Notitie toezicht openbaar onderwijs

Transcriptie

1 Notitie toezicht openbaar onderwijs 1. Taak/verantwoordelijkheid gemeente Taakafbakening met Centrum financiële instellingen Probleemstelling Verbetervoorstellen Conclusie en aanbevelingen...5 Bijlage: Relevante documenten... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1. Taak/verantwoordelijkheid gemeente In de Wet primair onderwijs zijn een aantal taken van de gemeenten vastgelegd, namelijk: Bevoegdheid Benoemen, schorsen en ontslaan van bestuursleden: Daarbij moet ten minste een derde gedeelte, doch geen meerderheid van het bestuur, worden benoemd op voordracht van de ouders van de leerlingen die zijn ingeschreven op de betrokken scholen Bevoegd orgaan Wettelijke grondslag (in WPO) Art. 48 lid 6 onder B Goedkeuren van de begroting Art. 48 lid 6 onder D Instemmen met de jaarrekening Art. 48 lid 6 onder D Goedkeuren van voorgenomen statutenwijzigingen: Onthouding van goedkeuring indien overheersende invloed van de overheid in het bestuur niet is verzekerd voor zover het openbaar onderwijs betreft Art. 48 lid 7 Ontvangen van een jaarverslag van het bestuur Art. 48 lid 8 Vaststellen of er sprake is van ernstige taakverwaarlozing en het Art. 48 lid 11 nemen van maatregelen Opheffen van een school Art. 48 lid 5 en 159 Ontbinden van de stichting Art. 48 lid 6 onder H De taken zijn vastgelegd in de WPO. De WPO wordt gewijzigd (zie -> het wetsvoorstel Governance is met een ruime meerderheid door de 2 e kamer aangenomen en wordt naar verwachting voor de kerst door de 1 e kamer aangenomen). De bevoegdheden van de gemeenteraad blijven onveranderd, tenzij een raad van toezichtsmodel wordt ingevoerd (zie hoofdstuk 4). 2. Taakafbakening met Centrum financiële instellingen In het kader van de WPO hebben de gemeenten een toezichthoudende taak op financiën. De gemeente toetst op basis van begrotingen en jaarrekeningen het totale financiele beleid om de continuiteit van het onderwijs te garanderen. De taak van het CFI is specifieker: 1. Bekostiging van onderwijsinstellingen; 2. Informatievoorziening. Verder stelt het CFI jaarlijks het controleprotocol voor accountants op. Het controleprotocol bevat aanwijzingen voor de inrichting en de uitvoering van de accountantscontrole op de jaarstukken, voor de uit te voeren controles op de rechtmatigheid van de jaarstukken en de rechtmatige verkrijging van de rijksbijdrage. Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 1 van 6

2 3. Probleemstelling Voor de uitwerking voor de notitie gaan wij uit van de volgende probleemstelling: Op welke wijze kan in het belang van goed openbaar onderwijs - de samenwerking tussen de drie gemeenten onderling en samen met de stichting IJsselgraaf worden versterkt? 4. Verbetervoorstellen Zoals eerder is vermeld, wordt de WPO gewijzigd. In het voorstel, dat naar verwachting binnenkort wet wordt, wordt nadrukkelijk ingegaan op de verbetering van het intern toezicht. Het gaat om het principe van scheiding van de functies van intern toezicht en bestuur (als bekostigingsvoorwaarden). Elk bevoegd gezag (= stichting IJsselgraaf in dit geval) moet deze functiescheiding invullen. De vorm waarin dit gebeurd is vrij. Als opties wordt een organieke en een functionele scheiding genoemd. Bij een organieke functiescheiding kan gedacht worden aan een raad van toezichtsmodel. Bij een functionele scheiding moet binnen het huidige stichtingsbestuur een intern toezichthouder worden aangewezen of worden taken en bevoegdheden gemandateerd aan de algemeen directeur. Voor het modelleren van het toezicht op het onderwijs hanteren wij de volgende uitgangspunten: o Samenwerking tussen gemeenten vastleggen in het belang van goed onderwijs; o Het verzelfstandigde schoolbestuur moet echt bevoegd gezag kunnen zijn; o blijft actief betrokken bij het toezicht op het onderwijs (gezien recente ervaringen); o Snel kunnen handelen bij incidenten (grote slagvaardigheid) en duidelijk juridisch kader ( vuist kunnen maken ); o Heldere taakverdeling tussen partijen; o Voldoen aan wetgeving (incl. wetsvoorstel Governance, die WPO wijzigt). Wij beschrijven de volgende toezichtsmodellen: o Raad van toezichtsmodel; o Gemeenschappelijke regeling op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen 1984 Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 2 van 6

