STAPPENPLAN. "Verbreden en Verdiepen"

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID DEPARTEMENT MOBILITEIT EN OPENBARE WERKEN BELEID MOBILITEIT EN VERKEERSVEILIGHEID STAPPENPLAN "Verbreden en Verdiepen" in het kader van de bijsturing van het Gemeentelijk Mobiliteitsplan Willy Miermans 9 oktober 2007 Piet Minten Joris Willems

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING ACHTERGROND BEGRIPSBEPALING VERBREDEN EN VERDIEPEN FINALITEIT VAN HET STAPPENPLAN VERBREDEN EN VERDIEPEN OPBOUW VAN HET STAPPENPLAN VERBREDEN EN VERDIEPEN GLOBAAL STAPPENPLAN WERKWIJZE EN METHODIEK PER STAP STAP 1: UITKOMST VAN DE SNELTOETS Uitkomst sneltoets = start verbreden-verdiepen Aangeven nieuwe planningscontext Verbreden-verdiepen naar doelstellingen Verbreden-verdiepen naar werkdomeinen Concretisering van de doelstellingen en werkdomeinen naar verbredings- en verdiepingsthema's Uitkomst stap Voorbeeld STAP 2: OPMAAK RELATIEMATRICES Verbreden en verdiepen: meer dan louter nieuwe thema's Opmaak van een verbredings- en verdiepingsmatrix per thema Uitkomst stap Voorbeeld STAP 3: OPMAAK RELATIETABEL EN FORMULERING TAAKSTELLINGEN Taakstellingen Uitkomst stap Voorbeeld STAP 4: ONDERZOEKSOPZET Onderzoekbaar maken van het thema Enkele nuttige tips bij de formulering van de onderzoeksopzet Uitkomst stap Voorbeeld Na stap 4: opmaak Verkenningsnota verbreden en verdiepen STAP 5: UITVOERING ONDERZOEK Klassieke aanpak Uitkomst stap Voorbeeld STAP 6: AANPASSING DUURZAAM MOBILITEITSSCENARIO (OPTIONEEL) Klassieke aanpak Uitkomst stap Voorbeeld Na stap 6: opmaak deelrapport Uitwerkingsnota verbreden en verdiepen STAP 7: FORMULERING NIEUW BELEIDSPLAN Klassieke aanpak Uitkomst stap Voorbeeld STAP 8: EVALUATIE RELATIESCHEMA EN TAAKSTELLINGEN Is de onderlinge samenhang bereikt? Uitkomst stap Voorbeeld STAP 9: UITWERKING ACTIEPROGRAMMA'S Uitsplitsing naar 5 actieprogramma's met eigen finaliteiten Uitkomst stap Voorbeeld Na stap 9: opmaak nieuw Beleidsplan mobiliteit PROCEDUREEL STAPPENPLAN MOGELIJKE INHOUD VAN DE DEELRAPPORTEN

3 5.1. ALGEMEEN MOGELIJKE INHOUDSOPGAVE DEELRAPPORT 1: "VERKENNINGSNOTA VERBREDEN EN VERDIEPEN MOBILITEITSPLAN GEMEENTE X" MOGELIJKE INHOUDSOPGAVE DEELRAPPORT 2: "UITWERKINGSNOTA VERBREDEN EN VERDIEPEN MOBILITEITSPLAN GEMEENTE X" MOGELIJKE INHOUDSOPGAVE DEELRAPPORT 3: "BELEIDSPLAN MOBILITEIT GEMEENTE X" RELATIE MET HET BESTAANDE MOBILITEITSPLAN VEEL VOORKOMENDE VRAGEN

4 1. INLEIDING 1.1. Achtergrond Veruit de meeste Vlaamse gemeenten zijn sinds het begin van het mobiliteitsconvenant in 1996 van start gegaan met de gemeentelijke mobiliteitsplanning. Intussen heeft meer dan 90 % van hen een volledig en conform verklaard mobiliteitsplan. Verkeer en mobiliteit zijn een dynamisch gebeuren, en dus zijn vele (eerste generatie) mobiliteitsplannen aan een herziening of aanpassing toe. Het convenant voor de bestaande mobiliteitsplannen voorzag immers een dergelijke grondige herziening 5 jaar na de conformverklaring. Conform de evaluatie en de bijsturing van het instrument mobiliteitsconvenants en de aanpassing van de moduleteksten in de loop van 2006, kan een herziening van een bestaand mobiliteitsplan op 3 manieren (via de sneltoets): 1. Een vernieuwing van het mobiliteitsplan: een grondige aanpassing van de basisfilosofie en de opmaak van een nieuw mobiliteitsplan. 2. Een verbreding en/of verdieping van het mobiliteitsplan: toevoeging van nieuwe thema s en/of grondiger behandelen van bestaande thema s. 3. Een bevestiging van het mobiliteitsplan: het plan blijft behouden en enkel het actieprogramma wordt geactualiseerd. Verbreding en verdieping van een mobiliteitsplan is een nieuw gegeven in het mobiliteitsconvenant. Vandaar de nood naar een methodisch kader, leidraad en concrete tips. Samen vormen ze een stappenplan verbreden en verdiepen, onderwerp van dit document Begripsbepaling verbreden en verdiepen Verbreden en verdiepen moet men als één geheel beschouwen. Er is wel een nuance: Verbreden duidt op het aansnijden van nieuwe thema's in het mobiliteitsplan. Vervolgens kunnen deze eventueel in een aangepast (doorgroei)scenario worden verwerkt. Verdiepen duidt op het verder doorgronden en uitdiepen van de bestaande thema's van het eerdere mobiliteitsplan. Vervolgens kan men een stap verder gaan richting duurzame mobiliteit. Ook hierrond kan verder een duurzaam (doorgroei)scenario worden uitgebouwd Finaliteit van het stappenplan verbreden en verdiepen Het stappenplan is in wezen bedoeld voor de GBC 1, aangezien de opmaak en dus ook de verbreding en verdieping van een gemeentelijk mobiliteitsplan in deze commissie gebeurt. Het stappenplan biedt hiervoor een kader, handreiking of leidraad met de bedoeling te komen tot meer duurzame mobiliteit. Het stappenplan laat bewust ruimte voor eigen, specifieke invulling, indien de GBC dit wenst. De stapsgewijze aanpak en de uitkomst per stap, zoals omschreven in hoofdstuk 3, wordt omwille van de duidelijkheid en leesbaarheid, best wel zoveel mogelijk gevolgd. 1 GBC: Gemeentelijke begeleidingscommissie: omvat in ieder geval de basisactoren van het mobiliteitsconvenant, nl. de betreffende gemeente, het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), het Departement Mobiliteit en Openbare Werken en de Vlaamse Vervoersmaatschappij De Lijn. Bij voorkeur zetelen hier ook andere actoren, zoals de betreffende provincie, het Agentschap R.O. Vlaanderen, de NMBS, enz. Ook inbreng van lokale sectoren is wenselijk. De GBC kan tevens worden bijgestaan door externe deskundigen of een studiebureau. 4

