuw voorstel een goede collectieve aanpak oplevert. Mevrouw Saris kan zich voorstellen dat de collega s bij dit onderwerp verward raken. Terugkijkend op het proces vindt zij het jammer dat het DB en de GGD niet zijn geïnformeerd over bijvoorbeeld ambtelijke memo s over de GGD die circuleren. Dan kun je er niet over communiceren. Mevrouw Saris wil de vervolgopdracht niet terugnemen of uitstellen, ondanks de weerstand die na eerdere bestuurlijke steun opkwam tegen de vervolgopdracht in Dalfsen. Zij ziet in het voorstel een goede aanpak. Zij wijst op het extra geld dat de staatssecretaris van VWS, de heer Blokhuis, beschikbaar heeft gesteld. De NOGgemeenten kunnen nu een krachtig signaal afgeven dat ze werk maken van de sluitende aanpak. Mevrouw Saris bepleit vanuit het DB om door te gaan met de opdracht en dit voorstel de basis te laten zijn voor de gesprekken over het vervolg. De heer Hospers wijst erop dat bij punt 4 van het nagezonden voorstel wordt gesproken over het bepalen van draagvlak en het herformuleren van de opdracht. Hij hoort nu iets anders. Mevrouw Withagen heeft begrepen dat het DB het liefst aan de slag gaat, maar dat als het AB dat niet wil, het DB bereid is de opdracht te herformuleren. De heer Van Norel ziet daarnaast de mogelijkheid dat wanneer er onvoldoende draagvlak is, de opdracht wordt teruggenomen. Als er wel draagvlak is, moet er een nieuwe vervolgopdracht worden geformuleerd. Mevrouw Slagter licht toe dat niet alle gemeenten hoeven mee te doen met project 1, Informatie-uitwisseling en samenwerking in de keten. Landelijk heeft dit onderwerp prioriteit en in de regio NOG leeft het ook. Mevrouw Slagter ziet goede kansen op subsidie in de ronde van januari De heer Ten Brinke bevestigt dat de GGD project 1 goed kan uitvoeren voor een deel van de gemeenten. De heer Van Noort hoort dit nu voor het eerst. Hij wil de opdracht niet tegenhouden, maar wel goed weten waarover het gaat. Daarvoor ontbrak nu de tijd. 4 9

10 De heer Ten Brinke zegt dat in het gewijzigde voorstel de gemeenten de keuze houden aan welke onderdelen ze wel of niet meedoen. Mevrouw Pierik vindt het lastig dat informatie over de punten die gevoelig liggen nu ontbreekt. De heer Van den Berg schetst het krachtenveld met de burgemeesters, de wethouders zorg en de betrokken ambtenaren. Dat botst nu. Het gaat er nu om te bepalen of de wethouders er achter staan. Zo ja, dan verzoekt hij de wethouders dit ook binnen de eigen gemeente uit te dragen. Als er geen wederzijds vertrouwen is voor de vervolgopdracht of onderdelen ervan, dan wil hij die niet uitvoeren. De vraag is hoe je hier uit komt. Mevrouw Withagen vindt het ook een bestuurlijke verantwoordelijkheid om tegenwicht te bieden aan ambtelijk gemor dat ontstaat na bestuurlijke opdrachten en nu de bestuurlijke besluitvorming in de weg zit. De heer Vrijhoef is er voorstander van om het projectvoorstel aan te vullen met hetgeen de AB-leden hier bespreken en dat goed vast te leggen in het verslag. De heer Langeveld vraagt naar de mogelijkheid van een tussentijdse vergadering, als de AB-leden nu nog geen besluiten kunnen nemen. De heer Van den Berg zegt dat er een extra AB kan komen als dat moet. Aan de andere kant vraagt hij zich wat er anders moet in de opdrachtformulering. De punten waarom het gaat worden hier besproken en die moeten worden uitgewerkt in het projectvoorstel. Mevrouw Slagter licht toe dat het projectvoorstel nadrukkelijk beperkt is gehouden en bewust als voorlopig plan van aanpak is genoemd. Vanwege de tijdsdruk op de vervolgopdracht vanuit de burgemeesters is de GGD gestart met de uitwerking. De afstemming met gemeenten is de afgelopen weken volop in gang gezet. Mevrouw Saris geeft aan dat daarin ruimte is voor accentverschillen per regio en gemeente, bijvoorbeeld bij informatie-uitwisseling in de keten en bij passend vervoer. Dat moet in het plan van aanpak komen. Mevrouw Slagter licht toe dat de opdracht op die manier ook kan aansluiten op de verschillen in voortgang in de gemeenten en regio s. Initiatieven uit een regio kunnen worden gebruikt om iets in de rest van het NOG-gebied te realiseren. De heer Ten Brinke benadrukt dat gemeenten zelf besluiten over de totstandkoming van voorzieningen. De GGD geeft met de vervolgopdracht een advies dat de gemeenten bij hun besluiten kunnen gebruiken. De heer Van Noort verwacht dat de GGD nu in gesprek gaat met de gemeenten welke thema s in de vervolgopdracht worden opgepakt. Hij wil hierover graag inhoudelijk duidelijkheid. Mevrouw Withagen wil graag duidelijk maken dat Zutphen over de 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid waarschijnlijk een andere opvatting heeft dan andere gemeenten in de regio Apeldoorn. Dan komt de vraag op wat voor Zutphen het meest handig is. Het kan zijn dat er per gemeente of regio verschillen ontstaan. De heer Hospers stelt vast dat voor sommige zaken wel schaal nodig is. Dan heeft de keuze voor verschillen per gemeente wel gevolgen voor de uitvoerbaarheid en de financiën. 5 10

11 De heer Ten Brinke ziet de concept-vervolgopdracht als een raamplan, dat zo goed mogelijk streeft naar een collectieve aanpak, zoals past bij een gemeenschappelijke regeling. Maar als een gemeente of een regio een eigen oplossing zoekt, dan is dat ook prima. Als gemeente of regio houd je zelf de keuze mee te doen of niet of deels. Andersom bedenkt de GGD ook niet voor elke gemeente een eigen oplossing, want daarover gaat de gemeente uiteraard zelf. Mevrouw Saris vindt het wel belangrijk om te leren van ervaringen in andere regio s, om niet steeds weer opnieuw het wiel uit te moeten vinden. Mevrouw Slagter noemt als voorbeeld dat gemeenten bij passend vervoer met verschillende varianten zullen werken. Ook bij andere projectponderdelen zullen varianten worden ontwikkeld. Mevrouw Pierik vraagt hoeveel ruimte er nog is om meer informatie te krijgen voordat de besluitvorming plaatsvindt. De heer Van den Berg proeft draagvlak voor de vier punten, maar de aanpak en de uitwerking zijn nog punt van discussie. Daarom wil hij toe naar een raamwerk, waaruit de gemeenten op basis van de eigen verantwoordelijkheid kiezen waar ze aan meedoen en waaraan niet. De heer Van den Berg vindt dat hiervoor ook bestuurlijk de ruimte is, want er zijn argumenten voor. Hij vindt dat de bestuurders dan wel moet oppassen dat dit niet ambtelijk botst. Hij verzoekt om daarop bestuurlijk alert te zijn en dit zo nodig aan de orde te stellen bij hem en de heer Ten Brinke. De heer Van den Berg zegt dat de discussie goed in het verslag wordt vastgelegd en opnieuw in een document wordt uitgewerkt. Dit belet in zijn ogen niet om de GGD aan het werk te zetten. Dan kan ook de subsidie bij ZonMw worden aangevraagd. In de volgende vergadering kan het AB er dan een finale klap op geven. Het AB heeft de hoofdlijnen vastgesteld. Daarmee gaan we aan het werk en iedere gemeente blijft ruimte houden voor eigen keuzes. Mevrouw Pierik wil graag eerst nog meer informatie zien. Het zit hem er juist in hoe de onderdelen worden uitgewerkt. De heer Berkhoff uit naar aanleiding van de laatste opmerking van de heer Van den Berg de zorg dat iedere gemeente eigen oplossingen kiest. Het is wel goed dat heel helder naar voren komt aan welke criteria de sluitende aanpak moet voldoen. Vervolgens gaat de uitvoering volgens cafetaria-model en kunnen gemeenten hun keuzes maken. Ook staat niet vooraf vast dat de GGD taken gaat uitvoeren. De heer Van den Berg heeft ook helemaal niet bedoeld dit laatste te zeggen. De heer Hospers is blij met de nadere toelichting die is gegeven. Hij heeft het vertrouwen dat het goed komt. Het is de vraag of er subsidie komt, maar met de genoemde randvoorwaarden kan hij instemmen met de vervolgopdracht. De heer Hoenderboom vindt het woord vertrouwen belangrijk. De oplossing ligt niet in het verleden maar in toekomst. Daarmee moeten we nu aan het werk. De heer Van Noort geeft aan dat hij door gegeven aanvullingen ermee akkoord gaat dat de GGD aan de slag gaat. 6 11

12 Het AB besluit: 1. vast te stellen dat in het AB voldoende bestuurlijk draagvlak bestaat voor een vervolgopdracht aan de GGD; 2. vast te stellen a. dat de opdracht aan de GGD aanvullend is op de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor realiseren van een sluitende aanpak personen met verward gedrag en b. dat de gemeenten bepalen aan welke onderdelen van de vervolgopdracht zij meedoen en dat de GGD nagaat en vastlegt welke gemeenten aan welke onderdelen meedoen; 3. het Dagelijks Bestuur op te dragen om een nieuwe vervolgopdracht uit te werken en uit te voeren, in lijn met de bespreking in het AB en in afstemming met de wethouders zorg van de centrumgemeenten Apeldoorn, Doetinchem en Harderwijk, en met de burgemeesters in Noord- en Oost-Gelderland; 4. in de AB-vergadering van 15 februari 2018 de uitwerking formeel vast te stellen. 6. Vormen Bestemmingreserve volwassen- en ouderenmonitor De heer Van de Berg geeft een korte toelichting. Er zijn geen opmerkingen. Het AB besluit een bestemmingsreserve te vormen voor gecombineerde gezondheidsmonitor onder volwassenen en ouderen. 7. 2e Bestuursrapportage 2017 en 3e begrotingswijziging 2017 De heer Van de Berg geeft een korte toelichting. Er zijn geen opmerkingen. De heer Van Norel licht toe dat uit de meevaller van de voormalige Stichting Medische opvang asielzoekers nog bij het verwachte positieve saldo komt. De verwachting is nu Dit komt ook terug bij agendapunt 9. Het AB besluit: 1. kennis te nemen van de 2e Bestuursrapportage 2017; 2. uit het saldo 2017 een bestemmingsreserve te vormen van maximaal voor de uitvoering van het project Samen aan de slag voor personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland ; 3. de 3e begrotingswijziging 2017 vast te stellen. 8. Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders 2018 Mevrouw Saris geeft een korte toelichting. Zij wijst op de keuze van het DB voor verdeling van de kosten per inwoner. Hiermee worden gemeenten die extra statushouders hebben gehuisvest niet benadeeld. Solidariteit vindt zij op dit punt op zijn plaats. Mevrouw Kempers geeft een toelichting op het werk van de jeugdgezondheidszorg voor kinderen van statushouders. Zij gaat vooral in op de verschillen tussen jeugdgezondheidszorg voor kinderen en jongeren die hier al langer wonen en voor 7 12

13 kinderen van statushouders. Het gaat om een kwetsbare groep met een eigen gezondheidsproblematiek. Daarom is extra aandacht nodig. Daarbij gaat het om gezondheidsthema s als vaccinaties, Infectieziekten, opvoeding, gezond gewicht, eetgedrag, seksuele gezondheid. Mevrouw Vos vraagt zich af waar andere hulpverleners in beeld komen. Mevrouw Kempers geeft aan dat het verschilt of de kinderen al door andere zorgverleners zijn gezien. JGZ zoekt veelvuldig contact met andere zorgverleners. Soms is de JGZ ook aanjager voor zorgverlening, maar het gaat er vooral om preventief te werken, o.a. om te voorkomen dat kinderen in de jeugdzorg komen. Mevrouw Salomons werkt als gezondheidsbevorderaar voor asielzoekers en de laatste anderhalf jaar ook veel voor statushouders in de gemeenten. Haar ervaring is dat de gezondheidsvaardigheden van statushouders onvoldoende zijn. Daar komt bij dat statushouders veel sneller in de gemeenten komen wonen en korter in een asielzoekerscentrum verblijven. De GGD verzorgt voorlichting voor volwassenen en jeugdigen. Ook werken de gezondheidsbevorderaars met intermediairs zoals leerkrachten. Die waarderen de concrete informatie die zo bij hen komt. De heer Van Noort vraagt wat de resultaten zijn van de lessen die onder meer in Harderwijk worden gegeven. De effecten moet je ook kunnen uitleggen aan de gemeenteraad. Mevrouw Salomons zegt dat de GGD de workshop vluchtelingenkind heeft geëvalueerd. Daarnaast heeft de GGD op basis van opgedane ervaringen de gezondheidsvoorlichting in het ISK van één naar drie lessen opgehoogd. Zo komt de informatie beter over en blijft de informatie beter hangen. De reacties van ISK-docenten zijn positief. De gezondheidsbevorderaars zijn nog relatief kort bezig, maar zien het belang van evaluatie van hun activiteiten. De heer Ten Brinke verwacht dat het effect op termijn beter zichtbaar wordt. De vraag om het effect te evalueren vindt hij wel terecht, al zal het lastig zijn het effect hard aan te tonen. De heer Peppelman mist de jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen in de toelichting. Is daarnaar gekeken? De heer Brethouwer licht toe dat de GGD zich richt op de volwassenen en de 4-18 jarigen. De thuiszorgorganisaties verzorgt de JGZ voor 0-4 jaar. Hierbij gaat het om kleinere aantallen. Bovendien heeft de JGZ 0-4 jaar veel meer contactmomenten, zodat ze de extra activiteiten beter kunnen spreiden. De JGZ voor 4-18 jarigen heeft in de reguliere situatie slechts enkele contactmomenten GGD. Extra werk moet dan tussen de reguliere contactmomenten door. Mevrouw Kempers geeft aan dat de GGD en de JGZ 0-4 jarigen over en weer actief de samenwerking zoeken. Mevrouw Pierik wil graag meer zicht op de inzet van andere hulpverleners en organisaties. Mevrouw Kempers licht toe dat vooral de JGZ-verpleegkundigen, meer dan de artsen, contact hebben met andere zorgverleners, vooral als er zorgen zijn. Het wisselt heel sterk in hoeverre vluchtelingen een huisarts en tandarts hebben. De heer Kuster snapt het belang van preventie, maar worstelt met de vraag of de GGD niet taken overneemt van andere partijen. Scholen hebben bijvoorbeeld een belangrijke signalerende rol, en ook sociale wijkteams kunnen een bijdrage leveren. Mevrouw Vos heeft deze vraag ook. 8 13

14 Mevrouw Kempers wijst erop dat de scholen in de eerste plaats een onderwijstaak hebben en niet over gezondheid gaan. De heer Van den Berg gaat over tot de besluitvorming over het voorstel, en eerst de punten 1 en 2. De heer Kusters benadrukt dat hij bij voorstel 1.a. tegen stemt, omdat hij geen nader antwoord krijgt op zijn vragen. Mevrouw Vos volgt bij voorstel 1.b. de heer Kusters. Zij vraagt wat bijvoorbeeld de JGZ aan schoolverzuim moet doen als de leerplichtambtenaar ook al actief is. Mevrouw Withagen wijst erop dat bij het gewone leerplichtverzuim de leerplichtambtenaar ook samenwerkt met de jeugdarts. Die samenwerking is bij deze doelgroep extra urgent, omdat er veel aan de hand is met de kinderen. De leerplichtambtenaar en de GGD werken hier aanvullend aan elkaar. Mevrouw Vos heeft er vragen bij of het niet om de gewone taak van de jeugdgezondheidszorg gaat. Daarom kan zij niet instemmen met de extra inzet van de GGD. Zij ziet die extra inzet ook niet in Oldebroek, waarin veel statushouders zijn. Mevrouw Pierik zegt dat de lokale welzijnsstichting in Brummen een fors bedrag ontvangt voor de opvang van statushouders en zij wil overlap voorkomen. De heer Hospers ziet mogelijkheden om er een plusproduct van te maken, zodat iedereen voor zijn eigen gemeente kan besluiten. Vanuit Hattem wil hij de inzet continueren. De heer Berkhoff ziet wel duidelijk een meerwaarde van de taak voor de JGZ ten opzichte van andere partijen. Er ligt een duidelijke medische rol voor de GGD. Als er extra werk is, dan moet je ook discussiëren over de bekostiging. Mevrouw Vos heeft niet bedoeld om GGD-taken elders te beleggen, maar wil wel kijken naar de noodzaak. De heer Ten Brinke hoort dat ten eerste dat de GGD geen dubbel werk moet doen en ten tweede niet de lokale infrastructuur moet verdringen, maar er juist gebruik van moet maken. De heer Rijks zegt dat hij in Aalten de lokale welzijnsstichting, die de inburgering van vluchtelingen ondersteunt, wijst op gezondheidstaken van de GGD. Zo kunnen beide organisaties elkaar kunnen aanvullen. De heer Ten Brinke benadrukt dat de GGD aansluit bij de lokale voorzieningen en niets aanbiedt wat er al is. De heer Van den Berg vraagt of de heer Kuster bij zijn standpunt over voorstel 1.a. blijft. De heer Kuster bevestigt dit. De heer Van den Berg vraagt of mevrouw Vos bij haar standpunt over voorstel 1.b. blijft. Mevrouw Vos bevestigt dit. Mevrouw Pierik is ook tegen voorstel 1.b. Over voorstel 2. zijn geen opmerkingen. De heer Bloem zegt dat Apeldoorn wel de noodzaak ziet van de gevraagde inzet van de GGD, maar geen budget heeft voor het verzoek van de GGD. Hij verzoekt om een met voorstel van de GGD te komen om binnen het huidige budget een oplossing te zoeken en daarbij aan te geven ten koste van welke activiteiten dat zou gaan. Dan kan 9 14

15 het AB een keuze maken. De heer Bloem vindt het nu te vroeg om in te stemmen met de voorgestelde bijdrage, waarvoor hij zou terug moeten naar de raad. De heer Van Norel sluit zich hierbij aan. Hij vindt het lastig, omdat hij het voorstel als DB-lid steunt. Hij heeft er echter moeite mee dat voorstel nu zo laat komt, terwijl de begroting van GGD bewust vroeg wordt gemaakt. Op die manier kunnen gemeenten er rekening mee houden, maar nu komt er een verzoek om een hogere bijdrage nadat de gemeenten de begroting al hebben vastgesteld. In dit geval deugt de systematiek niet. Hij zou wel de mogelijkheid van een pluspakket willen zien. Statushouders zullen blijven komen, zodat een structurele afspraak nodig is. Daarom wil hij vroeg in 2018 een voorstel voor de komende jaren bespreken. Zijn voorkeur is een pluspakket, zodat iedere gemeente dan haar keuze kan maken en volgens de reguliere systematiek van tevoren weet wat het kost. Mevrouw Saris wijst erop dat het DB het goed leek de kosten te verdelen naar aantal inwoners. Het is niet juist om wel inzet te vragen van de GGD, maar de kosten bij GGD te laten. Mevrouw Withagen stelt vast, los van de vraag of het een plusproduct moeten worden, dat het AB voor nu wel voor de vraag staat van herprioritering in GGD-begroting of in de gemeentebegroting. Zij stelt voor eerst bij de GGD te kijken. Als dat niet of ten dele lukt, dan kan bij de gemeenten worden gekeken. Dat is dan beter uit te leggen aan de gemeenteraden. Inhoudelijk gezien wil mevrouw Withagen de inzet van de GGD graag, maar de juiste volgorde is dat eerst de GGD kijkt wat het betekent en zo nodig daarna de discussie bij gemeenten aan te gaan. Op die manier voorkom je dat de GGD het maar moet uitzoeken en er mogelijk een financieel tekort komt. De heer Berkhoff vindt het mooi dat de discussie niet meer over de inhoud gaat. Het AB is de afgelopen jaren gewend dat GGD aan het eind van het jaar een positief resultaat op de jaarrekening heeft. Voor Heerde gaat het meestal om een bedrag dat nu wordt gevraagd. De heer Berkhoff stelt voor om dit te betrekken bij de behandeling van de jaarrekening van de GGD en voorjaarsnota s van de gemeenten. Zo kun je het financiële probleem over 2018 parkeren en doe je de pas vastgestelde begrotingen van de gemeente geen geweld aan. De heer Hoenderboom stelt dat dit een uitkomst van de besluitvorming zou kunnen zijn. Hij wil hierbij echter wel een afweging van prioriteiten maken. De heer Van den Berg concludeert dat het DB een nader voorstel opstelt en daarbij uitgaat van de woorden van de heer Bloem en mevrouw Withagen, en eventueel de optie van het resultaat 2017 te bekijken. De heer Verweij wijst erop dat er geen garanties vooraf zijn voor een voldoende groot overschot. De behoefte aan meer maatwerk bij de gemeenten heeft tot gevolg dat de risicoparagraaf van de GGD de afgelopen jaren is veranderd. Het verwachte overschot over 2017 is al kleiner dan vorige jaren. Inzet van het rekeningoverschot kan een oplossing zijn, maar hij geeft wel een winstwaarschuwing vooraf Mevrouw Saris kan zich een besluit zoals geschetst door de heer Van den Berg en met de inzet van het rekeningresultaat 2017 voorstellen. De heer Verweij zegt het DB in de bestuursrapportages het AB kan informeren over de voortgang van de inzet van de GGD en de kosten. Daarbij raadt hij aan ook kijken naar de structurele doorwerking en een structureel besluit te nemen over de inzet en de bekostiging ervan

