Waterschap Rivierenland. Nut en noodzaak fietsverbinding F Lexmond - Meerkerk

Transcriptie

1 Waterschap Rivierenland Nut en noodzaak fietsverbinding F Lexmond - Meerkerk

2 Waterschap Rivierenland Nut en noodzaak fietsverbinding F Lexmond - Meerkerk Datum 25 april 2013 WRL005/Jsk Kenmerk Eerste versie goudappel@goudappel.nl

3 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Waterschap Rivierenland Conceptrapportage Titel rapport nut en noodzaak fietsverbinding F Kenmerk WRL005/Jsk Datum publicatie 25 april 2013 Projectteam opdrachtgever(s) De heer L. (Lennert) Onvlee Projectteam Goudappel Coffeng De heren D. (Danny) van Beusekom, D. (Daniël) Roels en K. (Kevin) Jansen

4 Inhoud Pagina 1 Inleiding Aanleiding Onderzoeksopzet Kwantitatief onderzoek: fietsbereikbaarheidskaart Kwantitatief onderzoek: nationaal verkeersmodel Kwalitatief onderzoek: recreatieve functies Kwalitatief: verkeersveiligheid Leeswijzer 3 2 Beschrijving fietsverbindingen Inleiding Beleving fietsroutes 5 3 Kwantitatieve nut en noodzaak Inleiding Bereikbaarheid Elasticiteitsberekeningen Conclusie 10 4 Recreatie Inleiding Bestaande regionale/landelijke netwerken Recreatieve mogelijkheden Conclusie 15 5 Verkeersveiligheid Inleiding Objectieve verkeersveiligheid Functie en weginrichting Verkeersintensiteiten Infrastructurele verbeteringen Conclusie 19 6 Conclusie 21 Bijlage 1 Kaartbeelden fietsbereikbaartheid 4

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het Lakerveld vormt op dit moment de verbinding tussen Lexmond en Meerkerk voor zowel auto s als fietsers. Voor fietsers is dit geen optimale situatie, omdat fietsers gebruik maken van dezelfde rijbaan als het gemotoriseerde verkeer. Het Waterschap Rivierenland is voornemens om de kwaliteit van de verbinding tussen Lexmond en Meerkerk voor fietsers te verbeteren. Hierbij wordt ook gezocht naar een andere route waarbij een verbinding over de Driemolensweg de meest logische keuze is (zie figuur 1.1). Voor de route via de Driemolensweg is een tweetal varianten opgesteld. Het Waterschap Rivierenland heeft Goudappel Coffeng gevraagd een onderzoek uit te voeren naar nut en noodzaak van de kwaliteitsverbetering van de fietsverbinding. In deze rapportage zijn de resultaten van de studie naar nut en noodzaak beschreven. 1.2 Onderzoeksopzet Om nut en noodzaak van de fietsverbinding te onderzoeken is gebruik gemaakt van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Het kwantitatieve onderzoek bestaat uit het toepassen van de fietsbereikbaarheidskaart en het nationaal verkeersmodel van Goudappel Coffeng. Hiermee zijn de functie, het gebruik en de potentie van de huidige en alternatieve fietsverbindingen bepaald. In het kwalitatieve onderzoek zijn de verkeersveiligheid en recreatieve functie van de fietsverbinding inzichtelijk gemaakt. Aan de hand van de resultaten van de beide typen onderzoeken, is nut en noodzaak van de fietsverbinding bepaald. nut en noodzaak fietsverbinding F

6 Figuur 1.1: Huidige en alternatieve fietsverbinding (bron ondergrond: Google Earth) Kwantitatief onderzoek: : fietsbereikbaarheidskaart De fietsbereikbaarheidskaart is een instrument dat op basis van een gegeven locatie aangeeft binnen welke reistijd andere locaties in de omgeving per fiets te bereiken zijn per fiets (of andersom: met welke reistijd bezoekers uit de omgeving een bepaalde bestemmingslocatie kunnen bereiken). Door deze analyse uit te voeren voor zowel de referentiesituatie (huidige verbinding) als de toekomstsituatie (alternatieve verbinding) wordt het effect van de nieuwe verbinding voor de modaliteit fiets inzichtelijk gemaakt. De fietsbereikbaarheidskaart maakt conclusies over het nut van bepaalde verbindingen mogelijk doordat het beschikbare fietsnetwerk wordt gekoppeld aan het aantal potentiële inwoners rond dat netwerk. De fietsbereikbaarheidskaart maakt daarmee inzichtelijk hoeveel en in welke gebieden inwoners baat hebben bij verbetering van de fietsinfrastructuur Kwantitatief onderzoek: : nationaal verkeersmodel De tweede gegevensbron die in de kwantitatieve analyse zal worden benut is het nationaal verkeersmodel van Goudappel Coffeng. Vanuit het nationaal verkeersmodel kunnen gegevens worden verkregen van het aantal verplaatsingen per fiets tussen bepaalde kernen in de regio (de herkomst-bestemmingsmatrix). Door toevoeging van nieuwe (snellere) verbindingen zullen mensen hun route- en vervoerwijzekeuze echter heroverwegen. Zo kan het voor bepaalde verplaatsingen door een nieuwe verbinding aantrekkelijk worden om over te stappen op de fiets als vervoerwijze. Op basis van het huidige aantal fietsers van A naar B kan met behulp van een elasticiteitenmethode worden bepaald hoeveel extra mensen voor deze verplaatsing de fiets zullen pakken indien de reistijd hier korter wordt. nut en noodzaak fietsverbinding F

