STAat van de STAd 2016

Transcriptie

1 STAat van de STAd 2016 De Staat van Arnhem 2016 afdeling informatievoorziening, team onderzoek en statistiek DECEMBER 2016

2 2

3 Inhoudsopgave 3 Inleiding 5 Thema s 7 Bevolking 8 Economische kracht 10 Sociale kracht en gezondheid 12 Kwaliteit leefomgeving 14 Cultuur, recreatie en sport 16 Arnhem en de regio 18 Van wijken weten Centrum Spijkerkwartier Arnhemse Broek Presikhaaf-West Presikhaaf-Oost Sint Marten/Sonsbeek-Zuid Klarendal Velperweg e.o Alteveer en Cranevelt Geitenkamp Monnikenhuizen Burgemeesterswijk/Hoogkamp Schaarsbergen e.o Heijenoord-Lombok Klingelbeek Malburgen-West Malburgen-Oost (N) Malburgen-Oost (Z) Vredenburg/Kronenburg Elden Elderveld De Laar Rijkerswoerd Schuytgraaf 47 Arnhem totaal 48 Kaarten 50 Bronnen- en begrippenlijst 55

4 4

5 Inleiding 5 De gemeente Arnhem wil kwaliteit leveren, de goede dingen zo goed mogelijk doen. Belangrijke vragen hierbij zijn: wat zijn ontwikkelingen in Arnhem en de regio? wat zijn de speerpunten van het beleid; waar moet Arnhem zich op richten? welke inspanningen worden geleverd? zijn deze inspanningen effectief en wat is het rendement? wat vinden de Arnhemmers van de gemeentelijke dienstverlening? Arnhem heeft gekozen voor een fundamentele wijkbenadering, Van wijken weten. Daarnaast wil Arnhem zich nadrukkelijk profileren als een vitale economische stad en als het bestuurlijk en cultureel centrum van Oost-Nederland. Om de ambities voor de stad te kunnen bepalen is kennis en inzicht nodig over hoe Arnhem er op dit moment voor staat. De Staat van de Stad geeft jaarlijks een globaal beeld van de stand van zaken en ontwikkelingen in Arnhem en de wijken op een aantal belangrijke thema s: bevolking economische kracht sociale kracht en gezondheid kwaliteit leefomgeving cultuur, recreatie en sport Arnhem en de regio. Na de thema s worden de 24 wijken kort getypeerd in Van wijken weten. De laatst bekende cijfers zijn vermeld, waarbij de wijk steeds met Arnhem totaal wordt vergeken. Voor het eerst is daarbij geput uit gebiedsprofielen sociaal domein. De perspectiefnota is in de jaarlijkse cyclus het centrale document voor de te maken strategische hoofdkeuzes van de gemeente. Deze Staat van de stad biedt de onderliggende feiten en cijfers die kunnen dienen als onderbouwing van deze keuzes. Het is onze ambitie om met de stad deze feiten en cijfers jaarlijks te verrijken en aan te vullen zodat het een echt werkdocument wordt voor iedereen die betrokken is bij de stad en de wijken. De keuzes in de perspectiefnota worden vervolgens concreter uitgewerkt en van middelen voorzien in de meerjaren-programmabegroting. De gemeentelijke besluitvorming vindt plaats in een cyclus van: prioriteiten en doelen stellen in de perspectiefnota vastellen van een begroting in de MJPB uitvoeren en verantwoorden in de jaarrekening. Voor uitgebreide, actuele informatie over (en ontwikkelingen in) de wijken zijn de wijkprofielen en gebiedsprofielen voor het sociaal domein op de website van Arnhem beschikbaar. Ook op Arnhem in cijfers is veel informatie te vinden. Daarnaast verschijnen er regelmatig trendrapportages.

6 6

7 7 THEMA S

8 Bevolking 8 Aantal inwoners Leeftijdsopbouw Bevolking Prognose figuur 1 figuur 2 20% 15% 10% 5% 0% Arnhem Nederland Regio Arnhem (incl. Arnhem) Leeftijdsontwikkeling % % % % % figuur 3 figuur 4 Aandeel allochtonen Arnhem Nederland Regio Arnhem (incl. Arnhem) Niet-westers Westers 100% 80% Etniciteit per leeftijdsgroep Alleenstaande Huishoudens 60% Paar zonder kinderen 40% 20% 0% Eenoudergezin Paar met kinderen 0% 10% 20% 30% 40% 50% Niet-westers Westers Nederlands figuur 5 figuur 6 Arnhem Regio Arnhem (incl. Arnhem) Nederland Huishoudenontwikkeling 40% Opleidingsniveau bevolking jaar Alleenstaande Paar zonder kinderen 30% 20% Eenoudergezin 10% Paar met kinderen 0% laag middelbaar hoog Arnhem Nederland Regio Arnhem (incl. Arnhem) figuur 7 figuur 8 tot Inkomensverdeling besteedbaar huishoudensinkomen 20% 15% Aandeel huishoudens met inkomen tot 120 % van het sociaal minimum en meer 10% 0% 5% 10% 15% 20% 30% Arnhem Nederland Arnhem Nederland figuur 9 figuur 10