5 1.4. Opbouw van het stappenplan verbreden en verdiepen Het stappenplan is als volgt opgebouwd: In hoofdstuk 2 wordt het globale stappenplan belicht In hoofdstuk 3 wordt per stap een handreiking, methodische wenken en een beschrijving van de uitkomst van de betreffende stap gegeven, geïllustreerd met een voorbeeld. Hoofdstuk 4 bevat een kort procedureel schema en een aanduiding van de momenten van behandeling voor de PAC 2. Hoofdstuk 5 geeft een mogelijke, indicatieve inhoud van de deelrapporten verbreden en verdiepen en de analogie met het bestaande mobiliteitsplan. Hoofdstuk 6 tenslotte behandelt enkele typische en veel voorkomende vragen. 2 PAC: Provinciale Audit Commissie. 5

6 2. GLOBAAL STAPPENPLAN In onderstaand schema is het stappenplan "Verbreden en Verdiepen" weergegeven. Sneltoets STAP 1: Uitkomst sneltoets Beschrijf de gewijzigde planningcontext Selecteer de thema's die de GBC wil toevoegen (verbreden) of verder uitwerken (verdiepen) Concretiseer en verfijn de thema's zoveel mogelijk naar te verbreden en verdiepen deelthema's STAP 2: Opmaak verbredings- en verdiepingsmatrices Stel een verbredings- en verdiepingsmatrix op voor elk deelthema afzonderlijk Positioneer het deelthema of onderwerp in de verbredings- en verdiepingsmatrix Geef de relatie aan met andere deelthema's (pijlen in de verbredings- en verdiepingsmaxtrix) STAP 3: Opmaak relatietabel en formulering taakstellingen Maak een samenvattende relatietabel met alle deelthema's en bijbehorende taakstellingen STAP 4: Onderzoeksopzet Per verbredings- en verdiepingsthema: Formulering probleemstelling per verbredings- en verdiepingsthema (concrete onderzoeksvraag) Welke gegevens zijn noodzakelijk? Welk onderzoek is nodig en hoe gaat men hierbij te werk (onderzoeksopzet)? Op welke manier worden andere doelstellingen en werkdomeinen betrokken? V e r k e n n i n g s f a s e STAP 5: Uitvoering onderzoek Opmaak en uitwerking verbredings- en verdiepingsthema('s): onderzoek, visie, maatregelen, U i t w er k i n STAP 6: Aanpassing duurzaam mobiliteitsscenario (optioneel) Pas indien nodig het duurzame mobiliteitsscenario aan, of formuleer een bijkomend verbreed of verdiept (doorgroei)scenario. Pas indien nodig de synthesenota aan. g sf a s e STAP 7: Formulering nieuw beleidsplan Formuleer het aangepaste en/of aangevulde beleidsplan vanuit de klassieke werkdomeinen A-B-C STAP 8: Evaluatie relatietabel en taakstellingen Geef aan voor elke aangegeven relatie in de relatietabel in stap 3 of en hoe de taakstellingen (en dus de samenhang tussen en met andere thema's) is bereikt. STAP 9: Uitwerking actieprogramma's Werk op basis van het beleidsplan het actieprogramma uit vanuit de 5 invalshoeken (werkdomeinen A-B-C, plaats, tijd, doelstelling en initiatiefnemer/actor). B e l e i d s p l a n 6

7 3. WERKWIJZE EN METHODIEK PER STAP 3.1. Stap 1: uitkomst van de sneltoets Uitkomst sneltoets = start verbreden-verdiepen Indien voor spoor 2 wordt gekozen is de uitkomst van de sneltoets tegelijk het begin of de input voor het verbreden-verdiepen. Want hierin maakt de GBC ook een selectie van doelstellingen en/of werkdomeinen waarrond men wil verbreden en verdiepen. Indien voor spoor 1 of 3 wordt gekozen, wordt het plan volledig vernieuwd of gewoon bevestigd (en geactualiseerd) en is verbreden-verdiepen niet meer van toepassing Aangeven wijzigingen in de planningscontext In de meeste gevallen zal het nodig zijn de wijzigingen in de planningscontext aan te geven, omdat dit de verdere invulling bepaalt. Met name is dit nodig wanneer hogere plannen (b.v. een ruimtelijk structuurplan) van een latere datum zijn dan het bestaande mobiliteitsplan, of nieuwe plannen (b.v. BPA's of RUP's) en ontwikkelingen zijn ontstaan. De gewijzigde planningscontext zal in de meeste gevallen trouwens juist de directe aanleiding zijn om te gaan verbreden en verdiepen en de basis vormen voor de selectie van de thema's. Om deze reden is het zinvol om het verbreden en verdiepen te beginnen met een overzicht van de belangrijkste wijzigingen en het aanduiden van de relevantie voor het mobiliteitsplan Verbreden-verdiepen naar doelstellingen Men kan zowel verbreden-verdiepen naar doelstellingen als naar werkdomeinen. Verbreden en verdiepen naar doelstelling betekent dat de eigenlijke doelstelling (en dus niet het middel of de maatregel) als uit te werken thema wordt gekozen. Het voordeel is een meer integraal en inhoudelijk sterker plan en een kleinere kans op doel-middel verdraaiing. Zo is b.v. verkeersveiligheid een typische doelstelling. Verdieping naar verkeersveiligheid kan leiden tot een integraal verkeersveiligheidsplan voor de gemeente, over de werkdomeinen heen, en dat wordt gezocht naar de beste mix van maatregelen. Zo kan b.v. een verregaand verkeersveiligheidsscenario worden ontwikkeld met specifieke ruimtelijke maatregelen (geen nieuwe rechtstreekse toegangen tot verbindingswegen), verkeersnetwerkmaatregelen (nieuwe fiets- en voetgangersroutes, beveiliging van kruispunten, ) alsook ondersteunende maatregelen (handhaving, communicatie, ). Men kan kiezen uit de volgende doelstellingen: Veiligheid Bereikbaarheid Leefbaarheid Toegankelijkheid Milieu 3 3 Hierbij kan een directe relatie worden gelegd met de Milieuovereenkomst thema mobiliteit. 7

