Raad : 16 december 2003 Agendanr. : 8 Doc.nr : B : Educatie en Welzijn RAADSVOORSTEL. : Vaststelling Nota Lokaal Gezondheidsbeleid

Transcriptie

1 Raad : 16 december 2003 Agendanr. : 8 Doc.nr : B Afdeling: : Educatie en Welzijn RAADSVOORSTEL Onderwerp : Vaststelling Nota Lokaal Gezondheidsbeleid Toelichting Op grond van een wijziging in de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) zijn gemeenten met ingang van dit jaar verplicht om vierjaarlijks een nota lokaal gezondheidsbeleid te formuleren. Daarnaast maken de verschillende maatschappelijke ontwikkelingen waarmee wij als gemeente steeds meer te maken krijgen een beleidsmatige kapstok in de vorm van een nota Lokaal Gezondheidsbeleid gewoonweg noodzakelijk. In het verlengde van het bovenstaande treft u bijgaand een tweede conceptversie van de gemeentelijke nota Lokaal Gezondheidsbeleid Heusden op gezonde koers aan. Een eerste conceptversie is door ons college op 30 september jongstleden vastgesteld en vervolgens vrijgegeven voor inspraak. Gelijktijdig is de eerste conceptversie ter informatie verstuurd naar de leden van de commissie Inwonerszaken. In deze tweede conceptversie van Heusden op gezonde koers zijn de ontvangen inspraakreacties voor zover mogelijk en relevant verwerkt. In het kader van dit voorstel zal op elke reactie afzonderlijk in worden gegaan. De schriftelijk ontvangen reacties liggen voorts op de gebruikelijke wijze voor u ter inzage. In de vorm van het bijgaande conceptbesluit wordt voorgesteld om in te stemmen met de voorliggende conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Heusden op Gezonde Koers en daarmee richting te geven aan het lokale gezondheidsbeleid voor de jaren Korte inhoud van de nota De conceptnota lokaal gezondheidsbeleid is als beleidsmatige kapstok in belangrijke mate gebaseerd op de gegevens die verschillende gezondheidsenquêtes onder de Heusdense bevolking hebben opgeleverd. Daarnaast zijn de gegevens uit de diverse ronde tafel gesprekken met relevante instellingen verwerkt. Tenslotte is een en ander vormgegeven binnen de door uw raad vastgelegde kaders tijdens de raadsvergadering van 11 februari Al deze stukken liggen eveneens op de gebruikelijke wijze voor u ter inzage. In het eerste deel van de nota worden verschillende relevante ontwikkelingen op het gebied van de gezondheidszorg beschreven die ook niet aan de gemeente Heusden voorbij zullen gaan. Het betreft hier o.a. de ontgroening en vergrijzing, de vermaatschappelijking van de zorg, de modernisering van de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) en overige aangepaste wet- en regelgeving. Met inachtneming van deze ontwikkelingen wordt in het volgende deel van de nota de gezondheidsbeleving van verschillende Heusdense doelgroepen nader belicht. Een en ander op basis van de verschillende gezondheidsenquêtes en de aandachtspunten die voortvloeien uit de ronde tafel gesprekken. Mede als gevolg van de (financiële) noodzaak tot prioriteitenstelling is vervolgens gekozen voor het benoemen van een aantal speerpunten waar het gemeentelijk gezondheidsbeleid de komende vier jaar op zal worden geconcentreerd. Conform de door uw raad geformuleerde kaders gaat het hier om de doelgroepen ouderen en jongeren en de schaarste in de (huisartsen)zorg. Daarnaast is voor de regiogrensproblematiek van de gemeente Heusden en de vermaatschappelijking van de zorg speciale aandacht. Binnen de door uw raad geformuleerde financiële kaders (budgettair neutraal) wordt tenslotte een zo concreet mogelijke invulling van de verschillende speerpunten voorgesteld in de vorm van een puntsgewijs plan van aanpak. 1/7

