ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL

Transcriptie

1 2016 ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL AUTEUR: PEPIJN HUBERS DATUM:

2

3 SAMENVATTING In deze samenvatting vindt u de belangrijkste ontwikkelingen binnen de vijf thema s die in deze monitor aan bod komen. Van alle ontwikkelingen worden de meest actuele beschikbare cijfers getoond. In de meeste gevallen gaat het om een periode van vijf jaar (2011 t/m 2015). ALGEMENE ONTWIKKELINGEN De Veenendaalse bevolking groeit gestaag. De groei kwam neer op 1,88% over de afgelopen vijf jaar. Ontgroening en vergrijzing blijven een belangrijke rol spelen in de bevolkingsontwikkeling in Veenendaal. Het aantal jongeren (0-20 jaar) blijft afnemen en het aandeel 65-plussers stijgt gemiddeld met meer dan een half procentpunt per jaar. Het gemiddeld besteedbaar inkomen in 2013 was euro en was daarmee na een daling in de jaren ervoor terug op het niveau van Gemiddeld ligt het besteedbaar inkomen in Veenendaal net wat hoger dan in Nederland. Het opleidingsniveau daarentegen is in Veenendaal gemiddeld lager dan in Nederland. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK De groei in het aantal bedrijfsvestigingen blijft doorzetten. De sterke stijging is nog steeds hoofdzakelijk te verklaren door de grote groei van zzp ers. Omdat bijna de helft van het totaal aantal vestigingen in Veenendaal uit zzp ers bestaat, is de ontwikkeling van het aantal banen interessanter. Tussen 2014 en 2015 verdwenen per saldo 124 banen. Deze afname van het aantal banen is een stuk kleiner dan in de jaren daarvoor. Tussen 2013 en 2014 verdwenen per saldo bijvoorbeeld nog meer dan 1000 banen. De meeste banen gingen het afgelopen jaar verloren in de groot- en detailhandel en de bouwnijverheid. In de ICT en horeca kwamen er juist veel banen bij. Het aantal banen in de ICTsector groeide in 2015 met 2,68%. Het aandeel van de ICT-sector in het totaal aantal banen bedraagt 9,62% in 2015, dat is bijna een procentpunt hoger dan in ARBEIDSMARKT Het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW) en het aantal bijstandspartijen (PW-gerechtigden) zijn beide met 3,7% gestegen in Dit is een fors kleinere stijging dan in 2013 en Het aantal WW-gerechtigden nam in 2015 af met 4,2%. Dit is een sterkere afname dan het jaar ervoor. Ter vergelijking: in 2013 groeiden het aantal NWW-, WW- en PW-gerechtigden nog met respectievelijk 25,8%, 24,4% en 11,2%. Dit jaar zijn er in de monitor voor het eerst gegevens opgenomen over nietwerkende werkzoekende jongeren. Het aantal bij het UWV ingeschreven niet-werkende werkzoekende jongeren is afgenomen van 449 in januari 2014 tot 346 in januari Nieuwe pendelgegevens uit 2015 laten zien dat Ede, Rhenen en Utrechtse Heuvelrug de belangrijkste gemeenten zijn wat betreft inkomende Pendel. De meeste uitgaande pendel (binnen de provincie Utrecht) gaat naar de stad Utrecht, Utrechtse Heuvelrug en Rhenen. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Het meten van leegstand gebeurt op veel verschillende manieren en schaalniveaus. Voor een compleet beeld wordt aangeraden thema vier te lezen. Hieruit blijkt dat de kantorenleegstand afgelopen jaar met maar liefst 6% is afgenomen. Voor bedrijvenruimteleegstand worden de gegevens van DTZ nog gebruikt. Daaruit blijkt dat deze leegstand met 2% is toegenomen. Volgend jaar wordt, evenals de kantorenleegstand, gewerkt met de cijfers afkomstig van de werkgroep Revitalisering/Leegstand. Dat zal een betrouwbaarder beeld geven. Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 2

4 WINKELSTAD VEENENDAAL Veenendaal heeft in vergelijking met andere Nederlandse gemeenten bovengemiddeld veel winkels en winkelvloeroppervlakte in verhouding tot het aantal inwoners. In 2014 was er één winkel per 140 inwoners in Veenendaal. In het centrum zijn de detailhandel, dienstverlening en gezondheidszorg verantwoordelijk voor 63,4% van het aantal banen en 78% van het aantal vestigingen. De bedrijvigheid in het centrum is daarmee meer divers dan in het kernwinkelgebied, waar de detailhandel alleen al verantwoordelijk is voor 62,8% van het aantal vestigingen en 69,3% van de totale vloeroppervlakte. In het kernwinkelgebied nam de winkelvloeroppervlakte in de detailhandel tussen 2015 en 2016 af, terwijl de vloeroppervlakte in de dienstverlening en horeca juist toeneemt. De leegstand in het kernwinkelgebied (gemeten in aantal vestigingen) is toegenomen van 15,4% in januari 2015 tot 16,0% in januari De totale omzet van de detailhandel in Veenendaal centrum is tussen 2011 en 2014 afgenomen. De gemiddelde bezetting van de gemeentelijke parkeergelegenheden is in de periode licht gestegen. De parkeergarage onder het gemeentehuis werd in 2015 meer gebruikt dan in de jaren ervoor. Ook de bezettingsgraad van de Tricotage steeg, vooral in de laatste twee kwartalen van 2015.

5 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 2 INHOUDSOPGAVE 4 INLEIDING 5 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN BEVOLKINGSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU 8 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK VESTIGINGEN Aantal vestigingen & grootteklasse Mutaties in het aantal vestigingen Ruimtelijke structuur van vestigingen WERKGELEGENHEID Aantal banen & grootteklasse Mutaties in het aantal banen ICT- Sector Ruimtelijke structuur van banen ARBEIDSMARKT ARBEIDSPARTICIPATIE WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Niet-werkende werkzoekenden Niet-werkende werkzoekenden - Jongeren WW-gerechtigden Participatiewet (PW) Verschillen NWW, WW & PW PENDEL RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN LEEGSTAND KANTOOR- EN BEDRIJFSRUIMTEN LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED UITGIFTE & AANBOD VAN BOUWPERCELEN WINKELSTAD VEENENDAAL AANTAL WINKELS & OPPERVLAKTE CENTRUM & KERNWINKELGEBIED Centrum: meer dan alleen winkels Kernwinkelgebied: focus op detailhandel OMZET & BINDING PARKEREN Gemiddelde bezetting Parkeerduur 40 BIJLAGE 1: KAART CENTRUM & KERNWINKELGEBIED 41 BIJLAGE 2: SBI-KLASSEN VAN DE ICT-SECTOR 42 LIJST MET TABELLEN & FIGUREN 43 BRONNEN 44 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 4