7 1.2.3 Kwalitatief onderzoek zoek: : recreatieve functies In de voorgaande onderdelen van de studie is voornamelijk de utilitaire kant van het fietsnetwerk meegenomen: biedt de fietsverbinding een mogelijkheid om bepaalde bestemmingen beter (sneller of comfortabeler) bereikbaar te maken per fiets. In de Alblasserwaard - Vijfheerenlanden speelt de recreatieve component van wandelen en fietsen echter ook een rol. Ook hieraan kunnen de te onderzoeken verbindingen een bijdrage leveren, daar solitaire fietspaden voor fietsers bijvoorbeeld aantrekkelijker zijn om te berijden dan fietspaden parallel aan (provinciale) gebiedsontsluitingswegen. Bovendien wordt medegebruik van de rijbaan door andere vervoerwijzen vooral door recreatieve fietsers lager gewaardeerd. In de studie zal daarom apart aandacht worden besteed aan de mogelijkheden van het gebruik van de fietsverbindingen voor recreatief verkeer Kwalitatief: verkeersveiligheid Waar nodig zullen bij de onderzochte fietsverbindingen ook kwalitatieve aspecten worden belicht. Hierbij wordt gekeken naar zowel de huidige fietsroute over het Lakerveld als de beide alternatieve varianten via de Driemolensweg. In de beoordeling van de verkeersveiligheidsaspecten is gekeken naar de ongevallen in het recente verleden en de weginrichting, en daarmee samenhangend het comfort van de fietsers, op alle drie de routes. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 zijn de resultaten van de berekeningen met de fietsbereikbaarheidskaart en het nationaal verkeersmodel inzichtelijk gemaakt. Hoofdstuk 3 behandelt de recreatieve rol van de fietsverbindingen. De verkeersveiligheidsanalyse is in hoofdstuk 4 uitgevoerd. Het rapport is inhoudelijk afgesloten met de conclusies en een beoordeling van nut en noodzaak van verbeteringen welke in hoofdstuk 5 zijn beschreven. nut en noodzaak fietsverbinding F

8 2 Beschrijving fietsverbindingen 2.1 Inleiding Als alternatief voor de bestaande fietsroute over het Lakerveld is een tweetal varianten opgesteld: Variant 1: verbetering van de fietsroute via Driemolensweg, Veldweg en Zederikkade. Variant 2: doortrekken van de Driemolensweg richting de Zouwendijk (F545.00), zodat er een rechtstreekse fietsroute ontstaat richting Meerkerk. In figuur 2.1 zijn de beide varianten weergegeven. Figuur 2.1: Varianten alternatieve fietsverbinding (bron ondergrond: Google Earth) In deze studie is een analyse uitgevoerd over een drietal fietsverbindingen tussen Lexmond en Meerkerk. Naast de beide varianten is ook de huidige route beschouwd. nut en noodzaak fietsverbinding F

