Vierjaarlijkse beoordeling representativiteit van het Productschap Tuinbouw

Transcriptie

1 Toezichtkamer Vierjaarlijkse beoordeling representativiteit van het Productschap Tuinbouw 1. Inleiding In het kader van de advisering van de Bestuurskamer over de instelling en wijziging van de werkingssfeer van bedrijfslichamen heeft de Toezichtkamer tot taak onderzoek te doen naar het organisatorisch draagvlak van bedrijfslichamen en daarover te rapporteren aan de Bestuurskamer en de betrokken ministers. Het onderzoek vindt plaats aan de hand van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen waarin nadere regels zijn gesteld. Artikel 5 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen geeft aan dat de beoordeling van de representativiteit van het organisatorische draagvlak van een bedrijfslichaam in elk geval geschiedt, voorafgaand aan de instelling en vervolgens telkens na het verstrijken van een periode van vier jaar. Na de instelling van het Productschap Tuinbouw per 31 december 2003 zijn inmiddels vier jaar verstreken, zodat een hernieuwde beoordeling van het organisatorisch draagvlak dient plaats te vinden. Deze notitie is daarvan een uitwerking. Leeswijzer In paragraaf twee wordt een korte schets gegeven van het productschap, zijn samenstelling en de dragende (benoemingsgerechtigde) organisaties. Paragraaf drie bevat een nadere uitwerking van het beoordelingskader. In paragraaf vier wordt omschreven aan welke waarborgen onderzoeken naar het organisatorisch draagvlak moeten voldoen. Het feitelijke onderzoek naar de representativiteit van de dragende organisaties in de verschillende geledingen van het Productschap Tuinbouw is beschreven in paragraaf vijf. De laatste paragraaf bevat ten slotte de conclusie ten aanzien van het organisatorisch draagvlak bij het Productschap Tuinbouw. 2. Korte schets van het productschap Het Productschap Tuinbouw verenigt de ondernemers en werknemers in de tuinbouwsector. Deze sector kenmerkt zich doordat daarin de teelt, handel, afzet en de be- en verwerking van tuinbouwproducten plaats vindt. Voorts omvat de sector ondernemingen waar hovenierswerkzaamheden plaats vinden. Het Productschap Tuinbouw stelt zich ten doel de concurrentiepositie van de Nederlandse tuinbouw wereldwijd te verbeteren. Daarbij staan niet alleen de economische belangen voorop, maar ook het belang van onder meer duurzaam produceren, goede arbeidsomstandigheden en de leefomgeving. Als kerntaken onderscheidt het productschap: - belangenbehartiging - handelsbevordering - fytosanitaire en kwaliteitszaken

2 2 - maatschappelijk verantwoord ondernemen - technisch en wetenschappelijk onderzoek - marktinformatie en marktonderzoek - wereldwijde generieke promotie - sector-pr. Het Productschap Tuinbouw kent zes commissies ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie, namelijk voor: bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen bloemkwekerijproducten boomkwekerijproducten groenten en fruit hovenierswerkzaamheden energie Aan ondernemerszijde in het bestuur kent het Productschap Tuinbouw de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: Koninklijke Handelsbond voor Boomkwekerij- en Bolproducten (Anthos) Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel Dutch Produce Association Frugi Venta Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur Land- en Tuinbouworganisatie Nederland Nederlandse Bond van Boomkwekers Nederlandse Fruittelers Organisatie Plantum NL VBW Centrale Vereniging Bloemendetailhandel Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Vereniging van Bloemenveilingen in Nederland Vereniging van de Nederlandse Groenten- en Fruitverwerkende Industrie Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijprodukten Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners Naast bovengenoemde organisaties kent het PT in de verschillende commissies ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie overigens nog de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: Bond van Bloembollenveilingen Bond van Detail-Bloembollenhandelaren Tuinbranche Nederland Bond van Detailhandelaren in Aardappelen, Groenten en Fruit AGF Detailhandel Nederland Aan werknemerszijde betreft het de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: CNV BedrijvenBond CNV Dienstenbond FNV Bondgenoten De Unie

