geschiktheidstoets rekenrente 10 Geschiktheidstoets DNB 12 Geld of goede zorg 18 De bruidsschat certified pensioenexecutive

Transcriptie

1 Blauw heeft heel veel betekenissen, maar staat wat Blue Sky Grup betreft vr energie. Ok in de lucht. De lucht is blauw mdat de stfdeeltjes en de mleculen van de damp kring de blauwe straling weerkaatsen zdat die wrdt verstrid. Dat gebeurt alleen met het blauwe licht: de stralen met de krtste glflengte en de hgste energie. nr. 2 jaargang 9 augustus 2014 vr pdrachtgevers en relaties 10 Geschiktheidstets DNB Geen heksenwaag, maar degelijke eindcntrle. gvernance magneetfndsen hudbaarheid pensienstelsel privacy tezichthuders certified pensienexecutive beter beheersbaar rekenrente participatiesamenleving bedrijfstakpensienfndsen geschiktheidstets tekmstbestendigheid 12 Geld f gede zrg Wat brengt de brede maat schappelijke discussie ver de tekmst van het Nederlandse pensien? En he zit de relatie tussen pensien, zrg en wnen? 18 De bruidsschat Veel bedrijven kpen het pensienrisic af met een eenmalige strting in de pensienkas. Wat levert het p? Blue Sky Grup Pstbus 123, 1180 AC Amstelveen T (020) E inf@blueskygrup.nl

2 De inhud 06 D eskundigheidstets van DNB Visie van drie interne tezicht huders p gvernance 08 Anne Gram, nafhankelijk adviseur Als het bestuur de beneming ged vrbereidt, is de kans p afwijzing feitelijk klein Tezichthuders Rebecca Wrtman en Maja Maric vertellen he de tetsing in z n werk gaat en wat er eigenlijk precies wrdt getetst Geld f gede zrg de pensienfndsen van KLM en Chevrn. Nederlandse pensien. Er wrdt gesprken ver slidariteit, cllectiviteit en keuzevrijheid, maar k ver de relatie tussen pensien, zrg en wnen. Pensien in natura kmt k ter sprake, net als tijd vr tijd. Welke ideeën leven er en wat vinden specialisten van binnen en buiten de sectr daarvan? 04 Wetenschappelijke pleiding in de praktijk 14 De bruidsschat Waarm Jurgen Stegmann van Rbec en Harld Sieben van Frb delen hun verwegingen bij dit prces. Frans Prins en Jsé Suarez Menendez vertellen ver hun ervaringen met de pleiding Certified Pensienexecutive aan de Erasmus Universiteit. geven bedrijven bij de verstap naar een pensien p basis van defined cntributin hun pensienfnds een bruidsschat mee? zrgen De rekenrente als meetlat vr de verplichtingen van het pensienfnds 21 T E CH É IM ELL EN K OC STOR NS DATAWSCHELDE E SIEM OLEC DE FONDS R CONT PENSIOEN N IHC E ON ID POSE N AO B E CNV T E N FNV REDIK AN DE P KOV MMEN EN BISDO L ANDSR NEDE LIETISCHE E ISRAE SYNAGOG D HOOF NDS NFO JN SIOE ELZI PENG EN W R ZO N DSE FON A AL T T E M E/PM PM Heveel met een fnds nú in kas hebben m straks de tegezegde pensienen te kunnen betalen. En wie bepaalt dat eigenlijk? Een gesprek met Onn Steenbeek. 20 Uitgelicht: Magneetfndsen Ruud Lahr ver de aantrekkingskracht van bedrijfstak pensienfndsen, het veren van een greistrategie, het claimen van de eigen pensien uitverder en herzaffing privégegevens deskundigheidstets hudbaarheid pensienstelsel greistrategie e nfrmatie uit de eren als persnen rpese Hf sprak et zgenemde rden p interwilde dat een tien jaar geleden n in zekresultaamen er binnen zeven heeft Ggle een erd vr het right ercmputer nde Amerikaanse n bleek nverr van natuurlijke natuurlijke taal, enten, en is in tie relatineel te een snelheid van 4-tjes per secnde. ved met heel veel Minder vertruwen in pensienstelsel Hgere zekerheidseisen dr verheid Zrg en welzijn wrden nbetaalbaar vr de maatschappij Overheid: meer mantelzrg en zelf plssen Onzekerheid ver welzijn na pensien: plitiek issue Pensien in natura: wning met aanpassingsptie naar senirenwning Minder Grte impact Wens ns deelneme deelnemers: ers: rendement zekerheid ekerheid ve ver er Het Cllege bescherming persnsgegeminder pensienbasisbeheften asisbehefteen vens (CBP) waarschuwt vr de risic s bewegingsruimte belftes en na pensi pensien dr zekerheidseisen indexatie van gigantische database. Bedrijven en nder druk zektcht verheden kunnen daaruit verbanden en naar beheften destilleren waardr zij alternatieven tekmstig gedrag van mensen kunnen vrspellen, znder dat mensen dit zelf k maar kunnen vermeden. Vr veel delen waarvr big data wrdt WRR gaat adviseren ingezet, zijn tt de persn herleidbare Op 25 mei van dit jaar heeft minister gegevens helemaal niet ndig. De Opstelten de Wetenschappelijke Raad gegevens meten dan nmkeerbaar vr het Regeringsbeleid gevraagd m Vlgens diverse specialisten in de pensiensectr meten we serieus ver alternatieve pensienwrden geannimiseerd. Als rganisaties zich de buigen ver de in december 2013 vrmen gaan nadenken. Een van de gedachten hierbij is: de prblemen in de sectr zullen niet vr hun del wél herleidbare gegevens dr het kabinet uitgebrachte ntitie zmaar vrbij waaien. Er meten manieren gezcht wrden m ns pensienstelsel aantrekkelijk verwerken, dan meten zij mensen ged Vrijheid en veiligheid in de digitale te maken en te huden vr nze deelnemers. infrmeren ver wat er met hun gegesamenleving. Een agenda vr de vens gebeurt henlinkedin vaak k m tekmst. Hetvlg advies met uiterlijk 1 Grup Blue Sky k en via MARK BOUMANS (BELEIDSADVISEUR BIJ PGGM) VOLGENS EEN ONDERZOEK VAN KPMG ZAG IN TIJDSCHRIFT VOOR PENSIOENVRAAGSTUKENKELE JAREN GELEDEN SLECHTS 6% VAN testemming vragen, zegt Jacb Khnjuni 2015 klaar zijn. Opstelten vraagt KEN: (VRIJ VERTAALD, RED.): De zrg vr de udedag DE PENSIOENFONDSEN IETS IN PENSIOEN IN stamm, vrzitter van het CBP, bij de k het rdeel van de WRR ver het bestaat feitelijk uit inkmensvervanging en zrgvrzieningen. NATURA. Tch schetste partner Edward Snieder, in een presentatie van het jaarverslag verschijnsel dat het vlgen en het Vr deze laatste zu een vergeding in natura vrdelen artikel in Accuntancy News interessante vrdelen: Pensien kunnen bieden. Ze hebben een vaste waarde en bieden meer in natura als waardevast pensien zu een ged alternatief zijn beïnvleden van gedrag met behulp van zekerheid van dan geld. Maas Buman: Je en weet nutaal, immers niet f de naast Braak, een reëel pensien. Het biedtlahr bvendien plssingen vr Clfn Redactie Blue Sky Grup Tekst Tine van der Stee, Land Bauke ter Ruud technlgie, k znder dat we het gewenste wn- f zrgvrziening straks wel beschikbaar is. prblemen binnen en buiten de pensiensectr. Het cncept leidt Vergedingen vr arbeid in natura bestaan al heel lang. Z was tt inkpmacht en de juiste prikkels in andere sectren, zals merken, steeds gemakkelijker wrdt. e.a. Art directin, ntwerp en illustraties Ftgrafie Dn Wijns, Frissewind, prfs in cmmunicatie en design, Amsterdam medische infrmatie en weet hij deze feills een diagnse te stellen. Medische kennis verdubbelt mndiaal elke vijf jaar. Artsen zijn nit in staat m alle ntwikkelingen bij te huden. Watsn wel. Watsn slaagde dan k met glans vr zijn nclgisch artsenexamen Kunnen alternatieve pensienvrmen een zinvlle aanvulling zijn p 10ns pensiensysteem? er in 1910 al een Philipsdrp met wningen, winkels en sprtvrzieningen vr fabrieksmedewerkers. Een uitgesteld inkmen in de vrm van bijvrbeeld een wning f zrg is k in nze tijd mgelijk. Pensienfndsen heven deze vrzieningen niet zelf aan te bieden Als de wet bijvrbeeld lump sum uitkeringen bij pensienen zu testaan, kan hiervr p het gewenste mment dr de deelnemer zrg wrden aangekcht bij gespecialiseerde partijen. de vastgedmarkt, de zrg en de mbiliteitsmarkt. Een pensienstelsel dat is gebaseerd p naturabelften biedt marktpartijen immers veel meer richting en zekerheid m te investeren in precies die zaken die ndig zijn m de beheften van uderen in de tekmst te vervullen. In de huidige nzekerheid blijven die investeringen veelal achter. Vr de pensiensectr zu een vergang p pensien in natura dan k een wezenlijke vruitgang betekenen. Bumans ziet grte vrdelen: pensienrganisaties, zrg- en wnaanbieders kunnen dan samenwerkingsverbanden aangaan waardr zij hun krachten en kennis kunnen bundelen en het aanbd beter p de vraag kunnen afstemmen. Het beleggings- Hij ziet de kmende jaren ng geen massale veranderingen in deze richting, maar vindt het wel nuttig m de discussie nu te starten. Hij pleit ervr m daarbij niet de praktische f wettelijke bezwaren leidend te laten zijn, maar m de vr- en nadelen Tp 5 Verzekeraars 1. Stichting Pensienfnds vr de Grafische Bedrijven 2. Stichting Pensienfnds van de Metalektr (PME) 3. Stichting Pensienfnds Zrg en Welzijn 4. Stichting Bedrijfstakpensienfnds vr de Zetwarenindustrie 5. Stichting Bedrijfstakpensienfnds vr de Buwnijverheid 1. AEGON Levensverzekering N.V. 2. Natinale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij N.V. 3. Delta Llyd Levensverzekering N.V. 4. SNS REAAL: SRLEV N.V. 5. Achmea Pensien- en Levensverzekeringen N.V. In cijfers De bedrijfstakpensienfndsen die succesvl zijn in hun grei, wrden tegenwrdig aangeduid als magneetfndsen, mdat ze andere pensienfndsen weten aan te trekken. Maar welke fndsen zijn dat eigenlijk, die magneetfndsen? En in heverre slagen ze erin m grte grepen fndsen aan te trekken? Van alle pensienfndsen die de laatste 5 jaar zijn geliquideerd, heeft ngeveer 1 p de 4 fndsen de pensienrechten Aerprint, Ouderkerk aan de vergedragen aan een bedrijfstakpensienfnds. Ruim tweederde van de pensienfndsen heeft z n tevlucht Blauw is het relatiemagazine vr pdracht g evers en relaties van Blue Sky Grup. In Blauw vindt u nderwerpen die te maken hebben met pensien, in de breedste zin van het wrd. Onderwerpen die p rikkelen en u uitdagen de dialg met ns aan te gaan Big data, zegen en zrgen Ok pensienfndsen beschikken ver gevelige Tp 5 Bedrijfstakpensienfndsen 08 Druk b Nagtegaal, cmmissaris en lid van raden R van advies van verschillende bedrijven. 