8 Verbreden-verdiepen naar werkdomeinen Werkdomeinen zijn de concrete maatregelen-groepen voor het bereiken van de doelstellingen. Men kan ook deze insteek gebruiken. Het verbreden en vediepen wordt daardoor meestal iets concreter en makkelijker hanteerbaar. Mogelijk nadeel is dat het integrale karakter en de samenwerking en het synergetisch karakter tussen de werkdomeinen wat kan verwateren. De kans bestaat dat verkeersveiligheid nog enkel wordt bekeken vanuit b.v. de wegencategorisering of de handhaving, maar niet meer vanuit de ruimtelijke ordening. De klassieke werkdomeinen waarop men kan verbreden en verdiepen zijn: werkdomein A: ruimtelijke ontwikkelingen (en de bijbehorende sub-werkdomeinen) werkdomein B: verkeersnetwerken (en de bijbehorende sub-werkdomeinen) werkdomein C: ondersteunende maatregelen (en de bijbehorende sub-werkdomeinen) In de methodiek voor het bestaande mobiliteitsplan (cfr. het mobiliteitshandboek 4 ) staat beschreven wat de werkdomeinen inhouden. Het bevat een (niet limitatieve) lijst van verdere sub-werkdomeinen, b.v. ruimtelijke plannen, wegencategorisering, communicatie, Verdiepen duidt in dit geval op het grondiger bekijken van bestaande en reeds behandelde (sub)werkdomeinen. Verbreden duidt op echt nieuwe (sub)werkdomeinen. De meeste (sub)werkdomeinen zijn min of meer klassiek en in de meeste bestaande mobiliteitsplannen reeds aanwezig. Hierrond zal men vnl. verdiepen. Rond nieuwe werkdomeinen zal men verbreden. Maar toch kan dit voor elke gemeente anders zijn. Want, afhankelijk van de noden van de gemeente, zijn ook specifieke (sub)werkdomeinen mogelijk, b.v. verfijning wegencategorisering, uitbouw stationsomgeving, nieuwe kademuren aan een kanaal, enz. Wat voor de ene gemeente verdiepen inhoudt, kan voor de andere verbreden betekenen. De mogelijke (sub)werkdomeinen zijn (niet limitatief) als volgt (de cursief gedrukte (sub)werkdomeinen geven de nieuwe domeinen aan waarrond men eerder zal verbreden): Werkdomein A: ruimtelijke ontwikkelingen: A(n): ruimtelijke plannen: Structuurplan, RUP's en hun effecten op de mobiliteit A(n): strategisch ruimtelijke projecten die een grote invloed hebben op de mobiliteit A(n): speciale beschermingszones (SBZ 5 -gebieden (GEN, VEN, )) en hun effecten op de mobiliteit A (n): specifieke deelruimten (industriezones, ) A (n): 4 Voor actualisaties zie 5 SBZ: Speciale Beschermings Zones 8

9 Werkdomein B: verkeersnetwerken: B(n): categorisering van wegen B(n): verblijfsgebieden B(n): fietsroutes en fietsroutenetwerken B(n): trage wegen B(n): openbaar (personen)vervoer B(n): routes zwaar vervoer B(n): parkeerbeleid en plan B(n): overstapvoorzieningen en halte-accommodatie B(n): multimodaal goederenvervoer B(n): Werkdomein C: ondersteunende en flankerende maatregelen: C(n): vervoersmanagement met bedrijven, scholen, evenementen, C(n): tarifiëring openbaar vervoer C(n): campagnes C(n): marketing, informatie en promotie naar doelgroepen C(n): handhaving C(n): beleidsondersteuning en gemeentelijke organisatie C(n): gemeentegrens-overschrijdende aspecten C(n): monitoring en evaluatie (o.a. milieu en relatie met de Milieuovereenkomst) C (n): De GBC is volledig vrij in het bepalen van de (sub)werkdomeinen waarrond men zal verbreden en verdiepen. Het is zeker niet de bedoeling dat alle (sub)werkdomeinen verder worden verbreed en/of verdiept. Wel moet de GBC in de sneltoets alle (sub)werkdomeinen kort overlopen om te bepalen of men hierrond al dan niet zal verbreden en/of verdiepen Concretisering van de doelstellingen en werkdomeinen naar verbredings- en verdiepingsthema's De doelstellingen en werkdomeinen zijn meestal nog te vaag en te globaal om hierrond al gericht te gaan werken. Bijna altijd zal een meer concrete "scope" of "focus" moeten worden bepaald, en wat men precies gaat doen. Een globaal overzicht van mogelijke concretiseringen per doelstelling en werkdomein is weergegeven in onderstaande tabel. 9

10 Vlaamse overheid, Departement Mobiliteit en Openbare Werken Tabel 1: Mogelijke concretisering van doelstellingen en werkdomeinen tot verbredings- en verdiepingsthema's Doelstellingen (Basis themagroepen) VERKEERSVEILIGHEID BEREIKBAARHEID Werkdomeinen en sub-werkdomeinen (niet limitatief) Werkdomein A: ruimtelijke ontwikkelingen A(n): ruimtelijke plannen A(n): strategisch ruimtelijke projecten A(n): speciale beschermingszones (SBZ- zones) A(n): specifieke deelruimten (industriezones, stationsomgevingen, ) A(n): Mogelijke concrete verbredings- en verdiepingsthema's (niet limitatief) A(nn): verkeersproductie nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen A(nn): geluidwerende voorzieningen A(nn): inschatting verkeersproductie te ontwikkelen deelruimte A(nn): opmaak structuurschets stationsomgeving, A(nn): VERKEERSLEEFBAARHEID TOEGANKELIJKHEID MILIEU Werkdomein B: verkeersnetwerken B(n): categorisering van wegen B(n): verblijfsgebieden B(n): fietsroutes en fietsroutenetwerken B(n): trage wegen B(n): openbaar (personen)vervoer B(n): routes zwaar vervoer B(n): parkeerbeleid en plan B(n): overstapvoorzieningen en halte-accommodatie B(n): multimodaal goederenvervoer B(n): Werkdomein C: ondersteunende maatregelen C(n): vervoersmanagement C(n): tarifiëring openbaar vervoer C(n): campagnes C(n): marketing, informatie en promotie naar doelgroepen C(n): handhaving C(n): beleidsondersteuning en gemeentelijke organisatie C(n): gemeentegrens-overschrijdende aspecten C(n): monitoring en evaluatie C(n): B(nn): opmaak gebruiks- en vormtypologie per wegtype B(nn): snelheidsplan B(nn): selectie en afbakening autoluwe kernen en gebieden B(nn): weren sluikverkeer B(nn): actualisatie ongevalsgis B(nn): actualisatie BFFN B(nn): ontwikkeling netwerk en beleidsplan trage wegen B(nn): uitvoering bijkomend parkeeronderzoek of opmaak parkeerplan B(nn): opmaak routeplan zwaar vervoer B(nn): actualisatie basismobiliteit en netmanagement B(nn): behoeftenonderzoek fietsstallingen B(nn): actieplan halte-accommodatie B(nn): C(nn): opmaak snelheids-handhavingsplan politiezone (bovengemeentelijk) C(nn): visie bewegwijzering C(nn): afspraken buurgemeenten rond afsluiting van wegen C(nn): campagne "met belgerinkel naar de winkel" C(nn): organisatie autoluwe schoolweek C(nn): maatregelen beperking parkeer-zoekverkeer C(nn): toepassing CAR-model (milieutoetsing) C(nn): In de sneltoets beslist de GBC welke (sub)werkdomeinen verder worden verbreed en/of verdiept. De selectie van (sub-)werkdomeinen is een essentieel onderdeel van de sneltoets. De GBC zal tijdens de sneltoets alle subwerkdomeinen kort overlopen om te bepalen of men hierrond al dan niet zal verbreden en/of verdiepen. 10