3 3 3. Beoordelingskader Aan ondernemerszijde gelden de volgende kwantitatieve criteria. Voor de bepaling van de sociaal-economische grootte komen volgens artikel 9 van de Verordening representativiteit als maatstaf in aanmerking: het aantal ondernemers; de omzet van de ondernemingen; het totale aantal personen werkzaam in deze ondernemingen; zo nodig kunnen voorts als maatstaf in aanmerking worden genomen: o het aantal zelfstandige ondernemingen of vestigingspunten; o de betaalde lonen; o of de verwerkte hoeveelheid grondstof. Als voldoende representatieve organisatorische vertegenwoordiging aan ondernemerszijde wordt ingevolge artikel 3 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen aangemerkt: een of meer ondernemersorganisaties die ten minste 55 procent vertegenwoordigen van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van één van de bovengenoemde maatstaven; een of meer ondernemersorganisaties die meer dan 50 procent vertegenwoordigen van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van twee van de bovengenoemde maatstaven. Als voldoende representatieve organisatorische vertegenwoordiging aan werknemerszijde wordt aangemerkt: een of meer werknemersorganisaties die ingevolge de Verordening representativiteit organisaties als (kwalitatief) representatief zijn te beschouwen. indien een of meer andere als representatief te beschouwen werknemersorganisaties bezwaar maken, worden de hierboven bedoelde werknemersorganisaties slechts als voldoende representatieve vertegenwoordiging aangemerkt als zij gezamenlijk meer leden binnen de werkingssfeer van dat bedrijfslichaam hebben dan die andere organisaties gezamenlijk. Bij de totstandkoming van het instellingsbesluit van het Productschap Tuinbouw is vastgesteld dat de onder 2. genoemde dragende organisaties aan werknemerszijde als (kwalitatief) representatief zijn te beschouwen. Daarin heeft zich geen wijziging voorgedaan. Aangezien er voorts ook geen bezwaren bekend zijn van werknemersorganisaties, kan worden volstaan met een oordeel over de representativiteit aan ondernemerszijde. 4. Waarborgen Het proces van gegevensverzameling is uitgevoerd door het secretariaat van het Productschap Tuinbouw, waarbij gegevens aangeleverd zijn door de organisaties die beschikken over benoemingsrechten voor het bestuur van het productschap en diens commissies. Het is hierbij van belang dat een externe accountant een verklaring opstelt. Deze verklaring bevat een beschrijving van het ingestelde onderzoek, de bevindingen en de daaruit te trekken conclusies. Als alternatief of aanvulling hierop is het ook mogelijk een gerenommeerd onderzoeksbureau in te schakelen of direct te putten uit objectieve statistische bronnen, bijvoorbeeld afkomstig van het CBS.