9 Het Lakerveld heeft binnen de wegencategorisering de functie van erftoegangsweg buiten de bebouwde kom. De maximumsnelheid is 60 km/h en de woningen en bedrijven sluiten direct aan op het Lakerveld. Fietsers en gemotoriseerd verkeer maken gebruik van één rijbaan. Wel zijn er fietssuggestiestroken aangebracht. 2.2 Beleving fietsroutes Het gebied op en rond het Lakerveld wordt gekenmerkt door de lintbebouwing en de laanvormige uitstraling (doordat de bomen dicht op de rijbaan staan). De bestaande fietsroute over het Lakerveld is daardoor voor utilitair fietsgebruik meer aantrekkelijk dan de routes in de beide varianten. Enig nadeel in verhouding tot de wegen in de beide varianten zijn de relatief hoge intensiteiten op de Lakerveld. Het Lakerveld is over de gehele lengte verlicht waardoor fietsers tijdig kunnen worden opgemerkt door het overige verkeer. Daarnaast zijn langs vrijwel de hele route woningen gesitueerd wat positief is voor (de beleving van) de sociale veiligheid op dit tracé. Ook hebben verbindingswegen tussen kernen, zoals het Lakerveld, vaak meer prioriteit in onderhoud dan solitaire fietsverbindingen; bijvoorbeeld bij strooien in winterse periodes en bij schade aan de wegdekverharding. Tot slot is het Lakerveld in zijn geheel geasfalteerd. Over het hele tracé genomen, is het comfort voor fietsers op Lakerveld hoger dan op de beide alternatieve routes. In de beide varianten is het tracé voor een groot deel gelijk. Langs de Driemolensweg is vrijwel nergens verlichting aanwezig en ook de bebouwing is langs deze weg schaarser dan bij het Lakerveld. Dit kan een negatieve invloed hebben op de sociale veiligheidsbeleving op deze route. Daarnaast is de weg erg smal vormgegeven. Behoudens de passeerhavens is de mogelijkheid om tegemoetkomend gemotoriseerd verkeer te passeren beperkt; laat staan de mogelijkheid om landbouwverkeer te passeren. Bij het passeren moeten beide passanten snelheid minderen en zich deels richting of in de berm verplaatsen. Ondanks dat de intensiteiten op de route laag zijn (lage ontmoetingskans), wordt dit door fietsers in dergelijke situaties als hinderlijk en, afhankelijk van het tegemoetkomend voertuig, ook als verkeersonveilig ervaren. In variant 1 (Driemolensweg Veldweg - Zederikkade) gaat het fietsverkeer deels over een onverhard pad. Dit traject gaat door onbewoond gebied. Doordat ook de verlichting ontbreekt, kan deze route als sociaal onveilig worden ervaren. Daarnaast is het comfort op deze route door het ontbreken van verlichting en wegdekverharding laag. In variant 2 (F Zouwendijk) zijn het comfort en de sociale beleving hoger dan in variant 1. Dit is omdat in variant 2 wordt aangesloten op de Zouwendijk. De Zouwendijk is de hoofdverbinding tussen Meerkerk en Ameide. Langs deze weg staan een aantal woningen en is er verlichting aanwezig. Hierdoor is deze route vanuit de beleving van sociale veiligheid aantrekkelijker dan variant 1. Daarnaast is het comfort op deze route ook hoger dan op de route in variant 1. nut en noodzaak fietsverbinding F

10 Voor recreatief fietsverkeer is de bestaande route via het Lakerveld echter minder aantrekkelijk dan de alternatieve routes in de beide varianten. Juist door de hoge intensiteiten op het Lakerveld kan de route als minder verkeersveilig worden ervaren. Ook de bebouwing langs de Lakerveld belemmert het zicht op de aantrekkelijke en landelijke omgeving. De routes in de beide varianten hebben door de lagere intensiteiten en de meer rustieke omgeving vanuit recreatief oogpunt een hogere belevingswaarde. Hinder van de A27 is voor fietsers op de Driemolensweg naar verwachting beperkt. De belevingswaarde is voor recreatieve fietsers op de route in variant 1 hoger dan in variant 2 (nieuwe verbinding). Dit doordat deze fietsroute meer opgaat in de rustieke omgeving en minder verkeer op en rond de route aanwezig is. nut en noodzaak fietsverbinding F

11 3 Kwantitatieve nut en noodzaak 3.1 Inleiding De kwantitatieve studie bestaat uit het onderzoeken van enerzijds het ruimtelijke nut en de noodzaak van de fietsverbindingen en het berekenen van de potentiële omvang van extra fietsers op de alternatieve routes. In paragraaf 3.2 is nut en noodzaak van de fietsverbindingen onderzocht. De studie naar de bereikbaarheid van de fietsverbindingen moet antwoord geven op de volgende onderzoeksvraag: Welke invloed heeft de aanleg van de verbinding tussen Driemolensweg en Zouwendijk (F545.00) op de fietsbereikbaarheid vanuit Meerkerk en Lexmond? In paragraaf 3.3 is gerekend aan het potentiële extra fietsgebruik. Hierbij is door middel van elasticiteitsberekeningen bepaald hoeveel automobilisten tussen Lexmond en Meerkerk te verleiden zijn om over te stappen naar de fiets bij de varianten 1 en 2. Deze berekening moet de volgende onderzoeksvraag beantwoorden: Hoeveel automobilisten kunnen, na aanleg van F worden verleid over te stappen van de auto naar de fiets als vervoermiddel in de omgeving van Meerkerk en Lexmond? 3.2 Bereikbaarheid De bereikbaarheid is bepaald door gebruik te maken van de fietsbereikbaarheidskaart. Hiermee is zowel cijfermatig als visueel de bereikbaarheid van de varianten bepaald. In de tabellen 3.1 en 3.2 zijn de resultaten van de berekeningen met de fietsbereikbaarheidskaart weergegeven. De kaartbeelden zijn opgenomen in bijlage 1. Uit de resultaten van de berekeningen (zie tabel 3.1) blijkt dat vanuit Lexmond meer inwoners bereikbaar zijn binnen dezelfde fietstijd dan vanuit Meerkerk. Dit is logisch doordat Lexmond dichter bij een grotere kern (Nieuwegein/Vianen) ligt. Tussen de huidi- nut en noodzaak fietsverbinding F