11 Uitkomst stap 1 De uitkomst van stap 1 is als volgt: een overzicht van de wijzigingen in de planningscontext een overzicht van doelstellingen en/of (sub)werkdomeinen waarrond men verder zal verbreden en/of verdiepen (cfr. kolom 1 en 2 van tabel 1) een korte verantwoording van de keuze van de doelstellingen en/of (sub)werkdomeinen een concretisering van de doelstellingen en/of (sub)werkdomeinen naar concrete verbredings- en verdiepingsthema s (cfr. kolom 3 van tabel 1): wat gaat men concreet behandelen en onderzoeken? Voorbeeld Een mogelijke uitkomst van stap 1 zou er als volgt kunnen uitzien: Gewijzigde planningscontext: Voltooid provinciaal ruimtelijk structuurplan (met aanduiding consequenties voor mobiliteit) Voltooid gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (met aanduiding consequenties voor mobiliteit) Nieuwe RUP s (met aanduiding consequenties voor mobiliteit) Nieuwe fietsroutenetwerken (functioneel en recreatief) Overzicht te verbreden en verdiepen doelstellingen en (sub)werkdomeinen en de concretisering naar verbredings- en verdiepingshema's: Doelstelling milieu: o ontwikkeling integraal milieu-scenario, met maatregelen vanuit de verschillende werkdomeinen (evt. in relatie met de Milieuovereenkomst thema mobiliteit) Werkdomein A: ruimtelijke ontwikkelingen o mobiliteitseffecten verkaveling A: inschatting toename mobiliteit en capaciteitstoetsing op de ontsluitingsweg o mobiliteitseffecten verkaveling B: inschatting toename mobiliteit en uitwerking langzaam verkeersroutes o mobiliteitseffecten strategisch project X: inschatting mobiliteitsgeneratie en effecten, en ontwikkeling maatregelen vervoersmanagement Werkdomein B: verkeersnetwerken o aanpassing wegencategorisering: actualisatie wegencategorisering, wegwerken intergemeentelijke verschillen, uitwerking algemene vormtypologie per wegtype en uitwerking meerjarenprogramma conform de vormtypologie o routes zwaar vervoer: opmaak intergemeentelijk zoneringsplan +3,5 ton o parkeerplan: bezettingsgraadonderzoek en uitwerking gedifferentieerd tarievenplan, aangevuld met actualisatie afbakening blauwe zone Werkdomein C: ondersteunende maatregelen o handhaving; opmaak prioriteitenplan snelheidscontroles en zwaar vervoer o informatie: ontwikkeling visie rond bewegwijzeringsplan: opmaak aanzet en structuur voor bewegwijzeringsplan, conform nieuwe routering zwaar vervoer, met specifieke aandacht voor nieuwe bestemmingen en parkeerroutesysteem. o campagnes: ondersteuning autoluwe schoolweek 11

12 3.2. Stap 2: Opmaak relatiematrices Verbreden en verdiepen: meer dan louter nieuwe thema's Verbreden en verdiepen is meer dan enkel het aansnijden van nieuwe thema's. Zoals vermeld, is de mate waarin wordt verbreed en verdiept afhankelijk van de integraliteit, of de mate waarin relaties of samenhangen worden bereikt over de thema's en de werkdomeinen heen. Bij elk thema of onderwerp waarop men verbreedt en verdiept, moeten dus steeds de volgende vragen worden gesteld: 1. Hoe positioneert het thema zich binnen de doelstellingen en werkdomeinen? 2. Welk is de relatie met andere doelstellingen, en/of hoe kan een maximale relatie met de andere doelstellingen worden bereikt? 3. Welk is de relatie met de andere werkdomeinen, en/of hoe kan een maximale relatie met de andere werkdomeinen worden bereikt? Opmaak van een verbredings- en verdiepingsmatrix per thema Zo komt men tot een verbredings- en verdiepingsmatrix: Tabel 2: Verbredings- en verdiepingsmatrix Werkdomeinen Doelstellingen Verkeersveiligheid Bereikbaarheid Leefbaarheid Toegankelijkheid Milieu A: ruimtelijke ontwikkelingen B: Verkeersnetwerken C: flankerende maatregelen Men plaatst het verbredings- of verdiepingsthema in de cel die men het meest toepasselijk vindt. Vervolgens duidt men de meest voor de hand liggende relaties aan waaraan men verder ook aandacht zal besteden. Dergelijke matrix wordt voor elk verbredings- en verdiepingsthema opgemaakt. Het is zinvol dat deze op voorhand door één van de partners (i.c. de gemeente als trekker van de GBC of het studiebureau) worden ingevuld en in de GBC worden besproken. De matrices vormen in de eerste plaats een werkinstrument. Ze hoeven in geen enkel volgend officieel document te worden opgenomen. Ze zijn louter een middel voor de brainstorm, het verruimen van het denkproces, het stroomlijnen van de discussies binnen de GBC en het visualiseren van de inhoudelijke relaties Uitkomst stap 2 Stap 2 leidt dus tot een verbredings- en verdiepingsmatrix per verbredings- en verdiepingsthema. Het is niet de bedoeling dat al deze matrices uiteindelijk in het verbreed en verdiept mobiliteitsplan komen te staan, maar het mag natuurlijk wel in bijlage. De matrices zijn vooral bedoeld als denk- en werkinstrument voor de GBC, als basis voor de volgende stappen. 12

13 Voorbeeld Hierna zijn enkele voorbeelden opgenomen op basis van enkele thema's uit stap 1. Voorbeeld 1: vanuit werkdomein A: een nieuw strategisch-ruimtelijk project X Stel: er komt een nieuw ziekenhuis in de gemeente. Door de grote verwachte verkeersimpact, maar ook door de mogelijkheden naar alternatief vervoer, is dit een strategisch-ruimtelijk project (werkdomein A(n)). Belangrijkste doelstelling is om de bereikbaarheid te waarborgen en te verbeteren. Dat vormt de insteek. Vervolgens kan men de relatie met de overige werkdomeinen en doelstellingen aangeven. Dit is weergegeven in onderstaande matrix. Tabel 3: Voorbeeld verbredings- en verdiepingsmatrix via een strategisch ruimtelijk project: nieuw ziekenhuis (onderlinge relaties zijn niet limitatief) Werkdomeinen Doelstellingen Verkeersveiligheid Bereikbaarheid A: ruimtelijke ontwikkelingen Strategisch ruimtelijk project: nieuw ziekenhuis B: Verkeersnetwerken Categor. wegen (selectie veiligste routes) Categor. wegen (optimalisering routes bezoekers, hulpdiensten, ) Parkeren Openbaar vervoer C: flankerende maatregelen Aanpassing bewegwijzering Campagne naar bereikbaarheid mobiliteitsmanagement Leefbaarheid Toegankelijkheid Milieu Vrijwaring woongebieden vrijwaring SBZ Routes zwaar (verzorgend) vervoer Aangepaste routes en toegankelijkheid voor minder validen Opmerking: Het aantal onderlinge relaties is niet limitatief. De GBC kan relaties toevoegen naargelang men ze relevant vindt in de gegeven context. Zo zal verkeersveiligheid meer aandacht krijgen indien het ziekenhuis is gelegen langs een drukke gewestweg. Milieueffecten zullen belangrijker zijn als het ziekenhuis aan een natuurgebied grenst. In of nabij een binnenstad zal men het parkeren meer in detail moeten bekijken. 13

