ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL

Transcriptie

1 2019 ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL Februari 2019

2 2

3 SAMENVATTING In deze monitor vindt u de belangrijkste ontwikkelingen op economische gebied in Veenendaal. Van alle ontwikkelingen worden de meest actuele beschikbare cijfers getoond. In de meeste gevallen gaat het om de periode van 2014 tot en met 2018; in sommige paragrafen wordt gebruik gemaakt van andere perioden. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN Het aantal inwoners van Veenendaal blijft groeien. In de periode is het aantal inwoners met bijna 3% toegenomen tot inwoners in januari Het aandeel jongeren (0-20 jaar) is licht afgenomen tot 25,5% op de totale bevolking. Het aandeel 65-plussers is afgelopen jaar voor het eerst sinds jaren afgenomen tot 16,4% van de totale bevolking. De cijfers van het inkomensniveau worden niet ieder jaar bekend gemaakt. Waar in de vorige monitor het meest actuele cijfer uit 2014 stamde is in deze editie het cijfer uit 2017 bekend. Het gemiddeld besteedbaar inkomen in Veenendaal was in , wat het hoogste niveau in de afgelopen zeven jaar. Gemiddeld ligt het besteedbaar inkomen in Veenendaal net wat hoger dan in Nederland. MEER BEDRIJVEN EN BANEN Het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal blijft groeien. In 2018 is dit met 276 vestigingen toegenomen tot vestigingen. Deze toename van het aantal bedrijven resulteert ook in een groei van het aantal banen. Het aantal banen is met toegenomen tot Het aantal banen in de ICT-sector is in absolute aantallen toegenomen met 60 banen tot Het aandeel banen in de ICTsector ten opzichte van de totale werkgelegenheid is echter wel afgenomen. Het aantal vestigingen in de ICT-sector is daarentegen gegroeid met 30 nieuwe vestigingen tot 338. ARBEIDSPARTICIPATIE GEGROEID De netto arbeidsparticipatie is in de periode is gestegen van 66,3% tot 69,7%. Het Nederlands gemiddelde ligt in 2018 op 67,8%. Ook de bruto arbeidsparticipatiegraad ligt in Veenendaal 1,8% hoger dan het landelijke gemiddelde. Waar in eerdere edities van de monitor werd gerekend met de Niet Werkende Werkzoekenden (NWW) is het UWV overgestapt op een nieuwe definitie en meet methode; het aantal mensen Geregistreerd bij UWV zonder dienstverband (GUW). Dit cijfer wordt sinds oktober 2017 gemeten en zijn enkel vanaf oktober 2017 bekend. In september 2018 is dit aandeel gedaald tot Het aantal WW-gerechtigden is in de periode 2014 tot en met 2018 afgenomen van circa WW-gerechtigden tot circa 800 in Het aantal bijstandspartijen is in dezelfde periode afgenomen met 114 tot Het aantal bijstandspartijen is relatief gezien een stuk harder afgenomen dan het aantal bijstandspartijen in regio FoodValley. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Wegens de discussie die afgelopen jaren ontstond over het cijfer van de kantorenleegstand heeft een werkgroep revitalisering/leegstand van gemeente en bedrijfsleven de leegstand van kantoren in 2015 in kaart gebracht. Deze leegstandslijst wordt twee maal per jaar geactualiseerd. Hieruit blijkt dat de kantorenleegstand nog steeds dalend is. In 2015 was deze 21,17%, in ,78% en medio ,22%. Cijfers van de kantorenleegstand in 2018 van Rudolph Bak zijn niet bekend. De cijfers van Cushman & Wakefield (C&W, voormalig DTZ) laten in 2016 een afname zien, van 30% in 2015 naar 21.9%. In 2017 is dit licht gestegen tot 22,8%. Dit niveau is gehandhaafd in Ondanks het feit dat de werkgroep Revitalisering/Leegstand diverse pogingen heeft ondernomen om de verschillen tussen de leegstandscijfers van deze werkgroep (2018: 13,03%) en de leegstand van C&W (2018: 22,8%) boven water te krijgen, blijft dit onduidelijk. De gemeente Veenendaal gaat uit van de werkelijk 3

4 gemeten leegstand door de werkgroep Revitalisering/Leegstand; deze komen immers tot stand via concreet veldwerk. WINKELSTAD VEENENDAAL Veenendaal heeft in vergelijking met andere Nederlandse gemeenten veel winkels en winkelvloeroppervlakte in verhouding tot het aantal inwoners. In 2018 was er één winkel per 152 inwoners in Veenendaal. In het centrum zijn de detailhandel, dienstverlening en gezondheidszorg verantwoordelijk voor 63% van het aantal banen. De bedrijvigheid in het centrum is daarmee meer divers dan in het kernwinkelgebied, waar de detailhandel alleen al verantwoordelijk is voor 57,9% van het aantal vestigingen en 70,1% van de banen. De leegstand in het kernwinkelgebied (gemeten in aantal vestigingen) is afgenomen van 18,3% in juli 2016 tot 16% in januari

5 Inhoud SAMENVATTING... 3 INLEIDING ALGEMENE ONTWIKKELINGEN BEVOLKINGSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU ONDERWIJS Aantal leerlingen naar onderwijsniveau ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK ONDERWIJS Aantal bedrijfsvestigingen & grootteklasse Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal Mutaties in het aantal vestigingen Ruimtelijke structuur van bedrijfsvestigingen WERKGELEGENHEID Aantal banen & grootteklasse Mutaties in het aantal banen ICT-Sector Ruimtelijke structuur van banen ARBEIDSMARKT ARBEIDSPARTICIPATIE WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Geregistreerd bij het UWV zonder dienstverband Niet werkende werkzoekende-jongeren WW-gerechtigden Participatieweg (PW) Verschillen NWW, WW & PW PENDEL RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN LEEGSTAND KANTOOR- EN BEDRIJFSRUIMTEN LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED WINKELSTAD VEENENDAAL AANTAL WINKELS & OPPERVLAKTE CENTRUM & KERNWINKELGEBIED Centrum: meer dan alleen winkels Kernwinkelgebied: focus op de detailhandel OMZET & BINDING Omzet en koopkrachtbinding in het centrum Bezoekmoment Veenendaal PARKEREN Gemiddelde bezetting gemeentelijke parkeergarages BIJLAGE 1: KAART CENTRUM & KERNWINKELGEBIED BIJLAGE 2: SBI-KLASSEN VAN DE ICT-SECTOR LIJST MET TABELLEN & FIGUREN BRONNEN

6 6

7 INLEIDING Veenendaal is een groeiende gemeente met centrale ligging en veel bedrijvigheid. Dit dachten we al, maar dit wordt bevestigd door, de onlangs afgeronde, Economische Monitor Veenendaal Sinds 2014 stelt de gemeente Veenendaal deze monitor jaarlijks op met als doel een naslagwerk te creëren gebaseerd op statistische feiten. De Economisch Monitor Veenendaal vormt hiermee een basis voor beleidsvorming en een betrouwbare bron van informatie voor zowel de gemeente Veenendaal als burgers, ondernemers en andere geïnteresseerden. Met behulp van de monitor kunnen vragen van bestuurders, collega s en externen sneller worden beantwoord. De cijfers die in de monitor gebruikt worden zijn de meest actuele cijfers van 2018 en al enkele van Om de relevantie van deze cijfers te behouden is hard gewerkt om de monitor in het eerste kwartaal van 2019 af te ronden en te publiceren. De monitor bevat net als in de eerdere edities vijf hoofdonderwerpen: De algemene ontwikkelingen, de economische structuur & dynamiek, de arbeidsmarkt, ruimte voor economische activiteiten en winkelstad Veenendaal. Iedere hoofdstuk bevat een onderwerp. De hoofdstukken samen beschrijven de ontwikkeling van Veenendaal in de afgelopen jaren op economisch gebied. De onderlinge samenhang tussen de vijf onderwerpen laat bepaalde oorzaak-gevolg relaties zien, waarin in enkele gevallen een vergelijking wordt gemaakt met de ontwikkelingen in regio FoodValley. De structuur van de monitor is sinds 2014 weinig veranderd. Juist doordat sinds het opstellen van de eerste monitor structureel en periodiek gegevens zijn bijgehouden, zijn ontwikkelingen zichtbaar geworden. Het aanhouden van eenzelfde structuur biedt de mogelijkheid om cijfers goed te vergelijken en ontwikkelingen te interpreteren. Leeswijzer De economische monitor is ingedeeld in vijf hoofdstukken: Algemene ontwikkelingen: bevolkingsontwikkeling, inkomensontwikkeling, opleidingsniveau, ontwikkelingen in het onderwijs en de aansluiting van onderwijs op arbeidsmarkt. Economische structuur & dynamiek: ontwikkeling van het aantal banen en vestigingen in Veenendaal. Hoeveel banen en vestigingen zijn er, waar en in welke bedrijfssectoren? Speciale aandacht voor de ICT-sector. Arbeidsmarkt: ontwikkelingen in het aantal uitkeringen en de pendel tussen gemeenten. Ruimte voor economische activiteiten: leegstand van kantoren en winkels op verschillende schaalniveaus. Winkelstad Veenendaal: speciale aandacht voor het centrum en het kernwinkelgebied op het gebied van banen, vestigingen, omzet en parkeren. 7