9 Bevolking 9 Beleid begint bij de inwoners van Arnhem. Wat zijn de kenmerken van de inwoners van Arnhem als we kijken naar bijvoorbeeld leeftijd, achtergrond, gezinssamenstelling, opleiding of inkomen? Hoe ontwikkelt de bevolking zich? Met een goed beeld van de inwoners van onze stad kan het beleid beter gericht worden ingestoken. Bevolkingsontwikkeling (figuur 1) Het aantal inwoners van Arnhem groeit. Op 1 januari 2016 telde Arnhem inwoners. Die groei zet door en naar verwachting wonen er in 2030 ongeveer mensen in Arnhem. Arnhem groeit door zowel natuurlijke aanwas (meer geboorte dan sterfte) als een positief vestigingsoverschot (meer vestiging dan vertrek). Arnhem heeft een vestigingsoverschot van jonge volwassenen van 18 tot 28 jaar en een vertrekoverschot van jonge gezinnen en volwassenen in de leeftijd van 29 tot 40 jaar. Richting 2030 verandert de bevolkingssamenstelling van Arnhem: meer ouderen, meer niet-westerse allochtonen en meer alleenstaanden. Leeftijdsopbouw (figuur 2 en 3) Arnhem heeft een stedelijke leeftijdsopbouw. In vergelijking met de regio en Nederland als geheel heeft Arnhem veel jonge volwassenen (18 tot 27 jaar) en volwassenen in de leeftijd van 27 tot 40 jaar. Arnhem heeft relatief minder 65-plussers dan de regio. Dat hangt samen met de suburbanisatie in de jaren zestig en zeventig. Door het vertrek van toen heeft Arnhem minder met vergrijzing te maken dan omliggende gemeenten. Desondanks vergrijst Arnhem. Naar verwachting zal het aantal 75-plussers groeien van ruim nu naar in Het aantal jarigen is nu bijna en dat zijn er naar verwachting ruim in Etniciteit (figuur 4 en 5) Arnhem heeft relatief veel inwoners van niet-westerse allochtone komaf. Bijna een op de vijf Arnhemmers wordt gerekend tot de niet-westerse allochtonen. Hetzij doordat ze zelf in het buitenland zijn geboren (eerste generatie) of omdat een van of beide ouders in het buitenland is geboren (tweede generatie). Onder jongeren is het aandeel niet-westerse allochtonen beduidend hoger dan onder ouderen. Bij Arnhemmers tot 27 jaar is één op de vier van niet-westerse allochtone komaf. Bij 65-plussers is dat één op de vijftien. Huishoudens (figuur 6 en 7) In Arnhem wonen ongeveer huishoudens. Bijna de helft van alle huishoudens in Arnhem bestaat uit één persoon. Dit is beduidend meer dan in Nederland of in de regio. Het aantal alleenstaanden neemt conform de landelijke trend toe. Met name het aantal oudere alleenstaanden neemt de komende jaren toe. Opleiding en inkomen (figuur 8, 9 en 10) Arnhem heeft relatief veel hoogopgeleide inwoners. Meer dan een derde van de bevolking van 15 tot 75 jaar (36%) is hoogopgeleid. Dat is beduidend meer dan in Nederland als geheel of in de regio. Arnhem heeft relatief veel huishoudens met een laag inkomen. Huishoudens met hogere inkomens komen in Arnhem juist minder voor dan gemiddeld in Nederland. Een op de vijf huishoudens in Arnhem heeft een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. Dat is hoger dan het landelijk gemiddelde, maar wel vergelijkbaar met de situatie in veel andere grote steden. Sinds 2008 neemt het aandeel huishoudens in Arnhem met een laag inkomen toe. Dit is conform het landelijke beeld.

10 Economische kracht Ontwikkeling arbeidsplaatsen (indexcijfer) Arnhem plusgemeenten Nederland Regio excl. Arnhem Jan 2013 figuur 1 figuur 2 Openstaande vacatures Jan 2014 Jan 2015 Jan April Arnhem regiogemeenten excl. Arnhem Gezondheidsz. en welzijn Overheid en onderwijs, Zakelijke en fin. dienstverlening Handel en horeca Industrie/nutsbedrijven Sectoren 0% 5% 10% 15% 20% Arnhem regio excl. Arnhem Nederland figuur 3 figuur 4 0 Ontwikkeling ZZP-ers en overige bedrijven ZZP-ers overige bedrijven Werkloosheidspercentage Volume PW ontwikkeling in 5 jaar 10% % % 7% % % 4% % Nederland Gelderland Arnhem nov-11 nov-12 nov-13 nov-14 nov-15 nov-16 figuur 5 figuur 6 Aantal uitkeringen (excl. PW) Totaal WW-uitkeringen Totaal Arb.ongeschikten WAZ/WIA WAO-uitkeringen Wajong-uitkeringen Totaal AOW- uitkeringen Onvolledige AOW- uitkering Volledige AOW- uitkering figuur 7 figuur 8 Bezoekers binnenstad per week

11 Economische kracht Hoe staat Arnhem er economisch voor? Door te zorgen voor een goed ondernemersklimaat kan Arnhem daar een positieve invloed op hebben. Toch blijft Arnhem voor een groot deel afhankelijk van regionale, landelijke en internationale ontwikkelingen. Werkgelegenheidsontwikkeling in Arnhem en elders (figuur 1) Met betrekking tot de sociaal-economische index staat Arnhem op de 26ste plaats van de 50 grootste Nederlandse gemeenten. Dat is een stijging van drie plaatsen ten opzichte van de voorgaande vier jaren. Arnhem scoort goed wat betreft het aantal hoogopgeleiden en de bereikbaarheid van banen. Minder goed: bijstand, werkloosheid en armoede. 11 Vacatures (figuur 2) De economie trekt weer aan. Het aantal vacatures neemt toe, zowel in Arnhem als in de regio. Ongeveer een kwart van de vacatures in Arnhem en de regio betreft lagere beroepen, ca. 40% middelbare beroepen en een derde hogere en wetenschappelijke beroepen. Sectoren (figuur 3) De sectoren Zakelijke & financiële dienstverlening en Overheid & bestuur zijn in Arnhem sterk vertegenwoordigd in vergelijking met elders. ZZP-ers en dynamiek bedrijvigheid (figuur 4) Het aantal bedrijfsvestigingen is de laatste jaren sterk gegroeid, vooral door de groei van ZZP-ers. Ruim 60% van alle bedrijfsvestigingen in Arnhem bestaat uit ZZP-ers, goed voor 8% van de werkgelegenheid. Er zijn relatief veel ZZP-ers werkzaam in de sectoren overige dienstverlening, bouw en vervoer, opslag & communicatie. ZZP-ers leveren een belangrijke bijdrage aan de sociaaleconomische dynamiek (minder uitkeringen en grotere arbeidsparticipatie). Ontwikkeling werkloosheid en beroepsbevolking (figuur 5) De werkloosheid is toegenomen. Naar verwachting zullen de beroepsbevolking en de werkgelegenheid de komende jaren verder stijgen en zal de werkloosheid dalen. Het werkloosheidspercentage ligt in Arnhem hoger dan elders. Naar verwachting zal de werkloosheid in Arnhem sterker dalen dan elders. Bijstandsuitkeringen (figuur 6) In Arnhem is het aantal bijstandsuitkeringen in 5 jaar met 36% gestegen. Per zijn er PW-ers. Die stijgende trend zien we ook landelijk (+) en regionaal (). Het bijstandsniveau is van veel factoren afhankelijk, o.a. de lokale situatie op de arbeidsmarkt. Maar ook gewijzigde wetgeving (minder Wajongers) en uitkeringen aan statushouders (vluchtelingen) zorgden voor een autonome groei van het volume. Volgens DIVOSA is slechts 30% van het volume beïnvloedbaar. Uitkeringen (figuur 7) Meer dan Arnhemmers huishoudens ontvangen een (gedeeltelijke) uitkering. Dit cijfer is exclusief de bijstandsuitkeringen. Daarbij gaat het om AOW-ers, arbeidsongeschikten en werklozen. Binnenstad (figuur 8) Nadat de Arnhemse binnenstad vanaf 2011 te kampen had met een daling van het aantal bezoekers per week is er nu weer een toename te zien van in 2015 naar in 2016 (8%).