6 INLEIDING Voor u ligt de economische monitor Veenendaal 2016, een geheel vernieuwde editie van de economische monitor met daarin de meeste actuele gegevens over economische ontwikkelingen in Veenendaal. In 2014 werd de eerste economische monitor opgesteld en sindsdien wordt de monitor vaak geraadpleegd voor het vinden van de juiste gegevens. Volgens de gemeente Veenendaal moeten feiten het vertrekpunt zijn voor het maken van beleid. Feiten maken de beleidsvorming en de beleidspresentatie gefundeerder. Sinds het opstellen van de monitor worden veel gegevens structureel bijgehouden en verzameld waardoor belangrijke en actuele cijfers makkelijker beschikbaar zijn en op één centrale plek te vinden zijn. Hiermee vormt de monitor een basis voor het beleid en is het een goede en betrouwbare bron van informatie voor zowel de afdeling Economie & Werk als voor verschillende andere partijen. Vragen van collega s, bestuurders en externen kunnen met behulp van de monitor makkelijker en sneller worden beantwoord. Aan de hand van vijf verschillende sociaaleconomische thema s worden in deze monitor de belangrijkste ontwikkelingen binnen de gemeente in kaart gebracht en geanalyseerd. De focus ligt in de monitor op de economische structuur en dynamiek. Speciale aandacht gaat uit naar de speerpunten van het economisch beleid zoals de profilering van Veenendaal als winkelstad en ICTcentrum. Ook aan het arbeidsmarktbeleid wordt aandacht besteed in deze monitor. De economische ontwikkelingen en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn sterk aan elkaar gerelateerd. De structuur van de monitor is sinds de eerste monitor uit 2014 niet veel veranderd. Juist doordat er sinds het opstellen van de eerste monitor structureel en periodiek gegevens zijn bijgehouden, zijn ontwikkelingen zichtbaar geworden die voorheen niet (goed) in kaart waren gebracht. Door het aanhouden van dezelfde structuur en het verzamelen van dezelfde gegevens kunnen cijfers uit verschillende jaren goed met elkaar worden vergeleken. In sommige gevallen is er van de oude structuur of gegevens afgestapt, bijvoorbeeld doordat definities zijn veranderd of doordat bepaalde gegevens niet langer door andere partijen worden bijgehouden. Leeswijzer De economische monitor is op hoofdlijnen ingedeeld in vijf verschillende thema s: Algemene ontwikkelingen: bevolkingsontwikkeling, inkomensontwikkeling en opleidingsniveau. Economische structuur & dynamiek: ontwikkeling van het aantal banen en vestigingen in Veenendaal. Hoeveel banen en vestigingen zijn er en waar of in welke bedrijfssectoren? Speciale aandacht voor de ICT-sector. Arbeidsmarkt: ontwikkelingen in het aantal uitkeringen en de pendel tussen gemeenten. Ruimte voor economische activiteiten: leegstand van zowel kantoren, bedrijfsruimten en winkels op verschillende schaalniveaus. Winkelstad Veenendaal: speciale aandacht voor het centrum en het kernwinkelgebied op het gebied van banen, vestigingen, omzet en parkeren.

7 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 6

8 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN

9 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN In dit thema gaat de aandacht uit naar een aantal algemene ontwikkelingen waaronder bevolkingsgroei, huishoudensinkomens en opleidingsniveau. In de meeste gevallen is er ook een vergelijking gemaakt met de ontwikkelingen in Nederland. De onderwerpen in dit thema vormen een goede achtergrond voor de onderwerpen die in de volgende thema s aan bod komen BEVOLKINGSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW Het totaal aantal inwoners van Veenendaal groeide in de periode van 2011 t/m 2015 van tot (tabel 1.1). Dit komt neer op een groei van 1,88% over de afgelopen vijf jaar. In Nederland groeide de bevolking de afgelopen vijf jaar met 1,47%. Demografische ontwikkelingen als ontgroening en vergrijzing blijven een rol spelen zowel de Nederlandse als de Veenendaalse bevolkingsopbouw. In zowel Nederland als Veenendaal neemt het aandeel jongeren (0 20 jarigen) al jaren af terwijl het aandeel 65-plussers toeneemt. In Nederland steeg het aandeel 65-plussers van 15,6% in 2011 naar 17,8% in Het aandeel jongeren daalde in dezelfde periode van 23,5% naar 22,7%. In de gemeente Veenendaal daalde het aandeel jongeren van 26,9% in 2011 naar 25,9% in In dezelfde periode steeg het aandeel 65-plussers van 14,0% naar 16,3% (tabel 1.1). Tabel 1.1: totaal aantal inwoners Veenendaal per leeftijdscategorie ( ) Leeftijd jarigen jarigen Totaal jarigen 26,9% 26,7% 26,4% 26,1% 25,9% jarigen 59,1% 58,7% 58,4% 58,1% 57,7% ,0% 14,7% 15,2% 15,8% 16,3% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: CBS, INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU De meest recente cijfers over het gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen van het CBS komen uit In Veenendaal was het huishoudensinkomen euro in Het Nederlands gemiddelde ligt in hetzelfde jaar net iets lager, op euro. Waar het gemiddeld besteedbaar inkomen van huishoudens in Veenendaal tussen 2009 en 2011 nog licht daalde, stijgt het juist weer tussen 2011 en Daarmee is het gemiddeld besteedbaar inkomen van huishoudens in Veenendaal in 2013 terug op het zelfde niveau als in Dezelfde trend was te zien in heel Nederland, waar het inkomen in 2013 overigens al wel weer hoger was dan in Tabel 1.2: gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen ( ) Jaar Veenendaal Nederland Bron: CBS, 2016 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 8

10 Voorheen werden gegevens over het opleidingsniveau van personen bij het CBS gemeten aan de hand van driejaarlijkse gemiddelden. In de laatste twee economische monitors waren deze gemiddelden opgenomen. Vanaf dit jaar hanteert het CBS een nieuwe methode die betere en stabielere cijfers oplevert op regionaal niveau. De cijfers uit de vorige twee monitors kunnen daardoor niet worden vergeleken met de cijfers in figuur 1.1. In 2015 was 26,1% van de bevolking (beroeps- en niet-beroepsbevolking) hoogopgeleid, 43,5% middelbaar opgeleid en 30,4% laagopgeleid (figuur 1.1). Het aandeel middelbaar- en hoogopgeleiden is ten opzichte van 2014 en 2013 licht gestegen. Vergeleken met Nederland zijn er in Veenendaal nog steeds relatief meer middelbaar- en laagopgeleiden en minder hoogopgeleiden. 100% 80% Figuur 1.1: Opleidingsniveau beroeps-en niet-beroepsbevolking, Veenendaal & Nederland ( ) 27,5% 23,4% 28,1% 23,4% 28,9% 26,1% 60% 40% 40,2% 40,4% 40,2% 40,4% 39,8% 43,5% 20% 0% 30,4% 34,0% 30,4% 34,0% 30,1% 30,4% Nederland Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland Veenendaal Onbekend Laag Middelbaar Hoog Bron: CBS, 2016