23 Hans Nijsse, vrzitter visitatiecmmissies van Staatssecretaris Klijnsma wil een brede maatschappelijke discussie pstarten ver de tekmst van het 20 en tezichthuder. infrmatie ver deelnemers. Hgleraar ethiek Jeren van den Hven ver de trends en de grenzen van privacy. 04 gezcht bij een verzekeraar. Je zu dus kunnen zeggen dat pensienverzekeraars de echt magneten zijn, aangezien de hele tp van 5 van partijen waaraan pensienfndsen hun verplichtingen hebben vergedragen bestaat uit verzekeraars. Overig/ nbekend 3% (Multi) OPF 9% 16 In de wandelgangen Interview met Juliette Tesselhff, accunt manager bij Blue Sky Grup. Uit recente cijfers van De Nederlandsche Bank blijkt dat de kleinste pensienfndsen vaak hun verplichtingen verdragen aan verzekeraars en dat grtere pensienfndsen hun verplichtingen vaak verdragen aan bedrijfstakpensienfndsen. Amstel Verzekeraar 66% BPF 22% My generatin Tine van der Stee Algemeen directeur Blue Sky Grup De titel van deze clumn verwijst naar het debuutalbum uit 1966 van de legendarische Engelse band The Wh. De tekst van het nummer My Generatin is nauwelijks de meite waard, maar twee zinnetjes springen er uit. I hpe I die befre I get ld. Zanger Rger Daltrey is inmiddels 70 jaar ud, dus dat is niet gelukt, maar waarschijnlijk heeft hij met het nummer wel de basis vr een riant pensien gelegd. Het andere magistrale zinnetje is Why dn t yu all fade away. Dat denk ik zelf k wel eens. Sinds 1966 is er veel veranderd. Het geciteerde lied was de uitdrukking van een enrme generatieklf, die zich in die jaren penbaarde. Ik zie daar niet veel van tegenwrdig. Eigenlijk vind ik de jngere generaties tamelijk braaf en traditineel. Dat is wel grappig, mdat in de discussie ver ns pensienstelsel in de media steeds wrdt beweerd dat de jngere generatie niets meer ziet in ns pensienstelsel, dat het stelsel de uderen bevrdeelt, dat het nhudbaar is. Ik gelf daar niets van. Onlangs sprak ik een grep gepensineerde deelnemers van een pensienfnds ver het besluit van het bestuur m niet vlledig te indexeren vr de pgetreden inflatie. Ik vertelde dat het bestuur vnd dat het de plicht had m het pensienfnds financieel geznd te huden. En m het in gede cnditie aan een vlgende generatie na te laten. De vlgende generatie met immers k vertruwen in het fnds huden. In hun eigen belang, maar k in het belang van de reeds gepensineerden. Een aantal gespreksgenten dacht meteen aan zijn eigen kinderen f kleinkinderen. Daar hadden ze een beetje minder indexatie wel vr ver. Risic s met je delen, maar elke generatie spaart vr zijn eigen ude dag Bij een aantal jngeren die ik vervlgens sprak, zag je eigenlijk het spiegelbeeld van het vrgaande. Ze hadden helemaal geen prblemen met slidariteit via het pensienfnds, integendeel. Een cllega die arbeidsngeschikt wrdt, help je met zijn allen. Bij een sterfgeval zrg je met z n allen vr een ged nabestaanden pensien. Maar ze hadden wel een grt prbleem met pensienregelingen, waarbij een belangrijk deel van de ingelegde premies wrdt gebruikt vr VUTregelingen waarvan hun generatie nit gebruik zal kunnen maken. Risic s met je delen, maar elke generatie spaart vr zijn eigen ude dag. De aangekndigde brede maatschappelijke discussie ver ns pensienstelsel met vral gaan ver de hudbaarheid van ns stelsel. Wat mij betreft gaat het dan niet ver de vraag f, maar ver de vraag he. Ik denk dat het stelsel zals we het nu kennen k in de tekmst prima kan vlden als aan twee essentiële vrwaarden wrdt vldaan. De eerste vrwaarde is dat de verheid stpt met het uithllen van de financiële basis vr het stelsel. De hnger naar geld en bestedingen p krte termijn is ddelijk vr gede pensienen. De tweede vrwaarde is dat er een einde kmt aan de stilzwijgende herverdeling van middelen nder het mm van slidariteit. Dat lijkt me de beste waarbrg m te vrkmen dat er aan de slidariteit zelf een einde kmt. Overigens is het niet altijd z dat een pensienfnds in liquidatie alle verplich- 5 3

3 Alumni certified pensienexecutive aan het wrd Wetenschappelijke pleiding in de praktijk In 2012 berichtten we in Blauw ver de ten hagelnieuwe studie Certified pensienexecutive van de ESAA (Erasmus Universiteit Rtterdam). Die belfde een diepgaande wetenschappelijke benadering van de pensienwereld. He staat het daar nu mee? En maken ze in Rtterdam de verwachtingen waar? We vragen het twee alumni. De ijzeren vrraad in je hfd wrdt pgeschud en getetst aan de laatste wetenschappelijke inzichten. vermgensbeheer ALM twintig clleges vier tentamens uiteenlpende gebieden gvernance scriptie cntracten Ik zcht mensen die met een frisse, maar wel ged nderlegde blik tegen de sectr aankijken en kunnen helpen nieuwe visies te ntwikkelen. Frans Prins kent u waarschijnlijk ng als vrmalig directeur van de huidige Pensienfederatie. Nu is hij al tweeënhalf jaar directeur Pensien bureau bij PWRI (Pensienfnds Werk en (re)integratie). Was er vr z n ervaren speler ng wel iets te leren in deze pleiding? Meteen ten ik bij PWRI begn, startte ik met de pleiding, vertelt Prins. Dat was een intensieve peride, want we stapten net ver naar uitverder APG. Bvendien zijn de cnsequenties van de nieuwe participatiewet vr PWRI grt. Z is er vanaf 1 januari geen nieuwe instrm meer p de SW bedrijven. Daardr zal de premiebijdrage vr werkgevers en werknemers tussen nu en 2050 frs meten stijgen. Onze pensienverplich tingen greien in die tijd van 6 naar z n 10 miljard. Een pittig prces m het bestuur bij te ndersteunen. Dus m daarnaast ng eens twintig clleges te vlgen en vr te bereiden, vier tentamens af te leggen en een scriptie te maken, dat was behrlijk zwaar. Maar ik ben enrm blij dat ik het gedaan heb. Misschien wel juist in die peride, ten ik de stap maakte van een meer theretisch kader naar een heel praktische mgeving. Bij deze pleiding draait alles m het waarm. Je brt de diepere lagen aan van de pbuw van ns stelsel. Je leert diepgaand begrijpen wat er gebeurt en ged beargumenteren waarm je bepaalde keuzes maakt. De ijzeren vrraad in je hfd wrdt pgeschud en getetst aan de laatste wetenschappelijke inzichten. Je met echt aan de bak. Mijn scriptiementr pakte mij streng aan als ik in mijn argumentatie prbeerde stappen ver te slaan. Dat is ged, want dat de ik in de praktijk dan waarschijnlijk k wel eens. Je wrdt gedwngen kritisch na te denken ver alles wat je det en zegt. Dat maakte mij scherper. De diversiteit en ervaring in de grep maakt de discussie beiend en hudt het niveau hg. Over een vraag als: heeft actief beheer wel tegevegde waarde? Waar zitten de denkfuten die ns de verkeerde kant kunnen psturen? De basis is niet zmaar iemands mening, maar rust p wetenschappelijke kennis. Je traint jezelf m vral die kennis als basis te gebruiken Dat maakt je verhaal sterker. Z heb ik in de praktijk bijvrbeeld veel aan de betere kijk die ik nu heb p de grndslagen en uitgangspunten van het Eurpees recht. Vr de sectr is deze verdieping k heel belangrijk. We wrden er kritischer en degelijker dr. Ik heb tegenwrdig regelmatig een CPE mmentje. Dan benader ik een prbleem anders dan vrheen en ik denk: He, dat de ik z dr die pleiding!... Jsé Suarez Menendez is directeur bij Bestuursbureau VPTech. Ten hij in 2012 deelnam aan de eerste leergang was hij nder meer bestuurslid bij BPF Levensmiddelenbedrijf. Vanuit zijn rl als adviseur pensienen bij FNV Bndgenten heeft hij een bijdrage geleverd aan diverse publicaties waarnder een artikel vr het PBM. Heeft hij bij ESAA gevnden wat hij zcht? Ik was al een tijdje p zek naar een pleiding die de vraagstukken in de pensiensectr in een wat breder perspectief kn plaatsen, zegt Suarez Menendez. Mijn prbleem met de meeste pleidingen was, dat je vral binnen het wereldje aan het discussiëren bent en vaak een beetje in bestaande cnclusies blijft rnddraaien. Ik zcht mensen die met een frisse, maar wel ged nderlegde blik tegen de sectr aankijken en kunnen helpen nieuwe visies te ntwikkelen. Suarez Menendez vindt dat de pleiding daarin slaagt: Je bereidt je vr p de clleges met wetenschappelijke artikelen p uiteenlpende gebieden. Bijvrbeeld ver de gedragsvrmen van Jung: He kun je daar je vrdeel mee den in de besluitvrming? Maar k: he zijn deze archetypen vertegenwrdigd in juw bestuursteam? En he kun je daarp inspelen bij het ntstaan van vacatures? Of bij het plssen van een vraagstuk? Deze aanpak dwingt je anders en dieper na te denken ver bestaande vraagstukken en hun samenhang beter te drgrnden. Bijna alles kmt p die manier aan de rde: vermgensbeheer, ALM, cntracten, gvernance. Dat helpt je m steviger in je schenen te staan. Of ik dat nu bekijk als (vrmalig) bestuurslid van het Bpf Levensmiddelenbedrijf, als adviseur bij FNV, f vanuit mijn huidige rl in het bestuursbureau. Je gaat kritischer kijken naar je besluiten en prcessen. Vlden die eigenlijk wel aan nze eigen criteria? Ik vind die scherpte zelf erg prettig. Ik denk bvendien dat Nederlandse pensienspecialisten met deze diepgang hun vrsprng kunnen vergrten als het gaat ver het vrmgeven van pensien in Eurpa. Ged pgeleide pensien bestuurders zijn een interessant exprt prduct. Er lpen weliswaar nu wat fndsen naar België, maar dat is vr de lange termijn geen plssing. Ik kan me juist heel ged vrstellen, dat we in Nederland een veilige haven kunnen creëren vr buitenlandse partijen die het echt ged willen den. Die hard willen werken vr hun achterban. Op die manier kan de sectr een grte stap vruit maken en kan k het vertruwen weer hersteld wrden