3 Raad van toezichtsmodel In de onderstaande figuur wordt de huidige en de situatie met een raad van toezicht aangegeven. Bij het wetsvoorstel Governance wordt artikel 48 WPO gewijzigd. Bij instelling van een raad van toezicht worden enkele taken en bevoegdheden van de gemeenteraad overgedragen aan de raad van toezicht. Wel heeft de gemeenteraad invloed op de benoeming van leden van de raad van toezicht en blijft het artikel over zelf voorzien bij ernstige taakverwaarlozing in stand. Lokale overheid Stichtingsbestuur Raad van Toezicht Algemeen directeur College van bestuur Toetsing aan uitgangspunten: Gezien de ontwikkelingen de afgelopen periode is een vergaand op afstand zetten van het toezicht minder gepast. Dit model voldoet aan het wetsvoorstel Governance. Uitgangspunt van het wetsvoorstel Governance is dat voorkomen wordt dat de directie met twee toezichthouders heeft te maken. Dus een combinatie van een raad van toezicht en een toezichthoudende overheid is niet overeenstemming met (de bedoeling van) de wet. Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 3 van 6

4 Gemeenschappelijke regeling () Een gemeenschappelijke regeling, waarmee (enkele) bevoegdheden van de gemeenteraad overgedragen worden aan de, wordt gebaseerd op de Wet gemeenschappelijke regelingen In de toelichting op artikel 10 van de W staat vermeld dat de bevoegdheden die zich lenen voor overdracht zijn wettelijke bevoegdheden, die gemeentebesturen zelf bezitten op grond van de Gemeentewet of bijzondere wetgeving. Er zijn veel gemeenten binnen een samenwerkingsverband, die bevoegdheden hebben overgedragen aan een. Stichtingsbestuur Algemeen directeur Toetsing aan uitgangspunten: In het verleden is er bij de verzelfstandigingsoperatie voor gekozen het onderwijs op afstand te zetten middels de vorming van een stichting. Bij de stichting zijn drie gemeenten betrokken. In het belang van goed onderwijs is goede samenwerking tussen de drie gemeenten enerzijds en de gemeenten en stichting IJsselgraaf van essentieel belang. Deze samenwerking is te formaliseren middels een regeling op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen. In die regeling moeten taken en verantwoordelijkheden van partijen heel duidelijk omschreven zijn. Op deze wijze is te komen tot een goede balans tussen snel handelen (bij incidenten) en openbare verantwoording in de gemeenteraad. Om te voldoen aan de nieuwe eisen in het wetsvoorstel Governance is los van een - de (interne) functiescheiding nodig. Organisatorisch stroomlijnen van proces van gemeentelijk toezicht Tweemaal per jaar (begroting en jaarrekening) een overlegronde. Afspraken over wie welk initiatief neemt en welke informatiestromen moeten plaatsvinden juridisch vastleggen in en reglement toezicht openbaar onderwijs. Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 4 van 6