16 Mevrouw Saris proeft aan de AB-tafel dat er steun is voor verdeling van de kosten naar rato van inwonertallen in de jaarrekening. De heer Verweij zegt dat afrekenen per inwoner in ieder geval aansluit bij de huidige manier van afrekenen. Mevrouw Vos heeft hier een probleem mee. De heer Peppelman is het nog niet eens met mevrouw Saris. Hij ziet de zorg voor statushouders als een blijvende zaak en bepleit om een structurele oplossing te vinden, zo houden, De heer Van Norel vindt de inzet van de GGD inhoudelijk goed, maar houd een voorkeur voor een pluspakket. Hij is nog niet overtuigd. De heer Verweij geeft aan dat het vraagstuk niet zozeer de verdeling naar aantal statushouders of aantal inwoners is. Het gaat vooral om de werkelijke ontwikkeling van de aantallen statushouders. Die bepalen de omvang van de kosten. De heer Verweij vindt de vertaling in een plustaak lastig. Dat betekent een enorme administratieve last, terwijl de verschillen in de verdeling van de kosten over de gemeenten betrekkelijk zijn. De heer Hospers voegt de nuance toe dat het wel zo zuiver is om van tevoren afspraken te maken voor aanvullende opdrachten en daarop ook te begroten, onder het motto boter bij de vis. De heer Van den Berg stelt vast dat het DB het voorstel bij punt 3 terugneemt en met een nader voorstel komt. Verdeling van de kosten naar inwoners blijft de basis. Het AB besluit: 1. in te stemmen met de continuering in 2018 van: a. de taken van de regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders; b. de extra inzet van de GGD op het gebied van Algemene- en Jeugdgezondheidszorg; 2. het DB op te dragen om voor de dekking van de kosten te onderzoeken of in de GGD-begroting ruimte kan worden gemaakt door een herprioritering van activiteiten, of eventueel het verwachte positieve saldo 2017 kan worden ingezet; 3. het AB een nader voorstel voor te leggen in de AB-vergadering van 15 februari De heer Kuster, mevrouw Vos en mevrouw Pierik willen geacht worden te hebben tegengestemd. 9. 1e Begrotingswijziging 2018 / Begrotingswijzigingen 2017 en 2018 De heer Van Norel licht de begrotingswijzigingen kort toe. Er zijn geen opmerkingen. Het AB besluit: 1. de eerste begrotingswijziging van de begroting 2018 vast te stellen, met de geactualiseerde baten en lasten op basis van de Productenraming 2018, en wat betreft de publieke gezondheid statushouders in afwachting van de komende besluitvorming van het Algemeen Bestuur; 2. kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van voor het doen van investeringen in 2018; 3. de vierde begrotingswijziging 2017 en de tweede begrotingswijziging van de 11 16

17 begroting 2018 vast te stellen, voor de lasten en baten voor de regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders in mei t/m december Normenkader 2018 Het AB besluit het Normenkader rechtmatigheidscontrole 2018 vast te stellen. 11. Update verordeningen GGD NOG Er zijn geen opmerkingen over de voorgestelde verordeningen. a. Financiële verordening Het AB besluit de Financiële verordening GGD Noord- en Oost-Gelderland 2018 vast te stellen. b. Controleverordening Het AB besluit de Controleverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland 2018 vast te stellen. c. Archiefverordening Het AB besluit de Archiefverordening GGD Noord- en Oost-Gelderland 2018 vast te stellen. d. Verordening bezwaarschriften personeelszaken Het AB besluit de Verordening bezwaarschriftencommissie personeelszaken GGD Noord- en Oost-Gelderland vast te stellen, evenals het dagelijks bestuur en de voorzitter: 12. Gevolgen nieuwe opzet toezicht kinderopvang Hierover zijn geen opmerkingen. Het AB besluit kennis te nemen van de gevolgen nieuwe opzet toezicht kinderopvang

18 13. Rondvraag en sluiting De heer Van den Berg sluit de vergadering. Actiepuntenlijst Nr. Onderwerp Wie Gereed /01 presentatie over de aanpak van kindermishandeling door wethouder Hans van Daalen (wethouder Barneveld en lid taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik) /02 Vervolg bestuursopdracht Sluitende aanpak personen met verward gedrag : nieuwe vervolgopdracht uitwerken en zorgen voor afstemming met gemeenten in de volgende AB-vergadering de uitwerking formeel voorleggen voor vaststelling /03 Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders 2018: voor dekking van de kosten te onderzoeken of in de GGD-begroting ruimte kan worden gemaakt door een herprioritering van activiteiten, of eventueel inzet van saldo 2017; het AB een nader voorstel voorleggen in de volgende AB-vergadering. AB / portefeuillehoudersoverleg 15 febr DB 15 febr DB 15 febr Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van de GGD Noord- en Oost-Gelderland op 15 februari 2018,.... de directiesecretaris, de voorzitter. thn/

19 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 15 januari 2018 Agendapunt: 3 Onderwerp: Ingekomen stukken en mededelingen a. In 2016 en 2017 heet de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) onderzoek uitgevoerd bij alle Jeugdgezondheidsorganisaties. Bij dit onderzoek heeft de inspectie getoetst op vijf centrale onderwerpen: in beeld, in zorg, bereikt zicht op kwaliteit van zorg samenwerking in het sociaal domein kindermishandeling in de praktijk verbeterplan van het vorig toezicht. Daarnaast werd het toezicht onderverdeeld in 5 perioden, waarbij in elke periode naast de bovengenoemde onderwerpen één extra lichamelijk onderwerp en één extra psychosociaal onderwerp werd belicht. Voor GGD NOG waren dat roken en geboortezorg. Uit onderzoek van de IGJ blijkt dat de meeste jeugdgezondheidsorganisaties verantwoorde zorg leveren en voldoende zicht hebben op de kwaliteit. Dit geldt ook voor de Jeugdgezondheid van GGDNOG. De Inspectie merkt verder op dat zowel de positie van de jeugdgezondheidszorg in het sociaal domein als de aanpak van kindermishandeling bij veel jeugdgezondheidsorganisaties meer aandacht verdienen. Dit geldt niet jeugdgezondheid van GGD NOG: de inspectie vindt dat wij deze items voldoende op orde hebben. Wel vond de Inspecteur dat wij ten tijde van de inspectie ( oktober 2016) nog niet helemaal voldeden aan het Landelijke Professioneel Kader (LPK), omdat wij de leefstijlles in groep 7 niet als individueel contactmoment registreerden. Dit is inmiddels aangepast. Verder was de Inspecteur van mening dat bij de JGZ van GGD NOG het toezicht op kwaliteit van zorg beter kan. GGD NOG heeft in 2017 VIM (veilig melden van incidenten) ingevoerd in plaats van de FONA (fouten en near accidents) procedure. VIM draagt bij aan een verbeterd toezicht op kwaliteit van zorg, waarmee wij ook op dit punt verbetering hebben aangebracht. Meer informatie in het landelijke IGJ-rapport en het rapport Toezichtonderzoek Jeugdgezondheidszorg GGD Noord- en Oost-Gelderland. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. 19

20 b. De Raad van Directeuren Publieke Gezondheid heeft een Modelgovernancecode vastgesteld op 1 december 2017 (bijgevoegd). De code is besproken met de bestuurlijke adviescommissie publieke gezondheid (Bac PG), waarin de voorzitters van de GGD besturen vertegenwoordigd zijn. De code is bedoeld om in samenspraak met het bestuur te komen tot een governancecode. Met deze gemeenschappelijke model-governancecode nemen de DPG en de verantwoordelijkheid voor transparantie over wat zij zien als de gangbare standaarden voor goed bestuur in de publieke gezondheid en veiligheid. Het doel van de governancecode is de kritische reflectie in de organisatie en tussen bestuur en DPG te stimuleren. De model-governancecode wordt onderhouden door GGD GHOR Nederland. Voorstel: de governancecode te betrekken bij het overdrachtsdocument voor het nieuwe GGD-bestuur en de Bestuursagenda c. Brief van Gedeputeerde Staten van Gelderland (14 december 2017, bijgevoegd) aan het Algemeen Bestuur over toezicht GGD NOG valt voor 2018 onder repressief toezicht (minst belastende vorm). Ook vermelden GS een aantal aandachtspunten voor Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. d. Jaarlijks is er een gesprek tussen een AB-vertegenwoordiging en de accountant over de bevindingen van de accountant bij de jaarrekening. Dit gesprek is deze keer op 12 april 2018, wanneer er ook een AB-vergadering is. Het is wenselijk hiervoor tijdig afspraken te maken. Daarom heeft u hierover een ontvangen. Dit jaar is het extra lastig vanwege de vorming van nieuwe colleges van B&W na de gemeenteraadsverkiezingen in maart In 2017 heeft het AB de heren Vrijhoef (Voorst) en Peppelman (Bronckhorst) aangewezen, naast de DBportefeuillehouder financiën, de heer Van Norel (Epe), Plaatsvervangers waren mevrouw Vos (Oldebroek) en de heer Hoenderboom (Oost Gelre). Voorstel: GEWIJZGD het AB voor te stellen: 1. de heer Peppelman (Bronckhorst), mevrouw Pierik (Brummen), de heer Krooneman (Elburg), de DB-portefeuillehouder financiën, de heer Van Norel (Epe), aan te wijzen als vertegenwoordigers voor de bespreking van het accountantsverslag 2015; 1.2. mevrouw Van Haaren (Berkelland), de heerhospers (Hattem) en de heer Hoenderboom (Oost Gelre) aan te wijzen als plaatsvervangers e. GGD NOG vervangt de infrastructuur van de ICT-omgeving in 2018 door een toekomstbestendige Cloud-oplossing. Hiervoor is aanschaf van laptops nodig. Ook wil de GGD de bureaus in 2018 vervangen. Wij hebben ingestemd met extra kredieten hiervoor van respectievelijk en Dit past binnen de begroting. Wij zorgen voor de verantwoording van de kredieten in de bestuursrapportages. De formele verwerking van de kredieten in een begrotingswijziging 2018 volgt bij de 1 e Bestuursrapportage in juni Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. 2

21 f. De GGD werkt aan een transitie naar een organisatie met zelforganiserende teams. De organisatieverandering is reden om opnieuw te kijken naar de positionering van de controlling. Nu er is een combifunctie van manager Bedrijfsbureau/controller en de functie van intern controller. De directeur heeft advies gevraagd aan de accountant, Stolwijk en Kelderman. In overeenstemming met dit advies hebben wij ingestemd met een centrale positie van de controller, rechtstreeks onder de directeur. Wij hebben per 1 februari 2018 de heer R. Schwebke tot controller benoemd (nu intern controller / financieel adviseur). De heer A.B. Verweij per 1 februari 2018 hebben wij ontheven van de functie van controller. Hij gaat verder als manager bedrijfsondersteuning. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. Bijlagen: 1. governancecode 2. brief GS Gelderland 3 21

22 Modelgovernancecode GGD GHOR Nederland Versie 17 november

23 Voorwoord Deze modelgovernancecode GGD GHOR Nederland is op 1 december 2017 vastgesteld door de Directeuren Publieke Gezondheid (DPG en), nadat een gesprek heeft plaatsgevonden met de leden van de bestuurlijke adviescommissie publieke gezondheid (Bac PG), waarin de voorzitters van de GGD besturen vertegenwoordigd zijn. De code is bedoeld om in samenspraak met het bestuur te komen tot een governancecode. Er is een landelijk dekkend netwerk van regionale GGD en GHOR organisaties. Deze kennen een gemeenschappelijke regeling als juridische grondslag en kunnen regionaal verschillen. Met deze gemeenschappelijke modelgovernancecode nemen de DPG en de verantwoordelijkheid voor transparantie over wat door hen gezien wordt als de gangbare standaarden voor goed bestuur in de publieke gezondheid en veiligheid. Het doel van de governancecode is de kritische reflectie in de organisatie en tussen bestuur en DPG te stimuleren. De modelgovernancecode wordt onderhouden door GGD GHOR Nederland. De Wet publieke gezondheid en de Wet veiligheidsregio s beschrijven een aantal kerntaken op het gebied van publieke gezondheid en veiligheid, en de verantwoordelijkheden van de DPG voor GGD en GHOR. De DPG en hebben op grond van deze wetten en de opdrachten van gemeenten, een maatschappelijke verantwoordelijkheid als beschermer en bevorderaar van de publieke gezondheid en veiligheid in Nederland. Daarvoor maakt de DPG verbindingen van publieke gezondheid met domeinen van zorg en veiligheid, met het sociaal en het fysiek domein in de regio. Daarom is het belangrijk om aan de buitenwereld te laten zien wat zij doen en hoe zij dit doen. Daarbij hoort het gebruik van een aantal principes. Deze principes worden beschreven in deze governancecode. De gemeenschappelijke regelingen zijn verschillend en dus vraagt deze code om een regionale vertaling van de genoemde principes. In deze code wordt niet ingegaan op de juridische en financiële kant van het besturen, dit is in iedere gemeenschappelijke regeling vastgelegd. Ook andere zaken die eenduidig en verplichtend in de wetten zijn opgenomen worden buiten beschouwing gelaten. Het gaat in deze code om principes en standaarden voor goed bestuur in onze branche met zijn specifieke kenmerken. Bij het opstellen van de modelcode zijn we geïnspireerd door governance codes van branches die ook werkzaam zijn in het (semi) publieke domein. De DPG spant zich in om het gesprek over in de modelcode genoemde principes met zijn bestuur te voeren en op die manier de principes uit te dragen, draagvlak te organiseren en te bevorderen dat regionaal een code wordt vastgesteld en geïmplementeerd. De toepassing van deze governancecode is niet vrijblijvend, iedere DPG bindt zich aan deze, door het bestuur vast te stellen governancecode. Daarbij geldt pas toe of leg uit én pas toe en leg uit. 2 23

24 Principes 1. De GGD draagt zorg voor adequate publieke gezondheid in de regio De GGD draagt bij aan het beschermen en bevorderen van gezondheid, en aan het organiseren van adequate geneeskundige hulpverlening bij incidenten, crises en rampen. Per regionale setting kunnen er verschillen zijn ten aanzien van de aanvullende regionale en lokale taken en verantwoordelijkheden. De DPG geeft zijn verantwoordelijkheid als directeur van de GGD vorm door onder andere invulling te geven aan de volgende uitgangspunten: a. de publieke gezondheid voldoet aan professionele standaarden en eigentijdse kwaliteitseisen b. er wordt aansluiting gezocht bij recente wetenschappelijke inzichten en gestreefd naar innovatie c. de behoeften en wensen van inwoners van de regio zijn richtinggevend voor de dienstverlening en zorg d. DPG en geven ruimte aan professionals en gaan uit van vertrouwen in hun professionele oordeel e. DPG en dragen zorg voor een adequate samenwerking met ketenpartners in de regio 2. Er wordt gehandeld naar waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie De maatschappelijke positie van de GGD en de positie van de DPG vragen om daarbij passende waarden. Het gaat om algemene waarden als integriteit, aanspreekbaarheid, betrouwbaarheid, zorgvuldigheid, professionaliteit, openheid en transparantie maar ook doelgerichtheid en doelmatigheid. Het gaat ook om door iedere organisatie zelf te bepalen waarden, passend bij de eigen positie en doelstellingen. De waarden moeten zichtbaar worden in cultuur en gedrag. De maatschappelijke positie vraagt ook om sensitiviteit voor publieke waarden als rechtmatigheid, rechtvaardigheid en rechtszekerheid. Daarom wordt er voor gezorgd dat: a. gebruikers van diensten weten wat zij kunnen verwachten, worden bevraagd op hun wensen en weten dat er een klachtenprocedure is b. de waarden en normen waar de organisatie voor staat bekend zijn bij alle medewerkers c. er sprake is van een open aanspreekcultuur en dat leren van elkaar wordt gestimuleerd d. er een vertrouwenspersoon voor de medewerkers is e. belangentegenstellingen worden besproken, waarbij bij twijfel belangen worden benoemd. 3. De dialoog wordt proactief gezocht met belanghebbenden Zichtbaarheid en dialoog binnen en buiten de organisatie is van groot belang voor een breed gedragen uitvoering van de taken en verantwoordelijkheden binnen de publieke gezondheid in de regio. De DPG is als directeur van de GGD en GHOR organisatie zichtbaar en aanspreekbaar, en zoekt proactief de dialoog met diverse belanghebbenden. Dat betekent: 3 24

25 a. signaleren en bespreken van relevante ontwikkelingen in de regio met belanghebbenden, en doet dit op basis van deskundigheid en eigen verantwoordelijkheid b. zorgdragen voor het relatiebeheer met opdrachtgevers en partners c. zorgdragen voor een heldere rol en positie van GGD en GHOR in het netwerk 4. De DPG is vanuit zijn eigen rol verantwoordelijk voor de governance in de organisatie De DPG is verantwoordelijk voor de invulling van de governance inde organisatie. Bestuur en verantwoording wordt geregeld in de gemeenschappelijke regeling en in afspraken over de P&C cyclus. Verantwoording wordt in beginsel van binnenuit georganiseerd. De DPG: a. maakt afspraken met het bestuur over kwaliteit en prestaties en maakt afspraken en resultaten openbaar b. organiseert toetsing op kwaliteit en prestaties, zowel intern, collegiaal als extern c. draagt zorg voor aansluiting van de GGD bij de Geschillencommissie Publieke Gezondheid d. maakt afspraken met medezeggenschapsorganen over hoe zij worden betrokken bij de dialoog over ontwikkelingen in de publieke gezondheid en de organisatie 5. Het bestuur is eindverantwoordelijk voor de maatschappelijke opdracht van de organisatie Het bestuur en de DPG zijn ieder in hun eigen rol aanspreekbaar op de maatschappelijke opdracht van de organisatie. Daarom is het van belang om de invulling van die maatschappelijke opdracht te bespreken en te laten vaststellen door het bestuur. Dat gebeurt regionaal en ook lokaal voor zover gemeenten specifieke wensen hebben. De DPG stimuleert de betrokkenheid van het bestuur en de onderscheiden gemeentebesturen. De DPG: a. draagt zorg voor een heldere beleidscyclus en communiceert daarover met zijn bestuur en de gemeenten in de regio b. neemt het initiatief om het bestuur te informeren over ontwikkelingen en signaleert risico s of maatschappelijke vraagstukken die om aanpassing van beleid vragen c. neemt het initiatief om met het bestuur te spreken over dilemma s met betrekking tot belangenafweging en noodzaak tot prioriteren d. adviseert en ondersteunt het bestuur en de onderscheiden gemeentebesturen bij het vormgeven van de maatschappelijke opdracht, ook in relatie tot andere taken en verantwoordelijkheden van gemeenten die raken aan publieke gezondheid. 6. De DPG draagt er zorg voor dat hij goed in staat is om de verschillende rollen die verbonden zijn aan de functie en het leiden van de organisatie uit te voeren en vorm te geven De DPG en zijn verantwoordelijk voor het op peil houden van de eigen professionaliteit en deskundigheid. De DPG en zijn qualitate qua lid van de vereniging GGD GHOR Nederland. Zij komen 4 25

26 met regelmaat bij elkaar om kennis te delen en elkaar te versterken in de rol die zij vervullen. De DPG: a. zorgt voor het organiseren van reflectie op persoonlijk handelen b. neemt deel aan oefeningen en trainingen in de regio c. bespreekt deskundigheidsbevordering met de werkgever 7. De DPG is verantwoordelijk voor het in acht nemen van de Governancecode DPG en werken met in achtneming van deze governancecode. Zij gaan binnen hun regionale setting (de gemeenschappelijke regeling) hierover het gesprek aan met hun bestuur. Het doel is om draagvlak te organiseren voor de door de DPG en afgesproken principes en te komen tot een regionaal vastgestelde governancecode.. De DPG: a. stelt zijn bestuur in staat regionale wensen te formuleren met betrekking tot de governance b. stelt zijn bestuur en de IGJ in staat te toetsen of er wordt gewerkt volgens de governancecode c. de DPG en bespreken gezamenlijk tenminste tweejaarlijks of de modelgovernancecode nog adequaat is en voldoende uitnodigt tot reflectie 5 26

