Dongeradeel Financiën. Begroting 2011

Transcriptie

1 & Dongeradeel Financiën Begroting 2011

2 Inhoudsopgave Recapitulatie... 3 Aanbiedingsbrief bij de begroting Inleiding Uitgangspunten programbegroting Resultaat begroting Stand van de eenmalige middelen Voorstel Paragrafen Lokale heffingen Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf financiering Paragraaf bedrijfsvoering Verbonden partijen Paragraaf Grondbedrijf Paragraaf weerstandsvermogen Bijlagen Staat van reserves en voorzieningen Programma s Programma 1 Dongeradeel Werkt Ruimtelijke ontwikkeling Binnenstad Werkgelegenheid Nije Maaie Regiomarketing Toerisme Programma 2 Dongeradeel Leeft Cultuur Duurzaamheid Natuur- en landschap Recreatie Veiligheid Voorzieningen Wonen Infrastructuur Programma 3 Dongeradeel Zorgt Werk en inkomen Jeugd en gezin Onderwijs Ouderen Volksgezondheid WMO Taalbeleid Frysk

3 Programma 4 Dongeradeel Vernieuwt Bestuur Interactieve beleidsvorming Klantgerichtheid Plaats en taak van de gemeente Algemene dekkingsmiddelen & onvoorzien Vaststellingsbesluit

4 Recapitulatie 3

5 Recapitulatie programmabegroting BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Dongeradeel Werkt Dongeradeel Leeft Dongeradeel Zorgt Dongeradeel Vernieuwt D Algemene dekkingsmiddelen & onvoorzien Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Dongeradeel Werkt Dongeradeel Leeft Dongeradeel Zorgt Dongeradeel Vernieuwt D Algemene dekkingsmiddelen & onvoorzien Totaal Lasten Saldo baten en lasten Toevoegingen & onttrekkingen aan reserves Toevoegingen Onttrekkingen Saldo toevoegingen & onttrekkingen aan reserves Saldo na mutatie reserves

6 Aanbiedingsbrief bij de begroting

7 1. Inleiding Bijgaand treft u de begroting 2011 en meerjarenbegroting aan. De opzet van de begroting is ongewijzigd nadat deze in 2009 is aangepast en er vanaf dat moment wordt gewerkt met vier programma s naast het verplichte onderdeel algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. De begroting is op een andere manier tot stand gekomen dan voorheen het geval was. Door middel van het jaarlijks verzamelen van informatie en opmaken van de begroting in het LIAS systeem willen we de interne procesgang efficiënter laten verlopen. Ook de tussentijdse rapportages en de jaarrekening zullen in het vervolg in LIAS worden opgemaakt. In de volgende paragrafen gaan wij in op de gehanteerde uitgangspunten bij de begroting, de actuele begrotingssaldi en de verschillen met het meerjarenperspectief wat het uitgangspunt was bij de perspectiefnota Daarna komen wij tot een voorstel. 2. Uitgangspunten programbegroting 2011 De begroting is gebaseerd op het beleid zoals dat eerder door u is vastgesteld met inbegrip van de effecten van de door u genomen besluiten in het kader van de perspectiefnota In het kader van de perspectiefnota heeft u besloten de komende jaren de volgende uitgangspunten te hanteren voor het gemeentelijk financieel beleid : 1. In afwachting van een eventuele rijksbezuiniging wilt u uiterlijk in januari 2011 een takendiscussie voeren met als uitgangspunt de sociaal-economische koers van de gemeente Dongeradeel. Dit zoals afgesproken is in het coalitieakkoord Mocht met die takendiscussie geld vrijgemaakt kunnen worden, dan zal die bezuiniging niet eerder doorgevoerd worden dan dat er meer duidelijkheid is over de omvang en fasering van de rijksbezuinigingen. 2. U krijgt voor 1 januari 2011 een meerjarig investeringsplan voor alle onderwijsinstellingen voorgelegd. 3. De komende jaren zal in samenwerking met andere gemeenten in Fryslân actief worden bezuinigd op de uitvoeringskosten van gemeenschappelijke regelingen, waarbij wordt ingezet op een bezuiniging van minimaal 10%. Bij een aantal gemeenschappelijke regelingen is dit al in gang gezet. 4. Gemeentebreed worden de mogelijkheden onderzocht om tot een verhoging van de kostendekking te komen uit belastingen, heffingen en leges. Daarbij mogen de belastingen, heffingen en leges in totaliteit niet hoger worden dan het provinciaal gemiddelde. 5. Het minimale weerstandsvermogen moet worden gehandhaafd op 5% van de omzet. Daarnaast moet in de algemene reserve een overwaarde worden 6

8 aangehouden van 2%. In deze begroting wordt u geïnformeerd over de risico s in de exploitatie (inclusief grondbedrijf) van de gemeente. 6. De bestemmingsreserves worden opgeschoond en samenhangend daarmee wordt een voorstel aan u voorgelegd voor herbestemming. Op basis van het door u tijdens de behandeling van de perspectiefnota genomen besluit zijn voor de volgende doeleinden met een structureel beslag middelen in de nu voorliggende begroting opgenomen. Tabel 1 Omschrijving Digitale verwerking aanvragen Wabo Luchtfoto s Intensivering toezicht gastouderopvang Valbeveiliging ten behoeve van werken op de daken Burgernet Totaal structureel middelenbeslag Bij de behandeling van de perspectiefnota heeft u tevens besloten de lasten van de volgende uitgaven met een éénmalig karakter in de begroting 2011 op te nemen. Tevens heeft U besloten om ten behoeve van het maken van luchtfoto s al in 2010 een bedrag van beschikbaar te stellen. Deze uitgaven worden gedekt uit de algemene reserve. Tabel 2 Omschrijving 2011 Uitvoering GBA Audit Jongerenwerk van Rebound Plus Clubaccommodatie Morra Lioessens Clubaccommodatie/jeugdonderkomen Paesens Valbeveiliging voor veilig werken op de daken Totale beslag op de algemene reserve in 2011:

9 Voor de volgende doeleinden met een structureel middelenbeslag heeft u aangegeven dat u een besluit wilt nemen over eventuele toekenning op basis van een apart raadsvoorstel. Hiervoor zijn dus geen middelen in de voorliggende begroting opgenomen. Tabel 3 Omschrijving Vervanging sporthal de Trimmer en gymnastieklokaal Herinrichting Oostersingel Eerste fase aanpassing Dockinga College Kwaliteitsverbetering Oranje Kolom (HvD) Kwaliteitsverbetering brandweer Economie Algemeen/bijeenkomsten i.h.k.v. het SEMP Totaal : In de perspectiefnota hebben wij voorgesteld in 2010 een éénmalig budget van beschikbaar te stellen voor het opzetten en implementeren van een KCC. U heeft besloten hierover een besluit te willen nemen op basis van een separaat raadsvoorstel. Hiervoor zijn dus geen middelen in de voorliggende begroting opgenomen. In de begroting zijn eveneens geen middelen opgenomen voor een koopstroom onderzoek. Ook voor dit onderwerp heeft u aangegeven te willen besluiten op basis van een separaat raadsvoorstel. Andere in de begroting 2011 gehanteerde uitgangspunten zijn : - De financiële effecten van het in december 2010 genomen raadsbesluit over het bezuinigen op de taken zijn verwerkt in de begroting 2011 en meerjarenbegroting Voor een tweetal destijds door ons voorgestelde bezuinigingen namelijk een bezuiniging op de bijdrage aan de dorpshuizen en een bezuiniging op de AV Frieso regeling geldt dat u nog geen besluit heeft genomen. Deze twee bezuinigingen hebben wij wel in de voorliggende begroting verwerkt. - De effecten van de Focus operatie zijn gedeeltelijk verwerkt in de begroting Verderop in deze aanbiedingsbrief (hoofdstuk 3 tabel 5) maken wij een correctie op het begrotingssaldo omdat een aantal bezuinigingen nog niet in de personeelsstaat van de begroting 2011 zijn verwerkt. - Met ingang van de begroting 2010 heeft een verruiming plaatsgevonden met van het jaarlijks beschikbare budget voor het onderhoud aan kapitaalgoederen. In deze begroting zijn ook de daarop volgende stappen 8

10 van 3 x structureel per jaar verwerkt. Hiermee is het in totaal toe te voegen bedrag van structureel in de begroting opgenomen. - De basis voor de raming van de loonkosten in de begroting is het salarispeil per 1 juni 2008 en de tot stand gekomen CAO De volgende financiële effecten van de CAO zijn verwerkt in de begroting : - 1,0 % salarisverhoging per 1/1/2010 (voorwaardelijke structurele verhoging is structureel verwerkt). o 0,5 % salarisverhoging per 1/1/2011 o 0,5% verhoging van de eindejaarsuitkering per 1/1/2010 o 0,5% verhoging van de eindejaarsuitkering per 1/1/2011 o Omdat de CAO op 1 juni 2011 afloopt is er vanaf dat moment een geschatte loonsverhoging in de meerjarenbegroting meegenomen van 0,5%. - Ten aanzien van de prijsstijgingen is meerjarig uitgegaan van een verhoging met 0,5%. - De begrote bedragen voor de algemene uitkering van het Rijk zijn gebaseerd op de junicirculaire De algemene uitkering voor 2011 is lager dan bij de begroting 2010 werd verwacht. De jaren daarna valt de algemene uitkering ongeveer lager uit. - Er zijn 3 oorzaken voor deze structurele daling van : 1. De WMO valt lager uit. Door een nieuw herverdeelmodel voor de WMO gaan wij er op vooruit, ware het niet dat het Rijk tegelijkertijd een korting van 200 miljoen op de WMO heeft doorgevoerd. Voor onze gemeente betekent deze korting ongeveer een nadeel van De korting is zonder overleg met de VNG tot stand gekomen en bestaat voor ¾ uit verlaging in verband met een verwacht structureel lager niveau van uitgaven voor huishoudelijke hulp PGB en voor ¼ uit de verwachting van het Rijk dat gemeenten doelmatigheidswinst kunnen behalen door bijvoorbeeld meer voorzieningen algemeen en collectief aan te bieden in plaats van individueel. Verder worden wij nog gecompenseerd voor gestegen uitvoeringskosten en is het budget geïndexeerd tot een bedrag van , waardoor ons WMOnadeel per saldo uitkomt op De uitkeringsfactor wordt in 2011 verlaagd met 17 punten, waardoor de algemene uitkering daalt met een bedrag van structureel. 3. Het resterende nadeel van s een gevolg van bijstelling van basiseenheden. Zo is ons inwonertal per 2011 een stuk lager dan in Dit levert een nadeel op van ongeveer Oorzaak is het sluiten van het AZC en een daling van het aantal inwoners (met name het aantal inwoners jonger dan 20 jaar daalt). Het resterende nadeel is het gevolg van de inschatting vorig jaar dat het aantal bijstandsontvangers de komende jaren behoorlijk zou toenemen. Nu de ontwikkeling van het aantal bijstandsontvangers meevalt en wij landelijk gezien dus helemaal niet een grote stijging hebben in het aantal 9

11 bijstandsontvangers valt de opbrengst voor de maatstaven die bijstandsontvangers betreffen tegen. - Er is een rentepercentage van 4,5% gehanteerd voor de bespaarde rente over de reserves - Aan de algemene reserve en een beperkt aantal bestemmingsreserves heeft een rentetoevoeging plaatsgevonden van 4,5% (zie bijlage 1 bij deze aanbiedingsbrief). - Om het bestedingsniveau van de voorzieningen op peil te houden zijn in de meeste gevallen stortingen ten laste van de exploitatie begroot ten bate van de voorzieningen van 1,0% van de boekwaarde aan het begin van het dienstjaar (bijlage 1). - De raming van de o.z.b. opbrengst voor eigenaren van woningen is in de begroting verhoogd met 20%, in 2012 met 16% en in 2013 met 1% inflatiecorrectie. De ramingen van de heffingen en belastingen zijn gebaseerd op de in de belastingkohieren 2010 opgenomen actuele opbrengsten. In de meerjarenbegroting is ten aanzien van de stijging van de opbrengsten uit de OZB rekening gehouden met een jaarlijkse volumestiijging voor woningen van 4 miljoen en voor de niet woningen van 2,5 miljoen. - De ramingen voor de o.z.b. opbrengst voor niet woningen zijn verhoogd met 2%, waarvan 1% voor de inflatiecorrectie en 1% boveninflatoir ingevolge uw besluit van december 2009 over de bezuinigingen op de taken. - Voor de verhoging van de opbrengsten uit de forensenbelasting, de precariobelasting de liggelden en de leges is een inflatiecorrectie van 1,0% toegepast. Dit percentage is gebaseerd op de ontwikkeling van het consumentenprijsindexcijfer in het afgelopen jaar. Deze verhogingen zijn al meegenomen in de begroting Uit de VNG handleiding kostentoerekening en jurisprudentie over dat onderwerp is gebleken, dat de gemeente de kosten van kwijtschelding van afvalstoffenheffing (in ) mag verdisconteren in het tarief voor de afvalstoffenheffing. Ook de perceptiekosten die samenhangen met de aanslagoplegging van de afvalstoffenheffing ( ) kunnen daaruit worden gedekt. Beide mogelijkheden zijn toegestaan en worden ook toegepast door verschillende gemeenten. Het is ook gebleken dat de ambtelijke advieskosten aan college en raad ( ) niet mogen worden doorberekend in het tarief. Dit deden wij tot dusverre wel. Bovenstaande wijzigingen zijn met ingang van het begrotingsjaar 2011 aangebracht in de kostentoerekening van de afvalstoffenheffing. - Ook bij de toerekening van kosten die moeten worden gedekt uit de rioolheffing zijn wij overgegaan tot de bovenstaande wijzigingen. Ook hier zijn de kosten van de kwijtschelding ( ) en de perceptiekosten ( ) met ingang van 2011 toegerekend. De kosten van beleidsvoorbereiding ( ) worden met ingang van 2011 niet meer toegerekend. - In de begroting is structureel uitgegaan van een bedrag van als bijdrage in het tekort van het werkvoorzieningschap. - In verband met het gemeentelijk aandelenbezit in Kabel Noord is in de begroting structureel een dividend opgenomen van Dit is voorzichtigheidshalve 10

12 - ongeveer 50% van het door Kabel Noord ingeschatte dividend. - Het tekort op het WWB inkomensdeel is structureel geraamd op de maximale voor rekening van de gemeente komende bijdrage van 10%. Het gaat om een bedrag van De kapitaallasten zijn berekend conform de staat van investeringslasten In het meerjarenperspectief zijn de kapitaallasten van de vervangingsinvesteringen begrepen. De vrijval van kapitaallasten en de lasten van vervangingsinvesteringen zijn verwerkt in de desbetreffende programma s. - In deze begroting is nog geen rekening gehouden met de resultaten van de septembercirculaire van het Rijk. We verwachten in deze septembercirculaire meer informatie te krijgen over de doorwerking van de bezuinigingen van het huidige kabinet op de gemeentelijke Financiën. 3. Resultaat begroting Begrotingssaldo In deze paragraaf gaan wij in op de actuele saldi van de begroting en de verschillen met het meerjarenperspectief dat het uitgangspunt was bij de perspectiefnota Saldi begroting Het begrotingsoverschot voor bestemming -dat wil zeggen exclusief toevoegingen aanen onttrekkingen uit reserves- bedraagt Dit betekent dat de lasten van de vier programma s en van het onderdeel algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien samen lager zijn dan de baten van de programma s en de baten behorend bij de algemene dekkingsmiddelen. De begrote toevoegingen aan reserves van ten laste van de exploitatie leiden tot een nadeel voor de exploitatie. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de rentetoevoegingen aan de algemene reserve en de reserve bouwgrondexploitatie en een toevoeging aan de reserve riolering (zie bijlage 1 van deze aanbiedingsbrief). Daarentegen is sprake van een bedrag van aan onttrekkingen aan de reserves ten bate van de exploitatie. Als gevolg van deze begrote mutaties in de reserves is per saldo voor het begrotingsjaar 2011 sprake van een voordelig exploitatiesaldo van

13 Tabel 4: totstandkoming van het saldo van de begroting 2011: Omschrijving 2011 Begrotingsoverschot exclusief mutaties in de reserves Af : toevoegingen aan (bestemmings)reserves -/ Bij : onttrekkingen aan (bestemmings)reserves Begrotingsoverschot inclusief mutaties in de reserves De saldi van de meerjarenbegroting voor de jaren 2012, 2013 en 2014 bedragen respectievelijk , en (overschotten). Op deze cijfers moet nog een correctie worden aangebracht voor wat betreft de Focus operatie, omdat de personele bezuinigingen voor het jaar 2011 deels in de voor het opmaken van de begroting 2011 gebruikte personeelstaat zijn verwerkt en de jaren daarna in het geheel niet zijn verwerkt. Ook het jaarlijkse budget voor frictiekosten is nog niet in de begroting opgenomen. Tabel 5 : correctie begrotingssaldi i.v.m. Focus. Omschrijving Begrotingssaldi Correctie i.v.m. focus Jaarlijkse frictiekosten Nieuwe begrotingsaldi inclusief focus Verklaring van het begrotingssaldo In het raadsvoorstel m.b.t. de perspectiefnota 2010 verwachtten wij nog dat het begrotingssaldo in 2011 inclusief de effecten van de Focus operatie en van de bezuinigingen op de taken zou bedragen. Nu inmiddels ook de budgettaire toevoeging van het onderhoud aan kapitaalgoederen ad en de lasten van de tijdens de perspectiefnota geaccordeerde investeringen ad in de begroting zijn opgenomen hadden we een saldo van kunnen verwachten ( / / ). Het daadwerkelijke begrotingssaldo 2011 bedraagt Dit valt dus ongeveer nadeliger uit dan werd verwacht. Dit kan worden verklaard door de volgende afwijkingen: 12

14 Tabel 6. Omschrijving Bedrag Lagere algemene uitkering van het Rijk -/ Lage opbrengsten bouwleges geraamd (gesignaleerd in de najaarsrapportage 2009) -/ Dividend Kabel Noord structureel opgenomen in de begroting Lagere parkeeropbrengsten geraamd omdat de opbrengsten lager uitvallen dan de raming. Er wordt minder- en korter geparkeerd dan verwacht. -/ Uitvoeringskosten WWB structureel gedekt uit het WWB werkdeel (was als éénmalig voordeel verwerkt in de begroting 2010 zie de aanbiedingsbrief bij de begroting 2010) Hogere OZB opbrengsten (zie de 1 e rapportage over 2010, waarin een deel van dit voordeel al is gemeld) Gewijzigde toerekening aan de riolering Geen storting meer in de algemene reserve i.v.m. verdwijnen AZC (eerder werden de opbrengsten samenhangend met het AZC gestort in de algemene reserve, nu het AZC verdwenen is vervalt deze storting) Gewijzigde toerekening aan de reiniging Opnemen middelen AWBZ pakketmaatregel in de begroting (zie de 1 e rapportage over 2010, waarin dit is vermeld) -/ Minder loonkosten door lagere CAO loonstijging en lagere premies Overige verschillen -/ Nadeel per saldo : -/ Kostendekkendheid riolering en reiniging De ramingen van de reinigingsheffingen en van de rioolheffingen zijn meerjarig gebaseerd op het principe van 100% kostendekking. Voor ons voorstel ten aanzien van de aanpassing van de tarieven voor heffingen en belastingen verwijzen wij naar het raadsvoorstel Gemeentelijk belasting beleid 2011 en gebruikstarieven gemeentelijke sportaccommodaties. In het beheersdeel van de begroting 2011 is onder thema 2.8 Infrastructuur, product een calculatie opgenomen voor wat betreft de kostendekkendheid van de riolering. Deze calculatie sluit met een opname van uit de reserve riolering. In het beheersdeel is onder thema 3.5 Volksgezondheid, product een calculatie opgenomen ten aanzien van de kostendekkendheid van de reiniging. Deze calculatie sluit met een opname van uit de voorziening huishoudelijk afval. 13

15 Aanwending begrotingsresultaat Nu er sprake blijkt te zijn van een lager begrotingsresultaat dan verwacht bij de perspectiefnota 2010 is het van belang opnieuw te kijken naar de dekking van de voorgenomen onttrekkingen in relatie tot de perspectiefnota 2010 (bijvoorbeeld voor de vervanging van de sporthal en voor de eerste fase van de plannen van het Dockinga College) en naar de reserveringen voor de onderwijshuisvesting en het Sociaaleconomisch programma. De volgende tabel geeft een overzicht. Tabel 7. Omschrijving (Bedragen x 1.000) Begrotingssaldi Nog te onttrekken i.v.m. Perspectiefnota 2010 (b.v. sporthal en 1 e fase Dockinga) -/ / / /- 587 Dekkingsmiddelen voor Oranje kolom Reserveren voor de onderwijshuisvesting (300 -/- 50 -/- 83) 0 -/ / /- 167 Reserveren voor het SEMP -/ / / /- 700 Begrotingssaldi na voorgenomen onttrekkingen / /- 766 Uit deze tabel blijkt, dat de begrotingssaldi een dusdanig negatieve ontwikkeling te zien geven ten opzichte van de perspectiefnota, dat deze saldi die zijn ontstaan uit bezuinigingen in het kader van de Focus operatie en de Bezuinigingen op de taken op de langere termijn onvoldoende dekking bieden voor de lasten van investeringen in de sporthal, de onderwijshuisvesting en het Sociaal Economisch Masterplan. Op de lange termijn dreigt indien alle investeringen worden uitgevoerd zelfs een tekort van terwijl ten tijde van de perspectiefnota nog werd uitgegaan van een sluitend plaatje. Doorwerking extra bezuinigingen van het Rijk. In de bovenstaande meerjarenbegroting is nog geen rekening gehouden met de effecten van de Rijksbezuinigingen op de gemeentelijke middelen. In welke mate en binnen welk tijdsbestek de toekomstige Rijksbezuinigingen van invloed zijn op de omvang van de gemeentelijke middelen is nog steeds gissen. De septembercirculaire zal inzicht bieden in de effecten en doorwerking van de bezuinigingen van het zittende kabinet. De verwachting is echter dat een toekomstig kabinet ook besluiten zal gaan nemen die een effect hebben op de gemeentelijke middelen. Gaan we bijvoorbeeld net zoals ten tijde van de perspectiefnota kwa volume in totaliteit uit van een percentage van 10% aan 14

16 bezuinigingen dan spreken we over een structureel bedrag van 10% van 26 miljoen = 2,6 miljoen. Dit bedrag moet gedekt worden uit te realiseren bezuinigingen op de gemeentelijke taken. Dit kan visueel als volgt worden weergegeven in de onderstaande tabel, waarbij we het meerjarenperspectief één jaar opschuiven en er gemakshalve vanuit gaan dat het begrotingssaldo voor 2015 gelijk is aan dat voor Tabel 8. Omschrijving (Bedragen x 1.000) Begrotingssaldo na voorgenomen onttrekkingen 220 -/ / /- 766 Effecten van de Rijksbezuinigingen op de gemeentelijke financiële middelen -/ / / / Noodzakelijke bezuinigingen op de taken Begrotingssaldo indien de ingeschatte gevolgen van de Rijksbezuinigingen worden gedekt uit de gemeentelijke bezuinigingen op de taken 220 -/ / /- 766 De verslechtering van het financieel perspectief betekent dat nu niet meer kan worden uitgegaan van een sluitend plaatje waar dat wel het geval was bij de perspectiefnota. Er is sprake van een structureel tekort in de eindsituatie van Dit betekent dat er scherpere keuzes moeten worden gemaakt. Als gevolg van dit tegenvallende financieel perspectief vinden wij het noodzakelijk om ten aanzien van de vervanging van de sporthal de Trimmer en het gymnastieklokaal een pas op de plaats te maken en daarover op dit moment geen voorstel aan u te doen. Deze investering is van een dusdanige omvang dat wij het niet verantwoord vinden hier nu een besluit over te nemen. Het is beter dat er pas een besluit wordt genomen op het moment dat inzichtelijk is wat de omvang is van de bezuinigingsopgave die ons te wachten staat en welke mogelijkheden zich voordoen om te bezuinigen op de taken. Ten aanzien van de overige in tabel 3 genoemde investeringen c.q. verhogingen van de exploitatiekosten, te weten: - Herinrichting Oostersingel; - Eerste fase Dockinga College; - kwaliteitsverbetering Oranje Kolom; - Kwaliteitsverbetering brandweer en economie algemeen stellen wij voor om dat doorgang te doen vinden, uiteraard nadat u zich daar als raad 15

17 over heeft uitgesproken. De saldi van de meerjarenbegroting zien er na deze voorgestelde aanwendingen als volgt uit. Tabel 9 Omschrijving (Bedragen x 1.000) Begrotingssaldi Af : Herinrichting Oostersingel -/-6 -/- 7 -/- 7 Af : Eerste fase aanpassing Dockinga College -/- 47 -/- 83 -/- 83 -/- 83 Af : Kwaliteitsverbetering Oranje Kolom -/- 39 -/- 39 -/- 39 -/- 39 Af : Kwaliteitsverbetering brandweer -/- 19 -/- 19 -/- 19 -/- 19 Af : Economie Algemeen -/- 10 -/- 10 -/- 10 -/- 10 Bij : Dekkingsmiddelen voor oranje kolom Begrotingssaldi na voorgestelde aanwendingen Wellicht ten overvloede merken wij hier op dat in het structureel beschikbare begrotingssaldo ad geen rekening is gehouden met aanwendingen ten behoeve van het Sociaal Economisch Masterplan (inclusief westelijke rondweg) met Investeringen in de onderwijshuisvesting (uitgezonderd de eerste fase van de aanpassing van het Dockinga College) en met de investering in de vervanging van de Trimmer en van het gymnastieklokaal. 4. Stand van de eenmalige middelen In de bijlage van deze aanbiedingsbrief is de staat van reserves en voorzieningen opgenomen. De verwachte beginstand van de algemene reserve op transactiebasis per 1 januari 2011 bedraagt Het verwachte eindsaldo per 31/12/2011 bedraagt In de beginstand is verwerkt : - De stand van de algemene reserve per 1 januari 2010 (inclusief het jaarrekeningsaldo 2009). - De doorlopende verplichtingen vanuit het jaar 2009 ten laste van de algemene reserve. - De onttrekkingen en toevoegingen in de begroting 2010 ten laste c.q. ten bate van de algemene reserve inclusief de onttrekking aan de algemene reserve van per saldo als resultante van de eerste rapportage over het jaar De volgende door ons in de perspectiefnota voorgestelde onttrekkingen zijn niet verwerkt 16

18 omdat daar door u nog een besluit over moet worden genomen : - Opzetten en implementeren KCC Koopstroomonderzoek Op grond van de vastgestelde notitie reserves en voorzieningen is de minimumstand van de omvang van de algemene reserve bepaald op 5% van de begrotingsomvang exclusief de bouwgrondexploitatie. Bij de behandeling van de perspectiefnota heeft u het besluit genomen daarnaast tijdelijk een overwaarde in de algemene reserve te willen aanhouden van 2%. De begrotingsomvang van de begroting 2011 excl. bouwgrondexploitatie bedraagt ongeveer 59,4 miljoen. Dit houdt in dat de minimumomvang van de algemene reserve 5% van 59,4 miljoen + 2% van 59,4 miljoen = moet bedragen. Er is dus naar verwachting per 31/12/2011 sprake van een overwaarde van / = Hierbij is geen rekening gehouden met de voorgestelde onttrekkingen voor het KCC en het koopstroomonderzoek. 5. Voorstel Structureel perspectief. In relatie tot het structurele begrotingsperspectief stellen wij voor om : 1. Akkoord te gaan met het vanaf het jaar 2011 beschikbaar stellen van een structureel budget van voor de kwaliteitsverbetering van de Oranje Kolom, te dekken uit het bedrag wat in de begroting 2011 is geraamd als bijdrage aan de Hulpverleningsdienst. 2. Akkoord te gaan met het vanaf het jaar 2011 beschikbaar stellen van een structureel budget voor de kwaliteitsverbetering van de brandweer, te dekken uit het begrotingssaldo. 3. (Afhankelijk van de uitkomsten van de behandeling van een separaat raadsvoorstel) Akkoord te gaan met het beschikbaar stellen van een krediet van (incl. BTW) voor de aanpassing van de huisvesting van het Dockinga College en de daaruit voortkomende kapitaallasten ad te dekken uit het begrotingssaldo. 4. (Afhankelijk van de behandeling van een separaat raadsvoorstel) Akkoord te gaan met het beschikbaar stellen van een structureel exploitatie budget van voor algemene economische doeleinden te dekken uit het begrotingssaldo. 5. De begroting 2011 te wijzigen t.a.v. de bovengenoemde 4 punten. 17

19 6. Pas een besluit te nemen over de vervanging van de Trimmer en het gymnastieklokaal op het moment dat inzichtelijk is wat de omvang is van de bezuinigingsopgave die ons te wachten staat en welke kansen er zich voordoen om te bezuinigen op de taken. Ten aanzien van de herinrichting van de Oostersingel is op het moment van schrijven van deze aanbiedingsbrief nog geen raadsvoorstel naar u onderweg. Indien u besluit in te stemmen met dit voorstel zal de begroting 2011 hiertoe moeten worden gewijzigd. Eénmalig perspectief. In relatie tot de éénmalige middelen stellen wij voor om : (Afhankelijk van de behandeling van een separaat raadsvoorstel) Akkoord te gaan met het beschikbaar stellen van een éénmalig budget voor een koopstroomonderzoek van en dit bedrag te dekken uit de algemene reserve. De begroting 2011 hiertoe te wijzigen. Ten aanzien van het KCC is op het moment van schrijven van deze aanbiedingsbrief nog geen raadsvoorstel naar u onderweg. Indien u besluit in te stemmen met het voorstel zal de begroting 2011 hiertoe moeten worden gewijzigd. Wij stellen voor het begrotingssaldo (na voorgestelde aanwendingen) 2011 ad toe te voegen aan de algemene reserve. Subsidieplafond. In artikel 4 van de gemeentelijke Algemene Subsidieverordening staat dat de gemeenteraad jaarlijks bij de vaststelling van de gemeentebegroting een subsidieplafond kan vaststellen. Een subsidieplafond omvat het bedrag dat gedurende een bepaald tijdvak ten hoogste beschikbaar is voor de verstrekking van subsidies. Het plafond biedt een oplossing voor het probleem van overschrijding van subsidiebudgetten bij een teveel aan aanvragen. In de gemeentebegroting zijn nu voor iedere werksoort subsidieplafonds opgenomen. Daarbinnen zijn de aanspraken op een subsidie gekoppeld aan een maximum totaalbedrag. Een subsidieplafond biedt de juridische basis om - als de grens van het plafond bereikt is - andere subsidieaanvragen op financiële gronden af te wijzen. De beslissing over de verdeling van de subsidies binnen de financiële ruimte die de subsidieplafonds bieden is een bevoegdheid van ons college. Wij stellen u voor subsidieplafonds in te stellen met ingang van de begroting Het college van burgemeester en wethouders. 18