4 4 Naast gegevens over de organisaties die beschikken over benoemingsrechten, dienen ook gegevens te worden overgelegd over bijvoorbeeld de totale omzet van alle ondernemingen die vallen binnen de werkingssfeer van het schap. Hiertoe kan ook een opdracht gegeven worden voor het in kaart brengen van de gehele markt of kan uit objectieve, statistische bronnen geput worden. Door het Productschap Tuinbouw is een verklaring overgelegd van de accountant die het onderzoek van het Productschap Tuinbouw heeft gecontroleerd. Daarnaast zijn accountantsverklaringen overgelegd ten aanzien van de door de organisaties verstrekte gegevens. Voorts is door het productschap gebruik gemaakt van gegevens die zijn verstrekt door het Landbouw Economisch Instituut (LEI). 5. Representativiteitsgegevens Het Productschap Tuinbouw kent een vijftal sectoren, waaronder alle ondernemers zijn gebracht die vallen onder de werkingssfeer van het productschap. Voor deze vijf sectoren zijn commissies ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie ingesteld. Het betreft commissies voor: bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen bloemkwekerijproducten boomkwekerijproducten groenten en fruit hovenierswerkzaamheden Daarnaast heeft het Productschap ook nog een commissie ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie voor: energie Het bestuur en diverse commissies zijn onderverdeeld in geledingen. Deze geledingen vloeien voort uit het Instellingsbesluit Productschap Tuinbouw. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van deze onderverdeling. Voor de berekening van het organisatorisch draagvlak van het Productschap Tuinbouw is eerst de representativiteit van de dragende organisaties in ieder van deze 6 commissies berekend. Daarna is ook de representativiteit berekend van de organisaties die benoemingsrechten hebben in het bestuur. Bij de berekening van de representativiteit is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van het criterium omzet. In zijn algemeenheid geeft omzet een goede indicatie van het sociaal-economisch gewicht van ondernemingen in een bepaalde bedrijfstak. Daarbij is gekeken naar de meest recente beschikbare omzetgegevens. Deze zijn afkomstig uit de jaren 2005, 2006 of Daar waar geen omzetgegevens beschikbaar waren is gebruik gemaakt van gegevens omtrent het totale aantal werknemers. Ten aanzien van de werknemergegevens is als meest recent peiljaar 2006 gehanteerd. Ten behoeve van het onderzoek is ook gelet op mogelijke dubbeltellingen. Dubbeltellingen doen zich voor indien ondernemers lid zijn van meer dan één dragende organisatie. Ter voorkoming dat er een vertekening ontstaat in de berekening van het organisatorisch draagvlak moeten dubbeltellingen worden gecorrigeerd. Ondernemers worden op die manier slechts éénmaal meegeteld. Ten aanzien van de primaire sectoren heeft het Landbouw Economisch Instituut (LEI) mogelijke dubbeltellingen geëlimineerd. Bij de overige sectoren en geledingen heeft het productschap er strikt op toegezien dat dubbel-

5 5 tellingen zich niet voordoen. In een geval waar het onbekend was of dubbeltellingen zich voordeden heeft het productschap de totale omzet van de leden van een van de organisaties niet meegerekend, teneinde te voorkomen dat dubbeltellingen zich zouden kunnen voordoen. Commissie voor bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen Deze sector kent een drietal geledingen, te weten 1. uitgangsmateriaal, 2. teelt en 3. veilingen en handel. Voor wat betreft het uitgangsmateriaal is Plantum NL de dragende organisatie. Deze organisatie heeft een opgave gedaan van de omzet van de leden in de betreffende geleding. De totale omzet van ondernemingen in deze gelding is echter niet bekend. De opgave van Plantum NL kan daar derhalve niet tegen worden afgezet. Daarom is de totale omzet van de leden van Plantum NL op het gebied van uitgangsmateriaal in de sectoren bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen, bloemkwekerijproducten en groenten en fruit afgezet tegen de totale omzet van ondernemingen op het gebied van uitgangsmateriaal in deze drie sectoren. Die totale omzetgegevens zijn wel bekend. Gelet op de hoge organisatiegraad van Plantum NL onder alle ondernemingen die zich bezig houden met de productie van uitgangsmateriaal (te weten 84 procent), en de omstandigheid dat er geen indicatie is dat dit voor ondernemingen in deze sector anders zal zijn, kan worden geconcludeerd dat het organisatorisch draagvlak in deze commissie in ieder geval hoger zal liggen dan de vereiste 55 procent. Met betrekking tot de teelt is het onderzoek uitgevoerd door het LEI. Deze organisatie heeft de opgaven van de verschillende dragende organisaties ook geschoond ten aanzien van voorkomende dubbeltellingen. Ten aanzien van de ondernemingen in de geleding handel is gebruik gemaakt van de omzet van de geëxporteerde producten. Hiervoor is gekozen, omdat de binnenlandse handelsomzet niet wordt geregistreerd. Statistieken van het productschap wijzen uit dat de omzet van geëxporteerde producten circa 92 procent van de totale omzet binnen deze sector uitmaakt. Om die reden kan de gehanteerde berekening als voldoende betrouwbaar worden beschouwd om een uitspraak te kunnen doen over de gehele sector. Tabel 1: Bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen Maatstaf : omzet in euro s Geleding Omzet leden Totale omzet Representativiteit in hele procenten Uitgangsmateriaal Bloementeelt en het veilingwezen van bloembollen Handel in bloembollen Commissie voor bloemkwekerijproducten Deze sector kent geledingen op het gebied van teelt, groothandel en detailhandel. Ten aanzien van de ondernemingen in de geleding teelt is het onderzoek uitgevoerd door het LEI. Het LEI heeft de opgaven van de verschillende dragende organisatie ook geschoond ten aanzien van voorkomende dubbeltellingen. Zowel ten aanzien van de teelt als ten aanzien van de groothandel is gebruik gemaakt van omzetgegevens. In de detailhandel was dat niet mogelijk. Met betrekking tot de detailhandel zijn er ondernemingen die de ambulante handel verrichten en ondernemingen die detailhandel verrich-