5 Ambtelijk vooroverleg Voorbereidend overleg IJsselgraafoverleg IJsselgraaf Besluitvormend overleg Verantwoording aan gemeenteraad Toezichtstaak ambtelijk door een beleidsmedewerker onderwijs en consulent financiën laten invullen (van twee verschillende gemeenten). Helder maken op welke punten wij (meerjaren)begroting en jaarrekening toetsen (uitgaande van een marginale toetsing) en hierover afspraken maken met de gemeenteraden; Goede dossiervorming en vertrouwelijkheid van stukken; Rol accountant bezien; Juridische documenten (zie bijlage 1) aanvullen en op elkaar afstemmen; Gemeenschappelijke regeling opstellen en voorleggen aan de gemeenteraden. Stichtingsbestuur Reglement toezicht openbaar onderwijs opstellen en voorleggen aan de college s/ raden en stichtingsbestuur. Algemeen directeur Oprichtingsakte (statuten) aanpassen. Wijziging voorleggen aan de gemeenteraad. Het is van belang om de documenten met elkaar in verband te beschouwen om dubbelingen en tegenstrijdigheden te voorkomen. 5. Conclusie en aanbevelingen In de notitie hebben wij als eerste de taken/verantwoordelijkheden van de gemeente en de probleemstelling beschreven. De daaruit volgende verbetervoorstellen hebben betrekking op: Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 5 van 6

6 Intern toezicht door directeuren en stichtingsbestuur; Accountantscontrole; Toezicht door lokale overheid. Uit een wijziging van de WPO volgt een scheiding tussen intern toezicht en bestuur. Dit kan met een organieke of functionele scheiding. Een organieke scheiding kan leiden tot een raad van toezichtsmodel waarbij de gemeente(raad) op een grote(re) afstand komt te staan. Dit is in het huidige politieke klimaat niet gewenst. Door de stichting wordt gekozen voor een mandatering van taken en bevoegdheden aan de algemeen directeur. Dit is ook vertaald naar de statuten, maar het zal uit de ontwikkeling van jurisprudentie naar aanleiding van de nieuwe wet moeten blijken dat de scheiding van intern toezicht en bestuur voldoende is doorgevoerd. De accountantscontrole vindt plaats op grond van het toezichtsprotocol CFI. Te overwegen is om bij deze controle ook enkele financiële indicatoren, die in overleg tussen IJsselgraaf en de gemeenten tot stand komen, te laten meenemen in de toetsing door de accountant. In het verleden is nadrukkelijk gekozen voor het op afstand zetten van onderwijs middels de stichting IJsselgraaf. Bij de oprichting van de stichting is, zoals blijkt uit de statuten van de stichting, al overwogen om een op te richten, dit is echter nooit gebeurd. Wij stellen u voor dit alsnog te doen. Argumenten zijn: Juridisch kader bieden voor goede samenwerking tussen gemeenten In de regeling moet duidelijk worden wie wanneer initiatief neemt, wanneer overleggen (met en zonder de stichting IJsselgraaf) plaatsvinden, hoe de verslaglegging is geregeld, wie wie kan vervangen en welke informatie van partijen nodig is; Duidelijke bevoegheidsverdeling tussen gemeenteraad en ; Adequaat handelen bij incidenten; behoudt enkele relevante bevoegdheden en kan toezien op de naleving van de. Voor het instellen van een is een besluit van de drie gemeenteraden nodig. Wij stellen voor een jaarkalender te maken, waaruit duidelijk wordt welke informatie de gemeenteraad wanneer ontvangt. We kunnen daarbij denken aan het jaarverslag van de stichting, het verslag van het stichtingsbestuur en de en verantwoording rekening en begroting. De portefeuillehouder, die zitting heeft in de, handelt met mandaat van het college/gemeenteraad. Als de financiën zich ontwikkelen buiten de gestelde kaders (te denken valt aan de genoemde financiële indicatoren), dan koppelt de portefeuillehouder dit terug. Een goede balans tussen snel handelen (bij incidenten) en openbare verantwoording in de gemeenteraad kan leiden tot een volgende bevoegdheidsverdeling: Bevoegdheid Benoemen, schorsen en ontslaan van bestuursleden Goedkeuren van de begroting Instemmen met de jaarrekening Goedkeuren van voorgenomen statutenwijzigingen Ontvangen van een jaarverslag van het bestuur Vaststellen of er sprake is van ernstige taakverwaarlozing en het nemen van maatregelen Opheffen van een school Ontbinden van de stichting Toezicht op de (met verantwoording door portefeuillehouders) Bevoegd orgaan / Toezicht openbaar onderwijs IJsselgraaf Pagina 6 van 6