14 Voorbeeld 2: vanuit werkdomein B: categorisering van wegen Indien men wil verdiepen rond het thema "categorisering van wegen" komt men b.v. tot de volgende matrix: Tabel 4: Voorbeeld verbredings- en verdiepingsmatrix via de categorisering van wegen (onderlinge relaties zijn niet limitatief) Werkdomeinen Doelstellingen Verkeersveiligheid Bereikbaarheid Leefbaarheid Toegankelijkheid A: ruimtelijke ontwikkelingen Strenge bouwvoorschriften langs verbindingswegen Nieuwe planningscontext en ruimtelijke ontwikkelingen Vrijwaring Woongebieden B: Verkeersnetwerken Selectie veiligste routes, specifieke veiligheidsmaatregelen per wegtype, snelheidsplan Aanpassing of herziening wegencategorisering Routes zwaar vervoer C: flankerende maatregelen Specifieke handhaving per wegtype Aanpassen bewegwijzering Milieu vrijwaring SBZ Opmerking: Afhankelijk van de specifieke context kan de GBC relaties toevoegen of weglaten. Maar het spreekt vanzelf dat elke aanpassing of herziening van de wegencategorisering niet voorbij kan aan de nieuwe ruimtelijke planningscontext, de afbakening van woon- en verblijfsgebieden, routering zwaar vervoer, een aanpassing van de bewegwijzering. Tenslotte moet de wegencategorisering in de praktijk worden geëffectueerd met specifieke maatregelen per wegtype én een snelheidsplan. 14

15 Voorbeeld 3: vanuit werkdomein C: opmaak van een visie rond bewegwijzering Men kan ook vertrekken vanuit een concreet project, b.v. met de ontwikkeling van een visie rond een nieuwe bewegwijzering voor de gemeente vanuit werkdomein C. Hoewel het misschien niet direct de bedoeling is om een volledig uitgewerkt bewegwijzeringsplan te ontwikkelen binnen het verbreden en verdiepen, kunnen wel de krijtlijnen of de visie worden vastgesteld. Men kan dit in eerste instantie typeren als een ondersteunende maatregel in functie van de bereikbaarheid naar een specifieke doelgroep, met name automobilisten. Dit is weergegeven in onderstaande matrix: Tabel 5: Voorbeeld verbredings- en verdiepingsmatrix via de opmaak van een bewegwijzeringsplan (onderlinge relaties zijn niet limitatief) Werkdomeinen Doelstellingen Verkeersveiligheid A: ruimtelijke ontwikkelingen B: Verkeersnetwerken Selectie veiligste routes C: flankerende maatregelen Controle sluikverkeer Bereikbaarheid Nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen Categorisering wegen Opmaak bewegwijzeringsvisie Leefbaarheid Toegankelijkheid Milieu Vrijwaring Woongebieden vrijwaring SBZ Routes zwaar vervoer Routes en wenslijnen voor minder validen Campagnes Opmerking: Globaal genomen komen dezelfde relaties terug als bij de wegencategorisering, maar dan omgekeerd. Een bewegwijzeringsvisie is immers één van de logische uitvloeisels van de categorisering. Afhankelijk van de lokale noden en wensen kan de GBC een bijkomende bewegwijzering uitwerken voor de trage wegen, het voetgangersverkeer in het centrum, 15

16 Voorbeeld 4: vertrek vanuit een doelstelling: "milieu" Stel: een gemeente wil met haar mobiliteitsplan "nieuwe generatie" inzetten op de doelstelling "milieu". Ze heeft sinds lang veel hinder van het geluid van een autosnelweg en stankoverlast van zwaar vervoer op de ontsluitingsweg naar de op- en afrit, die tevens door haar centrum loopt. Een mogelijk verbredings- en verdiepingsschema voor dit aspect is weergegeven in onderstaande matrix. Tabel 6: Voorbeeld verbredings- en verdiepingmatrix via de doelstelling "Milieu" Werkdomeinen Doelstellingen Verkeersveiligheid A: ruimtelijke ontwikkelingen B: Verkeersnetwerken C: flankerende maatregelen Snelheidscontroles Bereikbaarheid Categorisering Van wegen Controle tonnenmaatbeperking in natuurgebieden Leefbaarheid Vrijwaring woongebieden Routes zwaar vervoer Toegankelijkheid Milieu vrijwaring SBZ Bouwvrije zones langs ASW Weren sluikverkeer in natuurgebieden Geluidsschermen Handhaving zonering 3.3. Stap 3: Opmaak relatietabel en formulering taakstellingen Taakstellingen De voorgaande schema's duiden gewoon de verbanden aan. Uiteindelijk moeten de verbanden ook nominatief worden beschreven. Meer bepaald komt dit neer op het weergeven en beschrijven van de specifieke aandachtspunten, randvoorwaarden en uitgangspunten naar de andere thema's (werkdomeinen en projecten) toe. Dit vormen de concrete taakstellingen per thema. Een cruciale stap, want hier moet blijken hoe ver men op het integrale mobiliteitsbeleid wil doorwerken. Hoe meer integraliteit, hoe groter de kans om tot een hoger kwaliteitsniveau te komen. De taakstellingen kunnen nominatief (en al dan niet kwantitatief) worden beschreven, bij voorkeur in tabelvorm, b.v.: Tabel 7: Voorbeeld relaties tussen de thema's en werkdomeinen Uit te werken thema Relatie met ander thema Taakstellingen (met evt. aandachtspunten, uitgangspunten en randvoorwaarden) Routes zwaar vervoer Wegencategorisering geen doorgaand zwaar vervoer op lokale wegen type 2 en 3. Lokale wegen type 1 moeten toegankelijk blijven voor intergemeentelijk zwaar vervoer 16

17 De verbredings- en verdiepingsmatrices van stap 2 zijn hulpmiddelen om de taakstellingen te omschrijven en zo de werkelijke relaties met andere thema's en onderwerpen in de overige werkdomeinen te leggen Uitkomst stap 3 Finaliteit van stap 3 is dat per concreet verbredings- en verdiepingsthema concrete taakstellingen worden vastgelegd, samengevat in een relatietabel. Deze relatietabel, zoals bij voorbeeld is gegeven in Tabel 8, geeft de uiteindelijke inhoud aan de eerdere verbredings- en verdiepingsmatrices, en deze tabel moet wel in het verbrede en verdiepte mobiliteitsplan worden opgenomen Voorbeeld Als voorbeeld is een selectie van de geselecteerde thema's in stap 2 uitgewerkt. Tabel 8: Voorbeeld relatietabel Uit te werken thema Relatie met ander thema Taakstellingen (met evt. aandachtspunten, uitgangspunten en randvoorwaarden) Routes zwaar vervoer wegencategorisering geen doorgaand zwaar vervoer op lokale wegen type 2 en 3. Lokale wegen type 1 moeten toegankelijk blijven voor intergemeentelijk zwaar vervoer fietspadenplan elke route voor zwaar vervoer MOET voorzien zijn of worden van een vrijliggend fietspad bewegwijzeringsplan aanpassing bewegwijzering aan nieuwe routering handhavingsplan handhaving zwaar vervoer in handhavingsplan Strategisch ruimtelijk wegencategorisering de verbinding naar het centrum per fiets of te voet moet in project X tijd en afstand korter zijn dan een verplaatsing met de auto wegencategorisering kruispunt X moet worden herbekeken in functie van de capaciteit lijnvoering openbaar vervoer onderzoek extra halte Wegencategorisering opmaak structuurplan nieuwe woonontwikkelingen en rechtstreekse erftoegangen enkel nog langs lokale wegen type 1 en 2 snelheidsplan alle lokale wegen type 3 binnen de bebouwde kom worden zone 30 en gemengd verkeer lijnvoering openbaar vervoer alle buslijnen worden afgewikkeld op wegen minstens van het niveau van lokaal type Stap 4: Onderzoeksopzet Onderzoekbaar maken van het thema In deze stap wordt per gekozen thema een gedetailleerde onderzoeksopzet ontwikkeld. Het inschatten van het benodigde werk per verbredings- en verdiepingsthema moet de GBC in staat stellen een verder werkplan, timing en kostenraming te maken met het oog op een eventuele uitbesteding van het onderzoek, of de planning van haar eigen activiteiten. Bovendien is een degelijk uitgewerkt plan van aanpak ook noodzakelijk om de verkenningsfase te laten beoordelen door de auditcommissie. In het plan van aanpak moet per verbredings- en verdiepingsthema afzonderlijk zeker aan de orde komen: de probleemstelling per thema 17