4 Deskundigheidstets van DNB Geen heksenwaag, maar degelijke eindcntrle Er wrdt geen test van parate kennis afgenmen. Deze bagage blijkt drgaans vldende uit het cv en het gesprek. Rebecca Wrtman, tezichthuder bij DNB Feitelijk cntrleren we alleen f het zittende bestuur haar werk ged gedaan heeft tijdens de prcedure m een geschikte nieuwe bestuurder te zeken. Maja Maric, tezichthuder bij DNB Per jaar wrden er ngeveer 400 kandidaten getetst DNB ziet een duidelijke stijging van het niveau van aangemelde kandi daten. Er wrdt meer getraind, er is een grt effect van aspirant- lidmaatschappen. Aandacht vr het kennisniveau van kandidaten namens de gepensineerden geleding en lang zittende bestuurders blijft ng wel ndig. Op de website staat uitgebreide infrmatie ver de tetsingscriteria die DNB hanteert, met tips vr een succesvlle vrdracht. Hier kunnen k de meest recente aanvraagfrmulieren wrden gedwnlad. Sinds 1 juli 2012 meten alle nieuwe bestuursleden en cmmissarissen dr DNB wrden getetst p geschiktheid vr de functie. Tezichthuders Rebecca Wrtman en Maja Maric vertellen wat je bij z n tetsing kan verwachten en he je zelf de kans p gedkeuring zeer grt kunnen maken. Rebecca Wrtman benadrukt dat een ged pensienbestuur niet alleen van grt belang is vr de deelnemers en de maatschappij. Als bestuursteam met je zelf k zeker willen zijn van de geschiktheid van een kandidaat. De taken wrden steeds cmplexer en vragen veel inzet en kennis van de bestuurders. Je hebt een prfessineel team ndig m gezamenlijk de klus ged te kunnen klaren. Bvendien geldt de beleidsregel vr de hele financiële sectr: bij nieuwe aanstellingen én bij wezenlijke veranderingen van functie-inhud. Het pensienfnds is verantwrdelijk vr het vrstellen van een deskundige en betruwbare kandidaat; DNB vr de cntrle daarvan. Maatwerk DNB berdeelt al snel z n 400 benemingen per jaar. Het bepalen f iemand geschikt is vr een functie, is steeds weer maatwerk, zegt Maja Maric. We kijken heel sterk naar de aard van de functie en de samenstelling van het ttale team: Is dit team, samen met deze nieuwe bestuurder, in staat de kwaliteit en de cntinuïteit van het pensienfnds te waarbrgen? Hebben de bestuursleden samen vldende kennis en ervaring m in cntrl te blijven bij het uitbesteden van belangrijke taken? En kunnen zij vldende tijd besteden aan het besturen van het fnds? Feitelijk cntrleert DNB alleen f het zittende bestuur zijn werk ged gedaan heeft tijdens de prcedure m een geschikte nieuwe bestuurder te zeken. He tetst DNB waarden als ervaring en betruwbaarheid? De geschiktheidstets zelf bestaat in eerste instantie uit een zgenaamde papieren tets. Het cv en het functieprfiel met de telichting van het bestuur wrden uitgebreid geanalyseerd. Daaraan ziet DNB als snel f er dr het bestuur serieus is nagedacht ver de huidige en tekmstige situatie van het fnds en ver de rl die de nieuwe bestuurder daarin speelt. Als er ervaring f een bepaalde, essentiële vaardigheid bij de kandidaat ntbreekt, met het bestuur ged uitleggen waarm tch vr deze kandidaat gekzen is. Daar kunnen gede redenen vr zijn en dan kan iemand gewn wrden gedgekeurd. Wrtman: Om de betruwbaarheid te kunnen bepalen, willen we behrlijk veel ver de kandidaat weten: het gedrag in het verleden, de financiële en fiscale achtergrnden, nevenfuncties en belangen in andere rganisaties. Het betruwbaarheidsfrmulier wrdt grndig bestudeerd en de antecedenten nagetrkken via verschillende brnnen en referenties. Z ndig vragen we hierver ng aanvullende infrmatie p. In de meeste gevallen ndigen we de kandidaat k uit vr een gesprek, vervlgt Wrtman. We tetsen dan f de kandidaat een ged beeld heeft van de situatie van het fnds en van de rl die hij f zij daarin met gaan vervullen. Er wrdt geen test van parate kennis afgenmen. Deze bagage blijkt drgaans vldende uit het cv en het gesprek. Het kmt weleens vr dat de kandidaat zichzelf bij nader inzien niet geschikt acht f dat de tijdsbelasting tch zwaarder blijkt dan hij dacht. Wat kun je den m de slagingskans te vergrten? Als het bestuur de beneming ged vrbereidt, is de kans p afwijzing feitelijk klein. DNB verlangt de vlgende acties van het bestuur: Analyseren van de sterke en zwakke punten van het fnds en beschrijven p welke punten de tekmstige bestuurder kan bijdragen aan de kracht en kwaliteit van het ttale team. Een functieprfiel maken p basis van deze analyse en kandidaten werven die hieraan z ged mgelijk vlden. DNB vindt het ged m k buiten het bekende kringetje van pensienbestuurders te werven. Dit m vernieuwing en een frisse, kritische blik p de huidige vraagstukken te bevrderen. Maric en Wrtman zijn psitief ver de manier waarp het PensienLab jngeren pleidt en begeleidt naar bestuursfuncties. Als de keuze is gemaakt, vult het bestuur de frmulieren van DNB in. Zwel het functieprfiel als de keuze meten wrden tegelicht. Waarm is het prfiel zals het is? Waarm is vr deze kandidaat gekzen en als er cncessies zijn gedaan: welke zijn dat en he gaat men dit tekrt pvangen f aanvullen? Maric licht te: Z kan het zijn dat er gekzen wrdt vr een daadkrachtig persn, mdat er binnenkrt flinke veranderingen meten wrden drgeverd. Als diegene p een ander vlak minder sterk is, kan er een tekrt ntstaan, bijvrbeeld aan kennis van beleggingen. Dan met er wel een plan zijn he die kennis vóór het aantreden van de kandidaat vergaard zal wrden binnen het team. En als een technisch sterk nderlegde kandidaat ng weinig ervaring heeft, met je kunnen uitleggen he je diegene gaat begeleiden en de risic s p misstappen gaat beperken. En wat als je zakt? In de eerste plaats is er strikte geheimhuding van de tets dr DNB, aldus Wrtman. Dus als de kandidaat f het bestuur de vrdracht zelf niet vregtijdig naar buiten brengt, weet de buitenwereld niets. Ten tweede betekent de cnclusie: ngeschikt vr deze functie niet dat iemand niet geschikt is vr een andere interessante (bestuurs)functie in de pensiensectr. Een afwijzing is vaak meer te wijten aan een verkeerde inschatting f nvlledigheid van het bestuur, dan aan de kandidaat zelf. Tt slt is de kandidaat k zelf niet gebaat bij een functie waarin hij te veel essentiële kennis, ervaring f vaardigheden mist. DNB geeft kandidaten sms k een advies ver een geschikte richting m zich verder te ntwikkelen. Kunnen bestaande bestuurders k wrden getetst? Zittende bestuurders wrden alleen getetst bij een functiewijziging f als DNB daarvr een zwaarwegende reden ziet. Bijvrbeeld als bepaalde acties van een bestuurder f een bestuur reden zijn tt serieuze twijfel ver de kwaliteit f de cntinuïteit van het fnds. Dit kmt niet vaak vr, zegt Maric. Maar dr de maximale zittingstermijn van 12 jaar kmt iedereen vanzelf een keer bij ns langs. Dat is ged. Want z kunnen we gezamenlijk zrgen dat de kwaliteit en de degelijkheid van alle bestuurders en cmmissarissen gestaag greit. En dat kan het vertruwen van deelnemers alleen maar ten gede kmen.... 7

5 Drie interne tezichthuders delen hun visie p gvernance in nze sectr Anne Gram is nafhankelijk adviseur en tezichthuder. Zij is p dit mment lid van diverse beleggingscmmissies, van de raad van experts van Transparency Internatinal Nederland en lid RvT van: SPW, VEB en van Pensienfnds DNB. rentecmmissie De wisselende meetlat van de rekenrente Pensienfndsen realiseren zich gelukkig steeds beter, dat banken in veel gevallen hun tegenpartij zijn De rekenrente is de meetlat vr de verplichtingen van een pensienfnds. Het draait m de vraag he je de verplichtingen waardeert, zdat je kunt bepalen heveel een fnds nú in kas met hebben m straks de tegezegde pensienen te kunnen betalen. Anne Gram, nafhankelijk adviseur en tezichthuder Onafhankelijkheid is belangrijk Het spanningsveld is per fnds erg verschillend. Smmige bestuurders waarderen je kennis en vragen je kritisch mee te denken ver strategische vraagstukken. Anderen zien je als een bedreiging en prberen je zveel mgelijk buiten de prblematiek van het fnds te huden. Dan prbeer ik vertruwen te winnen dr duidelijk te maken dat het echt de bedeling is m samen beter te wrden. Persnlijk vind ik dat k het mie van deze rl. Ik kan al mijn ervaring in de financiële wereld inzetten m rganisaties te helpen succesvl te zijn en tegelijk een nuttige rl in de samenleving te vervullen. Maar het is k een verspilling van tijd en energie m te prberen de tezichthuder p afstand te huden, want uiteindelijk kmt de nderste steen tch bven. Sms is het ged dat een machtsterritrium wrdt drbrken. Het bevindingenrapprt van de RvT is geen vrijblijvend advies meer. Als navlging hardnekkig uitblijft zijn flinke sancties mgelijk. Pensienfndsen realiseren zich gelukkig steeds beter, dat banken in veel gevallen hun tegenpartij zijn. Die hebben tch vaak als vrnaamste del m z veel mgelijk geld aan je te verdienen. Omdat het in de pensienwereld m z enrm veel geld gaat, zijn er altijd kapers p de kust m een prcentpuntje mee te pikken. En net als in de rest van de wereld is er k in Nederland crruptie. Verbazingwekkend vaak wrdt dit binnen bedrijfsculturen als nrmaal ervaren. Daarm zijn klkkenluidersregelingen z belangrijk. Om het vertruwen van het publiek weer terug te winnen, meten pensienfndsen laten zien, dat ze in staat zijn m het geld van hun deelnemers tegen deze gevaren te beschermen. En dat ze hun zaken piekfijn in