11 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 10

12 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK In dit thema worden een aantal belangrijke cijfers gepresenteerd over de economische structuur en dynamiek in Veenendaal. Hoe ontwikkelt het aantal banen en het aantal vestigingen zich? Welke sectoren groeien en welke krimpen? Hoe liggen de verhoudingen tussen de verschillende sectoren in Veenendaal? Er zijn twee indicatoren gebruikt om deze vragen te beantwoorden: het aantal bedrijfsvestigingen en de werkgelegenheid. Deze twee indicatoren staan in dit thema centraal. Zowel het aantal bedrijfsvestigingen als de werkgelegenheid worden op drie punten beschreven: het aantal vestigingen/banen, mutaties in het aantal vestigingen/banen en de ruimtelijke structuur van het aantal vestigingen/banen. Vrijwel alle gegevens in dit thema komen uit het PAR (Provinciaal Arbeidsplaatsen Register). De gegevens uit het PAR worden jaarlijks in november overhandigd aan de gemeente. In deze monitor komen de gegevens over het aantal vestigingen uit november Gegevens over het aantal banen komen uit april van elk jaar (de werkgelegenheidsenquête wordt slechts een keer per jaar uitgevoerd). De gegevens uit het PAR worden jaarlijks met terugwerkende kracht gecorrigeerd, hierdoor kunnen cijfers over voorgaande jaren in deze monitor anders zijn dan cijfers uit de vorige twee monitors VESTIGINGEN Welke ontwikkelingen zijn gaande en waar komt de groei en/of krimp in het aantal vestigingen vandaan? In deze paragraaf wordt duidelijk hoeveel bedrijven er worden opgericht of zich vestigen in de gemeente en hoeveel er vertrekken of worden opgeheven Aantal vestigingen & grootteklasse Het totaal aantal vestigingen in Veenendaal is in de periode van 2011 t/m 2015 gestegen van 4398 naar 4808 (figuur 2.1). Dit komt neer op een stijging van 9,3% over de afgelopen vijf jaar. Absoluut gezien is de stijging gelijk aan 410 vestigingen. Deze stijgende trend van het aantal vestigingen in de afgelopen jaren is vrijwel volledig te verklaren door de grote toename van het aantal zzp ers. Van het totaal aantal vestigingen in Veenendaal is meer dan de helft zzp er (tabel 2.1). In de overige grootteklassen is het aantal vestigingen het afgelopen jaar gedaald, behalve in de klasse 50 t/m 99 werkzame personen. De klasse geen werkzame personen in tabel 2.1 bestaat uit bedrijven met alleen kleine banen (minder dan 12 uur per week). Alleen grote banen (meer dan 12 uur per week) worden meegeteld in de overige klassen in tabel Figuur 2.1: totaal aantal vestigingen in Veenendaal ( ) Tabel 2.1: grootteklasse van vestigingen in Veenendaal (2011, 2014 & 2015) Werkzame personen Δ '14/'15 Geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal vestigingen Bron figuur 2.1 & tabel 2.1: PAR, april 2015

13 Bedrijvenkring Het aantal vestigingen is de afgelopen jaren sterk gestegen in Veenendaal. Ook het aantal leden van de Bedrijvenkring Veenendaal (BKV) is tussen 2011 en 2015 gestegen, van 272 naar 301 (figuur 2.2). Waar in 2013 een daling plaatsvond, steeg het aantal leden in 2014 en 2015 wel weer Figuur 2.2: aantal leden Bedrijvenkring Veenendaal ( ) Bron: Bedrijvenkring Veenendaal, Mutaties in het aantal vestigingen Uit de voorgaande paragraaf blijkt duidelijk dat het totaal aantal vestigingen de afgelopen jaren is toegenomen, vrijwel geheel door de groei van het aantal zzp ers. Deze cijfers geven echter geen inzicht in de mutaties die plaatsvonden. Hoeveel nieuwe vestigingen komen erbij en in welke sectoren? Hoeveel bedrijven vertrekken of gaan failliet? In deze monitor worden de bedrijfssectoren gecategoriseerd naar de SBI-indeling 2008 (Standaard Bedrijfsindeling) van het CBS. In tabel 2.2 wordt de groei of krimp van het aantal vestigingen per bedrijfssector uiteengezet. Ook hier gaat het over de periode tussen 2011 en Wat betreft aantal vestigingen is de sector groot-en detailhandel veruit het grootst. Hierna volgen de sectoren advisering & onderzoek en gezondheids- en welzijnszorg. Als er gekeken wordt naar het verschil in aantal vestigingen tussen 2014 en 2015 wordt duidelijk welke sectoren het afgelopen jaar zijn gegroeid en welke gekrompen. De sterkste groeisectoren zijn de groot- en detailhandel, advisering & onderzoek en informatie & communicatie. Alleen in de bedrijfssectoren verhuur roerende goederen en financiële instellingen daalde het aantal vestigingen (laatste kolom tabel 2.2). Tabel 2.2: aantal vestigingen per bedrijfssector in Veenendaal (2011, 2014 & 2015)* Bedrijfssector Δ abs % abs % abs. % abs. Groot- en detailhandel ,96% ,40% ,36% 29 Advisering & onderzoek ,23% ,60% ,57% 23 Gezondheids- en welzijnszorg 375 8,55% ,00% 479 9,96% 11 Bouwnijverheid ,23% 439 9,40% 445 9,26% 6 Informatie & communicatie 278 6,34% 310 6,60% 326 6,78% 16 Overige dienstverlening 247 5,63% 286 6,10% 293 6,09% 7 Onderwijs 186 4,24% 227 4,80% 238 4,95% 11 Industrie 240 5,47% 226 4,80% 232 4,83% 6 Verhuur roerende goederen 197 4,49% 213 4,60% 207 4,31% -6 Cultuur, sport & recreatie 120 2,73% 151 3,20% 160 3,33% 9 Horeca 130 2,96% 127 2,70% 131 2,72% 4 Vervoer & opslag 85 1,94% 89 1,90% 94 1,96% 5 Financiële instellingen 52 1,19% 49 1,00% 48 1,00% -1 Verhuur/handel onroerend goed 48 1,09% 45 1,00% 46 0,96% 1 Agrarische sector 33 0,75% 30 0,60% 31 0,64% 1 Energie, water & afval 4 0,09% 10 0,20% 11 0,23% 1 Openbaar bestuur & overheid 5 0,11% 3 0,10% 3 0,06% 0 Totaal ,00% ,00% ,00% 123 *gegevens uit het PAR worden jaarlijks met terugwerkende kracht gecorrigeerd, daarom zijn niet alle gegevens hetzelfde als in de economische monitor van Bron: PAR, april 2015 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 12