8 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN 8

9 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN Om de ontwikkelingen in Veenendaal te begrijpen is het nodig eerst een aantal basale aspecten van Veenendaal te kennen. In dit hoofdstuk worden een aantal algemene ontwikkelingen beschreven waaronder bevolkingsgroei, huishoudeninkomen en opleidingsniveau. Deze informatie biedt een basis voor het beter begrijpen van de Veense identiteit en vormt een goede achtergrond voor de thema s die in de volgende hoofdstukken aan bod komen. 1.1 BEVOLKINGSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW Op 1 januari 2018 telde Veenendaal inwoners. Deze toename van 637 inwoners ten opzichte van 2017, is een groei van 0,99%. Dit betekent dat het inwoneraantal in Veenendaal relatief harder groeit dan in Nederland, waar de groei in de periode ,58% was. Wanneer naar een langere periode wordt gekeken, wordt duidelijk dat Veenendaal in de periode met 2,99% is gegroeid. Ter vergelijking is de groei van de Nederlandse bevolking in dezelfde periode 2,39%. Opvallend is dat het aandeel inwoners in de leeftijdscategorie 0-20 jaar eerder structureel afneemt. Echter, waar in eerdere jaren een afname te zien was in absolute aantallen, groeit het aantal inwoners in deze categorie sinds 2017 weer. In de leeftijdscategorie jarigen is een andere ontwikkeling gaande. Het aantal inwoners in deze leeftijdscategorie is in de periode afgenomen, in 2016 en 2017 toegenomen en in 2018 vervolgens opnieuw afgenomen. Het aandeel van deze leeftijdscategorie in het totaal aantal inwoners neemt echter sinds 2013 structureel toe tot 58,09% in Waar het aandeel van de leeftijdscategorie 65+ in de vorige edities van de monitor structureel toenam is deze categorie voor het eerst in de afgelopen 6 jaar in relatieve zin gekrompen tot 16,43%. Hetzelfde geldt voor de absolute cijfers. Het aantal inwoners in deze leeftijdscategorie is voor het eerst in de afgelopen zes jaar afgenomen tot inwoners. Tabel 1.1: totaal aantal inwoners Veenendaal per leeftijdscategorie ( ) Leeftijd jarigen jarigen Totaal jarigen 26,4% 26,1% 25,9% 25,7% 25,7% 25,5% jarigen 58,4% 58,1% 57,7% 57,6% 57,2% 58,1% ,2% 15,8% 16,3% 16,7% 17,1% 16,4% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Index ,35 100,65 101,24 101,98 102,99 Bron: CBS,

10 Figuur 1.1: ontwikkeling aantal inwoners Veenendaal ( ) Bron: CBS, INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU Het CBS presenteert jaarlijks de inkomensontwikkeling van huishoudens met een vertraging van één jaar. Dit betekent dat de cijfers die eind 2018 gepresenteerd worden betrekking hebben op De inkomensontwikkeling van het gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen van huishoudens inclusief studenten laat een stijging zien. Waar huishoudens in Veenendaal in 2011 nog te besteden hadden is dit toegenomen tot in Dit betekent een stijging van 11,9% in de periode Tabel 1.2 laat zien dat het gemiddeld besteedbaar huishoudens inkomen in Veenendaal structureel iets hoger ligt dan dat van Nederland. De groei ligt met 12,0% in lijn met de groei van het inkomen in Veenendaal. 1.3 ONDERWIJS Totaal aantal inwoners Veenendaal Tabel 1.2 : gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen ( ) Jaar Veenendaal Nederland Bron: CBS, 2018 De aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt is essentieel om nu en in de toekomst te kunnen voorzien aan de behoefte van goed opgeleid personeel. Het onderwijs en bedrijfsleven stemmen om deze reden de onderlinge behoefte op elkaar af Aantal leerlingen naar onderwijsniveau In Veenendaal zijn er vier onderwijsinstellingen actief in het voorgezet onderwijs. Deze scholen maken onderscheid tussen drie onderwijsniveaus, te weten vmbo, havo en vwo. Voordat de leerlingen doorstromen naar één van deze drie onderwijsniveaus starten ze in het brugjaar. Dit eerste jaar wordt als overgangsjaar gebruikt waarin het onderscheid tussen de drie onderwijsniveaus nog niet direct wordt gemaakt. Zoals blijkt uit tabel 1.3 vormt het brugjaar de grootste groep leerlingen, omdat na dit jaar de leerlingen doorstromen naar de verschillende niveaus. Een groot deel van de leerlingen stroomt 10

11 vervolgens door naar het vmbo gevolgd door de havo. Het vmbo kan onderverdeeld worden in verschillende sectoren (tabel 1.4). De grootste groep vmbo-scholieren volgt de Theoretische Leerweg gevolgd door de sector Techniek. Opvallend is dat het aantal leerlingen dat de Theoretische Leerweg volgt relatief hard is gedaald en dat de sectoren Techniek en Economie sterk zijn gegroeid. Tabel 1.3: aantal leerlingen naar onderwijs niveau ( ) Onderwijsniveau Aantal leerlingen Totaal Bron: DUO, 2019 Tabel 1.4: aantal vmbo-leerlingen naar sector ( ) Brugjaar Vmbo Havo/vwo Havo Vwo VMBO naar sector Aantal leerlingen Economie 112 9% 114 9% % 91 8% 100 8% % Techniek % % % % % % Zorg & Welzijn % % % % % % Theoretische Leerweg % % % % % % Praktijkonderwijs % % % % % 98 8% Totaal Bron: DUO,

12 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK 12

13 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK Waar Veenendaal is ontstaan rond de veenontginning, is het daarna overgestapt op de wol- en sigarenindustrie. Tegenwoordig focust Veenendaal zich op de ICT-industrie. In dit hoofdstuk worden een aantal cijfers gepresenteerd die de economische structuur en dynamiek in Veenendaal duiden. Aan de hand van verschillende indicatoren zoals het aantal bedrijfsvestigingen, aantal banen en de verschillende bedrijfssectoren wordt duidelijk waar de economie van Veenendaal op gebaseerd is. Daarnaast wordt ruimtelijk gekeken waar de bedrijven en banen zich bevinden en welke mutaties de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. De gegevens die in dit hoofdstuk gebruikt worden vinden bijna allemaal hun oorsprong uit het databestand Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) van de provincie Utrecht. Dit databestand wordt jaarlijks rond november gepubliceerd. De gegevens uit het PAR worden jaarlijks met terugwerkende kracht gecorrigeerd waardoor cijfers kunnen afwijken van eerdere edities van de monitor. De correctie komt volgens de provincie Utrecht voort uit nieuwe gegevens over bedrijvigheid. 2.1 ONDERWIJS De ontwikkelingen van het aantal bedrijfsvestigingen zeggen veel over de stand van de economie. In deze paragraaf worden de ontwikkelingen in het aantal bedrijfsvestigingen beschreven en wordt duidelijk waar de groei en afname hebben plaatsgevonden Aantal bedrijfsvestigingen & grootteklasse In oktober 2018 had Veenendaal bedrijfsvestigingen ten opzichte van in oktober Deze groei van 281 bedrijfsvestigingen komt voornamelijk voort uit de groei van het aantal bedrijven met 1 werkzaam persoon, de zelfstandigen. De totale groei van 281 bedrijven betekent een groei van 5,5%. Dit is de sterkste groei in de afgelopen 5 jaar. De categorie zelfstandigen kent een groei van 180 bedrijfsvestigingen. Zoals te zien in tabel 2.1 zijn er 100 bedrijfsvestigingen met de klasse geen werkzame personen ingeschreven. Deze klasse bestaat uit bedrijven met alleen kleine banen (minder dan 12 uur per week). Opvallend is dat waar in de monitor 2018 bleek dat de groei van het aantal bedrijfsvestigingen met 2 of meer werkzame personen met een toename van 21 vestigingen significant was, waar in deze editie er slechts per saldo een toename is in het aantal bedrijfsvestigingen met 2 of meer werkzame personen van 1 vestiging. Figuur 2.1: totaal aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal ( ) Tabel 2.1: grootteklasse van bedrijfsvestigingen in Veenendaal (2014, 2017 & 2018) Vestigingen Werkzame personen Δ '17/'18 geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal Vestigingen Bron figuur 2.1 & tabel 2.1: PAR,