12 ge situatie en variant 1 is geen verschil in inwonersbereik. Dit komt doordat in variant 1 wordt uitgegaan van een kwaliteitsslag van een bestaande fietsverbinding. Met de realisatie van verbinding F in variant 2 worden meer mensen met eenzelfde fietstijd bereikt als in de huidige situatie. Het extra bereik is echter met circa 0,5% marginaal te noemen. In totaal worden in een fitsafstand van 60 minuten vanuit Lexmond ongeveer 771 inwoners extra bereikt in vergelijking met de huidige situatie. De meeste winst wordt geboekt in de afstanden tussen 15 en 45 minuten. Lexmond lijkt hiermee nauwelijks baat te hebben bij de realisatie van de nieuwe fietsverbinding. De afname van inwoners in het laatste cohort komt doordat meer inwoners in dit cohort in de nieuwe situatie zijn verschoven naar het cohort minuten dan dat er aan nieuw bereikbare inwoners bijkomt bij realisatie van fietsverbinding F Fietsafstand Huidige situatie tie Variant 1 (via Lakerveld) (kwalitatief verbeteren fietsroute Driemolensweg) Variant 2 Verschil variant 2 (realiseren F545.00) t.o.v. huidig 0-15 minuten minuten minuten minuten Totaal Tabel 3.1: aantal te bereiken inwoners vanuit Lexmond De realisatie van F heeft meer effect voor Meerkerk dan voor Lexmond. Vanuit Meerkerk neemt bij realisatie het inwonersbereik toe met circa 1,2% naar een totaal van circa inwoners binnen een fietsafstand van 60 minuten. De grootste toename vindt plaats in het cohort minuten. Dit komt voornamelijk doordat fietsers vanuit Meerkerk via de verbinding F in een fietsafstand van 60 minuten net iets verder in Nieuwegein kunnen komen dan in de huidige situatie. Overall gezien is het effect van de nieuwe verbinding F op de bereikbaarheid erg klein. Fietsafstand Huidige situatie tie Variant 1 (via Lakerveld) (kwalitatief verbeteren fietsroute Driemolensweg) Variant 2 Verschil variant 2 (realiseren F545.00) t.o.v. huidig 0-15 minuten minuten minuten minuten Totaal Tabel 3.2: aantal te bereiken inwoners vanuit Meerkerk nut en noodzaak fietsverbinding F

13 3.3 Elasticiteitsberekeningen In deze analyse is met behulp van elasticiteiten onderzocht hoeveel automobilisten bij realisatie van fietsproject F te verleiden zijn om over te stappen op de fiets. Over het algemeen geldt dat het aantal fietsers over grotere reisafstanden snel afneemt doordat andere vervoerwijzen aantrekkelijker worden. Omgekeerd neemt de fietsbereidheid dus toe naarmate de afstanden korter worden. Daarom zijn in deze relaties de kernen in de directe omgeving van de nieuwe fietsverbinding onderzocht. In deze studie is hierdoor de huidige en de toekomstige afstand tussen de volgende kernen onderzocht: Lexmond Meerkerk; Lexmond - Noordeloos; Meerkerk - Vianen/Nieuwegein. Van deze relaties is de afstand bepaald voor de huidige situatie en de situatie wanneer F is gerealiseerd. Op basis van de relatieve reistijdwinst is vervolgens met toepassing van elasticiteitscijfers de potentiële verandering van het aantal fietsers op de betreffende relatie berekend. De berekening heeft voornamelijk betrekking op het utilitaire fietsverkeer. In tabel 3.3 zijn de resultaten van de elasticiteitsberekening weergegeven. Uit de berekening blijkt door de realisatie van F de grootste potentiële groei van het aantal fietsers te verwachten is op de relatie Lexmond-Noordeloos. Op de relaties Meerkerk-Lexmond en Meerkerk-Vianen is de potentiële groei verwaarloosbaar. Verbinding Huidige afstand (meter) Met nieuwe Relatieve Relatieve potentiële verbinding (meter) verandering reistijd Lexmond - Meerkerk ,5% +1,0% Lexmond - Noordeloos ,4% +13,5% Meerkerk - Vianen/Nieuwegein ,3% +0,7% verandering aantal fietsers Tabel 3.3: Resultaten elasticiteitsberekening Uit het nationaal verkeersmodel is het aantal huidige fietsers tussen de drie relaties bepaald. Uit tabel 3.4 kan op basis van deze aantallen worden geconcludeerd dat de potentiële groei in absolute aantallen verwaarloosbaar is. De oorzaak hiervan is dat de fietsintensiteiten op deze relaties in het nationaal verkeersmodel erg laag zijn. Uit tellingen van de gemeente blijkt dat het fietsgebruik in de praktijk hoger ligt. Tijdens gemeentelijke tellingen zijn op het Lakerveld gemiddeld fietsers per werkdagetmaal waargenomen in beide rijrichtingen. Uitgaande van utilitair fietsgebruik zijn dit circa 940 fietsers per dag. Ook bij deze aantallen is de potentiële groei van fietsgebruik tussen Lexmond en Meerkerk (circa 9 fietsers) per werkdagetmaal verwaarloosbaar. Van de overige relaties zijn geen fietsintensiteiten beschikbaar. nut en noodzaak fietsverbinding F