12 Sociale kracht en gezondheid % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sociale contacten (oordeel inwoner) Ik heb te weinig contacten Ik heb voldoende contacten, maar wil wel meer Ik heb voldoende contacten 28% 6% 2% Eenzaamheid niet eenzaam matig eenzaam sterk eenzaam zeer sterk eenzaam 64% figuur 1 figuur 2 Mantelzorgers 15% 15% 19% 19% 32% Aandeel vrijwilligers 34% 35% 35% 32% 33% 33% figuur 3 figuur 4 Ik voel me medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid van mijn buurt 79% 78% 77% 74% 75% 72% 72% 74% 20% Actief voor buurtverbetering 20% 20% 17% 18% figuur 5 figuur 6 Voelt zich door de eigen gezondheid belemmerd Ervaart de psychische gezondheid als (zeer) goed Ervaart de lichamelijke gezondheid als (zeer) goed Gezondheid 24% figuur 7 figuur 8 77% 79% 87% 90% 15% 10% 5% 0% Overgewicht jeugd tot 12 jr 3% 3% 3% 13% 10% 10% Overgewicht Ernstig overgewicht

13 Sociale kracht en gezondheid 13 Sociale kracht belicht de sociale infrastructuur van Arnhem. Het gaat over de mate waarin Arnhemmers participeren en over het zelforganiserend vermogen van de stad. Over inwoners die iets willen bereiken voor hun buurt, wijk of stad, zelf initiatieven nemen en over de bereidheid van inwoners om anderen vrijwillig te helpen. Daarnaast gaat dit onderdeel in op gezondheid, een thema dat samenhangt met de mate waarin inwoners participeren. Sociale contacten en eenzaamheid (figuur 1 en 2) Het merendeel van de inwoners (72%) heeft naar eigen zeggen voldoende sociale contacten. Desondanks geeft ruim een derde van de inwoners aan in mindere of meerdere mate eenzaam te zijn. Ongeveer 8% is sterk tot zeer sterk eenzaam. In Presikhaaf-West en Malburgen-Oost (Zuid) komt eenzaamheid het vaakst voor: de helft van de mensen voelt zich matig tot zeer sterk eenzaam. In Schaarsbergen, Burgemeesterswijk/Hoogkamp en Velperweg e.o. komt eenzaamheid het minst vaak voor. Eenzaamheid blijkt samen te hangen met leeftijd, type huishouden, opleiding en het al dan niet hebben van betaald werk. Ouderen, alleenstaanden, inwoners die alleen de lagere en/of middelbare school hebben doorlopen en inwoners zonder betaalde baan zijn aanzienlijk vaker eenzaam dan gemiddeld. Steun aan en van anderen (figuur 3) Ongeveer 20% van de Arnhemmers verleent mantelzorg. Mantelzorg is zorg die mensen geven aan iemand uit de eigen directe omgeving (bijvoorbeeld partner, ouders, kinderen, buren of vrienden) die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Verder blijkt dat de helft van de inwoners goed terecht kan voor hulp bij de buren. Daarnaast geven bijna vier op de tien inwoners wel eens hulp of steun aan buurtbewoners. Landelijk is ongeveer een derde van de Nederlanders actief als het gaat om het verlenen van informele hulp. Initiatief voor buurt, wijk en stad (figuur 4,5 en 6) Een belangrijke vorm van participatie is het vrijwilligerswerk in georganiseerd verband. In Arnhem is bijna een derde van de inwoners van 15 jaar en ouder actief als vrijwilliger. Het percentage loopt iets terug de afgelopen jaren. De vrijwillige inzet in Arnhem laat zich lastig vergelijken met het landelijk beeld als gevolg van verschillen in definitie, vraagstelling en timing van onderzoeken. Daarnaast zetten inwoners zich ook informeel in voor hun buurt, wijk of stad. Het aandeel inwoners dat zich actief inzet voor verbeteringen in hun woonbuurt schommelt al jaren rond de 20 procent. Drie kwart van de Arnhemmers voelt zich mede verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de eigen buurt. Gezondheid (figuur 7 en 8) Arnhemmers voelen zich over het algemeen gezond. Bijna acht op de tien Arnhemmers beoordeelt de eigen lichamelijke gezondheid als goed of zeer goed. Als het gaat om de eigen psychische gezondheid is men nog positiever. Dat neemt niet weg dat er ook een aanzienlijke groep is die last ondervindt van de eigen gezondheid. Een kwart van de inwoners ervaart belemmeringen die hier direct mee samenhangen. Het overgewicht onder kinderen stijgt. In de wijken Presikhaaf-West, Malburgen-Oost (Zuid), het Broek en Vredenburg/Kronenburg is het overgewicht onder kinderen het hoogst.

14 Kwaliteit Leefomgeving 14 Woningvoorraad Woningvoorraad naar eigendom woningen prognose koop corporatiebezit overige verhuur figuur 1 figuur 2 Huur / koop naar leeftijd Betaalbaarheidsrisico naar eigendom 60% 33% 30% 50% 40% 19% 30% 15% 20% 10% 5% 4% 0% Huur Koop Totaal koop corporatiebezit overig verhuur Arnhem Nederland figuur 3 figuur 4 80% 60% 40% 20% 0% Woningvoorraad naar eigendom koop sociale huur particuliere huur eengezins meergezins Arnhem regio (excl. Arnhem) grote steden Nederland figuur 5 figuur 6 24 Woonaantrekkelijkheidsindex Arnhem (1 = aantrekkelijkste op schaal van G50) ,5 7 6,5 6 Rapportcijfers veiligheid en leefbaarheid in eigen buurt Veiligheid (Arnhem) Leefbaarheid (Arnhem) Veiligheid (G32) Leefbaarheid (G32) figuur 7 figuur 8 6,4 6,2 6 5,8 5,6 5,4 Kental sociale cohesie (schaal 0-10, 10 = hoog) Arnhem G32 Nederland Totaal misdrijven High impact crimes figuur 9 figuur 10