14 De jaarlijkse ontwikkeling van het aantal opvoeringen en afvoeringen van bedrijven is goed te zien in de mutatiestatistieken van het aantal vestigingen in tabel 2.3. Elk jaar komen er meer bedrijfsvestigingen bij dan dat er weggaan of opgeheven worden. Tussen 2014 en 2015 waren er 560 opvoeringen en 437 afvoeringen in Veenendaal (tabel 2.3). Over de afgelopen jaren schommelt het aantal op- en afvoeringen behoorlijk. Het jaar 2013 was in deze reeks duidelijk een laagtepunt in het aantal opvoeringen en een hoogtepunt in het aantal afvoeringen. Per saldo telt Veenendaal 123 meer vestigingen in 2015 dan in Het grootste gedeelte van de nieuwe bedrijven bestaat uit nieuwe oprichtingen (455 in 2015), het overige gedeelte bestaat uit bestaande bedrijven die hier een vestiging openen of hierheen verhuizen (105 in 2015). Het grootste gedeelte van de afvoeringen bestaat uit opheffingen (295 in 2015), het overige gedeelte bestaat uit bedrijven die zijn vertrokken uit Veenendaal en zich ergens anders hebben gevestigd (142 in 2015). Tabel 2.3: mutaties in het aantal vestigingen ( ). Mutatie vestigingen Oprichtingen Vestigingen Totaal opvoeringen(+) Opheffingen Vertrek Totaal afvoeringen (-) Saldo Bron: PAR, april Ruimtelijke structuur van vestigingen Waar vindt de economische activiteit in Veenendaal plaats? Veenendaal kent zeven bedrijventerreinen op verschillende locaties in de stad. De terreinen Ambacht en Nijverkamp zijn in deze monitor uit praktische overwegingen samengevoegd. Naast de bedrijventerreinen speelt het centrum en dan vooral het kernwinkelgebied een belangrijke rol, specifiek voor de detailhandel. Tot het centrum in figuur 2.3 en figuur 2.4 behoort in deze monitor wegens praktische overwegingen het hele postcodegebied 3901 (zie bijlage 1). De categorie bedrijventerreinen bestaat uit de zes bedrijventerreinen (Ambacht & Nijverkamp zijn samengenomen). Buiten het centrum en de bedrijventerreinen om is de bedrijvigheid verspreid door de wijken heen met een aantal kleine concentraties in de buurtwinkelcentra, dit wordt gezien als de categorie overig.

15 Figuur 2.3: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (april 2015) Veenendaal Bedrijventerreinen (22,9%) Centrum 774 (16,1%) Overig 2931 (61,0%) Ambacht-Nijverkamp: 455 Compagnie: 160 Batterijen: 141 Faktorij: 126 Vendel: 122 Compagnie Oost: 99 Kernwinkelgebied: 311 Rest centrum: 463 * De categorie rest bestaat voor het overgrote deel uit zzp ers. Bron: PAR, april 2015 Van het totaal aantal vestigingen bevindt het grootste deel zich niet op de bedrijventerreinen of in het centrum maar op overige locaties in de stad (figuur 2.3). Zoals al eerder vermeld moet hierbij worden opgemerkt dat het aantal vestigingen een scheef beeld geeft van waar de economische activiteit plaatsvindt. Tot vestigingen behoren ook alle zzp ers (meer dan 50% van alle vestigingen in Veenendaal). Deze zzp ers in Veenendaal bevinden zich hoofdzakelijk in de categorie rest. In vergelijking met 2014 (figuur 2.4) is het aantal vestigingen op de bedrijventerreinen en in de categorie overig gestegen. Het aantal vestigingen in het centrum is gelijk gebleven. Ook in het kernwinkelgebied is het aantal vestigingen vrijwel gelijk gebleven. Opvallend is de relatief grote stijging van het aantal vestigingen in de buurtwinkelcentra, van 75 vestigingen in 2014 tot 83 vestigingen in Figuur 2.4: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (april 2014) Veenendaal Buurtwinkelcentra: 83 Rest: 2848* Bedrijventerreinen (23,2%) Centrum 774 (16,5%) Overig (60,3%) Ambacht-Nijverkamp: 445 Kernwinkelgebied: 309 Buurtwinkelcentra: 75 Compagnie: 154 Rest centrum: 465 Rest: 2749* Batterijen: 136 Faktorij: 125 Vendel: 124 Compagnie Oost: 103 * De categorie rest bestaat voor het overgrote deel uit zzp ers. Bron: PAR, april 2015 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 14

16 2.2. WERKGELEGENHEID Welke ontwikkelingen zijn zichtbaar in de werkgelegenheid? In hoeverre geven de ontwikkelingen van de werkgelegenheid een ander beeld van de economische structuur dan de ontwikkelingen van het aantal vestigingen? In deze paragraaf wordt duidelijk hoeveel banen er bij komen of juist verdwijnen en in welke sectoren. Speciale aandacht gaat uit naar de ICT-sector. Ook wordt de ruimtelijke structuur van het aantal banen in Veenendaal weergegeven Aantal banen & grootteklasse In de vorige paragraaf werd duidelijk dat het aantal vestigingen in de gemeente de tussen 2011 en 2015 behoorlijk is toegenomen, wat vrijwel geheel te verklaren is door de grote toename van het aantal zzp ers. Het aantal banen en het aantal vestigingen ontwikkelt zich de afgelopen jaren tegenovergesteld: het aantal vestigingen neemt sterk toe, terwijl het aantal banen duidelijk afneemt. Het aantal banen is de afgelopen jaren gedaald van in 2011 naar in 2015, een afname van 2650 banen. Het afgelopen jaar was de daling duidelijk minder sterk dan de jaren ervoor, er verdwenen 124 banen tussen 2014 en 2015 in Veenendaal (figuur 2.5 en tabel 2.4). In de grootteklasse 50 t/m 99 werkzame personen steeg het aantal banen het sterkst, hier kwamen er het afgelopen jaar 365 banen bij (tabel 2.4), terwijl het aantal vestigingen in deze grootteklasse het afgelopen jaar nauwelijks is veranderd (tabel 2.1). Verder kwamen er weer veel zzp-banen bij en kwamen er meer banen in de grootteklasse van 10 t/m 19 werkzame personen. In de overige grootteklassen nam het aantal banen af. In de grootteklasse 200 t/m 499 bedrijven is één vestiging vertrokken (tabel 2.1), wat heeft geleid tot een afname van 230 banen (tabel 2.4) Figuur 2.5: aantal banen in Veenendaal ( ) Tabel 2.4: aantal banen naar grootteklasse (2011, 2014 & 2015) Werkzame personen Δ '14/'15 Geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal banen Bron: PAR, april 2015