14 Verbinding Huidig aantal fietsers per werkdag (o.b.v. nationaal verkeersmodel) Relatieve potentiële verandering aantal fie ietsers Absolute verandering ring aantal fietsers per werkdag Lexmond-Meerkerk 97 +1,0% 98 Lexmond-Noordeloos 0 +13,5% 0 Meerkerk-Vianen/Nieuwegein 26 +0,7% 26 Tabel 3.4: Potentiële groei fietsgebruik as gevolg van F Conclusie De realisatie van F heeft een marginaal effect op zowel de ruimtelijke bereikbaarheid van Lexmond en Meerkerk als ook op een potentiële groei van het fietsgebruik in de omgeving. Onderstaand zijn de onderzoeksvragen voor het kwantitatieve onderzoek beantwoord. Vraag: Welke invloed heeft de aanleg van de verbinding tussen Driemolensweg en Zouwendijk (F545.00) op de fietsbereikbaarheid vanuit Meerkerk en Lexmond? Antwoord: Door de realisatie van de verbinding neemt het inwonersbereik vanuit Meerkerk toe met circa 1,2%. In absolute aantallen is dit een groei van inwoners naar een totaal bereik in de nieuwe situatie van inwoners in 60 minuten fietsafstand van Meerkerk. De toename vanuit Lexmond is met 0,5% kleiner dan Meerkerk. Het totale bereik vanuit Lexmond in de nieuwe situatie is inwoners binnen een fietsafstand van 60 minuten. Dit is een toename van 771 inwoners ten opzichte van de huidige situatie. Vraag: Hoeveel automobilisten kunnen, na aanleg van F worden verleid over te stappen van de auto naar de fiets als vervoermiddel in de omgeving van Meerkerk en Lexmond? Antwoord: De potentiële toename van het utilitaire fietsverkeer in de omgeving, als gevolg van de realisatie van de verbinding, is verwaarloosbaar klein. De verbinding heeft de grootste potentiële groei in het fietsgebruik op de relatie Lexmond - Noordeloos. Op deze relatie is het huidige fietsgebruik en het aantal autoverplaatsingen echter zeer beperkt. nut en noodzaak fietsverbinding F

15 4 Recreatie 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het recreatieve fietsnetwerk. Onderzocht wordt in hoeverre de nieuwe fietsverbinding F een toevoeging biedt aan de kwaliteit van het recreatieve fietsnetwerk. In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: Heeft de aanleg van fietspad F een positief effect als het wordt opgenomen in het regionale recreatieve fietsroutenetwerk? 4.2 Bestaande regionale/landelijke netwerken en In figuur 4.1 zijn de regionale fietsstructuren weergegeven. Het betreft routes uit het fietsknooppuntennetwerk en het landelijke fietsnetwerk (LF). De volgende wegen rondom Lexmond en Meerkerk maken onderdeel uit van het regionale fietsknooppuntennetwerk: Zouwendijk: Meerkerk Ameide. Kanaaldijk: Meerkerk Vianen. Noordseweg: Meerkerk Noordeloos. Broekseweg: Meerkerk Ameide. In het gebied rondom Lexmond en Meerkerk lopen twee landelijke fietsroutes: LF7 (Oeverlandroute): Alkmaar Maastricht via Hei en Boeicopseweg / Kanaaldijk. LF9 (NAProute): Bad Nieuweschans Breda via Kanaaldijk. nut en noodzaak fietsverbinding F

16 Figuur 4.1: Regionale en landelijke fietsroutes Het Lakerveld, de Zederikkade en Driemolensweg maken geen onderdeel uit van een regionaal en/of landelijk fietsnetwerk. In onderstaande afbeeldingen zijn deze wegen gevisualiseerd. Figuur 4.2: Lakerveld nut en noodzaak fietsverbinding F

17 Figuur 4.3: Zederikkade (bron: Cyclomedia) Figuur 4.3: Driemolensweg (bron: Cyclomedia) 4.3 Recreatieve mogelijkheden Rondom het Lakerveld en de Driemolensweg bevinden zich weinig tot geen recreatieve voorzieningen. Vanuit de regio bezien is het daarom niet noodzakelijk om beide wegen op te nemen in het regionale fietsknooppuntennetwerk. Wel kunnen de wegen een rol spelen in de recreatiebehoefte van bewoners van Lexmond en Meerkerk. In figuur 4.4 nut en noodzaak fietsverbinding F

18 zijn de mogelijkheden voor rondjes lopen/fietsen rondom Meerkerk verkend. Vervolgens zijn in figuur 4.5 de extra mogelijkheden na aanleg van de fietsverbinding F beschreven. Uit figuur 4.5 blijkt dat er een extra rondje lopen of fietsen ontstaat via de Zouwendijk, F en Zederikkade. De lengte van het rondje is 4 kilometer, wat ook voor dagelijkse recreatie een aantrekkelijke route vormt. Figuur 4.4: Huidige recreatieve routes rondom Meerkerk Figuur 4.5: Toekomstige recreatieve routes rondom Meerkerk nut en noodzaak fietsverbinding F