6 6 ten in supermarkten, tuincentra en bloemenwinkels. Omdat uitsluitend ten aanzien van de detailhandel in supermarkten omzetgegevens beschikbaar zijn, is voor deze geleding gebruik gemaakt van het aantal werkzame personen als criterium. Tabel 2: Bloemkwekerijproducten Maatstaf : omzet in euro s en werkzame personen Geleding Omzet leden Totale omzet Representativiteit in hele procenten Bloemkwekerij Groothandel Werknemers leden Totaal aantal werknemers Detailhandel Commissie voor boomkwekerijproducten Deze sector kent een drietal geledingen, te weten teelt, handel en tuincentra. Ten aanzien van de geleding teelt is het onderzoek uitgevoerd door het LEI. Met betrekking tot de handel is om dezelfde reden dezelfde methodiek gehanteerd als bij de sector bollen, knollen en wortelstokken van bloemgewassen, dat wil zeggen dat uitsluitend de omzet van de geëxporteerde producten in de berekening is meegenomen. Statistieken van het productschap wijzen uit dat de omzet van geëxporteerde producten circa 75 procent van de totale omzet binnen deze sector uitmaakt. Bij de geleding handel komt de representativiteit uit op 41 procent. Daarbij moet echter worden aangetekend dat hierin niet de volledige handelsomzet van de leden van de dragende organisaties is meegewogen. De leden van de telersorganisatie Nederlandse Bond van Boomkwekers (NBvB) zijn zowel actief op het gebied van de teelt als op het gebied van de handel. Om die reden heeft de NBvB zowel benoemingsrechten in de teeltgeleding (boomkwekerij) als in de handelsgeleding. De opgave van de NBvB, met betrekking tot de omzet van zijn leden, kan echter niet worden gesplitst in teelt en handel, gelet op de complexe verwevenheid van beide activiteiten. Het handelsaandeel van de opgave van de NBvB is derhalve niet verwerkt in de weergegeven omzet leden van de handelsgeleding. Gelet op de onmogelijkheid om de omzetten van de leden van de NBvB te ontvlechten in handels- en teeltomzet, is ook gekeken wat de representativiteit zou zijn indien de beide geledingen ( boomkwekerij en handel in boomkwekerijproducten ) gezamenlijk worden beschouwd. Wanneer de totale omzetten van de leden van de dragende organisaties worden afgezet tegen de totale omzetten in die twee geledingen komt de representativiteit uit op 54 procent. Met betrekking tot de detailhandel via tuincentra zijn geen omzetgegevens beschikbaar. Bij deze geleding is daarom gebruik gemaakt van werknemersgegevens.