14 2.1.2 Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal Sinds januari 2018 zijn de Coöperatieve Verenigingen van de bedrijventerreinen en de sinds 1994 bestaande BedrijvenKring Veenendaal (BKV) samengegaan in de Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal. Dit betekent dat het aantal leden van de BKV door het samengaan met de coöperatieve verenigingen is gestegen tot ruim 700 leden, waarmee het één van de grootste bedrijvenkringen van Nederland is geworden Mutaties in het aantal vestigingen Veenendaal kende een groei van 281 bedrijven in de periode Om inzicht te krijgen in welke sectoren deze groei zit en in welke sectoren een afname zit is aan de hand van de SBI-indeling per bedrijfssector gekeken wat de ontwikkelingen zijn. Zoals blijkt uit tabel 2.2 is de sector Gezondheidsen welzijnszorg de sector met de sterkste groei. Deze sector kent een toename van 62 nieuwe bedrijfsvestigingen. Daarop volgt de sector Advisering & onderzoek met een toename van 50 bedrijfsvestigingen, gevolgd door de sector Bouwnijverheid met een toename van 34 bedrijfsvestigingen. Uit tabel 2.2 blijkt dat de sector Groot- en detailhandel de grootste sector blijft, gevolgd door de sector Advisering & onderzoek en Gezondheids- en welzijnszorg. Deze drie sectoren vormen gezamenlijk met 51,88% ruim de helft van de totale bedrijvigheid in Veenendaal. Tabel 2.2 aantal vestigingen per bedrijfssector in Veenendaal (2014, 2017 & 2018) Bedrijfssector Δ abs % abs % abs. % abs. Groot- en detailhandel % ,27% ,61% 30 Advisering & onderzoek ,43% ,85% ,80% 50 Gezondheids- en welzijnszorg % 501 9,83% ,47% 62 Bouwnijverheid 440 9,32% 490 9,61% 524 9,74% 34 Informatie & communicatie 310 6,57% 326 6,40% 355 6,60% 29 Overige dienstverlening 293 6,21% 322 6,32% 335 6,23% 13 Onderwijs 227 4,81% 247 4,85% 266 4,95% 19 Industrie 227 4,81% 244 4,79% 242 4,50% -2 Verhuur roerende goederen 212 4,49% 244 4,79% 263 4,89% 19 Cultuur, sport & recreatie 152 3,22% 182 3,57% 200 3,72% 18 Horeca 137 2,90% 142 2,79% 146 2,71% 4 Vervoer & opslag 90 1,91% 115 2,26% 116 2,16% 1 Financiële instellingen 47 1,00% 49 0,96% 49 0,91% 0 Verhuur/handel onroerend goed 45 0,95% 48 0,94% 52 0,97% 4 Agrarische sector 30 0,64% 28 0,55% 27 0,50% -1 Energie, water & afval 10 0,21% 9 0,18% 10 0,19% 1 Openbaar bestuur & overheid 3 0,06% 3 0,06% 3 0,06% 0 Totaal ,00% ,00% ,00% Figuur 2.2 aantal leden Bedrijvenkring Veenendaal ( )

15 2.1.4 Ruimtelijke structuur van bedrijfsvestigingen Zoals bekend huisvest Veenendaal 5378 bedrijven. De ruimtelijke spreiding van deze bedrijven is op bepaalde locaties sterker dan op andere locaties. Een groot deel van de bedrijven is gevestigd op de bedrijventerreinen en in het centrum van Veenendaal. Er zijn zeven bedrijventerreinen, waar iedere bedrijventerrein een eigen specialisme heeft. De terreinen Ambacht en Nijverkamp zijn in deze monitor uit praktische overwegingen samengevoegd en zijn gericht op productie en zware industrie. De Compagnie is gericht op diverse zaken. De Faktorij is gericht op logistiek, de Vendelier op zakelijke dienstverlening, de Compagnie-Oost is gericht op de automotive industrie en de Batterijen focust zich op de ICT-sector. Naast deze zeven bedrijventerreinen kent de gemeente het centrum en meer specifiek het kernwinkelgebied waar veel bedrijven zijn gevestigd. Tot het centrum in figuur 2.3 en figuur 2.4 behoort in deze monitor wegens praktische overwegingen het hele postcodegebied 3901 (zie bijlage 1). In deze categorie zijn veel bedrijven actief in de detailhandel. Buiten deze kernen is de bedrijvigheid verspreid door de wijken met een aantal kleine concentraties in de buurwinkelcentra, dit wordt gezien als de categorie overig. Figuur 2.3: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (2018) Veenendaal Bedrijventerreinen 1193 (22,18%) Centrum 876 (16,29%) Overig 3309 (61,53%) Ambacht-Nijverkamp: 481 Compagnie: 165 Batterijen: 174 Faktorij: 134 Vendel: 136 Compagnie Oost: 101 Kernwinkelgebied: 311 Rest centrum: 565 Buurtwinkelcentra: 91 Rest: 3218 Uit figuur 2.3 blijkt dat een groot deel van de bedrijven niet direct op een specifieke locatie onder te brengen is. Deze zijn ondergebracht in de categorie overig en zitten verspreid over heel Veenendaal. Binnen deze categorie wordt onderscheid gemaakt tussen de buurtwinkelcentra en de rest. On de de categorie rest vallen veel zzp-ers die voor meer dan 50% van het aantal bedrijfsvestigingen vormen en verspreid zitten over de woonwijken in Veenendaal. De buurtwinkelcentra en de subcategorie rest vormen gezamenlijk circa 61,53% van het aantal bedrijfsvestigingen. Zoals duidelijk wordt uit figuur 2.3 zijn er bedrijven op de bedrijventerreinen gevestigd. Dit is een toename van 16 bedrijven ten opzichte van Echter neemt het aandeel van de vestgingen op de bedrijventerreinen ten opzichte van het totaal aantal bedrijfsvestgingen licht af met 0,89%. In de categorie is er zowel een absolute als een procentuele toename te zien. In het kernwinkelgebied zijn het aantal bedrijfsvestigingen met 3 aantallen afgenomen ten opzichte van Dit in tegenstelling tot de rest als in de rest van het centrum, waar 56 bedrijven bij zijn gekomen ten opzichte van Ook bij de buurtwinkelcentra zijn er nieuwe vestigingen bijgekomen ten opzichte van Hetzelfde geldt voor de categorie rest. Dit leidt tot een toename van 207 nieuwe bedrijven in deze categorie ten opzichte van