17 Mutaties in het aantal banen De groot-en detailhandel is wat betreft banen nog steeds de grootste en belangrijkste bedrijfssector in Veenendaal. Het aantal banen neemt wel sterk af in deze bedrijfssector. Ook tussen 2014 en 2015 verdwenen er 331 banen in de groot- en detailhandel (tabel 2.5), de sterkste afname van alle bedrijfssectoren. Verder verdwenen er het afgelopen jaar relatief veel banen in de bouwnijverheid, de gezondheids- en welzijnszorg en de industrie. De informatie & communicatie sector groeide wat betreft het aantal banen het sterkst, hier kwamen 179 banen bij. Verder kwamen er relatief veel banen bij in de horeca en in vervoer & opslag. Per saldo waren er 124 banen minder in 2015 dan in Tabel 2.5: aantal banen per bedrijfssector in Veenendaal (2011, 2014 & 2015)* Bedrijfssector Δ '14 - '15 abs. % abs. % abs. % abs. Groot- en detailhandel ,15% ,41% ,29% -331 Industrie ,22% ,36% ,19% -63 Advisering & onderzoek ,97% ,98% ,27% 63 Gezondheids- en welzijnszorg ,22% ,37% ,12% -77 Onderwijs ,56% ,38% ,29% -33 Informatie & communicatie ,07% ,81% ,52% 179 Bouwnijverheid ,54% ,49% ,04% -125 Vervoer & opslag ,02% 938 3,55% ,99% 113 Horeca 872 3,01% 835 3,16% 974 3,70% 139 Verhuur roerende goederen ,47% 819 3,10% 804 3,05% -15 Overige dienstverlening 651 2,25% 665 2,51% 643 2,44% -22 Openbaar bestuur & overheid 660 2,28% 567 2,14% 606 2,30% 39 Cultuur, sport & recreatie 355 1,23% 418 1,58% 427 1,62% 9 Financiële instellingen 204 0,70% 202 0,76% 207 0,79% 5 Verhuur/handel onroerend goed 252 0,87% 196 0,74% 191 0,73% -5 Energie, water & afval 46 0,16% 91 0,34% 90 0,34% -1 Agrarische sector 87 0,30% 82 0,31% 83 0,32% 1 Totaal ,00% ,00% ,00% -124 *gegevens uit het PAR worden jaarlijks met terugwerkende kracht gecorrigeerd, daarom zijn niet alle gegevens hetzelfde als in de economische monitor van Bron: PAR, april 2015 Waar komt de verandering van het aantal banen vandaan? Waardoor ontstaan nieuwe banen en waardoor verdwijnen banen? De meeste nieuwe banen ontstaan bij bestaande bedrijven in Veenendaal of bij bedrijfsoprichtingen (tabel 2.6). Een relatief klein deel van de nieuwe banen ontstaat door bedrijven die zich (van buitenaf) vestigen in Veenendaal. Hoewel bestaande bedrijven verantwoordelijk zijn voor de meeste nieuwe banen, verdwijnen bij deze bestaande bedrijven ook de meeste banen (tabel 2.6). Opvallend is dat er tussen 2014 en 2015 voor het eerst in de afgelopen vijf jaar weer duidelijk meer bedrijven zich (van buitenaf) hebben gevestigd in Veenendaal (404) dan dat er zijn vertrokken (300). Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 16

18 Tabel 2.6: mutaties van banen in Veenendaal ( ) Mutatie banen Oprichting Vestiging Bestaande bedrijven Totaal nieuwe banen (+) Opheffing Vertrek Bestaande bedrijven Totaal verdwenen banen (-) Saldo Bron: PAR, april ICT- Sector Omdat Veenendaal zich profileert als ICT-centrum wordt hier dieper ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal banen en vestigingen in de ICT-sector. Belangrijk hierbij te vermelden is dat voor deze ontwikkeling niet de standaard SBI-indeling van het CBS wordt gebruikt. Een van de sectoren in deze SBI-indeling is informatie & communicatie. De gemeente heeft een completere indeling laten maken om een beter beeld te krijgen van de gehele omvang van de ICT-sector. Hiertoe behoren ook bedrijven die in de SBI-indeling van het CBS niet tot de sector informatie & communicatie behoren. Zie bijlage 2 voor de complete lijst met SBI-klassen die tot de Veenendaalse ICT-sector behoren. In 2015 zijn er voor het eerst in de afgelopen vijf jaar meer banen bijgekomen in de ICTsector (tabel 2.7). In 2013 en 2014 was het dalingspercentage van het aantal banen in de ICT-sector al flink lager dan het dalingspercentage van het totaal aantal banen in Veenendaal als geheel. In 2015 veranderde deze daling in een stijging van 2,68%, terwijl het totaal aantal banen in Veenendaal nog licht daalde. Het aandeel van de ICT-sector in de totale werkgelegenheid is met bijna een vol procentpunt gestegen van 8,67% in 2011 tot 9,62% in 2015, waarmee de ICT-sector een belangrijke bedrijfssector is en blijft voor de Veenendaalse economie. Tabel 2.7: ontwikkelingen in de ICT sector in Veenendaal ( ) Jaar Aantal banen % van totale Δ t.o.v. jaar eerder in ICT-sector werkgelegenheid ICT-Sector Veenendaal ,67% ,62% -1,63% -1,01% ,99% -0,08% -4,19% ,32% -0,16% -3,76% ,62% 2,68% -0,47% Bron: PAR, april 2015 (bewerking gemeente Veenendaal) Ruimtelijke structuur van banen De ruimtelijke spreiding van het aantal banen geeft een beter beeld van waar de bedrijvigheid plaatsvindt dan de ruimtelijke spreiding van het aantal vestigingen. Hoewel nog geen kwart van het totaal aantal vestigingen zich op de bedrijventerreinen bevindt (figuur 2.3), zijn de vestigingen op de bedrijventerreinen wel goed voor meer dan de helft van het aantal banen (figuur 2.6). De vestigingen op de bedrijventerreinen zijn relatief groot en zijn daarmee belangrijk voor de werkgelegenheid.

19 Figuur 2.6: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (april 2015) Veenendaal Bedrijventerreinen (50,7%) Centrum (17,0%) Overig (32,3%) Ambacht/Nijverkamp: 5227 De Faktorij: 2156 De Compagnie: 1719 Kernwinkelgebied: 1926 Rest centrum: 2561 De Batterijen: 1978 * De categorie rest bestaat hoofdzakelijk uit gezondheidszorg, groot-en detailhandel en onderwijs. Bron: PAR, De Vendel: 1302 april 2015 De Compagnie Oost: 956 De lichte daling van het totaal aantal banen in Veenendaal is vooral te wijten aan de afname van het aantal banen op de bedrijventerreinen, waar 311 banen minder zijn in 2015 dan in 2014 (figuur 2.6 & 2.7). Het aantal banen in het centrum bleef vrijwel gelijk, terwijl het aantal banen in de categorie overig relatief sterk steeg (wat vooral verklaard wordt uit het groeiende aantal zzp ers). Verder valt op dat het aantal vestigingen in de buurtwinkelcentra relatief sterk steeg (figuur2.3 & 2.4), maar het aantal banen licht is afgenomen (figuur 2.5 & 2.6). Figuur 2.7: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (april 2014) Veenendaal Buurtwinkelcentra: 735 Rest: 7776* Bedrijventerreinen (51,6%) Centrum (16,9%) Overig (31,5%) Ambacht/Nijverkamp: 5507 De Faktorij: 2112 De Compagnie: 1827 Kernwinkelgebied: 1957 Rest centrum: 2535 Buurtwinkelcentra: 754 Rest: 7965* De Batterijen: 1767 * De categorie rest bestaat hoofdzakelijk uit gezondheidszorg, groot-en detailhandel en onderwijs. Bron: PAR, april 2015 De Vendel: 1422 De Compagnie Oost: 1014 Zowel wat betreft het aantal vestigingen als het aantal banen is de categorie overig relatief groot. Het grootste deel van de vestigingen in de categorie overig bestaat uit zzp ers. Het grootste deel van de banen in de categorie rest bestaat echter uit een beperkt aantal grote vestigingen met veel Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 18

20 banen in de sectoren gezondheidszorg, groot- en detailhandel en onderwijs, gelegen net buiten het centrum of elders verspreid over de stad. In dit thema is duidelijk naar voren gekomen dat het aantal vestigingen relatief sterk is gestegen en het aantal banen is gekrompen in de periode van 2011 t/m De daling in het aantal banen is het afgelopen jaar wel een stuk kleiner dan de jaren ervoor. De ontwikkeling van het aantal banen geeft een beter beeld van de economische structuur dan de ontwikkeling van het aantal vestigingen omdat een groot deel van het aantal vestigingen uit zzp ers bestaat. Deze zzp ers zijn qua aantal groot, maar hebben een erg klein aandeel in de werkgelegenheid. De werkgelegenheid komt vooral van de (grote) bedrijven op de bedrijventerreinen. De grootste sectoren (in banen) zijn de groot- en detailhandel, industrie en advisering & onderzoek. Het aandeel van de ICT-sector in de totale werkgelegenheid blijft constant stijgen richting de 10% en vormt daarmee een belangrijke bedrijfssector voor Veenendaal.

