Wethouder Burgerschap, Deconcentratie, Leefbaarheid en Media. Evaluatie Boeren met Beleid

Transcriptie

1 Wethouder Burgerschap, Deconcentratie, Leefbaarheid en Media Rabin S. Baldewsingh RIS147308_05-JUL-2007 Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Aan de Commissie Verkeer, Milieu en Leefomgeving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk DSB/ RIS Doorkiesnummer adres Onderwerp Evaluatie Boeren met Beleid Aantal bijlagen 1 Datum 3 juli 2007 Inleiding De stadsboerderijen vervullen in onze stad een educatieve, sociale en recreatieve functie. De dieren op de stadsboerderij vervullen daarbij een belangrijke rol in het kennismaken van de, voornamelijk jonge bezoekers, met de levende natuur. Dit zie ik als een van de eerste stappen in het vergroten van de bewustwording van deze Haagse kinderen voor hun omgeving. Een stap die naar ik hoop later leidt tot een verantwoord omgaan met die leefomgeving in onze stad. Daarbij meld ik volledigheidshalve dat ook menig oudere bezoeker, zoals bijvoorbeeld de ouderen van het zorgcentrum nabij de stadsboerderij Kakelhof, graag en vaak een bezoek brengen aan de stadsboerderij. Voor met name de educatieve functie van de stadsboerderijen vind ik het daarbij van groot belang dat er interactie plaats vindt tussen de dieren en de bezoekers. Met andere woorden: de natuur zien (denk aan een boek of de televisie) voor een stadskind is van een andere ordegrootte dan de natuur letterlijk aanraken of beleven, zoals bij het bezoek aan een van onze elf (en binnenkort twaalf) stadsboerderijen het geval is. Deze beleving van de bezoekers moet plaatsvinden mèt inachtneming van het welzijn van en de zorg voor de dieren. Boeren met Beleid bestaat voor mij dan ook uit het vinden van een juiste balans tussen de beleving van de mens (lees: de Haagse bezoeker van de stadsboerderij) en het welzijn van de dieren op de stadsboerderij. En daarbij geldt als uitgangspunt wat mij betreft, dat de veelal jonge bezoekers zoveel als mogelijk (verantwoord en waar nodig onder toezicht) zelf zorgen voor de dieren, en dat de beheerders zorgen voor de bezoekers. Dit Boeren met Beleid op de stadsboerderijen is de afgelopen jaren geregeld in uw commissie onderwerp van gesprek geweest. Sinds het vaststellen van het beleid in 2005 is op infrastructureel, technisch en organisatorisch gebied veel gebeurd om het dierenwelzijn op de stadsboerderijen te verbeteren. Inlichtingen bij Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSB/ Over de stand van zaken van de implementatie van het beleid heb ik u tot tweemaal toe, in september 2006 en maart 2007, geïnformeerd. Zoals afgesproken is het tijd om de uitvoering van het Boeren met Beleid te evalueren. In deze evaluatie wil ik de ingevoerde maatregelen en gevolgen op een rij zetten en ingaan op onderdelen waarop mijns inziens nog een nadere toelichting nodig is. Uitgangspunten evaluatie Graag maak ik hierbij gebruik van de zeven uitgangspunten van het Boeren met Beleid zoals deze door de gemeenteraad vastgelegd zijn: 1. Dieren worden gehuisvest conform hun natuurlijke behoeftes en leefomgeving; 2. Dieren worden zoveel mogelijk via aanschaf verworven; 3. De gemeente blijft verantwoordelijk voor (onverhoopt) overtollige dieren; 4. Bij de educatie komt meer aandacht voor het in hun waarde laten van dieren; 5. Maatregelen worden genomen om vervetting van dieren tegen te gaan; 6. Zieke dieren worden in principe niet vervoerd; 7. Weiden en knuffelhoeken zijn slechts voor publiek toegankelijk als adequaat toezicht aanwezig is; Indachtig uw initiatiefvoorstel, zal ik hierbij tot op het door u gewenste detailniveau ingaan op de realisatie van deze uitgangspunten. 1. Dieren worden gehuisvest conform hun natuurlijke behoeftes en leefomgeving Sociale dieren worden altijd samen met één of meer soortgenoten gehuisvest en ze hebben voldoende bewegingsvrijheid. Zoals weergegeven in mijn laatste stand van zaken aan uw commissie, zijn alle voorzieningen met betrekking tot de huisvesting van koeien ( samen los in de stal ), varkens ( uitloop met wroetgelegenheid ) en konijnen ( uitloop met graafmogelijkheid ) gerealiseerd in De aanpassingen aan verblijven van koeien, varkens en konijnen hebben er toe geleid, dat sociale dieren volgens afspraak samen gehuisvest konden worden. Het samenhouden van volwassen koeien vergt wel voortdurende alertheid van stadsboederijbeheerders. Dit om ervoor te zorgen dat het onderlinge koeiengedrag niet tot het in gevaar komen van de educatieve doelstelling leidt of zelfs tot gevaarlijke situaties kan lijden voor medewerkers en/of bezoekers. Dieren worden conform de huisvestings-uitgangspunten gehouden. Ik heb bovenal de indruk dat de extra aanpassingen om dieren samen te houden met meer bewegingsvrijheid een positief effect op de beleving en het gedrag van de dieren heeft. Vervolg: In 2007 zullen er in de uitlopen van de konijnen (nog) meer schuil/afleidingsmogelijkheden gerealiseerd worden.