19 4.4 Conclusie In dit hoofdstuk is de recreatieve fietsroutering rondom Meerkerk geanalyseerd. De aanleg van de F leidt niet tot een positief effect als het wordt opgenomen in het fietsknooppuntennetwerk. Wel kan de fietsverbinding bijdragen tot meer mogelijkheden voor recreatieve rondjes lopen of fietsen rondom Meerkerk. nut en noodzaak fietsverbinding F

20 5 Verkeersveiligheid 5.1 Inleiding Van de wegen in het studiegebied is onderzocht of er sprake is van verkeersonveilige locaties of knelpunten voor fietsers. Deze analyse geeft antwoord op de volgende drie onderzoeksvragen: Hoe is de huidige kwaliteit van de verkeersveiligheid van het fietsnetwerk tussen Lexmond en Meerkerk? Welke verbeteringen aan de infrastructuur zijn er eventueel nodig indien er geen fietspad F (verbinding tussen Driemolensweg en Zouwendijk) komt? Welke verbeteringen aan de infrastructuur zijn er eventueel nodig indien het fietspad F wel wordt aangelegd? 5.2 Objectieve verkeersveiligheid Aan de hand van ongevallengegevens uit het BRON (Bestand geregistreede Ongevallen in Nederland) is gekeken naar objectieve verkeersonveiligheid op de wegen. Het BRON-bestand wordt voornamelijk gevuld door politierapporten welke bij ongevallen zijn opgesteld. Uit de analyse blijkt dat de afgelopen vijf jaar geen ongevallen met fietsers hebben zijn geregistreerd. Op de wegen in het studiegebied zijn de periode elf ongevallen geregistreerd. Daarnaast zijn drie zogenaamde meldkamerongevallen bekend 1. In bijlage 1 zijn de ongevalkenmerken van de geregistreerde ongevallen weergegeven. Uit de ongevallenanalyse blijkt dat bij de geregistreerde ongevallen geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Bij twee ongevallen was sprake van ernstige letselslachtoffers en bij vier ongevallen was sprake van (licht)gewonde letselslachtoffers. Op geen van de wegvakken of kruispunten is sprake van een blackspot. Opvallend is het hoge aandeel 1 Van de meldkamerongevallen zijn geen gedetailleerde ongevalkenmerken bekend. Derhalve kunnen over deze ongevallen dan ok weinig concrete uitspraken gedaan worden. nut en noodzaak fietsverbinding F

21 enkelzijdige ongevallen dat is geregistreerd. Van de elf ongevallen waren zeven ongevallen enkelzijdige ongevallen. Van de elf geregistreerde ongevallen vonden er vijf plaats op Lakerveld en vijf ongevallen vonden plaats op en rond de Zouwendijk. Het laatste ongeval heeft plaatsgevonden op het kruispunt Driemolensweg/Nieuwe Rijksweg/Oude Rijksweg. Alle drie de meldkamerongevallen vonden plaats op de Zouwendijk. Van de wegen in het studiegebied zijn geen snelheidsgegevens bekend. 5.3 Functie en weginrichting Huidige route In de huidige situatie vormt het Lakerveld de primaire fietsverbinding tussen Meerkerk en Lexmond. Het Lakerveld is een erftoegangsweg buiten de bebouwde kom waar fietsers en gemotoriseerd verkeer gemengd op de rijbaan zijn gepositioneerd. Op de weg geldt een bijhorend snelheidsregime, voor erftoegangswegen buiten de bebouwde kom, van 60 km/h. De weg is ingericht conform de voorkeurskenmerken van Duurzaam Veilig 2 voor erftoegangswegen type I (met kantbelijning) buiten de bebouwde kom. Het Lakerveld is over de gehele lengte geasfalteerd en bestaat uit één rijbaan met aan beide zijden fietssuggestiestroken/passeerstroken. Over het gehele traject is de weg verlicht met lichtmasten in de bermen aan de beide zijden van de weg. De kruisingen met andere (erftoegangs)wegen, de Veldweg en de Weverwijk, zijn vormgegeven als gelijkwaardige kruispunten met snelheidsbeperking. Op deze kruispunten heeft verkeer van rechts voorrang op het overige verkeer. Uit observatie is gebleken dat het gemotoriseerde verkeer op het Lakerveld niet altijd het verkeer van rechts voorrang verleent. Variant 1 In variant 1 rijdt het fietsverkeer over de Driemolensweg, Veldweg en Zederikkade. De Driemolensweg is een erftoegangsweg buiten de bebouwde kom type II (zonder belijning). Op de rijbaan is geen kant- of asmarkering aanwezig. De Driemolensweg loopt tussen Lexmond en Meerkerk parallel langs de A27 en is in zijn geheel geasfalteerd. Op deze weg zijn fietsers en gemotoriseerd verkeer gemengd op de rijbaan gepositioneerd. Vanwege de vormgeving en de ligging van de weg, bestaat het gemotoriseerde verkeer voornamelijk uit bestemmingsverkeer. De weg is erg smal en onverlicht. Langs de weg zijn op diverse plaatsen passeerhavens aanwezig. Op de Driemolensweg geldt een hoogtebeperking van 3,60 meter. Het kruispunt met de Veldweg is vormgegeven als een gelijkwaardig kruispunt zonder snelheidsremmende maatregelen. De Veldweg is qua functie, inrichting en vormgeving vergelijkbaar met de Driemolensweg. 2 Vanwege het ontbreken van exacte maatvoeringen is in deze analyse enkel gekeken naar de inrichting op hoofdlijnen. nut en noodzaak fietsverbinding F