21 3. ARBEIDSMARKT Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 20

22 3. ARBEIDSMARKT In het vorige thema werd duidelijk dat het aantal banen in de gemeente de afgelopen jaren daalt. In dit thema ligt de focus op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De volgende indicatoren zijn gebruikt om de arbeidsmarkt te analyseren: arbeidsparticipatie, niet-werkende werkzoekenden (NWW), werkeloosheidsuitkeringen (WW) en bijstandsuitkeringen (PW) ARBEIDSPARTICIPATIE De arbeidsparticipatie of arbeidsdeelname wordt meestal uitgedrukt in een percentage: de participatiegraad. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen de bruto arbeidsparticipatie en netto arbeidsparticipatie. Het CBS hanteert sinds dit jaar een nieuwe definitie voor de arbeidsparticipatie die aansluit bij de internationaal afgesproken definities. De gehele bevolking van 15 tot 75 jaar wordt nu meegenomen (voorheen was dit de bevolking van 15 tot 65 jaar). De bruto arbeidsparticipatie is het aandeel werkzame en werkloze personen (personen die werken of willen werken) van de bevolking van 15 tot 75 jaar. De netto arbeidsparticipatie is het aandeel werkzame personen van de bevolking van 15 tot 75 jaar. Veranderingen over de afgelopen jaren in de arbeidsparticipatie zijn klein (figuur 3.1). Over het algemeen ligt de arbeidsparticipatie (zowel netto als bruto) in Veenendaal net wat hoger dan in Nederland. In 2014 was de netto arbeidsparticipatie 66,8%. Ofwel: 66,8% van de bevolking van 15 tot 75 jaar was werkzaam. De bruto arbeidsparticipatie (werkzame én werkloze personen van 15 tot 75 jaar) was 72% in Het overige deel van de bevolking is niet actief op de arbeidsmarkt. Figuur 3.1: participatiegraad, bruto en netto in Veenendaal en Nederland ( ) Netto arbeidsparticipatie (%) Bruto arbeidsparticipatie (%) ,6 68,2 69,1 66,3 66, ,8 71, , ,7 66,5 66,4 65,4 64, , ,5 70,5 70, Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland Bron: CBS, WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Inzicht in de ontwikkeling van het aantal werklozen kan verkregen worden aan de hand van verschillende indicatoren. In deze monitor worden de volgende drie indicatoren gebruikt: nietwerkende werkzoekenden (NWW), WW-gerechtigden en PW-gerechtigden. De afzonderlijke indicatoren kunnen niet direct worden vertaald naar werkloosheid. Het UWV gebruikt tegenwoordig steeds vaker de ontwikkeling van het aantal WW-uitkeringen in plaats van het aantal niet werkendewerkzoekenden als indicator voor de werkloosheidsontwikkeling, dit omdat eerstgenoemde de

23 werkloosheidsontwikkelingen beter weerspiegelt. Om een zo n compleet mogelijk beeld te scheppen worden alle drie de indicatoren behandeld waardoor uiteindelijk een duidelijke trend zichtbaar is Niet-werkende werkzoekenden Vanaf januari 2015 volgt het CBS de internationaal afgesproken definitie van werkloosheid. Aansluitend daarop past ook UWV de definitie van de niet-werkende werkzoekenden (NWW) aan op de internationale definitie. Hiermee vervalt het urencriterium van 12 uur en de leeftijdsgrens van 65 jaar. Een niet-werkende werkzoekende is per januari 2015 iemand van 15 tot en met 74 jaar die bij UWV als werkzoekende staat ingeschreven. De NWW bestaan uit WW-ers, WWB-ers en werkzoekenden zonder uitkering. De cijfers uit de twee vorige monitors komen door deze nieuwe definitie te vervallen. Het aantal niet-werkende werkzoekenden is de afgelopen twee jaar gestegen. Van 2954 in januari 2014 tot 3317 in december 2015, een stijging van 12,3%. Tussen januari 2015 en december 2015 was de stijging 3,7% (figuur 3.2). De stijgende lijn is ook te zien in de Regio FoodValley (figuur 3.3). Sinds mei 2015 stijgt het aantal niet-werkend werkzoekenden in FoodValley sterker dan in Veenendaal Figuur 3.2: niet-werkend-werkzoekenden per maand - Veenendaal ( ) jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt 120 Figuur 3.3: indexcijfers NWW - Veenendaal & Foodvalley (jan 2014 = 100) jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt Veenendaal FoodValley Bron: UWV, 2016 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 22

24 Niet-werkende werkzoekenden - Jongeren Om een beter beeld te krijgen van de jeugdwerkloosheid is dit jaar ook het aantal niet-werkende werkzoekenden jonger dan 27 jaar meegenomen in de monitor. Figuur 3.4 toont het absolute aantal niet-werkende werkzoekende jongeren, onderverdeeld in drie leeftijdscategorieën. Het gaat hier alleen om personen tussen de 15 en 27 jaar die bij het UWV als werkzoekende staan ingeschreven. In totaal ging het in januari 2016 om 346 jongeren. Dit aantal was in januari 2014 nog 449. Het grootste aantal NWW-jongeren is tussen de 23 en 27 jaar oud. Deze groep is behoorlijk gekrompen in de afgelopen twee jaar: van 280 personen in januari 2014 tot 220 personen in januari De meest actuele bevolkingscijfers van het CBS zijn van januari Op deze datum woonden er 9442 personen in Veenendaal in de leeftijdscategorie jaar. Op 1 januari 2015 was 4,3% van deze groep jongeren ingeschreven als niet-werkende werkzoekende bij het UWV Figuur 3.4: aantal niet-werkende werkzoekende jongeren (<27), per leeftijdscategorie ( ) jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt jan ' jaar jaar jaar Bron: UWV, 2016