18 de concrete onderzoeksvra(a)g(en) per thema: wat moet ik weten om het probleem op te lossen? Hier kan input gebruikt worden uit de relatietabel (stap 3). Welke gegevens zijn reeds beschikbaar, bruikbaar en relevant? Welk onderzoek is nodig en hoe ga ik hierbij te werk? Dit komt neer op een gedetailleerde onderzoeksopzet per thema, met aanduiding van de te gebruiken methoden en technieken, evt. timing, personeelsinzet, (b.v. intensiteitstelling, snelheidsmeting, parkeerduuronderzoek, ). Dit is een uitgebreide stap, maar noodzakelijk om het verdere proces veel duidelijker en zonder verdere verrassingen te doen verlopen Enkele nuttige tips bij de formulering van de onderzoeksopzet Deze fase heeft tot doel een plan van aanpak te formuleren voor het verder onderzoeken van een thema of probleem, en niet direct voor het oplossen ervan. Het is dus NIET gericht op de maatregelen. Onderzoek moet immers leiden tot meer inzicht in de problemen, en niet direct in de oplossingen. Maak daarom nooit de fout om de onderzoeksvragen te verwoorden in termen van "onderzoek naar de haalbaarheid van een omleidingsweg, een nieuwe buslijn, een nieuw fietspad, ". Vertrek daarentegen altijd van probleemstelling, doelstelling, en onderzoeksvragen. Verwoord het dus in termen van b.v. veel doorgaand verkeer, vervoersarmoede of onveiligheid van fietsverkeer en probeer het probleem zelf te doorgronden. Pas nadat men inzicht heeft gekregen in de problemen, kan men over oplossingen beginnen discussiëren in scenario's en het beleidsplan. Het plan van aanpak is een uiterst belangrijke stap om het verdere proces te structureren. En vermits onderzoek in het hele verbreden en verdiepen wellicht het meeste tijd en geld vraagt, is het zaak om dit heel nauwgezet te bekijken. Bedenk dat veel gegevens vaak reeds voorhanden zijn en dat je niet alles moet onderzoeken om toch een goed beeld te krijgen van de problemen. Wees daarom zuinig met (grootschalig) onderzoek Uitkomst stap 4 Stap 4 mondt uit in een onderzoeksopzet voor de uit te voeren onderzoeken per thema of onderwerp, gestructureerd via achtereenvolgens: probleemstelling onderzoeksvragen reeds aanwezige gegevens te gebruiken methoden en technieken (de uiteindelijke onderzoeksopzet) voor de nieuwe gegevens Voorbeeld Probleemstelling: parkeeroverlast in centrum: veel parkeer-zoekverkeer bewoners hebben onvoldoende parkeerplaatsen, en dit maakt wonen in het centrum onaantrekkelijk Concrete onderzoeksvra(a)g(en) en noodzakelijke gegevens: Wat is de gemiddelde parkeerduur in centrum? Wat is de parkeerbezetting in centrum? Wie parkeert in centrum: bewoners, handelaars, bezoekers? 18

19 Wat zijn de parkeerbehoeften van de diverse gebruikers Reeds aanwezige gegevens: geen Onderzoeksopzet: Parkeerduurmeting in de centrumstraten op een dinsdag van 8-18 u. (timing: 2 maanden, inclusief voorbereiding en verwerking) Bezettingsgraadmeting in de centrumstraten op een dinsdag van 8-18 u. (timing: 2 maanden, inclusief voorbereiding en verwerking) Kentekenregistratie geparkeerde voertuigen in de centrumstraten (timing: 2 maanden, inclusief voorbereiding en verwerking) Behoeftenonderzoek via kengetallen (timing: 2 weken) Na stap 4: opmaak Verkenningsnota verbreden en verdiepen Na stap 4 is de verkenningsfase achter de rug en wordt een samenvattend rapport ( Verkenningsnota verbreden en verdiepen ) gemaakt van stappen 1-4. Vervolgens wordt dit voorgelegd aan de provinciale auditcommissie (PAC) Stap 5: Uitvoering onderzoek Klassieke aanpak In deze stap wordt het onderzoek in functie van het mobiliteitsplan uitgevoerd. De uitkomsten moeten een antwoord geven op de eerder geformuleerde probleem- en doelstelling. Belangrijk: Het gaat in deze stap enkel om probleemgericht, thematisch onderzoek in functie van de geselecteerde thema s. Het is zeker niet de bedoeling dat gericht onderzoek wordt uitgevoerd in functie van concrete uitvoeringsplannen of ontwerpen. Dit moet eventueel later in start- en projectnota s. In feite is deze stap identiek als bij het bestaande en klassieke mobiliteitsplan, bij begin van fase 2 (synthesenota) Uitkomst stap 5 De uitwerking kan in één of meerdere deelrapporten. Voor uitgebreidere onderzoeken (b.v. een geheel nieuw en grondig parkeeronderzoek) zal men meestal een apart deelrapport ontwikkelen Voorbeeld Klassieke voorbeelden van thematisch onderzoek op het niveau van een mobiliteitsplan zijn: een herkomst-bestemmingsonderzoek om verkeersstromen te inventariseren (middels b.v. een kentekenonderzoek) een update van ongevalsgegevens om de verkeersonveilige locaties te kunnen aanduiden intensiteitstellingen op de belangrijkste wegen (trendonderzoek) een globaal parkeeronderzoek (b.v. bezettingsgraadmeting) in het centrum een enquête bij bevoorrechte getuigen 19