20 Paragrafen 19

21 Lokale heffingen Deze paragraaf geeft inzicht in de gemeentelijke heffingen in totaliteit. Naast inzicht in de lokale heffingen wordt ook ingegaan op de lokale lastendruk en het kwijtscheldingsbeleid. Heffingen In onderstaande tabel is weergegeven welke belastingen, heffingen en rechten de gemeenten mogen heffen. Daarbij is tevens aangegeven welke door de gemeente Dongeradeel wel of niet worden geheven. Soort belasting/heffing/recht Wel Niet Onroerende zaakbelastingen X Belastingen op roerende woon- en bedrijfsruimten X Baatbelasting X Forensenbelasting X Toeristenbelasting X Parkeerbelastingen X Hondenbelasting X1) Reclamebelasting X2) Precariobelasting X Afvalstoffenheffing X Leges X Marktgelden X Rioolheffing X Rioolaansluitrechten X Graf- en begraafrechten X Liggelden X Bruggelden X Brandweerrechten X Vermakelijkhedenrechten X X1) afgeschaft met ingang van het jaar 1998 X2) voorgesteld wordt ter financiering van het ondernemersfonds met ingang van het jaar 2011 een reclamebelasting in te voeren Tariefsverhogingen In het voorstel gemeentelijk belastingbeleid 2011 en gebruikstarieven gemeentelijke sportaccommodaties wordt aan u voorgesteld de tarieven van onderstaande belastingsoorten te verhogen met de volgende percentages: 20

22 Belastingsoort Percentage Onroerende zaakbelastingen: Eigenarenbelasting woningen 20 Eigenarenbelasting niet-woningen 2 Gebruikersbelasting niet-woningen 2 Belastingen op roerende woonen bedrijfsruimten Eigenarenbelasting woonruimten 20 Eigenarenbelasting bedrijfsruimten 2 Gebruikersbelasting bedrijfsruimten 2 Rioolheffing 7 Afvalstoffenheffing 0 Forensenbelasting 1 Precariobelasting 1 Leges 1 Liggelden 1 Marktgelden 12,3 Toeristenbelasting 0 Bruggelden 0 Graf- en begraafrechten 7,6 Voor de parkeerbelastingen wordt voorgesteld het tarief voor het dagparkeren (4 uur en meer) op de daartoe aangewezen parkeerterreinen te verhogen van 1,50 naar 2,00 en het tarief voor de eerste 4 uur te bepalen op 0,50 per uur. Tevens wordt voorgesteld het tarief van de naheffingsaanslag te verhogen van 51,00 naar 52,00. Voor een gedetailleerde onderbouwing van de voorgestelde tariefsverhogingen verwijzen wij u naar de betreffende onderdelen zoals opgenomen in het voorstel gemeentelijk belastingbeleid 2011 en gebruikstarieven gemeentelijke sportaccommodaties. 21

23 Tarieven Met inachtneming van het vorenstaande wordt in onderstaande tabel de voorgestelde tarieven voor het jaar 2011 weergegeven. Ter vergelijking zijn ook de geldende tarieven voor het jaar 2010 opgenomen. Tarievenoverzicht Soort belasting/heffing/recht Tarief 2010 Tarief 2011 Onroerende zaakbelastingen percentage van de waarde Woningen: Eigenarenbelasting 0,1256% 0,1507% 1) Niet - woningen: Gebruikersbelasting 0,1455% 0,1484% 1) Eigenarenbelasting 0,1787% 0,1822% 1) Belastingen op roerende woonen bedrijfsruimten percentage van de waarde Woonruimten: Eigenarenbelasting 0,1256% 0,1507% 1) Bedrijfsruimten: Gebruikersbelasting 0,1455% 0,1484% 1) Eigenarenbelasting 0,1787% 0,1822% 1) Baatbelasting div. div. Forensenbelasting percentage van de waarde 0,2719% 0,2746% 2) Maximum 814,32 822,46 Toeristenbelasting 0,55 0,55 Aanslaggrens: minder dan 100 overnachtingen, geen belastingaanslag Parkeerbelastingen Parkeertarieven div. div. Naheffingsaanslag 51,00 52,00 Precariobelasting div. div. Reclamebelasting Per perceel 390,00 22

24 Soort belasting/heffing/recht Tarief 2010 Tarief 2011 Afvalstoffenheffing Eenpersoonshuishoudens 172,20 172,20 Meerpersoonshuishoudens 202,92 202,92 Leges div. div. Marktgelden div. div. Rioolheffing Woningen: 159,60 170,76 Industrieën en bedrijven: waterverbruik tot en met 150 m3 159,60 170,76 voor elke volgende 150 m3 56,40 60,24 maximum 5.686, ,28 garagebox 25,20 26,88 trafo 26,88 loods 34,80 37,20 Rioolaansluitrechten Per aansluiting 1.000, ,00 Privaatrechtelijk jaartermijn 250,00 250,00 Graf- en begraafrechten div. div. Liggelden div. div. Bruggelden per vaartuig 4,50 4,50 per abonnement 51,25 51,25 1) De heffingsgrondslag voor de onroerende zaakbelastingen is de WOZ-waarde van de onroerende zaak. Samen met de WOZ-waarde vormt het tarief het element voor de berekening van de belastingaanslag. De onroerende zaakbelastingen (OZB) wordt geheven naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. De waardebepaling voor 2011 vindt plaats naar waardepeildatum 1 januari Het tarief van de eigenarenbelasting voor eigenaren van woningen is voor 2011 verhoogd met 20% en de tarieven van de eigenaren- en gebruikersbelasting voor niet-woningen met 2%. De taxaties worden in de tweede helft van dit jaar afgerond. De waardeontwikkeling is dan bekend. De tarieven dienen nog te worden gecorrigeerd met de waardeontwikkeling. In de raadsvergadering van 16 december a.s. zullen wij u daartoe een voorstel doen toekomen. De tarieven van de belastingen op roerende woon- en bedrijfsruimten zijn gelijk aan de tarieven van de onroerende zaakbelastingen. 2) De forensenbelasting wordt geheven van de natuurlijke personen, die, zonder in de gemeente hoofdverblijf te 23

25 hebben, er op meer dan negentig dagen van het belastingjaar voor zich of hun gezin een gemeubileerde woning beschikbaar houden. De heffingsgrondslag voor de forensenbelasting is de WOZ-waarde van de woning. Het tarief is voor 2011 verhoogd met 1%. De taxaties worden in de tweede helft van dit jaar afgerond. De waardeontwikkeling is dan bekend. Het tarief dient nog te worden gecorrigeerd met de waardeontwikkeling. In de raadsvergadering van 16 december a.s. zullen wij u daartoe een voorstel doen toekomen. Opbrengsten en belastingbronnen Het totaal aan opbrengsten belastingen, heffingen en rechten bedraagt inclusief de voorgestelde tariefsverhogingen voor het jaar In onderstaande tabel worden de belastingbronnen en de geraamde opbrengsten voor 2011 weergegeven. Belastingbronnen 2011 Onroerende zaakbelastingen eigenaren woningen eigenaren niet-woningen gebruikers niet-woningen Belastingen op roerende woon- en bedrijfsruimten 420 Baatbelasting Forensenbelasting Toeristenbelasting Parkeerbelastingen Precariobelasting Afvalstoffenheffing Leges ) Marktgelden Rioolheffing Rioolaansluitrechten p.m. Graf- en begraafrechten Liggelden ) Bruggelden Reclamebelasting ) Totaal ========= 1) inclusief pachtsom 2) exclusief meeropbrengsten Overige bedragen zijn inclusief meeropbrengsten 3) Voorgesteld wordt ter financiering van het ondernemersfonds met ingang van het jaar 2011 een reclamebelasting in te voeren. Onder aftrek van de perceptiekosten wordt de opbrengst in het ondernemersfonds 24

26 gestort De Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) is op 1 oktober 2010 in werking getreden. Als gevolg van de inwerkingtreding van de Wabo is in de raadsvergadering van 30 september 2010 voor het 4 e kwartaal 2010 een nieuwe legesverordening vastgesteld. Hierbij is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de modelverordening van de VNG. De tarieventabel van de nieuwe legesverordening is in drie titels onderverdeeld: Titel 1 Algemene dienstverlening; Titel 2 Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning; Titel 3 Dienstverlening vallend onder Europese Dienstenrichtlijn (EDR). De Tweede Kamer heeft bij de behandeling van de Wabo een motie aangenomen (motie Wiegman). De motie houdt in, dat de hoogte van de leges omgevingsvergunning met ingang van 2011 transparant en onderbouwd moeten zijn. De ministeries van BZK en Vrom, het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland (VBWTN) en de VNG hebben samen het Model kostenonderbouwing leges omgevingsvergunning ontworpen. Het model kostenonderbouwing zorgt voor een eenduidige, transparante onderbouwing van de leges omgevingsvergunning. Het onderbouwen van de leges kost de nodige tijd. Daarom zal de legesverordening in de raadsvergadering van 16 december a.s. ter vaststelling aan de raad worden aangeboden. 25

27 Verdeling opbrengsten belastingen en rechten in procenten In % In % Kostendekking Onroerende zaakbelastingen Roerende woon- en bedrijfsruimten Baatbelasting Forensenbelasting Toeristenbelasting Parkeerbelastingen Precariobelasting Afvalstoffenheffing Leges Marktgelden Rioolheffing Graf- en begraafrechten Liggelden Bruggelden Reclamebelasting De opbrengsten van de afvalstoffenheffing, rioolheffing en rechten mogen niet uitgaan boven de geraamde lasten ter zake. Dit betekent dat de tarieven van de afvalstoffenheffing, rioolheffing en rechten maximaal volledig kostendekkend mogen zijn. Op basis van de voorgestelde tarieven kunnen voor het jaar 2011 de volgende dekkingspercentages worden opgesteld. Ter vergelijking zijn tevens de dekkingspercentages over de jaren 2003 tot en met 2010 weergegeven. Kostendekkingspercentages Jaar Afvalstoffenheffing Leges totaal ,6" Leges titel 1 39,8" 26

28 Jaar Leges titel 2 37,6" Leges titel 3 34,2" Marktgelden Rioolrechten/rioolheffing Graf- en begraafrechten Liggelden Bruggelden "exclusief tariefsverhogingen Lokale lastendruk In onderstaande tabel wordt het gemiddelde bedrag dat een meerpersoonshuishouden in de gemeente Dongeradeel in de jaren 2004 tot en met 2011 betaalt aan onroerende zaakbelastingen, afvalstoffenheffing, rioolrechten/rioolheffing weergegeven. De Zalmsnip is met ingang van het jaar 2005 afgeschaft. Met ingang van 1 januari 2006 is de onroerende zaakbelasting (OZB) voor gebruikers van woningen afgeschaft. Op basis van de voorgestelde tarieven voor het jaar 2011 nemen de gemiddelde woonlasten ten opzichte van het jaar 2010 toe met 9,4%. Woonlasten tot en met 2004 gemiddelde woningwaarde , en 2006 gemiddelde woningwaarde , gemiddelde woningwaarde , gemiddelde woningwaarde , gemiddelde woningwaarde , gemiddelde woningwaarde , gemiddelde woningwaarde nog niet bekend Onroerende zaakbelastingen gebruiker 98,40 105,61 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Onroerende zaakbelastingen eigenaar 122,80 131,57 135,00 137,25 145,52 175,21 213,52 256,22 1) afvalstoffenheffing meerpersoonshuishouden 218,76 227,40 227,40 220,56 220,56 220,56 202,92 202,92 Rioolrechten/rioolheffing 134,52 141,24 143,40 143,40 143,40 153,48 159,60 170,76 Zalmsnip in mindering 45,38 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, Totaal 529,10 605,82 505,80 501,21 509,48 549,25 576,04 629,90 Stijgingspercentage t.o.v. vorig jaar 14,5-16,5-0,9 1,7 7,8 4,9 9,4 1) verhoging met 20% 27

29 Woonlasten 2010 Friese gemeenten Uit het door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden van de Rijksuniversiteit Groningen gehouden onderzoek blijkt onder andere dat in de gemiddelde gemeente de gemeentelijke woonlasten (onroerende zaakbelasting, rioolrechten/rioolheffing en reinigingsheffing) voor een meerpersoonshuishouden in 2010 zijn gestegen met 1,3% (in 2009, 2,9%). De gemiddelde woonlasten voor meerpersoonshuishoudens bedragen in het jaar ,00 (in ,00). Voor het onderzoek zijn alle gemeenten in Nederland onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente Dongeradeel van de 447 (deel)gemeenten op rangnummer 40 staat (in ), waarin nummer 1 de laagste woonlasten heeft en nummer 447 de hoogste. De gemiddelde woonlasten in onze gemeente bedragen 581,00 (in ,00). In het jaar 1998 stond onze gemeente nog op plaats 200. Van de 31 Friese gemeenten neemt onze gemeente op de ranglijst van laag naar hoog de 4e plaats in. In 2009 nam onze gemeente op laatstgenoemde lijst de 3 e plaats in. De gemeente Ameland is in onze provincie de goedkoopste gemeente. De woonlasten zijn in de gemeente Boarnsterhim het hoogst. In NOFA-verband neemt onze gemeente de 1 e plaats in. Onze gemeente heeft daarmee in NOFA-verband de laagste woonlasten. Opgemerkt wordt dat het Centrum voor de gemeente Dongeradeel van een iets te hoge gemiddelde woningwaarde uitgaat. Het Centrum gaat uit van ,00, terwijl de gemiddelde woningwaarde ,00 bedraagt (zie ook onderdeel Lokale Lastendruk). Gemeente Eénpersoons Meerpersoons Rangorde Rangorde Rangorde provinciaal NOFA landelijk Ameland Terschelling Sneek Dongeradeel Skarsterlân Gaasterlân-Sleat Harlingen Smallingerland Bolsward Heerenveen Opsterland Leeuwarden Wûnseradiel Lemsterland Tytsjerksteradiel Kollumerland c.a Het Bildt Dantumadiel Vlieland Wymbritseradiel Nijefurd Weststellingwerf

30 Gemeente Eénpersoons Meerpersoons Rangorde Rangorde Rangorde provinciaal NOFA landelijk Franekeradeel Ooststellingwerf Menaldumadeel Achtkarspelen Ferwerderadiel Littenseradiel Schiermonnikoog Leeuwarderadeel Boarnsterhim ) 2) 3) Gemiddelde in Friesland Dongeradeel in % van gemiddelde 97,7 90,6 1) nummer 1 heeft de laagste woonlasten, nummer 31 de hoogste 2) nummer 1 heeft de laagste woonlasten, nummer 4 de hoogste 3) nummer 1 heeft de laagste woonlasten en nummer 447 de hoogste Bron COELO-Atlas van de lokale lasten 2010 Kwijtschelding De aanslagen onroerende zaakbelastingen, afvalstoffenheffing en rioolheffing komen in principe voor kwijtschelding in aanmerking. Kwijtschelding wordt verleend op basis van de maximaal toegestane rijksnormen, zijnde 100% van de bijstandsnorm. Het totaalbedrag verleend aan kwijtscheldingen in 2010 bedraagt In onderstaand overzicht wordt het totaalbedrag aan kwijtscheldingen per belastingsoort weergegeven. Het totaalbedrag aan kwijtscheldingen voor het jaar 2011 is geraamd op Kwijtscheldingen 2010 Bedrag OZB 0 Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal ======= 29

31 Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Gebouwen Basisgegevens/uitgangspunten: De gemeente Dongeradeel heeft in totaal 86 gebouwen in eigendom, te weten: Omschrijving: aantal: Bruto vloeroppervlakte in m2 Onderwijs: Primair onderwijs Voortgezet onderwijs Sportaccommodaties: Kleedgebouwen Gymlokalen Sporthallen Zwembad Welzijn, cultuur en recreatie: Bibliotheek, peuterspeelzalen, musea enz Brandweer: Kazernes in Anjum, Dokkum en Ternaard Huisvesting gemeentelijke organisatie: Gemeentehuis, wijkbeheer, werkplaatsen, stalling enz Overige gemeentelijke gebouwen: Jeugdgebouwen, baarhuisjes, woningen, bedrijfsverzamelgebouw, enz. Totaal: Daarnaast wordt er nog ondersteuning verricht voor: - De Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel (SMD). Hiervoor worden ten aanzien van het beheer en onderhoud van de 7 molens en 26 kerktorens regelmatig werkzaamheden verricht en periodiek onderhoudsplanningen opgesteld. Ook wordt er ondersteuning verleend op het gebied van bestuur, administratie, subsidies, jaarbegroting en jaarrekening. A. Het beleidskader Alle gebouwen zijn in het beheersprogramma ingevoerd. Het onderhoud vindt plaats op basis van de onderhoudsplanningen. Jaarlijks of tweejaarlijks worden inspecties uitgevoerd en de planningen geactualiseerd. De onderhoudsbehoevende onderdelen van de gebouwen zijn in de planningen benoemd. De onderhoudsactiviteiten kennen veelal een repeterend patroon met een bepaalde cyclus. Het preventieve onderhoud (P) is veelal kort-cyclisch (1-10 jaar) Het technische (T) of ingrijpende (I) onderhoud heeft vaak 30

32 een onderhoudscyclus van circa jaar. Uitgezonderd de scholen en het zwembad wordt voor de gemeentelijke gebouwen het onderhoud grotendeels in eigen beheer uitgevoerd. Voor grootschalig of specialistisch onderhoud worden soms derden ingeschakeld. Het uitgangspunt van de planningen is een sober en doelmatig onderhoudsbeleid. Voor de uitvoering van het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen is een jaarbudget beschikbaar. In jaren van minder technisch of ingrijpend onderhoud kunnen overschotten aan de reserve gebouwen worden toegevoegd. Op deze manier wordt er ook gespaard voor grotere uitgaven, overeenkomstig het onderhoudsplan, in de toekomst. Voor de scholen en het zwembad is een voorziening aanwezig. Met de voorziening kunnen ook schommelingen in de onderhoudsuitgaven worden opgevangen. Aanvullende onderhoudszaken door nieuwe wet- en regelgeving zijn niet in de onderhoudsplanningen opgenomen. Eenmaal uitgevoerd worden de beheersmaatregelen wel opgenomen in het beheersprogramma. In het kader van duurzaamheid is bij het beheer en onderhoud van de gebouwen het doel om het energieverbruik te verlagen. Voor de schoolgebouwen is de gemeente verantwoordelijk voor de bekostiging van een deel van het vervangende en ingrijpende onderhoud. Dit wordt ook wel aangegeven als buitenonderhoud. In onze onderhoudsplanningen en de huisvestingsverordening van de scholen is vastgelegd welk onderhoud voor rekening gemeente komt en welk deel voor rekening schoolbestuur. B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties Gemeentelijke gebouwen Voor de sporthallen de Ynset te Holwerd en de Trimmer te Dokkum geldt ten aanzien van het gebruiksbesluit een beperkingen op het maximum aantal toegestane personen wat gelijktijdig aanwezig mag zijn in het gebouw. Na de realisatie en privatisering van de multifunctionele accommodatie in Holwerd is de insteek om de gebruiksbeperking op de sporthal op te heffen door het aanbrengen van een volledige brandmeldinstallatie. Met het realiseren van vervangende nieuwbouw voor sporthal de Trimmer wordt ook deze gebruiksbeperking opgelost. Van de voormalige Mavo aan de Stationsweg in Dokkum is een minimaal onderhoudsprogramma (beperkt buitenonderhoud) meegenomen in de onderhoudsplanning om reden van de instandhoudingstermijn van 10 jaar en een streven naar een kostendekkende exploitatie. Voor de voormalige muziekschool moet een oplossing komen omdat langere instandhouding gezien de onderhoudstoestand niet meer gewenst is. De herstructurering 31

33 van de wijk laat steeds langer op zich wachten. Sloop van het gebouw lijkt het meest voor de hand liggend. Zwembad De onderhoudsplanning van het zwembad is opgesplitst in een deel: gebouw/installaties en een deel: meubilair/inventaris. Volgens het contract met de exploitant Optisport is de gemeente verantwoordelijk voor het vervangende onderhoud (technisch en ingrijpend) en Optisport voor het preventieve en dagelijkse onderhoud. Scholen (primair onderwijs) Brandveiligheid: In 2011 zullen de laatste maatregelen in het kader van de gebruiksvergunningen voor de scholen worden uitgevoerd. Overeenkomstig de raming voor de gemeentelijke bijdrage in de 3 e fase is hiervoor een bedrag van ,- opgenomen in de begroting. C. De vertaling van de financiële consequenties in de begroting Gemeentelijke gebouwen Voor het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen is volgens het meerjarenplan voor de periode een gemiddeld onderhoudsbudget benodigd van (inclusief arbeidsuren, maar voor 2011 exclusief indexering). Het beschikbare onderhoudsbudget 2011 is (inclusief ,- aan arbeidsuren van het uitvoerend personeel van Gemeentewurk). Ten opzichte van het gemiddelde van het meerjarenplan is er een klein positief budget over 2011 van ,- Dit bedrag dient gestort te worden in de reserve systematisch onderhoud gebouwen, om zo het gemiddeld benodigd onderhoudsbudget over de jaren te halen. Het saldo van de reserve systematisch onderhoud bedraagt op begrotingsbasis per 1 januari 2011 afgerond ,- in de reserve systematisch onderhoud gebouwen. De conclusie is dan ook dat voor 2011 het huidige onderhoudsbudget voldoende op peil is om het geplande onderhoud in 2011 uit te kunnen voeren. Zwembad Op basis van de meerjarenonderhoudsplanning is voor de periode voor het vervangende onderhoud gemiddeld ,- exclusief btw per jaar benodigd. De begroting voor dit jaar voorziet in een bedrag van ruim ,- exclusief btw. Volgens de onderhoudsplanning is voor 2010 een totaalbedrag benodigd van ,- exclusief btw. Het saldo van de voorziening onderhoud zwembad bedraagt op begrotingsbasis per 1 januari ,- Er is dus wat ruimte in deze voorziening om schommelingen in de planning en onvoorziene zaken op te kunnen vangen. 32

34 Scholen Volgens het meerjarenonderhoudsplan van de scholen is er een gemiddeld bedrag benodigd van ,- per jaar voor de periode Doordat het buitenonderhoud van de scholen geclusterd wordt per twee jaar zal 2012 weer het volgende uitvoeringsjaar worden. Voor 2011 is een bedrag beschikbaar van ,- en voor ,-. Volgens het meerjarenonderhoudsplan staat er voor voor bijna een miljoen euro gepland aan onderhoud. Bij de opname van het onderhoud in 2011 zal dus prioriteit gesteld moeten worden welk onderhoud onuitstelbaar is en welk onderhoud nog enkele jaren uit te stellen is. Het saldo van de voorziening buiten onderhoud gebouwen bedraagt op begrotingsbasis per 1 januari 2011 afgerond ,-. Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel - De SMD ontvangt voor het beheer en onderhoud van de 7 molens en 26 kerktorens een jaarlijks geïndexeerde bijdrage. Voor het jaar 2011 is dit voor de molens ,- en ,- voor de kerktorens. De stichting legt jaarlijks verantwoording af van het bestede geld. 33

35 Speelvoorzieningen A. Het beleidskader De gemeente Dongeradeel heeft 74 openbare speelplaatsen waarvan een viertal op wijkniveau, 40 op buurtniveau en 29 op blokniveau. Gezamenlijk staan er ongeveer 352 speeltoestellen opgesteld. Het beleid onderscheid drie soorten speelplaatsen. We kennen blokniveau speelplaatsen voor kinderen tot 6 jaar binnen een straal van 100 m uit de woningen, buurtniveau voor kinderen tot 12 jaar binnen een straal van 500 m en wijkniveau voor oudere kinderen binnen 1000 m. De laatste zijn meestal de zogenaamde trapveldjes. De blokniveaus zijn vaak maar enkele kleine toestellen op de hoek van de straat. Als gevolg van de taakstellende bezuinigingen welke in de periode 2005 tot en met 2008 zijn doorgevoerd, is er vooral bezuinigd op renovaties. Het onderhoud is beperkt tot de nodige reparaties om de veiligheid te waarborgen en daarmee aan de veiligheidsnormen te voldoen. Maar renovaties van speelplaatsen en structurele vervangingen van toestellen zijn tot op heden uitgesteld. Momenteel wordt er binnen de beschikbare middelen nieuw beleid geformuleerd. Waarbij structurele vervangingen zijn gewaarborgd. Naar verwachting kan er in 2011 uitvoering worden gegeven aan het nieuwe beleid. B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties Tot er nieuw beleid is vastgesteld worden noodzakelijke vervangingen van toestellen en veiligheidsondergronden gewoon uitgevoerd zodat de veiligheid is gewaarborgd. Als gevolg hiervan zal de achterstand in de vervangingen gaan toenemen. C. De vertaling van de financiële consequenties in de begroting In de begroting 2011 is in totaliteit een bedrag van ongeveer beschikbaar, Waarvan voor het onderhoud aan speelplaatsen 34

36 Groen Basisgegevens Doordat er jaarlijks veel mutaties worden verwerkt in het beheersysteem en omdat uitbreidingen en nieuwe werken eerst door het kadaster moeten worden ingemeten voordat de gegevens kunnen worden verwerkt in het beheerssysteem, ontstaan er vaak verschillen in de kengetallen. De gemeente bezit ongeveer 440 ha groen welke als volgt is onderverdeeld: Omschrijving: Bomen Bosplantsoen en lijnvormige beplanting Overige beplantingen Gazons Bermen Sportvelden Vijvers en open water Halfverhardingen Afrasteringen Toegangshekken Bloembakken Banken/picnicksets Afvalbakken Aantal: stuks 58 hectare 13 hectare 50 hectare 243 hectare 27 hectare 46 hectare 3 hectare 11 km 72 stuks 38 stuks 382 stuks 143 stuks A. Het beleidskader Het huidige beheer van het groen is volgens het groenbeheerplan uit Tot op heden geldt de in 1990 vastgestelde beleidslijn. Het onderhoudsniveau moet gelijk blijven, een eenheid vertonen door de gehele gemeente en het onderhoud dient zo efficiënt mogelijk uitgevoerd te worden. Waar mogelijk worden de ecologische waarden versterkt. Bij nieuwe ontwikkeling ligt de nadruk op grootschalig groen en waar mogelijk extensief beheer. Naar aanleiding van de bezuinigingsoperatie van eind 2009 is door de raad besloten om in het begrotingsjaar te bezuinigen op het openbaar groen. Het omvormingsplan hiervoor zal in 2011 worden afgerond. Voor de bomen is geen apart beleid opgesteld. Er vindt dus geen structurele inspectie of boomcontrole plaats. 35

37 B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties De laatste jaren ondervinden we problemen om het afgesproken niveau te halen. Enerzijds komt dit doordat het onderhoudsbudget niet in voldoende mate meegroeit met de uitbreiding van het areaal. Anderzijds merken wij een veranderde moraal bij de burgers. Er wordt gemakkelijker vuil gestort en er worden vaker vernielingen gepleegd. Het resultaat is dat vervanging van verouderde of lelijk geworden groenvakken nauwelijks meer plaatsvindt. De reconstructies werden vroeger meegenomen in het onderhoud. Tegenwoordig is hiervoor binnen het budget nagenoeg geen ruimte meer. De bezuinigingsopdracht zal worden gerealiseerd door beplantingen te vervangen door goedkoper gazon en het omvormen van gazons naar extensief gras. Wat zal resulteren in een extensiever onderhoudsbeeld van het openbaar groen. Door het ontbreken van structurele boominspecties, bestaat het risico dat bij calamiteiten de schuldeis bij de gemeente komt te liggen omdat het moeilijk is om aan te tonen dat controle en onderhoud tijdig hebben plaatsgevonden. C. De vertaling van de financiële consequenties in de begroting In de begroting is onder programma 2.8 op het product in totaliteit een bedrag van ruim opgenomen voor groenvoorziening, waarvan voor het onderhoud aan groenvoorzieningen. Daarnaast is op het product in totaliteit een bedrag van ruim voor wijkbeheer groenvoorzieningen opgenomen, waarvan voor onderhoud aan wijkbeheer groenvoorziening. De jaarlijkse besparing van het omvormingsplan zal in het kader van de bezuinigingsopdracht bedragen. Onder programma 2.4 is op het product in totaliteit een bedrag van opgenomen voor sportvelden, waarvan aan onderhoud sportvelden. Onder programma 1.8 is in totaliteit een bedrag van opgenomen, waarvan voor onderhoud aan toeristische voet- en fietspaden. 36

38 Wegen A. Het Beleidskader In september 2008 heeft adviesbureau DHV de beleidsnotitie van Wegbeheer van mei 2004 geactualiseerd. In de commissievergaderingen en in de gemeenteraad van april en juni 2009 is uitvoerig gediscussieerd over dit onderwerp en is het principebesluit genomen voor verhoging van de benodigde onderhoudsbudgetten. In de gemeenteraad van juni 2009 zijn in het kader van de perspectiefnota éénmalige financiële middelen beschikbaar gesteld voor onderhoud aan kapitaalgoederen ad 1,2 miljoen. Uit de algemene reserve is nog 1 miljoen beschikbaar gesteld voor het onderhoud van de kapitaalgoederen. In 2009 hebben wij deze middelen voor een groot deel nog niet kunnen inzetten, omdat de werkzaamheden dienen te worden verwerkt in een bestek en waarna het bestek moet worden aanbesteed. Wij hebben er voor gekozen om in het voorjaar van 2010 deze werkzaamheden aan te besteden gezamenlijk met het reguliere wegenonderhoud van De werkzaamheden zijn nagenoeg gereed gekomen in Met de werkvoorbereiding hebben we rekening gehouden met een gunstige marktsituatie van dit moment, waardoor we zoveel mogelijk werk hebben kunnen uitvoeren. Wel hebben we te maken gehad met een strenge winterperiode 2009/2010, dit heeft geleid tot aanzienlijke vorstschade. De ergste winterschade hebben we direct moeten oplossen om de veiligheid van de weggebruiker te waarborgen. De winterschade zal ook nog tot uiting komen in het kwaliteitsniveau van het huidige wegenbestand, nadat zij opnieuw zijn geïnspecteerd. Voor de bouwvakperiode 2010 hebben we met name de asfaltwegen in het buitengebied, waarvoor u extra krediet heeft beschikbaar gesteld, onderhanden genomen. Ondanks de financiële injectie zullen niet alle achterstanden van de buitenwegen zijn weggewerkt. Zoals wij u dit al eerder hebben gemeld, is dit een proces van jaren. Na de bouwvak 2010 zullen wij beginnen met de wegeninspecties voor de buitenwegen en daarna met de inspecties van de wegen binnen de bebouwde kom. In 2011 zullen wij wederom de middelen voor het wegenonderhoud voornamelijk aanwenden voor de asfaltwegen in het buitengebied. areaal gemeente Dongeradeel De totale oppervlakte van het wegennet per in Dongeradeel is als volgt naar de verschillende verhardingstypen verdeeld: Verhardingssoort: Oppervlakte: Percentage: Asfalt m2 51,6% Elementen m2 42,7% Cementbeton m2 4,2% Onverhard m2 1,5% Totaal : m2 100% 37