25 WW-gerechtigden Het aantal WW-gerechtigden in Veenendaal is in 2015 licht gedaald, van 1559 personen in januari tot 1494 personen in december. De stijgende trend van 2013 eindigde in februari 2014 met 1601 WWgerechtigden. Sindsdien is het aantal WW-gerechtigden onder dit hoogtepunt gebleven en is de trend stabiel, of zelfs licht dalend (figuur 3.5). In 2013 was de instroom van WW-gerechtigden vrijwel elke maand groter dan de uitstroom. In 2014 en 2015 is dit beeld veranderd en is de uitstroom in meerdere maanden groter geweest dan de instroom (figuur 3.6). De afgelopen jaren ligt het aantal WW-gerechtigden in Veenendaal relatief gezien hoger dan in Nederland (figuur 3.7) jan '13 jan '13 Figuur 3.5: aantal WW-gerechtigden in Veenendaal ( ) mrt mei jul sept nov jan '14 Figuur 3.6: in - en uitstroom WW-gerechtigden in Veenendaal ( ) mrt mei jul sept nov jan '14 mrt mei jul sep nov jan '15 mrt mei jul sep nov jan '15 mrt mei jul sep nov mrt mei jul sep nov Instroom Uitstroom Figuur 3.7: indexcijfers WW-gerechtigden - Veenendaal & Nederland (jan 2006 = 100) Veenendaal Nederland Bron figuur : UWV, 2016 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 24

26 Participatiewet (PW) Per 1 januari 2015 is de WWB de Participatiewet (PW) geworden. De uitkeringen worden geteld in bijstandspartijen, volgens dezelfde definitie als die van het CBS. Het aantal bijstandspartijen steeg in de afgelopen drie jaar van 1045 in januari 2013 tot 1273 in december 2015 (figuur 3.8). In het afgelopen jaar, van januari 2015 tot december 2015, steeg het aantal bijstandspartijen van 1227 tot 1276, een stijging van 4,0%. De stijgende trend van het aantal bijstandspartijen is ook zichtbaar in geheel Nederland, hoewel vanaf januari 2013 het aantal bijstandspartijen relatief sneller is gestegen in Veenendaal dan in Nederland (figuur 3.9) Figuur 3.8: bijstandspartijen in Veenendaal ( ) jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt jan '16 Figuur 3.9: indexcijfer aantal bijstandspartijen (jan 2013 = 100) jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt Veenendaal Nederland Bron figuur 3.8 & 3.9: Gemeente Veenendaal & CBS, 2016

27 Verschillen NWW, WW & PW In figuur 3.10 worden de ontwikkelingen van de indiciatoren tegen elkaar afgezet in één grafiek. Het betreft indexcijfers en januari 2014 is als startpunt gebruikt. Op deze manier kunnen de ontwikkelingen in een goed perspectief worden geplaatst. Het aantal niet-werkend werkzoekenden is in de afgelopen twee jaren het sterkst gestegen, gevolgd door de stijging van het aantal PWgerechtigden. Wat betreft het aantal WW-gerechtigden heeft er juist een lichte daling plaatsgevonden in de afgelopen twee jaar. Figuur 3.11 geeft de absolute ontwikkeling weer van de drie werkloosheidsindicatoren over de afgelopen twee jaar. Figuur 3.10: ontwikkeling (indexcijfers) WW, NWW, PW (WWB) (jan 2014 = 100) NWW WW PW (WWB) 85 jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt Figuur 3.11: ontwikkeling (absoluut) WW,NWW, PW (WWB), ( ) jan '14 apr jul okt jan '15 apr jul okt NWW WW PW (WWB) Bron figuur 3.9 & 3.10: Gemeente Veenendaal & UWV, 2016 In voorgaande paragrafen zijn meestal verschillende perioden gebruikt om de ontwikkelingen van de desbetreffende werkloosheidsindicator weer te geven. Dit in verband met de beschikbaarheid van gegevens. In figuur 3.12 wordt de relatieve ontwikkeling van alle drie de sectoren in het afgelopen jaar weergegeven. Figuur 3.12: relatieve ontwikkeling werkloosheidsindicatoren (jan 2015 t/m dec 2015) NWW +3,7% WW -4,2% PW (WWB) +3,7% Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 26

28 3.3. PENDEL Lang niet alle inwoners van Veenendaal werken ook in Veenendaal. Andersom zijn er ook personen die wel in Veenendaal werken maar hier niet wonen. Bij de provincie Utrecht zijn gegevens bekend over alle inkomende pendel naar gemeenten in de provincie Utrecht. Wat betreft uitgaande pendel is alleen de pendel van Utrechtse gemeenten naar andere Utrechtse gemeenten bekend. In 2010 is eenmalig geprobeerd om uitgaande pendelgegevens van de provincies te combineren maar dit is hierna niet meer herhaald. De pendelgegevens hieronder komen uit 2015 en betreffen dus alle inkomende pendel, en alleen uitgaande pendel naar Utrechtse gemeenten. Wat betreft inkomende pendel (mensen die niet in Veenendaal wonen, maar er wel werken) is Ede veruit de belangrijkste gemeente. In Ede wonen 2139 personen die in Veenendaal werken. Hierna volgen Rhenen (775 personen) en Utrechtse Heuvelrug (664 personen) (tabel 3.1). Pendel van buiten de provincie Utrecht komt naast Ede vooral uit Arnhem, Wageningen en Nijmegen. Wat betreft uitgaande pendel (mensen die in Veenendaal wonen, maar niet in Veenendaal werken) zijn alleen de stromen binnen de provincie Utrecht bekend. In het onderzoek uit 2010 kwam naar voren dat er rond de Veenendalers in Ede werken. Vanuit Veenendaal pendelen binnen de provincie de meeste mensen naar de stad Utrecht (1319 personen). Utrechtse Heuvelrug (857 personen) en Rhenen (739 personen) zijn na Utrecht de belangrijkste uitgaande pendelgemeenten. Tabel 3.1: belangrijkste uitgaande pendelgemeenten (alleen provincie Utrecht) (2015) Top 15 - Uitgaand provincie Utrecht Utrecht Utrechtse Heuvelrug 857 Rhenen 739 Amersfoort 543 Zeist 455 Renswoude 446 Woudenberg 203 Leusden 172 Nieuwegein 168 Houten 157 Bunnik 91 De Bilt 64 Wijk bij Duurstede 60 Soest 57 Vianen 57 Totaal uitgaand naar Utrecht Woont en werkt in Veenendaal Tabel 3.2: belangrijkste inkomende pendelgemeenten (heel Nederland) (2015) Top 15 - Inkomend uit Nederland Ede Rhenen 775 Utrechtse Heuvelrug 664 Arnhem 472 Wageningen 373 Utrecht 361 Neder-Betuwe 347 Barneveld 305 Amersfoort 265 Renswoude 236 Overbetuwe 198 Buren 195 Nijmegen 173 Scherpenzeel 172 Zeist 160 Totaal inkomende pendel * Woont en werkt in Veenendaal * Bron: Provincie Utrecht, 2016 Bron: Provincie Utrecht, 2016 *de som van inkomende pendel en wonend & werkend in Veenendaal komt niet geheel overheen met het totaal aantal banen (26.326) zoals vermeld in het vorige thema. Dit komt doordat uitzendkrachten niet zijn meegenomen in het pendelonderzoek.