3 DSB/ Dieren worden zoveel mogelijk via aanschaf verworven Boeren met Beleid staat het fokken met landbouwhuisdieren toe om de populatie op peil te houden. In de praktijk betekent dit dat per stadsboerderij maximaal één dier per ras gedekt wordt (koeien, schapen, geiten). Indien nodig worden overige landbouwhuisdieren via aanschaf verworven. Met kleine dieren (konijnen, cavia`s en kippen) van de stadsboerderijen wordt niet meer gefokt. In principe wordt bij benodigde aanvullingen op het gebied van konijnen en cavia`s eerst de Haagse knaagdierenopvang het Knagertje geraadpleegd voor beschikbare dieren. De afgelopen periode heeft dit ertoe geleid dat om en nabij 95% van de benodigde aanvullingen op deze manier ingevuld konden worden. In de andere gevallen zijn de dieren via kinderboerderijen buiten Den Haag verkregen. In een aantal uitzonderlijke gevallen heeft het lenen van dieren van externen stil gelegen door het uitbreken van (meegebrachte) ziektes, zoals myxomatose bij konijnen. Dit heeft tot mijn spijt zelfs, ondanks handelen van de stadsboerderijbeheerders en behandeling door de dierenarts, de dood van enkele dieren tot gevolg gehad. Het selectieve fokbeleid voor landbouwhuisdieren wordt in de praktijk uitgevoerd. Kleine dieren worden louter via aanschaf verkregen. Het aanvullend lenen van externe dieren heeft in enkele gevallen helaas geleid tot de dood van enkele dieren. 3. De gemeente blijft verantwoordelijk voor (onverhoopt) overtollige dieren Het beperken van het fokbeleid heeft geleid tot een daling van het aantal dieren dat niet op de haagse stadsboerderijen geplaatst kon worden. Dat neemt niet weg dat het nog steeds kan voorkomen dat een aantal dieren niet op de haagse stadsboerderijen blijven.in die gevallen wordt voor de dieren gezocht naar een alternatief. De dieren worden verkocht met een overeenkomst zoals deze in september 2006 is vastgesteld, zoals een halfjaars eigendomsvoorbehoud door de gemeente Den Haag. De, onder dat voorbehoud, nieuwe eigenaren worden steekproefsgewijs binnen een half jaar na aanschaf en op kosten van de gemeente Den Haag bezocht door een dierenarts. Deze toetst de gestelde voorwaarden (huisvesting, samen staan en gezondheid). Op de webpagina van de Stadsboerderijen is een overzicht te vinden van de (jonge) dieren die geboren zijn en de bestemming die deze dieren gekregen hebben. Uit de cijfers van 2006 blijkt dat voor drie geiten nog geen nieuwe eigenaar gevonden kon worden onder de gestelde voorwaarden. Deze dieren kunnen dus in principe als overtollig bestempeld worden. Aangezien het hier om vrouwelijke dieren gaat, is ervoor gekozen deze dieren langer/boventallig aan te houden en in 2007 een geschikte nieuwe eigenaar voor hen te vinden. De informatie over de geboren dieren en de afzet zal in 2007 verder uitgebreid worden, zodat ook zichtbaar is welke oudere dieren beschikbaar zijn en een andere plek hebben gekregen (beschikbaar via webpagina stadsboerderijen). In bijlage 1 is aangegeven hoeveel dieren er geboren zijn in 2006 en 2007 en de bestemming die deze dieren hebben gekregen.