7 7 Tabel 3: Boomkwekerijproducten Maatstaf : omzet in euro s en werkzame personen Geleding Omzet leden Totale omzet Representativiteit in hele procenten Boomkwekerij Handel in boomkwekerijproducten Werknemers Totaal aantal leden werknemers Tuincentrabedrijf Commissie voor groenten en fruit Deze commissie kent geledingen op het gebied van teelt, industrie, groothandel en detailhandel. Ten aanzien van de teelt is gebruik gemaakt van resultaten van onderzoek door het LEI, voor wat betreft de glasgroenten, vollegrondsgroenten, fruit en champignons. Met betrekking tot het uitgangsmateriaal, de afzet, de groothandel en de industrie is gebruik gemaakt van de opgaven van de betreffende organisaties. Met betrekking tot de detailhandel is, net als bij de commissies voor bloemkwekerij- en boomkwekerijproducten, gebruik gemaakt van werknemersgegevens. Tabel 4: Groenten en fruit Maatstaf : omzet in euro s en werkzame personen Geleding Omzet leden Totale omzet Representativiteit in hele procenten Teelt van groenten en fruit Groenten- en fruitbe- en verwerkende industrie Groothandel en de werkzaamheid van tussenpersonen in groenten en fruit Werknemers Totaal aantal leden werknemers Detailhandel Commissie voor hovenierswerkzaamheden Deze commissie kent geen geledingen. Het gaat immers om ondernemers die zich allemaal met eenzelfde bedrijvigheid bezighouden, te weten het hoveniersbedrijf. Tabel 5: Hoveniers Maatstaf : omzet in euro s Omzet leden (VHG) Totale omzet Representativiteit in hele procenten

8 8 Commissie voor energie Deze commissie is niet ingesteld voor een specifieke sector, maar is ingesteld ten behoeve van een sectoroverschrijdend thema. Voor wat betreft de werkingssfeer en de beoordeling van de representativiteit is gekeken naar ondernemingen in de primaire sector op het gebied van bloemkwekerij en glasgroente. Als zodanig is de representativiteit voor deze sector lastig te berekenen, omdat de ondernemers die vallen onder de werkingssfeer van deze commissie al vallen onder de werkingssfeer van een van de overige sectoren, waarbij een nauwkeurige afbakening lastig valt te maken. Voor de berekening van de representativiteit is als criterium gebruik gemaakt van werkzame personen in de bloemkwekerij en glasgroente. Tabel 6: Energie Maatstaf : werkzame personen Werknemers leden Totaal aantal werknemers Representativiteit in hele procenten Bestuur Het bestuur van het Productschap Tuinbouw kent een zestal geledingen. Het betreft ondernemingen op het gebied van het voortkwekingsmateriaal, de teelt, het veilingwezen (de afzet), de industrie, de handel en het hoveniersbedrijf. Er is ook een berekening gemaakt van de representativiteit per geleding in het bestuur. Omdat in het bestuur uitsluitend organisaties zitting hebben die ook in de sectorcommissies benoemingsrechten hebben, wordt voor de beschrijving van de onderzoekswijze en de bijzonderheden daarbij verwezen naar hetgeen aldaar is opgemerkt. Tabel 7: Bestuur Maatstaf : omzet in euro s en werkzame personen Geleding Omzet leden Totale omzet Werknemers leden Totaal aantal werknemers Representativiteit in hele procenten Voortkwekingsmateriaal Teelt Veilingwezen Industrie Handel (Groothandel) Handel (Detailhandel) Hoveniers Oordeel De Toezichtkamer stelt vast dat het organisatorische draagvlak van het Productschap Tuinbouw, zoals verenigd in de dragende organisaties, voldoet aan de criteria, zoals opgenomen in de Verordening representativiteit en het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen.

9 9 Voorts wordt vastgesteld dat het organisatorische draagvlak van vijf van de zes commissies ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie voldoet aan de criteria. Ten aanzien van één onderdeel binnen de Commissie voor Boomkwekerijproducten, te weten de geleding handel in boomkwekerijproducten, moet op grond van de thans beschikbare gegevens worden vastgesteld dat niet wordt voldaan aan de norm als gesteld in artikel 3 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen. Conform het bepaalde in artikel 6, eerste lid, van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen zullen het productschap en de betrokken organisaties van de bevindingen op de hoogte worden gesteld en zal over twee jaar opnieuw een beoordeling van de representativiteit van het organisatorisch draagvlak plaatsvinden in de geleding handel in boomkwekerijproducten van de Commissie voor Boomkwekerijproducten. 29 september 2008