15 Kwaliteit Leefomgeving 15 Een fijne woning, een leuke buurt en je veilig voelen. Allemaal elementen die de kwaliteit van de leefomgeving bepalen. Woningvoorraad en woningmarkt De woningvoorraad groeit. In de afgelopen tien jaar groeide de voorraad met woningen. voor de komende tien jaar ligt er een opgave van woningen te realiseren door nieuwbouw en transformatie. Volgens planning staan er in 2030 ruim woningen in Arnhem. (figuur 1) De woningvoorraad is de afgelopen jaren van samenstelling veranderd. Er zijn meer koopwoningen gekomen. (figuur 2). Het aantal corporatiewoningen is nu even groot als tien jaar geleden, maar de huren zijn wel gestegen. Het aantal goedkope woningen is hierdoor afgenomen. Er is een grote behoefte aan (sociale) huur in de regio Arnhem, met name in Arnhem zelf. In het algemeen hebben jongeren meer behoefte aan huurwoningen vanwege losse relaties en de flexibele arbeidsmarkt. Alhoewel er in de nieuwbouwplannen een verschuiving is naar meer huur, bestaat het grootste deel van de woningbouwplanning nog altijd uit koopwoningen. Oudere huishoudens wonen relatief vaak in corporatiebezit. Jongere huishoudens wonen vaak in particuliere huur. Tussen de 30 en 60 jaar woont men meestal in een koopwoning. (figuur 3) Huurders hebben vaker een betaalbaarheidsrisico dan kopers. Een derde van de huurders heeft een inkomen dat onvoldoende is voor de huur en de NIBUD-normen voor levensonderhoud en sociale participatie (figuur 4). Arnhem heeft relatief veel sociale huurwoningen. Beduidend meer dan de regio, andere grote steden en Nederland. (figuur 5). Het aantal meergezinswoningen is ook beduidend hoger. Woonaantrekkelijkheid Arnhem is sinds 2007 aantrekkelijker geworden om in te wonen, blijkt uit onderzoek naar de 50 grootste gemeenten van Nederland. Arnhem staat met woonaantrekkelijkheid op de 13e plaats (figuur 6). Arnhem scoort goed op nabijheid natuurgebieden en cultureel aanbod. Leefbaarheid en veiligheid Het rapportcijfer voor leefbaarheid in eigen buurt is de afgelopen zeven jaar redelijk stabiel met een 7,1 tot. Het rapportcijfer voor de veiligheid in eigen buurt is eveneens stabiel gebleven op een 6,6. Andere grote gemeenten scoren gemiddeld iets hoger. (figuur 7) Mensen ervaren minder verloedering dan 10 jaar geleden (Op een schaal van 10 van 4,8 naar 4,2). Ten opzichte van twee jaar geleden is wel weer een kleine stijging te zien. De sociale cohesie in Arnhem wijkt met 5,8 niet veel af van die in andere grote gemeenten. Sociale cohesie is gemeten met een viertal stellingen over: omgang met elkaar in de buurt, thuis voelen bij mensen in de buurt, saamhorigheid in de buurt en elkaar kennen in de buurt. Sociale cohesie varieert per wijk van 4,8 in het Centrum tot een 6,8 in Heijenoord/Lombok en Velperweg e.o. (figuur 8). Het totaal aantal misdrijven (figuur 9) en de zgn. high impact crimes zijn afgenomen sinds De high impact crimes zijn met name gedaald doordat het aantal woninginbraken sinds 2012 is afgenomen. Mishandeling is sinds 2015 de categorie die het vaakst voorkomt binnen de high impact crimes. (figuur 10)

16 Cultuur, recreatie en sport Culturele sector: bedrijven en banen Bezoekers Rijksgezelschappen Bedrijven creatieve industrie Banen creatieve industrie Bedrijven mode en vormgeving Banen mode en vormgeving Het Gelders Orkest Oostpool Introdans figuur 1 figuur Bezoekers theaters Stadsschouwburg en Musis Focus Filmtheater Luxor Live figuur 3 figuur 4 Bezoekers musea, zoo en Gelredome Burgers' Zoo Gelredome Openluchtmuseum Museum Arnhem Cultureel en culinair aanbod (ranglijst Atlas voor gemeenten) Studenten Artez per studierichting CULTUREEL AANBOD 10 Toneel 4 Klassiek Pop % 24% Muziek Theater-Dans Art & Design CULINAIR AANBOD 26 Kwaliteitsindex restaurants 26 Aantal restaurants 7 figuur 5 figuur 6 40% Sportdeelname Papendal 30% Topsporters die fulltime trainen op Papendal % Topsporters die parttime trainen op Papendal % Topsporters die wonen op terrein 115 0% Niet sporten Onregelmatig (1-5x p/mnd) Intensief (10x of vaker p/mnd) Incidenteel (0-1x p/mnd) Regelmatig (5-10x p/mnd) figuur 7 figuur 8 Topsporters die op externe locaties wonen (oa. Warnsborn en Het Dorp) Aantal medewerkers Papendal