4 DSB/ De verkoop, met de betreffende voorwaarden, heeft uiteindelijk in alle gevallen plaats kunnen vinden. Gezien het voor de sector ongebruikelijke karakter ervan, heeft dit wel relatief veel inspanningen gevergd. Volgens de afspraken is voorafgaand aan het vertrek, en ook na het vertrek van de dieren, informatie hierover opgehangen in de betreffende stadsboerderijen. De controles die de dierenartsen op locaties van derden hebben uitgevoerd bij dieren die verkocht zijn geven het volgende beeld: De dieren verkeren naar het oordeel van de dierenartsen in goede gezondheid, de huisvesting is zodanig dat er naast stalgelegenheid ook uitloop naar buiten is en de dieren staan in alle gevallen samen met soortgenoten. In één geval trof de dierenarts niet alle verkochte dieren aan in tegenstelling tot de gemaakte afspraken. Aan deze partij zullen in het vervolg geen dieren meer worden verkocht. Er is, met de nodige inspanning, voldaan aan de gestelde eisen om dieren met contract te verkopen en steekproefsgewijs te laten controleren door een dierenarts. De bestemming van dieren is via de webpagina van de stadsboerderijen ( voor iedere buitenstaander te volgen. Zoals eerder aangegeven wordt er ook informatie opgehangen op de desbetreffende stadsboerderij(en). De informatie op de website zal in 2007 verder uitgebreid worden met beschikbare volwassen dieren. Ter aanvulling: Op het gebied van afzet van overtollige boerderij-eenden is met medewerking van de Haagse Dierenbescherming geschikte huisvesting gevonden. 4. Bij de educatie komt meer aandacht voor het in hun waarde laten van dieren De voorlichting over het omgaan met de dieren (voeren, hanteren/oppakken) is het afgelopen jaar uitgebreid. Bij de knuffelhoeken zijn op iedere stadsboerderij duidelijk instructieve informatiepanelen aangebracht die bezoekers aanwijzingen geven hoe om te gaan met de aanwezige dieren. Aan het verschil tussen dieren op de stadsboerderij en de intensieve veehouderij wordt aandacht besteed in de diverse lessen (o.a. melkveehouderij). Vanaf het najaar 2007 zal er een, op de doelgroep kinderen gerichte tentoonstelling rondgaan op de stadsboerderijen. Hierbij zullen op een gebalanceerde en neutrale wijze de verschillende aspecten van het bedrijfsmatig houden van landbouwhuisdieren in beeld worden gebracht. Er is invulling gegeven aan het verzoek om meer en op een evenwichtige wijze aandacht te geven aan het onderwerp dierenwelzijn in de educatieve activiteiten. Dit is toegevoegd aan zowel de incidentele en de structurele educatieve- en communicatieve activiteiten op de stadsboerderijen. 5. Maatregelen worden genomen om vervetting tegen te gaan Door de aangebrachte informatieborden hoeven beheerders naar eigen zeggen, minder vaak bezoekers aan te spreken op verkeerd voedergedrag. Daarnaast zal de toegenomen bewegingsvrijheid door de aangepaste huisvesting positief werken op het voorkomen van vervetting van de dieren.

5 DSB/ Ondanks deze positieve effecten waarschuwen diverse geraadpleegde dierenartsen voor de gevolgen van vervetting bij met name koeien. Doordat deze minder of niet meer drachtig worden, kunnen organen dermate aangetast worden door vervetting dat dit de levensduur en kwaliteit van leven nadelig beïnvloedt. De genomen maatregelen hebben een positief effect. Wel blijft er aandacht voor de gevolgen op lange duur bij met name koeien. 6. Zieke dieren worden in principe niet vervoerd Het vervoer van zieke dieren mag niet plaatsvinden. Het afgelopen jaar is volgens dit uitgangspunt gehandeld. Als dieren dermate ernstig ziek waren en herstel niet meer te verwachten was, is bij deze zieke dieren (geiten schapen, konijnen, cavia`s of kippen) door de dierenarts op locatie euthanasie uitgevoerd. Er is weloverwogen invulling gegeven aan het principe dat de dierenarts ernstig zieke dieren euthanaseert op locatie (en dieren de stress van vervoer bespaard blijft). 7. Weiden en knuffelhoeken zijn slechts voor publiek toegankelijk als adequaat toezicht aanwezig is In de stand van zaken van september 2006 is aangegeven wat adequaat toezicht op de knuffelhoeken inhoudt. Concreet betekent dit dat de dieren in de knuffelhoeken alleen nog onder toezicht opgepakt mogen worden. Aangezien deze gelegenheid om in contact te komen met dieren voor veel ouders met (kleine) kinderen in de opvoeding als zeer positief ervaren werd, is er voor gekozen om dagelijks vaste openingstijden te hanteren. Op de webpagina van de stadsboerderijen en bij de ingang van de knuffelhoeken zijn deze tijden aangegeven. Deze maatregelen hebben ertoe geleid dat geen incidenten met nadelige gevolgen voor de dieren hebben plaatsgevonden in de knuffelhoeken. Mij is gebleken dat gedurende het jaar er bij buitenstaanders onduidelijkheid bleef bestaan over het verantwoord toezicht. Deze onduidelijkheid is vervolgens opgelost door, naast herkenbare boerderijmedewerkers cq. toezichthouders, personen die onder gestelde voorwaarden toezicht houden herkenbaar te maken voor overige bezoekers. Aan het adequaat toezicht op de weides wordt naar mijn mening, gebaseerd op de terugkoppeling van de beheerders, invulling gegeven. Er is duidelijkheid gegeven naar bezoekers over de voorwaarden voor het gebruik van de knuffelhoeken op de stadsboerderijen. Er is sprake van adequaat toezicht en er is zichtbaar gemaakt waardoor nadelige incidenten met knuffelhoek-dieren achterwege zijn gebleven.