20 Voor de concrete opzet, uitvoering en verwerking wordt verwezen naar talloze voorbeelden bij het klassieke mobiliteitsplan Stap 6: Aanpassing duurzaam mobiliteitsscenario (optioneel) Klassieke aanpak De verbredings- en verdiepingsstudie kan aanleiding geven tot een aangepast duurzaam mobiliteitsscenario, uitgebreid met de verbredings- en verdiepingsthema s. Hierover beslist de GBC. Het is niet de bedoeling dat een echt nieuw scenario wordt ontwikkeld; in dat geval zou men immers op het spoor vernieuwen zitten. Bij het verbreden-verdiepen kan wel een bestaand scenario worden aangepast om het een meer duurzame invulling te geven. Men zou dan ook eerder kunnen spreken van een doorgroeiscenario. De opmaak en de ontwikkeling van een aangepast duurzaam (doorgroei)scenario volgt dezelfde werkwijze als beschreven bij de eerste generatie mobiliteitsplannen. Voor de methodiek voor de ontwikkeling van scenario's wordt verwezen naar het mobiliteitshandboek Uitkomst stap 6 De uitkomst leidt tot een aangepast duurzaam (doorgroei)scenario Voorbeeld Er wordt verwezen naar talloze voorbeelden bij het klassieke mobiliteitsplan Na stap 6: opmaak deelrapport Uitwerkingsnota verbreden en verdiepen Na stap 6 wordt een samenvattend deelrapport van de uitwerkingsfase gemaakt, al dan niet met een aangepast (doogroei)scenario, en voorgelegd aan de PAC indien minstens één GBCpartner dit wenst. De bestaande en nog geldige scenario s van het bestaande mobiliteitsplan moeten niet noodzakelijk worden overgenomen. Een korte beschrijving en verwijzing naar het bestaande mobiliteitsplan kan volstaan. 6 Voor actualisaties zie 20

21 3.7. Stap 7: Formulering nieuw beleidsplan Klassieke aanpak De verdiepte en/of verbrede thema's leiden in ieder geval tot een aangepast beleidsplan. Conform het bestaande mobiliteitsplan wordt dit uitgeschreven via de 3 werkdomeinen A-B-C. Voor de methodiek wordt verwezen naar de basisteksten in het mobiliteitshandboek 7. Belangrijk is dat het beleidsplan zoveel mogelijk integratief wordt beschreven en voldoende wordt gestoffeerd en geïllustreerd met kaarten en figuren Uitkomst stap 7 Deze stap leidt tot een aangepast en geactualiseerd beleidsplan met teksten, kaarten en figuren, conform de bestaande methodiek en gestructureerd volgens de werkdomeinen A-B-C Voorbeeld Er wordt verwezen naar talloze voorbeelden bij het klassieke mobiliteitsplan Stap 8: Evaluatie relatieschema en taakstellingen Is de onderlinge samenhang bereikt? In stap 3 zijn middels het relatieschema taakstellingen geformuleerd. Taakstellingen zijn in feite concrete en meetbare doelstellingen. Logisch dat deze na het onderzoek en na de formulering van het beleidsplan worden geëvalueerd, om o.a. na te gaan of en hoe de onderlinge samenhang is bereikt. Neem hiervoor de geformuleerde taakstellingen in stap 3 en geef aan of hiermee in de andere thema's (binnen de andere werkdomeinen en doelstellingen) rekening is gehouden. Men kan de oorspronkelijke tabel van stap 3 behouden. Indien de oorspronkelijke taakstellingen niet zijn gehaald of gehandhaafd moet dit worden gemotiveerd. Als niet alle relaties (ten volle) zijn bereikt, hoeft daarom zeker geen sprake te zijn van een minder goed mobiliteitsplan. Sommige aspecten en relaties kunnen nu eenmaal niet op korte of middellange termijn worden waargemaakt. De GBC moet hier eerlijk zijn tegenover zichzelf. De tussentijdse evaluatie geeft gewoon aan waar de sterke en minder sterke punten van het verbrede en verdiepte mobiliteitsplan liggen, en waar in de toekomst nog aan gewerkt moet worden Uitkomst stap 8 Op het einde van het beleidsplan wordt de tabel van stap 3 overgenomen, en wordt per relatie besproken en vastgesteld of deze al dan niet bereikt is. Dit kan door eenvoudigweg een extra kolom aan de tabel toe te voegen. 7 Voor actualisaties zie 21

22 Voorbeeld Een voorbeeld van een evaluatie(tabel) is als volgt: Tabel 9: Evaluatie relatieschema en taakstellingen Uit te werken thema Routes zwaar vervoer Strategisch ruimtelijk project X Wegencategorisering Relatie met ander thema wegencategorisering fietspadenplan Taakstellingen geen zwaar doorgaand vervoer op lokale wegen type 2 en 3. Lokale wegen type 1 moeten toegankelijk blijven voor intergemeentelijk zwaar vervoer elke route voor zwaar vervoer MOET voorzien zijn of worden van een vrijliggend fietspad Taakstelling bereikt? Ja bewegwijzeringsplan aanpassing bewegwijzering aan nieuwe routering Ja handhavingsplan handhaving zwaar vervoer in handhavingsplan Ja wegencategorisering de verbinding naar het centrum per fiets of te voet Nee * moet in tijd en afstand korter zijn dan een verplaatsing met de auto wegencategorisering lijnvoering openbaar vervoer opmaak structuurplan snelheidsplan lijnvoering openbaar vervoer kruispunt X moet worden herbekeken in functie van de capaciteit onderzoek extra halte nieuwe woonontwikkelingen en rechtstreekse erftoegangen enkel nog langs lokale wegen type 1 en 2 alle lokale wegen type 3 binnen de bebouwde kom worden zone 30 en gemengd verkeer alle buslijnen worden afgewikkeld op wegen minstens van het niveau van lokaal type 2 Ja Ja Ja Nee* Ja Nee* * Indien de relatie niet is bereikt, moet dit worden gespecificeerd en gemotiveerd Stap 9: Uitwerking actieprogramma's Uitsplitsing naar 5 actieprogramma's met eigen finaliteiten Als laatste stap wordt het actieprogramma uitgeschreven. Dit is een overzichtelijke, verkorte en schematische weergave in tabelvorm van het beleidsplan. Maar dit wordt niet meer enkel via de klassieke werkdomeinen A-B-C geschreven, maar bijkomend vanuit vier andere invalshoeken opgesteld. Op deze manier verkrijgt men vier tabellen of programma's die inhoudelijk hetzelfde zijn, maar met een eigen functie en finaliteit: 1. het basis-actieprogramma: klassieke opsomming en structurering van de maatregelen via de werkdomeinen A-B-C en een verdere onderverdeling in subwerkdomeinen (A(n)-C(n)). 2. een concreet werkprogramma: wat moet op welke plek gebeuren? Te gebruiken door b.v. de technische diensten, en als communicatie-instrument naar de betrokkenen. 3. een investeringsprogramma: wanneer wordt het uitgevoerd? En hebben we hiervoor genoeg middelen? Te gebruik voor b.v. de gemeentebegroting. En als controle voor de haalbaarheid en het realiteitsgehalte. 4. een beleidsprogramma: hoe bereik ik mijn beleidsdoelstellingen? Te gebruiken door het beleid. 5. een takenprogramma: welk zijn de concrete taken, bevoegdheden en onderlinge afspraken? Te gebruiken door de diverse partners van de GBC voor de onderlinge werkverdeling. Op deze manier wordt een mobiliteitsplan daadwerkelijk een integraal document waar de verschillende instanties en betrokkenen concreet mee aan de slag kunnen. Bedoeling is natuurlijk niet dat de actietabellen afzonderlijk worden opgemaakt, maar dat vanuit het basisactieprogramma de andere automatisch worden gegenereerd. Vanzelfsprekend moet er wel 22