22 De Zederikkade is deels geasfalteerd en deels semi-/onverhard. De weg loopt voor gemotoriseerd verkeer dood waardoor zich nauwelijks gemotoriseerd verkeer op de weg bevindt. Het gemotoriseerd verkeer dat op de beide uiteinden van de weg zit, is bestemmingsverkeer. Met name ter hoogte van het onverharde deel is de weg erg smal en kunnen fietsers elkaar nauwelijks passeren. Daarmee is de route voor utilitair gebruik minder geschikt. Om het utilitaire gebruik te faciliteren op de Zederikkade zou verharding en verbreding gewenst zijn. Variant 2 In deze variant loopt het tracé via de Driemolensweg, het nieuwe deel F en de Zouwendijk. Het traject waar de fietsers in deze variant op de Zouwendijk zitten, heeft de vorm en functie van een erftoegangsweg buiten de bebouwde kom type I. Op dit wegvak geldt een bijhorend snelheidsregime van 60 km/h. De weg is geasfalteerd en er zijn aan de beide zijden van de weg uitwijkstroken aanwezig. Ter hoogte van de woningen wordt op en langs de rijbaan geparkeerd. 5.4 Verkeersintensiteiten Enkel van de Lakerveld en de Zouwendijk zijn de verkeersintensiteiten bekend. Uit gemeentelijke tellingen is gebleken dat op Lakerveld gemiddeld circa mvt/etmaal. Hiermee vallen de intensiteiten binnen de voorkeursgrenswaarden van Duurzaam Veilig. Op Lakerveld rijden per weekdag gemiddeld circa fietsers per etmaal. Circa 82% van alle verkeer op Lakerveld rijdt overdag. Op de Zouwendijk rijden per etmaal gemiddeld circa mvt/etmaal. Ook op de Zouwendijk blijven de intensiteiten binnen de voorkeursgrenswaarden van Duurzaam Veilig. Op de Zouwendijk is bij de tellingen niet geteld op fietsers dus hier kunnen geen uitspraken over gedaan worden. 5.5 Infrastructurele verbeteringen v Voor de toekomstige situaties zijn twee scenario s beoordeeld waarin is gekeken naar infrastructurele verbeteringen welke noodzakelijk zijn. Dit zijn: Het scenario als er geen fietspad F (verbinding tussen Driemolensweg en Zouwendijk) komt. Het scenario als fietspad F wel wordt gerealiseerd. In beide varianten moet er geïnvesteerd worden in de Driemolensweg. De breedte van de Driemolensweg is circa 3 meter. De weg is voldoende breed voor een rijdende auto. Met een snelheid van 30 km/h heeft een auto 2,4 meter breedte nodig. Een rijdende fietsers heeft 1,0 meter nodig. Dit betekent dat een auto een fiets niet op een veilige wijze kan passeren. Uit de telling blijkt dat er amper fietsers gebruik maken van de Driemolensweg, maar dat zij gebruik maken van het Lakerveld. De verwachting is dat de nut en noodzaak fietsverbinding F