39 Budgetten Aan de hand van de uitgevoerde weginspecties in 2009, was een goed beeld te vormen van de noodzakelijke onderhoudsbudgetten. Vooral voor de korte termijn (1-2 jaar) zijn de noodzakelijke onderhoudsmaatregelen en de bijbehorende kosten nauwkeurig bepaald. Voor de middellange termijn (3-5 jaar) is deze nauwkeurigheid, met de huidige systematiek, minder. Zodra de uitkomsten van de wegeninspecties van 2010 verwerkt zijn in het beheersysteem (oktober/november), kunnen wij u een indicatie geven omtrent de huidige stand van zaken. Dit zal in zijn totaliteit niet veel afwijken van het voorgaande jaren met dien verstande dat een aantal buitenwegen, die nu zijn opgeknapt goed zullen scoren. Maar in de totaliteit van het areaal zal dit nu maar een geringe kwaliteitsverbetering laten zien. Op termijn zal de financiële injectie met de aangepaste onderhoudsbudgetten wel zichtbaar worden in het kwaliteitsniveau van de wegen. B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties C. De vertaling van de financiële consequenties in de begroting In de begroting is onder programma 2.8 op product wegen, straten en pleinen in totaliteit een bedrag van opgenomen. Voor onderhoud is opgenomen, waarvan voor het op aanvaardbaar kwaliteitsniveau brengen en voor het reguliere onderhoud. Omschrijving; Bedrag Voor achterstallig onderhoud buitenwegen is aangevraagd PPN Beschikbaar gestelde eenmalig middelen Te kort Naast de hier bovengenoemde beschikbare budgetten voor achterstallig onderhoud buitenwegen zijn de volgende middelen benodigd: Omschrijving; Bedrag Voor het op een aanvaardbaar kwaliteitsniveau brengen van wegnetwerk is aangevraagd PPN 2009 Beschikbaar gesteld, jaarschijf Te kort

40 Riolering De gemeente Dongeradeel beschikt per 1 januari 2009 over ongeveer o 215 km rioolleiding o 27,5 km drukriolering o perceelsaansluitingen o 25 grotere rioolgemalen o 84 minigemalen o 12 schoonwater-gemalen o 20 bergbezinkvoorzieningen en o 44 riooloverstorten In de gemeente zijn circa 790 percelen nog niet aangesloten op het rioolstelsel. A. Het beleidskader Om de 10 jaar dient de gemeente de Basisrioleringsplannen (BRP) van elke kern te laten herberekenen. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de wet gemeentelijke watertaken, de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en het hieruit voortvloeiende werkprogramma WB21, het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Integrale Gebiedsontwikkeling Dongeradeel. In 2009 is het rioolstelsel van Dokkum herberekend en in het voorjaar van 2010 heeft het Wetterskip haar goedkeuring gegeven aan het nieuwe BasisRioleringsPlan Dokkum. Uit de berekeningen komen een aantal aanbevelingen en aanpassingen van het rioolstelsel en de vervanging van het totale rioolstelsel van de wijk Fonteinslanden. In het kader van herstructurering van de Fonteinslanden (Fonteinshof) zijn daar al enkele rioolleidingen vervangen. In periode 2011 t/m 2014 zal stapsgewijs de riolering in de gehele Fonteinslanden worden vervangen. Het gemengde stelsel wordt omgebouwd naar een dubbel stelsel met een leiding voor de Droogweerafvoer (DWA) en een leiding voor de Regenafvoer (RWA) De herberekening van de Basisrioleringsplannen van de dorpen is in 2010 opgestart en wordt utgevoerd door een adviesbureau. In 2011 worden deze ter goedkeuring voorgelegd aan het Wetterskip. Ook wordt in samenwerking met het Wetterskip de ontwatering en de wateroverlast in en bij diverse dorpen onderzocht. In 2011 staat de aanpak van de wateroverlast in Paesens/Moddergat en Wierum gepland. Het is een gezamenlijk project van Wetterskip en Gemeente, echter het Wetterskip heeft hiervoor de middelen nog niet beschikbaar gesteld. Mogelijk zou dit kunnen leiden tot vertraging van de uitvoering van het project in Als vervolg van de ontwikkelingen van de Westelijke Rondweg, Centrale As en in het kader van de overdracht van het stedelijk water is er in samenwerking met Wetterskip Fryslan onderzoek gedaan naar de waterhuishouding voor het zuidoostelijke en zuidwestelijke gebied van Dokkum. In dit onderzoek wordt ook meegenomen de uitbreiding van de overstortvijver (achter Prins) en de vervanging van het pompgemaal 39

41 (bemaling overstortvijver) aan de Birdaarderstraatweg. In het kader van de nieuwe waterwet en de ambitieuze variant van het GRP doet de Gemeente onderzoek naar de grondwaterstanden in het Fûgellân en de Hoedemakerspolder te Dokkum Inzameling afvalwater buitengebied Voor de ca 790 ongezuiverde huishoudelijke lozingen in het buitengebied moet de vergunning geactualiseerd en verlengd worden. Uit de geactualiseerde gegevens blijkt dat circa 40 panden voorzieningen in de vorm van een VST of IBA hebben aangelegd. Tot het jaar 2015 zijn er geen extra maatregelen verplicht. De gemeente is alleen verplicht in gevallen waar zich overlast voordoet, dit op te lossen en zo nodig voorlichting te geven. B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties C. De vertaling de van de financiële consequenties in de begroting Het budget voor gecombineerd riolering Dit bedrag is bestaat uit beleid riolering , kapitaallasten en exploitatiekosten

42 Water en kunstwerken Basisgegevens/uitgangspunten De gemeente Dongeradeel heeft het beheer en onderhoud over de volgende waterwerken per circa strekkende meter te hekkelen sloten en greppels circa are vijvers, kanalen en vaarten circa meter beschoeiingen in diverse uitvoeringen Tevens zijn hier ook de volgende kunstwerken: 7 stuks beweegbare bruggen 56 stuks vaste betonnen en stenen bruggen 34 stuks vaste houten bruggen 4 stuks stalen bruggen 2 stuks fietstunnels 12 stuks duikerbruggen 2 stuks sluisjes 14 stuks kanosteigers Tevens zijn er nog ongeveer 300 duikers. A. Het beleidskader Voor het beheren van de kunstwerken heeft Dongeradeel geen beheerprogramma voorhanden, zoals dat wel het geval is voor het wegbeheer, rioolbeheer en groenbeheer. De hoeveelheid gemeentelijke beschoeiingen is in een excel bestand vastgelegd en de onderhoudstoestand hiervan is voor zover mogelijk inzichtelijk gemaakt. De onderhoudstoestand van de beweegbare bruggen, de grote vaste bruggen en de gemetselde bruggen in de binnenstad van Dokkum zijn ook inzichtelijk gemaakt. In 2010 is de kwaliteit van de slechtste stukken van de beschoeiingen langs de Dokkumer Ee en Grootdiep in kaart gebracht. Hiervoor wordt een bestek voorbereid om over te gaan tot aanbesteding en uitvoering hiervan. In het kader van perspectiefnota 2009 zijn er extra middelen beschikbaar gesteld voor kapitaalsgoederen. Voor het vernieuwen van de gemetselde kademuren van het Nauw ter plaatse van de Wortelhaven is een bedrag groot = beschikbaar gesteld. De vervanging van deze kademuren is een technisch ingewikkeld en risicovol project, midden in het beschermde monumentale stadgezicht met op korte afstand de monumentale panden. Voorafgaand aan het plan is in 2010 begonnen met een funderings- en grondwateronderzoek. Het vergunningstraject zal nog de nodigde tijd vergen. Afhankelijk van de onderzoeken en de benodigde vergunningen is de verwachting, dat we het technisch ontwerp in 2011 kunnen afronden en de daadwerkelijke uitvoering ter hand kunnen nemen in het voorjaar van Het vernieuwen van het val van de Woudpoortbrug is in de vorm van design en 41

43 construct in de markt gezet. Na het vaarseizoen zal de nieuwe val in november van 2010 geplaatst kunnen worden. De Halvemaanspoortbrug verkeert in slechte staat van onderhoud. Er is sprake van betonrot en delen van de stalen opleggingen zijn weggeroest. In het kader van het project waterstad Dokkum zal de doorvaarthoogte van deze brug mogelijk worden aangepast. In dat project moeten we bekijken of dan ook het achterstallig onderhoud kunnen aanpakken. De extra financiële middelen, die beschikbaar zijn gesteld via de perspectiefnota voor extra onderhoud aan de kapitaalsgoederen, zijn een belangrijke aanzet geweest voor herstel hiervan, maar zijn nog niet toereikend om het achterstallig onderhoud aan alle kunstwerken weg te werken. Onderhoud waterpartijen, sloten en vaarten Voor het onderhoud van de waterbodems is in 2002 een baggerplan opgesteld, waarin alle watergangen binnen de bebouwde kommen staan vermeld die op diepte moeten worden gehouden. Voor saneringsgebieden is een aparte regeling van toepassing. In 2009 is een reservefonds baggeren ingesteld, zodat gespaard kan worden om grotere baggerplannen in één keer vanuit efficiëntie oogpunt te kunnen uitvoeren. Momenteel wordt er in het kader van het Zuider Ee project (waterstad Dokkum) onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de vervuiling van de voormalige gasfabriek aan het Noorderbolwerk in de stadsgrachten te kunnen saneren. Een aantal vaarten zijn in het kader van de overdracht stedelijk water per 1 januari 2010 overgedragen aan Wetterskip Fryslân. Enkele hiervan moeten nog op de juiste diepte gebracht worden, waarvoor de gemeente Dongeradeel, conform het contract met het Wetterskip, 50 % van de kosten bijdraagt. Het benodigde krediet is hiervoor al beschikbaar gesteld. De waterbodems bij overstorten dienen periodiek te worden gebaggerd door de gemeente in het kader van de vergunningen van de riooloverstorten. De schouwsloten worden conform de keur van het waterschap jaarlijks gehekkeld. B. Uit het beleidskader voortvloeiende consequenties C. De vertaling van de financiële consequenties in de begroting Onder programma 2.8 is een budget voor derden geraamd van bijna (inclusief voor kapitaalgoederenbeheer volgens PPN 2009, jaarschijven 2010 en 2011)) voor het onderhoud aan bruggen en tunnels (producten en ). Het onderhoud aan waterkeringen, kunstwerken en beschoeiingen is onder programma 2.8 geraamd onder de producten en Hier gaat het in totaal om een bedrag aan budgetten voor derden van (inclusief voor kapitaalgoederenbeheer volgens PPN 2009). 42

44 Paragraaf financiering In het Treasurystatuut gemeente Dongeradeel 2009, zoals dit door het college van B&W op 6 januari 2009 is vastgesteld, staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De geplande uitvoering van het treasurybeleid is weergegeven in de paragraaf financiering. Rente ontwikkeling Een belangrijke factor bij het uitvoeren van het treasurybeleid is het verwachte verloop van de rente. Onze rentevisie wordt aan de hand van tenminste 3 gerenommeerde financiële instellingen opgesteld. Sinds 2009 is zowel de langlopende rente als de korte rente flink gedaald, deze dalende trend heeft zich in de eerste helft van 2010 voort gezet, dit ondanks verschillende rentevisies, welke en lichte stijging voorspelden. De huidige rentetarieven (20 juli 2010) bedragen voor lineaire leningen; 10 jaar gelijk 2,84%, 20 jaar gelijk 3,74%, 25 jaar gelijk 4,01%, 20 jaar gelijk met renteherziening om de 10 jaar 3,29% en voor 25 jaar gelijk met renteherziening om de 10 jaar 3,33%. De rente visie voor 2011 is licht stijgende rente voor zowel kort als lang geld. Deze verwachte stijging vertaald zich voor 2011 in een ongewijzigde rekenrente van 4,5%. De Centrale As Voor de financiering van de aanleg van De Centrale As, is er op 1 juli 2008 een bedrag van 11,9 miljoen op 2-jaars deposito gestort. Het gestorte bedrag (inclusief de rente van 5,9%) is op 1 juli 2010 vrijgekomen en opnieuw vastgezet, ditmaal voor kortere tijd; 4 maand tm 6 maand. Er is gekozen voor het vastzetten van gelden voor kortere tijd, omdat ten tijde van het vastzetten, de verwachting was, dat de gelden op 1 januari 2011 vrij zullen vallen ten gunste van het Project. Zodra de aanleg van De Centrale As van start gaat zal het gehele bedrag inclusief de rente, vrijvallen ten gunste van het project. Kasbeheer Al het betalingsverkeer heeft de gemeente gecentraliseerd bij twee banken. De N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en de Rabobank. Hoofdbankier is de BNG, de Rabobank wordt vooral aangehouden als service naar de klanten en vanuit regionaal economische motieven. Het saldo op deze rekening wordt periodiek afgeroomd ten gunste van de BNG-rekening. Het lopende krediet bij de BNG bedraagt 5,0 miljoen. Bij de Rabobank zijn geen kredietfaciliteiten. Binnen het contract met de BNG gelden de volgende regels: (rente percentages met uitzondering van opslagpercentages, zijn variabel, genoemde rentepercentages zijn per 20 juli 2010): a. voor een debetsaldo tot ,-, 3,35% op jaarbasis; 43

45 b. voor een debetsaldo tussen ,- en 5,0 miljoen geldt het daggeldrente percentage van 0,555% op jaarbasis, met een opslag van 0,125% op jaarbasis en een tijdelijke opslag van 0,3% per 1 augustus 2009, gezien de uitzonderlijk lage Euribor rente (EURo InterBank Offerd Rate, dit is het interbancaire rentetarief wat primaire banken aan elkaar berekenen; c. mocht de kredietlimiet van 5,0 miljoen worden overschreden, dan zal er door de BNG een extra boeterente in rekening worden gebracht over het overschreden bedrag; d. voor een creditsaldo tot ,- 0,10% op jaarbasis; e. voor een creditsaldo boven ,- geldt het daggeldrente percentage van 0,555% op jaarbasis, met een afslag van 0,125% op jaarbasis. Op het moment van schrijven van de financieringsparagraaf komt de BNG met een financieringsvoorstel, waarbij de referentierente, zoals deze hierboven is omschreven aangepast zal worden van Integrale call naar 1 maands EURIBOR. De eerste grens van zal los worden gelaten, de debet opslag zal 0,28% bedragen, de credit afslag 0,25% en de tijdelijke opslag van 0,3% komt te vervallen. Daarnaast blijft het zgn. raamcontract bestaan, waarbij de gemeente Dongeradeel bij het aangaan van een langlopende geldlening, deze pas mag afsluiten bij een andere partij dan de BNG, indien dit effectieve rentepercentage 0,05% voordeliger is. Renterisicobeheer De gemeente loopt renterisico op het moment dat nieuwe leningen moeten worden aangetrokken (herfinanciering) of als een renteherziening van toepassing is. Om dit renterisico te beheersen wordt er in de wet FIDO een renterisiconorm bepaald. Voor gemeenten bedraagt de renterisiconorm maximaal 20% van het begrotingsbedrag bij aanvang van het begrotingsjaar. Berekening renterisico en renterisiconorm 2011: Renterisico (bedragen x 1.000) Renteherzieningen Aflossingen Renterisico

46 Berekening renterisiconorm 2011 (bedragen x 1.000) Begrotingstotaal Renterisico percentage 20% Renterisiconorm Toetsing renterisico aan norm 2011 (bedragen x 1.000) Renterisico Renterisiconorm Onderschrijding -/ Uit bovenstaande berekening blijkt, dat de gemeente Dongeradeel ruim binnen de grenzen van de renterisiconorm blijft. De totale schuld van de gemeente per 1 januari 2011 bedraagt naar verwachting 65,7 miljoen, hiervan is 19,8 miljoen uitgeleend aan Thûs Wonen (voorheen Woning Corporatie Dongeradeel) De kasgeldlimiet (het bedrag waarvoor op basis van kortgeld financiering mag worden aangetrokken) bedraagt 8,5% van het gemeentelijke budget bij aanvang van het begrotingsjaar De kasgeldlimiet zal over het jaar 2011, 8,5% van 60,7 miljoen is afgerond 5,2 miljoen zijn. De actuele stand in rekening courant bedraagt 2,3 miljoen negatief (20 juli 2010). In totaliteit kan een bedrag van 2,9 miljoen worden geïnvesteerd alvorens tot het aantrekken van langlopende leningen moet worden besloten. Hierbij wordt uitgegaan van de kasgeldlimiet van 5,2 miljoen. Kredietrisicobeheer op verstrekte geldleningen De gemeente heeft gelden uitgeleend aan Thûs Wonen, tot een bedrag van ongeveer 19,8 miljoen. Gezien het feit dat voor deze leningen het Waarborgfonds Sociale Woningbouw garant staat, kan het risico als minimaal worden beschouwd. Daarnaast zijn er diverse leningen verstrekt aan ambtenaren op basis van hypothecaire zekerheid, ook hierbij geldt dat het risico als minimaal kan worden beschouwd. De Achtergestelde lening welke verstrekt is aan het inmiddels failliete Enna Aerosols BV, is voor ,-- afgelost, de resterende ,- is middels de voorziening dubieuze debiteuren afgeboekt. De lening aan het Streekarchief is conform het treasurystatuut verleend. 45

47 Het verstrekken van hypothecaire geldleningen aan ambtenaren is bij wetswijziging van de wet FIDO per 1 januari 2009 niet meer toegestaan, de reeds verstrekte leningen worden conform de overeenkomsten de komende decennia afgelost. 46

48 Paragraaf bedrijfsvoering Personeel en organisatie Organisatieontwikkeling Het proces van organisatieontwikkeling op basis van de verschillende rollen van de burger in diens relatie tot de gemeente heeft in 2010 geleid tot de vorming van de nieuwe afdeling Ontwikkeling. Deze beleidsafdeling bestaat nu uit de voormalige afdelingen REO, Welzijn en Openbare Werken. De laatste met uitzondering van de uitvoerende onderhoudsmedewerkers en de brugwachters/sporthalbeheerders, die zullen worden ondergebracht bij de samen te voegen buitendiensten van Dantumadiel en Dongeradeel. Deze samenvoeging tot een nieuwe afdeling Gemeentewurk wordt per 1 januari 2011 gerealiseerd. De heroriëntatie op de inrichting en aansturing van de afdeling Facilitaire Zaken als gevolg van ICT-samenwerking en digitalisering van post, correspondentie en archief, heeft geleid tot de volgende herverdeling van teams: het team Algemeen Juridische Zaken (AJZ) is overgegaan van de afdeling Bestuurs- en Managementondersteuning (BMO) naar de afdeling Financiën; deze afdeling heet nu Financiële en Juridische Zaken; de teams Bodedienst, Documentaire Informatievoorziening (DIV) en Correspondentie & Repro zijn ondergebracht bij de afdeling BMO; de functie dorpen- en wijkencoördinator is van BMO overgegaan naar de afdeling Ontwikkeling; de ICT-functie valt - in afwachting van de realisatie van de samenwerking met de gemeente Dantumadiel en in een latere fase bij het ICT Samenwerkingsverband Zuidwest Fryslân (ISZF) - rechtstreeks onder de algemeen directeur/secretaris. De ontwikkeling van de organisatie, gericht op externe oriëntatie, houding en gedrag, wordt in 2011 doorgezet met de invoering van competentiemanagement. Als vervolg op het traject van managementontwikkeling van het MT zal in 2011 een training adviesvaardigheden voor consulenten uit de bedrijfsvoeringsafdelingen worden georganiseerd. Doel hiervan is de diverse consulenten beter toe te rusten voor hun rol als (proactieve en strategische) adviseur van het management. Ten slotte zullen begin 2011 de resultaten bekend worden van een uitgevoerd medewerkerstevredenheidsonderzoek. Deze resultaten zullen eveneens worden gebruikt om vast te stellen op welke punten de verdere organisatieontwikkeling specifieke aandacht vereist. 47

49 Loonsom, formatie en focus-operatie In het kader van de heroverwegingsoperatie hebt u besloten de omvang van de gemeentelijke organisatie terug te brengen door fasegewijs een bezuiniging te realiseren van 10% van de loonsom. Als uitgangspunt geldt de personeelsomvang van 2008 van ruim 188 fte met een bijbehorend personeelsbudget van afgerond ,00. In december 2009 heeft de gemeenteraad in het kader van verder gaande bezuinigingen besloten om de taakstelling met te verhogen tot 1,1 miljoen. Besloten is de ombuigingstaakstelling in een tijdsbestek van vijf jaren t/m gefaseerd te realiseren. De focus-operatie loopt op schema. Vanaf 2009 tot en met 2011 zal de personeelsformatie met ruim 9 fte zijn afgenomen. Met name door maatregelen op het gebied van efficiency, scherp prioriteren in de bedrijfsvoering en door samenwerking/samenvoeging kan ook de budgettaire taakstelling, zoals gepland tot en met 2011 worden gehaald. Omdat er nog niet is geschrapt in taken, neemt de werkdruk bij het huidige personeel toe. Als de begroting van Gemeentewurk klaar is zal duidelijk worden wat de omvang is van de voordelen van deze samenvoeging en wanneer die gerealiseerd kunnen worden. Personeelsformatie en begroting In onderstaand overzicht zijn de formatie en de bijbehorende loonsom per organisatieonderdeel samengevat. Organisatieonderdeel Loonsom Aantal fte 2011 totaal Afdeling Bestuurs- en Managementondersteuning ,0220 Afdeling Financiële en Juridische Zaken ,6163 Afdeling Gemeentewurk *) ,4988 Afdeling Ontwikkeling ,5802 Afdeling Publiekszaken ,1944 Team ICT ,8000 Totaal organisatie ,7117 *) De afdeling Gemeentewurk betreft in dit overzicht alleen het personeel van de gemeente Dongeradeel. De situatie na samenvoeging met de gemeente Dantumadiel per 1 januari 2011 is bij het opstellen van de begroting nog niet bekend en zal via een begrotingswijziging worden ingebracht. Onderzoek doelmatigheid en doeltreffendheid (artikel 213a Gemeentewet) De Verordening onderzoeken doelmatigheid en doeltreffendheid van de gemeente Dongeradeel geeft in artikel 2 aan dat ons college periodiek onderzoek moet verrichten naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van (onderdelen van) de ambtelijke 48

50 organisatie en de uitvoering van taken door de gemeente. In 2010 is in dit kader een onderzoek gedaan naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van de handhavingsprocessen. Voor 2011 stelt uw college voor onderzoek te doen naar aanbestedingsbeleid. Het onderzoeksrapport zal u na vaststelling door ons college ter kennisneming worden aangeboden. Communicatie Voor de periode heeft afdeling communicatie een nieuw beleidsplan opgesteld, waarbij een link zal worden gelegd naar het coalitieakkoord. Eén van de doelstellingen in dit nieuwe plan is om in de hele organisatie meer omgevingsgericht te gaan werken. Daarnaast heeft de afdeling voor het jaar 2011 een aantal speerpunten: Realiseren van een vernieuwd intranet; Moderne en toegankelijke website die voldoet aan de eisen; Als gevolg van bezuinigingen op een aantal punten de werkwijze aanpassen (o.a. advertenties en gemeentepagina); PR beleid versterken; Promotie regio(stad) Dokkum. Algemeen Juridische Zaken Juridische kwaliteitszorg. Dit houdt in: het waarborgen of versterken van de juridische kwaliteit om daarmee schade te voorkomen of te beperken als gevolg van overheidshandelen; het bewust omgaan met juridische risico s. Bij het (door)ontwikkelen van juridische kwaliteitszorg in onze gemeente staat de doelstelling centraal: Samen werken aan een kwalitatief goed juridisch overheidsproduct waarbij de kans op klachten, bezwaarschriften, procedures bij de rechter en schadeclaims zo klein mogelijk is. In 2010 is gestart met een juridisch beraad, bestaande uit juridische specialisten uit de organisatie. Op basis van een organisatiebrede inventarisatie van risico s zal voor 2011 een plan van aanpak worden opgesteld. Rechtsbescherming en klachtafhandeling Er komt in 2011 een nieuwe publieksfolder beschikbaar waarin informatie is opgenomen over de bezwaar- en beroepsmogelijkheden die de burger heeft tegen besluiten van de gemeente. In deze folder wordt de burger ook geïnformeerd over de nieuwe, inmiddels in werking getreden, regeling van (laagdrempelige) klachtafhandeling. Deze regeling kent 4 stadia: 1) laagdrempelige klachtafhandeling van mondelinge klachten door de manager; 49

51 2) laagdrempelige klachtafhandeling van schriftelijke klachten door de manager; 3) formele klachtafhandeling van klaagschriften door het bestuursorgaan; 4) klachtmogelijkheid bij ombudsman als bestuursorgaan niet naar tevredenheid op de klacht heeft gereageerd. Deregulering. Mede naar aanleiding van nationale afspraken ter vermindering van administratieve lastendruk voor burgers en bedrijven is er in NOFA-verband deelgenomen aan een dereguleringsproject, waarbij door een deskundig extern bureau een twintigtal maatregelen tot vermindering van regeldruk en/of aanvraagvereisten aan de NOFAgemeenten is voorgesteld; De voorgestelde maatregelen betreffen een breed terrein, van bouwregelgeving en sociale zaken tot APV-vergunningenstelsels; Voor de werkzaamheden van het externe bureau is gebruik gemaakt van een subsidieregeling van het ministerie van financiën; Ten aanzien van de voorgestelde maatregelen zijn door burgemeester en wethouders in juni 2010 richtinggevende uitspraken gedaan. Deze uitspraken zullen uitgangspunt zijn voor de nadere uitwerking van de maatregelen; Te verwachten is dat eind dit jaar of begin volgend jaar een eerste aantal maatregelen tot afgeronde besluitvorming kunnen worden voorgelegd. Het zal daarbij kunnen gaan om afschaffing van (APV-)vergunningstelsels, welke zullen worden vervangen door algemene (verbods) regels. Zonder het publieke belang te veronachtzamen zal zodoende vermindering van administratieve lastendruk voor burgers en bedrijven kunnen worden bewerkstelligd; Voor de andere maatregelen zal nog nader onderzoek nodig zijn om tot concrete voorstellen te komen. Verzekeringen Bij de inkoop van verzekeringsproducten wordt ook in 2011 gestreefd naar een zo goed mogelijk product tegen een zo gunstig mogelijke prijs. Indien mogelijk wordt bij het afsluiten van (nieuwe) producten de mogelijkheid van gezamenlijke inkoop met andere (NOFA-)gemeenten onderzocht. Financien Financiële rechtmatigheid. Over het jaar 2008 is voor het eerst een goedkeurende verklaring verkregen voor wat betreft de financiële rechtmatigheid van de jaarrekening. Basis voor die goedkeurende verklaring vormde de eigen risicoanalyse en het interne controleplan en de bijstellingen in regelgeving, werkwijzes etc. die daaruit zijn voortgevloeid. In 2009 is eveneens een goedkeurende verklaring afgegeven door de accountant. De financieel consulenten 50

52 hebben in dat jaar een audit opleiding voor de interne controle gevolgd. Ook in 2010 en 2011 zal het verkrijgen van een goedkeurende verklaring wederom het doel zijn. De intentie is om interne controles meer in de bedrijfsprocessen zelf in te bedden en de deskundigheid over rechtmatigheid en interne controles bij de ambtelijke organisatie te vergroten. De takendiscussie. De afdeling Financien is procesverantwoordelijk voor de planning- en controlecyclus, waaronder de perspectiefnota, begroting, tussentijdse rapportages en de jaarverslaggeving. De komende periode zal zij ondersteuning bieden bij de takendiscussie die door de raad zal worden gevoerd en de daaropvolgende bezuinigingsoperatie op de taken. De voorbereidingen voor de takendiscussie zijn in volle gang. Vervanging Financieel Systeem en het Belastingsysteem. Op dit moment wordt de vervanging van het gemeentelijke belastingsysteem onderzocht i.s.m. de gemeente Dantumadeel. De vervanging van het Financieel systeem zal pas plaatsvinden nadat de samenwerking met het ISZF is gerealiseerd. Gebruik van het LIAS systeem. In 2009 is het LIAS systeem in gebruik genomen. Dit systeem wordt gebruikt om gegevens en informatie in de vorm van teksten en cijfers vanuit de organisatie te verzamelen voor de rapportages in het kader van de planning en control cyclus. De begroting 2011 is opgemaakt in LIAS. Het is de bedoeling dit ook te doen met de tussentijdse rapportages in 2011 en daarna met de jaarrekening en het jaarverslag over Het gebruik van LIAS leidt tot meer efficiency in het verzamelen van gegevens en informatie in het kader van de P&C cyclus. Facilitaire Zaken Uitrol Document Management Systeem In 2010 is de basis van het Document management systeem (DMS) Alfresco opgeleverd. Dit betekent dat we stapsgewijs digitaal en zaakgericht gaan werken. Hiermee behalen we efficiency voordelen. Concreet betekent dit dat er een inventarisatie gemaakt moet worden welke werkprocessen het eerst in aanmerking komen om digitaal te ondersteunen. Nadat hierover een besluit is genomen zal het DMS voor de werkprocessen worden ingericht. Naast de implementatie van het DMS zelf, zal ook aandacht worden besteed aan opleiding van gebruikers en het opleveren van handleidingen. Daarnaast zal de opzet van de gebruikersondersteuning de nodige aandacht krijgen. 51

53 Wabo Met ingang van 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht van kracht (Wabo) geworden. Deze nieuwe wet heeft grote impact op het informatiemanagement bij de gemeente. De Wabo is namelijk georiënteerd op digitale dienstverlening. Daarnaast kunnen met één vergunningsaanvraag meerdere vergunningen aangevraagd worden. Ook dit gegeven heeft impact op de huidige bedrijfsvoering van DIV. In 2011 zullen we onze bedrijfsvoering verder aanpassen richting de Wabo. Advisering primair proces Digitaal werken vraagt andere competenties en houdingsaspecten van de medewerkers DIV. Zaakgericht werken (zoals we dit in ons DMS invoeren) dient aan te sluiten bij de werkprocessen van de organisatie. Hierdoor wordt communiceren, samenwerken en afstemmen met de vakafdelingen nog belangrijker dan voorheen. In 2011 zullen we daarom meer met de vakafdelingen in overleg treden. We gaan de rol van consulent op het gebied van informatiemanagement nadrukkelijker oppakken. Bij de uitrol van zaaksoorten en bij belangrijke veranderingen binnen het werkproces schuift de consulent aan om gezamenlijk met de proceseigenaar de impact op informatiemanagement vast te stellen. Kunst In 2010 zijn er concrete acties in gang gezet. De bruikleenovereenkomst met het Fries Museum is opnieuw herzien en ondertekend. Verder zijn er een viertal schilderijen aangeboden voor restauratie en is er contact met de Rijksdienst voor Cultuur en Erfgoed op het gebied van goudleerbehang. Dit om te komen tot een gedegen plan voor conservatie en/of restauratie van het aanwezige goudleerbehang, waarbij ook hier goede contacten zijn met het Fries Museum. Na een gehouden taxatie in juni 2010 is duidelijk gebleken dat de verzekerde som aangepast moet worden naar boven. Dit brengt bewustwording van ons eigen bezit met zich mee, wat ondermeer bestaat uit schilderijen, antiek, wandbeschilderingen, porselein e.d. Deze bewustwording zal vertaald moeten worden naar o.a. het gebruik van representatieve ruimtes als de B&W kamer. Dat bovengenoemde handelingen onderdelen van een inhaalslag zijn, moge duidelijk zijn. In 2011 zetten we de lijn door. Er zullen opnieuw schilderijen ter restauratie worden aangeboden en de conditie van het goudleerbehang zal mede bepalend zijn voor conservatie en/of restauratie. Verder wordt er gewerkt aan een actuele eigendomsadministratie m.b.t. kunst. Alle handelingen zijn gericht op het behoud van ons 52