16 Figuur 2.4: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (2017) Veenendaal Bedrijventerreinen 1177 (23,07%) Centrum 823 (16.13%) Overig 3102 (60,79%) Ambacht-Nijverkamp: 474 Compagnie: 162 Batterijen: 166 Faktorij: 135 Vendel: 138 Compagnie Oost: 98 Kernwinkelgebied: 314 Rest centrum: 509 Buurtwinkelcentra: 85 Rest: WERKGELEGENHEID In deze paragraaf wordt ingezoomd op de ontwikkeling van het aantal banen in Veenendaal. Interessant is om de ontwikkelingen te volgen van het aantal banen per sector ten opzichte van de eerdere jaren. Hiermee wordt geprobeerd een beeld te krijgen van welke sectoren sterk vertegenwoordigd zijn in Veenendaal en hoe Veenendaal zich ontwikkelt als speler in de ICT-sector. Ook wordt er gekeken naar de ruimtelijke structuur van het aantal banen in Veenendaal Aantal banen & grootteklasse Waar in paragraaf 2.1 duidelijk werd dat het aantal bedrijfsvestigingen sinds 2017 is toegenomen met 276 bedrijven is het interessant om te kijken of deze ontwikkelingen in lijn liggen met het aantal banen. Tot 2016 hebben het aantal banen en het aantal vestigingen zich tegenstrijdig ontwikkeld: waar het aantal vestigingen toenam, nam het aantal banen af. Echter, sinds 2016 is het aantal banen net als het aantal vestigingen weer toegenomen evenals in Hetzelfde geldt voor 2018 waar het aantal banen met 977 tot banen is gestegen. Dit betekent dat Veenendaal nooit eerder zoveel banen heeft gehad en voor het eerst uitkomt boven de banen. Uit tabel 2.4 blijkt dat het aantal banen in de grootteklassen 1, 5 tot en met 9, 10 tot en met 19 en 50 tot en met 99 is afgenomen, terwijl het aantal banen in alle overige grootteklassen is toegenomen. Opvallend is dat de grootste stijging van het aantal banen te zien is in de bedrijven met 200 of meer medewerkers. In totaal zijn er 1753 banen bijgekomen in de periode

17 Figuur 2.5: aantal banen in Veenendaal ( ) Tabel 2.4: aantal banen naar grootteklasse in Veenendaal (2014, 2017 & 2018) Werkzame personen Δ 17/'18 Geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal banen Mutaties in het aantal banen De groot- en detailhandel blijft zoals afgelopen jaren de grootste en belangrijkste sector in Veenendaal met circa 26% aandeel van het totaal aantal banen in Veenendaal. Zoals blijkt uit tabel 2.5 is in vijf bedrijfssectoren is het aantal banen afgenomen. In alle overige bedrijfssectoren zijn de banen toegenomen. De sterkste groei is in de bouwnijverheid. Dit komt overeen met de landelijke trend waar de bouwsector het afgelopen jaar sterk is gegroeid. Opvallend is dat in de Economische Monitor 2018 werd gesproken over een relatief sterke groei van de sector Verhuur roerende goederen, terwijl in tabel 2.5 te zien is dat dezelfde sector afgelopen jaar relatief sterk is afgenomen. Tabel 2.5: aantal banen per bedrijfssector in Veenendaal (2016, 2017, 2018) Bedrijfssector Δ '17 -'18 abs. % abs. % abs. % abs. Groot- en detailhandel ,45% ,14% ,17% 30 Industrie ,37% ,57% ,76% 239 Advisering & onderzoek ,67% ,44% ,34% 88 Gezondheids- en welzijnszorg ,95% ,12% ,44% -92 Informatie & communicatie ,44% ,96% ,23% 168 Onderwijs ,76% ,62% ,22% 263 Bouwnijverheid ,32% ,62% ,50% 626 Vervoer & opslag ,57% ,75% ,82% 373 Verhuur roerende goederen 937 3,09% ,65% ,24% -358 Horeca ,54% ,34% ,55% -185 Overige dienstverlening 639 2,11% 719 2,47% 741 2,45% 22 Openbaar bestuur & overheid 663 2,19% 676 2,33% 674 2,22% -2 Cultuur, sport & recreatie 484 1,60% 459 1,58% 480 1,58% 21 Financiële instellingen 219 0,72% 245 0,84% 277 0,91% 32 Verhuur/handel onroerend goed 221 0,73% 241 0,83% 212 0,70% -29 Agrarische sector 75 0,34% 74 0,25% 120 0,40% 32 Energie, water & afval 103 0,22% 141 0,49% 143 0,47% 2 Totaal ,00% % %

18 2.2.3 ICT-Sector Eén van de speerpunten van de gemeente Veenendaal is de ICT-sector. Vanuit een sterke ICTuitgangssituatie wil de gemeente de ICT-sector ruim baan geven als motor voor innovatie en duurzame vernieuwing van het gehele economische terrein. Deze ambitie komt voort uit het relatief hoge aantal ICT-bedrijven dat in Veenendaal gevestigd is. Om deze reden is het interessant om de ontwikkelingen van het aantal vestigingen en banen in de ICT-sector te volgen. De gemeente heeft om deze reden een completere indeling laten maken om een beter beeld te krijgen van de ICT-sector. Hiertoe behoren ook bedrijven die in de SBI-indeling (Standaard BedrijfsIndeling) van het CBS niet tot de sector informatie & communicatie behoren. Zie bijlage 2 voor de complete lijst met SBI-klassen die tot de Veenendaalse ICT-sector behoren. In 2018 vielen 338 vestigingen in Veenendaal in de ICT-sector. Dit is een toename van 30 bedrijven ten opzichte van In tabel 2.7 wordt bij de jaren 2012 tot en met 2015 een sterretje weergegeven. Bij deze jaartallen zijn de oorspronkelijke aantallen gehanteerd volgens de SBI-klassen die behoren tot de Veenendaalse ICT-sector (zie bijlage 2). Echter, na correspondentie met de provincie Utrecht over enkele organisaties die onder deze SBI-klassen vielen en enkele organisaties die hier buiten vielen, is een correctie geweest. Dit betekent dat enkele bedrijven die voorheen in de SBIklassen vielen die samen de Veenendaals ICT-sector vormen, hier nu buiten zijn gelaten. Andere bedrijven die voorheen buiten deze SBI-klassen vielen, vallen hier nu wel onder. Zoals uit tabel 2.7 blijkt is het aantal banen in de ICT-sector toegenomen van 2769 in 2017 tot 2829 banen in Dit betekent dat bijna 10% van de totale werkgelegenheid in Veenendaal in de ICT-sector is. Tabel 2.7: ontwikkelingen in de ICT sector in Veenendaal ( ) Jaar Aantal banen in % van totale t.o.v. jaar eerder ICT- ICT-sector werkgelegenheid Sector Aantal Vestigingen ,48% - 320* ,66% -1,89% 327* ,25% 3,38% 335* ,64% 3,56% 345* ,64% 5,28% ,52% 5,25% ,33% 2,17% Ruimtelijke structuur van banen Zoals in paragraaf gekeken is naar de ruimtelijke spreiding van de vestigingen in Veenendaal wordt in deze paragraaf gekeken naar de spreiding van het aantal banen in Veenendaal. Op deze manier wordt duidelijk waar de bedrijvigheid plaatsvindt. Zoals te zien in figuur 2.6 bevindt meer dan de helft van het aantal banen zich op het bedrijventerrein. Hiermee neemt het aandeel banen op de bedrijventerreinen toe ten opzichte van het aandeel banen in het centrum en in de categorie overig. Banen in Veenendaal Bedrijventerreinen (54,34%) Centrum (15,88%) Overig (29,78%) Ambacht-Nijverkamp: Compagnie: Batterijen: Faktorij: Vendel: Compagnie Oost: Kernwinkelgebied: Rest centrum: Buurtwinkelcentra: 790 Rest: Figuur 2.6: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (2018) 18