rde hebben. Ik vind de nafhankelijkheid van het tezicht erg belangrijk. Als er te veel persnlijke lijntjes binnen een rganisatie liggen, wrdt de kans tch grter dat de scherpte verdwijnt. Of dat mensen het pijnlijk vinden m te blijven drvragen als ergens vaag ver wrdt gedaan. Als je erg bang bent m vervelend gevnden te wrden, kun je beter geen tezichthuder wrden.... Het gaat bij de verplichtingen m de huidige waarde van de ttale strm pensienbetalingen, zals die zijn tegezegd vanaf nu tt het mment waarp de langst levende gerechtigde is verleden. Tt 2007 gld vr het berekenen van de verplichtingen een vaste rekenrente van 4 prcent. De marktrente kan vr langere tijd lager zijn dan deze vaste rekenrente en het pensienfnds lijkt dan geznder. Want he hger de gehanteerde rekenrente, des te hger de dekkingsgraad. In de nieuwe pensienwet is vastgelegd dat pensienfndsen vrtaan de marktrente als rekenrente mesten hanteren. Vr deze invering was de marktrente hger dan 4%, maar vervlgens is deze geleidelijk gedaald tt ver nder dat niveau. De verstap naar marktwaardering was de belangrijkste in de hele rentediscussie. In mei 2012 kndigde het kabinet aan dat pensienfndsen hun verplichtingen knden gaan waarderen met een discntvet waarbij de risicvrije rente vr lange lptijden mede gebaseerd is p een stabiele en realistische prgnse van de frwardrente (ultimate frward rate, UFR). Deze UFR is vervlgens per 30 september 2012 ingeverd, als nderdeel van het Septemberpakket pensienen. Bij die gelegenheid kndigde het kabinet al aan dat in 2013 advies zu wrden ingewnnen van een externe cmmissie. Die zu meten kijken he deze UFR z verstandig mgelijk kn wrden vrmgegeven. Op 30 augustus 2013 heeft de Cmmissie UFR het adviesrapprt aan het kabinet pgeleverd. De cmmissie adviseert daarin een rentecurve te hanteren, die tt lptijden van 20 jaar gebaseerd is p de actuele marktrente. Vr lptijden van meer dan 20 jaar is de te hanteren rente een cmbinatie van de marktrente en een vaste impliciete langetermijn frwardrente. He langer de lptijd, des meer gewicht wrdt gegeven aan die vaste frwardrente. Per sald leidt deze UFR-methdiek tt een licht lagere premie en een licht hgere dekkingsgraad. Het kabinet zal de dr de Cmmissie vrgestelde UFR methde waarschijnlijk per 1 januari 2015 laten gelden vr de waardering van de pensienverplichtingen. Geen grte verschillen Prf. dr. Onn Steenbeek was lid van de cmmissie. We hebben k vr pensienverplichtingen p lange hrizns een marktrente ndig, maar die markt bestaat niet. Daarm is de UFR ingeverd. Maar het uiteindelijke effect p dekkingsgraden is niet z grt: tt 20 jaar gebruiken we gewn de marktrente. Pas vr de waarde van verplichtingen p hrizns van dertig, veertig jaar ga je een effect zien. Verreweg het belangrijkst was de beslissing destijds m de marktrente in plaats van een vaste rente te gaan hanteren. Wij vullen het in ns vrstel iets anders in, maar het effect wijkt niet veel af. Het gaat er vral m dat je er verstandig mee mgaat.... 9

6 Wens deelnemers: zekerheid ver basisbeheften na pensien Alternatief pensien Geld f gede zrg? Zijn alternatieve pensienvrmen een zinvlle aanvulling? Bij het denken ver de ideale inrichting van het stelsel wrdt er dr diverse specialisten van binnen en buiten de sectr ideeën gepresenteerd ver alternatieve pensienvrmen. Z intrduceert Ada van Dijk de Tijd en vertelt hier meer ver in het interview p pagina 12/13. Mark Bumans publiceerde een uitgebreid artikel ver naturapensien in Tijdschrift vr Pensienvraagstukken. Pensienfndsen lijken er ng niet echt warm vr te lpen, maar als we een paar passen terug den en naar de psitie van de pensien sectr in de maatschappij kijken, dan zien we veel lsse puzzelstukjes die ng niet helemaal in elkaar passen, maar wel interessante raakvlakken hebben. Kunnen alternatieve pensienvrmen een zinvlle aanvulling zijn p ns pensiensysteem? In natura Pensien wrdt vaak in verband gebracht met andere vraagstukken van deze tijd: stijgende zrgksten en gebrek aan passende wningen vr uderen. Het cncept van pensien in natura springt daarp in dr pensienfndsen hun 10 Overheid: meer mantel zrg en zelf plssen Zektcht naar alternatieven Onzekerheid ver welzijn na pensien: plitiek issue Minder rendement pensien belftes en indexatie nder druk Minder bewegingsruimte dr zekerheidseisen Staatssecretaris Klijnsma wil een brede maatschappelijke discussie pstarten ver de tekmst van het Nederlandse pensien. Zij vraagt k de SER m advies: He kunnen we het stelsel z aanpassen, dat alle generaties zich er in thuis velen en het tch tekmstbestendig is? Dan gaat het ver knelpunten zals slidariteit, cllectiviteit en keuzevrijheid. Ok ver de relatie tussen pensienen, zrg en wnen wil Klijnsma praten. Hierdr kmen ideeën ver alternatieve pensienvrmen pnieuw in de belangstelling te staan. In dit artikel bespreken we er twee: pensien in natura en tijdsparen. Zrg en welzijn wrden nbetaalbaar vr de maatschappij Minder vertruwen in pensienstelsel Hgere zekerheidseisen dr verheid Vergrijzing, crisis, lage rentes Pensien in natura: wning met aanpassings ptie naar seniren wning Kapitaal krachtigheid van pensienfndsen ter discussie Pensien in natura zu dan wel eens dichterbij kunnen zijn, dan we nu denken. Mark Bumans, beleidsmedewerker bij PGGM Vr de pensiensectr zu een vergang p pensien in natura dan k een wezenlijke vruitgang betekenen. Edward Schnieder, partner bij KPMG deelnemers niet (uitsluitend) een geldelijke uitkering, maar zrg en wnruimte in het vruitzicht te laten stellen. Dat wil truwens niet zeggen dat pensienfndsen per definitie zelf zrg- en wn faciliteiten meten gaan expliteren. Pensienfndsen kunnen k indirect deze diensten aanbieden, dr ze in te kpen bij gespecialiseerde aanbieders. Vr de deelnemer is het resultaat hetzelfde: de zekerheid dat hij p zijn ude dag kan vrzien in zijn meest elementaire levensbeheften. verschuiving, maar als een vlgende stap in de evlutie van ns pensienstelsel: Belangrijk daarbij is de wil van de pensiensectr m samen met andere sectren het cncept pensien in natura verder te ntwikkelen. Ok een verandering in de maatschappelijke pvatting ver pensien is van grt belang. Pensien in natura zu dan wel eens dichterbij kunnen zijn, dan we nu denken. De Nederlandse wet geeft pensienfndsen mmenteel geen ruimte m zelf zrg- f wndiensten aan te bieden, de pensienuitkering met in geld zijn. Een peridieke uitkering is niet verplicht, dus het zu k een bedrag ineens mgen zijn. De Eurpese pensienrichtlijn biedt wel al een pening vr rechtstreeks pensien in natura, dr in de definitie van pensienuitkeringen te spreken van (nder meer) ndersteunende betalingen f diensten in geval van ziekte, beheftigheid f verlijden. Bumans ziet grte vrdelen: pensienrganisaties, zrg- en wnaanbieders kunnen dan samenwerkingsverbanden aangaan waardr zij hun krachten en kennis kunnen bundelen en het aanbd beter p de vraag kunnen afstemmen. Het beleggingsbeleid van pensienfndsen zal dan een andere fcus krijgen en de kapitaaleisen kunnen behrlijk veranderen. Ok het belang van indexatie kan erdr afnemen. Tezeggingen in natura hebben een vaste waarde en bieden meer zekerheid dan geld. Bumans: Je weet nu immers niet f de gewenste wn- f zrgvrziening straks wel beschikbaar is. Mark Bumans, beleidsmedewerker bij PGGM, beschrijft in Tijdschrift vr Pensienvraagstukken dat hij naturapensien niet ziet als een aard Ok Edward Schnieder, partner bij KPMG, ziet pensien in natura als een stap vrwaarts in het pensiendenken. Het biedt plssingen vr prblemen binnen en buiten de pensiensectr. Het cncept leidt tt inkpmacht en de juiste prikkels in andere sectren, zals de vastgedmarkt, de zrg en de mbiliteitsmarkt. Een pensienstelsel dat is gebaseerd p natura belften biedt marktpartijen immers veel meer richting en zekerheid m te investeren in precies die zaken die ndig zijn m de beheften van uderen in de tekmst te vervullen. In de huidige nzekerheid blijven die investeringen veelal achter. Vr de pensiensectr zu een vergang p pensien in natura dan k een wezenlijke vruitgang betekenen, aldus Schnieder in Accuntancynieuws. Hij ziet de kmende jaren echter ng geen massale veranderingen in deze richting, maar vindt het wel nuttig m de discussie nu te starten. Hij pleit ervr m daarbij niet de praktische f wettelijke bezwaren leidend te laten zijn, maar m de vr- en nadelen vr de samenleving tegen elkaar af te wegen. Flexibiliteit in het tekmstige systeem is vlgens Schnieder een vrwaarde. Mensen meten bijvrbeeld langer kunnen drwerken als dat mgelijk is en vr een grt deel zelf hun keuzes kunnen maken. lees meer 11