17 Cultuur, recreatie en sport 17 Arnhem geldt als culturele hoofdstad van Oost-Nederland dankzij een volledige creatieve keten (opleiding, productie en presentatie) in vrijwel alle kunstvormen. Op sportief gebied heeft Arnhem niet alleen heldere doelstellingen met betrekking tot breedtesport (sportparticipatie) maar zeker ook ambities als het gaat om topsport. Sportcentrum Papendal heeft landelijke uitstraling en de start van de Giro d Italia in mei 2016 trok veel bezoekers. Op recreatief gebied is o.a. Burgers Zoo een enorme trekpleister. Cultuur Dankzij de aanwezigheid van de kunstacademie zijn er in Arnhem vergeleken met andere grote steden veel inwoners professioneel werkzaam in een artistiek of creatief beroep. Het aantal bedrijven in de creatieve industrie steeg de afgelopen 5 jaar met 300 naar De creatieve industrie bestaat uit media en entertainment, theater, tekst en beeldende kunst. Ook op het gebied van mode en vormgeving kwamen er in die periode 90 bedrijven bij, waarmee het totaal op komt. Het aantal banen bleef vrij constant (ca ). (figuur 1) De bezoekersaantallen van de Rijksgezelschappen, theaters en musea zijn conform eigen opgave. HGO had in 2013/2014 een jubileumjaar met veel extra voorstellingen. De daling in 2015 is daarmee verklaarbaar. (figuren 2,3 en 4) In de top 50 van dagattracties 2015 staat het Openluchtmuseum op plaats 35 (2014: 32). In de Atlas voor gemeenten van Marlet (50 grootste gemeenten) noteert Arnhem een 10e plaats voor het totale culturele aanbod. Als onderdeel daarvan springt toneel eruit met een 4e plaats. (figuur 5) Artez had op 1 oktober 2015 ruim studenten. Het grootste deel (62%) van de studenten kiest voor de studierichting Art & Design. (figuur 6) Recreatie Op recreatief gebied heeft Arnhem veel te bieden door de aanwezigheid van Nationaal Park de Hoge veluwe en ook de vele stadsparken (o.a. Sonsbeek). Burgers Zoo trok in 2015 ruim 1 miljoen bezoekers (2014: 1,4 miljoen). Door een andere telmethodiek in 2015 zijn deze cijfers niet te vergelijken. (figuur 4) Op culinair gebied is Arnhem een middenmotor met een 26e plaats (figuur 5) Sport Sport wordt vaak onderscheiden in breedtesport en topsport. Met het stimuleren van breedtesport wordt bedoeld dat alle lagen van de bevolking in staat zouden moeten zijn te sporten op amateurniveau. In Arnhem sport 62% (van incidenteel tot intensief). Dit zijn cijfers uit de enquête In 2013 was dat 66%. (figuur 7) Topsport is o.a. aanwezig op Sportcentrum Papendal. Het complex biedt hotel- en trainingsfaciliteiten. in totaal werken 750 mensen op Papendal. De 450 sporters trainen fulltime of parttime in combinatie met studie en/of werk. Een deel daarvan (115) woont op Papendal. in 2015 telde Papendal bezoekers en hotelovernachtingen. Daarmee is Papendal niet alleen van sportief maar ook van economisch belang voor Arnhem.

18 Arnhem en de regio 18

19 Arnhem en de regio Regionale samenwerking Regionale samenwerking is er op verschillende gebiedsniveaus. De RegioAtlas van het Ministerie van Binnenlandse Zaken brengt de regionale samenwerking in kaart. Zo zijn er indelingen op sociaal terrein (GGD s, WMO, opvang, arbeidsmarkt), veiligheid (politie, veiligheidsregio s), bestuurlijke samenwerking en op fysiek terrein. Arnhem is op basis van deze indelingen onderdeel meer dan 30 samenwerkingsverbanden. Het is een uitdaging vorm en invulling te geven aan deze steeds wisselende vormen van samenwerking en het sturen in (regionale) netwerken. Grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden, zoals de Euregio Rijn-Waal, komen in deze Atlas niet in beeld. In de Regio Arnhem wordt samengewerkt met Rheden, Rozendaal, Lingewaard, Over-Betuwe, Renkum, Westervoort, Duiven, Zevenaar, Rijnwaarden, en Doesburg. Dit zijn de 10 gemeenten waarmee Arnhem ook het meest samenwerkt. In de voormalige Stadsregio Arnhem- Nijmegen werkten 20 gemeenten samen. In 2015 is er met 18 gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een start gemaakt met het Gemeenschappelijk Orgaan regio Arnhem Nijmegen, platform voor overleg en afstemming op de beleidsterreinen economie, wonen, mobiliteit en duurzaamheid. Op het vlak van economie is daarnaast de stichting Economic Board City region Arnhem Nijmegen van start gegaan met als doel het stimuleren van regionale economische ontwikkeling. Figuur 1 Samenwerkingsverbanden gemeente Arnhem 2. Arnhem en de regio Arnhem Het bijzondere van de Regio Arnhem zit vooral in de delen, veel minder in het geheel. Het geheel is vaak niet meer dan gemiddeld en lijkt op Nederland als geheel. Zo is bijvoorbeeld de werkloosheid in Nederland 7% en in de Regio Arnhem 7,4%. De werkloosheid in Arnhem is met 9,1% duidelijk hoger. Figuur 2 Werkloosheidspercentage ,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Werkloosheidspercentage Nederland Arnhem regio Arnhem plusgemeenten

20 Arnhem en de regio 20 Het aandeel huishoudens met een laag inkomen laat voor de regio een soortgelijk gemiddeld beeld zien. Nederland 15,7%, Regio Arnhem 16,8%. Arnhem springt er met 22,2% uit. Figuur 3 Aandeel particuliere huishoudens met inkomen tot 120% van sociaal minimum Hoewel slechts 37% van de bevolking van de Regio Arnhem in Arnhem woont, heeft Arnhem 47% van de werklozen, 51% van alle banen, van de woningvoorraad, 47% van de huurwoningen en 50% van alle huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. 3. Functie van Arnhem voor de regio en de regio voor Arnhem Binnenstad Arnhem staat niet los van de regio. Inwoners van de Regio Arnhem passeren veelvuldig de gemeentegrenzen. De gemeente Arnhem is van belang voor de regio voor onder andere winkelvoorzieningen, culturele voorzieningen en werkgelegenheid. Zo heeft de binnenstad van Arnhem heeft een regionale functie. 55% van alle bezoekers komt uit Arnhem zelf, uit de regio en 24% van elders. Arnhemmers zelf winkelen ook in de regio, zoals bijvoorbeeld bij Ikea en Makro. In 2014 kwamen er bijna bezoekers per week naar de binnenstad van Arnhem, in 2015 bijna In 2016 groeit het aantal wekelijkse bezoekers tot (bron: Locatus). Winkelen is de belangrijkste reden voor een bezoek aan de binnenstad. Bezoekers komen vooral naar Arnhem omdat het dichtbij is. Winkelaanbod en gezelligheid worden relatief vaak door bezoekers van buiten Arnhem genoemd als reden om naar Arnhem te komen. Bezoekers van buiten blijven langer in de binnenstad en zijn over het algemeen positiever dan Arnhemmers. Werkgelegenheid en pendel Van de banen in Arnhem wordt meer dan de helft ingenomen door niet-arnhemmers. In Arnhem is op de arbeidsmarkt niet alleen sprake van verdringing van laagopgeleiden door hoger opgeleiden, maar er is ook sprake van verdringing vanuit de regio. (onderzoek Atlas der Gemeenten). Inkomende pendel Arnhem Overig/ onbekend 13% Figuur 4 Inkomende pendel Overig Gelderland 18% Arnhem 45% Regiogemeen ten 24%