19 3. ARBEIDSMARKT 19

20 3. ARBEIDSMARKT Waar in de vorige hoofdstukken een beeld van de algemene ontwikkelingen en de bedrijvigheid in Veenendaal is geschetst wordt in dit hoofdstuk verder ingezoomd op de arbeidsmarkt. De gegevens over de arbeidsparticipatie en werkloosheidsindicatoren zijn afkomstig van het CBS, UWV en de gemeente Veenendaal. Middels verschillende indicatoren wordt de stand van de arbeidsmarkt bepaald en gekeken of de ontwikkelingen in lijn liggen met de groei van het aantal banen en het aantal bedrijfsvestigingen. 3.1 ARBEIDSPARTICIPATIE Arbeidsparticipatie is een veelbesproken onderwerp. De arbeidsparticipatie geeft aan welk deel van de bevolking deelneemt aan het arbeidsproces. Om dit te verduidelijken wordt er onderscheid gemaakt tussen de bruto en de netto arbeidsparticipatie. Om de bruto en de netto arbeidsparticipatie uit te drukken wordt de beroepsbevolking gebruikt. Waar het CBS tot 2016 de bevolking tussen de 15 en 65 jaar rekende tot de beroepsgeschikte bevolking, wordt er sinds 2017 een meer internationale definitie gehanteerd, namelijk de bevolking tussen de 15 en 75 jaar. De bruto participatiegraad wordt uitgedrukt in het aantal werkzame en werkzoekende personen (personen die werken of willen werken) ten opzichte van de beroepsbevolking. De netto participatiegraad is het aandeel van de beroepsbevolking dat daadwerkelijk werkt. Het verschil tussen de bruto en de netto participatiegraad is de werkloosheid. De netto arbeidsparticipatie is in de periode gestegen van 66,3% tot 69,7%. In vergelijking met de arbeidsparticipatie in Nederland doet Veenendaal het relatief gezien iets beter. Hetzelfde geldt voor de bruto arbeidsparticipatie. Ook die is in de periode gestegen van 71,6% tot 72,3%, waar de landelijke trend in dezelfde periode gelijk is gebleven op 70,5%. Dit betekent dat in ,3% van de bevolking tussen de 15 en 75 jaar in Veenendaal werkt of wil werken en dat 69,7% daadwerkelijk werkt. Figuur 3.1: participatiegraad, bruto en netto in Veenendaal en Nederland ( ) Netto arbeidsparticipatie (%) Bruto arbeidsparticipatie (%) ,3 66,8 65,9 66,7 68,1 69, , ,5 72, ,4 64,9 65,4 65,8 66,7 67, ,5 70,1 70, ,1 70, Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland 20

21 3.2 WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Zoals in paragraaf 3.1 verwoord is het verschil tussen de bruto- en de netto participatiegraad de werkloosheid. Om beter inzicht te verkrijgen in de werkloosheidscijfers wordt gebruikt gemaakt van verschillende indicatoren. Het UWV gebruikt de werkloosheidsuitkeringen (Werkloosheidswet, ook wel WW-gerechtigden), de bijstandsuitkeringen (Participatie Wet, ook wel PW-gerechtigden) en de sinds 2019 de GWU-zonder dienstverband (geregistreerd bij het UWV zonder dienstverband) als indicatoren voor de werkloosheid. De combinatie van deze indicatoren geeft een beeld van de opbouw van de werkloosheid. Deze drie indicatoren zullen om deze reden dan ook aan bod komen in dit hoofdstuk om een duidelijk beeld te scheppen van de werkloosheid Geregistreerd bij het UWV zonder dienstverband Sinds 2019 hanteert het UWV het nieuwe aanbodcijfer Geregistreerd bij het UWV zonder dienstverband. Dit cijfer komt ter vervanging van het bestand Niet werkende werkzoekenden (NWW). Waar in de eerdere edities van de Economische monitor gebruik werd gemaakt van de NWW-cijfers zal vanaf deze editie gebruik worden gemaakt van de GWU-cijfers. De GWU-cijfers die het UWV presenteert gaan terug tot oktober Het aantal geregistreerde mensen bij het UWV zonder dienstverband is in de periode van oktober 2017 tot en met december 2018 in eerste instantie gestegen en vervolgens na een piek in februari 2018 gedaald. Waar in januari personen bij het UWV stonden geregistreerd zonder dienstverband is dit afgenomen tot in september Dit is iets lager dan het eerste meetmoment in oktober 2017 toen er personen geregistreerd stonden. Eenzelfde trend is te zien in regio FoodValley. De geïndexeerde cijfers laten zien dat ook in regio FoodValley een piek van het aantal geregistreerde bij het UWV zonder dienstverband kende in februari 2018 en dit nadien is afgenomen. Figuur 3.2: Geregistreerd bij UWV zonder dienstverband ,0 Geregistreerd bij UWV zonder dienstverband per maand - Veenendaal (okt sept. 2018) okt '17 jan '18 jul '18 Index-cijfers Geregistreerd bij UWV zonder dienstverbandveenendaal & Foodvalley (jan 2016 = 100) 100,0 90,0 okt '17 jan '18 jul '18 Veenendaal FoodValley 21

22 3.2.2 Niet werkende werkzoekende-jongeren Onder de jeugdwerkloosheid wordt het aantal niet werkende werkzoekenden jonger dan 27 jaar verstaan. Het gaat hier enkel om de personen tussen de 15 en de 27 jaar die bij het UWV als werkzoekend zonder dienstverband staan geregistreerd. Ook bij deze definitie geldt dat dit de nieuwe definitie is ter vervanging van het aantal niet werkende werkzoekenden. De eerst bekende cijfers van deze nieuwe definitie gaan terug tot oktober Uit figuur 3.4 blijkt dat er in oktober jongeren als werkzoekend zonder dienstverband stonden geregistreerd bij het UWV. Dit is in de periode oktober 2017 tot en met december 2018 in eerste instantie licht gestegen en vervolgens gedaald tot 255 in augustus Figuur 3.4: Geregistreerde jongeren bij het UWV zonder dienstverband (<27) okt-17 jan-18 apr-18 jul-18 okt WW-gerechtigden In november 2018 kende Veenendaal 812 WW-gerechtigden. Dit is het laagste aantal sinds 2014 en is bijna een halvering ten opzichte van maart 2014 toen er 1601 WW-gerechtigden geregistreerd stonden. Vanaf april 2016 is de uitstroom van het aantal WW-gerechtigden vrijwel iedere maand hoger dan de instroom met uitzondering van de maanden december 2016 en januari 2017 (figuur 3.5) Figuur 3.5: aantal WW-gerechtigden in Veenendaal ( ) Bron: UWV,

23 Het aantal WW gerechtigden in Veenendaal ligt relatief gezien iets lager dan het aantal in Nederland. Uit figuur 3.7 wordt echter duidelijk dat de trend in Veenendaal gelijk loopt met Nederland Figuur 3.6: indexcijfers WW-gerechtigden - Veenendaal & Nederland (jan 2017) jul jul-18 Nederland Veenendaal Participatieweg (PW) Per januari 2015 is de Wet Werk en Bijstand (WWB) de Participatiewet geworden (PW). De definitie van de Participatiewet telt uitkeringen in bijstandspartijen (huishoudens waarbij meerdere personen bijstand ontvangen) en niet per bijstandsontvanger. Vanaf 2014 is het aantal bijstandspartijen van partijen in januari 2014 gestegen tot het hoogtepunt van in januari 2017 (figuur 3.8). Vervolgens is het aantal bijstandspartijen relatief hard afgenomen tot circa bijstandspartijen in december Dit is een afname van 2.2% ten opzichte van januari 2014 en een afname van 8.9% ten opzichte van januari Wanneer naar figuur 3.7 gekeken wordt is te zien dat vanaf januari 2017 de indexcijfers van Veenendaal en Nederland sterk uiteenlopen. Waar Veenendaal in september 2018 een indexcijfer van 91.3 noteert, is het indexcijfer van Nederland 103,2 in juli Figuur 3.7: indexcijfer aantal bijstandspartijen (jan 2014 = 100) jan-14 jul-14 jan-15 jul-15 jan-16 jul-16 jan-17 jul-17 jan-18 jul-18 Nederland Veenendaal Bron figuur 3.6 & 3.7: gemeente Veenendaal & UWV,