7 Mensen met veel tijd en weinig inkmen Alternatief pensien Kans m vr eigen welzijn te sparen Geld f gede zrg? Individualisering neemt te Afschrijvingen p kantren en winkelpanden Tenemende vraag naar zrg en welzijn p maat Samenwerking pensien- hyptheek-, wn- en zrgaanbieders Herbestemming tt wnruimte beweging p de wningmarkt + ecnmische injectie Hyptheekverstrekking meizaam, wningmarkt p slt Cllectieve slidariteit staat nder druk Te weinig senirenwningen Leegstand in kantrenmarkt en winkel gebieden: herbestemming? Tijd vr tijd s Ada van Dijk is nafhankelijk Ft: Sander Nagel nderzeker, pensienspecialist en Identity Manager. In de afgelpen 7 jaar heeft zij zich,.a. als Brandmanager bij Rbec, beziggehuden met de wisselwer king tussen merkwaarden en de manier waarp bedrijven inspelen p de beheften van hun klanten. Haar studie service design heeft als nderwerp: Can time banking change pensin awareness? Ok Ada van Dijk ziet interessante mgelijkheden in alternatieve pensienvrmen. Vr de pensiensectr zelf, maar k vr veel daaraan gerelateerde prblemen. We meten dan wel anders durven aankijken tegen de cm binatie van waarde, welvaart en welzijn, zegt ze. De cmmunicatie van pensienfndsen is nu sterk gericht p het geven van financieel inzicht. Dat creëert bewustzijn, maar mtiveert niet tt actie. In mijn nderzek bleek dat mensen intuïtief vaak een aardig beeld hebben van hun financiële ude dag en k weten wat ze zuden meten den m die te verbeteren. Tch det slechts 9% van de Nederlanders iets met zijn pensien. Sms is er geen geld ver, sms willen mensen de cntrle huden ver hun geld. Veel jnge mensen dreigen af te haken als deelnemer aan een cllectief pensien, waarp zij vrijwel geen invled hebben. Ze kpen liever een huis, f investeren in iets anders. He kunnen we mensen wél faciliteren en mtiveren m aanvullend te sparen vr hun ude dag? Stimulans vr deeltijdpensien Het systeem kan k helpen de psychlgische barrières te slechten die nu de ntwikkeling van deeltijdpensien tegenhuden. Men wil vaak niet te veel inleveren p het pensien, mdat men langer fit is en straks ng geld ver wil hebben vr leuke dingen. Maar k het statusaspect is erg belangrijk: alvast een beetje met pensien gaan wrdt als een teken van zwakte gezien. Mensen zijn bang dat ze de laatste jaren van hun carrière buiten spel kmen te staan. Heel in het krt: Een cmplementaire tijdmunt is een vergeding vr tijd f een maatschappelijke taak die je hebt verricht. Die munt (we nemen hem tijd) kun je inwisselen vr een andere maatschappelijke taak f dienst. Jij besteedt een uur aan het halen van bdschappen vr je buurvruw. Die betaalt ju daar een tijd vr. Met die tijd kun je bijvrbeeld iemand belnen die vr ju de heg knipt f je kunt ermee naar het lkale theater p een rustige avnd. Als je naast je reguliere werk een sciale bijdrage kunt leveren, velt dat veel minder als aan de zijlijn staan. Werknemers vinden vaak nieuwe energie in z n heel andere functie. Ze buwen een sciaal netwerk en sparen een maatschappelijke aanvulling p hun pensien bijeen die straks bruikbaar is vr leuke f nuttige dingen. Private en publieke rganisaties zuden hierp kunnen inspelen dr maatschappelijke initiatieven te vrzien van een tijdbudget. De invulling van de WMO en de participatiesamenleving kan hiermee een enrme stimulans krijgen. He maak je ziets waardevast? Met tijd s verdien je vral zachte waarde. Om ze als een aanvulling p je pensien te kunnen meetellen, met je wel zeker kunnen zijn dat de spnsren het prject niet ver drie jaar stppen. Van Dijk: Ik nderzek p dit mment f tijd WMO en waardigheid Het sterke vindt van Dijk de eenvud en de lgica van tijd s. Je hebt een uur gehlpen en krijgt daar k een uur vr terug. Ok de nu vaak ndergewaardeerde taken van mantelzrgers en mensen die helpen de buurt p rde te huden, wrden nu tast baar gewaardeerd. De invulling van de WMO en participatie samenleving kan hiermee een enrme stimulans krijgen. registratie bij SVB mgelijk en wenselijk is. De vraag is f mensen begrijpen dat dan je tijdteged als het ware naast je AOW teged kmt te staan? En vinden ze dat een meerwaarde? Ik kijk daarbij k naar Amerika, waar Time Credits met rust wrden gelaten dr de belastingdienst. En in het Engelse Bristl kun je er je gemeentebelasting mee betalen. In een achterstandswijk in Cardiff bleek dat mensen, die altijd alles van de regering hadden gekregen (hun huis, een uitkering) een nieuwe mtivatie vnden m vr zichzelf en hun mgeving te gaan zrgen en hun talenten te ntplien. Nu kn hun kind ineens tch naar de vetbalclub. Mensen wrden bevestigd in hun nut vr de samenleving en velen zich weer belangrijk. Anderzijds durven vral udere mensen eerder m hulp te vragen, mdat ze er iets vr kunnen teruggeven. Dit prces verstrekt het weefsel van de maatschappij. Naast zekerheid zu registratie bij de SVB k inclusiviteit bieden: iedereen met een burgerservicenummer kan eraan deelnemen. Vrijwilligerswerkers, mensen met en znder werk, mantelzrgers. En het is in praktische zin niet z ingewikkeld te realiseren. Je legt gewn tijd vr tijd vast. Een belangrijk verschil met geld is, dat er bij tijd vr tijd geen nduidelijkheid bestaat ver de waarde p lange termijn. Het is niet gebnden aan een werkgever en je bepaalt zelf wanneer je het verdient f uitgeeft. Die vrijheid en eigen verantwrdelijkheid lijken mensen tt actie te mtiveren. En ver 15 jaar zijn er weer mensen die iets vr de maatschappij willen den (en vr tijd s). Het tijd teged kan bvendien verdraagbaar zijn: je kunt er k de mantelzrg vr je uders mee vergeden. In haar nderzek gaat van Dijk in p allerlei alternatieve scenari s en nderzekt zij de intrinsieke mtivatren. Belangrijk bleken: welzijn, gezndheid, zekerheid en een zichtbaar resultaat. Dat is waar vlgens van Dijk een cmplementaire munteenheid een rl kan gaan spelen. 12 Van Dijk hpt binnenkrt een pilt te starten, met daarin udere vakmensen, jnge werklzen, meders met een laag inkmen en gepensi neerden. De pilt (in samenwerking met Qin, Agency fr Cmmunity Currencies) behelst k een service die pensienplanning in tijd én geld zichtbaar maakt, en z het pensien bewustzijn bij meilijk bereikbare grepen bevrdert. Kleinschalige prjecten.b.v. slidariteit tussen bekenden Als dit serieuze vrmen gaat aannemen, kan het gebeuren dat er ver een deel van de lkale diensten geen belasting meer betaald wrdt. Zal de landelijke verheid dit accepteren? Dat is nu ng meilijk in te schatten. Het systeem kan k een aantal grte prblemen helpen plssen. De sciale chesie verbe tert en zrgksten kunnen wrden teruggedrngen. Het systeem kan zelfs een stabiliserende werking p de eur pleveren, met name in zwakke ecnmieën. Bvendien is het WMO prbleem nu bij de gemeenten neergelegd, dus enige suplesse vr mgelijke plssingen is wel p zijn plaats. En als grepen mensen het idee eenmaal marmen, kan het k een plitiek nderwerp wrden dat stemmen plevert. Een belangrijk verschil met geld is, dat er bij tijd vr tijd geen nduidelijkheid bestaat ver de waarde p lange termijn. Wat kunnen pensienfndsen ermee? Zij zuden bijvrbeeld kunnen investeren via Scial Impact Bnds. Daarbij betaalt een gemeente mee aan start-ups van prjecten met een maatschappelijk del, zals het langer actief en zelfstandig hu den van uderen. Z n prject kan dr besparing p WMO uitgaven bij gemeentes, heel lucratief zijn vr investeerders. Je kunt k deelnemers mtiveren m minder uren te werken, maar wel tt hun 69e dr te gaan en daarnaast tijd s te sparen. Dit creëert k een gezndere vergang van fulltime werken naar pensien. Verder kan de druk p het tweedepijlerpensien wat afnemen, drdat er een ptie naast kmt te staan. Ik wil de kmende jaren graag met een grt pensienfnds gaan nder zeken he je dat praktisch zó kunt vrmgeven, dat het vr alle partijen iets plevert. De mgelijkheden zijn talrijk en zeer interessant. Als je de prble men in de sectr p lange termijn het hfd wil kunnen bieden, met je nu de discussie veren ver alternatieve vrmen van pensien. Met de serieuze wil m vernieuwingen een kans te geven en m k in te spelen p de niet-financiële beheften van deelnemers

8 afkpen van pensienrisic s Jurgen Stegmann, CFO van Rbec Over Rbec Rbec, pgericht in 1929, is een vermgens beheerder met meer dan tachtig jaar ervaring in fndsbeleggen. Het bedrijf is actief in Rtterdam, Chicag, Parijs, Zurich, Bstn, New Yrk, Mumbai en Hngkng. Rbec heeft wereldwijd ruim medewerkers, van wie ruim 800 in Nederland. Harld Sieben, Vice President Finance bij Frb Flring. Over Frb Flring Systems Frb Flring Systems is een wereldwijde speler in prjectvinyl en linleum vlerbedekking met een marktaandeel in linleum van meer dan 60%. Frb Flring Systems is nderdeel van de Zwitserse Frb Grup en heeft 14 prductie lcaties en kantren in 32 landen. De bruidsschat Het is aan de rde van de dag: bedrijven die hun pensienrisic afkpen. Daarbij geven ze hun pensienfnds veelal een bruidsschat mee, in de vrm van een eenmalige strting. Waarm den ze dat, wat winnen ze ermee? In dit artikel gaan Jurgen Stegmann van Rbec en Harld Sieben van Frb in p hun verwegingen. Beter beheersbaar en vrspelbaar Jurgen Stegmann, CFO van Rbec: Er gebeuren p het gebied van pensien allerlei dingen tegelijk. Ten eerste een maatschappelijke beweging: is het allemaal ng wel betaalbaar, k vr tekmstige generaties? Ten tweede de nieuwe wetgeving rnd pensienleeftijd en maximale pbuw. En ten derde nze nderneming: net als veel andere ndernemingen ervaren we al jarenlang dat de pensienbijdrage frs mhg gaat. Het wrdt bvendien niet alleen duur, maar k bijna nbeheersbaar. Dat zijn allemaal redenen waarm we de regeling per 1 januari 2014 hebben aangepast. Ok straks hebben we een cllectieve DC-regeling tt een bepaald salaris en een excedentregeling p basis van beschikbare premie daarbven. We vlden uiteraard aan de nieuwe wettelijke eisen. Maar de kmende vijf jaar hanteren we een vaste pensienpremie van 37% van het pensiengevend salaris in de basisregeling van ns pensienfnds. Medewerkers betalen hiervan 4,5 prcentpunt vanuit het brut salaris, Rbec betaalt de rest. Tegelijkertijd heeft Rbec een eenmalige strting gedaan m ervr te zrgen dat de dekkingsgraad van het pensienfnds per 31 december 2013 p 140% kmt. Dat is een flinke buffer. Het is denkbaar dat de vaste premie in een bepaald jaar te laag is vr een vlledige pensienpbuw. Er