2 De inspraakreacties Een groot aantal betrokken maatschappelijke organisaties is schriftelijk in staat gesteld om te reageren op het eerste concept van de nota lokaal gezondheidsbeleid. De betreffende brief en bijbehorende verzendlijst treft u aan bij de ter inzage liggende stukken. Hieronder zullen wij nader ingaan op de ontvangen reacties. Senioren Overleg Gemeente Heusden (SOGH) In haar inspraakreactie maakt het SOGH melding van het feit dat over de onveiligheidsgevoelens van ouderen op de gemeentelijke voetpaden niets terug te vinden is in het plan van aanpak van de nota. Het SOGH verzoekt om hierover alsnog iets op te nemen in het plan van aanpak. De door de ouderenorganisatie genoemde onveiligheidsgevoelens zijn naar voren gebracht in het betreffende ronde tafel gesprek. Als het gaat om dit soort gevoelens die betrekking hebben op de buurt waarin men woont, wordt e.e.a. niet gestaafd door de cijfermatige gegevens die voortvloeien uit de gezondheidsenquête onder ouderen. Heusden scoort hierbij zelfs gunstiger dan de regio s-hertogenbosch (resp. 5,3% en 6,7%). Mede gelet hierop en vanwege de noodzaak tot prioriteitenstelling is e.e.a. niet tot speerpunt van beleid verheven in het kader van het lokaal gezondheidsbeleid. Dit neemt overigens niet weg dat het signaal van het SOGH en de cijfermatige gegevens gemeentelijke aandacht verdienen. Als het gaat om door jongeren veroorzaakte overlast is dit in ieder geval een concreet punt van aandacht in het kader van ons jeugdbeleid en voor wat betreft de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de openbare ruimte is hiervoor structureel overleg met het Gehandicaptenplatform Heusden. Huisartsengroep Heusden De huisartsenpraktijk Scholing/Ebben geeft per een correctie/aanvulling op de in de nota gehanteerde getalsverhouding voor wat betreft patiënten/inwoners ten opzichte van huisartsen. De huisartsen gaan uit van het daadwerkelijke aantal patiënten (ook van buiten de gemeente) in verhouding tot het aantal huisartsen, terwijl in de conceptnota wordt uitgegaan van het inwoneraantal per kern in verhouding tot het aantal huisartsen. De cijfers van de huisartsen (4.400 ten opzichte van 2 huisartsen) leveren, ook volgens de huisartsen zelf, een gezonde verhouding op tussen aantal patiënten en beschikbare huisartsen. De cijfers in de conceptnota liggen in het verlengde van de landelijke cijfers en leveren dus nuttig vergelijkingsmateriaal op. Voorts wijzigt de algemene conclusie omtrent de druk op de huisartsenzorg niet fundamenteel door de cijfermatige aanvulling. Voorgesteld wordt dan ook om de cijfers van de huisartsen als aanvullend op de cijfers uit de conceptnota te beschouwen. Overigens is in het kader van de nota Lokaal Gezondheidsbeleid vermeldenswaard dat er vanuit de beide huisartsen inmiddels een concreet verzoek ligt om medewerking te verlenen aan de mogelijke realisering van een gezondheidscentrum in Oudheusden. Stichting Zorg en Welzijn Ouderen Heusden (ZWOH) De ZWOH vraagt via de inspraakreactie aandacht voor de toenemende druk op de instelling als gevolg van o.a. de dubbele vergrijzing en een subsidiebudget dat vooralsnog geen gelijke tred hiermee houdt. In het verlengde hiervan wordt eveneens gewezen op het feit dat er voor het project Mantelzorg slechts een tweejarig budget beschikbaar is en dat men geen kans ziet om een project rondom eenzaamheid bij ouderen binnen de reguliere middelen te financieren. De door de ZWOH uitgesproken zorg met betrekking tot de omvang van het subsidiebudget is begrijpelijk. Vooralsnog is er evenwel sprake van het door uw raad in een eerder stadium uitgesproken uitgangspunt van budgettaire neutraliteit. Voor het jaar 2004 verwachten wij nog sluitende afspraken te kunnen maken. Voor de periode daarna zal er in geval van een continuering van deze projecten sprake dienen te zijn van aanvullende middelen en/of een verschuiving binnen bestaande middelen. 2/7