27 Begrippen Publieke gezondheid: de gezondheid beschermende en gezondheid bevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke groepen daaruit, waaronder begrepen het voorkómen en het vroegtijdig opsporen van ziekten; GGD: gemeentelijke gezondheidsdienst (al dan niet in de vorm van een gemeenschappelijke regeling) die namens een of meerdere gemeenten, de in de Wet Publieke Gezondheid opgedragen taken en verantwoordelijkheden uitvoert; Gemeenschappelijke regeling: de raden, de colleges van burgemeester en wethouders en de burgemeesters van twee of meer gemeenten kunnen afzonderlijk of samen, ieder voor zover zij voor de eigen gemeente bevoegd zijn, een gemeenschappelijke regeling treffen in de vorm van een openbaar lichaam ter behartiging van een of meer bepaalde belangen van die gemeenten; Bestuur: het algemeen en/of dagelijks bestuur van een gemeenschappelijke regeling. Directeur Publieke Gezondheid (DPG): is verantwoordelijk voor twee organisaties: GGD en GHOR en is in die laatste hoedanigheid lid van de directie van de veiligheidsregio. De DPG is het aanspreekpunt en de gesprekspartner voor zowel het bestuur als voor de brandweer, politie, gemeente en justitie. 6 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 Informatienota Algemeen bestuur Datum: 15 februari 2018 Agendapunt: 4 Portefeuillehouder: G. van den Berg Onderwerp: Taakverdeling en vervanging DB Kennisnemen van: 1. de taakverdeling en onderlinge vervanging van het DB in de nieuwe samenstelling. Inleiding Uw Bestuur heeft op 30 november de nieuwe samenstelling van het DB GGD NOG geformaliseerd. In onze vergadering van 15 januari 2018 hebben wij de onderlinge taakverdeling en vervanging bepaald. Kernboodschap Voor de resterende maanden hebben wij de taakververdeling zo veel mogelijk ongewijzigd gelaten. Bij de onderlinge vervanging hebben wij gekozen voor duo s van DB-leden die elkaar over en weer vervangen. Plaatsvervanging moet volgens de Wet gemeenschappelijke regelingen plaatsvinden binnen het DB. De taakverdeling en onderlinge vervanging vindt u in het volgende schema: DB-lid portefeuille plaatsvervanger 1. G. van den Berg voorzitter (incl. Bestuursadviescommissie Publieke Gezondheid - VNG / GGD GHOR Nederland) jeugdgezondheidszorg mw. I. Saris 32

33 2. B.G. Bloem vernieuwing publieke gezondheidszorg (Academische Werkplaats Agora, aansluiting publieke gezondheid en sociaal domein P&O (incl. voorzitterschap Georganiseerd Overleg) D. van Norel 3. mw. A. Vermeulen geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio (GHOR) 4. D. van Norel financiën B.G. Bloem 5. mw. I.G. Saris algemene gezondheidszorg en kennis & expertise G. van den Berg Communicatie Wij informeren bij het verslag van deze AB-vergadering de colleges van B&W. Vervolg - Warnsveld, 15 januari 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, voorzitter Bijlagen: 2 33

34 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 15 februari 2018 Agendapunt: 5 Portefeuillehouder: mw. I. Saris Onderwerp: Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders 2018 Voorstel: 1. het voortzetten van de gezondheidsbevordering voor statushouders in 2018 te bekostigen door de inzet van uit de balanspost overschot RIVM-subsidie bevordering seksuele gezondheid; 2. een inspanningsverplichting op te leggen aan de GGD voor de dekking van de kosten van voor het voortzetten van de extra inspanningen jeugdgezondheidszorg statushouders binnen de begroting 2018, met inzet van het positief saldo 2017; 3. bij de 1 e Bestuursrapportage van juni 2018 de 3 e wijziging van de begroting 2018 vast te stellen, waarin de besluiten onder 1. en 2. zijn verwerkt; 4. voor het bepalen van de inzet en bekostiging vanaf 2019 op 12 april 2018 een voorstel van het DB te bespreken, zoals aangekondigd in de Uitgangspuntennota Inleiding U heeft op 30 november met grote meerderheid - ingestemd de voortzetting van de huidige inzet van de GGD voor statushouders in de gemeenten. Daarbij heeft u ons de opdracht gegeven te onderzoeken of in de GGD-begroting ruimte kan worden gemaakt voor de dekking van de kosten. Beoogd effect Oplossing voor de bekostiging van de publieke gezondheidszorg statushouders in 2018 en perspectief op het bepalen van de activiteiten en bekostiging ervan vanaf 2019 Argumenten 1.1. Voor de kosten van gezondheidsbevordering voor statushouders in 2018 kan een deel van de balanspost overschot RIVM-subsidie bevordering seksuele gezondheid worden ingezet. De afgelopen jaren heeft de GGD subsidie overgehouden van de subsidieregeling curatieve SOA-spreekuren. Dit is verwerkt in een balanspost. Bij de bestemming moet een relatie 34

35 liggen met de bevordering van seksuele gezondheid. Inzet van deze middelen voor de gezondheidsbevordering voor statushouders vinden wij te verdedigen Het verwachte positieve saldo over 2017 kan ruimte bieden als gedeeltelijke dekking van de kosten voor JGZ voor statushouders. In de 2e Bestuursrapportage 2017 hebben wij de prognose opgenomen dat het saldo van de normale bedrijfsvoering bedraagt. Daarbij is rekening gehouden met een toevoeging van aan de bestemmingsreserve project Samen aan de slag voor personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland. Hiervoor heeft de GGD subsidie aangevraagd bij ZonMw. Als ZonMw de aangevraagde subsidie toekent, komt dit bedrag bij het saldo en kunt u het inzetten voor publieke gezondheidszorg statushouders in Uw bestuur heeft op 30 november 2017 uitgesproken het saldo te willen inzetten voor de publieke gezondheidszorg statushouders in Het definitieve saldo wordt half februari 2018 duidelijk, wanneer de (voorlopige) jaarrekening is opgemaakt. De eerste signalen zijn dat het saldo positiever uitvalt dan verwacht in november De mogelijkheden en de financiële effecten van herprioritering van activiteiten zijn zeker op de korte termijn beperkt. Verplichtingen in de GGD-begroting liggen voor een groot deel vast. Het is lastig om op korte termijn een substantieel bedrag vrij te maken door andere prioriteiten te stellen. Ook vinden wij dat herprioritering een besluit van uw bestuur vraagt Een oplossing met risico s is om in 2018 te bekijken of de extra kosten JGZ voor statushouders op te vangen zijn door een voorzichtig uitgavenbeleid en mogelijke meevallers in de loop van het jaar. De afgelopen jaren hebben wij steeds een inspanningsverplichting op ons genomen tot het inverdienen van de indexering. De jaarrekeningen laten zien dat de inspanningsverplichting ook reëel resultaat heeft. In aansluiting hierop zeggen wij een inspanningsverplichting toe. Met een opdracht aan de GGD om de extra kosten JGZ voor statushouders zelf op te vangen, kunnen we nu een besluit voor extra financiering door gemeenten ontlopen Het is wenselijk dat het huidige GGD-bestuur nog beslist, zodat de gemeenten tijdig informatie krijgen over de structurele inzet van de GGD voor statushouders en de bekostiging vanaf 2019 Voor de jaren 2019 en verder moet er een structurele oplossing komen. De tijdsplanning in de Uitgangspuntennota 2019 voorziet in een besluit van uw bestuur op 12 april Dit is voor de gemeenten nog op tijd: dan kunt u de uitkomst nog meenemen in de voorbereiding van de begroting van uw gemeente voor Bij uitstel van de besluitvorming is dit niet meer mogelijk. Voor deze besluitvorming is allereerst van belang dat de gemeenten bepalen welke activiteiten voor de statushouders de GGD structureel moet uitvoeren. Uw opvattingen en oplossingsrichtingen hiervoor horen wij graag. Kanttekeningen 2.1. Het saldo 2017 is afhankelijk van de definitieve uitkomst van de jaarrekening. Het definitieve saldo wordt half februari 2018 duidelijk. In zijn algemeenheid is het regel dat een overschot teruggaat naar de gemeenten. Voor een andere bestemming van het positieve saldo is een besluit van het Algemeen Bestuur vereist. 2 35

36 2.2. De resterende mogelijkheid van de inzet van het saldo 2017 is afhankelijk van de toekenning van de ZonMw-subsidie voor de vervolgopdracht sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. U heeft op 30 november 2017 besloten uit het saldo 2017 een bestemmingsreserve te vormen van maximaal voor de uitvoering van het project Samen aan de slag voor personen met verward gedrag. Eind februari 2018 wordt duidelijk of ZonMw al dan niet de subsidie toekent en of het inzet van het saldo 2017 voor de vervolgopdracht nodig is De benadering van een inspanningsverplichting kent risico s en nadelen. Het aangaan van een inspanningsverplichting om dekking voor de kosten te zoeken benadering houdt nadrukkelijk een risico in dat de GGD een tekort presenteert in de jaarrekening over Met dit risico krijgt het nieuwe GGD-bestuur voor de periode dan mogelijk te maken. Een ander nadeel is dat dit een incidentele oplossing is voor een structureel probleem Voor besluitvorming in deze bestuursperiode is nog weinig tijd. Het tijdpad voor de besluitvorming in de AB-vergadering van 12 april 2018 is vrij krap. Op 15 maart beslissen wij over het voorstel aan uw bestuur. Bovendien vindt de AB-vergadering plaats in de tijd dat na de gemeenteraadsverkiezingen nieuwe colleges worden gevormd. Wij vinden het echter wenselijk dat de gemeenten tijdig informatie krijgen over de financiële effecten in Financiën De financiële gevolgen worden nog verwerkt in een 3 e begrotingswijziging In 2018 zet de GGD voor het voortzetten van de gezondheidsbevordering voor statushouders in uit de balanspost overschot RIVM-subsidie. Verder wordt een taakstelling opgenomen voor de dekking van de kosten van voor het voortzetten van de extra inspanningen jeugdgezondheidszorg statushouders in Een mogelijkheid is om het saldo 2017 in te zetten. De berekening hebben wij gemaakt op basis van de aantallen statushouders najaar Recente cijfers van het rijk laten een stijging van de taakstellingen voor gemeenten zien. Vervolg voortzetting extra inzet in 2018 GGD voor publieke gezondheidzorg statushouders invulling geven aan de inspanningsverplichting om dekking voor de extra kosten jeugdgezondheidszorg voor statushouderskinderen in 2018 te vinden op 12 april 2018 beslist u over de extra inzet vanaf Communicatie - Warnsveld, 15 januari 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, voorzitter Bijlage: notitie 3 36

37 Bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders Opdracht AB 30 november 2017: nader voorstel voor bekostiging GGD Noord- en Oost-Gelderland heeft de afgelopen twee jaar volop ingezet op de bevordering van de gezondheid van nieuwkomers in de gemeente. Hoewel de instroom afneemt, blijft bevordering van de gezondheid van nieuwkomers die zich de afgelopen jaren in de gemeenten gevestigd hebben van groot belang. Het gaat om een juist gebruik van het zorgstelsel en het voorkomen van meer problemen later. Dit is toegelicht in de notitie Bevordering van de gezondheid van nieuwkomers in de gemeente (november 2017). Het Algemeen Bestuur (AB) van GGD NOG heeft op 30 november 2017 de voortzetting van de huidige inzet van de GGD voor statushouders in de gemeenten besproken. Ons voorstel als Dagelijks Bestuur (DB) over de bekostiging heeft geleid tot een uitgebreide discussie. Een grote meerderheid van de AB-leden heeft ingestemd de continuering in 2018 van: de taken van de regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders; de extra inzet van de GGD op het gebied van gezondheidsbevordering en jeugdgezondheidszorg voor statushouders. Daarbij heeft het AB ons de opdracht gegeven voor de dekking van de kosten te onderzoeken of in de GGD-begroting ruimte kan worden gemaakt. Dit kan door een herprioritering van activiteiten, en of door het inzetten van het verwachte positieve saldo Als binnen de GGD-begroting ruimte kan worden gevonden, zou een extra bijdrage van de gemeenten niet nodig zijn. Het AB verwacht een nader voorstel in de AB-vergadering van 15 februari In deze notitie werken wij stapsgewijs de opdracht van het AB uit. 2. Inzet GGD voor gezondheid nieuwkomers en bekostiging in 2018 De extra inzet van de GGD betreft de volgende taakgebieden: regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders Deze functie richt zicht op het opzetten en onderhouden van een netwerk in de regio en op ondersteuning van gemeenten en ketenpartners. De ondersteuning betreft gemeentelijk beleid, de totstandkoming van voorlichting voor nieuwkomers en deskundigheidsbevordering van intermediairs en professionals. gezondheidsbevordering voor statushouders Hierbij gaat het om voorlichting en ondersteuning aan statushouders (zowel jeugd als volwassenen) en aan professionals die met statushouders werken. Het doel is de gezondheidsvaardigheden van nieuwkomers te versterken en de toegang tot de zorg te vergroten. jeugdgezondheidszorg Ieder statushouderkind tussen de 4 en 18 jaar dat in een gemeente wordt gehuisvest krijgt een uitnodiging van het gespecialiseerde team Jeugdgezondheidszorg van de GGD. De aard en de omvang van de gezondheidsproblematiek vragen om specifieke deskundigheid en om extra tijd en inzet van de JGZ. Dit is aanvullend op de reguliere contactmomenten van de JGZ. Tolkkosten vormen hierbij een aanzienlijke kostenpost. Zie ook de landelijke handreiking, die is opgesteld door het kennisdelingsprogramma Gezondheid Statushouders over de intake JGZ voor statushouderskinderen. 1 37

38 In 2016 en 2017 hebben de gemeenten extra middelen van het rijk ontvangen voor de opvang van statushouders. Hieruit hebben de gemeenten ook de extra activiteiten van de GGD bekostigd. In 2018 is die geoormerkte rijksbijdrage vervallen. Tijdig inzetten op preventie blijft niettemin van belang. Het voorkomt dat mensen gezondheidsklachten ontwikkelen of de weg kwijt raken in de gezondheidszorg Regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders Tot 1 mei 2018 bekostigt het rijk deze functie via de VNG (OTAV - OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vergunninghouders). De kosten van voortzetting van deze functie van 1 mei tot eind 2018 zijn Het AB heeft er op 30 november 2017 mee ingestemd om voor de voortzetting van deze functie in 2018 te bekostigen uit de uitgekeerde risicoreserve van de voormalige Medische Opvang asielzoekers Oost. Deze onverwachte meevaller van is in oktober 2017 bekend geworden en inmiddels aan de GGD uitgekeerd Gezondheidsbevordering statushouders Voortzetting van dit onderdeel in 2018 kost Nadat het Algemeen Bestuur heeft uitgesproken andere oplossingen te willen dan een gemeentelijke bijdrage, hebben wij alternatieven nader bekeken. Voor 2018 zien wij binnen de begroting wel mogelijke incidentele, maar geen structurele dekking. De afgelopen jaren heeft de GGD subsidie overgehouden van de subsidieregeling curatieve SOA-spreekuren (onderdeel van de Subsidieregeling publieke gezondheid). Dit is verwerkt in een balanspost (Overlopende passiva - vooruit ontvangen bedragen niet gemeente). De subsidiegever, het RIVM, laat deze middelen bij de GGD en. Hierover heeft de GGD contact gehad met het RIVM. Wel is vereist dat de middelen worden ingezet in overeenstemming met de oorspronkelijke doeleinden waarvoor de subsidie werd verstrekt. Er moet dus een relatie liggen met de bevordering van seksuele gezondheid. Inzet van deze middelen voor de gezondheidsbevordering voor statushouders is te verdedigen. Dit gaat over verschillende aspecten van gezondheid, seksuele gezondheid is een wezenlijk onderdeel hiervan. Het voorstel is om uit deze balanspost de benodigde in te zetten Jeugdgezondheidszorg statushouders De grootste kostenpost betreft de extra inspanningen voor jeugdgezondheidszorg, Hieronder gaan wij in op mogelijke oplossingsrichtingen. 3. Oplossingsrichtingen bekostiging JGZ statushouders Overwegingen vooraf Om voor 2018 dekking te vinden voor de extra lasten van de jeugdgezondheidszorg zien wij los van een extra gemeentelijke bijdrage - in hoofdzaak drie oplossingsrichtingen: a. inzet van het verwachte positieve saldo 2017 b. herprioriteren van activiteiten c. inspanningsverplichting. 2 38

39 3.2. Inzet saldo 2017 In de 2 e Bestuursrapportage 2017, besproken in de AB-vergadering van 30 november 2017, hebben wij de prognose opgenomen dat het saldo van de normale bedrijfsvoering positief bedraagt. Latere afwijkingen in de bedrijfsvoering kunnen het resultaat uiteraard nog beïnvloeden. Het definitieve saldo wordt half februari 2018 duidelijk, wanneer de (voorlopige) jaarrekening is opgemaakt. De eerste signalen zijn dat het saldo positiever uitvalt dan verwacht in november Het AB heeft op 30 november 2017 besloten uit het saldo 2017 een bestemmingsreserve te vormen van maximaal voor de uitvoering van het project Samen aan de slag voor personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland. Dit is gedaan zodat het project al vast kan starten. Het doel is om de kosten te dekken met een subsidie van ZonMw. Eind februari 2018 wordt duidelijk of de subsidie al dan niet wordt toegekend. Als ZonMw de subsidie toekent, dan kan de bestemmingsreserve worden toegevoegd aan het saldo. Dat zou daarmee op uitkomen. Afhankelijk van de latere ontwikkelingen en de toekenning van de ZonMw-subsidie kan het positieve saldo over 2017 ruimte bieden als gedeeltelijke dekking van de kosten voor JGZ voor statushouders. Wij merken hierbij op dat het in zijn algemeenheid de regel is dat een overschot teruggaat naar de gemeenten. Voor een andere bestemming van het positieve saldo is een besluit van het Algemeen Bestuur vereist. 4. Herprioritering Een oplossing is dat de GGD binnen de bestaande begroting 2018 ruimte maakt. Dat zou kunnen door eventuele onbenutte ruimte alsnog te benutten of door activiteiten te verminderen of te beëindigen, al dan niet tijdelijk. De begroting van de GGD bestaat voor 70% uit loonkosten en 30% uit materiële kosten. Verplichtingen liggen voor een groot deel vast. Het is lastig om op korte termijn een substantieel bedrag vrij te maken door andere prioriteiten te stellen. Personeelsverloop en flexibel inzetten van medewerkers bieden enige ruimte, maar zekerheid hierover is er niet en de financiële effecten zijn beperkt. Oplossingen in de vorm van het op korte termijn stopzetten van activiteiten raken de betreffende doelgroepen en bestaande afspraken. Een voorbeeld is het niet-uitvoeren van een deel van het reguliere programma jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen, in afwijking van het landelijk professioneel kader. Aan het begin van de lopende bestuursperiode heeft de GGD groene bezuinigingsscenario s doorgevoerd, waarbij een bezuiniging van 12% is geeffectueerd. Het Algemeen Bestuur heeft indertijd de rode bezuinigingsscenario s terzijde gelegd als ongewenst. Een discussie over het takenpakket kan alleen plaatsvinden op basis van die rode scenario s. Ook vinden wij dat herprioritering een besluit van uw bestuur vraagt. 5. Inspanningsverplichting In de bestuursperiode hebben wij als Dagelijks Bestuur een inspanningsverplichting op ons genomen tot het inverdienen van de indexering. De aanleiding hiervoor was een discussie over het principe en de wijze van indexeren. De jaarrekeningen laten zien dat de inspanningsverplichting ook reëel resultaat heeft: de laatste jaren is er steeds een beperkt overschot geweest. Als wij de GGD opdragen om de extra kosten JGZ voor statushouders zelf op te vangen door een voorzichtig uitgavenbeleid en mogelijke meevallers in de loop van het jaar te benutten, 3 39

40 dan kunnen we nu een besluit voor extra financiering door gemeenten ontlopen. Deze benadering houdt nadrukkelijk een risico in dat de GGD een tekort presenteert in de jaarrekening over Dat risico, waarmee het nieuwe GGD-bestuur voor de periode te maken krijgt, moeten wij wel incalculeren. Een ander nadeel is dat dit een incidentele oplossing is voor een structureel probleem. 6. Inzet GGD voor statushouders vanaf Tijdpad voor een structurele oplossing De oplossingsrichtingen voor de dekking van de kosten voor statushouders in 2018 die wij hiervoor hebben genoemd, zijn alle incidenteel van aard. Voor de jaren 2019 en verder moet er een structurele oplossing komen. In de Uitgangspuntennota 2019 hebben wij hierover gezegd: In de concept-programmabegroting 2019 doen wij een voorstel over: welke extra activiteiten wij in 2019 willen voortzetten en in welke omvang. Daarbij kunnen wij ons voorstellen dat wij op de drie onderdelen verschillende keuzes maken. hoe wij structureel de bekostiging van de voorgezette activiteiten voor nieuwkomers willen vormgeven. Op dit moment vinden wij, vanuit de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de betrokken gemeenten, bekostiging naar rato van inwoneraantal een passende verdeelsleutel. Wij bespreken ons voorstel met het Algemeen Bestuur. Dit doen wij voordat wij de Programmabegroting 2019 aan de gemeenteraden sturen met de mogelijkheid een zienswijze hierop in te dienen. De tijdsplanning in de Uitgangspuntennota 2019 voorziet in een besluit van het Algemeen Bestuur op 12 april Dit is voor de gemeenten nog op tijd: dan kunnen zij de uitkomst nog meenemen in de voorbereiding van de gemeentebegrotingen voor Bij uitstel van de besluitvorming is dit niet meer mogelijk Afwegingen Voor deze besluitvorming is allereerst van belang dat de gemeenten bepalen welke activiteiten voor de statushouders de GGD structureel moet uitvoeren. In overleg met de gemeenten en met name het AB willen wij in april 2018 bepalen welke (extra) activiteiten voor statushouders wij voortzetten en in welke omvang. In de afweging nemen wij als uitgangspunten: gezondheidsbevordering voor statushouders en regiocoördinatie ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders willen wij in kleinere omvang in kleinere omvang voortzetten. Daarmee dalen de kosten. de extra inzet voor jeugdgezondheidszorg blijft nodig voor deze doelgroep. Hierover willen wij structurele afspraken maken. De schommelingen in de omvang van statushouders zijn te groot om het risico geheel bij de GGD te leggen. Graag horen wij de opvattingen en oplossingsrichtingen van de leden van het Algemeen Bestuur. 4 40