zu dan geen vlledige pbuw kunnen plaatsvinden. Dat risic Ik vind persnlijk dat heel veel werknemers in Nederland zich niet realiseren in wat vr weelde ze leven wat hun pensien betreft hebben we beperkt dr een premiedept van vijftien miljen eur te vrmen, betaald dr Rbec, die als buffer kan dienen. De huidige bijstrtverplichting van Rbec aan het pensienfnds vr het geval de dekkingsgraad nder de 105% zu dalen, kmt te vervallen. De cmbinatie van een vaste premie en de eenmalige bijstrting met premiedept zrgt vr een lichte verschuiving van het risic naar de deelnemers. Vr ns als werkgever was het del van de veranderingen niet zzeer m de pensienlasten te verlagen, het gaat ng steeds m zeer aanzienlijke bedragen. Maar het wrdt in de nieuwe pzet wel beter beheersbaar en vrspelbaar. Aan de invering van de nieuwe regeling is veel afstemming vraf gegaan. Uiteraard met het pensienfndsbestuur, waarin alle stakehlders vertegenwrdigd zijn, en met de OR. Bvendien liepen deze gesprekken in de peride waarin de vername van Rbec dr ORIX speelde. ORIX werd gecnfrnteerd met nze pensienregeling en nemde die very rich. Dat geldt verigens naar mijn mening vr Nederland als geheel. Ik vind persnlijk dat heel veel werknemers in Nederland zich niet realiseren in wat vr weelde ze leven wat hun pensien betreft en heveel geld er elk jaar dr werkgevers vr hun pensien wrdt betaald. ORIX nderkent dat het vr Rbec met het g p de cncurrentie heel belangrijk is m een gede pensienregeling te hebben. Achteraf kan ik zeggen dat het hele prces in gede harmnie is verlpen.... Evenwichtig en tekmstbestendig Frb Flring in (nder meer) Assendelft stapte per 1 januari 2013 al ver p een CDC-regeling. Harld Sieben is Vice President Finance bij Frb Flring. Ten tijde van de discussie ver een nieuwe pensienregeling was hij financieel directeur en vrzitter van Stichting Pensienfnds Frb. We hadden een eindlnregeling, waarbij de premie vr de werkgever aan een maximum gebnden was. De deelnemers buwden p papier twee prcent per jaar p. Maar k ns pensienfnds is hard geraakt dr de crisis. En daarnaast bleek de levensverwachting ng sneller p te lpen dan we al dachten. Vr die extra pensienjaren hadden we niet gespaard. De gemaximeerde premie bleek te laag m de pbuw in de praktijk te halen. Dat heft geen grt prbleem te zijn als het eenmalig gebeurt, maar bij ns was het structureel. In de praktijk kwamen we uit p een pbuw van anderhalf prcent. Het gevlg was een te lage pbuw in 2011 en Als gevlg van de dalende marktrente en de hgere levensverwachting was de dekkingsgraad gedaald nder het zgenaamde kritieke pad uit het herstelplan: een krting p de pensienaanspraken dreigde. Daarm is het pensienfnds in de lp van 2012 naar de werkgever gestapt en die is vervlgens het gesprek aangegaan met de vakbnden. De insteek was tweeledig: bijstrten m de nvldende pbuw aan te vullen en de krting p de aanspraken te vrkmen, plus nadenken ver een aangepaste regeling. Tegelijkertijd zijn we k meteen begnnen met de cmmunicatie naar de deelnemers, zdat die vanaf het begin p de hgte waren. De besprekingen vnden plaats in een ingewikkelde tijd, landelijk waren de sciale partners en het kabinet bezig met het pensienakkrd en het was bijvrbeeld nduidelijk wat vr wettelijke regels daaruit zuden vrtkmen. Bvendien zrgde deze discussie k vr nenigheid binnen de FNV. Omdat we nderdeel zijn van een beursgenteerd Zwitsers cncern, was het gewenst m ver te stappen p een cllectieve DC-regeling, in cmbinatie met bijstrten. We hebben nu sinds 1 januari 2013 een vrwaardelijk geïndexeerde middellnregeling p basis van beschikbare premie. De werkgever heeft een eenmalige strting van 11 miljen eur gedaan m de financiële situatie van het fnds te verbeteren. De krting van de pensienaanspraken was daarmee van de baan. Ok is vanwege de lage rente een bedrag pzij gezet vr het geval de pbuw in 2013, 2014 en 2015 in de knel zu kmen. Wat er van de jaarlijkse (vaste) premie resteert, wrdt gebruikt vr indexatie van de actieve deelnemers. Als ik terugkijk, dan kan ik vaststellen dat het is gelpen zals we hpten en er is uitgekmen wat ns vr gen stnd. De ttale premie is van 18 naar 21 prcent van de lnsm gegaan. Er kmt dus meer binnen en we hebben vr pensienpbuw dus meer te besteden. De nieuwe regeling is evenwichtig, tekmstbestendig en betekent ten pzichte van de ude situatie Als ik terugkijk, dan kan ik vaststellen dat het is gelpen zals we hpten, en er is uitgekmen wat ns vr gen stnd. een verbetering vr de werkgever, het pensienfnds en deelnemers: ngeveer actieven, ngeveer 900 gepensineerden en 660 gewezen deelnemers. De cmmunicatie met de deelnemers heeft een belangrijke rl gespeeld. Maar liefst driekwart van de actieve deelnemers bezcht bijvrbeeld de presentatie ver de nieuwe regeling. Een bewijs dat het nderwerp leefde. En we stppen k niet met cmmuniceren. Het nderwerp blijft p de agenda staan

9 Drie interne tezichthuders delen hun visie p gvernance in nze sectr Anne Rb Gram Nagtegaal is nafhankelijk is cmmissaris adviseur en lid van en tezichthuder. raden van advies Zij is van p dit verschillende mment lid bedrijven, van diverse beleggingscmmissies, en was intern tezichthuder van raad bij van diverse experts pensienfndsen. van Transparency Hij is Internatinal k nafhankelijk Nederland en vrzitter lid RvT van: van SPW, het VEB pensien- van Pensienfnds van Blue DNB. Sky Grup. Sms lijkt het wel f je van elastiek met zijn: Je met naar alle kanten een beetje kunnen meebewegen en tch je eigen vrm vasthuden. Samenhang In de wandelgangen: Juliette Tesselhff Mensen maken het verschil. In de rubriek In de wandelgangen stellen we de medewerkers van Blue Sky Grup graag aan u vr. Een grens die je als tezichthuder met kunnen trekken is die tussen raadsman en rechter. Dat kan lastig zijn... Als Accunt Manager met ik me natuurlijk ged kunnen verplaatsten in de situatie van de klant. Maar vervlgens met er intern van alles gebeuren. Dat vergt kennis van zaken, maar k sciale vaardigheden. Dat maakt mijn werk z interessant. Wat is je belangrijkste taak? De vertaalslag maken van de behefte van de klant naar de uitvering bij Blue Sky Grup en mgekeerd. De klant helpen uitvinden waaraan hij nu werkelijk behefte heeft, en dan hier met de specialisten bespreken he we dat het beste kunnen realiseren. Zrgen dat alle cllega s steeds weer bereid zijn het nderste uit de kan te halen m de ptimale plssing te bedenken en te realiseren. Is accuntmanagement in deze sectr leuk? Superleuk! Ik heb binnen ns bedrijf met alles en iedereen wel iets te maken! Ik km juridische, ecnmische en fiscale vraagstukken tegen; maar heb k te maken met risicbeheersing, cmmunicatie en verzekeren. Natuurlijk haal ik vaak nze specialisten erbij m het technisch inhudelijke advies te geven. Maar alles hangt heel sterk samen. Daarm met ik de essentie van alle vraagstukken ged drzien en de cnsequenties van vrgestelde plssingen. Kan de plssing wel samengaan met alle andere disciplines binnen Blue Sky Grup en bij de klant? En is het eindresultaat dan vr alle partijen ng interessant? Wat merk je van de strengere eisen aan deskundigheid? De klant met steeds beter kunnen verantwrden wat hij det en waarm, k qua ksten. Hij heeft daarm meer behefte aan inhudelijke uitleg en advies. Ik werk samen met het fndsbestuur van een vraagstuk naar een besluit. We zrgen dat er een helder verhaal staat waarmee het bestuur aan alle partijen kan uitleggen waarm iets beslten is en he we het z gaan den. Mijn taak is m de verwachtingen bij het pensienfnds te managen en het plan uitverbaar te maken. Intern meten de taken ged wrden uitgezet. Iedereen met snappen wat er met gebeuren en wat het eindresultaat met zijn. De uitdaging vr de tekmst? Veel fndsen zitten krap bij kas en meten aan steeds wisselende eisen vlden. We meten dus extra slimme plssingen blijven bieden, die z veel mgelijk resultaat pleveren. Blue Sky Grup heeft daarvr een fijne structuur en mvang. Ons Wings administratiesysteem kan echt ngelflijk veel en is heel flexibel. Wij zijn geen tanker: we kunnen schaalvrdelen heel handig benutten en tch snel bijsturen en beslissingen drveren. Maar we meten er samen met de klant wel bvenp blijven zitten. Iedereen met snappen wat er met gebeuren en wat het eindresultaat met zijn. Waar wrd je blij van? Van een cmpliment van de klant. Zij gaan er lgischerwijs van uit dat ik mijn werk ged de, dus als ze dan speciaal laten merken dat ze tevreden zijn, ben ik trts p Blue Sky Grup en k wel een beetje p mezelf!... Rb Nagtegaal, cmmissaris en lid van raden van advies van verschillende bedrijven Tezicht is anders dan cntrle Wat we als tezichthuders vral niet meten den, is alleen maar futen zeken. Tezicht is iets anders dan cntrle. Veel zinvller is het, m uit te vinden waar een bestuur ged functineert en waar niet. Je met bijsturen als het dreigt fut te gaan, niet achteraf. Met strengere straffen en meer blauw p straat maak je naar mijn mening k geen betere burgers. Een grens die je als tezichthuder met kunnen trekken is die tussen raadsman en rechter. Dat kan lastig zijn. Je vraagt en geeft vertruwen, zdat je z veel mgelijk kunt betekenen vr een bestuur. Tch kan er een punt kmen dat je met beslissen m in te grijpen. Maar he vreger in het prces je samen de kansen benut m de prcessen te verbeteren, he kleiner de kans p escalatie is. Als je als bestuurder alleen maar in een keurslijf de vastmlijnde regels van de tezichthuder mag pvlgen, is het nmgelijk m ng in cntrl te zijn. Dan bestuur je geen pensienfnds meer, maar een tram: de rails liggen vast, je kunt alleen ng harder f zachter gaan. Een slimme rute kiezen f een pstpping ntlpen is er dan niet meer bij. Het prbleem is bvendien, dat er dan wel heel veel macht bij de tezichthuder kmt te liggen. Wie hudt daar dan weer tezicht p? En z blijf je maar drgaan. Tezichthuders meten zichzelf vral niet gaan beschuwen als een srt heilige, die gaat zrgen dat er geen futen meer gemaakt wrden. Dat kan alleen maar uitdraaien p teleurstellingen. Ok tezichthuders maken futen. En m te vrkmen dat eerder genmen beslissingen het berdelingsvermgen beïnvleden, met je tezichthuders regelmatig vervangen dr nieuwe mensen, liefst k van buiten de sectr. Die kunnen zich ng precht verbazen ver he bepaalde zaken bij ns in de pensiensectr gaan! Daar wrd je beter van