3 Een en ander zal wat ons betreft in specifieke zin gebaseerd dienen te zijn op de resultaten van de nieuwe projecten zoals Mantelzorg en Eenzaamheid ouderen in het productaanbod van de ZWOH. Voorts zullen in meer algemene zin het nieuwe welzijnsplan en de daaruit voortvloeiende subsidieafspraken de basis moeten vormen voor eventuele aanvullende middelen en/of een verschuiving binnen bestaande middelen. Stichting algemeen maatschappelijk werk Maas en Leije Maas en Leije vraagt via de inspraakreactie om een duidelijke regierol van de zijde van de gemeente als het gaat om de afstemming van verschillende initiatieven op het gebied van gezondheidsbeleid. Voorts wordt gepleit voor een meer actieve rol van de zijde van de gemeente als het gaat om het vinden van locaties van waaruit meerdere instellingen kunnen opereren uit een oogpunt van klantgerichtheid.tenslotte dicht Maas en Leije zich een rol toe in het kader van de eenzaamheid bij ouderen. De door Maas en Leije bepleite regierol ligt voor wat betreft het preventieve deel van de volksgezondheid bij de gemeente. Een deels wettelijke (Wet collectieve preventie volksgezondheid) en deels natuurlijke taak (vangnetfunctie) die wij als gemeente waar dienen te maken. Zeker als het gaat om het meer curatieve deel van de volksgezondheid zijn wij evenwel ook van andere spelers in het veld afhankelijk. Zoals beschreven in de conceptnota gaat het in dit verband met name om de zorgverzekeraars. Vandaar dat afstemmingsoverleg met de zorgverzekeraars als speerpunt van beleid is geformuleerd. Voor wat betreft de actieve gemeentelijke rol in het vinden van locaties van waaruit meerdere instellingen kunnen opereren, verwijzen wij naar de in het verleden reeds bewust gerealiseerde instellingenconcentraties in de drie grote kernen op dit gebied. In Drunen zijn veel maatschappelijke organisaties geconcentreerd in De Voorste Venne, in Heusden in het steunpunt aan de Kasteellaan en in Vlijmen vindt concentratie plaats in De Mand en De Biezen. Natuurlijke kruisbestuiving als gevolg van goed buurmanschap is hiervoor steeds het uitgangspunt geweest. De toekomstige realisering en vormgeving van het lokaal zorgloket is ook op dit uitgangspunt gebaseerd. De betrokkenheid van Maas en Leije bij het eerdergenoemde mantelzorgproject van de ZWOH is in het verlengde van het voorgaande niet meer dan logisch. Stichting Prisma Prisma maakt in het kader van haar inspraakreactie kenbaar dat er wat hen betreft ook specifieke speerpunten voor gehandicapten benoemd kunnen worden. Een en ander los van de volgens Prisma min of meer automatische koppeling met ouderen. Voorts geeft men aan dat gehandicapten vooral gepositioneerd dienen te worden als actieve en volwaardige deelnemers aan het maatschappelijk verkeer in de volle breedte (wonen, werken en vrijetijdsbesteding). De door Prisma omschreven positionering van de gehandicapte medemens onderschrijven wij grotendeels. Onder de kop Vermaatschappelijking van de zorg wordt in paragraaf van de conceptnota immers gesteld dat deze vermaatschappelijking een opdracht voor de samenleving als geheel inhoudt. Als zodanig vraagt het zo volwaardig mogelijk laten functioneren van verstandelijk gehandicapten in de reguliere wijkomgeving om inspanningen van zowel overheid, maatschappelijke organisaties, vrijwilligers, verenigingen etc. Aan de door Prisma gewenste formulering tot speerpunt van beleid kunnen wij