23 worden teruggekoppeld indien een actietabel onhaalbaar blijkt. Want de vier plannen moeten inhoudelijk natuurlijk identiek zijn Uitkomst stap 9 De uitkomst van stap 9 bestaat in de ontwikkeling van de 5 actietabellen, gestructureerd volgens de eigen finaliteiten. Het is zaak om dit proces enigszins te automatiseren, zodat op basis van het basis-actieprogramma de andere automatisch kunnen worden gegenereerd Voorbeeld Voorbeelden van actietabellen: Op basis van de werkdomeinen A-B-C: het basis-actieprogramma: Tabel 10: Voorbeeld basis-actieprogramma Werkdomein Actie Tijdshorizon Kosten Doelstelling Initiatiefnemer en partners A1.n Ontsluiting strategisch project X, aanpassing kruispunt Middellange termijn Veiligheid, bereikbaarheid Gemeente, AWV B.1.n Aanleg fietspaden Korte termijn Veiligheid, bereikbaarheid, milieu Gemeente B.2.n Zone 30: poorten en Korte termijn Veiligheid Gemeente drempels B.3.n Zone 30: volledige Middellange Veiligheid, herinrichting Kerkstraat termijn leefbaarheid C.1.n. Snelheidscontroles Korte termijn - Veiligheid, leefbaarheid, milieu Gemeente, De Lijn Gemeente Vanuit de ruimte en de concrete plek: het werkprogramma Tabel 11: Voorbeeld werkprogramma Lokatie Straat X Actie Aanleg fietspaden Tijdshorizon Korte termijn Kosten Doelstelling Veiligheid, bereikbaarheid, Initiatiefnemer en partners Gemeente Straat Y Kern Z Straat X, Z Ontsluiting strategisch project X, aanpassing kruispunt Zone 30: poorten en drempels Zone 30: volledige milieu Middellange termijn Veiligheid, bereikbaarheid Gemeente, AWV Korte termijn Veiligheid Gemeente Middellange termijn Veiligheid, herinrichting Kerkstraat leefbaarheid Snelheidscontroles Korte termijn - Veiligheid, leefbaarheid, milieu Gemeente, De Lijn Gemeente Op deze manier is erg snel te zien op welke locaties maatregelen worden uitgevoerd. Dit kan gebruikt wordt voor b.v. communicatie naar de bevolking, of naar de overige gemeentelijke diensten voor de projectcoördinatie, het samengaan met andere maatregelen (b.v. riolering) enz. 23

24 Vanuit de tijdshorizon: het investeringsprogramma Tabel 12: Voorbeeld investeringsprogramma Termijn Lokatie Actie Kosten Doelstelling Initiatiefnemer en Korte termijn Straat X Aanleg fietspaden Veiligheid, partners Gemeente bereikbaarheid, milieu Straat Y Zone 30: poorten en drempels Veiligheid Gemeente Straat X, Z snelheidscontroles - Veiligheid, leefbaarheid, milieu Gemeente TOTAAL korte termijn Middellange termijn Kern Z Zone 30: volledige herinrichting Kerkstraat Veiligheid, leefbaarheid Gemeente, De Lijn Ontsluiting strategisch project X, aanpassing kruispunt Veiligheid, bereikbaarheid Gemeente, AWV TOTAAL middellange termijn Lange termijn TOTAAL lange termijn Het gebrek aan financiële toetsing maakte de actieprogramma's van vele bestaande, eerste generatie mobiliteitsplannen vaak niet erg realistisch. Door het actieprogramma te structureren naar een investeringsprogramma ontstaat een duidelijk beeld van de kosten per tijdshorizon. Hiermee kan men erg snel de haalbaarheid van het programma aftoetsen en dit gebruiken voor de planning van de begrotingen van de afzonderlijke partners. De tabel kan als rechtstreekse input dienen bij de opmaak van de gemeentebegroting. Vanuit de doelstellingen van het mobiliteitsplan: het beleidsprogramma Tabel 13: Voorbeeld beleidsprogramma Doelstelling Lokatie Actie Tijdshorizon Kosten Initiatiefnemer en partners Veiligheid Straat X Aanleg fietspaden Korte termijn Gemeente Ontsluiting strategisch project X, Middellange Gemeente, AWV aanpassing kruispunt termijn Straat X, Z Snelheidscontroles Korte termijn - Gemeente Kern Z Zone 30: poorten en drempels Korte termijn Gemeente Zone 30: volledige herinrichting Kerkstraat Middellange termijn Gemeente, De Lijn Bereikbaarheid Straat X Aanleg fietspaden Korte termijn Gemeente Ontsluiting strategisch project X, Middellange Gemeente, AWV aanpassing kruispunt termijn Leefbaarheid Kern Z Zone 30: volledige herinrichting Middellange Gemeente, De Kerkstraat termijn Lijn Straat X, Z Snelheidscontroles Korte termijn - Gemeente Milieu Straat X Aanleg fietspaden Korte termijn Gemeente Straat X,Z Snelheidscontroles Korte termijn - Gemeente Door alle maatregelen te ordenen naar (beleids)doelstelling verkrijgt men automatisch een beleidsplan, dat ook een gemakkelijke communicatie met andere beleidsdomeinen mogelijk maakt. Zo wordt b.v. het verkeersveiligheidsbeleid hierdoor erg transparant, en moet een apart en specifiek verkeersveiligheidsplan niet meer worden gemaakt (in tegenstelling tot de bestaande mobiliteitsplannen). 24

25 Dit beleidsprogramma heeft vooral zijn voordelen naar het milieubeleid en de Milieuovereenkomst. Door de doelstelling "milieu" expliciet op te nemen, kan vrij snel de link met het milieuconvenant worden gelegd. Er ontstaat dan een eenvoudig en volledig overzicht van alle milieu-gerelateerde projecten en acties. Dit maakt de communicatie met de milieu- of duurzaamheidsambtenaar erg transparant. Vanuit de werkverdeling per initiatiefnemer of actor: het takenprogramma Tabel 14: Voorbeeld takenprogramma Initiatiefnemer en partners Gemeente Agentschap Wegen en Verkeer Lokatie Actie Tijdshorizon Kosten Doelstelling Straat X Aanleg fietspaden Korte termijn Veiligheid, bereikbaarheid, milieu Ontsluiting strategisch project X, aanpassing kruispunt Middellange termijn Veiligheid, bereikbaarheid Straat X, Z Snelheidscontroles Korte termijn - Veiligheid, milieu Straat Y Zone 30: poorten en drempels Korte termijn Veiligheid Kern Z Zone 30: volledige Middellange Veiligheid, herinrichting Kerkstraat termijn leefbaarheid Straat X Ontsluiting strategisch Middellange Veiligheid, project X, aanpassing termijn bereikbaarheid kruispunt De Lijn Kern Z: Zone 30: volledige herinrichting Kerkstraat + nieuwe bushaltes Middellange termijn Veiligheid, leefbaarheid Dit takenprogramma maakt het mogelijk dat elke partner een overzicht krijgt van zijn eigen verplichtingen en de wederzijdse afspraken. Nuttig discussiestuk voor de GBC en de afzonderlijke partners Na stap 9: opmaak nieuw Beleidsplan mobiliteit Na stap 9 wordt een nieuw Beleidsplan mobiliteit opgemaakt, en ter bespreking voorgelegd aan de PAC. 25