24 Figuur 3.8: bijstandspartijen in Veenendaal ( ) 1000 jan-14 jul-14 jan-15 jul-15 jan-16 jul-16 jan-17 jul-17 jan-18 jul-18 Bron figuur 3.8: gemeente Veenendaal & UWV, Verschillen NWW, WW & PW Het is interessant om te kijken hoe de GWU, WW en PW zich ontwikkelen ten opzichte van elkaar. Om dit inzichtelijk te krijgen en de ontwikkelingen in perspectief te plaatsen worden indexcijfers gehanteerd met als startpunt oktober Uit de indexcijfers blijkt dat zowel de WW als de GWU en de PW alle drie zijn gedaald ten opzichte van de eerste meting in oktober De WW-cijfers relatief het hardst zijn gedaald. De PW cijfers laten over het algemeen een stabiel verloop zien waarbij deze in juli 2018 ten opzichte van het eerste meetmoment in oktober 2017 met vijf indexpunten is afgenomen. Figuur 3.9: ontwikkeling (indexcijfers PW (WWB), WW, GUW (okt 2017 = 100) PW(WWB) WW GUW Figuur 3.10: ontwikkeling (absoluut) PW (WWB), WW, GUW PW(WWB) WW GUW Bron figuur 3.9 & 3.10: gemeente Veenendaal, & UWV,

25 3.3 PENDEL Lang niet alle inwoners van Veenendaal werken ook in Veenendaal. Andersom zijn er ook personen die wel in Veenendaal werken maar hier niet wonen. Bij de provincie Utrecht zijn gegevens bekend over alle inkomende pendel naar gemeenten in de provincie Utrecht. Wat betreft uitgaande pendel is alleen de pendel van Utrechtse gemeenten naar andere Utrechtse gemeenten bekend. In 2010 is eenmalig geprobeerd om uitgaande pendelgegevens van de provincies te combineren maar dit is hierna niet meer herhaald. De pendelgegevens hieronder komen uit 2015 en zijn de meest actuele cijfers die momenteel beschikbaar zijn. Om deze reden zijn de cijfers in deze paragraaf hetzelfde als de cijfers in de vorige monitor. Het betreft hier alle inkomende pendel, en alleen uitgaande pendel naar Utrechtse gemeenten. Wat betreft inkomende pendel (mensen die niet in Veenendaal wonen, maar er wel werken) is Ede veruit de belangrijkste gemeente. In Ede wonen 2139 personen die in Veenendaal werken. Hierna volgen Rhenen (775 personen) en Utrechtse Heuvelrug (664 personen) (tabel 3.1). Pendel van buiten de provincie Utrecht komt naast Ede vooral uit Arnhem, Wageningen en Nijmegen. Wat betreft uitgaande pendel (mensen die in Veenendaal wonen, maar niet in Veenendaal werken) zijn alleen de stromen binnen de provincie Utrecht bekend. In het onderzoek uit 2010 kwam naar voren dat er rond de Veenendalers in Ede werken. Vanuit Veenendaal pendelen binnen de provincie de meeste mensen naar de stad Utrecht (1319 personen). Utrechtse Heuvelrug (857 personen) en Rhenen (739 personen) zijn na Utrecht de belangrijkste uitgaande pendelgemeenten. Tabel 3.1: belangrijkste uitgaande pendelgemeenten (alleen provincie Utrecht) (2015) Tabel 3.2: belangrijkste inkomende pendelgemeenten (heel Nederland) (2015) Top 15 - Uitgaand provincie Utrecht Utrecht Utrechtse Heuvelrug 857 Rhenen 739 Amersfoort 543 Zeist 455 Renswoude 446 Woudenberg 203 Leusden 172 Nieuwegein 168 Houten 157 Bunnik 91 De Bilt 64 Wijk bij Duurstede 60 Soest 57 Vianen 57 Totaal uitgaand naar Utrecht Woont en werkt in Veenendaal Top 15 - Inkomend uit Nederland Ede Rhenen 775 Utrechtse Heuvelrug 664 Arnhem 472 Wageningen 373 Utrecht 361 Neder-Betuwe 347 Barneveld 305 Amersfoort 265 Renswoude 236 Overbetuwe 198 Buren 195 Nijmegen 173 Scherpenzeel 172 Zeist 160 Totaal inkomende pendel Woont en werkt in Veenendaal Bron: Provincie Utrecht, 2016 Bron: Provincie Utrecht, De som van de inkomende pendel en wonend & werkend in Veenendaal komt niet geheel overeen met het totaal aantal banen zoals vermeld in het vorige thema. Dit komt doordat uitzendkrachten niet zijn meegenomen in het pendelonderzoek. 25

26 4. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN 26

27 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 jan-13 apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 jul-14 okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 okt-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 okt-17 jan RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Met het provinciaal inpassingsplan kantoren wil de provincie Utrecht 3 miljoen m 2 aan nieuwbouwmogelijkheden voor zelfstandige kantoren schrappen binnen de provincie Utrecht. Dit betekent dat ook voor bepaalde locaties in Veenendaal geen nieuwe kantoren gerealiseerd mag worden. Dit heeft tot een discussie geleid tussen de gemeente Veenendaal en de provincie Utrecht, waarbij Veenendaal van mening is dat door de groeiende economie er behoefte is aan nieuwe kantoorruimten. Om inzichtelijk te krijgen hoeveel kantoorcapaciteit Veenendaal op dit moment heeft en hoeveel hiervan leegstaat houdt de gemeente dit nauwkeurig bij. Hetzelfde geldt voor de leegstand in het kernwinkelgebied. Echter, alle cijfers rondom de leegstand dienen altijd kritisch bekeken te worden, omdat er verschillende meetmethoden worden gebruikt om de leegstand te meten. 4.1 LEEGSTAND KANTOOR- EN BEDRIJFSRUIMTEN Cushman & Wakefield (C&W), voormalig DTZ, brengt in januari en in juli een factsheet uit over de leegstand op de kantorenmarkt. Veenendaal scoort ieder jaar relatief hoog in de leegstandslijst. In figuur 4.1 wordt de ontwikkeling van het leegstandscijfer van de kantorenmarkt in Veenendaal volgens C&W weergegeven. Hieruit blijkt dat Veenendaal volgens C&W in januari 2018 een kantorenleegstand heeft van 20,50%. Hiermee eindigt Veenendaal op de zevende plek van leegstand in procenten in Nederland. In dezelfde figuur zijn de cijfers van bureau BAK te zien tot april De cijfers van bureau BAK van 2017 en 2018 zijn bij de gemeente niet bekend. Om deze reden worden de aantallen in figuur 4.1 tot en met 2016 genoemd. Figuur 4.1: leegstand kantoorruimte (%) 31,00% 29,00% 27,00% 25,00% 23,00% 21,00% 19,00% 17,00% 15,00% Veenendaal Cushman & Wakefield Veenendaal BAK In 2015 heeft de gemeente Veenendaal een werkgroep Revitalisering/Leegstand in het leven geroepen. Dit omdat er zeer grote verschillen zaten in de rapporten van zowel C&W als BAK ten opzichte van bevindingen van gemeente Veenendaal. In deze werkgroep hebben het bedrijfsleven en de gemeente zitting. Enkele conclusies uit hun onderzoek zijn dat er een verschil was in kantorenvoorraad en een verschil van interpretatie welke panden onder kantoren vallen. Dit interpretatieverschil heeft uiteraard effect op de cijfers. Door van zowel een ander voorraad- als aanbodcijfer uit te gaan, ontstaat er ook een ander leegstandspercentage. De ontwikkeling van de het leegstandspercentage zoals vastgesteld door de werkgroep Revitalisering/Leegstand is te zien in figuur