evenwel niet voldoen. Enerzijds vloeit dit voort uit de noodzaak tot prioriteitenstelling binnen het brede scala aan wenselijkheden op zorggebied. Anderzijds zijn wij van mening dat prioriteitenstelling op dit gebied niet noodzakelijk is, omdat de vermaatschappelijking op dit terrein relatief voorspoedig verloopt. Wij verwijzen hiervoor naar de inmiddels gerealiseerde en op stapel staande bouwplannen voor extramurale woonzorgvoorzieningen, de betrokkenheid van Prisma bij de vormgeving van het lokaal zorgloket en de specifieke aandacht voor een doelgroep als (verstandelijk) gehandicapten in het kader van de in ontwikkeling zijnde gemeentelijke woonvisie. 3/7

4 Platform Allochtonen Heusden/Vluchtelingenwerk Heusden Het Platform Allochtonen Heusden heeft samen met Vluchtelingenwerk Heusden een omvangrijke reactie geschreven. Samenvattend spreekt men van een zorgvuldig opgestelde nota, waarin zij wel de aandacht missen voor de zorg voor de inwoners uit Heusden van niet- Nederlandse afkomst. In de oplossingssfeer pleit men in dit opzicht niet voor categorale voorzieningen, maar wel voor bijvoorbeeld een specifieke aandachtsfunctionaris die de bestaande instellingen voor ouderenwerk, maatschappelijk werk etc. zou kunnen ondersteunen. Bij deze reguliere instellingen zou het, volgens het Platform en Vluchtelingenwerk, niet ontbreken aan goede wil maar wel aan overzicht en kennis betreffende de doelgroep. Voorts zijn het Platform en Vluchtelingenwerk van mening dat met name de psychosociale gezondheid van de doelgroep verbeterd dient te worden. Enerzijds zou dit volgens hen gerealiseerd kunnen worden door preventief op meerdere terreinen activiteiten te ondersteunen en te initiëren, anderzijds door de ogen niet te sluiten voor de bestaande problematiek en te zorgen voor kennisoverdracht en uitwisseling. Tenslotte hebben de beide instellingen nog een aantal korte specifieke opmerkingen ten aanzien van de conceptnota geplaatst. Voor de volledige opsomming verwijzen wij naar de ter inzage liggende inspraakreactie. Hieronder gaan wij nader in op de algemene en delen van de specifieke reacties van het Platform en Vluchtelingenwerk. De problematiek van het geven van onvoldoende aandacht binnen reguliere instellingen voor specifieke doelgroepen is ons niet onbekend. Op incidentele projectbasis zijn in dit opzicht in het verleden best successen geboekt, maar het ontbreekt vooralsnog aan een structurele inbedding in het aanbod van de reguliere instellingen. Wij onderschrijven evenwel niet dat dit alleen te wijten is aan onvoldoende overzicht en kennis van de doelgroep bij de betreffende reguliere instellingen. De aanstelling van een specifieke aandachtsfunctionaris naast de al bestaande professionele capaciteit binnen Vluchtelingenwerk past dan ook niet binnen de contouren van de voorliggende nota lokaal gezondheidsbeleid. Beter passend is wat ons betreft een meer geformaliseerde samenwerking tussen de verschillende reguliere instellingen en de combinatie Vluchtelingenwerk Platform allochtonen. Reguliere en specifieke kennis kunnen op deze wijze binnen de beschikbare middelen worden gebundeld met de bedoeling om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. In de conceptnota staat dat men in de Turkse en Marokkaanse cultuur van oudsher gewend is om ouderen door de kinderen te laten verzorgen, maar dat hierin een verschuiving waarneembaar is, in die zin dat steeds meer ouders van de huidige generatie niet meer door hun kinderen verzorgd willen worden. Vluchtelingenwerk en het Allochtonenplatform merken op dat deze verschuiving niet zozeer een gevolg is van het niet willen, maar eerder van problemen en