6 DSB/ Verdere overwegingen Voordat ik overga tot het trekken van een eindconclusie, zal ik de consequenties voor de educatieve taken geven en een schets geven van de geïntensiveerde contacten met de diverse dierenorganisaties. Consequenties voor educatieve taken Zoals gezamenlijk geconstateerd in de commissievergadering van september 2006, mogen de maatregelen van het Boeren met Beleid geen (onoverkomelijke) negatieve consequenties hebben voor het educatieve programma over jonge dieren van de stadsboerderijen. Het afgelopen jaar zijn verschillende inspanningen gedaan om van derden jonge dieren in te zetten op de stadsboerderijen. Dit heeft positieve en negatieve gevolgen gehad. Door de fokbeperking voor kippen zijn er afspraken gemaakt met individuele hobby-houders voor gebruik van kuikens. Dit heeft voldoende aanbod opgeleverd en heeft goed gewerkt. Resultaat: geen probleem voor de educatieve invulling en geen overtollige dieren. Ten aanzien van jongen van cavia`s en konijnen lag dit anders. Volgens de uitgangspunten zijn er contacten gelegd met knaagdierenopvang en hobbyfokkers. Op zeer beperkte schaal konden dieren met jongen van de knaagdierenopvang ingezet worden. Ondanks inspanningen waren er te weinig hobbyfokkers die bereid waren hun jonge of drachtige dieren tijdelijk uit te lenen aan de stadsboerderijen. Reden hiervoor waren (naar verluidt) extra stress bij hobbydieren en de kans op insleep van ziektes. Uitvloeisel hiervan is dat het onderwijsproject jonge dieren worden groot (voor groep 3-4 van het basisonderwijs) op een groot aantal stadsboerderijen weinig tot geen jonge dieren bevatte. Uit reacties van leerkrachten komt het beeld naar voren dat men een andere verwachting had bij dit project en een volgende keer zal heroverwegen of men deze les wil komen volgen. De fokbeperkingen voor kleine huisdieren hebben tot gevolg gehad dat de les jonge dieren worden groot inhoudelijk onvolledig aangeboden kon worden aan de jonge leerlingen. Dit heeft weer tot gevolg dat de animo voor de les dreigt af te nemen. Het lijkt er dan ook op dat deze les in zijn huidige vorm niet meer zal kunnen worden aangeboden. Contacten met de diverse dierenorganisaties Het afgelopen jaar zijn er veelvuldig contacten geweest tussen de gemeente Den Haag en haagse en landelijke dierenbeschermende organisaties, zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. Met de Haagse Dierenbescherming en de knaagdierenopvang het Knagertje zijn er diverse contacten geweest over individuele dieren en vragen ten aanzien van het gevoerde beleid. Met de Landelijke Dierenbescherming heeft een gesprek plaatsgevonden over de keuzes en de gevolgen, ten aanzien van het Boeren met Beleid, voor de uitvoering van de educatieve taken van de stadsboerderijen. Daarnaast heeft dit contact, en de aandacht van de landelijke kinderboerderijenorganisaties rond de toekenning van het keurmerk kinderboerderijen, geleid tot het eerder door mij aangegeven Haagse initiatief voor een vorm van toetsing van dierenwelzijn op kinderboerderijen. De inhoud van de eerder aangehaalde tentoonstelling, voor het geven van een evenwichtig beeld van de diverse in Nederland gehanteerde methoden voor het houden van landbouwhuisdieren, is afgestemd met LTO Nederland, Biologica en de Dierenbescherming.