28 Figuur 4.2: Leegstand kantoorruimte meting werkgroep leegstand (%) 16,50% 16,00% 15,50% 15,00% 14,50% 14,00% 13,50% 13,00% 12,50% 12,00% Q3-16 Q1-17 Q3-17 Q1-18 Q3-18 Veenendaal Werkgroep leegstand 4.2 LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED De gemeenteraad van Veenendaal heeft in 2010 het kernwinkelgebied vastgesteld. Voor dit afgebakende gebied is in 2017 het actieplan Vitale Winkelstad vastgesteld waarin de ambities zijn vastgelegd om het kernwinkelgebied van Veenendaal te versterken en te verlevendigen. Eén van de indicatoren die gebruikt wordt om de ontwikkelingen rondom dit plan te meten is de leegstand in het kernwinkelgebied. Mede om deze reden wordt sinds 2015 de leegstand in het kernwinkelgebied zeer nauwkeurig gemeten. In tabel 4.1 staan de leegstandscijfers van het kernwinkelgebied weergegeven. De leegstandscijfers van het aantal vestigingen in het kernwinkelgebied laten zien dat de leegstand sinds januari 2015 is toegenomen tot een hoogtepunt van 18,3% in juli 2016 waarna het vervolgens is afgenomen tot 15,6% in juli Opvallend is echter dat de leegstand gemeten in vierkante meters (m 2 ) sinds het hoogtepunt van 20,7% in juli 2016 is afgenomen tot 16,3% in januari 2018 en vervolgens in juli 2018 is toegenomen tot 17,4%. Tabel 4.1: leegstand kernwinkelgebied ( ) Peildatum Vestigingen Vloeroppervlakte (m 2 ) Totaal Leegstand % Totaal Leegstand % 1 jan ,4% ,6% 1 jul ,3% ,1% 1 jan ,0% ,7% 1 jul ,3% ,7% 1 jan ,2% ,3% 1 jul ,0% ,9% 1 jan ,0% ,3% 1 jul ,6% ,4% 1 jan ,0% ,0% Bron: gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk,

29 Figuur 3.4: Leegstand kernwinkelgebied ( ) 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% % leegstand aantal m2 % leegstand aantal panden Bron: gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, UITGIFTE & AANBOD VAN BOUWPERCELEN In de periode heeft de gemeente Veenendaal veel grond uitgegeven op de bedrijventerreinen, voornamelijk op bedrijventerrein De Batterijen. Na deze periode was gronduitgifte door de gemeente niet meer mogelijk. Enkel via particuliere eigenaars is nog een beperkt aantal hectare bouwperceel beschikbaar. Op De Batterijen is nog een kleine 3 hectare grond uit te geven (tabel 4.2). Tabel 4.3 geeft exact weer welke percelen nog beschikbaar zijn op de Batterijen (in vierkante meters). Tabel 4.2: uitgegeven en nog uit te geven grondoppervlak in hectare per bedrijventerrein (2018) Totale Reeds Bedrijventerrein Nog uitgeefbaar oppervlakte uitgegeven (ha) (ha) Gemeente Particulier Ambacht/Nijverkamp 138,5 138,5 0,0 0,0 Compagnie Oost 18,1 18,1 0,0 0,0 De Batterijen 30,6 27,6 0,0 3,0 De Compagnie 23,2 23,2 0,0 0,0 De Faktorij 35,1 35,1 0,0 0,0 De Vendel 11,0 11,0 0,0 0,0 Totaal 256,5 253,5 0,0 3,0 Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2018 Tabel 4.3: uitgeefbare percelen op De Batterijen in m 2 ( maart 2018) Batterijen m 2 Citadel / Bastion Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk,

30 5. WINKELSTAD VEENENDAAL 30

31 5. WINKELSTAD VEENENDAAL Het centrum van Veenendaal heeft een breed winkelaanbod. Om deze reden profileert Veenendaal zich daarom als winkelcentrum voor de regio. Dit hoofdstuk beschrijft de ontwikkelingen die gaande zijn in het winkelcentrum van Veenendaal. 5.1 AANTAL WINKELS & OPPERVLAKTE In januari 2019 heeft I&O research het Koopstromenonderzoek van 2018 gepresenteerd. Dit Koopstromenonderzoek wordt iedere paar jaar uitgevoerd in de provincies Noord-Holland, Zuid- Holland en Utrecht. De cijfers worden uitgewerkt per gemeente en aankooplocatie. Het vorige onderzoek dateert uit In 2018 zijn het Kernwinkelgebied, de buurtwinkelcentra en de woonboulevards in Veenendaal onderzocht. Omdat het rapport om de paar jaar wordt uitgebracht biedt het een duidelijk beeld van de ontwikkelingen van de bezoekersaantallen en de bestedingen. Uit het rapport van 2011 bleek Veenendaal 460 winkels te hebben met een winkelvloeroppervlakte van m 2. Uit het koopstromenonderzoek 2018 komt naar voren dat Veenendaal 426 winkels heeft. Dit betekent een afname van 1 winkel in de periode Uit het rapport van 2014 bleek dat er 447 winkels gevestigd zijn in Veenendaal met een totale winkelvloeroppervlakte van m2. Dit betekent dat er destijds een verhouding was van 137 inwoners per winkel en per inwoner 0,34m 2 winkelvloeroppervlakte (tabel 5.1). In 2011 kende Veenendaal nog 460 winkels en m 2 winkelvloeroppervlakte. Uit het koopstromenonderzoek 2018 komt naar voren dat Veenendaal 426 winkels heeft versus m 2 vloeroppervlakte. Tabel 5.1: aantal winkels m 2 wvo per gemeente (2004, 2011, 2014, 2016 & 2018) Jaar Aantal inwoners Aantal winkels Winkelvloeroppervlakte m 2 (wvo) Inwoners per winkel Inwoners per m 2 wvo , , , , ,4 Bron: Koopstroomonderzoek I&O Research, 2016 Afbeelding 5.1: Centrum en Kernwinkelgebied 5.2 CENTRUM & KERNWINKELGEBIED In 2005 is het kernwinkelgebied in Veenendaal vastgesteld. Dit is een specifiek afgebakend gebied in het centrum van Veenendaal. Tot het centrum wordt het gehele postcodegebied 3901 gerekend. Het kernwinkelgebied heeft specifieke grenzen zoals weergegeven in afbeelding 5.1. Beide gebieden verschillen van elkaar wat betreft omvang, functie, banen en vestigingen. In de volgende twee subparagrafen worden de verschillen tussen het centrum en het kernwinkelgebied toegelicht. 31

32 5.2.1 Centrum: meer dan alleen winkels In januari 2018 had het centrum van Veenendaal 876 bedrijfsvestigingen die voor banen zorgden. Om hier dieper op in te zoomen, zal worden gekeken in welke sectoren deze bedrijven actief zijn en in welke sectoren zich de meeste werkgelegenheid bevindt. Zoals te zien in figuur 5.1 is de spreiding van vestigingen en banen over de sectoren niet gelijk. De grootste groep vestigingen in het centrumgebied vallen binnen de sector detailhandel, nauw gevolgd door de sector dienstverlening. Beide sectoren zorgen voor 63% van het aantal vestigingen in het centrum. Ook op het gebied van werkgelegenheid is de detailhandel de grootste speler, gevolgd door dienstverlening die nauw wordt opgevolgd door gezondheidszorg en overheid. Deze vier sectoren vormen gezamenlijk 76% van de werkgelegenheid in het centrum. Uit de cijfers blijkt dat de bedrijvigheid in het centrum divers is. Figuur 5.1: verdeling sectoren in het centrum vestigingen en banen (2018) Vestigingen Banen 12% 2% 7% 2% 3% 32% 5% 33% Detailhandel Dienstverlening 0% 8% 12% 9% 13% Gezondheidszorg Overheid Horeca Industrie Cultuur 31% 15% 15% Overig Bron: Par Kernwinkelgebied: focus op de detailhandel In 2012 is het kernwinkelgebied vastgesteld met als doel dit gebied te versterken en de leegstand in dit gebied tegen te gaan. Binnen het kernwinkelgebied domineert de sector detailhandel, in tegenstelling tot de brede spreiding van bedrijvigheid over sectoren in het gehele centrum. Zoals te zien in figuur 5.2 beslaat de sector detailhandel in 57% van het aantal vestigingen binnen het kernwinkelgebied. Dit wordt gevolgd door de sector dienstverlening met 17% en horeca met 15%. Wat de sectorale spreiding van banen betreft, is opnieuw de detailhandel de grootste sector in het kernwinkelgebied met 70% van het aantal banen, gevolgd door de horeca met 17% van het aantal banen. 32