spanningen van het leven tussen twee culturen enerzijds en het feit dat in een gezin meestal zowel de man als de vrouw werken. Daarnaast is de huisvesting in Nederland niet ingesteld op inwonende ouders. De opmerking is in deze zin verwerkt in de voorliggende nota. Voor wat betreft de doelgroep jongeren wordt door de beide instellingen gewezen op de psychosociale (on)gezondheid en de daaruit voortvloeiende problematiek zoals b.v. het meer dan gemiddelde genotmiddelengebruik. Maatregelen als het investeren in lesprogramma s gericht op het verbeteren van de psychosociale gezondheid, lijken het Platform en Vluchtelingenwerk zinvoller dan het aanscherpen van de Tabakswet. De aanscherping van de Tabakswet is een verantwoordelijkheid van de rijksoverheid. Een aanscherping die wij slechts geacht worden uit te voeren, maar overigens ook onderschrijven. Voor wat betreft de wens om te investeren in de gevraagde lesprogramma s wordt naar onze mening daarin voorzien door het reeds bestaande aanbod van met name de GGD als het gaat om jeugdgezondheidszorg. 4/7

5 Daarnaast is in het plan van aanpak behorende bij de nota aangegeven dat er aanvullend daarop planvorming bestaat omtrent b.v. een preventieproject genotmiddelengebruik, schoolmaatschappelijk werk en zorgteams basisonderwijs. Vluchtelingenwerk en het Platform pleiten er tenslotte voor om ook scholengemeenschap De Overlaat deel uit te laten maken van reguliere Heusdense overlegvormen. De betrokkenheid van De Overlaat bij het Heusdense gezondheids- en onderwijsbeleid wordt verzorgd door de reguliere contacten die onze leerplichtconsulenten hiermee onderhouden. Een overlegsituatie die wat ons betreft voldoende garanties biedt om ook de Heusdense leerlingen die deze school bezoeken in beeld te houden. Financiële paragraaf Met inachtneming van de door uw raad geformuleerde kaders is voor de vormgeving en implementatie van de nota lokaal gezondheidsbeleid uitgegaan van het principe van budgettaire neutraliteit. In hoofdstuk 5 van de conceptnota is e.e.a. nader gespecificeerd. Zoals reeds gesteld naar aanleiding van de inspraakreactie van de ZWOH leidt e.e.a. in 2004 naar verwachting niet tot problemen. Wel bestaat de noodzaak om effectief met de beschikbare middelen om te gaan door te schuiven binnen de verschillende budgetten op het gebied van de gezondheidszorg. Voor de periode daarna zal er in het kader van het nieuwe welzijnsplan en de evaluatie van met name nieuwe projecten mogelijk sprake dienen te zijn van aanvullende middelen en/of een verdere verschuiving binnen bestaande middelen. In dat geval zal hierover uiteraard afzonderlijke besluitvorming plaatsvinden. Advies raadscommissie Voorstel Wij stellen u voor om bijgaand conceptbesluit vast te stellen, Het college van Heusden, de secretaris, mr J.T.A.J. van der Ven de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems 5/7

6 BIJLAGEN: TER INZAGE: Conceptbesluit Conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Gezondheidsenquêtes GGD Verslaglegging ronde tafel gesprekken Raadsvoorstel en besluit kaderstellende notitie Uitgaande brief en verzendlijst inspraakmogelijkheid Schriftelijke inspraakreacties De stukken liggen ter inzage in de leeskamer, locatie Vlijmen. Steller: A.M. Dumont 6/7

7 CONCEPTBESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 16 december 2003; gezien het voorstel van het college van 2 december 2003,doc.nr. B ; b e s l u i t : de nota lokaal gezondheidsbeleid Heusden op Gezonde Koers vast te stellen. Aldus besloten in zijn openbare vergadering van 16 december 2003; De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, A.J. Emmen drs. H.P.T.M. Willems 7/7