54 cultureel erfgoed. Openbare Werken Ontwikkelingen afval In 2011 zal het storttarief van restafval bij Omrin van 127,50 per ton dalen naar 109,- per ton. Ook het tarief voor GFT daalt in Dit betekent een aanzienlijke besparing op de afvoerkosten van ons afval. In 2011 worden op milieustraat de Kooilaan geen opvallende tariefwijzigingen bij de verschillende afvalstromen verwacht. In 2010 is de inzameling van huisvuil van Dongeradeel samen gegaan met Dantumadiel. In navolging hiervan wordt in 2011 gezamenlijk met Dantumadiel een afvalstoffenbeleidsplan vastgesteld. In dit plan worden de beleidsuitgangspunten op hoofdlijnen aangeven. Hiermee wordt het kader geschetst waarbinnen de komende jaren de uitvoering van de afvaltaak samen met de gemeente Dantumadiel (op afdeling Gemeentewurk) plaats kan vinden. Daarnaast geeft het plan de kaders aan voor het vinden van een passende verwerker voor de verschillende afvalstromen. Gemeentewurk Materieel Vanaf 1 januari 2011 zal Gemeentewurk in formele zin de afdeling zijn voor het onderhoud aan de openbare ruimte in de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel. Het materieel zal in 2011 bestaan uit de optelsom van tractie uit de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel. In 2011 zullen grote vervangingsinvesteringen op het gebied van tractie plaatsvinden. Als voorbeeld noemen we een vervanging van 15 bestelauto s, pick-ups en zwaardere busjes. Tevens staat een vrachtauto en een kolkenzuiger op de staat van vervangingen. Bij deze laatste twee verwachten we een downsizing van ons materieel als direct voordeel van de samenwerking. Bij het selectietraject voor het nieuwe materieel zal duurzaamheid een grote rol spelen. Als voorkeur zal aardgas gekozen worden. Er worden echter wel eisen aan de actieradius van de auto s gesteld. De huidige 220 kilometer op een tank is weinig efficiënt en beperkt het toepassingsgebied. Het is een bekend probleem en de markt zal daar zeker een oplossing voor vinden. Ook de nieuwe dieselmotoren vormen, met hun lage uitstoot, een veelbelovend alternatief. De verwachting is dat voor de lichtere auto s aardgas als brandstof gekozen wordt en het zwaardere materieel wordt uitgerust met schone dieselmotoren. 53

55 Verbonden partijen Het begrip 'verbonden partij' Bij de realisering van beleidsvoornemens is het vaak noodzakelijk bepaalde relaties met derde partijen aan te gaan. In een aantal gevallen zijn dergelijke relaties uitgegroeid tot een zodanige vorm dat de gemeente zeggenschap en financiële belangen in die derde partij heeft gekregen. In dat geval is er sprake van een zogenaamde verbonden partij. Verbonden partijen zijn dus derde partijen waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Van een bestuurlijk belang is sprake als de gemeente op enigerlei wijze zeggenschap heeft. Dit kan via een zetel in het bestuur dan wel via het stemrecht dat uit het aandelenbezit voortvloeit. Van een financieel belang is sprake als de gemeente risico's loopt ingeval van financiële problemen bij die derde partij. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een bepaalde publieke taak uit te voeren. Voor een optimale uitoefening van de taak van de gemeenteraad is het van belang dat de raad een goed inzicht heeft in alle aan de gemeente verbonden partijen. Overzicht verbonden partijen Hieronder volgt per programma een overzicht van derde partijen waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft en dus overeenkomstig de definitie verbonden partijen zijn. Naam Rechtsvorm Aard financieel belang Programma 1, Dongeradeel werkt Bedrijvencentrum, Dokkum B.V. aandelen / bijdrage Ver. van Waddenzeegemeenten, Delfzijl vereniging verstrekken bijdrage Welstandzorg Hûs en Hiem, Leeuwarden gem. reg. bijdrage in exploitatie Exploitatie Mij. Havencomplex Lauwersoog B.V. aandelen Eneco Holding, Rotterdam N.V. aandelen Kabeltelevisie Noord Oost Friesland, N.V. aandelen Dokkum Recreatieschap De Marrekrite, Grou gem. reg. bijdrage in exploitatie Programma 2, Dongeradeel leeft Opus 3, Dokkum stichting budgetsubsidie Steun Theater, Dokkum stichting bijdrage in exploitatie Streekarchivariaat N.O. Friesland, Dokkum gem. reg. bijdrage nadelig saldo Monumentenbehoud Dongeradeel, Dokkum stichting bijdrage in exploitatie 54

56 Naam Rechtsvorm Aard financieel belang Milieu Advies Dienst N-Friesland, gem. reg. bijdrage in exploitatie Leeuwarden Hulpverleningsdienst Fryslân (Brandweer) gem. reg. bijdrage in exploitatie Brandweer Noordoost Fryslân, Dokkum gem. reg. bijdrage in exploitatie Yswegencentrale Oostergo, Ferwert stichting verstrekken bijdrage Woonwagenschap Friesland, Sneek gem. reg. bijdrage nadelig saldo Programma 3, Dongeradeel zorgt Gemeensch. Kredietbank Friesland, stichting kapitaalverstrekking Leeuwarden Uitvoering Werk, Inkomen en Zorg, Damwâld gem. reg. bijdrage in exploitatie Oostergo, Dokkum gem. reg. bijdrage nadelig saldo Stichting Roobol, Buitenpost stichting verstrekken bijdrage Hulpverleningsdienst Fryslân (G.G.D.) gem. reg. verstrekken bijdrage Leeuwarden Afvalsturing Friesland, Leeuwarden N.V. aandelen Programma 4, Dongeradeel vernieuwt Samenwerking NOFA, Buitenpost gem. reg. bijdrage in exploitatie Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân gem. reg. bijdrage in exploitatie Algemene dekkingsmiddelen Bank Nederlandse Gemeenten, Den Haag N.V. aandelen Overig Vereniging Nederlandse Gemeenten, Den Haag Vereniging van Friese Gemeenten, Leeuwarden vereniging vereniging verstrekken bijdrage verstrekken bijdrage Bestuursacademie Noord Nederland, Zwolle gem. reg. verstrekken bijdrage Dataland, Reeuwijk B.V. aandelen 55

57 Programma 1, Dongeradeel werkt Bedrijvencentrum Dokkum Het Bedrijvencentrum Dokkum is bestemd voor startende en bestaande ondernemers in de gemeente Dongeradeel met mogelijkheden voor begeleiding op financieel en administratief gebied. De ruimten die men verhuurt zijn geschikt voor administratieve, commerciële- of industriële activiteiten. De jaarlijkse bijdrage die de gemeente Dongeradeel in het verleden heeft betaald, is komen te vervallen. Wel bezit de gemeente nog voor ,- aandelen. Momenteel wordt geen dividend uitgekeerd. Vereniging van Waddenzeegemeenten De gemeente Dongeradeel is aangesloten bij de Vereniging van Waddenzeegemeenten. Doelstelling is de gezamenlijke behartiging van de belangen. Jaarlijks wordt een contributie in rekening gebracht aan de leden. De vereniging heeft een beperkt eigen vermogen om fluctuaties in de lasten op te vangen. Welstandszorg Hûs en Hiem Onze gemeente neemt sinds jaren deel in de gemeenschappelijke regeling Welstandszorg Hûs en Hiem. Deze regeling heeft ten doel de gemeenschappelijke belangen van de deelnemende gemeenten te behartigen op het gebied van de bouwkunstige en landschappelijke schoonheid in de provincie Friesland. Tot de taken behoren welstandsadvisering op grond van de Woningwet, het geven van adviezen over welstandsvraagstukken, advisering over de toepassing van de Monumentenwet en de Monumentenverordening en advisering over beschermde gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden. Elke gemeente draagt in de kosten bij naar rato van de dienstverlening op basis van tarieven, die door het algemeen bestuur worden vastgesteld. Onvoorziene tekorten op de exploitatie, die redelijkerwijs niet kunnen worden bestreden uit batige saldi van voorgaande jaren, worden door de gemeenten gedragen in verhouding tot het aantal inwoners op 1 januari van het betreffende jaar. De laatste jaren hebben zich geen tekorten voorgedaan. Exploitatiemaatschappij Havencomplex Lauwersoog Onze gemeente bezit, evenals de gemeente De Marne, 45% van het aandelenkapitaal van de Exploitatiemaatschappij Havencomplex Lauwersoog. Hiermee is een investering gemoeid van 4.538,-. De overige 10% is in handen van de Visafslag. Tot op heden is geen dividend ontvangen. De haven van Lauwersoog is van groot economisch belang voor deze regio. Dit geldt eveneens voor de werkgelegenheid. In verband hiermee is een medewerker van onze gemeente gedetacheerd als directeur van de Exploitatiemaatschappij Havencomplex Lauwersoog. Eneco Holding 56

58 Van oudsher zijn veel gemeenten aandeelhouder van nutsbedrijven. Doel daarvan was invloed uit te kunnen oefenen op het beleid van die nutsbedrijven. Door fusies en schaalvergrotingen heeft deze bestuurlijke invloed aan betekenis ingeboet. Het financiële belang in deze ondernemingen staat nu dan ook voorop. Onze gemeente bezit aandelen à 100,- nominaal in Eneco Holding. Hiervoor is in het verleden een bedrag van ,- geïnvesteerd. Jaarlijks wordt een dividend uitgekeerd door Eneco. Kabeltelevisie Noord Oost Friesland De Kabeltelevisie Noord Oost Friesland heeft tot taak de aanleg, het beheer, het onderhoud, de instandhouding en de exploitatie van centrale antenne inrichtingen met bijbehorende kabelnetten in de deelnemende gemeenten, alsmede het verrichten van technische en organisatorische werkzaamheden ten behoeve van het verzorgen van plaatselijke of regionale uitzendingen. De andere deelnemers, naast Dongeradeel, in deze vennootschap zijn Ameland, Dantumadiel, Kollumerland c.a. en Schiermonnikoog. Genoemde gemeenten bezitten aandelen in het kapitaal. Uitgangspunt is het aantal aansluitingen per gemeente. De aandelen zijn om niet verkregen. In 2008 is voor het eerst dividend aan de gemeenten uitgekeerd. Recreatieschap De Marrekrite Het Recreatieschap De Marrekrite behartigt de gemeenschappelijke belangen van de deelnemers op het gebied van een evenwichtige en gecoördineerde ontwikkeling van de watersport en van andere vormen van recreatie op en aan het water, zulks met inachtneming van de belangen van natuur en landschap. In het algemeen bestuur zijn de provincie Fryslân en diverse Friese gemeenten, waaronder Dongeradeel, vertegenwoordigd. De bijdragen van de deelnemers zijn vastgesteld op basis van een indeling in categorieën. Onze gemeente valt in de categorie waarvoor de bijdrage is vastgesteld op 2% van de totale netto kosten. Met ingang van 2008 wordt de compensabele BTW aan De Marrekrite terugbetaald. Verder betaalt Dongeradeel nog een bijdrage voor het baggerfonds. Om fluctuaties in het jaarlijkse onderhoud op het vangen, werkt De Marrekrite met een onderhoudsfonds. Programma 2, Dongeradeel leeft Opus 3 centrum voor muziek in Noord oost Friesland De stichting Opus 3 heeft ten doel de bevordering van de kunstbeoefening, kunstzinnige vorming en kunsteducatie in de ruimste zin van het woord in ieder geval in de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Schiermonnikoog. De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door het instandhouden van een muziekschool ten behoeve van de inwoners van de genoemde gemeenten, actief en stimulerend op te treden ter 57

59 bevordering van de muzische vorming in het algemeen en in het algemeen alle andere middelen aan te wenden, die voor het bereiken van het doel bevorderlijk worden geacht. De begroting van de stichting wordt jaarlijks ter toetsing voorgelegd aan de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Schiermonnikoog. De jaarstukken worden ter kennisgeving toegezonden aan de colleges van burgemeester en wethouders van genoemde gemeenten. De stichting heeft met iedere deelnemende gemeente een uitvoeringsovereenkomst budgetsubsidie afgesloten. In deze overeenkomst worden geregeld de hoogte van de budgetsubsidie, de door de stichting te leveren prestaties, de planning en control, indexering, reserves en voorzieningen, contractaanpassingen, en overige bepalingen. Aan het begin van iedere contractperiode vindt overleg plaats tussen de deelnemende gemeenten en de stichting over het te voeren tarievenbeleid. Naast enkele bestemmingsreserves heeft de stichting volgens de laatste jaarrekening een algemene reserve van circa 2 ton voor het opvangen van mogelijke tegenvallers in de toekomst. De maximaal toegestane stand van deze reserve is onlangs gesteld op 25% van het totaal van de begrote jaarexploitatie van de stichting. Daarboven vindt terugbetaling plaats aan de deelnemende gemeenten. Steun Theater Dokkum Op 27 augustus 2008 is de Stichting Steun Theater Dokkum opgericht. De stichting heeft ten doel: het faciliteren van theatervoorstellingen in de gemeente Dongeradeel en meer in het bijzonder in Dokkum en het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk zijn. De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door het verwerven van gelden ten behoeve van het theater te Dokkum. Voor de aanschaf en plaatsing van een mobiele tribune in het theater heeft de stichting in 2008 een geldlening bij een bank afgesloten. In 2009 is deze geldlening vervangen door een renteloze geldlening van de gemeente Dongeradeel. De normale jaarlijkse aflossing wordt door de gemeente vergoed. Streekarchivariaat Noord Oost Friesland Het Streekarchivariaat Noord Oost Friesland wordt gevormd door de gemeenten Ameland, Dongeradeel en Schiermonnikoog en het Wetterskip Fryslân. Het Streekarchivariaat heeft krachtens de Archiefwet 1995 tot doel het beheer van de archiefbewaarplaatsen van de deelnemende gemeenten en waterschappen, inhoudende het behouden, bewerken en benutten van de in de archiefbewaarplaatsen berustende archieven en collecties, gericht op de openbaarheid ten dienste van het publiek, en het toezicht op het beheer van de nog bij de administraties van de deelnemende gemeenten en waterschappen berustende archieven, met het oog op hun toekomstige overbrenging naar de archiefbewaarplaatsen. Onze gemeente verleent, evenals de overige deelnemers, jaarlijks een bijdrage in de exploitatie. Voor de financiering van de inventaris van de nieuwe huisvesting heeft de gemeente Dongeradeel een rentedragende geldlening verstrekt. Het Streekarchivariaat heeft op dit moment geen eigen vermogen. 58

60 Het Wetterskip Fryslân heeft eind 2009 aangegeven om per 1 januari 2011 uit de gemeenschappelijke regeling te willen treden. Monumentenbehoud Dongeradeel De Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel heeft ten doel de instandhouding en bescherming van monumenten op basis van de Monumentenwet of ingevolge de Monumentenverordening gemeente Dongeradeel. De Stichting tracht dit doel te bereiken door het in juridische eigendom verwerven van monumenten als hiervoor omschreven, het (doen) restaureren en onderhouden van de verworven monumenten, het beïnvloeden van de openbare mening, zodat de wenselijkheid van het behoud van monumenten door zoveel mogelijk personen wordt ingezien en dit doel door hen wordt gesteund, de verwerving van geldmiddelen en alle andere rechtmatige middelen die voor het doel bevorderlijk kunnen zijn. Het werkgebied van de stichting is de gemeente Dongeradeel. De gemeente verleent jaarlijks een bijdrage in de exploitatielasten van de stichting. Het betreft hier met name het onderhoud en restauratie van de aanwezige molens en torens. Het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd. De stichting heeft een reserve onderhoud en restauraties om de fluctuaties in de uitvoering van de werkzaamheden op te vangen. Milieu Advies Dienst Regio Noord-Friesland De Milieuadviesdienst behartigt de belangen van het milieubeheer en het budgethouderschap Besluit Woninggebonden Subsidies, voor zover dit uit een oogpunt van samenhang en draagvlak een behartiging op regionaal niveau vraagt. Het wordt gevormd door de gemeenten Ameland, het Bildt, Boarnsterhim, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Franekeradeel, Harlingen, Kollumerland c.a., Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Menaldumadeel, Schiermonnikoog, Terschelling en Vlieland. Aan genoemde gemeenten wordt een bijdrage in de vaste kosten in rekening gebracht. Voor het verrichten van diensten worden kostendekkende tarieven berekend. Hulpverleningsdienst Fryslân (onderdeel Brandweer) Met ingang van 1 januari 2007 is de Regionale Brandweer/C.P.A. Fryslân opgenomen in de Hulpverleningsdienst Fryslân. Deze gemeenschappelijke regeling biedt voordelen voor de kwaliteit en snelheid van de brandbestrijding en hulpverlening. De doelstellingen op het gebied van veiligheid en bescherming kunnen daardoor op een effectievere en efficiëntere wijze gerealiseerd worden. De participatie is, gelet op deze voordelen, van duurzame aard. De kosten worden omgeslagen over de deelnemende gemeenten op basis van het aantal inwoners. Brandweer Noordoost Fryslân De Brandweerkring Noordoost Friesland is eind 2004 vervangen door de gemeenschappelijke regeling Brandweer Noordoost Fryslân. Hieraan nemen deel de 59

61 gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Schiermonnikoog. In de raadsvergadering van 18 februari 2010 is besloten tot een wijziging van de gemeenschappelijke regeling in verband met de toetreding van de gemeente Ameland per 1 januari De gemeenschappelijke regeling voorziet in het vormen van één gemeenschappelijke brandweerorganisatie voor Noordoost Fryslân. De Brandweer Noordoost Fryslân komt onder eenhoofdige leiding te staan, waarbij het beroepspersoneel rechtspositioneel wordt ondergebracht bij de Regionale Brandweer Fryslân te Leeuwarden. Het beheer van de Brandweer Noordoost Fryslân berust bij een gemeenschappelijk orgaan (districtscollege), bestaande uit de burgemeesters van de deelnemende gemeenten. De taken van de Brandweer Noordoost Fryslân bestaan uit: pro-actie, preventie, preparatie, repressie, nazorg en eventuele andere door het districtscollege aangewezen taken. De door de deelnemende gemeenten verschuldigde bijdragen in het nadelige saldo, dat overblijft na aftrek van de kosten van de regeling officier van dienst, worden berekend op basis van het gemiddelde van de verhouding tussen de werkvoorraad preventie en het inwonertal van de gemeenten. Yswegencentrale Oostergo De stichting Yswegencentrale Oostergo organiseert bij voldoende ijsdikte toertochten in de regio. In het bestuur zijn de volgende gemeenten vertegenwoordigd: Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Leeuwarderadeel. De gemeenten betalen een jaarlijkse bijdrage die is gebaseerd op het aantal inwoners. Woonwagenschap Friesland Het Woonwagenschap Friesland verkeert momenteel in liquidatie. De deelnemende gemeenten betalen nog een bijdrage van 0,10 per inwoner in de jaarlijkse kosten van voormalig personeel. Er resteert nog een woonwagenterrein dat gesaneerd moet worden. De kosten hiervan kunnen indien nodig ten laste van de algemene reserve worden gebracht. Programma 3, Dongeradeel zorgt Gemeenschappelijke Kredietbank Friesland De Gemeenschappelijke Kredietbank Friesland (GKB) ondersteunt mensen met geldzorgen. De GKB werkt voor schuldenregelingen samen met de gemeente (Sociale Zaken Dan Don), de instellingen voor maatschappelijk werk en de Verslavingszorg Noord Nederland. Na aanmelding door de betreffende persoon beoordeelt de GKB de financiële situatie van betrokkene en kent eventueel een schuldsaneringslening toe, waar de gemeente borg voor staat. Indien nodig ondersteunt de GKB betrokkenen bij de toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen. De GKB ondersteunt hiermee de doelstellingen op het gebied van sociale voorzieningen en maatschappelijk dienstverlening. De gemeente heeft aan de GKB een werkkapitaal van ,- 60

62 verstrekt. Over dit bedrag wordt een jaarlijkse rentevergoeding ontvangen. Uitvoering Werk, Inkomen en Zorg In de raadsvergadering van 30 september 2004 is besloten door middel van de afgifte van een verklaring van geen bezwaar, in te stemmen met het aangaan van de gemeenschappelijke regeling uitvoering Werk, Inkomen en Zorg. De samenwerking tussen de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel beoogt op efficiënte wijze uitvoering te geven aan de doelstellingen op het terrein van werk, inkomen en zorg, zoals omschreven in de regeling. De verrekening van de kosten van de uitvoering worden vastgelegd in het door de colleges vast te stellen uitvoeringsstatuut. De programmakosten worden op basis van de werkelijke uitgaven rechtstreeks aan de gemeenten toegerekend. De uitvoeringsregeling heeft geen eigen vermogen. Met ingang van 1 september 2006 zijn de voorzieningen voor gehandicapten ook ondergebracht bij Werk, Inkomen en Zorg. De raad heeft hiermee op 28 september 2006 ingestemd. Per 1 oktober 2009 is de uitvoering van de Wet investeren in jongeren in de gemeenschappelijke regeling opgenomen. Op 29 oktober 2009 heeft de raad hiermee ingestemd. Oostergo Dokkum Op grond van de Wet Sociale Werkvoorziening worden aan personen die door lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn, een dienstverband begeleid werken aangeboden. Verder wordt getracht de uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt te bevorderen. Oostergo vervult deze taak voor de gemeenten Ameland, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Schiermonnikoog. Oostergo heeft de afgelopen jaren een groei doorgemaakt. Het traditionele beeld van dienst sociale werkvoorziening is achterhaald. De organisatie ontwikkelt zich van productiebedrijf tot re-integratiebedrijf. Oostergo is uitgegroeid tot een belangrijke partij bij de uitvoering van regelingen voor gesubsidieerde arbeid en re-integratie. Na een reeks van jaren van positieve resultaten en voldoende financiële ruimte om te kunnen bouwen aan voorzieningen, is gebleken dat deze trend wordt doorbroken. De uitvoering van de WSW dreigt, binnen de huidige wettelijke en macro-economische kaders en bezuinigingen van het rijk, in toenemende mate verliesgevend te worden. Door de binnen Oostergo aanwezige kennis en kunde op het vlak van arbeidsintegratie voor een brede doelgroep in te zetten, wordt getracht de verliezen tot een minimum te beperken. Samenwerking met omliggende gemeenten, UWV en andere re-integratiebedrijven heeft in dit kader een hoge prioriteit. Ondanks deze maatregelen kon niet worden voorkomen dat de gemeenten sinds 2003 weer worden aangesproken voor een bijdrage in het exploitatietekort van Oostergo. Per 1 januari 2008 is de nieuwe WSW in werking getreden. De rijksvergoeding voor de sociale werkvoorziening loopt voortaan via de gemeente en wordt doorbetaald aan Oostergo en andere sociale werkverbanden. Op 23 april 2009 is de raad akkoord gegaan met de opdracht voor het onderzoek naar 61

63 een aantal juridische aansturings- en ondernemingsvormen van SW-bedrijven. Dit onderzoek is opgedragen aan BMC. Begin 2010 zijn de resultaten van het onderzoek ter informatie aangeboden aan de commissie Samenleving. In dit rapport wordt geadviseerd om zowel de uitvoering van de WSW als (op termijn) ook de WWB langs het ketenmodel vorm te geven. In samenhang met deze ontwikkelingen worden voorbereidingen getroffen om een fusie tussen Oostergo en Trion te bewerkstelligen. Stichting Roobol Met ingang van 1 augustus 2007 is het bestuur van de vier in de gemeente Dongeradeel gevestigde openbare basisscholen over gedragen aan de Stichting Regionaal Orgaan Openbaar Basisonderwijs Lauwersland (raadsbesluit van 28 juni 2007 nr. 49). De stichting heeft ten doel het verzorgen, instandhouden en verbreden van het openbaar basisonderwijs in de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. als bedoeld in artikel 46 van de Wet op het Primair Onderwijs. Tevens heeft de gemeenteraad besloten in te stemmen met de ontwerpstatuten van de nieuwe Stichting Roobol. De raden van de deelnemende gemeenten houden toezicht op het bestuur van de stichting. De ontwerpbegroting met toelichting wordt, zes weken voordat zij door het bestuur wordt vastgesteld, ter goedkeuring aangeboden aan de gemeenteraden. De jaarstukken worden ter instemming aan de gemeenteraden gezonden. Gedurende een periode van vijf jaren zal de gemeente Dongeradeel jaarlijks een bijdrage verstrekken in de kosten van administratie, beheer en bestuur van de Stichting Roobol tot een totaal bedrag van ,- (bruidsschatregeling). De stichting beschikt over een eigen vermogen om tegenvallers op te vangen. Hulpverleningsdienst Fryslân (onderdeel G.G.D.) In de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheidszorg wordt aan de gemeenteraden opgedragen om de totstandkoming en de continuïteit van de samenhang binnen de collectieve preventie en de curatieve gezondheidszorg te bevorderen en een gemeenschappelijke gezondheidsdienst in stand te houden. Met ingang van 1 januari 2007 hebben de 31 Friese gemeenten deze taak ondergebracht in de Hulpverleningsdienst Fryslân. Jaarlijks wordt een begroting gepresenteerd. Hierin zijn de door de gemeenten verschuldigde bijdragen voor het basispakket en eventueel aanvullende diensten opgenomen. Afvalsturing Friesland Afvalsturing Friesland N.V (handelsnaam Omrin) is de afvalorganisatie van de Friese gemeenten. In 2006 besloot de gemeente Smallingerland uit de vennootschap te stappen. De organisatie vervult een groot aantal taken op het gebied van de afvalverwijdering in de provincie Friesland. De vennootschap heeft in de eerste plaats tot doel het ontstaan van afval te voorkomen en voor het overige het afval op een 62

64 doelmatige, milieuhygiënisch verantwoorde manier te (laten) verwijderen. Daarnaast is het actief bevorderen van preventie en hergebruik een kerntaak van de N.V. De gemeente is aandeelhouder van de vennootschap met een aandelenkapitaal van nominaal ,-. Hierdoor incasseert de gemeente jaarlijks een (bescheiden) bedrag aan dividend. Met de raad vindt regelmatig informatie-uitwisseling plaats over de ontwikkelingen rond Omrin en de veranderende zakelijke relatie met Omrin. Programma 4, Dongeradeel vernieuwt Samenwerking NOFA De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. hebben in juni 2004 ingestemd met het oprichten van een gemeenschappelijke regeling NOFA (Noord Oost Friese Aanpak). Dit zal geschieden in de vorm van een openbaar lichaam. Op 28 oktober 2004 heeft de gemeenteraad van Dongeradeel een verklaring van geen bezwaar afgegeven voor de door de colleges van deze gemeenten aangegane gemeenschappelijke regeling NOFA. NOFA heeft tot doel vanuit de gedachte van verlengd lokaal bestuur en binnen de kaders als genoemd in de regeling een bijdrage te leveren aan het op peil houden en vergroten van de bestuurskwaliteit van de deelnemende gemeenten en het behartigen van gemeenschappelijke belangen van deelnemers teneinde een evenwichtige ontwikkeling van het gebied als geheel te bevorderen, mede in verhouding tot zijn omgeving in provinciaal, nationaal, als Europees verband. NOFA bevordert dat de deelnemende gemeenten zoveel mogelijk gezamenlijk de gemeente- en gebiedsgrenzen overschrijdende maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkelingen tegemoet treden en nadere specifieke samenwerkingsafspraken maken op andere (uitvoerende en beleidsmatige) taakvelden. In de begroting van NOFA wordt aangegeven de naar raming door de deelnemende gemeenten voor het jaar waarop de begroting betrekking heeft, verschuldigde algemene bijdrage. In de jaarrekening wordt voor elk van de deelnemende gemeenten het bedrag opgenomen dat voor rekening van de desbetreffende gemeente komt, onder verrekening van de vergoedingen van eventuele diensten, welke die gemeente aan NOFA heeft geleverd. Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân Op 18 juni 2009 heeft de raad ingestemd met het deelnemen aan de Gemeenschappelijke regeling rekenkamercommissie Noordoost Fryslân. Hierbij zijn aangesloten de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. Het belang ter behartiging waarvan deze regeling is aangegaan is het instellen van een gemeenschappelijke rekenkamerfunctie als bedoeld in artikel 81oa van de Gemeentewet. De commissie heeft als taak het geven van uitvoering aan het bepaalde in de artikelen 182, 184a en 185 van de Gemeentewet. De onderzoeken moeten gericht zijn op structurele processen met als doel te leren van gedane zaken. Incidenten kunnen aanleiding zijn voor onderzoek, maar het zwaartepunt moet liggen bij de structurele 63

65 beleidsevaluatie, warbij het gaat om effectiviteit van beleid. De kosten van de rekenkamercommissie worden verdeeld over de deelnemers naar rato van het aantal inwoners per deelnemer, tenzij daarin door de deelnemers op een andere wijze wordt voorzien. De raad van een deelnemer kan aan de commissie een extra budget ter beschikking stellen voor een specifiek eenmalig onderzoek dat door die raad wordt gewenst. Algemene dekkingsmiddelen Bank Nederlandse Gemeenten Het leeuwendeel van de inkomsten- en uitgavenstroom van de gemeente vindt plaats via de rekening die de gemeente aanhoudt bij de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) te Den Haag. De deelname in het aandelenkapitaal heeft voornamelijk een financieel belang. Na een herstructurering van het aandelenkapitaal van de BNG als gevolg van de invoering van de euro is de gemeente in het bezit gekomen van aandelen met een nominale waarde van 2,50 per stuk. Hiervoor is in het verleden een bedrag van ,- geïnvesteerd. Door dit aandelenbezit ontvangt de gemeente jaarlijks een dividenduitkering. In 2006 en 2007 heeft de BNG een extra uitkering verstrekt aan de aandeelhouders. De BNG is al jaren in het bezit van de triple A-rating op het terrein van kredietwaardigheid. Overig Vereniging Nederlandse Gemeenten De Vereniging Nederlandse Gemeenten is de belangenorganisatie voor alle gemeenten in Nederland. De VNG zorgt voor belangenbehartiging, dienstverlening en een platformfunctie voor alle gemeenten. Daarnaast voert de VNG (vaak samen met departementen of maatschappelijke organisaties) projecten uit die een gemeentelijk belang dienen. Jaarlijks wordt een contributie in rekening gebracht aan de gemeenten. Vereniging van Friese Gemeenten De Vereniging van Friese Gemeenten (VFG) is de belangenorganisatie voor de 31 gemeenten in Friesland. Het statutaire doel is om de belangen van gemeenten te behartigen en om gelegenheid voor afstemming te bieden. Hiervoor worden regelmatig thematische bijeenkomsten georganiseerd voor bestuurders per portefeuille. Daarnaast is de VFG vertegenwoordigd in diverse overlegorganen. Jaarlijks wordt een contributie in rekening gebracht aan de gemeenten. Bestuursacademie Noord Nederland De bestuursacademie Noord Nederland is opgericht door en voor de lokale overheden. 64