41 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 15 februari 2018 Agendapunt: 6 Portefeuillehouder: mw. I. Saris Onderwerp: Vervolgopdracht Samen aan de slag voor een sluitende aanpak personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland Voorstel: 1. De GGD opdracht te geven het project Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer uit te voeren voor de 22 gemeenten 1 ; 2. De GGD opdracht te geven het project Behoefte en beschikbaarheid van crisisplekken en tijdelijke opvangplekken in beeld uit te voeren voor de 22 gemeenten; 3. De GGD opdracht te geven het project Varianten om de 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid te organiseren voor de gemeenten in de regio s Noord Veluwe en Achterhoek en voor de gemeenten Zutphen en Lochem. Daarbij de ervaringen van het pilotproject Regionaal advies- en meldpunt Oost-Veluwe te benutten; 4. De GGD opdracht te geven het project Informatie-uitwisseling en samenwerking in de keten uit te voeren voor de gemeenten in de regio Noord Veluwe en gedurende de verdere uitwerking van het project de gemeenten in de Achterhoek te informeren en de mogelijkheid te bieden om alsnog aan te sluiten; 5. De projectorganisatie weergegeven in bijlage 1 goed te keuren. Inleiding Op de Bestuurstweedaagse in september 2017 heeft de GGD een inventarisatie van de stand van zaken rond de aanpak van personen met verward gedrag in de NOG regio gepresenteerd. De burgermeesters en wethouders zorg van de 22 gemeenten hebben toen besloten om de GGD een vervolgopdracht te geven. Deze opdracht is aanvullend op de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het realiseren van een sluitende aanpak personen met verward gedrag. Het Algemeen Bestuur heeft 30 november vastgesteld dat voldoende bestuurlijk draagvlak bestaat voor een vervolgopdracht aan de GGD. Inhoud en omvang van die vervolgopdracht en afstemming op lopende initiatieven was punt van discussie. Na AB van 30 november heeft de GGD de vervolgopdracht ambtelijk afgestemd in de drie regio s. Daarbij is zowel mondeling als schriftelijk, aanvullende informatie gegeven over de vier onderdelen van de GGD opdracht. Na uitvoerige inventarisatie is er collectieve overeenstemming over de projecten in voorstel 1 en 2. Aan het derde en vierde project in het voorstel neemt een deel van de gemeenten niet deel. De reacties van de gemeenten zijn verwerkt in het voorstel en de toelichting hierop (in de argumenten en kanttekeningen). 1 Bestuurlijke afstemming over het ambtelijk advies heeft in Brummen door persoonlijke omstandigheden nog niet plaatsgevonden. 1 41

42 Beoogd effect Een door de 22 gemeenten geaccepteerde inzet van de GGD voor een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. Argumenten 1.1 De aanpassing in de afspraken richting passend vervoer moeten voor de hele regio NOG worden opgepakt Alle gemeenten zien het belang in van een regionale aanpak. In de brief van de Politie eenheid Oost-Nederland van 19 december 2017 aan de gemeenten, wordt gesteld dat de politie per 1 oktober 2018 stopt met het vervoer van verwarde personen die geen strafbaar feit hebben begaan. 1.2 De betrokken partijen bij passend vervoer werken regionaal, bovenregionaal en regiogrensoverschrijdend In de regio NOG werken meerdere geestelijke gezondheid- en verslavingszorg organisaties. Het werkgebied van deze organisaties valt ook buiten deze regio. In Noord- en Oost- Gelderland werkt 1 Regionale Ambulancevoorziening (Witte Kruis), die deze dienstverlening in een groot deel van Nederland levert. De politie werkt op het niveau van Oost Nederland. 1.3 Ervaringen van pilotprojecten in omliggende regio s en van de pilot van GGZ Centraal in de regio Noord Veluwe worden benut In de regio s Gelderland-Zuid en Gelderland-Midden en vanuit Zorgbelang Gelderland lopen pilotprojecten voor passend vervoer. De ervaringen uit deze projecten, andere projecten in Nederland en het SiRM-model over passend vervoer worden benut. GGZ Centraal heeft een aanvraag ingediend bij ZonMw voor een pilot voor passend vervoer in hun werkgebied. Op verzoek van de Noord Veluwse gemeenten heeft de GGD zich aangesloten bij dit initiatief en contacten gelegd met de Regionale Ambulancevoorziening. 1.4 Vervoer wordt al ingezet na inschatting door de eerste hulpverlener in o.a. de Meldkamer Na signalen van verwardheid maakt de hulpverlener die als eerste wordt betrokken een inschatting van de oorzaak van de verwardheid. Op dit moment wordt een keuze gemaakt of de persoon thuis kan blijven of naar een locatie voor beoordeling door de GGZ wordt vervoerd. In de aanpak van zowel het project Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer als Varianten om de 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid te organiseren, wordt het door SiRM ontwikkelde model Voorlopig model melding als uitgangspunt gebruikt. In dit model wordt de behandeling van meldingen van personen met verward gedrag die terecht komen bij politie (meldkamer politie en ) en meldkamer ambulance beschreven. Omdat de GGD zich naast de niet-acute keten ook richt op de acute keten voor varianten om de 24/7 te organiseren, is het gewenst om in het proces te starten bij een melding en de verbetermogelijkheden in het daarop volgende proces. Hierbij worden huisartsenposten, GGZ-organisaties, meldkamer, politie en de Regionale Ambulancevoorziening betrokken. De spoedeisende hulpen in de NOG-regio worden in tweede instantie betrokken. 2.1 Het onderzoek richt zich zowel op behoefte als beschikbaarheid van crisisplekken en tijdelijke opvangplekken De beschikbaarheid van (flexibel inzetbare) tijdelijke opvang- en crisisplekken in de NOG regio worden in kaart gebracht. Daarnaast is in de inventarisatiefase duidelijk geworden dat het in beeld brengen van de behoefte van zowel de doelgroep als de ketenpartners van het type en aantal crisisplekken van belang is. De op dit moment beschikbare crisisplekken en tijdelijke opvangplekken sluiten niet altijd goed aan op de behoefte. 2 42

43 2.2 Het onderzoek richt zich op plekken die gefinancierd worden vanuit de WMO, de Jeugdwet, Zorgverzekeringswet en de Wet Langdurige Zorg Omdat de plekken op verschillende manieren gefinancierd worden is het belangrijk om in het onderzoek deze financieringsbronnen terug te laten komen. 2.3 Benader de inzet van een crisisplek niet vanuit de wet, maar vanuit de casus Van de partners waar crisis- en tijdelijke opvangplekken zijn, wordt bereidheid gevraagd tot flexibele inzetbaarheid van deze plekken, zodat de inzet kan bijdragen aan de oplossing van een casus. Er wordt vaak vanuit het systeem / de financieringsstroom gedacht. Ambtelijk is het advies meegegeven om de inzet te benaderen vanuit de casus. 3.1 De keten voor advies over- en melden van personen met verward gedrag is verschillend georganiseerd in de regio NOG en het aanbod van organisaties die 24/7 bereikbaar en beschikbaar is, is niet hetzelfde in alle gemeenten en regio s Het aanbod van organisaties die 24/7 bereikbaar en beschikbaar zijn voor personen met verward gedrag/psychisch kwetsbare burgers is divers en verschillend per regio/gemeente. In de uitwerking van de opdracht wordt rekening gehouden met lokale verschillen en toegewerkt naar varianten om de 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid te organiseren. In het onderzoek voor het regionaal advies- en meldpunt Oost-Veluwe is vanuit een overzicht van de huidige 24/7 bereikbare organisaties toegewerkt naar een plan van aanpak voor een gewenst 24/7 advies- en meldpunt. Dit advies- en meldpunt is geconcretiseerd naar melding, beoordeling en risicotaxatie en toeleiding. De gemeente Apeldoorn is bereid de kennis over de ingezette ontwikkeling te delen binnen de regio en daarover worden nadere afspraken gemaakt met de projectleider. 4.1 In de regio Oost Veluwe / Midden IJssel is al een project Gegevensdeling Zorg & Veiligheid in het sociaal domein van de gemeente Apeldoorn en daarom sluiten deze gemeenten niet aan bij het GGD project Het project van Apeldoorn is zo opgezet dat het leidt tot een verantwoorde manier van zorg verlenen én informatiedeling waar nodig. In dit project wordt inhoudelijk samengewerkt met de gemeenten Zutphen, Voorst en Epe. De gemeenten Hattem, Heerde en Brummen volgen op beleidsniveau de voortgang met de insteek ook aan te sluiten. De gemeente Lochem is uitgenodigd aan te haken. Op 23 januari is een bijeenkomst belegd met bovenvermelde gemeenten waarin afspraken gemaakt worden over het vervolg. 4.2 Vragen van de Achterhoekse gemeenten over het project Informatie-uitwisseling en samenwerking in de keten worden beantwoord nadat het GGD-project verder is uitgewerkt De werkgroep OGGz van de Achterhoek heeft aanvullende vragen over de inhoud en opzet van het project. Om deze zorgvuldig te beantwoorden is een verdere uitwerking van het project nodig. Dit wordt gedaan met de Noord Veluwse gemeenten, Governance Integrity en een ervaringsdeskundige. Met de projectleider voor de sluitende aanpak in de Achterhoek worden afspraken gemaakt over mogelijke betrokkenheid bij de uitwerking van het project en de informatievoorziening aan de Achterhoekse gemeenten. 1.1 In de projectorganisatie is geborgd dat gemeenten zijn aangehaakt bij de inzet van de GGD, en afstemming plaatsvindt met de deelnemende gemeenten en de coördinator Oost Nederland Het is essentieel dat de GGD is aangehaakt bij wat er in de gemeenten gebeurd op het gebied van een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. Dit doet zij door deelname aan werkgroepen in de drie regio s. Daarnaast is het belangrijk dat de uitwerking 3 43

44 van de opdrachten wordt afgestemd met de deelnemende gemeenten door een afgevaardigde per subregio in ieder project De samenwerking met Jannie Jonker, coördinator Oost Nederland en regionale contactfunctionaris landelijk Schakelteam personen met verward gedrag, vindt bilateraal met de programmamanager plaats en in de projectgroep Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer. Kanttekeningen 1.1 Meldkamer en Regionale Ambulancehulpverlening werken bovenregionaal in meerdere regio s De Meldkamer werkt voor de regio Noord- en Oost-Gelderland en voor de regio IJsselland. Bij het maken van nieuwe afspraken moet hiermee rekening worden gehouden. Ook de Regionale Ambulancehulpverlening Witte Kruis werkt landelijk in meerdere regio s, wat afzonderlijke afspraken maken in de verschillende regio s complex maakt. 4.1 Trainingen Gegevensdeling in het Zorg- en Veiligheidsdomein starten in maart 2017 in de NOG regio De landelijke stuurgroep (Zorg- en) Veiligheidshuizen heeft het handvat Gegevensdeling in het Zorg- en Veiligheidsdomein vastgesteld. Het is een richtinggevend document voor de zorgvuldige omgang met persoonsgegevens bij complexe casuïstiek zoals die in de veiligheidskamers en in de samenwerking rond personen met verward gedrag aan de orde is. Het Veiligheidshuis Noord- en Oost-Gelderland gaat in het voorjaar een landelijk ontwikkelde training uitrollen, waaraan 50 personen kunnen deelnemen die betrokken zijn bij de bespreking van casuïstiek op het terrein van veelplegers, ex-gedetineerden, huiselijk geweld en risicojongeren. Ook worden organisaties waarmee wordt samengewerkt betrokken. De GGD stemt de opzet van het project af met de procesmanager van het Veiligheidshuis NOG. 4.2 Uitgangspunten van projecten over gegevensdeling op elkaar afstemmen, zodat organisaties dezelfde uitgangspunten hanteren in hun samenwerking met anderen Voorkomen moet worden dat de samenwerking tussen professionals mis loopt, omdat er in hun trainingen verschillen zitten hoe om te gaan met dilemma s rond gegevensdeling. Dit vraagt naast afstemming met de procesmanager van het Veiligheidshuis ook goede afstemming met de projectleider van het project in Apeldoorn. Financiën De GGD heeft op 16 januari een aanvraag voor een startsubsidie van bij ZonMw ingediend. Indien deze wordt gehonoreerd, kan de inzet van de projectmanager en projectmedewerker van de GGD vanuit deze subsidie worden bekostigd. Tevens is een bedrag opgenomen voor het vergoeden van de inzet van ervaringsdeskundigen bij de verschillende projecten. Wanneer de subsidie niet wordt toegekend, dan kunnen we terugvallen op uw besluit van 30 november 2017 om uit het saldo 2017 een bestemmingsreserve te vormen van maximaal voor de uitvoering van het project. Voor het project Informatie-uitwisseling en samenwerking in de keten wordt in afstemming met de gemeenten van de regio Noord Veluwe eveneens subsidie bij ZonMw aangevraagd. Deze aanvraag zal voor de zomer bij ZonMw worden ingediend. Vervolg Start van de vier projecten en in overleg met betrokken ambtenaren en relevante ketenpartners benaderen voor de projectgroepen 4 44

45 Communicatie - Mondelinge informatievoorziening vindt plaats in de werkgroepen per regio en actuele informatie wordt gedeeld met de projectleider per subregio - Driemaandelijks voortgangsbericht Warnsveld, 24 januari 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, voorzitter Bijlagen: 1. Projectorganisatie 5 45

46 Bijlage 1: Projectorganisatie Opdrachtgevers Burgemeesters regio NOG Wethouders zorg regio NOG Stuurgroep Burgemeester gemeente Oude Wethouder zorg gemeente IJsselstreek Otwin van Dijk Winterswijk Ilse Saris Programmaleider GGD NOG Ineke Slagter Directeur publieke gezondheid Dick ten Brinke Coördinator Verdiepingsregio Oost Jannie Jonker Afstemming met projectleiders/vertegenwoordigers namens de drie regio s en deelname van de GGD (indien relevant en gewenst) aan regionale werkgroepen Achterhoek: projectleider Gonnie Jansen en deelname aan werkgroep OGGz Oost Veluwe/Midden IJssel: procesregisseur Mensen met verward gedrag Oost Veluwe Lisenka Schmitz en deelname aan werkgroep personen met verward gedrag Noord Veluwe: Gerdien van Bruchem: vertegenwoordiger namens de gemeenten van de Noord Veluwe en deelname aan ambtelijk overleg maatschappelijke zorg/beschermd wonen Projectgroepen per opdracht Project Informatieuitwisseling en de 24/7 bereikbaarheid Project Varianten om samenwerking in de en beschikbaarheid te keten organiseren Projectleden: Dorina Wering(Oldebroek) Ruud Meij (Governance & Integrity Nederland) Ervaringsdeskundige 2 Nog uit te nodigen ketenpartners in n overleg met de gemeenten Mijke Dellemann (GGD) Ineke Slagter Projectleider nog invullen Projectleden: Gert Gerritsen (Elburg) Ambtenaar namens Zutphen/Lochem Ambtenaar AH Ervaringsdeskundige Nog uit te nodigen ketenpartners in overleg met de gemeenten Mijke Dellemann Projectleider Ineke Slagter Project Varianten voor de beschikbaarheid van passend vervoer Projectleden: Gerdien van Bruchem (Nunspeet) Dominique Meijer (Zutphen) Ambtenaar AH Jannie Jonker (Oost Nederland) Politie GGZ-organisaties Witte Kruis Meldkamer Relevante andere ketenpartners Ervaringsdeskundige Mijke Dellemann Projectleider Ineke Slagter Project Behoefte en beschikbaarheid van crisisplekken en tijdelijke opvangplekken in beeld Projectleden: Bert van Putten (Harderwijk) Wim Livestro (Voorst) Ambtenaar AH Ervaringsdeskundige Nog uit te nodigen ketenpartners in overleg met de gemeenten Mijke Dellemann en Hans Evers (GGD) Projectleider Carolien Timmerman 2 Ixta Noa heeft toegezegd ervaringsdeskundigheid te willen inzetten voor de projecten 6 46

47 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 15 februari 2018 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: D. van Norel Onderwerp: Uitgangspuntennota 2019 Voorstel: 1. (voorlopige) reacties te geven op de Uitgangspuntennota, met als belangrijke onderdelen: a. voorstellen voor nieuw beleid bij de begroting 2019 voor het rijksvaccinatieprogramma en de publieke gezondheidszorg statushouders; b. indexering van de inwonerbijdrage met 2,15%; 2. kennis te nemen van de mogelijkheid voor gemeenteraden om tot 1 maart 2017 te reageren. Inleiding Jaarlijks stellen wij een Uitgangspuntennota vast. Deze sturen wij half december aan de gemeenten, die erop kunnen reageren. Hiermee voldoen wij ook aan de verplichting in de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) om de algemene financiële en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar aan de raden te sturen. Beoogd effect Vaststellen van de voorlopige uitgangspunten van de begroting Argumenten 1.1. Het AB bespreekt de Uitgangspuntennota opiniërend. De bespreking in uw bestuur biedt de mogelijkheid de opvattingen van de gemeenten te peilen en hierin gemeenschappelijke lijnen te zoeken De gemeenten zijn vanaf 2019 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Vanaf 2019 bepaalt de Wet publieke gezondheid dat de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het RVP. Hiervoor krijgen de gemeenten van 2019 middelen in het Gemeentefonds. 47

48 Wij stellen voor om in 2018 afspraken te maken met de betrokken gemeenten over de bekostiging en de uitvoering. Bij de GGD gaat het om de RVP-vaccinaties die de GGD verzorgt als onderdeel van de jeugdgezondheidszorg voor 4-18 jarigen. De GGD heeft dit onderwerp op 11 januari 2018 informatief besproken met ambtenaren publieke gezondheid De gemeenten willen duidelijke afspraken over publieke gezondheidzorg statushouders vanaf 2019 Het is wenselijk structurele afspraken te maken over welke extra activiteiten voor nieuwkomers de GGD in 2019 voortzet, in welke omvang dat gebeurt en hoe deze activiteiten worden bekostigd. Dit is onder meer in uw vergadering van 30 november 2017 naar voren gekomen. Wij stellen voor hierover uiterlijk in april 2018 een voorstel voor aan het uw bestuur voor te leggen. De uitkomst van de besluitvorming nemen wij op de concept-programmabegroting Zie ook agendapunt De indexering van de inwonerbijdrage 2019 komt volgens de afgesproken methodiek uit op 2,15%. Uw bestuur heeft in 2015 besloten welke methode de GGD hanteert bij het berekenen van de index. Op basis van de CPB-cijfers stellen wij een (gewogen) index voor van 2,15%. Wij handhaven voor 2019 de inspanningsverplichting van de afgelopen jaren tot het inverdienen van de indexering Via de zienswijzen kunnen de gemeenten sturen op de inhoudelijke en financiële kaders voor de GGD. Onderdeel van de begrotingsprocedure van GGD NOG is dat de gemeenteraden en colleges van B&W kunnen reageren op de uitgangspuntennota. Dit is niet verplicht volgens de Wgr. Gemeenten kiezen zelf of en hoe ze een zienswijze geven. Het voordeel is dat gemeenten in een vroegtijdig stadium hun opvattingen kenbaar kunnen maken. Wij kunnen hiermee dan rekening houden bij het opstellen van de Programmabegroting. Kanttekeningen 2.1. Het beoordelingskader van de Achterhoekse gemeenten komt uit op een index van 1,6%. De Achterhoekse gemeenten hebben een gezamenlijk beoordelingskader voor indexering bij gemeenschappelijke regelingen. Zij gaan uit van de prijsontwikkeling van het bruto binnenlands product uit de Septembercirculaire, voor ,6%. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de loonindex en de nacalculatie. Verder is van belang dat de Septembercirculaire 2017 voor 2019 een accres meldt van 2,60%. Het acres voor 2018 is verhoogd naar 4,83%. De GGD rekent in 2018 met een index van 0,74%. Financiën De voorgestelde index resulteert in een bijdrage Publieke Gezondheid per inwoner van 7,33 en een bijdrage Jeugdgezondheidszorg per inwoner van 6,97 (in ,18 resp. 6,89). Vervolg De gemeenten kunnen tot 1 maart reageren. 2 48