33 Figuur 5.2: verdeling van de sectoren in het kernwinkelgebied vestigingen en banen (2018) 0,0% 3,2% Vestigingen 1,3% 3,5% 1,6% 15,1% 57,9% 0,0% 1,0% 7,6% 0,6% 0,6% 17,4% 2,6% Banen 70,1% Detailhandel Dienstverlening Gezondheidszorg Overheid Horeca 17,4% Industrie Cultuur Overig Bron: Par 2018, bewerking gemeente Veenendaal, OMZET & BINDING. Om de ontwikkelingen in een binnenstad te kunnen volgen worden onder andere koopkrachtbinding en omzet als indicatoren worden gebruikt. Beide indicatoren geven een goed indicatie van de economische ontwikkelingen in het winkelcentrum. Het is echter lastig om de omzetcijfers te krijgen. De cijfers die in deze paragraaf gepresenteerd worden komen uit het koopstromenonderzoek van I&O- Research Omzet en koopkrachtbinding in het centrum Uit het Koopstromenonderzoek van I&O-Research uit 201 blijkt dat er in het centrum van Veenendaal een totale omzet van 202 miljoen euro is behaald. Volgens ditzelfde onderzoek was de totale omzet in miljoen euro. Dit betekent dat de totale omzet in het centrum van Veenendaal gedaald is met 16 miljoen euro, circa 7,33%. De meeste omzet wordt behaald in de detailhandel niet-dagelijkse artikelen. De omzet van de nietdagelijkse artikelen in het centrum is 130 miljoen euro. Dit is 64% van de totale omzet. De overige 36% van de omzet komt van de dagelijkse artikelen. Opvallend is dat de omzet van de dagelijkse artikelen relatief hard stijgen, van 65 miljoen euro in 2016 tot 72 miljoen euro in De omzet van de nietdagelijkse artikelen neemt daarentegen af, van 152 miljoen euro in 2016 tot 130 miljoen euro in De omzet van de dagelijkse artikelen komt voor 90% voort uit aankomen van inwoners. De omzet van de niet-dagelijkse artikelen is meer afhankelijk van bezoekers, namelijk 48% komt voort uit bezoekers van buiten Veenendaal. Figuur 5.3: totale omzet detailhandel Veenendaal Centrum (2016 & 2018) Omzet mln. 65 Dagelijks 152 Niet-dagelijks Omzet mln.* 72 Dagelijks 130 Niet-dagelijks Bron: I&O-Research, factsheet Koopstromenonderzoek Veenendaal Centrum (2018) 33

34 In het Koopstromenonderzoek 2018 wordt ook de toevloeiing gepresenteerd. De toevloeiing zijn de uitgaven van bezoekers van buiten Veenendaal in het centrum. Volgens het Koopstromenonderzoek is de toevloeiing in % van de totale omzet in het centrum van Veenendaal. Dit komt neer op circa 79,5 miljoen euro. In 2018 is de toevloeiing gedaald tot 69 miljoen euro, wat circa 34% is. Toevloeiing ,5 mln. (36%) Toevloeiing mln. (34%) Bron: I&O-Research, factsheet Koopstromenonderzoek Veenendaal Centrum (2018) Bezoekmoment Veenendaal Strabo heeft in het Passantenonderzoek Veenendaal Centrum 2018 het aantal bezoekers op de vrijdag en zaterdag geteld. Op basis van deze telling en referentiegegevens hebben zij een inschatting voor de overige dagen gemaakt. De vrijdag en zaterdag zijn de drukste momenten van de week. De zaterdag neemt circa 22% van de bezoekmomenten in de week voor zijn rekening, de vrijdag 25%. Op de vrijdag wordt onderscheid gemaakt tussen de vrijdag overdag en de koopavond. Op vrijdag overdag zijn er circa 18% van de totale bezoekmomenten in de week; tijdens de koopavond vindt circa 7% van de totale bezoekmomenten in de week plaats (tabel 5.3). De vrijdag en de zaterdag zijn samen goed voor bijna de helft van het weektotaal. Tabel 5.3: aantal bezoekers per dag, voor en na correctie dubbeltellingen Dag Uren Voor correctie Na correctie % voor correctie Maandag 08:00-22: % Dinsdag 08:00-22: % Woensdag 08:00-22: % Donderdag 08:00-18: % Vrijdag 08:00-18: % Koopavond 18:00-22: % Zaterdag 08:00-20: % Totaal 84 uur % In het Passantenonderzoek van Strabo wordt daarnaast het druktebeeld per uur weergegeven op de dagen dat er daadwerkelijke tellingen hebben plaatsgevonden. Dit zijn de vrijdag en de zaterdag. Op deze dagen ligt het druktepunt tussen 13 uur en 16 uur (figuur 5.4). Duidelijk is dat de koopavond op de vrijdagavond zorgt voor meer spreiding van het aantal bezoekers over de hele dag met een piek rond 15 uur en rond 20 uur. 34

35 Figuur 5.4: druktebeeld naar uur op vrijdag en zaterdag 5.4 PARKEREN Bron: Strabo Passantenonderzoek Veenendaal Centrum (2018) Veenendaal had tot halverwege 2018 acht parkeerlocaties in het centrum. Zes hiervan waren parkeergarages en twee hiervan waren parkeerterreinen. In augustus 2018 is het Coornhertpad wegens de ontwikkeling van een appartementencomplex gesloten. Dit betekent dat sinds augustus 2018 één parkeerterrein over is, de Duivenweide. In dezelfde periode opende supermarktketen Hoogvliet een nieuwe vestiging in het centrum van Veenendaal met een parkeergarage. Dit betekent dat er sinds augustus 2018 zeven parkeergarages en één parkeerterrein in het centrum van Veenendaal zijn. Een andere verandering is dat op het parkeerterrein de Duivenweide de slagbomen per februari 2018 zijn weggehaald. Dit vanwege een btw-besparing voor de gemeentelijke kas. In deze paragraaf worden de parkeergegevens van de gemeentelijke garages en terreinen geanalyseerd. Drie van de zeven parkeergarages en het parkeerterrein zijn in bezit van de gemeente. Hierbij dient de opmerking gemaakt te worden dat vanwege de sluiting van het Coornhertpad en het weghalen van de slagbomen bij de Duivenweide de gegevens niet van het gehele jaar bekend zijn Gemiddelde bezetting gemeentelijke parkeergarages De gemiddelde bezetting geeft aan hoeveel auto s er binnen een bepaalde periode gemiddeld in de parkeergelegenheden van de gemeente geparkeerd staan. Dit gemiddelde kan op verschillende manieren worden weergegeven. In deze paragraaf wordt gebruik gemaakt van de gemiddelde bezetting per maand, per kwartaal en vervolgens per uur. In figuur 5.5 wordt de gemiddelde bezetting per maand in absolute aantallen per parkeergelegenheid weergegeven. Zo is te zien dat de periode rond december en januari een piek laat zien op de parkeerdruk. Omdat sinds februari 2018 de slagbomen zijn weggehaald bij parkeerterrein de Duivenweide, de cijfers ook enkel tot die periode bekend zijn. Vanaf februari 2018 wordt bij de Duivenweide niet meer specifiek gemeten hoeveel auto s er geparkeerd staan. Om deze reden is er ook een afname in de totale bezetting te zien. Dit geeft echter een scheef beeld, omdat er wel op het parkeerterrein de Duivenweide wordt geparkeerd. Wanneer gekeken wordt naar het effect van het sluiten van het Coornhertpad valt op dat dit voornamelijk wordt opgevangen door de Tricotage gevolgd door de van Hensbergen garage en de garage onder het gemeentehuis. 35

36 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 Figuur 5.5: bezetting per maand (absoluut) van alle gemeentelijk parkeergelegenheden + totale bezetting ( ) Jan '12 Jul Jan '13 Jul Jan '14 jul jan '15 jul jan '16 jul jan '17 jul jan '18 jul van Hensbergen Duivenweide Tricotage Gemeentehuis Coornhertpad Totaal Figuur 5.6 laat de gemiddelde bezetting per uur zien van alle gemeentelijke parkeergelegenheden bij elkaar. Het gaat hier om een gemiddelde per jaar in de periode 2012 tot en met Ook hier dient te worden opgemerkt dat de Duivenweide vanaf februari en het Coornhertpad vanaf augustus niet meer zijn meegeteld. Om deze reden valt de gemiddelde parkeerbezetting per uur in 2018 lager uit. Figuur 5.6: gemiddelde bezetting per uur van alle gemeentelijke parkeergelegenheden bij elkaar ( ) * 0 36

37 BIJLAGE 1: KAART CENTRUM & KERNWINKELGEBIED 37