66 Zij verzorgt het bestuursdienstonderwijs voor gemeenten, waterschappen en provincies en is het kennis- en opleidingscentrum voor het openbaar bestuur. De bestuursacademie draagt bij aan de kwaliteit van het binnenlands bestuur door het organiseren van activiteiten die de professionaliteit van ambtenaren en bestuurders bevorderen. Dat zijn onder meer: - vakopleidingen; - bijscholing op individueel, afdelings- en managementniveau; - training en coaching van managers; - advies, ontwikkeling en uitvoering van trajecten ten behoeve van de ontwikkeling van de organisatie. In 2002 is besloten tot een verzelfstandiging van de bestuursacademie Noord Nederland en dit heeft geleid tot de vorming van één landelijk opererende bestuursacademie, die de rechtsvorm van een stichting heeft gekregen. De gemeenschappelijke regeling Bestuursacademie Noord Nederland is daarbij omgevormd tot een vangnetvoorziening voor doorlopende werkgeversverplichtingen en in het kader van de privatisering aan de stichting afgegeven garanties en andere zekerheidsstellingen. Dataland De gemeente Dongeradeel is in het bezit van certificaten van aandelen Dataland B.V. ten bedrage van 1.250,-. Het doel van Dataland is het realiseren van een landelijke voorziening die leidt tot het breder toegankelijk maken van gegevens uit het gemeentelijke informatiedomein voor de publieke en private markt. Dataland wil dit namens participerende gemeenten doen door als distributiecentrum het aanbod en de vraag naar gemeentelijke vastgoed- en geo-informatie bijeen te brengen. Daarbij gaat het om vragen naar gebouwengegevens, die de omvang van één gemeente overstijgen. 65

67 Paragraaf Grondbedrijf 2011 Er wordt onderzocht of er exploitaties opgestart kunnen worden in de navolgende dorpen: Oosternijkerk (Lou Sânen) en Wierum. De planologische procedures moeten doorlopen worden en eveneens zullen er exploitatieopzetten aan uw raad worden aangeboden. Bij een voorspoedig voortraject zou er in 2011 gestart kunnen worden met in ieder geval het bouwrijp maken van de gronden. In het voorgaande jaar heeft uw raad een wijziging van de Nota Grondbeleid vastgesteld welke een wijziging van het berekeningsscenario van het grondbedrijf behelst. Door middel van deze wijziging wordt het weerstandsvermogen van het grondbedrijf verbeterd. Hierdoor kunnen onrendabele, maar gewenste ontwikkelingen (dit kan het geval zijn bij bijvoorbeeld woningbouw op dorpen, zie bovenstaande exploitaties) voortgang vinden. Uw raad houdt hiermee de mogelijkheid om niet enkel op financiële gronden uw afwegingen te maken of er wel of niet een exploitatie opgestart wordt. Zoals eveneens gemeld in de paragraaf grondbedrijf van 2010 zal er in 2011 wederom kritisch gekeken worden naar de grondvoorraad. Niet enkel de noodzaak tot het in eigendom houden zal daarbij worden belicht, tevens zal daarbij kritisch naar boekwaarden worden gekeken. In het afgelopen jaar heeft dat al tot enkele aanpassingen geleid (zie jaarverslag 2009). Navolgend treft u in vogelvlucht de belangrijkste ontwikkelingen dan wel exploitaties aan. Trije Terpen De stagnatie op het vlak van de verkoop van kavels heeft zich in 2009 verder doorgezet. De verwachting is dat er in 2010 en 2011 nog geen sprake zal zijn van een duidelijke verbetering, hooguit van stabilisatie. Voor de exploitatie van de Trije Terpen is hier rekening mee gehouden: de uitgiftetermijn van kavels is verlengd tot Ter illustratie, in 2009 werd nog uitgegaan van een uitgiftetermijn tot en met Er is dus sprake van een substantiële verlenging van de uitgiftetermijn. Eveneens heeft het college in 2009 besloten om de grondprijzen niet te verhogen en niet te indexeren. De verwachting is tevens dat er het komende jaar ook geen ruimte zal zijn voor een verhoging, laat staan indexering. Om de uitgifte van bouwgrond te bevorderen en om een goed in te spelen om de vraag naar betaalbare nieuwbouw zal onderzocht worden op wat voor wijze starterswoningen in de Trije Terpen kunnen worden gerealiseerd. Op die wijze zou er een belangrijke bijdrage geleverd kunnen worden aan de doelstellingen op het vlak van volkshuisvesting, wordt de verkoop van grond bespoedigd en niet in de laatste plaats wordt er een actieve bijdrage geleverd aan de bestrijding van de gevolgen van de economische crisis die vooral in de woningbouw zijn sporen nalaat. 66

68 Betterwird III De ontwikkeling van het nieuwe industriegrond op Betterwird vordert gestaag. De druk hierop wordt vergroot aangezien de beschikbare industriegrond op Hogedijken 3 nagenoeg volledig uitgegeven is. Inmiddels is een projectgroep samengesteld en naar verwachting zullen in de loop van 2011 de planologische en exploitatie-procedures afgerond kunnen worden. Verschillende voorstellen hieromtrent zullen aan uw raad worden aangeboden. Indien de plannen doorgang kunnen vinden zal er in dat geval een start gemaakt kunnen worden met het bouwrijp maken van de beschikbare gronden. Gronden Oostmahorn Vanwege doorgaande ontwikkelingen zijn de gronden in dit gebied nog gemeentelijk eigendom. Nog steeds is het uitgangspunt hieromtrent dat de gronden verkocht zullen gaan worden op het moment dat dit mogelijk is. In de tussenliggende periode zullen de gronden wederom in 2011, zoveel mogelijk verpacht worden om inkomsten te genereren. Economische Zone/PDV fase 3 In de loop van het huidige jaar zal hieromtrent een voorstel aan uw raad worden aangeboden. Afhankelijk van de uitkomst zullen er in 2011 kavels in dit gebied verkocht kunnen worden. Tot slot is het de verwachting dat er in 2011 eveneens enkele exploitaties kunnen worden afgesloten. Financieel De boekwaarde van de gronden binnen de bouwgrondexploitatie kan per 1 januari 2011 berekend worden op een bedrag van verdeeld naar de volgende locaties: Soort bestemming Bedrag Woningbouwlocaties Bedrijvenlocaties Overige bestemmingen Totaal De gronden, al of niet in exploitatie, zijn ingedeeld naar de vermoedelijke toekomstige bestemming. Gronden waarvan de bestemming nog onzeker is zijn opgenomen onder overige locaties. 67

69 1. Woningbouwlocaties Het uitgangspunt bij de realisatie van een woningbouwlocatie is een sluitende c.q. kostendekkende exploitatieopzet. In het algemeen is dit ook realiseerbaar. Is het niet mogelijk om tot een kostendekkende exploitatie te komen dan wordt het tekort op voorhand, bij het in exploitatie brengen, afgedekt. Zo is voor het complex Birdaarderstraatweg gebied Lyceumterrein een voorziening ingesteld tot een bedrag van In de boekwaarde is grond meegenomen met een totale oppervlakte van ha met een agrarische bestemming. Uitgaande van de exploitatieopzetten 2010 is het totale resultaat (winstverwachting) berekend op , inclusief de getroffen voorziening. 2. Bedrijvenlocaties Ook bij deze locaties is het uitgangspunt een sluitende c.q. dekkende exploitatieopzet. Ook hier is van toepassing dat bij een niet kostendekkende exploitatie het voorzienbaar verlies op voorhand dient te worden afgedekt. Zo is voor het complex PDV 2 een voorziening ingesteld tot een bedrag van , en voor de economische zone Murmerwoudsterweg is een voorziening getroffen tot een bedrag van (Er komt voor de Economische Zone een gewijzigde stedenbouwkundige invulling. Zodra de procedures hieromtrent zijn afgerond zal een gewijzigde exploitatieopzet moeten worden vastgesteld) In de boekwaarde is grond meegenomen met een oppervlakte van ha met een agrarische bestemming. Uitgaande van de exploitatieopzetten 2010 is het totale resultaat (winstverwachting) berekend op , Inclusief de beide getroffen voorzieningen. 3: Overige locaties In het verleden is, om diverse redenen, op diverse plaatsen in onze gemeente grond aangekocht. De toekomstige bestemming van deze gronden is nog niet met zekerheid aan te geven. Op dit moment heeft deze grond nog een agrarische bestemming met een totale boekwaarde van en de totale oppervlakte is ha. Onder deze overige locaties is ook de boekwaarde van de Markt en omgeving verantwoord De gemeente heeft hier een pand in eigendom aan de Kloostersingel met een achterom naar de Markt. Ten behoeve hiervan is in het verleden een voorziening getroffen van De boekwaarde is dus er resteert een tekort van en dat moet door de verkoop van het pand goedgemaakt worden. Uitgaande van een voorzichtige landbouwwaarde van 2,50 per m² en een reeds ingestelde voorziening Markt en omgeving is de winstverwachting

70 Resumé winstverwachting Soort bestemming Bedrag Woningbouwlocaties Bedrijvenlocaties Overige locaties Totaal Winstverwachting en winstneming De winstverwachting laat zien dat het totaal resultaat van de onderhavige complexen positief van aard is. Als in een complex geen investeringen meer worden gedaan en er geen grond meer te verkopen is dan wordt het complex financieel afgewikkeld. Dit zal leiden tot een (financieel) resultaat dat zal worden verrekend met de reserve bouwgrond exploitatie. Het is ook mogelijk om, voordat een complex tot afwikkeling is gekomen, over een deel van winst te beschikken. Deze tussentijdse winstneming is gebonden aan een aantal voorwaarden en regels en zijn terug te vinden in de Nota Grondbeleid. Niet in de winstverwachtingen meegenomen zijn de nog niet exploitatie zijnde gronden met een toekomstige bestemming (woningbouw- of bedrijvenlocatie). Met de huidige boekwaarden is een sluitende exploitatie mogelijk. De boekwaarde van die gronden ligt aanmerkelijk hoger dan 2,50 per m². Mocht het zijn dat bestemde grond niet in exploitatie wordt gebracht, dan heeft dat financiële consequenties omdat de te hoge boekwaarden dan moeten worden afgeboekt. De reserve bouwgrondexploitatie ontwikkelt zich als volgt Omschrijving Bedrag Saldo per 1 januari 2011, conform bijlage Rentetoevoeging Jaarlijkse lasten complex Anjum (Oostmahorn) Jaarlijkse lasten complex Grond ten zuiden van Trije Terpen Dokkum Winstneming 2010 Autoboulevard (niet in bijl. 3) Saldo per 31 december Conform de nota grondbeleid dient het minimum saldo te worden berekend op basis van de IFLO norm (Inspectie Financien Lagere Overheden) aangevuld met de toekomstige winstverwachting. De berekening wordt dan 10% van de boekwaarden + 10% van de nog te betalen kosten, verminderd met 10% van de winstverwachting. In het saldo van de totale boekwaarde ad is rekening gehouden met de jaarschijf

71 opbrengsten grondverkopen van de in exploitatie zijnde complexen. Het laat zich aanzien dat de grondverkopen 2010, naar schatting, lager uitkomen. In de berekening IFLO norm worden de nog te ontvangen inkomsten, in tegenstelling tot nog te betalen kosten, buiten beschouwing gelaten. Basisbedrag voor berekening minimum saldo op basis van IFLO norm wordt dan Omschrijving Bedrag Boekwaarden per 1 januari2011 (gecorrigeerd) Nog te betalen kosten Winstverwachting Totaal bedrag IFLO norm De norm berekening is 10% van het totale bedrag. Het minimum saldo van de reserve bouwgrondexploitatie zou dan moeten bedragen. Aangezien het begrootte eindsaldo is, vindt voorshands geen bijstelling plaats. Bij de jaarrekening 2009 is bij de bestemming van het saldo van de jaarrekening besloten om toe te voegen aan de reserve bouwgrondexploitatie. Er is een inhaalslag gemaakt om het saldo op de IFLO norm te krijgen. In de raadsvergadering van 24 juni 2010 is ook besloten om, als de reserve het toelaat, het bedrag weer terug te laten vloeien naar de algemene reserve. 70

72 Paragraaf weerstandsvermogen Inleiding Het weerstandsvermogen bestaat volgens het besluit begroting en verantwoording uit de verhouding tussen de weerstandscapaciteit en de risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Het weerstandsvermogen bestaat dus uit de volgende 2 componenten: De weerstandscapaciteit, waaronder wordt verstaan de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet-begrote kosten te dekken. In artikel 11 van het BBV wordt het begrip weerstandscapaciteit nog meer verbijzonderd. De weerstandscapaciteit heeft een structurele component en een incidentele component. De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit de onbenutte belastingcapaciteit en uit de post onvoorzien. Dit zijn middelen die permanent kunnen worden ingezet om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de programma s. De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit de algemene reserve en uit eenmalige ruimte op de begroting. De eenmalige ruimte in de begroting zit in middelen waarmee calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers kunnen worden opgevangen, zonder dat dit invloed heeft op de hoogte van de voorzieningenniveaus van de programma s. Alle risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Uitgangspunt voor het weerstandsvermogen is dat: De incidentele weerstandscapaciteit voldoende moet zijn om de incidentele financiële risico s te bekostigen en De structurele weerstandscapaciteit op een zodanig niveau moet zijn dat daarmee structurele financiële tegenvallers kunnen worden gedekt. Het weerstandsvermogen bestaat derhalve uit de relatie tussen weerstandscapaciteit (zijnde de middelen waarover de organisatie kan beschikken om niet begrote kosten te dekken) en de risico s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen voor zijn afgesloten. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van de organisatie voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming. Structurele weerstandscapaciteit Onbenutte belastingcapaciteit: Om de onbenutte belastingcapaciteit te berekenen gaan wij uit van de artikel 12 norm uit de Financiële VerhoudingsWet die het Rijk hanteert voor gemeenten die een beroep 71

73 doen op het Rijk voor een aanvullende uitkering. Lid 2 van artikel 12 FVW zegt hierover: Een aanvullende uitkering wordt slechts verleend indien de algemene middelen van de gemeente aanmerkelijk en structureel tekort zullen schieten om in de noodzakelijke behoeften te voorzien, terwijl de eigen inkomsten van de gemeente zich op een redelijk peil bevinden. Een redelijk peil van de eigen inkomsten betekent in ieder geval: a. dat een door Onze Ministers bij ministeriële regeling vast te stellen percentage van de waarde van de onroerende zaken wordt geheven; b. de door de gemeente gemaakte lasten inzake huisvuil en bedrijfsvuil (vanaf 2011 niet meer van toepassing) volledig worden doorberekend in de reinigingsheffingen; c. de door de gemeente gemaakte lasten inzake de riolering volledig worden doorberekend in de rioolrechten. Artikel 12 norm Opbrengst Opbrengst lagere (-) / hogere artikel 12 -norm geraam d opbrengst (+) a/ OZB 0,1201% van de WOZ-w aarde b/ afvalstoffenheffing 100% kostendekkend reinigingsrechten n.v.t c/ rioolrechten 100% kostendekkend onbenutte belastingcapaciteit Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat de gemeente volgens de artikel 12 norm niet beschikt over onbenutte belastingcapaciteit. Het gemiddelde OZB tarief is hoger dan de artikel 12 norm. Dit betekent overigens niet dat de gemeente niet de mogelijkheid heeft om de OZB tarieven te verhogen indien dekking moet worden gevonden voor kosten van schade voorkomend uit risico s waar geen voorzieningen voor zijn getroffen. Bij de geraamde opbrengsten voor de OZB is uitgegaan van een o.z.b. tariefstijging van 20 % voor eigenaren van woningen en van 2% voor de tarieven van eigenaren en van gebruikers van niet-woningen in het jaar Onvoorzien: De post structureel onvoorzien bedraagt voor 2010: De structurele weerstandscapaciteit bedraagt dus Incidentele weerstandscapaciteit In de bijlage van deze aanbiedingsbrief is de staat van reserves en voorzieningen opgenomen. De verwachte beginstand van de algemene reserve op transactiebasis per 1 januari 2011 bedraagt Het verwachte eindsaldo per 31/12/2011 bedraagt In de beginstand is verwerkt : -De stand van de algemene reserve per 1 januari 2010 (inclusief het jaarrekeningsaldo 2009). 72

74 -De doorlopende verplichtingen vanuit het jaar 2009 ten laste van de algemene reserve. -De onttrekkingen en toevoegingen in de begroting 2010 ten laste c.q. ten bate van de algemene reserve inclusief de onttrekking aan de algemene reserve van per saldo als resultante van de eerste rapportage over het jaar De volgende door ons in de perspectiefnota voorgestelde onttrekkingen zijn niet verwerkt omdat daar door u nog een besluit over moet worden genomen : -Opzetten en implementeren KCC Koopstroomonderzoek Gewenste omvang van de algemene reserve. Op grond van de vastgestelde notitie reserves en voorzieningen is de minimumstand van de omvang van de algemene reserve bepaald op 5% van de begrotingsomvang exclusief de bouwgrondexploitatie. Bij de behandeling van de perspectiefnota heeft u het besluit genomen daarnaast tijdelijk een overwaarde in de algemene reserve te willen aanhouden van 2%. Wij hebben op basis van een motie van de ABD fractie bij de perspectiefnota toegezegd ook in de toekomst dat deel van de begrotingsomvang wat betrekking heeft op de bouwgrondexploitatie niet mee te nemen in de berekening van de minimumstand, omdat de reserve grondexploitatie al voorziet in weerstandscapaciteit voor dat bedrijfsonderdeel. De begrotingsomvang van de begroting 2011 excl. bouwgrondexploitatie bedraagt ongeveer 59,4 miljoen. Dit houdt in dat de minimumomvang van de algemene reserve 5% van 59,4 miljoen + 2% van 59,4 miljoen = moet bedragen. Er is dus naar verwachting per 31/12/2011 sprake van een overwaarde van / = Hierbij is geen rekening gehouden met de voorgestelde onttrekkingen voor het KCC en het koopstroomonderzoek. De incidentele weerstandscapaciteit is dat deel van de algemene reserve waar geen verplichtingen op rusten. Het gaat dan om de vastgestelde minimumstand ( ) + de overwaarde ( ) = Conclusie De structurele weerstandscapaciteit bedraagt De incidentele weerstandscapaciteit bedraagt Voor een goede beoordeling van de omvang van het weerstandsvermogen moeten de in het vervolg van deze paragraaf beschreven risico s op geld worden gezet en dit is niet eenvoudig. Om de risico s beter te kunnen inschatten, is aan de beleidsambtenaren die te maken hebben met deze risico s gevraagd hoe groot zij de kans inschatten dat het risico daadwerkelijk leidt tot schade en welke omvang die schade in dat geval zou kunnen 73

75 hebben. Op deze wijze kan meer inzicht worden verkregen in het risicoprofiel en daarmee is beter te beoordelen of het weerstandsvermogen voldoende is. Zoals u in de hierop volgende risicoparagraaf zult zien is deze inventarisatie slechts gedeeltelijk gelukt. Het inschatten van de grootte van het risico en de mogelijke omvang van de schade is in een aantal gevallen een lastige opgave gebleken. Wel is te zien dat de huidige risicoparagraaf ten opzichte van een aantal jaren geleden meer beschrijft welke risico's concreet aan de orde zijn, en in mindere mate algemeen voorkomende risico's bevat. Onder weerstandsvermogen wordt verstaan het vermogen om niet structurele financiële risico s op te kunnen vangen. Het weerstandsvermogen stelt de gemeente in staat om calamiteiten op te vangen zonder dat de uitvoering van het takenpakket van de gemeente daardoor in de knel komt. De toereikendheid van de omvang van het weerstandsvermogen moet dan ook altijd worden beoordeeld in relatie tot de ingeschatte risico s. Risicoparagraaf. Onrechtmatige daad Voor zover een benadeelde een beroep op de privaatrechtelijke rechtsgang doet door aansprakelijkheidsstelling wegens onrechtmatige daad, dan is de gemeente verzekerd tegen mogelijke kosten die hieruit voortvloeien (eigen risico 2.500,-). Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan verstrekking van onjuiste inlichtingen, of behandeling van vergunningaanvragen of het nemen van foutieve besluiten. Planschade Op grond van artikel 49 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (oude WRO, tot 1 juli 2008) of artikel 6.1 van de Wet ruimtelijke ordening (nieuwe WRO, na 1 juli 2008) kan een ieder planschade claimen, die geleden wordt door een planologische maatregel. De Wet op de Ruimtelijke Ordening en de nieuwe Wet ruimtelijke ordening maken het mogelijk dat de gemeente met de verzoeker van een bestemmingsplanwijziging of vrijstelling/ontheffing van het bestemmingsplan, een overeenkomst sluit die voorziet in de afwenteling van een eventuele planschadevergoeding. Deze mogelijkheid wordt waar mogelijk benut. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit dat de gemeente zelf ook initiatieven neemt op het gebied van planologische maatregelen en dan zelf de planschadekosten moet dragen en dat ook planschadeverzoeken van voor het ontstaan van deze verhaalsmogelijkheid de gemeente kunnen bereiken. Er zijn momenteel enkele planschadeverzoeken in behandeling, ondermeer m.b.t. de bouw van het gymnastieklokaal bij de J.J. Bouwmanschool. Een verzoek m.b.t. de bouw van het VVVkantoor aan de Markt behoeft specifieke vermelding, omdat ten tijde van de aanvraag van de bouwvergunning voor dit gebouw de tegenwoordige mogelijkheden van risicoafwenteling nog niet bestonden. 74

76 In het kader van de actualisering van bestemmingsplannen worden plankaarten, regels en toelichting zeer ingrijpend veranderd. Het is niet uitgesloten dat als gevolg van deze operatie planschadeclaims worden ingediend. In de Wet ruimtelijke ordening is bepaald dat de aanvraag binnen 5 jaren na het onherroepelijk worden van de schade-oorzaak moet worden ingediend. Het is praktisch niet mogelijk een overzicht samen te stellen van gevallen waarin deze situatie zich zou kunnen voordoen. Door de aard en omvang van de actualiseringsoperatie en de onevenredig grote aanslag op budget, tijd en projectduur die een uitputtende inventarisatie van alle planschaderisico's zou betekenen in verhouding tot een wat grofmaziger en thematischer aanpak, kunnen nu niet alle risico's limitatief worden benoemd. Wij sluiten daarom niet uit dat de gemeente de komende vijf jaren met dergelijke schadeclaims wordt geconfronteerd. Archeologie De gemeente kent veel gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde en een groot aantal archeologische vindplaatsen. Op basis van aangescherpte regelgeving moet rekening worden gehouden met een toename van onderzoeks- en opgravingskosten. Het is zeker in een binnenstad niet altijd mogelijk een inschatting te geven van waardevolle archeologische waarden en van de onderzoeks- en (eventuele) opgravingskosten. Wel kan in concrete projecten door uitvoering van inventariserend onderzoek beter inzicht worden gekregen in de financiële risico's. Alleen bij zeer hoge kosten van archeologische opgravingen zijn er mogelijkheden voor een bijdrage van rijk en/of provincie. In het kader van het wettelijk voorgeschreven overleg dringen gedeputeerde staten erop aan in de nieuwe bestemmingsplannen verdergaande beschermende regels op te nemen. De plannen worden in die zin aangepast. Het is niet geheel uitgesloten dat de nieuwe regels het risico op planschade verhogen. Van concrete projecten en concrete risico s is op dit moment geen sprake Externe veiligheid De gemeente is verplicht het onderwerp externe veiligheid de komende jaren te verwerken in de bestemmingsplannen (BEVI). Om veiligheidsredenen is het mogelijk dat bepaalde functies moeten worden wegbestemd. Het wegbestemmen van bijvoorbeeld woningen binnen een veiligheidszone kan forse financiële risico s voor de gemeente tot gevolg hebben. In de gemeente zijn vier inrichtingen die onder het BEVI vallen en waarvoor er in de nieuwe bestemmingsplannen een hoofdstuk met betrekking tot externe veiligheid wordt opgenomen. Van deze inrichtingen zijn risicoberekeningen gemaakt waarbij het plaatsgebonden- en het groepsrisico is berekend. Daarmee is ook de 10-6 veiligheidscontour vastgesteld waarbinnen zich geen kwetsbare objecten (woningen) mogen bevinden. Bij deze vier inrichtingen zijn binnen deze contour geen woningen gelegen. In Dongeradeel zijn er geen saneringssituaties die een vervolg zouden moeten 75

77 hebben. In de bestemmingsplannen is aangegeven dat er geen nieuwe BEVI-inrichtingen mogen worden opgericht zonder toestemming en goedkeuring van het college. Mogelijk dat zich één saneringsgeval in de 10 jaar voordoet. Uitgegaan kan dan worden van een risico op schade van 10%. Afhankelijk van de omvang van de sanering zou van een gemiddelde van euro per geval kunnen worden gegaan. Milieusaneringen Er kan zich op onverwachte momenten een geval van bodem-, lucht- of waterverontreiniging voordoen waarbij een saneringsactie noodzakelijk is en de veroorzaker onbekend is. Het risico bestaat dat de gemeente met onverwachte, grote saneringsbedragen wordt geconfronteerd. De hoogte van een bedrag is afhankelijk van soort en omvang van de verontreiniging. Er doen zich in de praktijk wel incidenten voor waarbij directe actie nodig is. Meestal gaat het om situaties waarbij de veroorzaker bekend is en zelf actie onderneemt of de gemeente vraagt om mee te denken in oplossingen of over het laten opruimen van ontstane verontreiniging. De verzekering van de veroorzaker betaalt in de regel de kosten. Bijvoorbeeld bij lekkend oliespoor bussen, lekkende leidingen hydraulische kraan/vrachtauto waarbij bodem- en waterverontreiniging optreedt. De laatste jaren hebben zich bij bedrijven geen grote incidenten voorgedaan waarbij sprake was voor bodem- en waterverontreiniging en er een directe aanpak nodig was. Voor het opruimen van een bestaande verontreiniging op een bedrijfsterrein gelden andere regels (in het kader van de Wet bodembescherming. Het zou kunnen gaan om één geval in de 5 jaar waarbij geen veroorzaker bekend is en er geen dekking uit een verzekering mogelijk is. Een geschat risico van 20%. Afhankelijk van de omvang van de verontreiniging zou van een gemiddelde van euro per geval kunnen worden uitgegaan. Calamiteiten Ook kunnen er calamiteiten bij brand ontstaan die grote gevolgen kunnen hebben (bluswater, lekkage, asbest). Tot nu toe zijn de kosten ook hier door de verzekeraars betaald. Uiteraard is moeilijk in te schatten wat de kans is op een calamiteit waarbij geen veroorzaker bekend is en waarbij er directe actie nodig is. Tegen de schade die voortvloeit uit calamiteiten is de gemeente op basis van een opruimingsverzekering gedekt. Het eigen risico bedraagt ,-. Beschikkingen/toezeggingen Door afgegeven beschikkingen, zowel rechtmatig, als onrechtmatig, maar ook toezeggingen en onjuiste mededelingen kan een schadevergoedingsplicht voor de gemeente ontstaan. Het onderdeel rechtmatige overheidsdaad komt hieronder uitgebreider aan de orde. Wanneer een beschikking na bezwaar of beroep geheel of gedeeltelijk is herroepen of vernietigd, is de beschikking onrechtmatig genomen. Benadeelde partij zou hierdoor schade kunnen lijden, die op de gemeente verhaald kan 76

78 worden. Er is op voorhand geen groot financieel risico voor de gemeente. Wij beschikken over een organisatie met voldoende gekwalificeerd personeel. Ingeval van bezwaarschriften kan in voorkomend geval een advies van de Commissie voor de bezwaarschriften aanknopingspunt zijn voor een concrete verbeteractie. In 2010 is een juridisch beraad ingesteld bestaande uit juridische specialisten van de verscheidene organisatieonderdelen. Juridische en financiele risico s worden per afdeling geinventariseerd. Ontwikkelingen (waaronder nieuwe wetgeving) zullen in 2011 via een nieuwsbrief organisatiebreed worden verspreid. Ook zal er in 2011 versterkte aandacht zijn voor de wettelijk verplichte publicatie en actualisering van verordeningen en beleidsregels. Tevens zullen verordeningen en beleidsregels digitaal beschikbaar komen. Subsidies en bijdrages aan derden. Het gemeentelijke subsidiebeleid voorziet in veel gevallen en in belangrijke mate in compensatie van loon- en prijsstijgingen. Deze compensatie van loon- en prijsstijgingen is tot op zekere hoogte verwerkt in de meerjarenramingen (bijvoorbeeld voor de jaren 2012 en 2013 voor 0,5%). De daadwerkelijke loon- en prijsontwikkelingen kunnen hoger zijn en het is de vraag of deze extra kosten zullen worden gecompenseerd door extra opbrengsten voortkomend uit de nominale ontwikkeling van de algemene uitkering van het Rijk. Dit is een belangrijk financieel risico in relatie tot onze meerjarenbegroting. Indien de loon en/of prijsstijgingen hoger uitvallen dan voorzien vindt er een aanpassing plaats in de meerjarenbegroting. Dekking van evt. structurele tekorten die hieruit voortvloeien moet plaatsvinden uit het bedrag voor structureel onvoorzien, uit evt. structurele meevallers op andere begrotingsposten of uit bezuinigingen. Theater DOK18. Ten behoeve van de realisering van het nieuwe theater in Dokkum heeft de gemeenteraad zich bij besluit van 27 maart 2008 garant gesteld voor een bedrag van maximaal ,00 bij een eventueel tekort op de door een stichting (Steun Theater) te organiseren stoelenactie. Bij tegenvallende resultaten, welke in de loop van 2010/2011 zichtbaar kunnen worden, zal een beroep worden gedaan op de garantstelling. In verband met de tegenvallende resultaten is op 26 mei 2009 door de raad besloten een renteloze lening te verstrekken van ,- met een looptijd van 20 jaar. De jaarlijkse gemeentelijke bijdrage ad zal worden aangewend voor het aflossen van deze lening. De restschuld ad zal worden afgelost met eenmalige subsidies (er ligt een provinciale toekenning van ) en opbrengsten uit acties. Per 1 juni 2011 wordt een verantwoording ingediend waaruit moet blijken of bovengenoemd garantiebedrag betaalbaar gesteld dient te worden. D.m.v. een jaarlijks verslag van eerder genoemde Stichting wordt de vinger aan de pols gehouden en kan de gemeenteraad zijn controlerende taak uitvoeren. 77