49 Communicatie De Uitgangspuntennota staat op de website van de GGD. Warnsveld, 15 december 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, voorzitter Bijlagen: 1. brief aan raden 2. Uitgangspuntennota

50 Aan: de raden van de gemeenten die deelnemen in GGD Noord- en Oost- Gelderland - per verzonden - Kenmerk: ThN//017-Dir.059 Datum: 15 december 2017 Behandeld door: T. Nijland t.nijland@ggdnog.nl Telefoonnummer: Onderwerp: Uitgangspuntennota 2019 GGD NOG Geachte raden, Hierbij ontvangt u de Uitgangspuntennota 2019 van GGD Noord- en Oost-Gelderland. U kunt een zienswijze op de nota aan ons sturen. Als u dat wilt, dan verzoeken wij u om dit vóór 1 maart 2018 te doen. Ook met voorlopige reacties of standpunten kunt u ons helpen bij de voorbereiding van de Programmabegroting De GGD is graag bereid om vragen te beantwoorden en een toelichting te geven in bijeenkomsten met raadsleden. Het Algemeen Bestuur van de GGD, met de wethouders volksgezondheid van de 22 gemeenten, bespreekt de Uitgangspuntennota in zijn vergadering van 15 februari Als u vragen heeft, kunt u contact opnemen met: R. Schwebke, financieel adviseur (tel , r.schwebke@ggdnog.nl ), of T. Nijland, directiesecretaris (tel , t.nijland@ggdnog.nl). Met vriendelijke groet, namens het Dagelijks Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondhied Postbus 3, 7200 AA Zutphen ggd@ggdnog.nl GGD Noord- en Oost-Gelderland is partner in het Centrum voor Jeugd en Gezin 50

51 Uitgangspuntennota 2019 Kaders voor de begroting 2019 Dagelijks Bestuur GGD Noord- en Oost-Gelderland vastgesteld 15 december 2017 / versie 1.2 gecorrigeerd 51

52 Inhoudsopgave 0. Samenvatting Voorwoord Tijdsplanning Bestuursagenda Positieve gezondheid Missie: gezond houvast Taken GGD Landelijke ontwikkelingen Afronding landelijk stimuleringsprogramma Preventieakkoord Forensische zorg Preventie-agenda jeugdgezondheidszorg Beleid Nieuw GGD-bestuur aan zet in Bestuursagenda Nieuw beleid Decentralisatie Rijksvaccinatieprogramma Toelichting decentralisatie Rijksvaccinatieprogramma Bekostiging publieke gezondheidzorg statushouders Toelichting bekostiging publieke gezondheidzorg statushouders Financiële uitgangspunten Indexering Inverdienen index en beoordeling Inwonerbijdrage BIJLAGEN Bijlage: Werkgebied GGD Noord- en Oost-Gelderland Bijlage: Toelichting indexering Bijlage: Inwonerbijdrage per deelnemende gemeente Bijlage: Geïndexeerde begroting 2019 en meerjarenraming bestaand beleid

53 0. Samenvatting Zienswijze indienen op Uitgangspuntennota 2019 kan tot 1 maart 2018 Jaarlijks brengt het Dagelijks Bestuur (DB) van GGD Noord- en Oost-Gelderland (NOG) een uitgangspuntennota uit. Hiermee kunnen de gemeenteraden en colleges van B&W sturen op de inhoudelijke en financiële kaders voor de GGD. Het DB werkt de uitgangspunten en de reacties erop uit in de Programmabegroting. Het DB verzoekt de gemeenten die een zienswijze op deze Uitgangspuntennota 2019 willen geven, dit te doen vóór 1 maart Positieve gezondheid Voor de bestuursperiode heeft het Algemeen Bestuur (AB) de Bestuursagenda Publieke gezondheid vastgesteld. Hierin gaat het AB uit van de benadering van positieve gezondheid. Landelijke ontwikkelingen In de komende tijd zijn voor de publieke gezondheid en de GGD van belang: Afronding landelijk stimuleringsprogramma: voor de publieke gezondheid vindt het rijk bestuurlijk partnerschap tussen rijk en gemeenten belangrijk. Preventieakkoord: de bewindslieden van VWS willen een Preventieakkoord sluiten met partijen die betrokken zijn bij gezondheid. Forensische zorg: nu verzorgt GGD NOG de taken medische arrestantenzorg, forensisch medisch onderzoek en de lijkschouw in samenhang. Hierin moet mogelijk verandering komen. Jeugdgezondheidszorg: landelijk hebben de organisaties voor jeugdgezondheid de JGZ Preventieagenda ontwikkeld. De jeugdgezondheidszorg zet in op de vier pijlers: ouderschap, hechting, gezondheid en weerbaarheid. Nieuw GGD-bestuur aan zet in 2019 In 2019 zijn er nieuwe colleges van B&W en een nieuw GGD-bestuur. Daarom doen wij alleen voor twee actuele onderwerpen rijksvaccinatieprogramma en publieke gezondheidszorg statushouders voorstellen. Bestuursagenda : op koers Eind 2016 hebben wij vastgesteld dat de uitvoering van de Bestuursagenda Publieke gezondheid op koers ligt. Nieuwe, actuele vragen hebben wij eind 2016 verwerkt in de herijking van de Bestuursagenda. Hierin richten wij ons op de thema s: positie van preventie in het sociaal domein juiste preventieve zorg voor vluchtelingen in de lokale samenleving problematiek van personen met verward gedrag in beeld brengen ondersteuning van gemeenten bij de nieuwe Omgevingswet. 53

54 Nieuw beleid 2019 Voor twee onderwerpen komen wij met voorstellen voor nieuw beleid: uitvoering Rijksvaccinatieprogramma waarvoor de gemeenten vanaf 2019 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk zijn afspraken over de extra inzet van de GGD voor de publieke gezondheidzorg voor statushouders vanaf Indexering 2019 Voor 2019 is de gewogen index 2,15%. De index 2019 is berekend op basis van de afspraken die het Algemeen Bestuur heeft gemaakt in In maart 2018 kijken wij bij het opstellen van de Programmabegroting of de indexering moeten worden geactualiseerd. Wij handhaven inspanningsverplichting van de afgelopen jaren tot het inverdienen van de indexering. Hierbij wijzen wij er wel op dat het Algemeen Bestuur de mogelijkheid heeft besproken om het verwachte positieve saldo 2017 in te zetten als dekking voor kosten in Zoals gebruikelijk hebben wij een vergelijking gemaakt met het beoordelingskader dat de Achterhoekse gemeenten hanteren voor de indexering bij gemeenschappelijke regelingen. Als gevolg van de geactualiseerde indexcijfers wijzigt de inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten. Bij de inwonerbijdrage maken wij onderscheid tussen: de bijdrage voor de A-taken voor publieke gezondheidszorg die worden bekostigd uit de inwonerbijdrage van alle gemeenten, en de B-taak Jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen die wordt bekostigd uit een inwonerbijdrage van 21 gemeenten. In Bijlage 8.3 vindt u een overzicht van de geraamde inwonerbijdragen 2019 voor de gemeenten:. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 4 54

55 1. Voorwoord GGD: gemeentelijke organisatie voor publieke gezondheid Gezond en veilig leven is belangrijk voor burgers. Daar zorgen mensen zelf voor, maar daarvoor vertrouwen ze ook op ondersteuning van de overheid. De gemeente speelt hierin een belangrijke rol. De gemeente voert ook taken uit voor de publieke gezondheid. Deze taken staan in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Op basis van deze wet hebben de gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland uitvoerende en adviserende taken ondergebracht bij hun GGD. Daarnaast laten gemeenten de GGD andere taken uitvoeren. Deze taken sluiten aan bij de kerntaken en de deskundigheid van de GGD. De 22 colleges van B&W hebben hun samenwerkingsafspraken vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling. GGD NOG is onderdeel van een landelijk dekkend netwerk van GGD en. Doel uitgangspuntennota Met de uitgangspuntennota stellen wij de gemeenteraden en colleges van B&W jaarlijks in staat om te sturen op de inhoudelijke en financiële kaders voor de GGD. Als Dagelijks Bestuur moeten wij de raden informeren over de algemene financiële en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar. De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) bepaalt dat dit vóór 15 april gebeurt. Wij kiezen voor een eerder tijdstip. Bovendien bieden wij de gemeenten de gelegenheid om hun zienswijze op de Uitgangpuntennota te geven. Zo is er meer ruimte voor de inbreng van gemeenten. De uitgangspunten en de reacties erop werken wij uit in de Programmabegroting Deze leggen wij (verplicht) ook voor aan de raden, voordat het Algemeen Bestuur van de GGD de begroting vaststelt. Als u een zienswijze wilt indienen, dan graag vóór 1 maart 2018 U kunt een zienswijze op de Uitgangspuntennota 2019 aan ons sturen. Als u dat wilt, dan verzoeken wij u om dit vóór 1 maart 2018 te doen. Ook met voorlopige reacties of standpunten kunt u ons helpen bij de voorbereiding van de Programmabegroting De GGD is graag bereid om vragen te beantwoorden en een toelichting te geven in bijeenkomsten met raadsleden. Nadere informatie Als u vragen heeft, kunt u contact opnemen met: R. Schwebke, intern controller, , r.schwebke@ggdnog.nl T. Nijland, directiesecretaris, , t.nijland@ggdnog.nl. Warnsveld, 15 december 2017 Het Dagelijks Bestuur D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg voorzitter Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 5 55

56 Programmabegroting 2019 Jaarrekening 2017 Uitgangspuntennota 2019 terug naar agenda 2. Tijdsplanning Hieronder ziet u het tijdsschema voor de beleids- en begrotingscyclus in 2018 van GGD NOG. Wanneer Wat Wie 15 december 2017 Uitgangspuntennota 2019 naar raden zenden Dagelijks Bestuur (DB) GGD van 15 december tot 1 maart 2018 zienswijzen op Uitgangspuntennota 2019 indienen gemeenten 15 februari Uitgangspuntennota 2019 bespreken Algemeen Bestuur (AB) GGD)1 vóór 15 april voorlopige Jaarrekening 2017 ter informatie aan de raden zenden DB GGD 12 april concept-programmabegroting 2019 bespreken 17 april concept-programmabegroting 2019 aan de raden toezenden van 17 april tot 12 juni zienswijzen op concept- Programmabegroting 2019 indienen 5 juli beslissen over vaststelling Programmabegroting 2019 AB GGD DB GGD gemeenten AB GGD 1 Het Algemeen Bestuur van GGD NOG bestaat uit de wethouders volksgezondheid van de 22 deelnemende gemeenten. Het AB kiest uit zijn midden een Dagelijks Bestuur. Hierin hebben vijf wethouders zitting en één burgemeester (namens het DB van Veiligheidsregio NOG, met in beide besturen de portefeuille geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio - GHOR). Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 6 56

57 3. Bestuursagenda Positieve gezondheid Voor deze bestuursperiode heeft het Algemeen Bestuur Bestuursagenda Publieke gezondheid vastgesteld. Het Algemeen Bestuur gaat hierin uit van de benadering van positieve gezondheid : Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. In deze benadering staat de mens centraal, niet de ziekte. Het accent ligt op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Positieve gezondheid bestaat uit zes dimensies: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, de spiritueelexistentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijk participeren en dagelijks functioneren. Zo wordt duidelijk dat gezondheid te maken heeft met alle levensgebieden. Meedoen in de maatschappij is één van de voorwaarden om gezondheid te bevorderen en om regie te hebben en te behouden. De gemeente heeft hierop invloed door haar beleid in levensdomeinen als werken, wonen, zorg, welzijn, onderwijs, veiligheid. De benadering Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 7 57

58 vanuit positieve gezondheid sluit aan op de principes die gemeenten in het sociaal domein hanteren. Positieve gezondheid doet een beroep op de mogelijkheden die elk mens heeft, naast de - soms omvangrijke - beperkingen. Zelf doen wat je zelf kan. Dit is ook investeren in preventie en inzetten in op beperking van zorgkosten waar dat mogelijk is Missie: gezond houvast Het GGD-bestuur formuleert in de Bestuursagenda de missie van de GGD als volgt: GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. Inwoners, samenwerkingspartners en gemeenten kunnen rekenen op een stabiele GGD met kennis en kunde op het gebied van publieke gezondheid. Belangrijk is dat de GGD bijdraagt aan de transities in het sociale domein Taken GGD Gemeenten willen weten welke invloed zij hebben op GGD-taken en hoe zij hierop kunnen sturen. GGD NOG onderscheidt daarom zijn taken volgens het ABCD-model: A. wettelijke GGD-taken Taken van gemeenten die zij wettelijk verplicht laten uitvoeren door de GGD: kerntaken uit de Wet publieke gezondheid (Wpg), het toezicht kinderopvang, taken uit de Wet veiligheidsregio s. B. wettelijke gemeentelijke taken Verplichte taken van gemeenten die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten: bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg op basis van de Wet publieke gezondheid; toezicht Wmo 2015, toegang tot beschermd wonen en maatschappelijke zorg op basis van de Wmo 2015; preventieve activiteiten op basis van de Jeugdwet, lijkschouw op basis van de Wet op de lijkbezorging. C. autonome gemeentelijke taken Taken die de GGD kan uitvoeren in opdracht van gemeenten. D. externe taken Taken die de GGD uitvoert in opdracht van derden, zoals rijksoverheid, politie en burgers, in aansluiting op de kerntaken van de GGD: arrestantenzorg, reizigersadvies, vergunningen tattooshops, publieke gezondheidszorg asielzoekers. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 8 58

59 4. Landelijke ontwikkelingen 4.1. Afronding landelijk stimuleringsprogramma Om een toekomstbestendig stelsel van publieke gezondheid te behouden, vindt het rijk bestuurlijk partnerschap tussen rijk en gemeenten belangrijk. Van 2014 tot 2017 heeft het ministerie van VWS het Stimuleringsprogramma Betrouwbare Publieke Gezondheid publieke gezondheid uitgevoerd, samen met de VNG, het RIVM en GGD GHOR Nederland. De bewindslieden van VWS hebben de Tweede Kamer geïnformeerd over de resultaten in de brief van 12 september Hun conclusie is dat het stelsel van de publieke gezondheid, zowel op landelijk als op lokaal niveau op orde is. Het is van belang dat wij deze kwaliteit ook in de toekomst hoog houden. Ook stellen de bewindslieden vast dat de gemeenten werk maken van hun wettelijke taken op het terrein van preventief gezondheidsbeleid. Gemeenten hanteren een brede benadering van preventief gezondheidsbeleid en verbinden dit steeds meer met het sociaal domein Preventieakkoord De bewindslieden van VWS willen voor het zomerreces 2018 tot een Preventieakkoord komen met een breed scala van partijen die betrokken zijn bij gezondheid. In het Regeerakkoord stelt het kabinet-rutte III jaarlijks 20 miljoen euro beschikbaar voor preventie en gezondheidsbevordering. Het rijk wil een nationaal preventieakkoord sluiten met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, sportverenigingen en -bonden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De focus van het akkoord moet volgens het kabinet liggen op de aanpak van roken en overgewicht. GGD en en andere partijen pleiten voor een langjarig actieplan gezond gedrag ( Vitaal Nederland ) met concrete doelen op de belangrijkste leefstijlvariabelen en een afgewogen mix van collectieve maatregelen. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 9 59

60 4.3. Forensische zorg Nu verzorgt GGD NOG de taken medische arrestantenzorg, forensisch medisch onderzoek en de lijkschouw in samenhang. Hierin moet mogelijk verandering komen. De Commissie Medische Arrestantenzorg en Forensisch Medische Opsporing (commissie-hoes) heeft op 9 oktober 2017 haar rapport uitgebracht. De commissie adviseert het forensisch medisch onderzoek los van medische arrestantenzorg te organiseren (zie brief en rapport). De commissie vindt dat lijkschouw en medisch forensisch onderzoek meer verbonden moeten worden. De Commissie concludeert dat grootschalig aanbesteden van de forensische geneeskunde bij de politie, zoals eerder is mislukt, niet nodig is. De minister komt met een reactie nadat de Taskforce lijkschouw (commissie-adema) haar advies heeft uitgebracht Preventie-agenda jeugdgezondheidszorg Op landelijk niveau hebben de organisaties voor jeugdgezondheid de JGZ Preventieagenda ontwikkeld, De jeugdgezondheidszorg zet in op de vier pijlers: ouderschap, hechting, gezondheid en weerbaarheid. Op landelijk niveau heeft het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) de JGZ Preventieagenda ontwikkeld, samen met de brancheorganisaties ActiZ Jeugd en GGD GHOR Nederland. Mede dankzij de JGZ groeien de meeste kinderen in Nederland veilig en gezond op. Ook in de toekomst willen de JGZ-organisaties gezamenlijk alle ouders en kinderen ondersteunen en hun ontwikkelingskansen bevorderen. De jeugdgezondheidszorg heeft een unieke rol dankzij haar expertise op preventie. De preventieagenda gaat uit van vier pijlers: ouderschap, hechting, gezondheid en weerbaarheid. De jeugdgezondheidzorg wil stevig inzetten op deze pijlers en de krachten bundelen met bondgenoten zoals onderwijs, jeugdhulp en huisartsen. Zo kan de JGZ bijdragen aan de aanpak van hardnekkige maatschappelijke problemen, zoals schoolverzuim, kindermishandeling en armoede. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 10 60

61 5. Beleid Nieuw GGD-bestuur aan zet in 2019 In 2019 zijn er nieuwe colleges van B&W en een nieuw GGD-bestuur. Daarom zijn wij nu terughoudend met nieuwe voorstellen. In deze Uitgangspuntennota en in de Programmabegroting 2019 zetten we het bestaande beleid voort, in afwachting van de nieuwe Bestuursagenda voor de periode Wij formuleren anders dan in de vorige uitgangspuntennota s geen (nieuwe) inhoudelijke uitgangspunten voor Alleen voor twee actuele onderwerpen rijksvaccinatieprogramma en publieke gezondheidszorg statushouders doen wij voorstellen Bestuursagenda Op koers Voor deze bestuursperiode heeft het Algemeen Bestuur Bestuursagenda Publieke gezondheid vastgesteld. Eind 2016 hebben wij vastgesteld dat de uitvoering van de Bestuursagenda op koers ligt. Nieuwe, actuele vragen hebben wij eind 2016 verwerkt in de herijking van de Bestuursagenda. Het Algemeen Bestuur heeft deze herijking in februari 2017 vastgelegd in het beleidsdocument GGD-koers richting Thema s In de GGD-koers richting 2018 richten wij ons op de volgende thema s: Versterk de positie van preventie in het sociaal domein. Dat is nodig om de transities en transformaties vorm te geven en de kosten te beheersen. Zorg voor de juiste preventieve zorg en voor toeleiding naar zorgverlening voor de vluchtelingen die hun plaats zoeken in de lokale samenleving Help de toenemende problematiek van personen met verward gedrag in beeld te brengen Ondersteun de gemeenten bij het benutten van de kansen die de nieuwe Omgevingswet biedt om te werken aan een vitale samenleving. Wij bepleiten een versterking van de positie van de GGD als vertrouwd adviseur van de gemeenten voor de publieke gezondheid. Het doel is het bieden van een Gezond Houvast aan de inwoners van Noord- en Oost-Gelderland. Sinds april 2017 kent de regio NOG één directeur publieke gezondheid, zoals wettelijk voorgeschreven. Deze geeft leiding aan zowel de GGD als aan de GHOR, de geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio, onderdeel van de Veiligheidsregio NOG. Dit vergroot de mogelijkheden om gezondheid en veiligheid in combinatie te bevorderen. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 11 61

62 Terugblik en overdracht aan nieuw GGD-bestuur In februari 2018 willen wij met het Algemeen Bestuur terugblikken op deze bestuursperiode. De conclusies van de 22 wethouders nemen wij op in een overdrachtsdocument voor het volgende GGD-bestuur. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 wijzen de nieuwe colleges een nieuw GGD-bestuur aan. Dit bestuur zal voor de bestuursperiode de kaders bepalen. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 12 62