23 smalle rijbaan van de Driemolensweg en de Zederikkade een rol speelt in het beperkte gebruik. Langs de Driemolensweg bevinden zich 9 percelen. Ter hoogte van de percelen kunnen auto en fiets elkaar passeren bij de uitweg. Op het westelijke deel van de Driemolensweg bevinden zich minder percelen. De afstand zonder percelen is circa 1 km lang. Op dit tracé is het passeren tussen auto en fiets lastig door het ontbreken van uitwegen. Om het fietsgebruik te bevorderen verdient het aanbeveling een passeerhaven te realiseren op dit tracédeel. Overwogen kan worden om aan weerszijden van de Driemolensweg grasbetontegels aan te brengen, zodat er meer manoeuvreerruimte ontstaat voor auto s en fietsers. De kosten hiervoor zijn echter hoog: circa ,- voor de Driemolensweg tussen de Veldweg en de rotonde Oude Rijksweg. Als alternatief geldt de aanleg van een passeerhaven op het zuidelijke deel van de Driemolensweg. De verbreding en asfaltering van de Zederikkade zorgt voor een verbetering van de route voor woon-werkverkeer. Uit landschappelijk oogpunt kan dit echter een nadeel zijn. De kosten voor asfalteren en verbreden worden ingeschat op ,-. De kosten voor de brug tussen Driemolensweg en Zouwendijk worden als volgt ingeschat: Houten brug 3 meter breed 100 meter: ,-; Fietspad: ,-; Totaal: ,- 5.6 Conclusie Op basis van de beschikbare gegevens kunnen we concluderen dat de bestaande route via de Driemolensweg nog niet voldoende kwaliteit heeft om als volwaardige fietsroute te kunnen functioneren, hetgeen ook blijkt uit de observatie. De weg is smal en heeft geen verlichting. Verbreding met grasbetonstenen biedt mogelijkheden om de passeerbaarheid van auto s en fietsen te verbeteren. De maatregel is echter duur. Een goedkopere oplossing is het aanleggen van een passeerhaven op het zuidwestelijke deel van de Driemolensweg. Hieronder worden de onderzoeksvragen beantwoord. Hoe is de huidige kwaliteit van de verkeersveiligheid van het fietsnetwerk tussen Lexmond en Meerkerk? In het onderzoeksgebied zijn geen black spots. De route via het Lakerveld is sociaal veilig door de aanwezige bebouwing en straatverlichting. De Driemolensweg is echter (te) smal, er is geen verlichting en ten opzichte van het Lakerveld is er minder bebouwing. nut en noodzaak fietsverbinding F

24 Welke verbeteringen aan de infrastructuur zijn er eventueel nodig indien er geen fietspad F (verbinding tussen Driemolensweg en Zouwendijk) komt? Aanbevolen wordt (in alle gevallen) om een passeerhaven aan te leggen op de Driemolensweg. Beter is het om over de hele lengte grasbetonstenen aan te leggen, zodat het inhalen tussen fiets en auto mogelijk wordt. Na de Driemolensweg is er een beleidskeuze: 1) de fietsroute doortrekken naar de Zouwendijk of 2) het fietspad op de Zederikkade verbreden en verharden. Optie 2 is voordeliger dan optie 1. Welke verbeteringen aan de infrastructuur zijn er eventueel nodig indien het fietspad F wel wordt aangelegd? Aanbevolen wordt (in alle gevallen) om een passeerhaven aan te leggen op de Driemolensweg. Bij voorkeur worden in deze variant grasbetonstenen aangelegd langs de Driemolensweg. nut en noodzaak fietsverbinding F

25 6 Conclusie Het Waterschap Rivierenland is voornemens om de huidige fietsverbinding tussen Lexmond en Meerkerk een kwaliteitsimpuls te geven. Hiervoor zijn twee varianten opgesteld. De eerste variant is het verbeteren van de bestaande fietsroute over de Driemolensweg Veldweg - Zederikkade. In de tweede variant loopt de route over de Driemolensweg en de Zouwendijk. Tussen deze twee wegen wordt een ontbrekende schakel gerealiseerd (F545.00). Weinig extra fietsers te verwachten door aanleg van F Uit onderzoek naar nut en noodzaak van de verbinding blijkt de realisatie van F een verwaarloosbaar effect heeft op de kwaliteit van de fietsverbinding tussen Lexmond en Meerkerk. Onderzoek naar het kwantitatief effect van de fietsverbinding F toont aan dat de fietsbereikbaarheid van de beide kernen nauwelijks toeneemt. Daarnaast is uit berekeningen gebleken dat ook de potentiële groei van utilitair fietsverkeer door de realisatie van de verbinding verwaarloosbaar klein is. Verbeteren van comfort voor fietsers op Driemolensweg is belangrijk zodat het een alternatief wordt voor het Lakerveld Het comfort en de veiligheidsbeleving van de bestaande route over het Lakerveld is voor utilitair fietsverkeer van een hoger niveau dan de route in de beide alternatieve varianten. Wel zouden de beide varianten aantrekkelijker kunnen zijn voor recreatief fietsverkeer dan de huidige route over Lakerveld. Voor recreatief fietsverkeer is de bestaande route Driemolensweg Veldweg Zederikkade aantrekkelijker door de meer rustieke ligging en de lage verkeersintensiteit op deze route. Aanbevolen wordt de passeerbaarheid op de Driemolensweg te verbeteren door aanleg van een passeerhaven en/of verbreding door middel van grasbetonstenen. In figuur 6.1 en 6.2 zijn de kosten gevisualiseerd voor beide varianten. nut en noodzaak fietsverbinding F

26 Figuur 6.1: Kostenoverzicht variant 1 nut en noodzaak fietsverbinding F

27 Figuur 6.2: Kostenoverzicht variant 2 nut en noodzaak fietsverbinding F

28 Bijlage 1 Kaartbeelden fietsbereikbaartheid nut en noodzaak fietsverbinding F

29 Vestiging Den Haag Verheeskade DD Den Haag T (070) F (070) Postbus BT Den Haag goudappel@goudappel.nl c o n f i d e n t i a l