79 Centrale As De drie betrokken gemeenten zijn een overeenkomst met de provincie aangegaan betreffende de aanleg van de centrale as. In de overeenkomst is vastgelegd dat de samenwerkende partijen (de drie gemeenten en de provincie) de aanleg realiseren binnen een taakstellend budget van 235 miljoen. In afgelopen periode is het taakstellend budget door de provincie aangepast aan gewijzigde verkeerskundige oplossingen en inzichten. De provincie is regievoerder van de aanleg en heeft voor het project een projectorganisatie opgezet met een accountantsdienst, welke de financiële aspecten nauwkeurig volgen en beheren. Het belangrijkste financiële risico wat de gemeente loopt bij de aanleg van de Centrale As is als er niet zou worden besloten tot het doorvoeren van versoberingen, in de situatie dat de budgettaire noodzaak daartoe er wel zou zijn. Daarnaast kunnen er ook meerkosten ontstaan indien Dongeradeel zelf aanvullende eisen stelt aan de uitvoering van de centrale as. De plannen worden steeds gedetailleerder uitgewerkt, waardoor de totale kosten steeds beter inzichtelijk worden gemaakt. Op dit moment zijn er geen ontwikkelingen, waardoor de bijdrage van Dongeradeel zal moeten worden verhoogd. De prijsindexering is meegenomen in het contract en de kosten hiervan zijn voor de provincie. Aanbestedingen ICT: Het aanbesteden van ICT-opdrachten is een complexe aangelegenheid. Het is noodzakelijk dat de aanbesteder over deskundigheid op het gebied van ICT-diensten, ICT-producten en wetgeving beschikt om zodoende een duidelijke en volledige vraagspecificatie te kunnen vaststellen. Enkele risico s: - Indien de aanbesteder zich niet aan de regels houdt, bestaat het risico dat de aanbesteding op last van de rechter moet worden afgebroken en moet worden heraanbesteed. Hierbij kan er financieel nadeel optreden, zoals vertragingsschade en kosten van externe begeleiding. - Indien de vraagspecificatie niet duidelijk en volledig is bestaat er een risico tot een onbeheersbare hoeveelheid maatwerk. Kennis van ICT aanbestedingen is een vak apart en zonder externe expertise zou hier een risico aan kunnen zitten zoals hierboven beschreven. Bij grote aanbestedingen wordt dan ook gebruik gemaakt van externe expertise waardoor de risico s tot een minimum worden beperkt en er van een degelijk omschreven aanbesteding gebruik kan worden gemaakt. Door de samenwerking in NOFA verband is dit meerdere malen voorgekomen. Implementatie: De tijd dat informatietechnologie alleen maar werd ingezet als hulpmiddel om werkprocessen efficiënter te laten verlopen, ligt inmiddels ver achter ons. Veel van de 78

80 hedendaagse projecten wordt zelfs tekortgedaan met de aanduiding ICT-project: eigenlijk zijn het organisatieveranderingsprojecten. Die verschuiving in de aard van projecten blijft niet zonder consequenties: naarmate de reikwijdte van een project groter is, worden de risico s (bv. vertragingen) en valkuilen langs de weg ook groter. Door de samenwerking in NOFA verband en de gezamenlijke aanbestedingen op voornamelijk software gebied zullen, om het voordeel van de gezamenlijke aanbesteding en implementatie te kunnen benutten, interne werkprocessen op elkaar moeten worden afgestemd. Dit kan tot gevolg hebben dat een gemeente zijn huidige werkprocessen moet gaan herzien. Om zoveel mogelijk te voorkomen dat een herziening van werkprocessen grote problemen met zich mee brengt worden gebruikers betrokken bij de keuze van de aan te schaffen software. Mocht een individuele gemeente toch beslissen om zich niet te conformeren aan de gezamenlijke herziening van werkprocessen, dan kan hieruit voortvloeien dat de extra kosten die dit met zich meebrengt voor eigen rekening komen. Onderhoudsbeheer De gemeente kent vele publieke bouwwerken. Ten gevolge van het onderhoud en de verbouw aan deze objecten maakt de gemeente veel gebruik van derden (bedrijven), maar ook eigen personeel. Afhankelijk van het soort werk, zijn er risico s tijdens de uitvoering. We denken hierbij aan struikelen, vallen, uitglijden, elektrische spanning enz. Een en ander is moeilijk concreet te maken. In toenemende mate wordt aandacht besteed aan veiligheidsvoorzieningen in de gebouwen. Enerzijds om veiligheidsverhogend arbeid te kunnen verrichten, anderzijds vanwege overheidsverplichtingen. Een en ander is moeilijk concreet te maken. Bij het inschakelen van derden is werkgever van die derden primair verantwoordelijk. In bouwbesprekingen met externe partijen zijn arbo-aspecten altijd een vast punt op de agenda. Voor ons eigen personeel geldt dat deze VCA-gecertificeerd zijn en dat er periodiek toolbox-metingen worden gehouden over verschillende onderwerpen. Hierbij zijn arboaspecten een belangrijk aandachtspunt binnen de organisatie van Gemeentewurk en bij het team Openbare werken. (afd.ontwikkeling) In 2011 gaan we valbeschermingen op daken van de gemeentelijke gebouwen aanbrengen ter voorkoming van ongevallen. Afrekening Rsu-gelden Jeugdgezondheidszorg De gemeente heeft eind 2009 een afrekening ontvangen van de Rsu-gelden voor de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen over de jaren In deze periode sluisde onze gemeente de rijksbijdrage voor de jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen door aan de uitvoerende thuiszorgorganisatie (in ons geval Het Friese Land), conform afspraken in VFG-verband. De afrekening is opgesteld door Thuiszorg het Friese Land, en laat over 79

81 die periode een totaal tekort zien van Dit bedrag wordt nu bij onze gemeente geclaimd. Wij zijn van mening dat in de afrekening diverse fouten staan. Wanneer deze worden hersteld, resteert nog een tekort van Daarvan is een bedrag van voor het maatwerk verricht over Dit bedrag moet inderdaad nog afgerekend worden, en kan ten laste komen van onze gemeente. Hiervoor is een budget beschikbaar binnen het thema volksgezondheid. De vraag is echter of de gemeente voor het resterende bedrag van verantwoordelijk is. Dongeradeel heeft de beschikbare rijksmiddelen volledig doorgesluisd naar de thuiszorgorganisatie, en is van mening daarmee aan de verplichtingen voldaan te hebben. Tussentijds zijn er ook geen signalen over grote tekorten geweest, die mogelijk ten laste van onze gemeente zouden komen. Er is overleg gaande met de thuiszorgorganisatie, en de zaken worden uitgezocht. Onduidelijk is nog hoe een ander juridisch in elkaar steekt, en welke aanspraken de thuiszorgorganisatie daadwerkelijk kan maken. Er is een risico dat we de resterende moeten betalen. Dit bedrag is niet beschikbaar binnen de reguliere begrotingsposten. Gebruikers van gebouwen Een groot deel van onze burgers en het personeel van de gemeente maakt gebruik van de openbare gebouwen. De risico s lopen uiteen van het uitglijden op een natte vloer, blessures bij sportgebouwen tot en met het ontvluchten van gebouwen wegens brand en dergelijke. De risico s zijn niet altijd in te schatten. In de praktijk blijkt het volledig beheersbaar maken niet mogelijk. Uitvoering van projecten, kapitaalwerken en onderhoudswerken -aanbesteding: Het huidige aanbestedingsbeleid brengt met zich mee dat er in toenemende mate financiële risico s zijn ten aanzien van de aanbestedingsprocedure. Door de enorme concurrentie op de markt in de bouw (civiele techniek en bouw) is er een tendens, dat mogelijke inschrijvers de inhoud van het bestek (de overeenkomst) toetsen op mogelijke onvolkomenheden (verschil van interpretatie van de omschrijving in het bestek). Na gunning van het werk zal de inschrijver proberen deze onvolkomenheden te gelde proberen te maken. Verschil in uitleg van het bestek tussen opdrachtgever en opdrachtnemer kan leiden tot gerechtelijke procedures (arbitrage). Elk bestek (contracten) wordt nu door meerdere deskundige medewerkers binnen de organisatie getoetst op onvolkomenheden en zo nodig wordt er advies ingewonnen bij derden (CROW). Dit speelt bij alle infrastructurele en bouwkundige projecten. Vooral technisch ingewikkelde projecten (o.a. herstel van kademuren) en grote projecten in omvang (onderhoudswerken wegen) of werkzaamheden welke niet frequent door ons worden uitgevoerd kunnen leiden tot meer risico en hogere kosten. 80

82 -vertraging De realisatie van bouwwerken kent verschillende vertragingsrisico s. Te denken valt het later kunnen starten wegens vergunningentraject, langere aanbestedingsprocedure, milieuverontreiniging, archeologische verkenning, financiële dekking, wijzigingen tijdens de bouw. Ook kunnen op dit moment tegenvallende verkoop van nieuwbouw woningen (o.a.thuswonen) leiden tot vertraging van bepaalde herstructureringsprojecten. (Holwerd/Fonteinslanden) -subsidieprojecten. Regelmatig is de gemeente betrokken bij gesubsidieerde projecten. Het uitvoeren van dit soort projecten brengt veelal risico s met zich mee vanwege de vaak complexe subsidievoorwaarden die worden gesteld. Enerzijds worden projecten voorbereid in de hoop hiervoor subsidie te ontvangen, anderzijds wordt subsidie (deels) ingetrokken wegens het niet geheel (kunnen) voldoen aan aanbesteding, planning, en uitvoeringsindicatoren. Ook bij de afrekening van subsidieprojecten worden deze door de accountants gecontroleerd op juiste toepassing van de subsidievoorwaarden. Op dit moment is o.a. het subsidieproject Verandergebied Hogedijken in uitvoering. Ook bij de uitvoering van ISV-projecten kan dit ook tot vertraging leiden bij de afrekening van de subsidie. -uitvoering Hierbij denken wij aan schade aan belendende percelen ten gevolge van heien en zwaar verkeer. Bij vervanging van rioleringen of bij reconstructie wegen / kunstwerken wordt vooraf een risico-inventarisatie gemaakt. De bouwkundige staat van de belendende percelen e.d. wordt opgenomen en vastgelegd. Concreet voorbeeld hiervan is de reconstructie van de kademuren langs het Nauw in Dokkum Wegbeheer (Gemeentewurk /Openbare werken) Op basis van ervaring en gegevens van verzekeraars heeft de grootste categorie claims betrekking op het gemeentelijk wegbeheer. Een geringe oneffenheid in een openbare weg kan grote gevolgen hebben, zowel in materiële (zaakschade) als immateriële (letselschade) zin. In elk geval afzonderlijk, zal de gemeente moeten nagaan of zij haar onderhoudsplicht voldoende is nagekomen. Jaarlijks worden alle wegen in de gemeente door gekwalificeerde wegeninspecteurs (eigen dienst) geïnspecteerd. Door de medewerkers van wijkbeheer (Gemeentewurk) wordt de openbare ruimte (grijs/groen) dagelijks geschouwd op de plekken waar onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd. Via de meldtelefoon van wijkbeheer kunnen burgers onveilige situaties en gebreken aan de openbare ruimte melden. De afd. wijkbeheer reageert op deze meldingen en herstelt deze of ze worden afgezet ter voorkoming van ongevallen/schades. De financiële middelen die beschikbaar zijn voor het wegenonderhoud zijn niet toereikend om al het benodigde gewenste onderhoud zoals uit de wegeninspecties blijkt te kunnen uitvoeren. 81

83 Hierdoor kunnen niet alle onderhoudsmaatregelen op een adequate manier worden aangepakt en wordt er in plaats van een structurele oplossing gekozen voor een noodreparatie. Wanneer er werkzaamheden aan een weg plaatsvinden, wordt de opdrachtgever c.q. aannemer verplicht gesteld, de gebruikers van die weg conform de wettelijke richtlijnen te waarschuwen op de uitvoerende werkzaamheden. Bij risicovolle uitvoerende werkzaamheden, zoals slipgevaar bij aangebrachte slijtlagen, wordt extra gecontroleerd op bebording en worden de borden fotografisch vastgelegd ivm mogelijke aansprakelijkheid. Ook de bruggen behoren ingevolge de Wegenwet onder openbare wegen. In elk afzonderlijk geval zal bekeken moeten worden of de gemeente haar zorgplicht voldoende is nagekomen. Bij schades boven de 2.500,- (= eigen risicobedrag) neemt de verzekeraar de behandeling van het dossier over. In zijn algemeenheid constateren we dat het risico van aansprakelijkheidsstelling in relatie tot het wegbeheer toeneemt en de burger ook sneller geneigd is een claim bij de gemeente neer te leggen. De burger is ook eerder genegen zijn recht te halen bij de rechter, wanneer wij een schadeclaim afwijzen. Uitbesteding van werken Bij uitbesteding van werken, ligt de verantwoordelijkheid in juridische zin bij de opdrachtgever. De gemeente, die meestal als enige van aanvang van het bouwproces tot aan de oplevering betrokken is, zal zich steeds moeten vergewissen of mogelijke risico s op schade goed zijn afgedekt. De kennis van de medewerkers die aanbestedingen van werken voorbereiden, worden zoveel mogelijk op peil gehouden door regelmatige bijscholing en bijwonen van informatiebijeenkomsten. Bodemdaling Als gevolg van de gaswinning in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe treedt er bodemdaling op. Er is een nieuwe definitieve overeenkomst gesloten tussen de NAM, Provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân, voor het regelen van vergoeding van de schade ten gevolge van de bodemdaling in Friesland. De Gemeente Dongeradeel heeft zich vervolgens ook bij deze overeenkomst aangesloten. In 2009 zijn in opdracht van de NAM nieuwe hoogtemetingen uitgevoerd. Aan de hand van deze metingen wordt er een nieuwe prognose gemaakt. (gereed in 2010/2011) Als daar aanleiding toe is, zullen mogelijke knelpunten opnieuw door het adviesbureau worden beoordeeld. Ook zal het rapport Onderzoek bodemdaling gemeente Dongeradeel, fase 1 zo nodig worden aangepast en hierna volgt een Fase 2 onderzoek. De gemeente loopt overigens alleen risico voor wat betreft de eigen gemeentelijke objecten. 82

84 Uitkeringen inkomensvoorzieningen (voorheen: inkomensdeel WWB) Met ingang van 2010 is de gemeente volledig budgettair verantwoordelijk voor de financiering van de inkomensvoorzieningen WWB, WIJ, Ioaw en Ioaz. Gemeenten ontvangen hiervoor een Rijksuitkering. Een eventueel overschot op de Rijksuitkering mag de gemeente behouden en is vrij besteedbaar. Voor een tekort moet de gemeente echter uit eigen middelen aanvulling zoeken waarbij een eigen risico van 10% geldt. Voor het meerdere kan het college onder voorwaarden een aanvullende uitkering aanvragen. In de meerjarenbegroting is het eigen risico van 10% structureel afgedekt. We lopen hier dus geen risico. De definitieve Rijksuitkering voor een kalenderjaar wordt pas in oktober van dat jaar definitief vastgesteld. In oktober van het voorgaande jaar wordt een voorlopig bedrag vastgesteld dat in mei van het betreffende jaar nader wordt vastgesteld. Dat maakt het begroten van deze uitkering moeilijk. In 2010 is de Rijksuitkering bijvoorbeeld bij de nadere vaststelling 10% lager vastgesteld ten opzichte van de eerste voorlopige vaststelling in oktober Voor Dongeradeel betekende dat een bijstelling van ruim euro negatief. De voorlopige uitkering voor 2011 wordt pas in oktober/november 2010 bekendgemaakt. Participatiebudget Voor participatievoorzieningen ontvangen gemeenten jaarlijks een Rijksuitkering op grond van de Wet Participatiebudget. Deze uitkering is een doeluitkering. Niet of onrechtmatige bestede gelden worden door het Rijk teruggevorderd. In deze uitkering zijn het voormalige WWB-werkdeel, inburgerings- en educatiegelden gebundeld. Het Participatiebudget kent geen eigen risico of aanvullende uitkering. Er is wel een reserveringsregeling waarbij een overschot van maximaal 25% in het ene jaar mag worden meegenomen naar het volgende jaar. Een tekort van maximaal 25% in het ene jaar mag ten laste van het Participatiebudget van het volgende jaar worden gebracht. Het is echter zaak om niet al te lang op de pof van het Participatiebudget van het volgende jaar te leven. Uitgaande van de verkiezingsprogramma s bij de laatst gehouden Tweede Kamerverkiezingen is de verwachting is dat het Participatiebudget bij de bezuinigingen niet zal worden ontzien. Het Participatiebudget voor 2011 wordt pas in oktober/november 2010 bekendgemaakt. Daarom kan op dit moment nog geen duidelijk inzicht in het risico gegeven worden. Wel is inmiddels bekend dat het kabinet vanaf 2012 een extra korting van 142 miljoen op het reïntegratiebudget heeft ingeboekt. 83

85 Wet Sociale Werkvoorziening. De WSW kent van oudsher het systeem van budgetfinanciering waarbij het (eind)risico tot op zekere hoogte bij de gemeenten ligt. Dongeradeel participeert, samen met Ameland, Schiermonnikoog en Ferwerderadiel in de gemeenschappelijke regeling Oostergo te Dokkum. Het totale tekort van Oostergo is voor 2010 begroot op waarvan voor rekening van de gemeente Dongeradeel komt. In de gemeentebegroting is dit bedrag van structureel opgenomen. Uit de kwartaalrapportages is gebleken dat het tekort van Oostergo aanzienlijk is toegenomen door een leegloop in de productie, krimp in opdrachten van bestaande relaties en een moeizame markt voor het verwerven van nieuwe opdrachten. Bovendien is de bijdrage van het Rijk lager uitgevallen dan in de begroting geraamd is. Voor 2011 en de jaren daarna is inmiddels bekend dat de Rijksbijdrage WSW zal worden verlaagd. Het kabinet heeft besloten geen indexering op de WSW lonen toe te passen waardoor 31 miljoen wordt bezuinigd - en daarnaast het WSW budget met 120 miljoen te verlagen. Het totale effect bedraagt ongeveer 1300 per arbeidsplaats. Opgemerkt moet worden dat het voornemen bestaat dat Oostergo en Trion per gefuseerd verder gaan in één nieuw SW bedrijf waarvoor, na besluitvorming door Colleges en raden, een nieuwe ontwerpbegroting (2011 en verder) zal worden opgesteld. De taakstelling in 2010 voor Oostergo is bepaald op 293,52 SE, echter medio 2010 waren er 304,68 SE in dienst. Dit betekent een overrealisatie van 11,16 SE. Uitgaande van een gelijkblijvende taakstelling (nieuwe taakstelling voor 2011 wordt pas in oktober 2010 door het Rijk bekend gemaakt) en de Rijksbijdrage, zal het ingeschatte risico voor 2011 voor de gemeente Dongeradeel ruim 2 ton bedragen. Indien het budget dit toelaat kunnen de kosten van overrealisatie worden betaald ten laste van het werkdeel van de WWB. In 2009 is ook gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Ook kan eventueel een verrekening plaats vinden met een onderrealisatie bij een andere gemeente. In 2011 en verder moet Oostergo dus blijven sturen op een verlaging van SE s. Oostergo beschikt zelf in 2011 niet meer over een financiële buffer Irrgang en Bussemakermiddelen. Deze buffer zal worden besteed in Het blijft van belang om de bijdrage WSW in de begroting van Dongeradeel op een acceptabel niveau te houden. Ook hier wijzen wij op de gevolgen van de recessie die hun weerslag hebben op de omzet van het WSW-bedrijf in Oostergo heeft nog wel enkele algemene en bestemmingsreserves op de balans staan. Onderzocht zal worden welk deel van deze middelen kan worden ingezet voor de dekking van de tekorten. Via de tussentijdse rapportages zullen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen bij Oostergo en u zo nodig voorstellen aanvullende middelen beschikbaar te stellen in het tekort van Oostergo. 84

86 Wet Maatschappelijke Ondersteuning De uitvoering van de Wmo met zijn 9 prestatievelden vraagt een behoorlijke inzet van de eigen gemeentelijke organisatie. Het team Welzijn Dongeradeel is annex met de beleidsvoorbereiding en de productgroep WIZ DanDon is belast met de uitvoering van informatie en advies, diverse voorzieningen en huishoudelijke hulp. Voor 2011 lijkt de Rijksvergoeding Wmo toereikend. Wel zijn er enkele ontwikkelingen in de budgetten. Onze gemeente krijgt vanaf 2011 nog extra rijksmiddelen voor de Wmo, in verband met een wijziging in de berekeningssystematiek. Daarentegen vindt tegelijkertijd een doelmatigheidskorting, en een korting op de uitgaven Huishoudelijke Hulp PGB plaats. Per saldo nemen de middelen voor de Wmo hierdoor af in Inkomsten en uitgaven zijn voor 2011 daarmee vrijwel gelijk. Hoe dit zich op de lange termijn ontwikkelt is op dit moment nog niet duidelijk. De verder te verwachten rijksbezuinigingen hebben waarschijnlijk ook hun weerslag op de voor Dongeradeel beschikbare middelen voor de Wmo. Ook een nieuwe overheveling van taken uit de AWBZ is een mogelijkheid. Daarbij blijft ook altijd sprake van een risico als gevolg van wetswijzigingen, jurisprudentie, onduidelijkheid over het toekomstige (in meerjaren perspectief gezien) Rijksbudget en onduidelijkheid over het aantal te verwachten aanvragen. De vergrijzing heeft mogelijk tot gevolg dat het aantal aanvragen zal toenemen. In 2010 is gestart met de aanbesteding van de Huishoudelijke Hulp, omdat de huidige contracten per 1 januari 2011 aflopen. Op dit moment zijn de financiële gevolgen van de aanbesteding nog onduidelijk, al lijken de huidige tarieven voor huishoudelijke hulp marktconform. Ter indicatie: een prijsstijging van 10% betekent voor Dongeradeel een structureel nadeel van Ook de aanbestedingen voor hulpmiddelen en het Wmo-vervoer zijn in 2010 opgestart. De contracten daarvan verlopen respectievelijk op 1 juli en 1 augustus Ook hiervoor geldt dat nog niet duidelijk is of, en zo ja, welke financiële consequenties de nieuwe contracten zullen hebben. AWBZ-pakketmaatregel Voor de invoering van de AWBZ pakketmaatregel is landelijk 127 miljoen beschikbaar gesteld. Dit bedrag is inmiddels verdeeld over de gemeenten, en opgenomen in onze begroting. Onderzocht zal worden in hoeverre deze middelen moeten worden ingezet voor de uitvoering van de gemeentelijke taken op dit terrein. Woningaanpassingen. Tot en met 2006 konden gemeenten dure woonvoorzieningen boven apart declareren bij het Rijk. Bij de invoering van de WMO per is deze regeling vervallen en zijn gemeenten hiervoor zelf financieel verantwoordelijk. De middelen voor deze voorzieningen zijn vanaf 2007 gefaseerd overgeheveld naar het gemeentefonds. De uitgaven voor deze voorzieningen kunnen, afhankelijk van het aantal aanvragen, per 85

87 jaar behoorlijk verschillen en zijn dan ook moeilijk goed te begroten. Bij meerdere aanvragen in een jaar is het mogelijk dat het budget voor woningaanpassingen niet toereikend is. BTW afrekening 2005 tot en met 2009: Vorig jaar hebben we gemeld dat de afrekeningen 2004 t/m 2008 nog moeten plaatsvinden. De stand van zaken is nu als volgt. Voor het jaar 2004 heeft de belastingdienst geen boekenonderzoek uitgevoerd. Per 31 december 2009 is van rechtswege de mogelijkheid tot het opleggen van een naheffingsaanslag vervallen. Wij hebben voor 2004 nog wel een suppletieopgave en een verzoek om aanpassing van de aangiften over het jaar 2004 ingediend. Mondeling is toegezegd dat ons verzoek zal worden gehonoreerd. Eind 2009 is de belastingdienst begonnen met een boekenonderzoek naar de opgave(n) in verband met de Wet op het BTW compensatiefonds 2006 en de op aangiften in aftrek gebrachte voorbelasting over het jaar Daarover is een concept verslag uitgebracht en daar is tevens een concept Fiscale vaststellingsovereenkomst (FVO) bijgevoegd. De intentie van deze overeenkomst is om een extrapolatie toe te passen naar de jaren 2005, 2007 en 2008 op basis van de cijfers uit het onderzoek De belastingdienst doet dan over deze jaren geen boekenonderzoek. De gemeente blijft het recht houden om, binnen de wettelijke termijnen, alsnog suppletieopgaven en verzoeken om aanpassingen te doen in de aangiften. Het concept rapport 2006 is op 17 augustus 2010 met de belastingdienst besproken en de verwachting is dat er nog correcties zullen worden doorgevoerd die leiden tot een nabetaling door de gemeente. Tevens is de verwachting dat dit zal doorwerken in de extrapolatie naar 2007 en Na ontvangst van het definitieve rapport zullen wij besluiten hoe we verder gaan. Als we niet tot een overeenkomst met de belastingdienst komen dan zal de belastingdienst gewoon boekenonderzoek blijven uitvoeren. Op dit moment is onze inschatting dat we de meerkosten van naheffingen kunnen opvangen met de bedragen die we terug vragen bij het indienen van de suppletieopgaven en de verzoeken om aanpassing van de aangiften. Focus operatie. U heeft besloten tot het uitvoeren van een taakstellende bezuiniging op de omvang van het ambtelijk apparaat in de jaren , de zogenaamde Focus operatie. In de raadsvergadering van december 2009 heeft u de oorspronkelijke Focus taakstelling verhoogd met een bedrag van tot in totaal 1,1 miljoen structureel. In de gemeentelijke meerjarenbegroting wordt ervan uitgegaan dat deze Focus operatie volledig wordt geëffectueerd. Hoewel de realisering van dit proces goed wordt bewaakt, kan dit wel risico s geven voor de gemeentelijke exploitatie. Deze risico s bevinden zich op twee vlakken: Taakstellingen kunnen pas later worden gerealiseerd dan gepland. Met de samenvoeging van Gemeentewurk hebben we gezien dat deze driekwart jaar later dan gepland 86

88 gerealiseerd kan worden. Een deel van de focus-taakstelling wordt gerealiseerd door natuurlijk verloop. Medewerkers die met FPU uit stromen blijven de laatste tijd vaak langer in dienst, omdat dit voor hen financieel aantrekkelijker is geworden. Het gaat om enkele medewerkers die zes maanden tot een jaar later uitstromen. Een risico voor de bedrijfsvoering is dat de formatieplaatsen die nog geschrapt moeten worden gepland staan op afdelingen waar tot dusverre niet in taken is geschrapt en waarbij we nog bezig zijn met implementatie van projecten die efficiency op moeten leveren. In sommige gevallen komen er zelfs al weer nieuwe taken bij! (dit geldt o.a. voor Publiekszaken). Dit maakt het extra lastig om de taakstelling volledig en tijdig te realiseren. De realisering van de taakstelling hangt ook af van de uitkomsten van de nog te voeren takendiscussie. Bij de aanvang van de Focus operatie is het uitgangspunt geweest dat de bezuinigingen op het apparaat moeten worden gerealiseerd door efficiënter te werken, door samen te werken met anderen en door het schrappen van taken. Tot dusverre zijn de gerealiseerde Focus-bezuinigingen voor het overgrote deel te relateren aan efficiency en samenwerken met derden. Om Focus te doen slagen moet nog worden geschrapt in de taken. Tot slot Een uitputtende opsomming van gemeente risico s is moeilijk te geven. Getracht is in grote lijnen een beeld te geven van de mogelijke financiële nadelen, waarmee onze organisatie kan worden geconfronteerd. Vaststaat dat er vele risicogebieden binnen de gemeente zijn. Door middel van een adequate bewaking van de juridische en financiële kwaliteit van de gemeentelijke bedrijfsvoering wordt getracht de risico s zo veel mogelijk te voorkomen/beperken. 87

89 88

90 Bijlagen 89

91 1. Staat van reserves en voorzieningen Toe- Vermeer- Verminvoegingen deringen deringen rente en Per- t.l.v. t.g.v. Saldo prijs cen- exploitatie/ exploitatie/ Saldo Bespaarde stijging tage reserves reserves rente Algemene reserve Algemene reserve ,5% Algemeen dekkingsfonds Reserve ,5% bouwgrondexploitatie Totaal Overige bestemmingsreserves Reserve decentrale middelen arbeidsvoorwaarden Reserve bovenwijkse ,5% voorzieningen Reserve dorpen en wijken ,5% Reserve herstructurering ,0% Reserve binnenstad Reserve parkeren Reserve frictiemid. FOCUS Reserve restauratie ,5% schilderijen Reserve ontsluiting NOF ,5% Reserve onderhoud wegen Reserve systematisch ,5% onderhoud bruggen Reserve openbare verlichting ,5% Reserve herinrichting Dockumer Sluys Reserve onderhoud ,5% baggeren Reserve economische ontwikkeling 9xxxxx Reserve culturele activiteiten/evenementen Reserve publiciteitsdoeleind monumentenzorg Reserve recreatie en toerisme Reserve armoedebestrijding Reserve onderhoud dorpshuizen Reserve jeugdbeleid Reserve riolering Reserve premies duurz.bouw. De Trije Terpen Reserve knelpunten dorpen Reserve systematisch ,5% onderhoud gebouwen 90

92 Toe- Vermeer- Verminvoegingen deringen deringen rente en Per- t.l.v. t.g.v. Saldo prijs cen- exploitatie/ exploitatie/ Saldo Bespaarde stijging tage reserves reserves rente Totaal Totaal reserves Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Voorziening ,0% wethouderspensioenen Voorziening wachtgelden ,0% v.m. wethouders Voorziening spaarverlof ,0% Voorziening voormalig ,0% personeel Voorziening FPU suppleties ,0% Totaal Onderhoudsegalisatievoorzieninge n Voorziening buitenonderhoud ,0% schoolgebouwen Voorziening onderhoud ,0% zwembad Voorziening groot onderhoud riolering Totaal Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsrichting Voorziening huishoudelijk afval Voorziening reclamegelden straatmarkt Voorziening prikkelactie monumenten Voorziening vervangingsinvestering riolering Totaal Totaal voorzieningen Totaal generaal

93 92

94 Programma s 93

95 94

96 Programma 1 Dongeradeel Werkt Dongeradeel wil een gemeente zijn met: Een sterke economische positie van regiostad Dokkum; Goede vestigingsmogelijkheden ter bevordering van lokale werkgelegenheid in de dorpen; Een aantrekkelijk en onderscheidend toeristisch aanbod; Een groei van de werkgelegenheid met 25 % (150 banen) in 2017 vanaf Thema s binnen dit programma: 1.1 Ruimtelijke ontwikkeling 1.2 Binnenstad 1.3 Werkgelegenheid 1.4 Nije Maaie 1.5 Regiomarketing 1.6 Toerisme 95