63 6. Nieuw beleid Decentralisatie Rijksvaccinatieprogramma Uitvoering Rijksvaccinatieprogramma naar gemeenten De gemeenten zijn vanaf 2019 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Zij krijgen hiervoor middelen in het Gemeentefonds. Wij maken in 2018 afspraken met de betrokken gemeenten over de bekostiging en de uitvoering. Bij de GGD gaat het om de RVP-vaccinaties die de GGD verzorgt als onderdeel van de jeugdgezondheidszorg voor 4-18 jarigen Toelichting decentralisatie Rijksvaccinatieprogramma Opzet Rijksvaccinatieprogramma blijft behouden Alle kinderen in Nederland krijgen inentingen aangeboden tegen een aantal besmettelijke ziekten. Deze vaccinaties maken deel uit van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Deelname aan het RVP is op vrijwillige basis. Per 1 januari 2019 gaat na uitstel van een jaar - de bestuurlijke en financiële verantwoordelijk voor de uitvoering van het RVP naar de gemeenten. Dit is vastgelegd in een wijziging van de Wet publieke gezondheid. De gemeente heeft beperkte beleidsvrijheid bij de uitvoering van het RVP. De huidige, goed functionerende opzet van het RVP verandert niet. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijft verantwoordelijk voor de inhoud, regie, coördinatie en landelijke registratie. De uitvoeringsorganisaties blijven de vaccinaties toedienen. De uitvoering van het RVP in NOG-gemeenten De gemeente moet de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het RVP én het basispakket jeugdgezondheidszorg bij dezelfde JGZ-organisatie onderbrengen. Voor 21 gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland houdt dit in dat zij afspraken maken met thuiszorg Vérian, Yunio of Icare over de vaccinaties voor 0-4 jarigen en met de GGD over de vaccinaties voor 4-18 jarigen. De GGD verzorgt in 21 NOG-gemeenten de vaccinaties van 9-jarigen tegen difterie, tetanus en polio (de DTP-prik) en tegen de bof, mazelen en rode hond (BMR-prik). Ook voert de GGD de vaccinaties uit tegen baarmoederhalskanker bij 12-jarige meisjes (HPVprik). In de gemeente Apeldoorn ligt de uitvoering van het RVP bij het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn als uitvoerende JGZ-organisatie. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 13 63

64 Nieuw onderdeel RVP Een nieuw onderdeel in het Rijksvaccinatieprogramma is een vaccinatie tegen meningokokken typen A, C, W en Y voor tieners in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De minister van VWS heeft hiertoe besloten, omdat de meningokokkeninfectie het meest voorkomt bij tieners en ouderen. Het RIVM en de jeugdgezondheidsorganisaties bepalen nog hoe de tieners de inenting krijgen aangeboden. De verwachting is dat ook deze groep in de loop van 2018 een uitnodiging voor vaccinatie ontvangt. Taak GGD vanuit infectieziektenbestrijding Naast de uitvoerende taak als JGZ-organisatie heeft de GGD vanuit de infectieziektebestrijding een taak. De GGD monitort en bewaakt de RVP-uitvoering in alle gemeenten. De vaccinatiegraad is jaarlijks onderwerp van gesprek tussen het GGD-team infectieziektebestrijding, de gemeenten en de JGZ-aanbieders. Financiën en afspraken De gemeenten ontvangen vanaf 2019 middelen voor de uitvoering van het RVP via het Gemeentefonds ( 30,8 miljoen).het rijk heeft de gemeenten in de Decembercirculaire 2017 geinformeerd. De verdeling gaat via de maatstaf jongeren. De bedragen worden in de Decembercirculaire 2018 verwerkt. Het rijk heeft een kostenonderzoek laten doen voor de berekening van het macrobudget. Hierin is ook de tijdsbesteding voor de aangescherpte informed consent -procedure meegenomen. Dit houdt in dat de uitvoeringsorganisaties meer aandacht besteden aan het informeren van ouders en jeugdigen. Zo kunnen zij weloverwogen instemmen met de vaccinatie en met de verwerking van hun persoonsgegevens. De VNG heeft een handreiking opgesteld voor de te maken afspraken over de bekostiging en uitvoering. Deze handreiking gaat uit van een subsidierelatie met een private organisatie. Daarom is de handreiking slechts beperkt bruikbaar voor de praktijk bij GGD, omdat de GGD een gemeenschappelijke regeling van de gemeenten is. De uitvoering van de RVP-taak moet worden toegevoegd aan de taken in de gemeenschappelijke regeling GGD NOG. Dit is een formele, langdurige procedure langs alle gemeenteraden. Daarom willen wij dit later doen als er meer wijzigingen van de gemeenschappelijke regelingen zijn verzameld. Wij gaan met de gemeenten in overleg over de bekostiging en de uitvoering van het RVP-deel dat de GGD uitvoert. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 14 64

65 6.3. Bekostiging publieke gezondheidzorg statushouders Afspraken maken over publieke gezondheidzorg statushouders vanaf 2019 De gemeenten willen duidelijke afspraken over welke extra activiteiten voor nieuwkomers die wij in 2019 voortzetten, in welke omvang wij dat doen en hoe deze activiteiten worden bekostigd. Wij leggen hierover uiterlijk in april 2018 een voorstel voor aan het Algemeen Bestuur. De uitkomst van de besluitvorming nemen wij op de concept-programmabegroting Toelichting bekostiging publieke gezondheidzorg statushouders Inzetten op preventie en vroegsignalering De GGD NOG heeft vanaf 2016 volop ingezet op de bevordering van de gezondheid van nieuwkomers in de gemeente. Deze extra inzet was nodig door de verhoogde instroom van nieuwkomers in 2016/2017. Hoewel de aantallen afnemen, blijft bevordering van de gezondheid van nieuwkomers van groot belang. Tot voor kort verbleven asielzoekers langer in opvangcentra. Dit bracht met zich mee dat zij al in zekere mate bekend waren met de Nederlandse gezondheidszorg. Ook waren alle kinderen al onderzocht door de jeugdgezondheidszorg in de asielzoekerscentra. De versnelde huisvesting in de gemeenten vraagt om meer inzet van de GGD. De inzet van de GGD op preventie en vroegsignalering draagt bij aan de vermindering van gezondheidsrisico s op de lange termijn. Investering in preventie betaalt zich op de lange termijn terug door betere (arbeids)participatie van nieuwkomers en minder gebruik van gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Extra inspanning op 3 onderdelen De extra inspanning van de GGD bestaat uit drie onderdelen: jeugdgezondheidszorg Ieder statushouderkind tussen de 4 en 18 jaar dat in een gemeente wordt gehuisvest krijgt een uitnodiging van het gespecialiseerde team Jeugdgezondheidszorg van de GGD. De aard en de omvang van de gezondheidsproblematiek vragen om specifieke deskundigheid en om extra tijd en inzet van de JGZ. gezondheidsbevordering voor statushouders Hierbij gaat het om voorlichting en ondersteuning aan statushouders (zowel jeugd als volwassenen) en aan professionals die met statushouders werken. Het doel is de gezondheidsvaardigheden van nieuwkomers te versterken en de toegang tot de zorg te vergroten. regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders Deze functie richt zicht op het opzetten en onderhouden van een netwerk in de regio en op ondersteuning van gemeenten en ketenpartners. De ondersteuning betreft gemeentelijk beleid, de totstandkoming van voorlichting voor nieuwkomers en deskundigheidsbevordering van intermediairs en professionals. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 15 65

66 Bekostiging 2016 t/m 2018 Over 2016 en 2017 heeft het rijk een bijdrage per gehuisveste statushouder verstrekt aan de gemeenten. De gemeenten betaalden een deel hiervan aan de GGD voor de bevordering van de publieke gezondheid van statushouders. Het Algemeen Bestuur van de GGD heeft op 30 november 2017 gesproken over de voortzetting van de GGD-inzet in 2018 en later. De wethouders in het AB onderschrijven het belang van de inzet van de GGD. Wel vragen zij hoe lang en in welke mate deze extra inzet op de drie onderdelen nodig is. Daarbij speelt mee dat de aantallen nieuwkomers zijn afgenomen. Ook stopt de aanvullende rijksbijdrage voor statushouders aan gemeentes vanaf Dit stelt de gemeenten voor een budgettaire keuze. Het AB heeft besloten dat de GGD de activiteiten in 2018 vooralsnog voortzet. Wij hebben toegezegd te kijken naar de mogelijkheid van financiële dekking binnen de bestaande begroting Daarbij onderzoeken wij of wij financiële ruimte kunnen maken door een andere prioritering van activiteiten. In het Algemeen Bestuur is ook het inzetten van het verwachte positieve resultaat over 2017 als optie genoemd. Het AB neemt hierover begin 2018 een besluit. Extra inzet en bekostiging vanaf 2019 In de concept-programmabegroting 2019 doen wij een voorstel over: welke extra activiteiten wij in 2019 willen voortzetten en in welke omvang. Daarbij kunnen wij ons voorstellen dat wij op de drie onderdelen verschillende keuzes maken. hoe wij structureel de bekostiging van de voorgezette activiteiten voor nieuwkomers willen vormgeven. Op dit moment vinden wij, vanuit de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de betrokken gemeenten, bekostiging naar rato van inwoneraantal een passende verdeelsleutel. Wij bespreken ons voorstel met het Algemeen Bestuur. Dit doen wij voordat wij de Programmabegroting 2019 aan de gemeenteraden sturen met de mogelijkheid een zienswijze hierop in te dienen. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 16 66

67 7. Financiële uitgangspunten Indexering Uitgangspunten indexering Uitgangspunt van indexeren is dat dit altijd in relatie staat tot de werkelijke ontwikkeling van de kosten. Dat houdt in dat de kosten worden begroot met indexering. Het Algemeen Bestuur heeft in de vergadering van 9 juli 2015 besloten dat de GGD in de uitgangspuntennota de indexcijfers uit de CPB korte termijn raming van september hanteert. Voor de loonkostenontwikkeling gebruikt de GGD het indexcijfer Loonvoet sector overheid. Voor de materiële kostenindex is dat de Prijs overheidsconsumptie netto materiaal. Door het relatief vroege tijdstip waarop deze Uitgangspuntennota verschijnt, is de kans groot dat de informatie waarop de uitgangspunten zijn gebaseerd nog wijzigt. Daarom controleren wij in maart 2018 bij het opstellen van de Programmabegroting of de uitgangspunten moeten worden geactualiseerd. Als dat inderdaad het geval is, dan herzien wij de uitgangspunten voor de begroting. De vastgestelde begroting 2018 vormt de basis voor de berekeningen voor de begroting 2019 en de meerjarenramingen De gekozen methodiek houdt ook in dat de indexering van de afgelopen jaren achteraf wordt gecorrigeerd aan de hand van de werkelijke cijfers. Op basis van de actuele informatie van het CPB stellen we de volgende indexeringen voor: Indexcijfers (gebaseerd op CPB-cijfers september 2017) Omschrijving Vast gestelde begroting 2018 Actualisatie 2018 Correctie 2018 Ontwikkeling tov begroting Loonkostenindex 0,80% 1,00% 0,20% 1,50% 1,70% 1,00% Materiële kostenindex 0,60% 2,80% 2,20% 1,00% 3,20% 1,00% Gewogen Index 0,74% 1,54% 0,80% 1,35% 2,15% 1,00% De tabel geeft aan dat de loonkostenindex in de begroting 2019 uitkomt op 1,70%. De materiële kostenindex komt uit op 3,20%. De onderbouwing van deze indexeringen vindt u in Bijlage 2 (p. 22). Gewogen index inwonerbijdrage De kosten van de GGD bestaan voor 70% uit loonkosten en 30% uit materiële kosten. De bovenstaande berekening leidt tot het volgende indexeringsvoorstel voor inwonerbijdrage deelnemende gemeenten: Gewogen index loonkosten 0,7 * 1,70% + materiële kosten 0,3 * 3,20% = 2,15%. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 17 67

68 7.2. Inverdienen index en beoordeling Inspanningsverplichting De afgelopen jaren hebben wij de inspanningsverplichting op ons genomen tot het inverdienen van de indexering. De jaarrekeningen laten zien dat dit ook reëel resultaat heeft. Wij willen deze inspanningsverplichting voor 2019 handhaven. Hierbij wijzen wij er wel op dat het Algemeen Bestuur de mogelijkheid heeft besproken om het verwachte positieve saldo 2017 in te zetten als dekking voor kosten in Daarbij gaat het - mogelijk om de vervolgonderzoeksopdracht aanpak personen met verward gedrag en/of de extra inzet van de GGD voor statushouders (zie AB-vergadering 30 november 2017). Zoals gezegd is de bestuurlijke afspraak om met indexering te begroten. Los hiervan staat dat het Algemeen Bestuur de financiële kaders bepaalt en beslist over een mogelijke bezuinigingsopdracht. Uitgangspunt is dat dit dan wordt ingezet op basis van een inhoudelijke discussie over de taken van de GGD. Beoordeling Achterhoekse gemeenten De Achterhoekse gemeenten hebben in hun brief in 21 oktober 2016 laten weten welke norm zij gebruiken voor de beoordeling van de indexering. Zij gaan uit van de prijsontwikkeling van het bruto binnenlands product uit de Septembercirculaire voor het Gemeentefonds. Hierbij wordt - in tegenstelling tot de berekening in deze uitgangspuntennota - geen rekening gehouden met de loonindex en de nacalculatie. De prijsontwikkeling van het bruto binnenlandsproduct uit de Septembercirculaire 2017 is 1,6%. De actuele raming accres Gemeentefonds uit de Septembercirculaire 2017 geeft voor 2019 een accres van 2,60%. Hierbij is er geen rekening mee gehouden dat het accres voor 2018 is verhoogd naar 4,83%. De GGD rekent in 2018 met een index van 0,74% Inwonerbijdrage Als gevolg van de geactualiseerde indexcijfers wijzigt de inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten. Wij gaan in deze Uitgangspuntennota 2019 uit van de inwonertallen per 31 oktober Bij de inwonerbijdrage maken wij onderscheid tussen de bijdrage voor de A-taken voor publieke gezondheidszorg die worden bekostigd uit de inwonerbijdrage van alle gemeenten, en de B-taak Jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen die wordt bekostigd uit een inwonerbijdrage van 21 gemeenten (Apeldoorn laat vanaf 2017 de jeugdgezondheidszorg uitvoeren door het Centrum Jeugd en Gezin Apeldoorn). Bij de bepaling van de inwonerbijdrage is rekening gehouden met het AB-besluit van november 2013 om in deze bestuursperiode het budget jeugdgezondheidszorg jaarlijks te verlagen als gevolg van de daling van de kinderaantallen. De jaarlijkse korting bedraagt ruim Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 18 68

69 Voor 2019 leidt dit tot de volgende inwonerbijdragen voor de gemeenten: Geactualiseerde inwonerbijdrage 2018 en bijdrage 2019 Omschrijving Aantal inwoners Bijdrage Publieke Gezondheid Totaal inwoner bijdrage in Per Inwoner in Aantal inwoners Bijdrage JGZ Totaal inwoner bijdrage in Per Inwoner in Inwoneraantal Toename inwoners Inwoneraantal Programma begroting , ,89 Toename inwoners Korting agv kinderaantallen Actualisering prijspeil ,80% Actualisering prijspeil ,35% Inwonerbijdrage deelnemende gemeente , ,97 Korting logopedie Hattem en Voorst Inwonerbijdrage deelnemende gemeenten 2019 na correctie korting logopedie Toelichting De totale inwonerbijdrage van een deelnemende gemeente is het bedrag per inwoner vermenigvuldigd met het aantal inwoners van die gemeente (zie Bijlage 2 op p. 24 voor een overzicht). De gemeenten Hattem en Voorst maken van oudsher geen gebruik van het onderdeel Spraak- en taalscreening (logopedie) van de jeugdgezondheidszorg. Hiervoor krijgen zij een korting op de inwonerbijdrage. De totaal door de GGD te ontvangen inwonerbijdrage voor 2019 is begroot op Voor de berekening per inwoner is de korting hierbij opgeteld. Dit resulteert in een inwonerbijdrage Publieke Gezondheid van 7,33 en een inwonerbijdrage Jeugdgezondheidszorg van 6,97 Als het aantal inwoners van een gemeente lager wordt, dan neemt de totale inwonerbijdrage van deze gemeente ook relatief af. De definitieve inwonerbijdrage van de deelnemende gemeenten wordt bepaald aan de hand van de werkelijke inwonertallen op 1 januari van het jaar waarop de kosten betrekking hebben (zie de Gemeenschappelijke regeling GGD NOG). Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 19 69

70 8. BIJLAGEN Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 20 70

71 8.1. Bijlage: Werkgebied GGD Noord- en Oost-Gelderland Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 21 71

72 8.2. Bijlage: Toelichting indexering Algemeen Op het moment van het berekenen (november 2017) van de indexen zijn de prognoses van het Centraal Planbureau (CPB) voor 2019 en verder nog niet bekend. Bij de uitwerking in de Programmabegroting 2019 passen wij de indexcijfers zo nodig aan. De indexcijfers voor zijn wel in deze Uitgangspuntennota opgenomen (zie p. 17). In de meerjarenbegroting indexeren we alleen De jaren worden opgenomen tegen prijspeil De hardheid van meerjaren-prijsindexering is beperkt en deze meenemen geeft niet een reëler beeld. Loonkostenindex: Voor de loonkostenindex maken we gebruik van de loonvoet sector overheid van het CPB. Dit is inclusief incidentele loonontwikkeling. De geactualiseerde loonkostenindex 2018 is: Omschrijving Vastgestelde begroting 2018 Actualisatie 2018 correctie 2018 CPB prognose 1,10% 2,70% Premie ontwikkeling 0,40% 0,40% nacalculatie ,70% -2,10% 0,80% 1,00% 0,20% De loonvoet sector overheid is in de CPB raming van september ,70%.Dit is exclusief premie ontwikkeling. Ten opzichte van de vastgestelde begroting is dit een stijging van 1,60%. De nacalculatie van 2015, 2016 en 2017 is -2,10%, deze was in de vastgestelde begroting -0,70%. Een daling van 1,40%. De indexering in de begroting 2018 is daarmee 0,20% te laag. Nacalculatie Omschrijving totaal vastgestelde begroting ,00% 3,00% 2,20% 1,10% CPB prognose september ,00% 0,60% 3,20% 2,70% correctie voorgaande jaren 0,00% -2,40% 1,00% 1,60% 0,20% De geactualiseerde loonkostenindex voor 2019 stellen we op 1,50%. Op basis van bovenstaande berekening stellen we voor de loonkosten in de begroting 2019 ten opzichte van 2018 met 1,70% ( 1,50% + 0,20%) te indexeren. Materiële kostenindex Voor de materiële kostenindex baseren we ons op de prognose van het CPB-cijfer prijs overheidsconsumptie netto materieel. Voor 2018 verwacht het CPB een materiële kostenindex van 1,40%. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 22 72

73 In onderstaande tabel worden de CPB-prognoses van september 2017 afgezet tegen de in de vastgestelde begroting 2018 opgenomen indexen. Dit resulteert in een correctie over de periode 2015 t/m 2018 van 2,20%. Omschrijving totaal vastgestelde begroting ,90% 0,60% 1,10% 1,00% CPB prognose september ,40% 0,80% 1,40% 1,40% correctie voorgaande jaren 1,30% 0,20% 0,30% 0,40% 2,20% De indexering in de begroting 2018 is 2,20% te laag. Voor 2019 en verder gaan we uit van een materiële kostenindex van 1,00%. Op basis van bovenstaande berekening stellen we voor de materiële kosten in de begroting 2019 ten opzichte van 2018 met 3,20% (1,00% + 2,20%) te indexeren. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 23 73

74 8.3. Bijlage: Inwonerbijdrage per deelnemende gemeente Gemeente Aantal inwoners incl Apeldoorn Aantal inwoners excl Apeldoorn Begroting 2019 Publieke Gezondheid in Begroting 2019 JGZ in Begroting 2019 Totaal in Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Regio Achterhoek Apeldoorn Brummen Epe Hattem Korting Hattem ivm Logopedie Heerde Lochem Voorst Korting Voorst ivm logopedie Zutphen Regio Midden IJssel / Oost Elburg Ermelo Harderwijk Nunspeet Oldebroek Putten Regio Noord Veluwe Totaal GGD Noord en Oost Gelderland Korting Hattem ivm logopedie Korting Voorst ivm logopedie Totaal inwonerbijdrage voor berekening bijdrage per Bijdrage per inwoner 7,33 6,97 14,30 Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 24 74

75 8.4. Bijlage: Geïndexeerde begroting 2019 en meerjarenraming bestaand beleid Begroting 2018 incl 1e wijziging begroting 2019 raming 2020 raming 2021 raming 2022 Jeugdgezondheidzorg Algemene Gezondheidzorg Kennis en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke Gezondheid Vluchtelingen Bestuursondersteuning en organisatie projecten Totaal lasten Inwonerbijdrage Bijdrage frictie Apeldoorn Overige baten Totaal baten Vennootschapsbelasting Gerealiseerd totaal van saldo van baten en lasten Mutaties reserves en voorzieningen Saldo voor bestemming Voor het programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen verwachten we een afname van de aantallen asielzoekers en statushouders. Dit is meegenomen in de meerjarenraming is. Uitgangspuntennota 2019 GGD Noord- en Oost-Gelderland 25 75

76 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 15 februari 2018 Agendapunt: 8 Portefeuillehouder: G. van den Berg Onderwerp: Terugblik op bestuursperiode Voorstel: 1. in te stemmen met een overdrachtsdocument waarin u terugblikt op de bestuursperiode en items voor de bestuursperiode meegeeft; 2. het bijgevoegde document te bespreken en aan te passen waar u dat wenselijk vindt; 3. het aangepaste - document vast te stellen Inleiding Wij willen in deze vergadering graag met u het overdrachtsdocument bespreken voor het GGD-bestuur dat na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 aantreedt. Daarmee komen meteen ook items op tafel die u wilt meegeven voor de Bestuursagenda Beoogd effect Bestuurlijke evaluatie van de bestuursperiode en meegeven van inzichten en opvattingen voor de volgende bestuursperiode. Argumenten 1.1. De ervaringen van het huidige GGD-bestuur van deze bestuursperiode kunnen bruikbaar zijn voor het volgende GGD-bestuur. Het nieuwe GGD-bestuur bepaalt waar het voortbouwt op het overdrachtsdocument. Voor het opstellen van de Bestuursagenda hebben wij ook het overdrachtsdocument van het vorige GGD-bestuur gebruikt. Wij vonden dit nuttig voor het bepalen van de koers voor de publieke gezondheid en de GGD in deze bestuursperiode