7 DSB/ Met de heer T. Van Veen, initiatiefnemer van Zorg voor Dieren heeft op bestuurlijk niveau medio februari een bespreking plaatsgevonden. Afgesproken is dit jaarlijks, op thematische wijze, te herhalen. Op de zeer frequente en specifieke vragen van de heer Van Veen heb ik in de afgelopen periode naar eer en geweten antwoord gegeven. Conclusie Uit bovenstaande evaluatie blijkt naar mijn mening, dat de uitgangspunten, zoals die vastgelegd zijn in het door uw raad voorgestane Boeren met Beleid, in meer dan voldoende mate geïmplementeerd zijn in de bedrijfsvoering van de stadsboerderijen. Er is het afgelopen jaar daartoe veel werk verzet. Daarvoor heb ik bij gelegenheid alle stadsboerderijbeheerders en overige betrokkenen, waaronder dierenwelzijnsorganisaties, mijn dank overgebracht. De aandacht die er politiek en maatschappelijk voor het beleid op de stadsboerderijen is, heeft mijns inziens een duidelijk welzijnseffect opgeleverd voor de dieren op de stadsboerderijen. Het vinden van de juiste balans tussen de beleving van de mens en het welzijn van de dieren op de stadsboerderij blijft een zaak die aandacht verdient. Ik ben ervan overtuigd dat de stadsboerderijbeheerders hier, samen met de Haagse burger, vakkundig mee om zullen gaan. Ik heb het volste vertrouwen in de toekomst van (de dieren op) de stadsboerderijen en ik ben als verantwoordelijk wethouder dan ook trots op deze aantrekkelijke (wijk)voorzieningen. Ook ben ik trots op het recent verkregen keurmerk voor het op orde hebben van de dierverzorging, de arbeidsomstandigheden en de hygiëne op de stadsboerderijen. Bovenstaande zie ik bevestigd door het hoge aantal bezoeken (oplopend tot meer dan een half miljoen per jaar) en de meer dan gemiddeld goede beoordeling van de bezoekers, zoals bleek uit de laatst gehouden Stadsenquête. Ik ben gaarne bereid om een werkbezoek voor commissieleden te organiseren op 1 of 2 stadsboerderijen zodat een eigen beeld gevormd kan worden van de aanpassingen en inpassingen m.b.t. Boeren met Beleid. Ik verneem graag of hier behoefte aan bestaat bij commissieleden. Met vriendelijke groet, Rabin Baldewsingh Gerelateerde titels: - rv 244/2004: RIS , initiatiefvoorstel Boeren met Beleid, op 9 juni 2005 instemming door gemeenteraad - rv244/2004; RIS , september 2006, stand van zaken Boeren met Beleid - RIS , maart 2007, 2 e stand van zaken Boeren met Beleid

8 DSB/ Bijlage 1 overzicht afzet dieren stadsboerderijen in 2006 en 2007 Overzicht 1: afzet jonge dieren 2006 Geiten Bokken Geiten Aantal geboren dieren Aantal gestorven dieren 3 3 Totaal van beschikbare dieren Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen 4 7 Verkocht met contract aan hobbydierhouders Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs 4 4 Zoeken nog een bestemming voor - 3 Schapen Rammen Ooien Aantal geboren dieren Aantal gestorven dieren - 1 Totaal van beschikbare dieren Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen 1 8 Verkocht met contract aan hobbydierhouders 21 8 Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs 1 - Zoeken nog een bestemming voor - - Koeien Stieren Koeien Aantal geboren dieren 2 - Aantal gestorven dieren - - Totaal van beschikbare dieren 2 - Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen - - Verkocht met contract aan hobbydierhouders 2 - Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs - - Zoeken nog een bestemming voor - - Overzicht 2: afzet dieren 2007 Geiten Bokken Geiten Aantal geboren dieren in

9 DSB/ Aantal gestorven dieren 1 1 Oudere dieren 1 6 Totaal van beschikbare dieren Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen 1 10 Verkocht met contract aan hobbydierhouders - - Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs - - Slachthuis - - Zoeken nog een bestemming voor Schapen Rammen Ooien Aantal geboren dieren Aantal gestorven dieren 1 - Oudere dieren - 4 Totaal van beschikbare dieren Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen 14 Verkocht met contract aan hobbydierhouders - - Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs - - Slachthuis - - Zoeken nog een bestemming voor Koeien Stieren Koeien Aantal geboren dieren 2 - Aantal gestorven dieren - - Oudere dieren - 1 Totaal van beschikbare dieren 2 1 Aangehouden op Haagse Stadsboerderijen - - Verkocht met contract aan hobbydierhouders - - Verkocht met contract aan Agrarisch onderwijs - - Slachthuis - - Zoeken nog een bestemming voor 2 1 stand van zaken per 21 juni. Het meest actuele overzicht is te zien op