97 1.1 Ruimtelijke ontwikkeling Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Diverse bestemmingsplannen, waaronder: Bestemmingsplan Binnenstêd 2008; Bestemmingsplan Doarpen 2009; Bestemmingsplan Bûten de Bolwurken 2009; Beleidsregels bestemmingsplan Binnenstêd 2009; Structuurplan (2002); Welstandsnota (2004) aangevuld met Reclamebeleid in 2009; Nota Grondbeleid (2006); Welstandsnota (herzien) (2008). Beleidsactiviteiten in 2011: In 2011 wordt het bestemmingsplan Bûtengebiet aan de raad aangeboden. In dat kader zal ook gestalte worden gegeven aan het landschapsbeleid. Evenals vorige jaren zal het jaarverslag Grondexploitatie worden aangeboden. Er lopen nog onderhandelingen tussen Ministerie LNV en de besturen van de provincies Fryslân en Groningen over de financiering van een groot gemaal aan het Lauwersmeer (Watervisie Lauwersmeer). Met provincies en gemeenten wordt gewerkt aan een ruimtelijke visie voor het Lauwersmeergebied. In 2011 zal, in relatie tot het Sociaal Economisch Masterplan, planologisch en projectmatig verder uitwerking worden gegeven aan de projecten: Westelijke Rondweg; Súd Ie; Stadsrand Dokkum (It Nije Bolwurk); Uitbreiding Betterwird. Verder wordt ondermeer aan de volgende projecten projectmatig verder uitwerking gegeven: Uitleglocatie Lou Sanen Oosternijkerk; Herstructurering detailhandelslocatie Dockumer Sluys; Carpoolplaats Dokkum; Hogedijken I en II; Concentratie sportvoorzieningen Tolhuispark. 96

98 Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Centrale As Gebouw Stationsweg Gebouw Ged. Hantumervaart 4,6, Dokkum Gebouw Hantumerweg Bedrijvencentrum Dokkum Gronden grondrentecomplexen Agrarische instellingen Bestemmingsplannen Vrijstellingen bestemmingsplannen / aanl Planschade Structuurplan Algemeen beleid ruimtelijke ordening Nieuwe bestemmingsplannen Vergunningverlening WABO Toezicht en handhaving bouwregelgeving WABO algemeen Kosten welstandstoezicht Gebruiksvergunningen Bouwbeleid Sloopvergunningen Toezicht en handhaving WABO Leges WABO Leges welstandstoezicht Leges WRO vrijstelling Grondexploitatie bedrijven Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Centrale As Gebouw Stationsweg Gebouw Ged. Hantumervaart 4,6, Dokkum Gebouw Hantumerweg Bedrijvencentrum Dokkum Gronden grondrentecomplexen Agrarische instellingen Bestemmingsplannen Vrijstellingen bestemmingsplannen / aanl Planschade Structuurplan Algemeen beleid ruimtelijke ordening Nieuwe bestemmingsplannen Vergunningverlening WABO Toezicht en handhaving bouwregelgeving WABO algemeen Kosten welstandstoezicht Gebruiksvergunningen Bouwbeleid Sloopvergunningen Toezicht en handhaving WABO Leges WABO Leges welstandstoezicht

99 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Leges WRO vrijstelling Grondexploitatie bedrijven Totaal Lasten

100 1.2 Binnenstad Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Binnenstadsvisie (2003); Uitwerkingsnotitie projecten binnenstad (2006); Bestemmingsplan Binnenstêd (2008); Structuurvisie bundelingsgebied Regiostad Dokkum (2009). Beleidsactiviteiten in 2011: Op basis van de reeds vastgestelde bestuursopdracht wordt samen met de bewoners in 2011, behoudens budgetvotering, een integrale visie vastgesteld voor het gehele gebied Oostersingel e.o. In verband met verplaatsing van de C1000 zullen de komende tijd de laatste onduidelijkheden worden weggenomen over de herinrichting van de Dockumer Sluys. Hierover vindt regelmatig overleg plaats met de eigenaar van het pand c.q. de panden. Op basis van het door uw raad geaccordeerde raamplan zullen de plannen verder worden uitgewerkt en aan u worden voorgelegd. In de loop van 2010/2011 zal naar verwachting de herontwikkeling volledig zijn voorbereid en duidelijk worden welke detailhandelsformules er een plaats zullen krijgen. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Parkeervergunningen / -ontheffingen Parkeergarages Parkeertoezicht Parkeerterreinen en -plaatsen Gehandicaptenparkeerkaarten Leges parkeervergunningen / -ontheffing Parkeergelden parkeergarages Parkeerbelasting Parkeergelden parkeerterrenen en plaats Leges gehandicaptenparkeerkaarten Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Parkeervergunningen / -ontheffingen Parkeergarages Parkeertoezicht Parkeerterreinen en -plaatsen

101 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Gehandicaptenparkeerkaarten Leges parkeervergunningen / -ontheffing Parkeergelden parkeergarages Parkeerbelasting Parkeergelden parkeerterrenen en plaats Leges gehandicaptenparkeerkaarten Totaal Lasten

102 1.3 Werkgelegenheid Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Economisch Masterplan (NOFA-gemeenten en Tytsjerksteradiel); Economisch beleidsprogramma. Beleidsactiviteiten in 2011: We gaan verder met uitvoering van het Sociaal Economisch Masterplan en het Economisch beleidsprogramma. We willen de relatie met de ondernemers verder verbeteren. In het kader van Dokkum regiostad zal meer aan stadspromotie worden gedaan. Ondernemersverenigingen Club 65 en Handel & Industrie zijn partners in dit proces. (zie voor Re-integratie thema 3.1 Werk en inkomen). Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Straatmarkten Acquisitie/promotie bedrijven Ondersteuning startende ondernemers Baten straatmarkten Economische beleidsadvisering Bevorderen structuurversterkende project Gasbedrijf Kabeltelevisiebedrijf Visserij Werkgelegenheidsprojecten Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Straatmarkten Acquisitie/promotie bedrijven Ondersteuning startende ondernemers Baten straatmarkten Economische beleidsadvisering Bevorderen structuurversterkende project Gasbedrijf Kabeltelevisiebedrijf Visserij Werkgelegenheidsprojecten Totaal Lasten

103 1.4 Nije Maaie Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Programma Integrale Gebiedsontwikkeling (2007); Kadernotitie recreatie en toerisme gemeente Dongeradeel (2008); Aanvalsplan Dongeradeel (2009). Beleidsactiviteiten in 2011: actuele stand van zaken Het integrale project Súd Ie in nauwe samenhang met een masterplan voor de watersportstad Dokkum worden mede in het kader van het Sociaal Economisch Masterplan Noordoost Fryslân momenteel verder uitgewerkt. Er wordt nauw samengewerkt tussen provincie, gemeente en waterschap binnen een bestuurlijke regiegroep om de processen om de verschillende processen optimaal op elkaar af te stemmen. Hierbij zal de bestaande gebiedscommissie naar verwachting binnenkort door het college gedeputeerde staten worden opgeheven en vervangen door een kleine slagvaardige gebiedscommissie ( Súd Ie/Dongeradeel, inclusief een voortzetting van de ingezette landbouwstructuurverbetering), welke dan onder direct voorzitterschap zal komen te staan van de betrokken gedeputeerde. Daarnaast zal de in het streekplan boogde recreatieve ontwikkeling van Holwerd de komende tijd verder kunnen worden opgepakt i.r.t. de ambities als verwoord in het Sociaal Economisch Masterplan (SEMP). Integraal project Súd Ie i.r.t. watersportstad Dokkum Er voor het integrale project Súd Ie (als belangrijk speerpunt binnen de door de raad vastgestelde kadernota met uitvoeringsprogramma Recreatie & Toerisme) zijn in samenwerking met Gedeputeerde Staten van de provincie en Wetterskip Fryslân engineeringsonderzoeken in uitvoering, waaronder een vaarronde grachten binnenstad, fietspaden, kostentechnische zaken bruggen, sluizen, opvaarten etc. Ook een maatschappelijke kosten en batenanalyse (MKBA) wordt hierbij opgesteld om de komende tijd zorgvuldig afgewogen besluiten te kunnen nemen over op te pakken (deel- )projectenopgaven en kansen. Integrale opgaven hangen eveneens samen met uitkomsten van een Watergebiedsplan voor bijna geheel Dongeradeel, waarvoor het waterschap vanaf eind 2009 een traject in gang heeft gezet. Voor de basisfinanciering is het Waddenfonds in beeld. Cofinanciering zal binnen het kader van het Sociaal Economisch Masterplan (SEMP) en het daarbij behorende uitvoeringsprogramma de komende periode bestuurlijk geregeld moeten worden in overleg met alle betrokken overheden. Bij projectuitwerking in een integraal inrichtingsplan Súd Ie geldt hierbij als opgave dat er 102

104 evenwicht moet zijn tussen de aan economie en aan ecologie gerelateerde projectdoelen. Afzonderlijk deeltraject binnen dit totaalproject betreft aanpak van ernstig verontreinigd slib in de stadsgrachten (uiterlijk vóór 2015 i.v.m. aflopend provinciaal saneringsprogramma). Planning van het totale integrale project Súd Ie kent voor gemeente en provincie een directe relatie met de planning van de Centrale As vanwege de dan noodzakelijke realisatie van (twee) hogere bruggen. Een gefaseerde uitvoering zal hierbij nadrukkelijk in beeld zijn om projectopgaven binnen bereik te brengen. Een communicatietraject maakt onderdeel uit van de verschillende planprocessen. Hierbij zullen de komende tijd tijdig contacten worden gelegd met landbouw- en natuurorganisaties en ook diverse andere partijen als betrokken dorpsbelangen om met hen te klankborden over de op te pakken projectopgaven. lopende kleinere projecten Er spelen diverse kleinere lokale initiatieven/bedrijfsverplaatsingen i.r.t. onder meer schaalvergroting van de landbouw en herinvulling van vrijkomende agrarische bedrijfslocaties in en nabij bijvoorbeeld dorpsranden. Landbouwstructuurverbetering blijft ook in de komende jaren belangrijk om de toekomst van betrokken bedrijven duurzaam te versterken. De provincie speelt hierbij vanuit haar taken een belangrijke rol om vanuit betreffende fondsen dit proces te faciliteren. financieel perspectief De financiering van gezamenlijke integrale projecten in financieringsarrangementen zal onderdeel worden van de totale cofinancieringsopgave van het sociaal economisch masterplan noordoost Fryslân waar ook de ontwikkeling in de westzijde van Dokkum integraal onderdeel van zal uitmaken. Deze projecten zullen een plek krijgen binnen het Sociaal Economisch Masterplan. Voordat in 2011 mogelijk een subsidie-aanvraag Waddenfonds kan worden ingediend voor integrale projecten zal er tegen die tijd duidelijkheid moeten zijn over de meerjarencofinanciering van betrokken overheden van projecten binnen de eerste schil van het Sociaal Economisch Masterplan. In 2010 lopen nog diverse voorbereidingen voor het vormgeven en uitwerken van (deel- )projecten. Veel voorbereidingen zullen in 2011 een vervolg krijgen binnen een meerjarenperspectief. In nauwe (bestuurlijke) samenwerking met provincie en waterschap zal de gemeente daarin ook weer een eigen (cofinancieringsbijdrage) moeten leveren om processen en projecten gaande te houden en de gewenste uitvoering binnen bereik te brengen. Ook in relatie tot Plattelânsprojekten koerst de provincie op vernieuwing van bestaande structuur en versterking van de regionale focus om gezamenlijk met gemeenten en andere partijen en initiatiefnemers tot uitvoering van projecten in de regio te komen. 103

105 Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Integrale gebiedsontwikkeling Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Integrale gebiedsontwikkeling Totaal Lasten

106 1.5 Regiomarketing Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: NOFA-regiomarketing Noordoost Fryslân (vastgesteld in NOFA PFO economie en PFO R&T, 2 juni 2009) Opdracht pitch (vastgesteld in NOFA PFO economie en R&T, 26 november 2009) Voorstel over opzet projectorganisatie en keuze bureau (vastgesteld door stuurgroep regiomarketing, januari 2010) Project en procesplan van open communicatiebureau (vastgesteld door stuurgroep regiomarketing, januari 2010) Beleidsactiviteiten in 2011: Verdere coördinatie en afstemming van regiomarketingactiviteiten in Noordoost Fryslân; Uitvoeren van promotie en publiciteitscampagne voor Noordoost Fryslân door Open communicatiebureau. Kick off is op 24 november 2010; Opzetten van een organisatiestructuur regiomarketing voor de lange termijn in samenwerking met extern projectleider; Opzetten ambassadeursnetwerk met ondernemers uit Noordoost Fryslân; Digitale ontsluiting van toeristische informatie in Noordoost Fryslân. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Regiomarketing Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Regiomarketing Totaal Lasten

107 1.6 Toerisme Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Kadernotitie Recreatie en Toerisme (19 juni 2008) Uitvoeringsprogramma recreatie en toerisme (29 januari 2009) Kampeerbeleid Nofa+ (26 maart 2009) Coalitieakkoord (15 april 2010) Collegeprogramma ( ) Sociaal-Economisch Masterplan ( ) Beleidsactiviteiten in 2011: Opwaarderen kanoroutes N.O. Fryslân; Ontwikkelen men- en ruiterroutes N.O. Fryslân; Ter vaststelling voorleggen Masterplan Dokkum Watersportstad; In samenwerking met provincie Fryslân en Projectbureau De Centrale As het integrale project Súd Ie voorbereiden; Realiseren (samenwerkings-)project Kwaliteitsimpuls watersportvoorzieningen Lauwersmeer; Evalueren aanwijzing GOP (camperplaats) Dokkum; Acquisitie toeristische ondernemers/investeerders d.m.v. bidbook Recreatie & Toerisme; Aangaan nieuwe subsidie-overeenkomst met VVV Lauwersland per 1 januari 2013 In samenwerking met toeristische aanbieders een programma ontwikkelen voor verbetering van de gastvrijheid en versterking van het ondernemerschap; Beleid (en arrangementen) ontwikkelen op het terrein van het bezinningstoerisme; Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Toeristische voet- en fietspaden Toiletgebouwen Jachthavens/aanlegsteigers Recreatieterrein Lauwersmeer Kampeerterreinen Recreatieschappen Bevordering toerisme Toeristische vaarroutes Totaal Baten

108 LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Toeristische voet- en fietspaden Toiletgebouwen Jachthavens/aanlegsteigers Recreatieterrein Lauwersmeer Kampeerterreinen Recreatieschappen Bevordering toerisme Toeristische vaarroutes Totaal Lasten

109 Recapitulatie programma 1 BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Ruimtelijke ontwikkeling Binnenstad Werkgelegenheid Nije Maaie Regiomarketing Toerisme Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Ruimtelijke ontwikkeling Binnenstad Werkgelegenheid Nije Maaie Regiomarketing Toerisme Totaal Lasten Saldo baten en lasten Toevoegingen & onttrekkingen aan reserves Toevoegingen Onttrekkingen Saldo Saldo na mutatie reserves

110 Programma 2 Dongeradeel Leeft Dongeradeel wil een gemeente zijn met blijvende ontwikkelingsmogelijkheden op het gebied van wonen, recreëren en voorzieningen voor zowel de dorpen als voor Dokkum. Hierbij richten we ons op: Een goede bereikbaarheid van stad en platteland; Een duurzaam en dynamisch evenwicht op de woningmarkt; Het tegengaan van verkrotting in met name de dorpen; Behoud van een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving; Een adequaat voorzieningenniveau. Thema s binnen dit programma: 2.1 Cultuur 2.2 Duurzaamheid 2.3 Natuur- en landschap 2.4 Recreatie 2.5 Veiligheid 2.6 Voorzieningen 2.7 Wonen 2.8 Infrastructuur 109

111 2.1 Cultuur Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Algemene Subsidieverordening 2007 (2005); Kadernotitie Recreatie en Toerisme gemeente Dongeradeel (2008); Cultuurnota (2001); Coalitieakkoord Beleidsactiviteiten in 2011: Actualiseren van de huidige cultuurnota met aandacht voor het zichtbaar maken en houden van het cultureel erfgoed o.a. kerken), stimulering van de kunstbeleving en verbreding van het aanbod kunstbeoefening voor kinderen ; Als gevolg van bezuinigingen vindt er een herorientatie plaats van de positie van het Natuurmuseum. Gelet op de sterke overeenkomsten met het intergemeentelijk samenwerkingsverband natuur- en milieueducatiecentrum 't Klyster wordt onderzocht of er gefuseerd of samengewerkt moet worden ; Werken aan de verzelfstandiging c.q. op afstand zetten van de gemeentelijke theaterprogrammering met een voorwaardenscheppende rol voor de gemeente ; Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Muziekschool Amateuristische kunstbeoefening Cultureel programma De IJsherberg Beeldende kunst Bevordering podiumkunsten Cultureel centrum De Ijsherberg Dokkum Archiefbewaarplaatsen Topografische atlas Historische gebouwen Monumentenbeleid Admiraliteitshuis Diepswal 27 Dokkum Natuurmuseum Kleine Oosterstraat Dokk t Fiskershuske Fiskerspaad Moddergat Braakhok Achterwei 4a Ee Torens, uurwerken en carillons Molens De Waag Grote Breedstraat 1 Dokkum Museaal werk Geschiedenis Volksfeesten Bonifatiusproject Vriendschapscom. Dokkum-Crediton- Fulda

112 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Toeristische evenementen Culturele evenementen Stelpost bezuiniging cultuur Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Muziekschool Amateuristische kunstbeoefening Cultureel programma De IJsherberg Beeldende kunst Bevordering podiumkunsten Cultureel centrum De Ijsherberg Dokkum Archiefbewaarplaatsen Topografische atlas Historische gebouwen Monumentenbeleid Admiraliteitshuis Diepswal 27 Dokkum Natuurmuseum Kleine Oosterstraat Dokk t Fiskershuske Fiskerspaad Moddergat Braakhok Achterwei 4a Ee Torens, uurwerken en carillons Molens De Waag Grote Breedstraat 1 Dokkum Museaal werk Geschiedenis Volksfeesten Bonifatiusproject Vriendschapscom. Dokkum-Crediton Fulda Toeristische evenementen Culturele evenementen Stelpost bezuiniging cultuur Totaal Lasten

113 2.2 Duurzaamheid Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Bodembeleidsplan ( ); Beleidsplan NME-centrum "De Klyster" (2005); Handhavingsbeleidsplan VROM-taken "Dongeradeel sprekt jo oan!" (2005); Basisdocument "Duurzaam Dongeradeel" (april 2008); Kansenkaart Duurzaam Dongeradeel (2009). Beleidsactiviteiten in 2011: Plan van aanpak Duurzaam Dongeradeel In 2009 heeft de raad de Kansenkaart Duurzame Ontwikkeling vastgesteld. Daarin zijn voorstellen gedaan om over de meest kansrijke onderwerpen een plan van aanpak te maken. De raad heeft besloten in dit plan van aanpak de volgende onderwerpen in een nader beleid vast te doen leggen: Bewustwording samenleving; Kwaliteitsimpuls sociale woningvoorraad; Integrale Ontwikkeling Lauwersmeergebied; Biogasringleiding en Energiecentrale Betterwird. Subsidieproject Lokaal Klimaatbeleid Om het gemeentelijk beleid rond klimaatverbetering annex energiebesparing vorm te geven, hebben wij van VROM (Senter/Novem) in 2009 subsidie toegezegd gekregen. De subsidie wordt de komende drie jaren uitgekeerd. Op basis van een plan van aanpak voeren wij momenteel verschillende projecten uit. Windenergie In de discussie rond de opschalingscluster windenergie is het belang van windenergie als vorm van duurzame energieopwekking nadrukkelijk onderdeel van de afweging geweest. Los van het al dan niet realiseren van de opschalingscluster zal het beleid m.b.t. windmolens aandacht houden. Vaststellen gemeentelijk Handhavingsbeleidsplan Per 1 oktober 2010 is de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht, de Wabo, van kracht. Vergunningaanvragen in het kader van de Woningwet, Wet Milieubeheer, Wet ruimtelijke ordening etc. worden via één procedure in één keer tegelijk behandeld en in één omgevingsvergunning verleend. Dit betekent dat er ook voor het toezicht en handhaven een meer gecoördineerde manier van werken nodig is. De Wabo schrijft voor dat het gemeentelijk beleid met betrekking tot de handhaving van de Wabo taken in een beleidsplan moet worden vastgelegd. Daarbij moet worden voldaan aan 112

114 een reeks kwaliteitseisen. Het huidige Handhavingsbeleidsplan VROM taken uit 2004 is aan vervanging toe. De systematiek in dit plan (of liever een bundeling van deelplannen zoals probleemanalyse - beleidsplan - organisatieplan - monitoringsplan - kwaliteitsborging) voldoet aan de kwaliteitscriteria die het ministerie van VROM hieraan verbindt. Het nieuwe plan gaat uit van dezelfde basis. Naast de taken op gebied van de Wabo, gaat het plan ook gelden voor andere gemeentelijke toezichtstaken. Handhavingsprogramma Wabo 2011 De Wabo schrijft ook voor dat op basis van het beleidsplan er een jaarlijks handhavingsprogramma moet worden opgesteld. Daarin moet beschreven welke taken met welke formatie op welk niveau worden uitgevoerd. Bodembeleidsplan Het huidige Bodembeleidsplan is aan vervanging toe. Het plan moet afgestemd worden op het nieuwe Besluit Bodemkwaliteit. Daarin wordt de gemeente meer ruimte gegeven voor het voeren van een eigen lokaal bodembeleid. Met name van belang is de wijze waarop grondverzet van de ene naar een andere plaats binnen de gemeente geregeld is. De voorbereiding vindt plaats in samenwerking met een aantal andere Friese gemeenten. Geluidnota Ook op grond van de nieuwe Wet Geluidhinder kan de gemeente een meer lokaal gericht geluidsbeleid gaan voeren. Zo wordt de ruimte gegeven dat als er op de ene plek minder dan gemiddeld geluid mag worden gemaakt er op een andere plek in de gemeente een navenant hogere geluidsbelasting mogelijk is. Nagegaan wordt of een dergelijk beleid in de gemeente uitkomst biedt. Dat kan vervolgens in een Geluidnota worden vastgelegd. Frysk uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid De gemeenten hebben een belangrijke rol gekregen bij het ontwikkelen en uitvoeren van het externe veiligheidsbeleid. De provincies zijn de regisseur voor de beleidsvorming. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de gemeenten/regio s. Op basis van een grotendeels door VROM gesubsidieerd project worden verschillende beleidsonderdelen ontwikkeld en uitgevoerd. Milieuprogramma 2011/ Milieuverslag Op grond van de Wet milieubeheer geldt de verplichting om jaarlijks een gemeentelijk milieuprogramma vast te stellen. In dit programma moet een overzicht van de activiteiten zijn opgenomen, die wij in die periode gaan uitvoeren. Het gaat om activiteiten die op grond van de milieuwetgeving aan het gemeentebestuur zijn opgedragen. Er wordt per taak een toelichting gegeven. Via een verslag wordt vervolgens in het daaropvolgende jaar verantwoording over het programma afgelegd. 113

115 Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Natuur- en milieueducatie Milieubeleid Milieubeheer algemeen Wet Milieubeheer algemeen Inrichtingen Wet Milieubeheer - vergunni Toezicht en handhaving milieuregelgeving Actief bodembeheer Bodemonderzoek en -sanering Geluid Klimaatbeleid Milieucommunicatie Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Natuur- en milieueducatie Milieubeleid Milieubeheer algemeen Wet Milieubeheer algemeen Inrichtingen Wet Milieubeheer - vergunni Toezicht en handhaving milieuregelgeving Actief bodembeheer Bodemonderzoek en -sanering Geluid Klimaatbeleid Milieucommunicatie Totaal Lasten

116 2.3 Natuur- en landschap Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Nota van uitgangspunten Bestemmingsplan Bûtengebiet (2008); Structuurplan Dongeradeel (2002). Beleidsactiviteiten in 2011: Voorbereiden ontwerpbestemmingsplan Bûtengebiet: In de Nota van Uitgangspunten wordt aangegeven op welke wijze bij de beoordeling van de bouwplannen, rekening kan worden gehouden met het landschap. De Nota van Uitgangspunten wordt op een aantal punten geactualiseerd, zoals de oppervlakte van de bouwvlakken, mestvergisters e.d. In 2010 worden de wijzigingen uw raad ter vaststelling aangeboden. De aldus genomen besluiten worden verder uitgewerkt in het Bestemmingsplan Bûtengebiet. Het is niet uitgesloten dat ook de Welstandsnota aanpassing behoeft. Op dit moment is de landschapsinventarisatie afgerond. Het gedeelte van de Waddenzee en Lauwersmeer dat deel uitmaakt van de gemeente Dongeradeel, wordt opgenomen in het Bestemmingsplan Bûtengebiet. Het natuurbeleid van de gebieden is volledig onderdeel van de Rijks- en Europese wetgeving. De ecologische basiskaart is opgesteld als basis voor het bestemmingsplan. Op deze kaart zijn de belangrijkste natuurgebieden en -soorten aangegeven. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Natuur- en landschapbescherming Nationaal park Lauwersmeer Ganzenvolgstation Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Natuur- en landschapbescherming Nationaal park Lauwersmeer Ganzenvolgstation Totaal Lasten

117 2.4 Recreatie Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Algemene Subsidieverordening 2007 (2005); Kadernotitie Recreatie en Toerisme gemeente Dongeradeel (2008); "Kiezen voor een nieuwe koers"(2007) - (heroverwegingsoperatie); Huur- en Exploitatie-overeenkomst Tolhuisbad (2006) ; Coalitieakkoord Beleidsactiviteiten in 2011: Begeleiding en overdracht van sporthal De Ynset en gymnastieklokaal aan de Stichting MFA Holwerd i.o.; Afronding en evaluatie van het BOS-project (Buurt, Onderwijs en Sport) dat als opvolger van het BSI (Breedtesportimpuls) in de periode 2008 t/m 2011 met de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel, Kollumerland en Tytsjerksteradiel is uitgevoerd ten behoeve van de jeugd van 4 tot 19 jaar. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Sporthal De Trimmer Dokkum Sporthal De Doelstien Dokkum Sporthal De Ynset Holwerd Derdengebruik gymnastieklokalen Tolhuisbad Dokkum Zwemsubsidies Sportstimulering Sportevenementen Groene sportvelden Sport- en speluitleen Stelpost bezuiniging sport Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Sporthal De Trimmer Dokkum Sporthal De Doelstien Dokkum Sporthal De Ynset Holwerd Derdengebruik gymnastieklokalen Tolhuisbad Dokkum Zwemsubsidies Sportstimulering Sportevenementen Groene sportvelden

118 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Sport- en speluitleen Stelpost bezuiniging sport Totaal Lasten

119 2.5 Veiligheid Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Rampenplan 2005 Rampbestrijdingsplan veerdiensten 2008 Crisisplan veiligheidsregio Fryslan (Concept 2010) Integraal Veiligheidsbeleid Dongeradeel (rapport Samen is Dongeradeel Veilig jan 2007) Beleidsactiviteiten in 2011: In 2011 wordt de Wet op de Veiligheidsregio s geïmplementeerd op de gemeentelijke organisatie van de gemeente Dongeradeel; hiervoor wordt het referentiekader crisisbeheersing als leidraad gebruikt. Voor de concrete invulling van de gemeentelijke processen in crisisbeheersing wordt het crisisplan van de Veiligheidsregio Fryslân gebruikt. Op 1 januari 2011 heeft iedere procesverantwoordelijke een plan van aanpak opgesteld om dit in 2011 uit te gaan voeren. Het personeel van de gemeente Dongeradeel dat betrokken is bij crisisbeheersing wordt opgeleid en getraind. Dit gebeurt gedurende het hele begrotingsjaar door opleidingen die in Nofa-verband zijn gepland. Het maken van een integrale notitie controle en handhaving, waarbij het element lichtblauw op straat (als een van de oorspronkelijke doelstellingen van het inmiddels opgeheven Project Toezichthouders NOFryslan) wordt betrokken. Voor de effectieve handhaving van overlast in het publieke domein is in beginsel gekozen voor het instrument strafbeschikking en niet voor de bestuurlijke boete. In samenwerking met diverse ketenpartners (politie, woningcorporatie, VNN (verslavingszorg), GGZ, Maatschappelijk Werk), dorpsbelangen en eigen organisatieonderdelen wordt op structurele wijze aandacht gegeven aan de veiligheidsthema s: veilige woon- en leefomgeving, bedrijvigheid & veiligheid, jeugd & veiligheid, fysieke veiligheid en integriteit & veiligheid). De aandacht in 2011 richt zich in het bijzonder op: vandalisme, horecaoverlast, uitvoering hutten- en ketenbeleid en oud- en nieuw. In samenwerking met politie en openbaar ministerie is er aandacht voor de integrale bestuursrapportage die onder regie van de gemeente wordt samengesteld. Wat zijn de kosten? 118

120 BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Rampenplannen / civiele verdediging Brandweerkazerne Rondweg 28 Dokkum Brandweerkazerne Holdingastrjitte Anj Brandweerkantine G. Japiksstr Ternaard Beroepspersoneel brandweer Vrijwillig personeel brandweer Brandblus- en reddingsmiddelen Brandkranen Dierenbescherming Vergun/ontheffingen bijz wetten algemeen Vergun/onthef gemeentel/provinc verorde. Drank- en horecavergunning Openbare orde Ruiming en opslag van inboedels Project toezichthouders vanaf Veiligheid ophet ijs Reddingswezen Gladheidsbestrijding Verkeersbeleid en -veiligheid Verkeersregelingen Wegslepen verkeersobstakels Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Rampenplannen / civiele verdediging Brandweerkazerne Rondweg 28 Dokkum Brandweerkazerne Holdingastrjitte Anj Brandweerkantine G. Japiksstr Ternaard Beroepspersoneel brandweer Vrijwillig personeel brandweer Brandblus- en reddingsmiddelen Brandkranen Dierenbescherming Vergun/ontheffingen bijz wetten algemeen Vergun/onthef gemeentel/provinc verorde. Drank- en horecavergunning Openbare orde Ruiming en opslag van inboedels Project toezichthouders vanaf Veiligheid ophet ijs Reddingswezen Gladheidsbestrijding Verkeersbeleid en -veiligheid Verkeersregelingen Wegslepen verkeersobstakels Totaal Lasten

121 2.6 Voorzieningen Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Coalitieakkoord ( ) (concept-) collegeprogramma ( ) Onderhoudsplanning voor de dorpshuizen. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders voor de gemeenteraadsvergadering van 21 december 2009 inzake de bezuiniging op de taken Beleidsactiviteiten in 2011: Na behandeling van het amendement van de gemeenteraad al dan niet uitvoeren van de onderhoudsplanning voor de dorpshuizen. Toelichting: Op 21 december 2009 heeft de gemeenteraad een amendement aangenomen om de besluitvorming over opheffing van het onderhoudsfonds aan te houden. Bij het aanleveren van informatie voor de begroting 2011 was de planning om het amendement te agenderen voor de raadsvergadering van september Het opzetten van de discussienota Krimp. Het leefbaarheidsbeleid maakt onderdeel uit van deze nota. Ook zal in de nota de vraag aan de orde moeten komen of het concentreren van voorzieningen binnen een aantal gebiedclusters een werkbare optie is om een evenwichtig aanbod van voorzieningen overeind te kunnen houden. De nota is de basis voor het programma Leefbaarheid en Wonen aangeboden. De inhoud van dit programma zal, evenals de discussienota met de dorpen worden besproken. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Autobusdiensten Aanvullend openbaar vervoer Exploitatie dorpshuizen Totaal Baten