77 2.1. Het belang van het overdrachtsdocument neemt toe als het een goede weergave is van de conclusies en opvattingen die leven in uw bestuur. In het bijgevoegde stuk hebben wij onze terugblik op vier jaar GGD besturen weergegeven. Wij zijn benieuwd of u deze weergave deelt of dat u andere conclusies trekt en andere opvattingen heeft. Als de terugblik een compleet beeld geeft, krijgt het meerwaarde als input voor de Bestuursagenda Kanttekeningen 3.1. Het is aan het nieuw bestuur om de koers voor de bestuursperiode te bepalen. Het nieuwe GGD-bestuur gaat uiteraard over het opstellen van de Bestuursagenda voor de komende bestuursperiode, Financiën - Vervolg het (aangepaste) document aan het nieuwe GGD-bestuur meegeven Communicatie - Warnsveld, 2 februari 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, voorzitter Bijlagen: 1. notitie terugblik 2. notitie GGD-koers richting bestuursagenda

78 terug CONCEPT naar agenda 2 FEBRUARI 2018 Terugblik Bestuursagenda publieke gezondheid Vooraf In de Bestuursagenda publieke gezondheid heeft het Algemeen Bestuur de toekomstvisie van GGD Noord- en Oost-Gelderland neergezet in gedeelde ambities en agendapunten voor Het concept van positieve gezondheid is daarbij uitgangspunt. Hieronder blikken wij in het kort terug op de behaalde resultaten in de bijna afgelopen bestuursperiode. Graag nodigen wij de leden van het Algemeen Bestuur van de GGD uit hun ervaringen en opvattingen hieraan toe te voegen. Met de vijf ambities heeft het GGD-bestuur in 2014 uitgesproken wat het verwacht van zijn GGD: Stabiel ankerpunt zijn en blijven Actieve houding en positioneren taken voor veiligheid en publiek belang Lokaal maatwerk en flexibele inzet: samenwerken staat voorop Preventie voor zorg Bijdragen aan maatschappelijk resultaat en rendement door monitoring, signalering en advisering Op basis van deze ambities heeft het GGD-bestuur de drie thema s met bijbehorende doelen uitgewerkt. Gemeenten en GGD staan voor gezamenlijke ambitie publieke gezondheid Voortzetten en versterken bestuurlijke betrokkenheid bij onze GGD GGD als publieke gezondheidsdienst van en voor de 22 gemeenten: samen gericht op de toekomst Wij nemen hieronder in vogelvlucht de doelen door die indertijd per thema zijn gesteld: Daarna willen wij met de wethouders in het Algemeen Bestuur van de GGD graag de items bepalen die zij voor de komende bestuursperiode willen meegeven. Maar eerst schetsen wij een algemeen beeld van de resultaten van de afgelopen periode. 2 Terugblik op hoofdlijnen Algemeen De bestuursagenda is op hoofdpunten gerealiseerd. De bestuurlijke kaders en ambtelijke uitvoering hebben geresulteerd in een solide, meer herkenbare positie van de publieke gezondheid in het gemeentelijk beleid. Jeugdgezondheidszorg Het eerste deel van de afgelopen bestuursperiode heeft in het teken gestaan van de dialoog over jeugdgezondheidszorg. De 22 gemeenten hebben deze dialoog zorgvuldig gevoerd en in goede verhoudingen afgerond. De GGD heeft samen met de jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen gewerkt aan versterking van de doorgaande lijn in de JGZ voor 0-18 jaar. Sociaal domein De gemeenten hebben vanaf 2015 de nieuwe taken in het sociale domein uitgevoerd. Dat betekende een grote inhoudelijke en financiële verantwoordelijkheid. De GGD heeft hier op ingespeeld vanuit bestaande taken, zoals evaluatie- en gezondheidsonderzoek

79 terug CONCEPT naar agenda 2 FEBRUARI 2018 en jeugdgezondheidszorg. Ook heeft de GGD nieuwe taken opgepakt, zoals toezicht op de Wmo-uitvoering. Dit is vooral tot stand gebracht in de vorm van plusopdrachten van gemeenten aan de GGD op regionaal en lokaal niveau. Gezonde leefomgeving De voorbereiding op de Omgevingswet stelt de gemeenten voor nieuwe uitdagingen in hun ruimtelijk beleid. Een gezonde leefomgeving en de gezondheid van inwoners zijn daarbij een belangrijk, nieuw aspect. De GGD heeft de afgelopen periode geïnvesteerd in de ondersteuning van de gemeenten op dit punt. Investeren in preventie Het belang van preventie en gezondheidsbevordering wordt breed erkend. Het concept van positieve gezondheid, dat uitgaat van de mogelijkheden en de veerkracht van mensen, sluit aan op de opvattingen over het sociale domein. In de praktijk blijkt het echter lastig preventie een duidelijke plek te geven. Effecten in de zin van gezondheidswinst en financiële voordelen - worden pas op langere termijn zichtbaar. In het beleid staan nu vaak de korte termijn en de zorgactiviteiten met de daaraan verbonden financiën centraal. GGD-organisatie Gemeenten weten de GGD steeds beter te vinden voor advisering en ondersteuning bij gemeentelijk beleid. We zien een zekere spanning tussen aan de ene kant het leveren van maatwerk en aan de andere kant het benutten van efficiencyvoordelen door bundeling van initiatieven en het maken van meerjarenafspraken. De GGD gaat meer uit van het klantperspectief. Hiertoe heeft de organisatie van de GGD heeft zich de afgelopen jaren verder ontwikkeld in de richting van zelforganiserende teams. De professionals krijgen meer verantwoordelijkheid voor de dienstverlening aan de klant. Ook heeft de GGD stappen gezet in de aansluiting bij ontwikkelingen in informatica en datamanagement. 3 De doelen per thema in vogelvlucht 3.1 Gemeenten en GGD staan voor gezamenlijke ambitie publieke gezondheid Versterken van de verbinding tussen de jeugdgezondheidszorg en de uitvoering van de preventieve activiteiten die vallen onder de Jeugdwet. De GGD heeft de werkwijze en organisatie van de jeugdgezondheidszorg 4-18 jarigen grondig gewijzigd in de afgelopen jaren, in samenwerking met andere betrokken partijen. Daarmee hebben wij belangrijke stappen gezet naar sterkere aansluiting bij de lokale structuren en de ontwikkelingen in het sociaal domein. Daarbij blijft het belangrijk te benadrukken jeugdgezondheidszorg er is voor alle jeugdigen en voor het tijdig signaleren van kinderen in een kwetsbare situatie. Aansluiten van taakuitvoering door de GGD op de ontwikkelingen in het sociale domein en vernieuwen van GGD-taken. Op verzoek van gemeenten heeft de GGD nieuwe taken in het sociale domein opgepakt: voor alle gemeenten het toezicht op de Wmo-uitvoering, voor een deel van de gemeenten taken rond maatschappelijk opvang en beschermd wonen. Leveren van de (epidemiologische) informatie en gegevens aan gemeenten voor gebruik bij het onderbouwen, monitoren en evalueren van beleidsbeslissingen in het sociaal domein. De gemeenten weten de GGD steeds beter te vinden voor extra onderzoeksopdrachten, vooral evaluatieonderzoek. Bij de periodieke gezondheidsmonitors werken gemeenten en GGD samen bij vraagstelling en nadere analyses van uitkomsten. In preventieprogramma s uitgaan van eigen kracht, informele zorg en een goed vangnet voor wie dat nodig heeft

80 terug CONCEPT naar agenda 2 FEBRUARI 2018 De Academische Werkplaats AGORA maakt publieke gezondheidsprogramma s effectiever door de verbinding van onderzoek, praktijk en beleid. Gezond ouder worden is daarbij een belangrijk thema. Voortzetten van ondersteuning door de GGD van gemeentelijk gezondheidsbeleid in brede zin Alle gemeenten in NOG krijgen ondersteuning van de GGD bij het formuleren en uitvoeren van hun gezondheidsbeleid. Een aandachtspunt blijft het bundelen van ideeën en initiatieven van gemeenten om slagkracht en schaalvoordeel te bereiken. 3.2 Voortzetten en versterken bestuurlijke betrokkenheid bij onze GGD Verbeteren van de inbreng vanuit de publieke gezondheid in de verschillende regio s en op de beleidsterreinen die raakvlakken hebben met publieke gezondheid. Gemeenten krijgen meer oog voor het belang van gezondheid op andere beleidsterreinen. Dit vraagt ook een goede samenwerking van de verschillende disciplines binnen de GGD. Beantwoorden van vragen van wethouders en ambtenaren door de deskundige professionals die binding hebben met de lokale/regionale situatie Lokaal en (sub)regionaal maatwerk is steeds meer het uitgangspunt in het werk van de GGD. Vergroten zichtbaarheid van GGD ers in de gemeenten en leveren van toegevoegde waarde aan de lokale overlegtafels, aansluiten op nieuwe netwerken en samenwerkingsvaardig optreden De GGD heeft de afgelopen jaren gewerkt aan een duidelijker profiel ( Gezond houvast ). Medewerkers van de GGD (en gemeenten?) ontlenen hier steun aan. Het gaat om samenwerking en het vormen van de juiste keten op lokaal niveau en waar dat efficiënter is, op regionaal niveau. De afgelopen jaren heeft de GGD gewerkt aan één centrale kantoorlocatie en in de regio s spreekruimten voor cliëntcontacten en "aanlandplekken" voor medewerkers. Voor een groot deel doen GGD ers echter hun werk op scholen, in lokale teams, met gemeenten en netwerk/ketenpartners. Flexibiliseren van dienstverlening naar meer maatwerk op lokaal/regionaal niveau en stabiel houden van taken met grote gevolgen voor de publieke gezondheid en (sociale) veiligheid. De GGD wordt sterker verbonden met de lokale gemeentelijke opgaven en lokale teams/netwerken. Voor de grootschalige taken is de GGD robuust genoeg, soms ook in samenwerking met andere GGD en, vooral in Oost-Nederland. Een aandachtspunt is het bepalen van de omvang en inhoud van het basispakket. Hoever kan hierin worden geschoven en wanneer is er sprake van plusopdrachten en extra financiering. Meer duidelijkheid van de kaders hiervoor is nodig voor gemeenten en GGD. Dit raakt ook de bedrijfsvoering en het risicoprofiel van de GGD. Versterken van de verbinding tussen sociale veiligheid en publieke gezondheid, op basis van een nauwe samenwerking tussen GHOR en GGD De Veiligheidsregio NOG en de GGD hebben nieuwe afspraken gemaakte voor de bestuurlijke en ambtelijke samenwerking nu er sinds april 2017 één directeur publieke gezondheid is. Deze geeft leiding aan zowel de GGD als de GHOR. De samenwerking publieke gezondheid en veiligheid heeft hiermee een nieuwe impuls gekregen

81 terug CONCEPT naar agenda 2 FEBRUARI GGD als publieke gezondheidsdienst van en voor de 22 gemeenten: samen gericht op de toekomst Verkennen van besturingsmodellen waar voor lokaal/regionaal uit te voeren taken meer zeggenschap naar portefeuillehouders volksgezondheid of jeugd in de regio gaat. Het GGD-bestuur heeft nieuwe modellen verkend, maar is tot de conclusie gekomen dat de gemeenten liever uitgaan van de bestaande structuren of de bestaande gezamenlijke afspraken. Het functioneert goed en men wil een grotere bestuurlijke drukte voorkomen. Verduidelijken van de wettelijke/verplichte en de bovenwettelijke/niet-verplichte taken van de GGD en de invloedsruimte van gemeenten hierop. Het GGD-bestuur heeft een nieuwe gemeenschappelijke regeling vastgesteld. Dit is de basis voor een transparante indeling van taken volgens het ABCD-model, dat recht doet aan de verantwoordelijkheden en keuzevrijheden van de gemeenten. De discussie over de positionering van de jeugdgezondheidszorg voeren naar aanleiding van initiatieven die gemeenten op dit terrein nemen. De gemeenten hebben gezamenlijk een dialoog over de positionering van de jeugdgezondheidszorg gevoerd en afgerond. Apeldoorn heeft een eigen keuze voor de JGZ gemaakt, de andere gemeenten hebben de bestaande situatie voortgezet. In lijn met de uitkomst van de dialoog heeft de GGD de samenwerking met gemeenten en jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen verder geïntensiveerd. De discussie over de financiën van GGD NOG voeren in samenhang met de inhoud en omvang van het takenpakket van de GGD voor de publieke gezondheid. In deze bestuursperiode heeft de GGD een stabiel financieel beeld laten zien. De organisatie is financieel gezond. Een aandachtspunt is dat de beleids- en begrotingscyclus van de GGD beter aansluit op de sturings- en informatie-behoefte van de gemeenten. Ook kunnen de afspraken over het afnemen van plusproducten efficiënter. 4 Items voor de bestuursperiode Welke onderwerpen zijn van belang voor de volgende bestuursperiode? Dat is vooral aan de wethouders in het Algemeen Bestuur Wij willen in ieder geval graag met u in gesprek over de volgende onderwerpen: 4.1 Publieke gezondheid De Bestuursagenda biedt de gemeenten kansen om samen sterker in te zetten op een betere gezondheid van de inwoners van de gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland. Het concept van positieve gezondheid kan daarbij het uitgangspunt blijven. Het landelijke preventieakkoord dat het kabinet-rutte III in 2018 wil realiseren kan dit ondersteunen. De GGD kan de mogelijkheden van het Preventieakkoord benutten en vertalen naar de gemeenten in de regio NOG. De nieuwe Omgevingswet geeft gemeenten de opdracht om in hun ruimtelijk beleid uitdrukkelijk te werken aan een gezonde leefomgeving. De jeugdgezondheidszorg blijft zich verder ontwikkelen in aansluiting op het beleid van de gemeenten in het sociaal domein. De GGD ondersteunt de gemeenten in de gewenste transitie in het sociale domein met adviezen, gezondheidsgegevens en evaluatieonderzoeken Preventieve ouderenzorg komt meer op de kaart bij gemeenten en maatschappelijke organisaties Publieke gezondheidszorg voor nieuwkomers krijgt duidelijk vorm en inhoud als onderdeel van het beleid van de gemeenten voor een goede integratie

82 terug CONCEPT naar agenda 2 FEBRUARI 2018 Als gemeenten dit nodig vinden op basis van de aard en schaal van de taak, kan de GGD na de onderzoeksrol opdrachten uitvoeren bij de sluitende aanpak van personen met verward gedrag. Benutten van nieuwe, digitale mogelijkheden bij gezondheidsbevordering, zoals het platform voor Gezonde volwassenen en ouderen via NOG fitter en vitaler 4.2 Besturen van de GGD, relatie gemeenten-ggd De landelijke model-governancecode van GGD GHOR Nederland kan de basis zijn voor een discussie over de rol van de GGD en de rol directeur publieke gezondheid Meer efficiency en meer openheid in de werkwijze van het dagelijks en algemeen bestuur, grotere betrokkenheid van de gemeenteraden bij het bepalen van de inhoudelijke en financiële kaders Gesprek met de wethouders in het algemeen bestuur over de verhouding tussen lokale ambities en het gemeenschappelijke belang: waar vind je elkaar en hoe benut je mogelijke schaalvoordelen door gezamenlijke keuzes en collectieve uitvoering. Kan de GGD meer actief zijn in het aanbieden van collectieve programma s, als dat relevant en efficiënt is? 4.3 Bedrijfsvoering GGD Welke meerjarenafspraken maakt het algemeen bestuur over het budget / de hoogte van de inwonerbijdrage, en over de indexering. Hebben gemeenten behoefte aan meer transparantie in het productenaanbod, d.w.z. een verheldering van het model met ABCD-taken en duidelijker afbakening van basis- en plustaken (4-jarig productenboek). Daarbij ook in gesprek gaan over jaarlijkse afspraken (per gemeente, per product) over bekostiging versus meerjarenafspraken (meerdere gemeenten en-of meerdere producten). Verbetering van de beleids- en begrotingscyclus, vooral door korte, compacte documenten. De bestuursagenda vormt een duidelijk kader voor de jaarlijkse uitgangspuntennota en programmabegroting. Na de ontwikkelfase in de afgelopen jaren realiseert de GGD dashboards voor gemeenten over de dienstverlening en taakuitvoering, GGD-breed, regionaal en/of per gemeente

83 GGD-koers richting 2018 (vastgesteld AB 16 febr. 2017) Aanleiding: waarom dit stuk? Met de Bestuursagenda publieke gezondheid Gedeelde ambities gemeenten en GGD in Noord en Oost Gelderland heeft het GGD-bestuur zijn toekomstvisie weergegeven. De agenda heeft tot doel om de 22 gemeenten in de NOG-regio voor publieke gezondheid en veiligheid uit te nodigen tot samenwerking in hun GGD en om de GGD van een opdrachtkader te voorzien voor de bestuursperiode Naast samenwerking zijn eigenaarschap en verantwoordelijkheid belangrijk. De GGD als gemeenschappelijk instrument om de taken en verantwoordelijkheden van de wethouders publieke gezondheid te ondersteunen en mede vorm te geven. De uitvoering van de Bestuursagenda ligt, op hoofdlijnen, op koers. Tevens zijn nieuwe ontwikkelingen aan de orde en die actualiteit stelt nieuwe vragen, bepaalt nieuwe urgenties. De eerste helft van deze bestuurstermijn zit erop en met de gemeenteraadsverkiezingen begin 2018 is er nog krap een jaar, waarin bestuurders de koers van hun GGD bepalen. Voldoende motieven om de Bestuursagenda te ijken en wellicht te herijken. Het doel hiervan is de 22 gemeenten uit te nodigen hun samenwerking in hun GGD te versterken en de GGD van geactualiseerd opdrachtkader te voorzien. Het Dagelijks Bestuur stelt het Algemeen Bestuur de volgende actualisering voor van de gezamenlijke Bestuursagenda We handhaven de missie: GGD Noord - en Oost Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief een gezond houvast en bewaakt en beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. We handhaven de ambities: GGD: stabiel ankerpunt zijn en blijven Actieve houding en positioneren taken voor veiligheid en publiek belang Lokaal maatwerk en flexibele inzet: samenwerken staat voorop Preventie vóór zorg Maatschappelijk resultaat en rendement door monitoring, signalering en advisering

84 Belangrijkste resultaten uit Bestuursagenda in de afgelopen twee jaren zijn: ABCD-indelingskader voor GGD-diensten vastgesteld. GGD is meer transparant. GGD waarborgt A-producten en levert via flexibilisering de dienstverlening voor B-, C- en D-producten. Dialoog Jeugdgezondheidszorg gevoerd, keuze besturingsmodellen ontwikkeld en besluitvorming tot stand gebracht. GGD wordt sterker verbonden met de lokale gemeentelijke opgaven en lokale teams/netwerken. Publieke gezondheid en (sociale) veiligheid worden al sterker verbonden. Ondersteuning bieden aan gemeentelijke agenda s via monitoren, signaleren en adviseren. GGD blijkt stabiel ankerpunt en financiën zijn op orde. De nieuwe actualiteit voor gemeenten en GGD: wat is nodig in en hoe werken gemeenten en GGD hierin samen? 1. Transities en transformaties hebben gemeenten in een geheel nieuwe positie gebracht, met grote en vooral lokale opgaven Er is veel kracht en energie nodig op de zorg -dossiers: jeugd, ouderen, sociaal-maatschappelijke zorg en veiligheid. Transformatie van zorg vergt zeker nog de komende jaren. De ambitie in de Bestuursagenda om preventie vóór zorg te plaatsen krijgt op dit moment nog te beperkt inhoud. De dominantie van de zorg vraagstukken is groot. De stakeholders positioneren stevig, zowel de zorgleveranciers als de zorgvragers. Streven naar voldoende zorg op hoog niveau en dat voor/door beide partijen. In een gesternte waar budgetten onder druk staan en de zorgvraag groeit. Houdbaarheid en haalbaarheid binnen de budgetten staan op het spel. Overleg over ketenzorg (zie regionale zorgtafels) leidt zelden tot het benoemen (en uitvoeren) van preventie als eerste bouwsteen. Er zijn lichtpuntjes en mooie initiatieven, maar preventie heeft nog onvoldoende positie in het zorgmarktspel. Het is zowel een lokaal als landelijk vraagstuk. Bernhard Wientjes in zijn NPHF lezing 14 oktober 2016: stijging zorgkosten en levensverwachting noopt tot preventieakkoord en zorgkosten belangrijk verkiezingsthema