10 Big data Big Data = zegen en zrgen Iedereen wil graag privégegevens van cnsumenten hebben. In de digitale wereld zijn die gegevens massaal vrhanden en ze bieden reusachtige mgelijkheden. Op het cmmerciële vlak, maar bijvrbeeld k in de gezndheidszrg f m de criminaliteit te bestrijden. Het slim gebruiken van deze data betekent bijvrbeeld dat niet bij herhaling heft te wrden gevraagd naar gegevens die al bekend zijn. Of dat - in het geval van pensienfndsen - deelnemers kunnen wrden benaderd rnd belangrijke veranderingen in hun leven, zals een aanstaande pensinering. Ok vrmt de exacte samenstelling van deelnemers grepen belangrijke input vr het te veren beleid. Dat is de wereld van de big data. Hgleraar ethiek Jeren van den Hven ver de trends en de grenzen van privacy. Prf. dr. M.J. (Jeren) van den Hven is als hgleraar ethiek verbnden aan de TU Delft. Daarnaast is hij nder meer lid van de cmmissie ethische, juridische en veiligheidsaspecten big data en infrmaticanderzek van de Kninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Het met altijd gaan m het del waarvr je iets det, en wat je hebt afgesprken m dat del te bereiken. Persnsgegevens mag je alleen vr andere dingen gebruiken als die andere dingen verenigbaar zijn met het del waarvr die gegevens zijn verzameld. Z zal het k staan in de nieuwe Eurpese richtlijn. Ok het recht m vergeten te wrden (zie kader) zal erin aan de rde kmen. Het kan ng wel een jaartje duren vr die richtlijn klaar is. Arts weet wat hij met den In de gezndheidszrg kunnen data ns ntzettend helpen. Jeren van den Hven: De patiënt kmt binnen bij de dkter. Die weet dankzij een digitaal dssier al heel veel ver de patiënt. Inclusief infrmatie die essentieel kan zijn vr de te kiezen behandeling. Dat speelt natuurlijk ng sterker in een ndsituatie: de arts weet veel beter wat hij met den, en k wat hij vral niet met den. Dan km ik weer p de del-binding. Die data zijn uitsluitend verzameld in het belang van de gezndheid van de patiënt in kwestie. Je kmt aan een grens als je diezelfde data gaat gebruiken bij de berdeling f iemand wrdt tegelaten vr een verzekering, f als ze leiden tt een hgere premie. Vrdeel in ruil vr gegevens Je laat het achterste van je tng zien in ruil vr meer eenvud, meer gemak, betere dienstverlening, met het g p je gezndheid f je veiligheid. Of mdat het je financieel vrdeel plevert. Cmmerciële partijen maken vlp gebruik van de nieuwe mgelijkheden m data ver hun klanten te verzamelen, te analyseren en vervlgens cmmercieel te benutten. Jeren van den Hven: Met je bnuskaart krijg je krting en speciaal vr ju geselecteerde aanbiedingen. In ruil daarvr lever je gegevens. Dat is een standaard element in al die businessmdellen: je betaalt feitelijk met je data. Op een gegeven mment zijn prducten in de winkel niet meer geprijsd, wat je betaalt is gekppeld aan juw prfiel en die gegevens staan p je klantenkaart. Infrmed cnsent Je met snappen waarmee je akkrd gaat, de term daarvr is infrmed cnsent. Jeren van den Hven: Het prces van testemmen is helemaal rutine gewrden. Een website vraagt je m akkrd te gaan met de algemene vrwaarden. Wil je die bekijken, dan krijg je pagina s en pagina s privacyreglement. Dat gaan mensen niet lezen. Op dat gebied is veel verbetering ndig. Eigenlijk zu je meten kmen tt een cmpleet nieuw ICT-ntwerp, dat de privacy veel meer respecteert en de kat niet p het spek bindt. Vertruwen is cruciaal. Raak je dat kwijt, dan km je in de prblemen. Kijk naar de cluddiensten: je zu geen harde schijf meer ndig hebben en niets lkaal p heven slaan, alles staat in de clud. Maar veel mensen vertruwen de bescherming van hun data niet, zeker als die in de VS wrden pgeslagen. Dus die clud-diensten hebben de laatste tijd flinke klappen gekregen.... Vergeten dr Ggle Ggle met gevelige infrmatie uit de zekresultaten verwijderen als persnen hierm vragen. Het Eurpese Hf sprak zich nlangs uit ver het zgenemde recht m vergeten te wrden p internet. Een Spaanse man wilde dat een krantenbericht van vijftien jaar geleden niet meer zu pduiken in zekresultaten. Binnen 24 uur kwamen er srtgelijke verzeken binnen zeven per secnde. Inmiddels heeft Ggle een prcedure geïntrduceerd vr het right t be frgtten. Watsn weet het In 2011 wn IBM s supercmputer Watsn de spraakmakende Amerikaanse tv-quiz Jepardy!. Watsn bleek nverslaanbaar als verwerker van natuurlijke taal. Watsn verwerkt natuurlijke taal, gesprken en in dcumenten, en is in staat m al die infrmatie relatineel te verwerken. En dat met een snelheid van hnderden miljenen A4-tjes per secnde. Inmiddels is Watsn geved met heel veel medische infrmatie en weet hij deze feills een diagnse te stellen. Medische kennis verdubbelt mndiaal elke vijf jaar. Artsen zijn nit in staat m alle ntwikkelingen bij te huden. Watsn wel. Watsn slaagde dan k met glans vr zijn nclgisch artsenexamen. WRR gaat adviseren Op 25 mei van dit jaar heeft minister Opstelten de Wetenschappelijke Raad vr het Regeringsbeleid gevraagd m zich de buigen ver de in december 2013 dr het kabinet uitgebrachte ntitie Vrijheid en veiligheid in de digitale samenleving. Een agenda vr de tekmst. Het advies met uiterlijk 1 juni 2015 klaar zijn. Opstelten vraagt k het rdeel van de WRR ver het verschijnsel dat het vlgen en het beïnvleden van gedrag met behulp van technlgie, k znder dat we het merken, steeds gemakkelijker wrdt. Grte impact Het Cllege bescherming persnsgegevens (CBP) waarschuwt vr de risic s van gigantische databases. Bedrijven en verheden kunnen daaruit verbanden en beheften destilleren waardr zij tekmstig gedrag van mensen kunnen vrspellen, znder dat mensen dit zelf k maar kunnen vermeden. Vr veel delen waarvr big data wrdt ingezet, zijn tt de persn herleidbare gegevens helemaal niet ndig. De gegevens meten dan nmkeerbaar wrden geannimiseerd. Als rganisaties vr hun del wél herleidbare gegevens verwerken, dan meten zij mensen ged infrmeren ver wat er met hun gegevens gebeurt en hen vaak k m testemming vragen, zegt Jacb Khnstamm, vrzitter van het CBP, bij de presentatie van het jaarverslag

11 uitgelicht ruud Lahr Manager Marketing en Acquisitie Magneet fndsen a Medi BPF D F U g M SD p Limbur BPF C P re ner rie Wege Media g k t indust e p Gre en drukin Flexibel M n verf- n nage- e edrijf CS c K art kkingen b lit Wifa a Verp et Ren ss C. Mi ODS Cebec t e ch Im é ell k Oc Str ns DatawSchelde Sieme lec De nds r Cnt ensienf p IHC n id Pse NV AOBnten C FNV redik a p e KOV mmen d bisd l andsr Nede lietische e Israe ynagg Hfds nds nflzijn e i s e peng en w r z n dse n f a al t e m /PMT PME ds n enfe i s Penafischn Gr rijve Bed Sinds januari 2014 is het Pensienwrdenbek weer een term rijker: magneetfndsen. Maar wie f wat zijn die magneetfndsen eigenlijk? fenmeen? Om die vraag te kunnen beantwrden, meten we een klein stukje terug in de geschiedenis. Histrie Ineens was het een ingeburgerd begrip: magneetfndsen. Maar waar kmt de term eigenlijk vandaan? Als de term Gglet, dan is het udste resultaat van 16 januari 2014: een qute van PWCcnsultant Patrick Heisen p de site van IP Nederland (IPN): veelal bedrijfstak pensienfndsen waarbij kleinere fndsen zich graag aansluiten. Of kleinere fndsen zich nu graag aansluiten, daar kun je ver debatteren, maar dat ze zich aansluiten is een feit. En als de term magneetfndsen nieuw is, is er dan k sprake van een nieuw 20 De laatste paar jaar heeft zich een nieuwe beweging in de markt vrgedaan. Daarbij zijn het niet zzeer de uitverders die schaalgrtte prberen te realiseren, maar de pensienfndsen. Smmige bedrijfs takfndsen veren daar een actieve grei- f acquisitiestrategie p, zals het Pensienfnds Grafische Bedrijven. Tegelijkertijd zie je dat de uitverders zich steeds meer dedicated gaan teleggen p de dienstverlening aan hun rsprnke lijke achterban. Het vlgende citaat uit het Tp 5 Bedrijfstakpensienfndsen Tp 5 Verzekeraars 1. Stichting Pensienfnds vr de Grafische Bedrijven 2. Stichting Pensienfnds van de Metalektr (PME) 3. Stichting Pensienfnds Zrg en Welzijn 4. Stichting Bedrijfstakpensienfnds vr de Zetwaren industrie 5. Stichting Bedrijfstakpensienfnds vr de Buwnijverheid 1. AEGON 2. Natinale-Nederlanden 3. Delta Llyd 4. SNS REAAL 5. Achmea eigenlijk, die magneetfndsen? En in heverre slagen ze erin m grte grepen fndsen aan te trekken? Van alle pensienfndsen die de laatste vijf jaar zijn geliquideerd, heeft ngeveer één p de vier fndsen de pensien rechten ver gedragen aan een bedrijfstak pensienfnds. Ruim tweederde van de pensienfndsen heeft z n tevlucht gezcht bij een verzekeraar. Je zu dus kunnen zeggen dat pensien verzekeraars de echt