122 LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Autobusdiensten Aanvullend openbaar vervoer Exploitatie dorpshuizen Totaal Lasten

123 2.7 Wonen Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Woonplan ; Convenant Woningcorporatie Dongeradeel ; Analyse woningmarkt op basis WOBOF (2004); Regionale woonvisie (2010). Beleidsactiviteiten in 2011: Het ontwikkelen van een leefbaarheidsplan, waar het wonen (woonvisie) deel van uitmaakt. Op basis van de woonvisie zullen nieuwe prestatie-afspraken met Woningcorporatie Dongeradeel (WCD) worden gemaakt. Het Convenant Woningcorporatie Dongeradeel komt hiermee te vervallen. In het leefbaarheidsplan wordt ingegaan op de problematiek rond de krimp op de woningmarkt. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Privaatrechtelijke overeenkomsten Kadaster Grondbeleid Vastgoedregistratie Woningbouw toegelaten instellingen Woningwet algemeen Stimuleringsregeling duurzaam bouwen Subsidieregeling woningverbetering Stedelijke vernieuwing Dorpen- en wijkenfonds Uitkeringen Investeringsbudget Stedelijk Herstructurering Deelnemingen Woningen algemeen Volkshuisvestingsbeleid Woonwagens Tweede woningenbeleid Grondexploitatie Grondexploitatie woningen Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Privaatrechtelijke overeenkomsten Kadaster Grondbeleid Vastgoedregistratie

124 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Woningbouw toegelaten instellingen Woningwet algemeen Stimuleringsregeling duurzaam bouwen Subsidieregeling woningverbetering Stedelijke vernieuwing Dorpen- en wijkenfonds Uitkeringen Investeringsbudget Stedelijk Herstructurering Deelnemingen Woningen algemeen Volkshuisvestingsbeleid Woonwagens Tweede woningenbeleid Grondexploitatie Grondexploitatie woningen Totaal Lasten

125 2.8 Infrastructuur Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Notitie onderhoud van kapitaalgoederen en perspectiefnota ( en ); Gemeentelijk riolerings plan ( ); Notitie duurzame onkruidbestrijding (DOB) ( ); Notitie gemeentelijke begraafplaatsen; Reservefonds openbare verlichting en baggeren ( ). Beleidsactiviteiten in 2011: Verdergaan met het opstellen van beheerplannen voor de kunstwerken; Meerjarenplanning voor het baggeren opstellen; Uitwerking 1e fase vervanging van de kademuren Wortelhaven langs het Nauw te Dokkum; Conform het GRP zullen de volgende rioleringswerken worden uitgevoerd: 1e fase vervanging van het gemengde rioolstelsel in de wijk Fonteinslanden door een duurzamer gescheiden rioolstelsel. De overstortvijver achter Prins wordt verruimd langs de Birdaarderstraatweg en het bestaande gemaal wordt vervangen door een gemaal wat voldoet aan de hedendaagse duurzaamheidsnormen. Dit project geschiedt in samenwerking met het Wetterskip Fryslan (in het kader van de overdracht van het stedelijk water) als één van de maatregelen om de wateroverlast in de Hoedemakerspolder verder terug te dringen,. In het kader van de nieuwe waterwet wordt als één van de eerste projecten onderzoek gedaan naar het grondwaterpeil in de wijken Hoedemakerspolder en Fûgellân. Het beleid van de gemeentelijke begraafplaatsen zal nader worden uitgewerkt. Aan de hand van geautomatiseerde graven administratie de kostendekkendheid nader onderzoeken. Tevens onderzoek doen naar de mogelijkheid om bestaande graven te ruimen en opnieuw uit te geven; Afhankelijk van de besluitvorming eind 2010 / begin 2011 zullen de plannen voor de Westelijke Rondweg en de ruimtelijke inpassing verder worden uitgewerkt in onder andere een bestemmingsplan; 124

126 Ontwikkelen nieuw beleidsplan Groen. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Wegen, straten en pleinen Openbare verlichting Bermbeheer Bietenopslagplaatsen Kaartbeheer wegen Wijkbeheer wegen Bruggen en tunnels Brug Steenvak Ee Schouwsloten Waterkering/afwatering Kunstwerken/beschoeiingen Bodemdaling door gaswinning Groenvoorzieningen algemeen Groenvoorzieningen De Skule Metslawier Wijkbeheer groenvoorzieningen Volkstuinen Beleid riolering Planmatig beheer riolering Wijkbeheer riolering Rioolheffing Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Wegen, straten en pleinen Openbare verlichting Bermbeheer Bietenopslagplaatsen Kaartbeheer wegen Wijkbeheer wegen Bruggen en tunnels Brug Steenvak Ee Schouwsloten Waterkering/afwatering Kunstwerken/beschoeiingen Bodemdaling door gaswinning Groenvoorzieningen algemeen Groenvoorzieningen De Skule Metslawier Wijkbeheer groenvoorzieningen Volkstuinen Beleid riolering Planmatig beheer riolering Wijkbeheer riolering Rioolheffing Totaal Lasten

127 Recapitulatie programma 2 BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Cultuur Duurzaamheid Natuur- en landschap Recreatie Veiligheid Voorzieningen Wonen Infrastructuur Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Cultuur Duurzaamheid Natuur- en landschap Recreatie Veiligheid Voorzieningen Wonen Infrastructuur Totaal Lasten Saldo baten en lasten Toevoegingen & onttrekkingen aan reserves Toevoegingen Onttrekkingen Saldo Saldo na mutatie reserves

128 Programma 3 Dongeradeel Zorgt Dongeradeel wil een gemeente zijn waarin: Volop kansen worden geboden voor zelfontplooiing door o.a. het creëren van optimale ontwikkelingskansen voor de kinderen die ons worden toevertrouwd; De eigen verantwoordelijkheid en het bevorderen van zelfredzaamheid van de inwoners voorop staat; Inkomensondersteuning en activerings- en reïntegratietrajecten worden geboden aan uitkeringsgerechtigden, sociale werkvoorziening, het verlenen van hulp bij schulden en het verstrekken van ondersteuning bij ziekte of handicap; Volop kansen worden geboden op de arbeidsmarkt; Aandacht bestaat voor iedereen; Een evenwichtig aanbod van voorzieningen op het gebied van welzijn, onderwijs en zorg wordt gerealiseerd. Thema s binnen dit programma: 3.1 Werk en inkomen 3.2 Jeugd en gezin 3.3 Onderwijs 3.4 Ouderen 3.5 Volksgezondheid 3.6 WMO 3.7 Taalbeleid Frysk 127

129 3.1 Werk en inkomen Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Verordening Wet Inburgering Dantumadeel/Dongeradeel/Schiermonnikoog ( ); Verordening Wet Kinderopvang 2004; Toeslagenverordening Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet Investeren in Jongeren (WIJ); Re-integratieverordening Wwb; Maatregelenverordening Wwb/ WIJ/ IOAW; Verordening Cliëntenparticipatie Wwb/ WIJ; Handhavingsverordening Wwb/ WIJ; Minimabeleid DanDon inclusief verordening langdurigheidstoeslag; Re-integratiebeleidsplan; Gemeenschappelijke Regeling WIZ Dantumadeel/Dongeradeel; Verordening Werk-leeraanbod WIJ. Beleidsactiviteiten in 2011: Inkomensondersteuning / sociale activering en zorg: Vaststellen verordening categoriale bijzondere bijstand schoolgaande kinderen; Invoering nieuwe wet gemeentelijke schuldhulpverlening staat gepland voor 2011 (nieuwe verordening); Ontwikkelen van een vereenvoudigd aanvraagformulier voor minimaregelingen. Re-integratie: Gelet op de recessie zal de uitstroom van klanten blijven stagneren. De prognose in- en uitstroom voor 2011 is bij een optimale inspanning gelijk aan de 0-lijn; Er is sprake van een sluitende aanpak op het gebied van re-integratie; De (integrale) samenwerking binnen het Werkplein Noord Oost Friesland en de samenwerking met de re-integratiebedrijven wordt verder uitgewerkt en verbeterd; Nadenken over een verordening premiebeleid. 128

130 WSW en uitvoeringskosten: De WSW wordt, op basis van een plan, ingepast in regionale arbeidsmarktbeleid; De nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Werk-leerbedrijf Noard East Fryslân start. De regieverantwoordelijkheid van gemeenten krijgt vorm; De Gemeenschappelijke Regelingen Trion/ Oostergo worden opgeheven. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Kredietbank Bijstand WWB (tot 21 jaar) Bijstand WWB (21 tot 65 jaar) Bijstand WWB (65 jaar en ouder) Krediethypotheek WWB Langdurigheidstoeslag WWB Bijstand elders verzorgden WWB Bijstand Zelfstandigen BBZ startende ondernemers Cliëntenraad sociale zaken Bijstand WIJ tot 27 jaar I.O.A.W I.O.A.Z Wet Werk en Bijstand (inkomensdeel) Scholing en activering WWB Gesubsidieerd arbeid WWB Sociale werkvoorziening WWB (werkdeel) IOAW IOAZ Bijzondere bijstand Lauwerspas Kwijtsch belastingen, heffingen, rechten Schuldhulpverlening Participatiebudget > Educatie Part.budget > scholing en activering WWB Participatiebudget > Reïntegratie Participatiebudget > inburgering Participatiebudget > Reïntegratie WIW/ID Participatiebudget > Reïntegratie W-deel Gebouw Ljurk 4 Dokkum Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Kredietbank Bijstand WWB (tot 21 jaar) Bijstand WWB (21 tot 65 jaar) Bijstand WWB (65 jaar en ouder) Krediethypotheek WWB Langdurigheidstoeslag WWB Bijstand elders verzorgden WWB Bijstand Zelfstandigen BBZ startende ondernemers

131 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Cliëntenraad sociale zaken Bijstand WIJ tot 27 jaar I.O.A.W I.O.A.Z Wet Werk en Bijstand (inkomensdeel) Scholing en activering WWB Gesubsidieerd arbeid WWB Sociale werkvoorziening WWB (werkdeel) IOAW IOAZ Bijzondere bijstand Lauwerspas Kwijtsch belastingen, heffingen, rechten Schuldhulpverlening Participatiebudget > Educatie Part.budget > scholing en activering WWB Participatiebudget > Reïntegratie Participatiebudget > inburgering Participatiebudget > Reïntegratie WIW/ID Participatiebudget > Reïntegratie W-deel Gebouw Ljurk 4 Dokkum Totaal Lasten

132 3.2 Jeugd en gezin Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Coalitieakkoord ( ) (concept-) Collegeprogramma ( ) De algemene subsidieverordening (ASV) (22 november 2007); De ontwikkelingsvisie WMO (20 december 2007); De notitie jeugd- en gezinsbeleid (juni 2004); Het uitvoeringsprogramma voor het jeugd- en gezinsbeleid 2005 (31 maart 2005); Het convenant preventief jeugdbeleid Dongeradeel (oktober 2007); Het beleidskader voor het huttenbeleid (rb. 20 december 2005). Beleidsactiviteiten in 2011: Vervangen van de bestaande algemene subsidieverordening door een gedereguleerde versie. Uitwerking van het systeem van beleidsgestuurde subsidievaststelling Het verder uitvoering geven aan het beleidskader voor de illegale jeugdonderkomens door: * legale jeugdhonken te realiseren in Lioessens, Nes, Niawier en Raard/Bornwird * handhavend op te treden tegen illegale hutten en caravans * bij de subsidieverlening aan de Stg. Welzijn het Bolwerk afspraken te maken over de diensten, activiteiten en producten die ZERO-jongerenwerk ten behoeve van de legale honken aanbiedt, c.q. uitvoert Ook zal er een beleid moeten worden opgezet voor een gelijke behandeling ten opzichte van het vervangingsonderhoud aan de diverse jeugdaccommodaties. Verdere uitwerking van thema 2 (opgroeien en opvoeden) uit de ontwikkelingsvisie WMO Betrekken van het jeugdparlement bij het gemeentelijk beleid Vervolg geven aan het alcoholmatigingsproject "veilig opgroeien met een nuchtere blik" Invoering van het Centrum voor Jeugd en Gezin Opstellen van een uitvoeringsplan in het kader van de beleidsvisie op de speelplaatsen Uitvoering geven aan de wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (wet oke), die met ingang van 1 augustus 2010 van kracht wordt. De wet heeft in de eerste plaats 131

133 invloed op de kwaliteitseisen die gesteld worden aan peuterspeelzaalwerk in de gemeente. Daarnaast zal gewerkt moeten worden aan een breder aanbod van voorschoolse educatie middels een erkend VVE-programma en aanbod van 4 in plaats van 3 dagdelen aan zogenaamde achterstandsleerlingen. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Gebouw Brokmui 62 Dokkum Bibliotheken Speeltuinen en speelplaatsen Wijkbeheer speeltuinen en speelplaatsen 't Wier Singel 6 Metslawier The Sound Fiskwei 30 Holwerd Algemeen jeugd- en jongerenwerk Project jong in Fryslan Jeugd- en alcoholbeleid Peutersp.zaal Holdingastrjitte 27 Anjum Noodlokalen Hoedemakersweg Dokkum Tijdelijke MOD Parklaan 8 Dokkum Peuterspeelzalen Kinderopvang specifieke doelgroepen Toezicht en handhaving Wet Kinderopvang Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Gebouw Brokmui 62 Dokkum Bibliotheken Speeltuinen en speelplaatsen Wijkbeheer speeltuinen en speelplaatsen 't Wier Singel 6 Metslawier The Sound Fiskwei 30 Holwerd Algemeen jeugd- en jongerenwerk Project jong in Fryslan Jeugd- en alcoholbeleid Peutersp.zaal Holdingastrjitte 27 Anjum Noodlokalen Hoedemakersweg Dokkum Tijdelijke MOD Parklaan 8 Dokkum Peuterspeelzalen Kinderopvang specifieke doelgroepen Toezicht en handhaving Wet Kinderopvang Totaal Lasten

134 3.3 Onderwijs Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Het plan van aanpak onderwijsachterstandenbeleid ( ); Plan van aanpak "Professionalisering Peuterspeelzaalwerk Dongeradeel" ( ); Jaarverslag leerplicht 2007/2008 ( ); De afgesloten raamovereenkomst met het Friesland College in het kader van de W(et) E(ducatie) B(eroepsonderwijs) ( ); Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs ( ); Verordening materiële financiële gelijkstelling basisonderwijs ( ); Verordening leerlingenvervoer ( ); Verordening regeling medegebruik schoolgebouwen ( ); Subsidieverordening Godsdienstonderwijs en levensbeschouwelijk vormingsonderwijs openbare basisscholen ( ). Coalitieakkoord ( ) Concept Collegeprogramma ( ) Sociaal economisch masterplan ( ) Beleidsactiviteiten in 2011: In het kader van de voor- en vroegschoolse educatie: Deelname aan het door het ministerie officieel erkend programma Boekenpret door peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en groep 1en 2 van het basisonderwijs; Aanbod van 4 dagdelen voorschoolse educatie in peuterspeelzaalwerk en kinderopvang aan zogenaamde achterstandsleerlingen. Eén en ander conform de wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE), die per in werking treedt; Deelname aan het programma Boekstart om lezen te stimuleren vanaf de babytijd in samenwerking met de openbare bibliotheek en het consultatiebureau (JGZ). In het kader van het peuterspeelzaalwerk: Concretisering plan van aanpak "Professionalisering Peuterspeelzaalwerk Dongeradeel"; Vaststelling van het huisvestingsbeleid van het peuterspeelzaalwerk; Ontwikkelen van kwaliteitseisen voor het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang; Eén en ander conform de wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE), die per in werking treedt; 133

135 In het kader van het basis- en voortgezet onderwijs: Het gemeentelijk onderwijskansenbeleid; cofinanciering in het kader van Boppeslach met de provincie Fryslân en met de PO-raad - projectbureau kwaliteit in het kader van pilots taalbeleid. Maximumbijdrage is ,-; Inzet van de gemeentelijke middelen voor onderwijsbegeleiding in de vorm van een verdubbeling van het bedrag dat de school zelf uitgeeft tot een maximum van ,-. Begeleiding wordt aangevraagd voor zaken als het implementeren van nieuwe methodes, Fries taalbeleid en professionalisering; Intrekken subsidieverordening Godsdienstonderwijs en levensbeschouwelijke vormingsonderwijs openbare scholen in verband met rijksfinanciering per 1 augustus 2009; Stimuleren drietalige scholen In het kader van de onderwijshuisvesting: Opstellen van een Integraal HuisvestingsPlan voor het onderwijs, als beleidsen toetsingskader voor de behoefte aan onderwijsvoorzieningen op middellange termijn; Aanpassing huisvesting Dockingacollege; In het kader van het leerlingenvervoer Europese aanbesteding van leerlingenvervoer in NOFA-verband; Inventariseren van mogelijkheden voor leerlingenvervoer van en naar bedreigde scholen in het kader van het Programma Leefbaarheid en Wonen 2011; In het kader van volwasseneneducatie NOFA-samenwerking in het kader van de W(et) E(ducatie) B(eroepsonderwijs) en het participatiebudget als element om een betere koppeling tussen onderwijs en werkgelegenheid te realiseren, Tevens overleg over toekomstige samenwerking met ROC Friesland college (nieuwe raamovereenkomst); In het kader van onderwijs - algemeen Afstemmen doorgaande lijn van consultatiebureau tot en met het voortgezet onderwijs. 134

136 Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Personeel openbaar basisonderwijs Administratie, beheer en bestuur openb Gymnastiekonderwijs openbaar basisonderw Schoolzwemmen openbaar basisonderwijs Leerlingenvervoer openbaar basisonderwij Godsdienst- en levensbeschouwelijk onder Huisvesting openbaar basisonderwijs Gymnastiekonderwijs bijzonder basisonder Schoolzwemmen bijzonder basisonderwijs Leerlingenvervoer bijzonder basisonderwi Huisvesting bijzonder basisonderwijs Gymnastiekonderwijs bijzonder speciaal o Leerlingenvervoer bijzonder speciaal ond Huisvesting bijzonder speciaal onderwijs Gymnastiekonderwijs openbaar voortgezet Huisvesting openbaar voortgezet onderwij Gymnastiekonderwijs bijzonder voortgezet Huisvesting bijzonder voortgezet onderwi Uitvoering leerplichtwet Onderwijsbegeleiding Overige onderwijsvoorzieningen Onderwijsachterstandenbestrijding Onderwijskansenbeleid Volwasseneneducatie Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Personeel openbaar basisonderwijs Administratie, beheer en bestuur openb Gymnastiekonderwijs openbaar basisonderw Schoolzwemmen openbaar basisonderwijs Leerlingenvervoer openbaar basisonderwij Godsdienst- en levensbeschouwelijk onder Huisvesting openbaar basisonderwijs Gymnastiekonderwijs bijzonder basisonder Schoolzwemmen bijzonder basisonderwijs Leerlingenvervoer bijzonder basisonderwi Huisvesting bijzonder basisonderwijs Gymnastiekonderwijs bijzonder speciaal o Leerlingenvervoer bijzonder speciaal ond Huisvesting bijzonder speciaal onderwijs

137 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Gymnastiekonderwijs openbaar voortgezet Huisvesting openbaar voortgezet onderwij Gymnastiekonderwijs bijzonder voortgezet Huisvesting bijzonder voortgezet onderwi Uitvoering leerplichtwet Onderwijsbegeleiding Overige onderwijsvoorzieningen Onderwijsachterstandenbestrijding Onderwijskansenbeleid Volwasseneneducatie Totaal Lasten

138 3.4 Ouderen Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Ontwikkelingsvisie Wet maatschappelijke ondersteuning (incl. lokaal gezondheidsbeleid) Sterk op eigen wijze, wijs op eigen sterkte ; Coalitieakkoord "Werken aan de toekomst" Beleidsactiviteiten in 2011: Uiterlijk 1 oktober 2011 evaluatie ouderenbeleid in de ontwikkelingsvisie Wmo, als onderdeel van de totale evaluatie Wmo; Op basis van de uitkomsten van het gezondheidsonderzoek van de GGD Fryslân (2006 en 2010) ontwikkelingen signaleren bij ouderen op gebied van psychische gezondheid, depressie, angsten en eenzaamheid. Deze ontwikkelingen moeten eind 2011 vertaald worden in het nieuwe gemeentelijk ouderen- en gezondheidsbeleid. Ouderen moeten, ook als ze zorg nodig hebben, zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Om dit te bereiken wordt met diverse partners samengewerkt. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Welzijn ouderen Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Welzijn ouderen Totaal Lasten

139 3.5 Volksgezondheid Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Coalitieakoord "Werken aan de toekomst" Ontwikkelingsvisie Wet maatschappelijke ondersteuning (incl. lokaal gezondheidsbeleid) "Sterk op eigen wijze, wijs op eigen sterkte"; Nota genotmiddelenbeleid "By sûp en stút" (maart 2008); Wet Publieke gezondheid (WPG, 2008) Verordening Graf- en begraafrechten (november 2003); Destructieverordening 1995 (augustus 1995); Afvalstoffenplan (raadsbesluit maart 2005). Beleidsactiviteiten in 2011: Pasana is een belangrijke partner op gezondheidsterrein. De samenwerking met Pasana wordt versterkt. Voortbestaan van het ziekenhuis in Dokkum is van groot belang voor de regio. Daarnaast zal naar andere mogelijkheden voor samenwerking op het terrein van zorg en volksgezondheid gekeken worden. De gemeente heeft de regie bij ontwikkeling van ketenzorg, concentratie van zorgvoorzieningen, passend woningaanbod, leer-werktrajecten in de zorg e.d. Uiterlijk 1 juli 2011 evaluatie van het lokaal gezondheidsbeleid in de ontwikkelingsvisie Wmo en opstellen van nieuw gezondheidsbeleid; Uiterlijk 1 januari 2012 is in Dongeradeel een Centrum voor Jeugd en Gezin operationeel, waarin diverse netwerkpartners samenwerken. Hierin moeten de volgende 5 functies geborgd zijn: Informatie en advies Vroegsignalering Toeleiden naar hulp Licht pedagogische hulp Coördinatie van zorg We zetten in op preventie. Schoolmaatschappelijk werk is een belangrijke partner in het CJG, evenals de Jeugdgezondheidszorg. Schoolmaatschappelijk werk wordt gecontinueerd binnen het basis- en voortgezet onderwijs. Gemeentelijke middelen worden ingezet voor de begeleiding van leerlingen met sociaal-emotionele problemen die de schoolcarrière in de weg (kunnen) zitten. Voor de Jeugdgezondheidszorg wordt minimaal het basispakket afgenomen van de Hulpverleningsdienst Fryslân. Daarnaast kan maatwerk van het JGZ worden ingezet. In 2011 is het aanbod van 138

140 prenatale voorlichting, opvoedingsondersteuning en licht pedagogische hulp goed in beeld gebracht, en wordt de gemeentelijke inzet bepaald. Uitvoering van het actieplan By sûp en stút op de onderdelen: project de gezonde school en genotmiddelen in het primair en voortgezet onderwijs; vroegsignalering van alcohol- en genotmiddelengebruik bij jongeren. adviesgesprek t.b.v. alle ouders leerlingen groep 7 Opstellen afvalstoffenbeleidsplan met de gemeente Dantumadiel en uitvoeren geven aan de actiepunten die daaruit voortvloeien. Het gezamenlijk inzamelen van huishoudelijk afval met de gemeente Dantumadiel. Continueren gemeentelijk toezicht en handhaving illegale stort, intensivering van de controle op aanbiedregels van containers. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Destructie kleine huisdieren Maatschappelijk werk Slachtofferhulp Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst Legionellapreventie Ongediertebestrijding mexicaanse griep Verslavingszorg Jeugdgezondheidszorg C.J.G Maatschappelijke ondersteuning C.J.G Voorlichting afvalverwijdering Huishoudelijk afval Bedrijfsafval Beleid afvalinzameling Hergebruik afvalstoffen Project aanpak milieudrukvermindering Begraafplaats Damwaldsterreedtsje Dokkum Begraafplaats Lindenhof Dokkum Begraafplaats Metslawier Begraafplaats Ternaard Overige kosten lijkbezorging Baten afvalstoffenheffing Baten bedrijfsafval Baten begraafplaats Damwâldsterreedsje Baten begraafplaats Lindenhof Baten begraafplaats Metslawier Baten begraafplaats Ternaard Totaal Baten LASTEN 139

141 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Destructie kleine huisdieren Maatschappelijk werk Slachtofferhulp Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst Legionellapreventie Ongediertebestrijding mexicaanse griep Verslavingszorg Jeugdgezondheidszorg C.J.G Maatschappelijke ondersteuning C.J.G Voorlichting afvalverwijdering Huishoudelijk afval Bedrijfsafval Beleid afvalinzameling Hergebruik afvalstoffen Project aanpak milieudrukvermindering Begraafplaats Damwaldsterreedtsje Dokkum Begraafplaats Lindenhof Dokkum Begraafplaats Metslawier Begraafplaats Ternaard Overige kosten lijkbezorging Baten afvalstoffenheffing Baten bedrijfsafval Baten begraafplaats Damwâldsterreedsje Baten begraafplaats Lindenhof Baten begraafplaats Metslawier Baten begraafplaats Ternaard Totaal Lasten

142 3.6 WMO Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Coalitieakoord "Werken aan de toekomst" Ontwikkelingsvisie Wet maatschappelijke ondersteuning (incl. lokaal gezondheidsbeleid) Sterk op eigen wijze, wijs op eigen sterkte ; Visiedocument WMO-loket (2006/2007) Verordening individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Dongeradeel (2010) Verstrekkingenboek individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Dongeradeel (2010) Stean foar Stipe, Visie op cliëntondersteuning zorg, welzijn en aangepast wonen (2009) Beleidsactiviteiten in 2011: Het doel van de Wmo is het meedoen mogelijk maken voor iedereen. Waar nodig worden individuele en/of collectieve voorzieningen ingezet. Uiterlijk 1 juli 2011 is een uitvoeringsplan m.b.t. het aanbod op gebied van ondersteunende en activerende begeleiding (pakketmaatregel AWBZ) gereed. De samenwerking tussen verschillende organisaties op het gebied van cliëntondersteuning in het "Projectteam cliëntondersteuning DanDon" wordt uiterlijk 1 juli 2011 geëvalueerd. Voor 1 juli 2011 wordt onderzoek verricht naar de tevredenheid van burgers over de prestaties in 2010 in het kader van de Wmo. De uitkomsten vormen mede input voor de evaluatie van het gemeentelijk Wmo-beleid. In 2011 worden de volgende aanbestedingen afgerond: - Huishoudelijke Hulp (1 april 2011) - Hulpmiddelen (1 juli 2011) - Wmo-vervoer (1 augustus 2011) Uiterlijk 1 oktober 2011 wordt het gemeentelijk Wmo-beleid geëvalueerd. Basis voor de evaluatie zijn de tussenstations, zoals genoemd in de gemeentelijke ontwikkelingsvisie Wmo. Uitvoering van de motie van de gemeenteraad inzake de bekostiging van een vrijwilligersfunctionaris. 141

143 Omzetten van de bestaande subsidieverlening van professionele instellingen naar een vorm van beleidsgestuurde subsidieverlening / throughput-subsidiering. De nieuwe systematiek wordt als eerste toegepast op het subsidie aan de St. Welzijn 't Bolwerk. In 2011 wordt samen met het COA de verkenning naar een mogelijke locatie voor het AZC afgerond. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Ontwikkelingssamenwerking Stimulering vrijwilligerswerk Coordinatie vrijwil.thuiszorg en mantelz Vorming, training en advies vrijwilliger Collectieve GGZ-preventie Ondersteunende begeleiding Regeling opvang asielzoekers Zorgwet voorw vergunning tot verblijf Asielzoekerscentrum Dokkum Inburgering nieuwkomers Flankerend minderhedenbeleid Noodopvang uitgeprocedeerde asielzoekers Reg. Nalatenschap Oude Vreemdelingenwet Invoering WMO Huishoudelijke zorg in natura Huishoudelijke zorg P.G.B 't Bolwerk Oranjewal 28 Dokkum Algemeen sociaal-cultureel werk Sociale vernieuwing Leefvoorzieningen gehandicapten Woonvoorzieningen gehandicapten Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Ontwikkelingssamenwerking Stimulering vrijwilligerswerk Coordinatie vrijwil.thuiszorg en mantelz Vorming, training en advies vrijwilliger Collectieve GGZ-preventie Ondersteunende begeleiding Regeling opvang asielzoekers Zorgwet voorw vergunning tot verblijf Asielzoekerscentrum Dokkum Inburgering nieuwkomers Flankerend minderhedenbeleid Noodopvang uitgeprocedeerde asielzoekers Reg. Nalatenschap Oude Vreemdelingenwet Invoering WMO

144 Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Huishoudelijke zorg in natura Huishoudelijke zorg P.G.B 't Bolwerk Oranjewal 28 Dokkum Algemeen sociaal-cultureel werk Sociale vernieuwing Leefvoorzieningen gehandicapten Woonvoorzieningen gehandicapten Totaal Lasten

145 3.7 Taalbeleid Frysk Het beleid is vastgelegd in de volgende documenten: Nota Frysk taalbelied ( ); Kommunikaasjeplan (februari 2005); Yntinsjeferklearring skriftlik Frysk taalgebrûk ( ) ; Koalysjeakkoart Beleidsactiviteiten in 2011: Aktualiseare fan'e Nota Frysk taalbelied (taalbeliedsplan) mei mooglike oanslûting by it taalbelied fan omlizzende gemeenten. Hjirby giet de oandacht nei de foarbyldfunksje fan de gemeente. Wat zijn de kosten? BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Taal- en letterkunde Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Taal- en letterkunde Totaal Lasten

146 Recapitulatie programma 3 BATEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Werk en inkomen Jeugd en gezin Onderwijs Ouderen Volksgezondheid WMO Taalbeleid Frysk Totaal Baten LASTEN Rekening Begroting Begroting Raming Raming Raming Omschrijving Werk en inkomen Jeugd en gezin Onderwijs Ouderen Volksgezondheid WMO Taalbeleid Frysk Totaal Lasten Saldo baten en lasten Toevoegingen & onttrekkingen aan reserves Toevoegingen Onttrekkingen Saldo Saldo na mutatie reserves

147 146

148 Programma 4 Dongeradeel Vernieuwt De gemeente Dongeradeel wil een naar buiten gerichte organisatie zijn, die berekend is op de uitvoering van haar taken. Als uitgangspunt voor deze externe oriëntatie nemen we de verschillende burgerrollen waarmee de gemeente te maken heeft. Burgerrol Gemeente als Gedrag organisatie Kiezer Bestuurder Herkenbaar Aanspreekbaar Klant Dienstverlener Klantgericht Proactief Onderdaan Dienstverlener Regeltoepasser Handhaver Klantgericht Voorspelbaar Consequent Partner Ontwikkelaar Visionair Samenwerking Participatie Gebruiker openbare ruimte Beheerder Planmatig werken Uit: bestuursopdracht organisatieontwikkeling Thema s binnen dit programma: 4.1 Bestuur 4.2 Interactieve beleidsvorming 4.3 Klantgerichtheid 4.4 Plaats en taak van de gemeente 147