85 Vraag aan GGD: 1. Neem actief deel aan de zorgtafels en agendeer preventie: van zorgdebat naar gezondheidsdebat. Breng daarbij ook het thema Gezond ouder worden in. 2. Informeer over zorg en gezondheidsdata, inclusief duiding van trends. 3. Breng interventies met onderbouwing in. GGD wordt door gemeenten gezien als de vertrouwde adviseur. Stel vanuit dat perspectief aanbevelingen op. Werk daarbij met (competitieve) scenario s en keuzes voor wethouders. 4. Zoek partnership met stakeholders en initieer (met de wethouder) op grensvlakken kansrijke initiatieven. 2. Vluchtelingen zoeken hun plaats in de lokale samenleving Er is veel onzekerheid over de capaciteit behoefte van de AZC s. De huidige daling van vluchtelingenaantallen kan op korte termijn omslaan in een toename. De statushouders komen in grotere aantallen wonen in de gemeenten. Naast huisvesting, onderwijs en integratie spelen gezondheidsvraagstukken een grote rol. Vraag aan GGD: 1. Lever binnen de AZC s en voor de nieuwkomers tijdig de juiste preventieve zorg en zorg voor toeleiding naar zorgverlening waar nodig. 2. Heb nieuwkomers in de gemeenten tijdig in beeld, met name de kinderen voor de preventieprogramma s. 3. Het aantal personen met verward gedrag dat om aandacht en interventie vraagt groeit Er is een vacuüm tussen het lokale zorgteam en de psychiatrie. Huidige interventiemogelijkheden werken niet voldoende. Nieuwe ketenbenadering is nodig. Burgemeesters en wethouders kennen elk een verantwoordelijkheid. Veiligheid en zorg moeten juist hier stevig verbonden. GGD en GHOR ondersteunen colleges en lokale partners. Vraag aan GGD: 1. Breng overzicht en orde aan door in beeld te brengen wat er speelt en een regiefunctie te ontwikkelen. Geen nieuwe zorg-entiteit, geen kastje naar de muur oplossing maar versterken van de ketenontwikkeling en alternatieve interventies. GGD wordt geen zorgverlener, maar staat namens de gemeenten tussen de partijen

86 4. De nieuwe Omgevingswet biedt gemeenten mogelijkheden om te werken aan een vitale samenleving De nieuwe Omgevingswet geeft kansen en mogelijkheden om gezondheid en preventie structureel op te nemen in onderzoek, beoordeling en besluitvorming bij trajecten die de omgeving waarin we samenleven beïnvloeden. GGD is vanuit o.a. zijn medisch milieukundige deskundigheid gemeentelijk adviseur. Vraag aan GGD: 1. Geef binnen de omgevingswet gezondheid een duidelijke rol, in samenwerking met beleidsfunctionarissen van gemeenten, veiligheidsregio en omgevingsdiensten. 2. Bouw binnen lokaal gezondheidsbeleid verder aan een gezonde leefomgeving. 3. Participeer bij de ontwikkeling van (gemeentelijke en regionale) omgevingsvisies en omgevingsplannen. 4. Geef presentaties en workshops aan belanghebbenden. 5. Werk samen met organisaties en stakeholders op lokaal niveau. 6. Geef vorm, faciliteer en stimuleer burgerparticipatie. GGD als vertrouwd adviseur: wat is daar voor nodig! De positie van de GGD is meer gebaseerd op vertrouwen dan op de Wet publieke gezondheid. De Wpg waarborgt een ondergrens, een minimum uitvoeringsvariant. Vergelijkbare kaders komen voort uit de 4 pijlers (Stimuleringsprogramma publieke gezondheid), die op verzoek van de minister van VWS worden getoetst 1. De GGD heeft een veelheid aan mogelijkheden om gezondheid te beschermen, te bewaken en te bevorderen. Veel van die taken worden nu al uitgevoerd. Maar er liggen nog veel ongebruikte mogelijkheden en kansen om gemeenten te helpen. Juist omdat de GGD zelf geen zorgdiensten levert, kan zij de positie naast of namens de gemeenten innemen. De GGD werkt niet autonoom. De positie van de GGD kan alleen dan worden versterkt als het samenspel met de gemeenten, zowel bestuurlijk als ambtelijk, goed in elkaar steekt. Voorkomen moet worden dat GGD-initiatieven worden gezien als een marktactie: wij van wc-eend adviseren wc-eend. Soms acteert de GGD nog te weinig vanuit vraagsturing. Op andere momenten wordt op onze initiatieven een frame geplakt alsof de GGD alleen de eigen institutionele belangen behartigt. Het gaat erom de belangen van de gemeenten en de 1 Toelichting (Kamerbrief Betrouwbare publieke gezondheid van augustus 2014) Pijler 1: monitoring, signalering, advisering Pijler 2: uitvoerende taken gezondheidsbescherming Pijler 3: publieke gezondheid bij incidenten, rampen en crises Pijler 4: toezicht houden

87 GGD in elkaars verlengde te zien: allemaal gericht op het bieden van een Gezond houvast aan de inwoners van Noord- en Oost-Gelderland. De GGD moet de juiste weg bewandelen, zowel bij de bestuurlijke als de ambtelijke route. Vraag aan de GGD: 1. Het bestuur vraagt de GGD hierin proactief te zijn. Kies voor de juiste mix van actie en advies. Presenteer keuze in alternatieven. Kijkend door de bril van gemeenten en hun agenda uitvoerend. 2. Het is aan de GGD om voldoende duidelijk te zijn over zijn profiel, een zelfbewuste initiatiefrijke aanpak wordt op prijs gesteld. 3. Het is aan de wethouder de GGD de juiste positie te gunnen en geven. Naast en in samenspel met de adviseurs binnen de gemeenten. Dagelijks Bestuur GGD NOG, 28 oktober

88 Bestuursagenda publieke gezondheid Gedeelde ambities gemeenten en GGD in Noord- en Oost-Gelderland 1. Inleiding In de Bestuursagenda publieke gezondheid zet het Dagelijks Bestuur van de GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) de toekomstvisie van zijn GGD neer in gedeelde ambities en agendapunten voor Na het opmaken van de balans over de bestuurstermijn is met bestuursleden, management van de GGD en ambtenaren stilgestaan bij de perspectieven, ambities en doelen voor de toekomst van de publieke gezondheid. Vanuit de missie is in ambities en agendapunten de visie voor de periode geformuleerd. Missie GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. GGD NOG is werkzaam voor zowel de hele samenleving in Noord- en Oost-Gelderland, afzonderlijke gemeenten of gedeelten daarvan zoals buurten of scholen. De GGD NOG doet dit namens de gemeenten. Hierbij nemen we geen verantwoordelijkheden over, maar signaleren actief, verbinden, geven richting en zo nodig praktische ondersteuning om lokale aanpak te realiseren. Bij de GGD NOG staat de gezondheid van de inwoners centraal. Dat geldt zowel voor acute situaties (crisissen en incidenten) als voor de langere termijn waar preventie een rol speelt. GGD ers nemen de visie op Positieve Gezondheid als basis voor het handelen: Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Dit vanuit het vertrouwen dat ieder van ons een actieve bijdrage kan leveren aan de gezonde toekomst van onze gemeenschap. Door het opbouwen en onderhouden van betekenisvolle samenwerkingsrelaties werken GGD ers samen met vele partijen aan de gezondheid van de burgers van Noord- en Oost-Gelderland. 2. Ambities publieke gezondheid Op basis van de missie van de GGD NOG en de veranderingen in de directe omgeving, maar ook wereldwijd, zijn vijf ambities uitgesproken door het Dagelijks Bestuur: 1. Stabiel ankerpunt zijn en blijven De GGD is een stabiel ankerpunt in een onrustige wereld waarop we elk moment kunnen terugvallen. Met de specialistische en medische kennis en kunde is een vaste kern voor

89 publieke gezondheid beschikbaar voor de inwoners, samenwerkingspartners en gemeenten. Aanpak en vraag zijn afgestemd. Burgers zijn vanuit collectief belang beschermd tegen dreigende inbreuken van buitenaf op de gezondheid, zoals infectieziekten, medisch milieukundige risico s, rampen en crisis en maatschappelijke onrust. De problematiek overstijgt gemeentegrenzen. De regionale GGD waarborgt slagkracht en expertise. 2. Actieve houding en positioneren taken voor veiligheid en publiek belang De GGD communiceert zijn mogelijkheden helder, waarmee de beschermende en bewakende taken zichtbaar en herkenbaar zijn. Actieve reactie volgt op signalen van maatschappelijke onrust. De GGD staat op het netvlies, is herkenbaar in gemeenten en laat van zich horen. Staat open voor de dialoog en is toonaangevend in het maatschappelijk debat over publieke gezondheid. De GGD en GHOR 1 versterken elkaar. Sociale veiligheid en groepen met grote gezondheidsrisico s hebben continue aandacht. De verantwoordelijk bestuurders krijgen actief ondersteuning door het bieden van handelingsperspectieven, zowel inhoudelijk als communicatief. Met open vizier steun bieden waar mogelijk en een spiegel voorhouden waar nodig. 3. Lokaal maatwerk en flexibele inzet: samenwerken staat voorop Lokale vragen worden op maat opgepakt, waarbij de burger in de gedeelde ambitie met de samenwerkende partners centraal staat. Flexibele inzet voor maatschappelijk georiënteerde taken is mogelijk en sluit aan op de ontwikkelingen in de samenleving. De transities in het sociaal domein spelen hierin een leidende rol. Aansluiten op gebiedsgericht werken, onder andere door de jeugdgezondheidszorg en in co-creatie met anderen samenwerken, maken hiervan onderdeel uit. Zichtbaarheid op de plek waar ouders en jongeren elkaar ontmoeten is uitgangspunt voor de versterking van en samenwerking in de jeugdketen. Bij de schaal van flexibel inzetten is doelmatigheid uitgangspunt. De antenne om veranderingen te signaleren staat steeds aan en de GGD beweegt hierin vernieuwend mee. In samenwerkingsnetwerken (lokaal en regionaal) is inbreng van toepasbare en specialistische kennis. Delen van kennis en inzichten is voor de professionals een belangrijk onderdeel van de uitoefening van hun publieke taken. De GGD heeft externe oriëntatie, werkt als netwerkorganisatie en heeft een nieuwe stabiele plek in het veranderd zorglandschap. 4. Preventie voor zorg Vanuit inzicht in de gezondheid biedt de GGD samen met andere organisaties, kansen om door gerichte preventie de kosten van de gezondheidszorg en de gevolgkosten voor de sociale zekerheid te reduceren. Elk individu is verantwoordelijk voor de eigen gezondheid. De burger krijgt informatie om bewust onderbouwde keuzes te maken over gezondheidsthema s en een gezonde leefstijl. Dit met speciale aandacht voor mensen in een kwetsbare positie. Daarbij draagt de GGD eraan bij dat iedereen, van jong tot oud, actief kan deelnemen aan onze 1 GHOR = geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio, onderdeel van de Veiligheidsregio NOG

90 samenleving. Preventie, zorg en ondersteuning zijn lokaal op maat verbonden. De integrale aanpak van preventie staat centraal, zowel in de jeugdgezondheidszorg als de ondersteuning voor ouderen om eigen regie te (blijven) voeren over het leven 5. Bijdragen aan maatschappelijk resultaat en rendement door monitoring, signalering en advisering Kennis en advies als kerntaak zijn zichtbaar en worden benut. Gemeenten ontvangen ondersteuning bij hun verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid en het sociaal domein en ervaren de toegevoegde waarde van hun collega s van de GGD. Ontwikkelingen en signalen worden actief, in samenspel met gemeenten, opgepakt en van advies voorzien. Informatie wordt op verschillende manieren (digitaal, persoonlijk en schriftelijk) geboden. Met de beschikbare en geanalyseerde informatie uit verschillende bronnen, krijgen gemeenten ondersteuning om de collectieve middelen zo gericht mogelijk in te zetten. Kennis, ervaring, inzicht en overzichten geven ondersteuning om een beweging te maken in de richting die gemeenten beogen. Zo kunnen zich nieuwe perspectieven ontwikkelen op wat we met elkaar in de toekomst kunnen bereiken. Gemeenten en GGD bundelen de krachten om de zorg voor de 22 gemeenten vorm en inhoud te geven en te monitoren. 3. Bestuursagenda Het Dagelijks Bestuur heeft naast de uitwerking van de gezamenlijk geformuleerde ambities de thema s voor de Bestuursagenda uitgewerkt: 1. Gemeenten en GGD staan voor gezamenlijke ambitie publieke gezondheid Door mee te bewegen met de ontwikkelingen bij gemeenten en maatschappelijke partners staan gemeenten en GGD voor de collectieve gezondheid en sociale veiligheid van de inwoners. De burger staat hierin centraal. Gemeenten formuleren in het sociaal domein nieuw beleid en zetten nu de kanteling in naar meer vroegsignalering en preventie. Ze werken hierin met ondersteuning van hun GGD aan een preventieve agenda en monitoring van de transitiedoelen. In de uitvoering van zijn taken beweegt de GGD ook mee met de veranderingen in het sociale domein. De GGD werkt aan nieuwe verbindingen tussen publieke gezondheid en het sociale domein. Gemeenten en GGD werken, samen met andere partijen binnen en buiten de zorg, aan de maatschappelijke opgaven voor de gezondheid van alle inwoners van Noorden Oost-Gelderland van jong tot oud. De verbinding ontstaat hierbij vanuit de vier landelijke perspectieven op de volksgezondheid 2, waaraan we lokaal en regionaal een eigen kleur geven: 1. Op en top gezond 3 Iedereen zo lang mogelijk gezond houden en zieken zo snel mogelijk beter maken. 2 Een gezonder Nederland Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 van het RIVM 3 Klik door voor filmpjes per perspectief

91 2. Iedereen doet mee Kwetsbare mensen ondersteunen en maatschappelijke participatie bevorderen. 3. Heft in eigen handen Autonomie en keuzevrijheid van de burger stimuleren. 4. Gezonde welvaart De zorg betaalbaar houden. Doelen: Versterken van de verbinding tussen de jeugdgezondheidszorg en de uitvoering van de preventieve activiteiten die vallen onder de Jeugdwet. Door de signalen die de JGZ in een vroeg stadium opvangt snel (lichte vorm van) ondersteuning bieden. Preventie nog meer nadruk geven, dichtbij jongeren, scholen en in de wijk. Aansluiten van taakuitvoering door de GGD op de ontwikkelingen in het sociale domein en vernieuwen van GGD-taken. Afhankelijk van de behoefte bij gemeenten nieuwe taken verkennen, zoals kwaliteitstoezicht in het sociale domein. Leveren van de (epidemiologische) informatie en gegevens aan gemeenten voor gebruik bij het onderbouwen, monitoren en evalueren van beleidsbeslissingen in het sociaal domein. De informatie helpt ook om richting te geven aan (zorg)beleid, bij te sturen en te signaleren. Dit door analyses van gegevens van samenwerkingspartners, gebiedsanalyses, Zorgatlas en GGD-monitors In preventieprogramma s uitgaan van eigen kracht, informele zorg en een goed vangnet voor wie dat nodig heeft. Leveren van expertise door de Academische Werkplaats AGORA bij de start van initiatieven tot en met het evalueren van samenwerkingsprojecten die onder andere gericht zijn op het betaalbaar houden van de zorg. Voortzetten van ondersteuning door de GGD van gemeentelijk gezondheidsbeleid in brede zin, met inzet van de expertise van de GGD en met gebruik van de landelijke netwerken vanuit de publieke gezondheid. Waar mogelijk ideeën en initiatieven van gemeenten bundelen om slagkracht en schaalvoordeel te bereiken. 2. Voortzetten en versterken bestuurlijke betrokkenheid bij onze GGD Bestuurlijke betrokkenheid versterken doordat de GGD naar de gemeenten toe komt. De nadruk ligt op de gemeentelijke en regionale schaal, en op aansluiting bij de wethouders en ambtenaren met portefeuilles op het brede terrein van publieke gezondheid. Gemeenten ervaren nabijheid en de GGD is herkenbaar. Met gebiedsgericht werken biedt de GGD als eigen gezondheidsdienst van gemeenten een houvast aan de bestuurders. Dit door aan te sluiten bij overlegstructuren zoals de gemeenten en samenwerkingspartners die vorm hebben gegeven, voor bestuurders, ambtenaren, management en professionals. Op vraag krijgt de bestuurder op maat advies en ondersteuning bij de invulling van zijn/haar (volks)gezondheidsverantwoordelijkheid. Versterking van de samenwerking tussen ambtenaren volksgezondheid en GGD door intensief overleg in de drie regio s Achterhoek, Midden

92 IJssel/Oost-Veluwe en de Noord-Veluwe. Vanuit deze vernieuwing krijgt de beïnvloeding van gemeenten op en flexibilisering van het takenpakket op decentraal niveau verder vorm. Vanuit het uitgangspunt nabijheid en herkenbaarheid is andere bestuurlijke en ambtelijke sturing mogelijk en gewenst. Wethouders en burgemeesters vinden elkaar in de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor sociale veiligheid en krijgen ondersteuning door hun samenwerkende GHOR en GGD. Doelen: Verbeteren van de inbreng vanuit de publieke gezondheid in de overlegsituaties in de verschillende regio s en op de beleidsterreinen die raakvlakken hebben met publieke gezondheid Beantwoorden van vragen van wethouders en ambtenaren door de deskundige professionals die binding hebben met de lokale/regionale situatie Vergroten zichtbaarheid van GGD ers in de gemeenten en leveren van toegevoegde waarde aan de lokale overlegtafels Aansluiten op nieuwe netwerken en samenwerkingsvaardig optreden Flexibiliseren van dienstverlening naar meer maatwerk op lokaal/regionaal niveau en stabiel houden van taken met grote gevolgen voor de publieke gezondheid en (sociale) veiligheid, zoals natuurrampen, milieu-incidenten, uitbraken van infectieziekten en incidenten met maatschappelijke onrust. Versterken van de verbinding tussen sociale veiligheid en publieke gezondheid, op basis van een nauwe samenwerking tussen GHOR en GGD 3. GGD als publieke gezondheidsdienst van en voor de 22 gemeenten: samen gericht op de toekomst Gemeenten beschermen samen met hun 7x24 uur beschikbare GGD, het collectief belang van de burgers door de inwoners te beschermen tegen dreigende inbreuken van buitenaf op de gezondheid en de sociale veiligheid. Door extra taken zoals forensische geneeskunde en de toezichthoudende taak in de kinderopvang ligt een stevig fundament onder de publieke gezondheid. De GGD ontwikkelt zich hiervoor door als een flexibele organisatie die de ambities voor publieke gezondheid en veiligheid weet te verbinden met de lokale en regionale implementatietrajecten van gemeenten in het sociaal domein. GGD en GHOR zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, waarmee de gemeenten integraal advies en ondersteuning (kunnen) krijgen van signalering tot het vangnet voor kwetsbare burgers. Samenwerken aan gedeelde ambities is het uitgangspunt van bestuur en GGD bij toekomstgerichte vraagstukken van preventieve jeugdgezondheidszorg tot ouderengezondheidszorg. Dit passend binnen de veranderende perspectieven in het sociaal domein en aansluitend op inhoudelijke samenwerking. De monitoring van de volksgezondheid sluit aan bij de antwoorden die gemeenten zoeken op hun transitiedoelen

93 Hiervoor wil het bestuur een slagvaardige, herkenbare, betaalbare, financieel solide organisatie dichtbij gemeenten en klanten behouden, met heldere meerjaren-financieringsafspraken over producten en prestaties. Financieringsvraagstukken worden vanuit een balans tussen gemeentelijke financieringsmogelijkheden en ambities met publieke gezondheid besproken. Doelen: Verkennen van besturingsmodellen waar voor lokaal/regionaal uit te voeren taken meer zeggenschap naar portefeuillehouders volksgezondheid of jeugd in de regio gaat Verduidelijken van de wettelijke/verplichte en de boven-wettelijke/niet-verplichte taken van de GGD en de invloedsruimte van gemeenten hierop. Dit ook door de huidige indeling in basis- en plusproducten verder uit te werken De discussie over de positionering van de jeugdgezondheidszorg voeren naar aanleiding van initiatieven die gemeenten op dit terrein nemen. Het Dagelijks Bestuur bevordert en faciliteert deze discussie actief. Los hiervan versterken van de inhoudelijke samenwerking met gemeenten en jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen. De discussie over de financiën van GGD NOG voeren in samenhang met de inhoud en omvang van het takenpakket van de GGD voor de publieke gezondheid 4. Jaarlijkse vertaling van de Bestuursagenda publieke gezondheid De Bestuursagenda geeft richting aan het beleid en de doelen voor de komende jaren. Het Dagelijks Bestuur van de GGD werkt jaarlijks de Bestuursagenda uit in voorstellen voor de Uitgangspuntennota s en Programmabegrotingen van de komende jaren. Met deze beleidsdocumenten bepalen de deelnemende gemeenten de beleids- en de financiële kaders voor de GGD. De gemeenteraden geven hierop hun reactie. Het Algemeen Bestuur met de wethouders volksgezondheid van de 22 gemeenten stelt de begroting vast. Ook bevat de Bestuursagenda onderwerpen waarover het Algemeen Bestuur afzonderlijk discussieert en beslist. Versie 12 december