29 4. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 28

30 4. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN In dit thema komt de leegstand binnen de gemeente aan bod. Leegstand wordt meestal in drie verschillende categorieën onderscheiden: kantoorruimte, bedrijfsruimte en winkelruimte. Leegstand in het kernwinkelgebied wordt binnen de gemeente zelf bijgehouden en hier is een goed overzicht van per 1 januari Ook van de uitgifte en het aanbod van bouwpercelen is een goed overzicht omdat deze cijfers binnen de gemeente zelf worden bijgehouden. Het weergeven van leegstand op de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt blijkt gecompliceerder. In verschillende onderzoeken en in de media worden veel cijfers genoemd over deze twee vormen van leegstand. Cijfers hierover kunnen flink verschillen, vooral door de verschillende methoden die worden gebruikt om leegstand te meten. Achter elke methode zitten andere rekenmethodes die van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. In deze monitor worden dan ook verschillende cijfers genoemd en wordt er geprobeerd om de cijfers op de juiste manier weer te geven met vermelding van belangrijke achterliggende informatie LEEGSTAND KANTOOR- EN BEDRIJFSRUIMTEN Al meerdere jaren eindigt de gemeente Veenendaal bovenaan de lijstjes in de jaarlijkse factsheets van DTZ over de leegstand op de kantorenmarkt in Nederland. Ook dit jaar zou de leegstand op de kantorenmarkt in Veenendaal tussen 2015 en 2016 gestegen zijn van 26% naar 30% (figuur 4.1), aldus bron DTZ. Uit de cijfers van bureau BAK komt een geheel ander beeld. Daaruit blijkt dat de leegstand op de kantorenmarkt sterk gedaald is van 27,8% in 2015 naar 21,8% in Zie onderstaand figuur 4.1. Figuur 4.1: leegstand kantoorruimten (%; ) 31,0% 29,0% 27,0% 25,0% 23,0% 21,0% 19,0% 17,0% 15,0% Veenendaal- DTZ Veenendaal- BAK De gemeente is met DTZ in gesprek gegaan om inzage te krijgen in hun cijfers om zo de verschillen te kunnen achterhalen. Helaas wordt dit niet vrijgegeven. Gezamenlijk met de werkgroep Revitalisering/Leegstand vanuit de Taskforce zijn de leegstandscijfers onder de loep genomen. Hieruit komt naar voren dat de gegevens van bureau BAK actueel en betrouwbaar blijken en dat we voortaan deze cijfers gebruiken voor de monitoring. Belangrijk is nog wel te vermelden hoe de systematiek in elkaar zit. Bureau BAK houdt jaarlijkse de voorraad kantoorpanden bij en neemt hierbij alleen volledige kantoorpanden als voorraad mee. Veenendaal heeft weinig panden die volledig uit kantoren bestaan, maar wel veel kantoren mét een bedrijfsruimte. Deze gemixte kantoorpanden worden dus niet meegeteld als voorraad. Voorbeeld:

31 de twee grootste ICT-bedrijven (Info Support en HSO) zijn gevestigd in een kantoorpand met daaraan vast een bedrijfsruimte en worden dus niet als voorraad meegenomen. Wel blijkt dat er afgelopen jaren meer kantoren sec zijn gerealiseerd die in de cijfers van januari 2016 nog niet zijn verwerkt. Komend jaar worden deze meegenomen. Voor wat betreft de leegstand van bedrijfsruimten wordt dit jaar nog uitgegaan van de cijfers van DTZ. Volgens DTZ is ook de leegstand van bedrijfsruimten fors gestegen: van 7% in 2015 tot 9% in 2016 (figuur 4.2). Ook hier geeft de werkgroep Revitalisering/Leegstand aan dat dit lager ligt. Omdat dit een grote tijdsinvestering vergt is het niet gelukt met eigen onderbouwde cijfers te komen en wordt in deze monitoring nog gebruikt gemaakt van DTZ. Volgend jaar zal de werkgroep Revitalisering/Leegstand ook met een geactualiseerde lijst komen. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Figuur 4.2: leegstand bedrijfsruimten (%; ) Veenendaal Nederland Bron: DTZ Zadelhoff, LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED Door een verbeterde berekening wordt leegstand in het kernwinkelgebied structureel en halfjaarlijks bijgehouden vanaf januari 2015 en komen de cijfers van 2014 en 2013 te vervallen. Ten opzichte van de vorige twee meetpunten in juli en januari 2015 is de leegstand zowel wat betreft het aantal vestigingen als de totale vloeroppervlakte gestegen. Op 1 januari 2016 stonden er 56 vestigingen leeg, met een totale leegstaande vloeroppervlakte van vierkante meter. Belangrijk bij deze cijfers te vermelden is dat eind 2015 het nieuwbouwproject Colorant is opgeleverd. Dit verklaard een groot deel van de toegenomen totale vloeroppervlakte en het totaal aantal vestigingen in het kernwinkelgebied. Sinds 1 januari 2016 is er alweer veel veranderd in het kernwinkelgebied. Grote panden van de V&D en Mundo Sport zijn leeg komen te staan. Vooral het aantal leegstaande vierkante meter neemt hierdoor erg toe. Omdat er structureel twee keer per jaar een meting wordt gedaan zullen deze cijfers pas meegenomen worden bij de berekening van juli Tabel 4.1: leegstand kernwinkelgebied ( ) Peildatum Vestigingen Vloeroppervlakte (m 2 ) Totaal Leegstand % Totaal Leegstand % 1 jan ,4% ,6% 1 jul ,3% ,1% 1 jan ,0% ,7% Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2016 Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 30

32 4.3. UITGIFTE & AANBOD VAN BOUWPERCELEN De gemeente Veenendaal heeft tussen 2005 en 2010 veel grond uitgegeven op de bedrijventerreinen, voornamelijk op bedrijventerrein De Batterijen. Na deze grootschalige gronduitgifte is er vanuit de gemeente geen gronduitgifte meer mogelijk. Er is alleen nog een beperkt aantal hectare grond beschikbaar via particuliere partijen. Op De Batterijen is nog 3 hectare grond uit te geven, op De Vendel is nog 1,1 hectare beschikbaar (tabel 4.4). Tabel 4.5 geeft exact weer welke percelen nog beschikbaar zijn op De Batterijen en De Vendel (in vierkante meter). Tabel 4.2: uitgegeven en nog uit te geven grondoppervlak in hectare per bedrijventerrein (2015) Totale Reeds Bedrijventerrein Nog uitgeefbaar oppervlakte uitgegeven (ha) (ha) Gemeente Particulier Ambacht/Nijverkamp 138,5 138,5 0,0 0,0 Compagnie Oost 18,1 18,1 0,0 0,0 De Batterijen 30,6 27,6 0,0 3,0 De Compagnie 23,2 23,2 0,0 0,0 De Faktorij 35,1 35,1 0,0 0,0 De Vendel 11,0 9,9 0,0 1,1 Totaal 256,5 252,4 0,0 4,1 Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2016 Tabel 4.3: uitgeefbare percelen op De Vendel en De Batterijen in m 2 ( maart 2016) Vendel m 2 Batterijen m 2 Landjuweel Citadel / Bastion Vendelier Lunet Vendelier Totaal Totaal Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2016

33 5. WINKELSTAD VEENENDAAL Economische monitor 2016 Gemeente Veenendaal 32