21 Arnhem en de regio 21 De inkomende pendel uit de regio (24%) is veel groter dan de uitgaande pendel richting regio. De inkomende pendel voor Arnhem komt vooral uit de direct omliggende gemeenten. Arnhemmers zelf werken ook wel in de direct omliggende regiogemeenten. Figuur 5 Pendel regio Wonen De woningmarkt functioneert regionaal met vooral de direct omliggende gemeenten. Arnhem heeft een functie voor de inwoners van de regio en de regio heeft een functie voor Arnhem. Figuur 6: Woningmarkt regio Arnhem-Nijmegen (Bron: Companen) Jongeren trekken vaak naar Arnhem voor studie of werk. Jonge gezinnen verlaten de gemeente voor een deel weer om een woning in de omgeving te betrekken. In 2015 verhuisden ruim mensen vanuit de 10 regiogemeenten naar Arnhem, mensen verhuisden van Arnhem naar de regio.

22 Van wijken weten Centrum 2. Spijkerkwartier 3. Arnhemse Broek 4. Presikhaaf-West 5. Presikhaaf-Oost 6. Sint Marten/Sonsbeek-Zuid 7. Klarendal 8. Velperweg e.o. 9. Alteveer en Cranevelt 10. Geitenkamp 11. Monnikenhuizen 12. Burgemeesterswijk/Hoogkamp 13. Schaarsbergen e.o. 14. Heijenoord-Lombok 15. Klingelbeek 16. Malburgen-West 17. Malburgen-Oost (N) 18. Malburgen-Oost (Z) 19. Vredenburg/Kronenburg 20. Elden 21. Elderveld 22. De Laar 23. Rijkerswoerd 24. Schuytgraaf

23 23 VAN WIJKEN WETEN In Van wijken weten vindt u een selectie van indicatoren op wijkniveau. Voor meer informatie verwijzen we u naar

24 1. Centrum 24 Centrum De wijk heeft relatief veel jongere inwoners, studenten en alleenstaanden. Er zijn veel verhuisbewegingen in het Centrum. Het Centrum kent relatief weinig corporatiewoningen. Het aandeel particuliere huur is hoog, vergeleken met het Arnhems gemiddelde: kamers worden vooral verhuurd aan studenten. Er zijn veel flats, appartementen en woningen boven winkels. De veiligheid en overlast situatie in de wijk is minder gunstig dan gemiddeld in Arnhem. Dit is inherent aan een centrum gezien de samenstelling van de bevolking, weinig cohesie, concentratie van winkels en uitgaansmogelijkheden. Het gevoel van onveiligheid in het Centrum is afgenomen. De werkloosheid en bijstandsdichtheid zijn relatief laag. Schoolverzuim komt opvallend veel voor bij kinderen in het Centrum. Ook zien we meer onderwijsachterstanden op de basisscholen. Centrumbewoners zijn over het algemeen tevreden met hun sociale netwerk. Ruim 10% ontvangt steun of zorg van kinderen, familie of bekenden. Ongeveer 30% van hen kan bij buurtbewoners terecht met vragen voor hulp of steun. Dit is overigens beduidend lager dan gemiddeld in Arnhem. wijk Centrum Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak % 11% 26% 12% 36% ,6% 5,7% % 6,9 36% 0,6% % 37% ,4% 6,7% ,0%

25 2. Spijkerkwartier 25 Spijkerkwartier Het Spijkerkwartier is een levendige wijk met een belangrijke woon- en werkfunctie, detailhandel en horeca. De Steenstraat fungeert als een route van en naar het stadscentrum. De wijk kent relatief veel jonge bewoners: 18- t/m 34-jarigen, studenten, alleenstaanden. Er zijn veel verhuisbewegingen. Het Spijkerkwartier kent weinig corporatiewoningen. Het aandeel particuliere huur is hoog vergeleken met het Arnhems gemiddelde: kamers worden vooral verhuurd aan studenten. De veiligheid en overlast situatie in de wijk is minder gunstig dan gemiddeld in Arnhem. Dit wordt mede veroorzaakt door de concentratie en samenstelling van winkels en horeca. Wat betreft de inkomenssituatie wijkt het Spijkerkwartier niet af van het gemiddelde Arnhemse profiel. De maatschappelijke participatie is goed. Er zijn relatief veel inwoners die sporten. Een kwart van de inwoners zet zich in voor de buurt. Hoewel de inwoners over het algemeen tevreden zijn over het aantal sociale contacten kunnen hier relatief weinig inwoners bij buurtbewoners terecht voor hulp bij buurtgenoten. Er zijn relatief weinig mantelzorgers in deze wijk. Er is een relatief hoog percentage schoolverzuim. wijk Spijkerkwartier Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 26% 6% 20% 42% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 12,0% 6,9% % 6,8 46% 1,6% 11,4% 6,7% ,0%

26 3. Arnhemse Broek 26 Arnhemse Broek Het westelijk deel van het Arnhemse Broek is in de jaren 30 van de vorige eeuw gebouwd, het oostelijk deel is overwegend van kort na de Tweede Wereldoorlog. De wijk is de afgelopen jaren gerenoveerd. nieuw is de woningbouwontwikkeling in het Nieuwe Kadekwartier. De wijk heeft relatief veel 18- t/m 34-jarigen en weinig 65-plussers, veel alleenstaanden en een omvangrijke Turkse gemeenschap. Het corporatiebezit in de wijk is hoog en er zijn relatief weinig koopwoningen. Het oordeel over woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in de eigen buurt is lager dan het Arnhems gemiddelde. Gevoelens van onveiligheid komen relatief vaak voor. De sociaal-economische positie van de huishoudens is ongunstig: De werkloosheid en bijstandsdichtheid zijn, vergeleken met andere wijken, hoog. In vergelijking met andere wijken kent de wijk veel huishoudens met een laag inkomen. Er zijn relatief veel minimakinderen, gezinnen in de bijstand en kinderen met onderwijsachterstand. Opvallend is het relatief hoge percentage kinderen met overgewicht. Ook de sociale cohesie lijkt minder sterk in het Broek. Relatief een hoog percentage (18%) is niet tevreden over het aantal sociale contacten dat zij hebben en een relatief kleine groep kan terecht bij buurtbewoners voor hulp. wijk Arnhemse Broek Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 35% 7% 24% 17% 41% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 17,6% 12,0% % 6,5 35% 2,4% 11,4% 6,7% ,0%