magneten zijn, aangezien de hele tp van vijf van partijen waaraan pensienfndsen hun verplichtingen hebben vergedragen bestaat uit verzekeraars. Krtm: steeds vaker veren bedrijfstak pensienfndsen een greistrategie en claimen ze hun eigen pensienuitverder. Je zu bijna kunnen stellen dat bedrijfstakpen sienfndsen aan het herzaffen zijn. In cijfers De bedrijfstakpensienfndsen die succes vl zijn in hun grei, wrden tegenwrdig aangeduid als magneetfndsen, mdat ze andere pensienfndsen weten aan te trekken. Maar welke fndsen zijn dat 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aantal pgeheven pensienfndsen Aantal deel nemers (inclusief slapers en gepensineerden) Brn: De Nederlandsche Bank Een nieuw begrijp Aan het begin van deze eeuw was een trend nder pensienfndsen m te ntzaffen, wat betekent dat zelfadmini strerende fndsen (ZAF) hun uitverings rganisatie verzelfstandigden. Dr deze ntzaffing (k wel ntvlechting genemd) knden de verzelfstandigde uitveringsrganisaties de markt p m vr meerdere pensienfndsen te gaan werken en p die manier schaalgrtte te realiseren. jaarverslag van Times (de uitverings rganisatie van Pensienfnds Grafische Bedrijven) geeft dat mi weer We gingen de markt p nder nze nieuwe naam, met de bedeling nieuwe klanten te werven en z nze psitie te versterken. Gaandeweg bleek dat te veel in te gaan tegen de tekmstvisie van nze belangrijkste klant PGB. [ ] Times is nu p weg m de vlledig eigen uitverder van PGB te wrden. En in de berichtgeving ver de strategische herriëntatie van MN kmt een vergelijkbaar beeld naar vren: De strategie van MN blijft vral gericht p pdrachtgevers met een relatie met de metaalindustrie en de maritieme sectr, waarbij schaalvrdelen, kennisdeling en kstenbeheersing centraal staan. Waarde verplichtingen Naar verzekeraar Naar bedrijfstakpensienfnds Naar ndernemingspensienfnds 21

12 uitgelicht Uit recente cijfers van De Nederlandsche Bank blijkt dat de kleinste pensienfndsen vaak hun verplichtingen verdragen aan verzekeraars en dat grtere pensienfndsen hun verplichtingen vaak verdragen aan bedrijfstakpensienfndsen. Overigens is het niet altijd z dat een pensienfnds in liquidatie alle verplichtingen naar één partij verdraagt. Sms wrdt de nieuwe pbuw bij een andere partij ndergebracht dan de pgebuwde rechten. Ok kmt het vr dat de pgebuwde rechten ver verschillende partijen verdeeld wrden. Z zijn de pensienrechten van de verschillende bij Pensienfnds Imtech aangeslten werkgevers ndergebracht bij respectievelijk PME, PMT en Delta Llyd. Magneetfndsen Van de bedrijfstakpensienfndsen zijn het vral het Pensienfnds Grafische Bedrijven, de metaalfndsen PME/PMT en Pensienfnds Zrg&Welzijn, die veel pensienfndsen aantrekken. Grafische Bedrijven Het Pensienfnds Grafische Bedrijven heeft in de afgelpen jaren vral pensienfndsen uit de uitgeverij weten aan te trekken: Wegener, PCM, SDU, FD Media Grep, Media grep Limburg. Daarnaast hebben de bedrijfstakpensienfndsen vr de verf- en drukinktindustrie en het Kartnnage- en Flexibele Verpakkingenbedrijf hun tevlucht bij PGB gezcht. Verder heeft het fnds pensienfndsen van enkele chemische bedrijven verwelkmd, waarnder CSM, C. Misset, Renlit, Wifac, Cebec en ODS. Metaalfndsen De bedrijfstakpensienfndsen PME en PMT hebben in de afgelpen jaren enkele technische bedrijven verwelkmd, waarnder Strk, Océ, Imtech, Siemens, Datawell en Cntrlec. Daarnaast hebben rganisaties uit de maritieme sectr hun verplichtingen vergedragen, waarnder De Schelde, IHC en pensienfnds Pseidn. Zrg en Welzijn Het p één na grtste pensienfnds van Nederland heeft in de afgelpen jaren vral de vakbnden kunnen verwelkmen: FNV, CNV, AOB en KOV. Daarnaast heeft het fnds enkele religieuze rganisaties kunnen interesseren: predikanten, ruud Lahr Manager Marketing en Acquisitie bisdmmen en de Nederlands-Israelietische Hfdsynagge. Niet vr iedereen Zals niet alle materialen gevelig zijn vr magneten (denk aan hut, kunststf, aluminium,etc.), z wrden k niet alle pensienfndsen aangetrkken dr magneetfndsen. Bvendien is het k niet z dat iedere werkgever zmaar bij een magneetfnds kan aanklppen. Ieder verplichtgesteld bedrijfstakpensienfnds heeft een werkingssfeer en alle werkgevers die nder deze werkingssfeer vallen, zijn verplicht m zich bij het fnds aan te sluiten. Veel van de aansluitingen bij de magneetfndsen betreffen de ndernemingspensienfndsen van werkgevers die in het verleden vrijstelling (k wel dispensatie ) vr de verplichte deelname in het fnds hebben gekregen, maar nu bewust de weg terug naar het bedrijfstakpensienfnds hebben gezcht. Daarnaast is het k mgelijk vr bedrijven die buiten de directe werkingssfeer vallen, m zich vrijwillig bij het bedrijfstakpensienfnds aan te sluiten. Hiervr is echter wel een duidelijke link met de sectr ndig, qua bedrijfsactiviteiten f arbeidsvrwaarden. In perspectief In de praktijk is een relatief klein aantal pensienfndsen pgegaan in een bedrijfstakpensienfnds, waarvan bijna de helft bij één van de drie hierbven beschreven fndsen. Maar p het ttaal van alle pensienfndsen is de impact van magneetfndsen tt nu te redelijk beperkt te nemen. Gemiddeld zijn de afgelpen jaren zestig pensienfndsen per jaar geliquideerd. In ttaal zijn daarbij van bijna deelnemers (inclusief slapers en uitkeringsgerechtigden) de verplichtingen vergedragen aan een andere partij. Over een peride van zes jaar kmt dat neer p gemiddeld deelnemers per jaar. Dat is ngeveer 0,8% van het ttaal aantal deelnemers aan pensienfndsen. In diezelfde peride is vr ngeveer 22 miljard eur aan pensienverplichtingen vergedragen, waarvan ngeveer tien miljard aan (in ttaal 82) bedrijfstakpensienfndsen. Dit betekent dat gemiddeld ngeveer 100 miljen eur per fnds is vergedragen. Tien miljard in een peride van zes jaar kmt neer p ngeveer twee miljard aan pensienverplichtingen per jaar, dat is ngeveer 0,3% van het ttaal aan pensienverplichtingen van de gezamenlijke bedrijfstakpensienfndsen. Krtm: het zijn vral kleine pensienfndsen die geliquideerd zijn. Daar zitten enkele bekende vrbeelden tussen (zals Strk, Océ, HBG en Vlker Wessels Stevin) waardr sms de indruk ntstaat dat grte pensienfndsen zich massaal liquideren. Maar laat de afdrnk van dit artikel niet zijn dat magneetfndsen als een srt supermagneten de hele markt naar zich tetrekken.... Pensien pririteiten Om handvatten te bieden in een sterk veranderende sectr stelde PBM dit keer het bek Pensien Pririteiten samen, als nderdeel van de PBM Dssierreeks. Het bek wil u als pensienprfessinal helpen grip te krijgen, pririteiten te bepalen en kennis te vergrten. Specialisten uit de sectr schreven de bijdragen, ver nder andere risicmanagement, cmmunicatie, beleggen en de bewegende pensienmarkt. René Sessink, pensienjuridisch adviseur bij Blue Sky Grup, schreef het artikel Liquidatie van een pensienfnds. Wij geven 10 exemplaren van het bek Pensien Pririteiten weg. Heeft u interesse? Mail dan naar cmmunicatie@blueskygrup.nl. Drie interne tezichthuders delen hun visie p gvernance in nze sectr Het is fijn m vanuit je ervaring iets te kunnen tevegen aan belangrijke rganisaties. Ik ben natuurlijk geen pensienplitie, maar er met dr een fnds wel gemtiveerd aandacht wrden geschnken aan de bevindingen van de visitatiecmmissie. Tt nu te gaat dat heel ged hr. Ik heb na de pensienwet van 2007 de kwaliteit en de transparantie bij pensienfndsen flink zien verbeteren. Bestuurders realiseren zich k beter het grte belang van hun psitie. Als een fnds het structureel ged blijkt te den, mag het gedetailleerde tezicht best wat wrden teruggeschrefd. Ik denk dat DNB zich heel bewust is van de strijd die kleine fndsen meten leveren m te (blijven) vlden aan alle kwaliteitseisen. Om te vrkmen dat gvernance de pensiensectr verstikt, meten we ns zveel mgelijk beperken tt twee punten: Glashelder zijn ver het feit dat het bestuur verantwrdelijk is vr kwaliteit en deskundigheid. Transparantie afdwingen, zdat iedere directe en indirecte belanghebbende ged kan zien wat er gebeurt. Dat is met de Als een fnds het structureel ged blijkt te den, mag het gedetailleerde tezicht best wat wrden teruggeschrefd Hans Nijsse, vrzitter visitatiecmmissies van de pensienfndsen van KLM en Chevrn Afbuwen tt hfdlijnen Hans Nijsse begn zijn lpbaan p het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Daarna heeft hij de verzelfstandiging en PPS structuur van het Ldswezen p pten gezet en was vrzitter van het ndernemingspensienfnds van deze rganisatie. Nu is hij nder meer vrzitter van de visitatiecmmissies van de pensienfndsen van KLM en Chevrn. technlgie van vandaag niet meilijk, maar wel ndzakelijk vr het vertruwen in de sectr. Dan zal het niveau gestaag blijven greien, znder dat je daarbij veel attributen ndig hebt. De Pensienwet is duidelijk. De Pensiencde maakt die meer dan vlledig. Waarm andere partijen daarvan dan weer hun eigen versie zuden meten maken, zie ik niet z. Laten we het simpel en praktisch huden. In de kmende jaren meten we juist prberen al die gedetailleerde regels verbdig te maken en ze weer afbuwen tt hfdlijnen. Een visitatiecmmissie kan prima vlden. Het aantal cntact- en cntrlemmenten met wrden bepaald p basis van de kwaliteit, mvang en cmplexiteit van het fnds. Als je dan k ng afspreekt, dat het bestuur de cmmissie vraf p de hgte brengt van plannen vr fundamentele veranderingen, dan tackle je direct het nadeel dat visitaties altijd achteraf plaatsvinden. Een permanent tezicht is dan in veel gevallen echt niet ndig