27 4. Presikhaaf-West 27 Presikhaaf-West Presikhaaf-West is een van de grote naoorlogse stedelijke uitbreidingen waar inmiddels o.a. door een herstructurering van de woningvoorraad de bevolking de afgelopen jaren weer was toegenomen. in 2016 is echter weer een daling te zien. Er is nog sprake is van veel verhuisbewegingen. De woningvoorraad is overwegend in het bezit van corporaties met veel flats / appartementen. Het bedrijventerrein IJsseloord I maakt onderdeel uit van de wijk. Presikhaaf-West heeft een gemiddeld bevolkingsprofiel: 20% jeugd, 15% 65-plussers. Het aandeel eenpersoonshuishoudens is iets hoger dan gemiddeld. Weinig bewoners kunnen bij buurtgenoten terecht voor hulp en zetten zich in voor buurtverbetering. De wijk kent het hoogste aandeel niet-westerse allochtonen van alle Arnhemse wijken en een grote Turkse gemeenschap. De bevolking is sociaal-economisch opvallend kwetsbaar; met het laagste besteedbaar huishoudensinkomen van de stad (met name bij huishoudens met kinderen), veel middellage inkomens, een opvallend hoog percentage minimakinderen, veel gezinnen in de bijstand en een hoge werkloosheid. Schoolverzuim, onderwijsachterstand en beroep op schuldhulpverlening komen relatief vaak voor. wijk presikhaaf-west Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 36% 15% 29% 49% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 17,4% 13,4% % 6,4 35% 1,2% 11,4% 6,7% ,0%

28 5. Presikhaaf-Oost 28 Presikhaaf-Oost Presikhaaf-Oost is een ruim opgezette jaren 60 wijk met gestapelde bouw; veel flats en appartementen, deels in handen van corporaties. Winkelcentrum Presikhaaf, Park Presikhaaf en bedrijventerrein IJsseloord II maken onderdeel uit van deze wijk. In deze wijk wonen relatief veel alleenstaanden, weinig jongeren en relatief veel ouderen. De etnische samenstelling is gemiddeld te noemen. Sociaal-economisch gezien is Presikhaaf-Oost duidelijk sterker dan West, maar altijd nog kwetsbaarder dan gemiddeld. Sociaal maatschappelijk gezien is het beeld gemiddeld. Opvallend is het hoge aandeel mantelzorgers en de tevredenheid over de buurt, gezondheid en zelfredzaamheid. wijk presikhaaf-oost Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 19% 35% 44% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 10,7% 6,3% % 7,1 1,0% 11,4% 6,7% ,0%

29 6. Sint Marten/Sonsbeek-Zuid 29 Sint Marten/Sonsbeek-Zuid St. Marten/Sonsbeek-Zuid heeft een jonge bevolking (relatief veel 18- t/m 34-jarigen en weinig ouderen). Relatief veel starters en alleenstaanden, echter weinig eenoudergezinnen. In de buurt Sint Marten wonen veel verschillende etniciteiten. De woningvoorraad kenmerkt zich door veel boven- en benedenwoningen. Vooral in St. Marten is sprake van corporatiebezit. Sonsbeek-Zuid kent veel koop en particuliere huur. In de wijk zijn veel verhuisbewegingen. Bewoners zijn tevreden over de woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in hun buurt. Het onveiligheidsgevoel is wat toegenomen. De bevolking van deze wijk is sociaal-economisch sterk in vergelijking met het gemiddelde beeld van de Arnhemse bevolking. Vooral het lage percentage middellage inkomens, minimakinderen en gezinnen in de bijstand valt op. De inwoners kunnen iets minder dan gemiddeld terecht bij hun netwerk voor hulp en steun. Wijkbewoners zijn opvallend positief over hun gezondheid en zelfredzaamheid. wijk Sint Marten/Sonsbeek-Zuid Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) % 19% 4% % Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 28% 17% 29% ,7% 4,2% % 7,4 0,9% 37% ,4% 6,7% ,0%

30 7. Klarendal 30 Klarendal In Klarendal wonen relatief veel 18- t/m 34-jarigen, iets minder jeugdigen en weinig ouderen. In deze wijk zien we naar verhouding veel alleenstaanden. De wijk kent een omvangrijke Turkse gemeenschap. De woningvoorraad is een mengeling van tussenwoningen, boven- en benedenwoningen en appartementen. Het aandeel corporatiebezit neemt geleidelijk aan af ten gunste van koop. Bewoners zijn tevreden over de ontwikkeling van hun buurt, de woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen. Afgezet tegen het Arnhemse gemiddelde, is Klarendal sociaal-economisch kwetsbaar. Er zijn relatief veel inwoners met lagere inkomens, minimakinderen en gezinnen in de bijstand. Wat verder opvalt, is het lage percentage vrijwilligers enerzijds en hoge percentage inwoners dat zich inzet voor de buurt anderzijds. wijk klarendal Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak % 32% 9% 26% 18% 42% ,4% 10,6% % 6,9 27% 0,9% % 37% ,4% 6,7% ,0%

31 8. Velperweg e.o. 31 Velperweg e.o. Velperweg e.o. kenmerkt zich vooral door oude villabebouwing, veel bedrijvigheid rondom de Velperweg, de weg die de wijk doorsnijdt, en landgoederen als Angerenstein en Bronbeek. De wijk kent een oververtegenwoordiging van 65-plussers, met name in de buurten Plattenburg en Angerenstein. Dit komt o.a. door de verschillende verzorgings- en verpleegtehuizen die gevestigd zijn in de wijk. Het is een overwegend witte wijk. De woningvoorraad in de wijk bestaat voor bijna tweederde uit koopwoningen. Bewoners zijn overwegend (zeer) tevreden over hun leefomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in de buurt. Velperweg e.o. behoort tot een van de betere wijken van Arnhem qua inkomenspositie. De werkloosheid en bijstandsdichtheid in de wijk zijn duidelijk lager dan elders in Arnhem. Ook zien we hier relatief veel tevredenheid over de sociale contacten, veel hulp van buurtbewoners en relatief veel bewoners die zich op enige manier vrijwillig inzetten. Het aandeel sporters is hoog. Het gezondheidsprofiel van de bewoners is relatief goed. wijk velperweg e.o. Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 11% 20% 42% 33% 26% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 6,7% 2,3% ,7 17% 1,3% 11,4% 6,7% ,0%

32 9. Alteveer en Cranevelt 32 Alteveer en Cranevelt De wijk Alteveer en Cranevelt is gebouwd in de periode en Dominant aanwezig is het ziekenhuis Rijnstate. De wijk bestaat uit drie verschillende buurten Sonsbeek-Noord, Hazegrietje en Alteveer-Cranevelt. Alteveer en Cranevelt kent een duidelijke ondervertegenwoordiging van inwoners in de leeftijd 18 t/m 34 jaar. Er is een oververtegenwoordiging van 65-plussers. Dit komt door de aanwezigheid van verzorgingsen verpleegtehuizen. Ook zijn er veel jonge senioren waardoor de wijk aan het vergrijzen is, vooral de buurt Alteveer-Cranevelt. De meeste bewoners zijn van Nederlandse afkomst. Bewoners zijn tevreden over hun woonomgeving, de leefbaarheid en voorzieningen in hun buurt. Bewoners voelen zich veilig in hun eigen buurt. Zowel economisch als sociaal-maatschappelijk is de wijk sterk. Het gemiddeld inkomen ligt hoog. Er zijn weinig minimakinderen, uitkeringssituaties en schulden. Er zijn weinig onderwijsachterstanden, voortijdig schoolverlaters en schoolverzuim. Er zijn relatief veel mantelzorgers en men kan vaak terecht voor hulp en steun bij buurtbewoners. Ook zijn er veel inwoners als vrijwilliger actief. Het aantal bedrijven en het aantal arbeidsplaatsen in de wijk nemen toe. wijk Alteveer en Cranevelt Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) % 27% % Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 37% 24% 27% ,8% 1,3% ,2 13% 1,2% 37% ,4% 6,7% ,0%

33 10. Geitenkamp 33 Geitenkamp Geitenkamp is een karakteristieke gemengde arbeiders- en middenklassewijk uit de periode Er wonen relatief veel eenoudergezinnen. Een groot deel van de woningvoorraad in de Geitenkamp is in bezit van woningcorporaties, maar het aantal koopwoningen stijgt licht. Bewoners zijn iets minder tevreden over de leefbaarheid in hun eigen buurt. Wat betreft de voorzieningen zijn bewoners in de Geitenkamp gemiddeld positief. De sociaal-economische positie van de huishoudens in Geitenkamp is ongunstig. De werkloosheid en bijstandsdichtheid in de wijk zijn duidelijk hoger dan het Arnhems gemiddelde. Een op de vijf huishoudens heeft een inkomen onder de lage inkomensgrens en het gemiddeld huishoudensinkomen is laag. Er zijn veel ouders die een beroep doen op schuldhulpverlening, kinderen met een onderwijsachterstand en voortijdig schoolverlaters. Wat verder opvalt, is het relatief hoge percentage mantelzorgers en het lage aandeel dat actief een sport beoefent. Verder blijkt een iets groter deel van de bevolking kritisch over de eigen gezondheid. wijk geitenkamp Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % 37% 15% 30% 20% 45% ,9% 16,1% % 6, % 37% ,4% 6,7% % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 26% 0,7% 1,0%

34 11. Monnikenhuizen 34 Monnikenhuizen Monnikenhuizen is vooral gebouwd in de jaren 50 en 70 van de vorige eeuw en gelegen rondom de wijk geitenkamp. Op het terrein van de Saksen Weimar-kazerne worden nog steeds nieuwe huizen opgeleverd, waardoor het aantal inwoners groeit. De wijk Monnikenhuizen is een overwegend witte wijk. Er wonen relatief veel (oudere) gezinnen zonder kinderen en mensen van 65 jaar en ouder. Bewoners zijn tevreden over hun buurt en met name over hun woonomgeving. Het aantal bedrijven in de wijk neemt licht toe, terwijl het aantal arbeidsplaatsen de laatste jaren afneemt. er zijn relatief veel ZZP-ers in de wijk gevestigd. De werkloosheid is gelijk aan het Arnhems gemiddelde en de bijstandsdichtheid in de wijk ligt onder het Arnhems gemiddelde. Er zijn nauwelijks kinderen met een onderwijsachterstand en ook zijn er weinig voortijdig schoolverlaters. Buurtbewoners zijn hier een grotere bron voor hulp en steun dan gemiddeld het geval is. Relatief veel inwoners doen actief aan sport, namelij: zeven op de tien. De bewoners zijn overwegend positief over hun zelfredzaamheid en gezondheid. Wel zijn er relatief meer kinderen met overgewicht. wijk monnikenhuizen Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % 17% 42% 27% % 37% % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak 11,1% 6,0% % 7,4 20% 0,9% 11,4% 6,7% ,0%

35 12. Burgemeesterswijk/Hoogkamp 35 Burgemeesterswijk/Hoogkamp Ruim Arnhemmers zijn bewoner van Burgemeesterwijk/Hoogkamp; 18- t/m 34-jarigen zijn ondervertegenwoordigd. De woningvoorraad bestaat overwegend uit koopwoningen. Bewoners in Burgemeesterswijk/Hoogkamp zijn erg tevreden over de leefbaarheid in de eigen buurt en de wijkvoorzieningen. Bewoners voelen zich veilig in hun eigen buurt. Sociaal-economisch is de bevolking van deze wijk sterk. Gemiddeld is het huishoudensinkomen relatief hoog, wonen er nauwelijks minimakinderen en gezinnen in de bijstand en zien we hier zeer weinig kinderen met een (potentiële) onderwijsachterstand. Ook het sociale netwerk is over het algemeen sterk: men is tevreden over de contacten in de buurt en ruim 60% kan bij buurtgenoten terecht voor hulp. We zien in deze wijk een relatief hoog percentage sporters, vrijwilligers en bewoners dat zich inzet voor de wijk. wijk Burgemeesterswijk/Hoogkamp Arnhem Op 1 januari Bevolking aantal inwoners aantal huishoudens % alleenstaanden % arm (hh < 120%) % oud (% 65+) Sociale Kracht en gezondheid % vrijwilligers % actief buurtverbetering % eenzaamheid Economische kracht aantal bedrijfsvestigingen aantal banen % geregistreerde werkzoekenden % bijstandsgerechtigden Kwaliteit leefomgeving aantal woningen % corporatiebezit rapportcijfer leefbaarheid % onveiligheidsgevoel in eigen buurt % woninginbraak % 10% 18% 39% 29% 24% ,0% 1,6% % 8,2 13% 1,1% % 37% ,4% 6,7% ,0%